Eetstoornissen
Mellisa van der Linden
Inhoud Hoofdstuk 1: Wat houdt een eetstoornis in? Hoofdstuk 2: Welke eetstoornissen zijn er? Hoofdstuk 3: Wat zijn bekende oorzaken voor een eetstoornis? Hoofdstuk 4: Welke behandelingen bestaan er? Hoofdstuk 5: Tips
2
Wat houdt een eetstoornis in? Een eetstoornis is een psychische aandoening, het is een afwijking in het normale eetgedrag. Het probleem kan zich in verschillende symptomen voor doen. Zo kan iemand te weinig eten, maar ook teveel. Het kan zich uiten in braken (Waardoor de persoon het gevoel heeft dat hij/zij het gewicht onder controle heeft), eetbuien en voedselweigering. Ze eten niet wanneer ze honger hebben of leggen zichzelf (te) strenge dieetregels op. De persoon wordt beheerst door (de gedachte aan) eten.
Welke eetstoornissen zijn er? Er zijn drie bekende eetstoornissen. De meest bekende zijn anorexia nervosa en bulimia nervosa. Anorexia nervosa wordt gekenmerkt door extreme ondergewicht, terwijl de persoon in kwestie gelooft dat hij/zij nog steeds dik is. Ze leven met een enorme angst om dik te worden en negeren hun hongergevoel. Door het hongergevoel te negeren voelen zij zich sterk en hebben ze het gevoel dat zij zelf de touwtjes in handen hebben, waardoor zij hun angst onder controle kunnen houden. Afvallen en bewegen wordt als het ware een obsessie. Bulimia nervosa wordt gekenmerkt door regelmatige eetbuien, die vaak worden gevolgd door braken of het gebruik van laxeermiddelen. Voor deze mensen wordt eten en lichaamsgewicht een obsessie. Ook hierbij gaat het niet om het hongergevoel of eetlust, maar deze mensen hebben een niet te remmen drang om te eten. Vaak geeft het vele eten een gevoel van troost, je eet als het ware je verdrietige gevoel ‘weg’. Na de eetbuien komt vaak een schuldgevoel, omdat ze zich schamen dat ze niet kunnen stoppen met eten. Als gevolg komt dan het laxeermiddelen gebruik of braken. Dit noemen we compensatiegedrag. Beide ziektes komen vooral voor bij vrouwen. Één op de tien tot twintig patiënten is een man. Meestal begint de ziekte tijdens of vlak na de puberteit. Een eetstoornis kan vaak jarenlang verborgen blijven doordat mensen zich ervoor schamen en ze verzinnen allerlei smoezen om de omgeving niks te laten merken. Naast deze twee ziektes, bestaat er ook nog de eetbuistoornis, of Binge eating disorder. Deze vorm wordt gekenmerkt door extreme eetbuien, zonder het braken of het gebruik van laxeermiddelen. Dit zorgt vaak voor een gewichtstoename, waardoor de persoon alleen maar ongelukkiger wordt. Ook bij deze vorm bestaat namelijk de angst voor gewichtstoename. Vaak wordt BED en obesitas door elkaar gehaald. Het verschil is dat bij Binge eating disorder wordt gekenmerkt door dwangmatig eetgedrag en het heeft vaak een psychische oorzaak.
Wat zijn bekende oorzaken voor een eetstoornis? Er is meestal niet één duidelijke oorzaak, het gaat vaak om een combinatie van factoren die ook weer per persoon verschillend zijn. Een voorbeeld van een factor is de psychische factor. Hierbij kun je denken aan mensen met weinig zelfvertrouwen, mensen met faalangst of te perfectionistisch zijn, vaak hebben deze mensen ook moeite om hun emoties te uiten.
3
Een andere factor is de sociale factor. Hierbij wordt er vaak door de omgeving veel nadruk gelegd op het uiterlijk. Vaak gebeurd dit onbewust, bijvoorbeeld bij het uitgaan vergelijk je jezelf met andere mensen. Het kan ook zijn dat er bij bepaalde sporten eisen worden gesteld aan je figuur en gewicht. Denk hierbij aan wielrennen, ballet en judo. Een andere belangrijke factor zijn ingrijpende gebeurtenissen. Denk aan trauma’s in de jeugd, zoals seksueel misbruik of lichamelijk/geestelijk geweld. Gepest worden komt ook vaak voor, hierdoor krijgt de persoon al een minder goed zelfbeeld en wordt onzeker. Lichamelijke en/of erfelijke factoren kan ook voorkomen. Hiermee wordt dan bedoeld dat er een aanleg is om dik te worden of een aanleg voor depressie of verslavingsgedrag. Tegenwoordig wordt er door de media ook veel druk gelegd op jongeren. In de tijdschriften en op televisie staan fotomodellen die eigenlijk allemaal net iets te mager zijn, toch vergelijken veel jongeren zich met deze modellen. Niet alleen om het uiterlijk, maar ze willen ook succesvol worden en aardig gevonden worden.
Welke behandelingen bestaan er? Het allerbelangrijkste is dat de persoon hulp zoekt. Het is namelijk zo dat hoe korter de eetstoornis en hoe jonger de persoon is, hoe groter de kans is op herstel. Het is lastig om op eigen kracht een eetstoornis te genezen. De behandeling bestaat uit verschillende onderdelen en verloopt in verschillende fasen. Allereerst wordt de patiënt en de familie goed voorgelicht over de ziekte. Er worden twee doelen gesteld, ten eerste moeten de directe problemen worden opgelost door het herstellen van het eetpatroon. Hierbij wordt ook aandacht besteedt aan de verstoorde lichaamsbeleving. Ten tweede moet er gezocht worden naar manieren om om te gaan met spanningen, onzekerheden en verdriet. Er zijn drie (meest) toegepaste vormen van psychotherapie: cognitieve gedragstherapie, gezinstherapie en groepstherapie. * Cognitieve gedragstherapie: Hierbij wordt vooral gericht op het eetgedrag. De patiënt moet zelf aangeven waar de probleemgebieden liggen (eetgedrag, zelfbeleving, relaties etc. ) Er wordt ook aandacht besteed aan de onderliggende emoties hierbij, om zo het ziekte-inzicht van de patiënt te vergroten. * Gezinstherapie: Deze therapie wordt vooral ingezet bij jongere patiënten die nog thuis wonen en bij wie de ziekte nog maar kort bestaat. In veel gevallen wordt dit gecombineerd met individuele therapie voor de patiënt. *Groepstherapie: Groepstherapie blijkt voornamelijk voor bulimia patiënten geschikt te zijn. Vaak voelen deze patiënten zich onbegrepen door iedereen, waardoor ze geïsoleerd raken. Daardoor kan het helpen om met mensen te praten die zich hetzelfde voelen en dezelfde symptomen hebben. Meestal nemen 4
de vreetbuien dan ook snel af. Met andere woorden: de kracht van het groepsproces kan genezend werken. Daarnaast is de groep een veilige plek, waar ze ook aan hun sociale vaardigheden kunnen werken. (Denk aan kritiek durven uiten, opkomen voor hun eigen mening.)
Tips Tips voor een anorexia nervosa patiënt kunnen zijn: de meest belangrijke is dat je moet erkennen dat je een ernstig eetprobleem hebt en dat je professionele hulp accepteert. Daarnaast kunnen dingen helpen als: - Houdt een eetdagboek bij. Hierin kan je noteren wat je hebt gegeten en gedronken en ook wanneer je een maaltijd hebt overgeslagen. In je dagboek kun je ook beschrijven wat je dacht en hoe je je voelde tijdens het eten. - Eet zeker drie maaltijden per dag, en eet ook af en toe een tussendoortje. - drink niet teveel caffeïne houdende dranken, omdat die stof je normale eetlust kan verstoren. - Lees een boek of laat je informeren over de ernstige lichamelijke gevolgen van anorexia nervosa. Tips voor een bulimia nervosa patiënt kunnen zijn: - Bespreek met vertrouwde mensen dat je een ernstig probleem hebt. Schaamte en het verbergen van je eetprobleem belemmeren het oplossen. - braken en laxeren zijn veel schadelijker voor je gezondheid dan vreetbuien. Het kan leiden tot levensgevaarlijke hartritmestoornissen. - laxeermiddelen en plaspillen leiden niet tot calorieverlies. - houdt een eetdagboek bij, hierin kun je noteren wanneer je vreetbuien hebt gehad. Wees hierin wel eerlijk. Het is ook belangrijk te vertellen wat er voor de vreetbui gebeurde en wat je tijdens de vreetbui voelde en dacht. - Eet regelmatig, zeker drie maaltijden per dag. Meestal wordt het aantal vreetbuien minder als je minder met voedsel in aanraking komt. - vermijd voedsel die je aan vreetbuien doet denken.
5
