Duurzaamheidsmetingen 21 april – SUSPRO³ werkgroep eco-innovatie Saskia Walraedt Projectleider Eco²Chem en Vlarip
Agenda Inleiding Waarom duurzaamheid meten Types meetmethodes Wat meten Hoe meten Voorstelling van Eco²Chem project Conclusies
Meten is weten? LCA
Exergy analyse
waterfootprint
C2C
Life Cycle Costing
Duurzaamheid meten
Carbon footprint
Eco-efficiëntie scans
E-factor MIPS
WARmethode
…
Hoe een meetmethode kiezen • Waarom meten • Wat meten • Hoe meten
Waarom wil men meten • M.a.w. wat wil men ermee bereiken? • Vergelijkende studie tussen twee productiemethodes • Vergelijkende studie tussen twee eindproducten met zelfde functionaliteit • Te gebruiken voor het nemen van beslissingen, bedrijfskeuzes • Eenmalig of continu monitoring • Indicatoren voor bv jaarrapporteringen • Kostenbesparingen • Certifiëring • Te gebruiken voor product/procesontwikkeling? • Te gebruiken voor subsidies?
Types meetmethodes • Management methodes • Evaluatie methodes • Communicatie methodes
Management methodes • Environmental Management Systems, EMS • EMAS • ISO 14001 • Een methodiek die een organisatie toelaat om de impact van zijn activiteiten, producten of diensten op het milieu to controleren
• Corporate Social Responsibility, CSR • Over hoe bedrijven hun business processen beheren om overall positieve bijdrage te hebben op de maatschappij.
• Product Stewardship • Over verantwoord management van de gezondheids-, veiligheids- en milieu-aspecten van een product gedurende zijn hele levenscyclus Soms meer een bedrijfsfilosofie dan een meetmethode Voornaamste doel : meten, monitoren en communiceren over de duurzaamheidsperformantie van een bedrijf of een organisatie
Meetmethodes • • • •
Life Cycle Assessment, LCA Environmental Risk Assessment , ERA Life Cycle Costing , LCC Eco-efficiency : efficientie maximaliseren maar terzelfdertijd ecologische impact minimaliseren. Op basis van data Doel is om eventuele negatieve impacten op mens en milieu te detecteren, analyseren, evalueren Verschilllende input en outputs mogelijk Complexiteit kan sterk verschillen
Communicatiemethodes • Environmental labelling • Labels : Eco-label, C2C… • Certificaten obv LCA ISO14001
• Environmental product declarations • Sustainability Performance indicators • • • •
Economic performance indicators Social performance indicators Environmental performance indicators Samen vaak gebruikt voor jaarrapportering, duurzaamheidsrapporten volgens GRI
• Dow Jones Sustainability index Indicatoren zijn makkelijker om te communiceren maar simpliëren vaak door alles in één cijfer uit te drukken Eerder post-factum te gebruiken, niet voor proces/productontwikkeling
Wat wil men meten • Systeemgrenzen afbakenen • • • • • •
Productieproces Producten/voorwerpen Binnen de fabrieksmuren Hele levenscyclus Deel van de levenscyclus (bv cradle to gate) Milieu impact? Welke deelaspecten? • Bv emissies, GHG, water verbruik, resource depletion, ecotoxiciteit van grondstoffen of van eindproducten, transport • Impact voor mens? Welke deelaspecten? • Bv humane toxiciteit van grondstoffen of van eindproducten, risicoevaluatie voor werknemers/gebruikers • Sociale / maatschappelijke aspecten? • ….
Meten op niveau van productieproces • Bv 2 productieroutes vergelijken • • • • • •
Op energie verbruik Op grondstof verbruik Op (eco)toxiciteit van grondstoffen Op afval productie Op water verbruik …
• Bedenkingen : • impact van eigen productie kan in sommige gevallen verwaarloosbaar zijn in de hele levenscyclus van het product. • Heeft vaak ook een directe economische impact op bedrijfsniveau dus vaak wordt enkel binnen bedrijf gemeten • Kan ook buiten fabrieksmuren zijn : bv PE : C2 monomeer van petrochemische of biologische oorsprong
Hoe wil men meten • Snelle scan • Vaak kwalitatief of op basis van beperkte set van data • Bv om de snelle opportuniteiten te detecteren (bv Ovam eco-efficientie scan) https://services.ovam.be/ecoscan-extern/views/info/home.seam http://www.openraam.eu/http%3A/%252Fwww.openraam.eu/scan • Kan goede eerste stap zijn naar een diepere analyse (bv SAT-P) • Kan interessant zijn bij productontwikkeling, procesverbetering (bv Ecoster, LIDS wheel)
Hoe wil men meten • Diepgaande studie, bv LCA • • • •
Vereist veel data, over eigen productie maar ook over grondstoffen Voor nieuwe grondstoffen of processen niet altijd data beschikbaar Altijd gegevensbron (database) vermelden + systeemgrenzen ISO 14040 norm legt methodiek vast maar gebruiker bepaalt systeemgrenzen • Arbeidsintensief dus duur • Verschillende impact assessments mogelijk
Hoe wil men meten • Beschikbare resources (human + capital) • Externe resources nodig? • Algemene regel : hoe diepgaander, hoe duurder en hoe tijdsrovender • Afweging kost versus doel van de studie
Eco²Chem Project
Eco²Chem: Plan van aanpak 1. Inventarisatie van EEMM’s
basis
les
so ns
lea
ns o s s e l
rne d
2. Case studies
ed n r a le
3. Ontwikkeling van een web based beslissingstool
4. Disseminatie van de resultaten
1. Inventarisatie Eco2 - efficiëntie meetmethodes • Wat: • zowel algemene meetmethodes gebruikt door onderzoeksinstellingen (o.a. LCA, (E)LCA,…) • specifieke meetmethodes ontwikkeld door chemische industrie: (o.a. SEEBALANCE, EcoScale, PSAT, …)
• Inventarisatie-criteria opgedeeld in drie categorieën • Scope (produkt, proces) • Doelstellingen (ecologisch, economisch, life cycle focus, vergelijkend of absoluut, voor intern of extern gebruik,...)
• Randvoorwaarden (beschikbaar budget en tijd, beschikbaarheid data, ...)
• Tot op heden een 80 tal EEMM opgelijst
2. Uitvoering cases • Doorrekenen met verschillende meetmethodes • 3 product cases, 3 proces cases uit verschillende takken van de chemische industrie
• Conclusies vergelijking: • • • •
Welke info bekom je met welke methodes Welke meetmethodes zijn complementair Welke meetmethodes geven contradictorische resultaten Wat is het verschil tussen een gedetailleerde analyse en een pragmatische analyse
• Feedback naar deelnemende bedrijven: analyse productieketen + identificatie van producten en processen waar meeste verbetering verwacht/mogelijk
3. Ontwikkeling beslissingsschema • Doel: bedrijf weet welke meetmethodes het best een antwoord zal geven op zijn vraag én wat de voor- en nadelen zijn van deze meetmethodes • Hoe: • door via webtool een reeks vragen te beantwoorden over de gewenste scope, doelstellingen en randvoorwaarden • Meest geschikte meetmethodes geselecteerd • Voor elke methode een infofiche ter beschikking gesteld met achtergrond informatie
• Wanneer : ontwikkeling ongoing, zal eind 2011 beschikbaar zijn en verdeeld worden
3. Ontwikkeling beslissingsschema RANKING
SCOPE
A
OBJECTIVES
PRECONDITIONS
A B C D E F G
A B C D E F
INFO
1
Technical note MM 2
2
Technical note MM 4
3
Technical note MM 1
4
Technical note MM 8
5
Technical note MM 7 MM in line with specific aspect of goal/feasibility Unclear/uncertain if MM in line with specific aspect of goal/feasibility MM probably not in line with specific aspect of goal/feasibility
Algemene informatie Eco²Chem • Periode • Gestart op 1/3/2010 • Tot 29/02/2012 (2 jaar)
• Financiering • Co-financiering HERMES fonds (Vlaamse overheid) 45% • Co-financiering EFRO (Europees fonds voor regionale ontwikkeling) 40% • Eigen bijdrage partners 15%
• Partners • Kernteam: essenscia , UGent en VITO • Stuurgroep: kernteam + bedrijven en kenniscentra met kennis rond EEM, waaronder Centexbel
Conclusie • • • •
Meten is weten maar… Transparantie in wat en hoe men meet, is cruciaal Niet lopen voor men kan stappen Duurzaamheid is niet iets eenmaligs te implementeren maar continu, iteratief proces van optimalisatie • Keuze van meetmethode afhankelijk van probleemstelling • Eco²Chem decision tool zal hierbij hulp zijn
