DUITSLAND-NEDERLAND: ZAKENPARTNERS

05 2012 € 11,50

32 BENOEMD ALS PARTNER: HARRO COPPENS (AKD)

64 DEALMAKER: ALLARD METZELAAR (STIBBE)

85 RECENSIE: SUSANNE TERPORTEN (OM) OVER TV-SERIE OVERSPEL

JAARGANG 8

RECHTSSOCIOLOGIE HET MINIMALISME VAN ROGIER DUK

EIDSH K J I L E K A R AANSP RECHT

DUITSLAND-NEDERLAND: ZAKENPARTNERS nu ook als iPhone app!

30

Boddenkampsingel 76 Enschede Postbus 76 7500 AB Enschede NL Telefoon: +31(0)53 433 54 66 Telefax: +31 (0)53 433 10 01 Email: [email protected] Website: www.dijksleijssen.nl

Uw contactpersoon: Mr M.M.J. Severiens

nr. 5 – 2012

18 Arbeidsrechtadvocaat Rogier Duk werkt gewoon door Eind vorig jaar nam Rogier Duk, bijna 65 jaar, afscheid van advocatenkantoor De Brauw waar hij op dat moment veertig jaar had gewerkt. Onmiddellijk erna sloot hij zich aan bij BarentsKrans, waar hij gewoon mag doorwerken tot zijn zeventigste. “De vraag is niet of ik het leuk vind. Ik ben geen advocaat geworden omdat ik het leuk vind. Ik ben advocaat geworden om het goed te doen.”

66

40 Nederduitse advocaten Duitsland is de belangrijkste handelspartner van Nederland en biedt veel werk dat door Nederlandse bedrijven en adviseurs opgepikt kan worden. Toch zijn er geen Duitse advocatenkantoren in Nederland gevestigd, zijn er geen combinaties van grote Nederlandse en Duitse advocatenkantoren en kijken veel advocatenkantoren in ons land eerder naar andere landen. Een rondetafelgesprek met advocaten die de samenwerking wél zijn aangegaan.

76

Als ik... aansprakelijkheidsrecht

Het recht der werkelijkheid

In de serie ‘Als ik’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’ rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister van Veiligheid & Justitie waren? Deze keer over het aansprakelijkheidsrecht.

De rechtssociologie bestudeert de wisselwerking tussen recht en maatschappij. Wat maakt het vak zo boeiend en wat houdt de rechtssocioloog bezig? Mr. vroeg het aan vier rechtssociologen: Ashley Terlouw, Barbara Oomen, Suzan Stoter en Marc Hertogh.

nr. 5 – 2012

3

Online inzicht met de Flex-BV webtool Flexibilisering BV-recht en Bestuur & Toezicht

De Flex-BV wordt mogelijk per 1 juli 2012 ingevoerd. Met de Flex-BV webtool kunt u zich voorbereiden op GHÀH[LELOLVHULQJYDQKHW%9UHFKW

Flex-BV webtool Ŷ %LHGWSUDNWLVFKHLQIRUPDWLHRYHUGHZHWVZLM]LJLQJHQ Ŷ 0  DDNWKHWYHUVFKLOWXVVHQKXLGLJHHQQLHXZHZHWJHYLQJ

Ga naar

ZZZVWLEEHFRPÀH[EY Na aanmelding voor een ieder toegankelijk

inzichtelijk Ŷ Brengt in kaart wat de gevolgen zijn en welke handelingen u zult moeten verrichten Ŷ *  HHIWXGHPRJHOLMNKHLGHHQHHUVWHDQDO\VHWHPDNHQ

nr. 5 – 2012

Colofon Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. Mr. bereikt ruim 28.500 actieve juristen in Nederland. De uitgever wordt door een Raad van Advies geadviseerd over het te voeren beleid. Informatie over abonnementen zie onderaan dit colofon. Redactieadres Van Kleef Media Kennemerplein 13, 2011 MH Haarlem Tel. 023 – 576 21 87, fax 084 – 726 59 93, mail: [email protected] Redactie Michiel van Kleef (hoofdredacteur), mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur), mr. Annelieke Fenstra, Myrna van Lente Medewerkers mr. Lex van Almelo, mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), drs. Andrea Bosman, mr. Alieke Bruins, Laura Burgers (Bijgewoond), mr. Marianne van der Hoek (Jonge-Baliepagina), mr. drs. Michel Knapen, mr. Peter Louwerse, mr. Noortje Ogg (Jonge-Baliepagina), drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. drs. Miek Smilde, mr. Henriette van Wermeskerken Columnisten Harm Cammel, prof. mr. Rieme-Jan Tjittes Fotografie Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer Illustraties Josje van Koppen, Mirèn van Alphen Website www.mr-online.nl Webmeester Bart Pronk ([email protected])

53

87

NIEUWS

82 Groeten uit

6 Met onder meer:

Maarten Roos en Robin Tabbers doen verslag uit China

Smartengeld moet geen sluitpost zijn, informatiebeveiliging schiet tekort, www.toezichtadvocatuur.nl, mediation in faillissementen, Bijgewoond, meesters van de week en weblogs

SUBSIDIAIR 84 Nachtkastje

Wat leest Wim Maas (Deterink)? 85 Kijken

28 Locus

Susanne Terporten-Hop recenseert de serie Overspel van de VARA

Raad van Advies Baker & McKenzie: Chantal Rademaker de Ridder, Boekel De Nerée: Charlotte de Mos, Brunel Nederland: Arjan de Vries, Houthoff Buruma: Jaap Bosman, USG Juristen: Eelco Stuut, Voxius: Ruud Harinck

Saladin/HBU is nog steeds actueel

87 Rijden

60 Vertalen

De beëdigde vertaling

Hans Stubbé (UvA/ FBN Juristen) in de Mercedes Benz ML350

61 Financieel

89 Lezersservice

Uitgeverij Kluwer Juridische Uitgevers Postbus 23, 7400 GA Deventer Tel. 0570-647621 Uitgever mr. Tom Schoute Media advies Maarten Schuttél Advertentiedeelname Capital Media Services B.V. Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen Tel. 024-360 77 10, [email protected] Vormgeving COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl Druk Senefelder Misset, Doetinchem

63 Dealmakers

Mr. Rally en Kleine Lettertjesloop

De interessantste deals van de afgelopen maand

90 Netwerken

Abonnementen en adreswijzigingen Abonnementsprijs € 110,00 per jaar. Losse nummers € 11,50, te bestellen via www.kluwershop.nl of 0570 – 67 34 49. Alle prijzen zijn inclusief verzendkosten en BTW. Juristen die als zodanig werkzaam zijn ontvangen Mr. kosteloos. Bij wijziging tenaamstelling en/of adres verzoeken wij u de huidige en de gewijzigde gegevens op te sturen naar Kluwer Klantenservice, Postbus 23, 7400 GA Deventer. Tel. 0570 – 67 34 49, fax 0570 – 69 15 55, www.kluwer.nl/klantenservice Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvuldigd. ISSN 1388-3372 – Copyright Kluwer 2012

RUBRIEKEN

Jaarvergadering van de VAR

Beter werk

31

Het vaste katern over jurist en arbeidsmarkt 32 Nieuws

Met onder meer: vernieuwde benchmark Viadicte beschikbaar, De Brauw opent kantoor in Singapore, Linklaters gaat alliantie aan, de arbeidsthermometer en natuurlijk personalia 36 Column Max Hübner 39 Column GroeiNu! 48 Jonge-Baliepagina’s

De Baliebabe van de maand, Dagboek van een stagiaire en meer Katern bedrijfsjuristen 51 Column Harm Cammel 53 Ik en mijn bedrijfsjurist Petra de Best (AKD) en Dewi Pang-Atjok (Loders Croklaan) 56 Bedrijfsjuristenpagina’s 59 NGB-pagina

nr. 5 – 2012

5

Juridisch nieuws “Smartengeld moet geen sluitpost zijn” In de letselschadepraktijk wordt smartengeld te veel gezien als een sluitpost. En dat is onterecht volgens Marco Zwagerman, advocaat bij Beer Advocaten en voorzitter van de ASP (de vereniging van letselschadeadvocaten voor slachtoffers). oor slachtoffers is smartengeld een heel belangrijke erkenning van het leed dat hen is aangedaan”, aldus Zwagerman. “Als smartengeld door een rechter wordt toegekend, dan gaat het - zelfs in de ergste gevallen - om een laag bedrag. Zeker in vergelijking met andere Europese landen. Het wordt hier te veel als een sluitpost van het geheel gezien. Dat doet geen recht aan de belangen van slachtoffers.” De ASP is bezig om het belang van smartengeld onder de aandacht te brengen van verzekeraars, wetenschappers en rechters door middel van zogeheten ‘expertmeetings’. In november vindt de derde bijeenkomst plaats. Op deze manier hoopt de vereniging de denkwijze over smartengeld te veranderen. En een en ander lijkt niet zonder succes. Volgens Zwagerman ontstaat er namelijk een kentering in het denken over smartengeld. Over een jaar hoopt de vereniging een plan dat kan rekenen op een groot draagvlak te kunnen presenteren waarin wordt ingezet op modernisering van het toekennen van en de denkwijze over smartengeld. Er zijn reeds werkgroepen ingesteld om de contouren van dit plan op te zetten. Een ander speerpunt van ASP is er op aan te sturen dat de overMarco Zwagerman

“V

heid de de letselschademarkt meer gaat reguleren. Zwagerman noemt de markt momenteel ‘behoorlijk ruig’. “Er bewegen zich veel letselschadebureaus op de markt die bestaan uit mensen die niet over de juiste (juridische) kennis beschikken, werken op basis van ‘no cure no pay’ en daarbij afspraken maken die er niet zelden toe leiden dat slachtoffers een derde van hun vergoeding moeten afstaan aan het bureau. Malafide praktijken dus. Dat vinden we gevaarlijk, omdat vaak essentiële aspecten van de kwaliteit van leven in het geding zijn: gezondheid en inkomenszekerheid. Ik pleit er voor om letselschadezaken alleen te laten behandelen door mensen met een diploma. Het wordt echt tijd dat de overheid de regels en het toezicht in dezen aanscherpt.” ASP probeert dan ook gehoor te krijgen bij de politiek voor de misstanden in het ongereguleerde circuit. Op gezette tijden spreekt de vereniging daarom met de volksvertegenwoordigers. Meldpunt

Eind april heeft ASP een meldpunt opgericht voor de slachtoffers van het treinongeval in Amsterdam op zaterdag 21 april, nadat de NS bekendmaakte de geleden schade te vergoeden en een letselschade-expertise bureau in te schakelen voor de afwikkeling. Zwagerman: “Dat was voor ons hét moment om aan slachtoffers te laten weten waar ze terecht kunnen voor kwalitatief hoogstaande rechtshulp. Het door de NS ingeschakelde bureau komt immers niet per definitie op voor de belangen van de treinslachtoffers.” Al eerder heeft ASP op grootschalige wijze soortgelijke rechtsbijstand georganiseerd. Bijvoorbeeld voor de slachtoffers van de brand in café ’t Hemeltje in Volendam, voor de slachtoffers van de vuurwerkramp in Enschede en voor de slachtoffers van het vliegtuigongeluk van Turkish Airlines in 2009.

ING kritisch over bedrijfsmodel advocaten NG vindt dat met name de grotere advocatenkantoren eens kritisch moeten kijken naar hun bedrijfsmodel. De bank signaleert een toenemende druk op de tarieven, teruglopende omzetten in bepaalde praktijken (met name M&A) en de opkomst van juridische concurrenten. Het in stand houden van rendement is hierdoor minder vanzelfsprekend. Daarbij komen veranderingen die plaatsvinden bij cliënten zelf en de voortgaande strijd om en het behoud van talentvolle advocaten. Dit blijkt uit de vorige maand verschenen Sectorvisie Advocatenkantoren van het ING Economisch Bureau.

I

6

nr. 5 – 2012

Rechter kan tijdwinst organiseren anneer strafrechters actief en op tijd rechtszaken organiseren, levert dat veel tijdwinst op. Ook stijgt de tevredenheid bij de procespartijen en neemt de werkvreugde bij rechters en personeel toe. Dit blijkt uit het verslag van het Arnhemse project ‘Proeftuin’, dat vorige maand verscheen in de nieuwste editie van Rechtstreeks, het tijdschrift van de Raad voor de rechtspraak over onderzoek en ontwikkelingen in de rechtspraktijk.

W

Juridisch nieuws Gesneuveld ngrijpende en de rechtstaat bedreigende voornemens hebben door de val van het kabinet de Tweede Kamer niet bereikt of zullen de eindstreep niet halen. Gelukkig gold dat niet voor de herindeling van de gerechtelijke kaart. De Eerste Kamer besloot begin van de maand geen enkel wetsontwerp controversieel te verklaren. Dat besluit moet een zucht van verlichting hebben veroorzaakt bij allen die betrokken zijn bij de herindeling. Aan de herindeling zit een aantal pijnlijke punten vast, bijvoorbeeld waar het gaat om de omvang van bepaalde nieuw te vormen ar-

I

rondissementen, maar de facto is de argumentatie die ten grondslag ligt een deugdelijke. Uitstel zou tot grote problemen hebben geleid in de uitvoering die voor komende zomer op het programma staat, inclusief het benoemingscircus dat nu op gang kan komen omdat alle presidentschappen in beginsel vrijkomen. Een deugdelijke onderbouwing lag zeker niet ten grondslag aan allerlei andere voornemens die nu - mede op grond van het brede maatschappelijke verzet gesneuveld zijn. De bekendste daarvan zijn de voorstellen voor verhoging van de

griffierechten en de invoering van de minimumstraffen. Ruim een jaar geleden kende in ons land vrijwel niemand het woord griffierechten, maar mede dankzij een effectieve campagne van de Advocatenorde sneuvelde dit wetsontwerp al voordat het kabinet zelf het loodje legde. Ook de buitengewoon omstreden en onwenselijke invoering van de minimumstraffen lijkt voorlopig van de baan. De grote vraag voor juridisch Nederland is natuurlijk of het duo Opstelten-Teeven zal terugkomen en of zij zullen vasthouden aan hun opvattingen of even flexibel zullen

zijn als bijvoorbeeld collega Spies inzake het boerkaverbod. We zullen zien.

Michiel van Kleef, hoofdredacteur @michielvankleef

Informatiebeveiliging schiet tekort Gevoelige en vertrouwelijke gegevens in handen van advocatenkantoren zijn een risico, omdat de meeste kantoren niet controleren of hun medewerkers de informatieveiligheidsmaatregelen toepassen. Uit onderzoek van informatiemanager Iron Mountain en PwC blijkt dat 42 procent van de Europese kantoren geen notie heeft of er de afgelopen drie jaar sprake is geweest van een datalek. uim de helft van de respondenten (56%) gaf aan de effectiviteit van het informatierisicobeleid niet te meten. Een vergelijkbaar aantal (59%) heeft de verantwoordelijkheid voor informatierisico’s neergelegd bij een medewerker of afdeling,

R

maar controleert het resultaat niet. Ruim de helft van de ondervraagde leidinggevenden (54%) houdt niet bij of de richtlijnen voor het veilig vernietigen van informatie ook worden nagevolgd.De studieresultaten laten zien dat een laag risicobewustzijn tot rampen kan leiden. Advocatenkantoren die een datalek meldden, noemden reputatieschade, juridische aansprakelijkheid en negatieve publiciteit als belangrijkste ingrijpende gevolgen: 33,6 van de 100 punten. De uitkomsten tonen dat veel organisaties bijzonder slecht zijn voorbereid om het hoofd te bieden aan informatierisico’s zoals datalekken, dataverlies en het niet voldoen aan wet- en regelgeving. De gemiddelde score onder Europese organisaties was 40,6 tegen een ideale score van 100. De juridische sector scoort gemiddeld met 33,3 van de 100 punten. De financiële sector scoort het hoogst, met 46,3 punten. Bedrijfscultuur

Directeur van Iron Mountain Jeroen Strik: “Onze studie naar informatierisico’s laat zien dat de Europese advocatuur, ook in Nederland, zich amper bewust is van, of gevolg geeft aan de veiligheidsrisico’s. De houding is dat het een technisch probleem is, maar het is zinloos te investeren in informatieveiligheid wanneer de betrokkenen er persoonlijk geen acht op slaan. Alle geld en technologie van de wereld kan gevoelige data niet beschermen, zolang medewerkers niet afdoende worden getraind, gecontroleerd en ondersteund om de informatieveiligheid voorop te plaatsen. Het bestuur zelf moet hiertoe op het hoogste niveau het voortouw nemen. Informatieveiligheid moet onderdeel zijn of worden van de bedrijfscultuur.”

nr. 5 – 2012

7

“ Procedures kunnen niet meer met de snelheid van een trekschuit gevoerd worden” Prof. mr. Fred Hammerstein HOOGLERAAR GESCHILBESLECHTING, RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN

Verder denken over geschilbeslechting

Prof. mr. Fred Hammerstein verzorgt in het najaar voor het CPO de cursus ‘Geschillen in het vennootschapsrecht’. Kijk voor meer informatie op www.cpo.nl

nl . O CP

Voor scherpe denkers.

Verder denken



Scherper zijn

Bijgewoond delijke contractsvoorwaarden bij overheidsaanbestedingen en Paulien Ernste van de Radboud Universiteit Nijmegen e-Court. De middag werd afgesloten met de uitreiking van de VBR-prijs voor de beste civielrechtelijke publicatie van het jaar. Die ging naar de iets minder jonge civilist Raimond Giard (hoogleraar methodologie en aansprakelijkheid, Erasmus Universiteit) voor Dit had niet hoeven gebeuren, een artikel over causaliteit. Leuk, zo’n bastion bestormen waar de deur wijd open staat en de hapjes al zijn klaargezet.

Als drukke jurist kunt u natuurlijk niet overal aanwezig zijn. Mr. brengt u daarom maandelijks verslag uit van de gemiste highlights. door Laura Burgers Voorjaarsvergadering Vereniging voor Burgerlijk Recht

Datum: 13 april 2012 Aantal aanwezigen: 45 Locatie: Hoge Raad, Den Haag Borrel: Niemand wil graag een schadeclaim aan zijn broek, ook de beleidsmakers bij de politie niet. Als ze het openbare ordebeleid veranderen, houden ze dus rekening met het aansprakelijkheidsrecht. Toch? Nee, helemaal niet zelfs. Als je hen vraagt redenen op te sommen om van beleid te veranderen is aansprakelijkheid ‘wel het laatste waar ze aan denken,’ bleek uit onderzoek van Floortje van Tilburg uit – ja, ja – Tilburg. Ze was een van de vier jonge civilisten die het bastion van het burgerlijke recht zouden gaan ‘bestormen’ tijdens deze VBR-vergadering. Dat stond althans in de vooraankondiging, met een onheilspellende illustratie erbij: boos grijnzende jongeren renden bewapend met hooivorken af op een ivoren toren waarin juristen zaten te zweten. Gelukkig ging het er op de bewuste dag beschaafder aan toe. De jonge civiliste Franziska Weber (EUR) besprak verschillende manieren van rechtshandhaving vanuit economisch perspectief, zoals een gewoon vonnis, arbitrage en zelfregulering. Haar veronderstelling: mixen is het meest efficiënt. Songül Mutluer van de VU besprak onre-

Presentatie rapport Towards Basic Justice Care for Everyone

Datum: 16 april 2012 Aantal aanwezigen: ruim 100 Locatie: Buitenhof, Den Haag Borrel: Het was rechtsvergelijking in haar meest levendige vorm. Twee dagen lang brainstormden honderd aanwezigen uit de hele wereld – van Kenia tot Canada tot Cambodja – over de beste manieren om conflicten op te lossen. Dit ter ere van het onderzoeksrapport Towards Basic Justice Care for Everyone van het Hague Insitute for the Internationalisation of Law (HiiL), dat vooraf werd gepresenteerd door Maurits Barendrecht, hoogleraar civiel recht aan de Universiteit van Tilburg. Het HiiL stelt dat jaarlijks een op de acht personen op de wereld een onvermijdelijk, serieus conflict heeft. Slechts de helft daarvan wordt opgelost, maar dat kan beter. Een aantal veelbelovende strategieën: nieuwe informatiebronnen lanceren, online of offline. Informatie zou namelijk veel conflicten kunnen voorkomen. En of het nu om een rechter, een arbiter of een jury gaat, IT-platforms hebben de toekomst. Verder is formele rechtspraak natuurlijk onmisbaar, maar die zou kunnen worden ontlast door te investeren in het opleiden van paralegals. Een hoofdgedachte achter het onderzoek is dat de juridische wereld een voorbeeld zou moeten nemen aan de medische. Daarin is immers veel meer directe en effectieve uitwisseling van oplossingen voor problemen. Op 16 april werd een veelbelovend begin gemaakt met deze nieuwe werkwijze.

Symposium Criminaliteitsbestrijding tijdens de crisis

Datum: 24 april 2012 Aantal aanwezigen: een dikke 60 Locatie: Groot Auditorium, Leiden Borrel: De criminologische studievereniging Corpus Delicti vroeg zich af of boeven nog worden gepakt in deze tijden van financiële malaise. Joanne Kellermann, directeur bij De Nederlandsche Bank had geen harde cijfers, maar vermoedde dat de crisis meer speelruimte voor fraude creëert. Daar tegenover staat een grotere pakkans van de “haaien in krijtstreep”, zoals zij witteboordencriminelen noemde. Nu we allemaal moeten inleveren zou graaigedrag immers minder geaccepteerd worden. De Leidse hoogleraar Veiligheid en Recht Erwin Muller wees erop dat de economische crisis ook kansen biedt. Nu worden we tenslotte gedwongen tot institutionele veranderingen, zoals de komst van de nationale politie. Meer nationale en internationale samenwerking noemde ook Gerlof Leistra hoogst noodzakelijk. Hij is al meer dan twintig jaar misdaadverslaggever voor Elsevier en vindt dat er veel te veel opsporingszaken worden geseponeerd, wat hij illustreerde met diverse schokkende verhalen uit zijn directe omgeving. Positief: Arthur van Baaren, hoofd regionale politie Holland Midden en zelf ook criminoloog, zag (nog) geen toename in de criminaliteit. De invloed van Europa op enkele gebieden van ons privaatrecht

Datum: 26 april 2012 Aantal aanwezigen: 25 Locatie: Sterrenwacht, Leiden Borrel: “Ich bin ein Europeer”, aldus Maurice Polak, hoogleraar internationaal privaatrecht in Leiden. “Ik voel mij bepaald geen euroscepticus en ben meer Europeaan dan Nederlander”, zei de Leidse hoogleraar civielrecht Jaap Hijma. Vicepresident van het Hof in Arnhem Lodewijk Valk: “Men denkt dat ik eurosceptisch ben, maar dat is niet zo.” Op dit congres van de civiele mastervereniging Suum Cuique bleken de aanwezige sprekers niet bepaald bang voor ‘het Brusselse monster’. Maar, u voelt het al aankomen, ze hadden allemaal wel enige kritiek. Europa is goed, de uitwerking kan beter. Hijma signaleerde

nr. 5 – 2012

9

Bijgewoond dat Europa vaak haast heeft bij het opstellen van haar regelingen, wat de consistentie en de kwaliteit ervan niet bevordert. Polak vindt een algemeen,

geschreven Europees privaatrecht helemaal niet zo nodig als Europa betoogt. Waarom niet veel meer gebruik maken van het internationaal privaatrecht – regels die aanwijzen welk van de nationale rechtsstelsels van toepassing is? Valk verweet het Europees recht dat het ons

mooie, eenvormige BW verbrokkelt. Volgens Gerard de Vries, hoofddocent privaatrecht aan de Universiteit van Amsterdam, is dat trouwens meer onze eigen schuld dan die van Europa: we moeten die Europese regels zelf beter in ons systeem zien in te passen.

Contentintegratie voor juristen

Pilot mediation in faillissementen

De website van Mr. (www. mr-online.nl) kent een rubriek Opinie. Op deze plaats signaleren we recent verschenen Opiniebijdragen.

De rechtbank Amsterdam begint een pilot mediation in faillissementen. Doel is om te onderzoeken of procedures van of tegen een curator via mediation sneller en tegen lagere kosten kunnen worden opgelost. De kans wordt dan groter dat er meer geld overblijft voor de crediteuren. Mediation kan ook worden ingezet om een faillissement te voorkomen.

! !

Opinie

!

!!!

Martin Apistola, postdoc aan het Computer/Law Institute aan de Vrije Universiteit, schreef een bijdrage over contentintegratie (Opinie/Management). ontentintegratie is al een grote hulp voor juristen bij het vinden van relevante juridische inhoud, bijvoorbeeld door een koppeling van uitspraken en annotaties. Om de huidige systemen van contentintegratie te verbeteren is ook meer (overzichtelijk) inzicht in sociale bronnen noodzakelijk. Bekeken zou bijvoorbeeld kunnen worden in hoeverre de huidige contentintegratiesystemen in de toekomst (op geautomatiseerde wijze) gekoppeld kunnen worden aan sociMartin Apistola ale media.”

“C

e e behandeling van de faillissementsaanvraag kan worden aangehouden om eerst te onderzoeken of partijen via een mediation tot een oplossing kunnen komen. Voorbeelden van mogelijk te voorkomen rechtszaken zijn de renvooiprocedures, procedures op grond van bestuursaansprakelijkheid, onrechtmatige daad, pauliana en daarnaast debiteurenincasso. De pilot past binnen het door de minister van Justitie en Veiligheid uitgesproken voornemen om geschiloplossing door mediation te bevorderen. Mediation kan gestart worden op initiatief van de rechter-commissaris in het faillissement, de curator of een belanghebbende partij. De curator zal wel toestemming van de RC moeten hebben voor deelname aan een mediation. Uitgangspunt is een kortlopend traject waarin voor de deelnemers snel zichtbaar wordt dat geschillen door middel van mediation kunnen worden opgelost. De mediationtrajecten worden begeleid door ervaren rechtbankmediators met een voor de faillissementspraktijk relevante achtergrond. In het kader van deze pilot hanteren de mediators een eenheidstarief. De RC neemt geen deel aan de mediation, maar dient in het kader van zijn toezichthoudende rol wel in te stemmen met een in door mediation bereikte oplossing. Voor de te volgen procedure is een protocol opgesteld.

D

   
  
   
          

Opleidingen | Cursussen | Symposia | Incompany

www.paoleiden.nl      
         

10

nr. 5 – 2012

Vakbekwaamheid in het Nederlands-Duits economisch recht

Kompetenz im deutschniederländischen Wirtschaftsrecht

^^^ILP[LUI\YROHYK[JVT

^^^ILP[LUI\YROHYK[JVT

Die unabhängige Wirtschaftskanzlei

Het onafhankelijke kantoor voor commercieel en ondernemingsrecht

Wir sind eine unabhängige internationale Anwaltskanzlei mit Büros in Deutschland, Osteuropa, China und Brüssel und beraten anspruchsvolle in- und ausländische Mandanten auf allen Gebieten des Wirtschaftsrechts.

Wij zijn een onafhankelijk internationaal advocaten-kantoor met kantoren in Duitsland, Oost-Europa, China en België en adviseren binnen- en buitenlandse cliënten op alle gebieden van commercieel en ondernemingsrecht.

Unsere umfassende Expertise im deutsch-niederländischen Wirtschaftsrecht haben wir in einem eigenen Kompetenzzentrum, dem Dutch Desk, gebündelt. Wir unterstützen sowohl niederländische Unternehmen, die im deutschen Markt tätig sind oder es werden möchten, als auch deutsche Unternehmen, die ein Engagement in den Niederlanden planen. Gemeinsam mit erfahrenen und renommierten Kollegen in niederländischen Partnerkanzleien klären wir jedoch auch sämtliche Fragen zum niederländischen Wirtschaftsrecht.

Wij hebben onze veelomvattende expertise van het Duits-Nederlandse economische recht gebundeld in een eigen competentiecentrum, de Dutch Desk. Wij ondersteunen zowel Nederlandse ondernemingen, die op de Duitse markt actief zijn of daar hun activiteiten willen gaan ontplooien alsook Duitse ondernemingen, die de Nederlandse markt willen betreden. In samenwerking met ervaren en gerenommeerde collega’s in Nederlandse partneradvocatenkantoren lossen wij echter ook alle vragen over het Nederlandse economische recht op.

Unsere Rechtsanwälte sind auf die Beratung niederländischer Unternehmen in Deutschland spezialisiert und beraten vorwiegend im Bereich M&A, Handels- und Gesellschaftsrecht. Im Übrigen greifen wir auf die Expertise der BEITEN BURKHARDT-Kollegen aus anderen Rechtsgebieten zurück, wie zum Beispiel im Arbeitsrecht, Immobilienrecht, IP/IT/Medien oder im Öffentlichem Recht/Vergaberecht in den fünf deutschen und sieben internationalen Büros.

Onze advocaten zijn gespecialiseerd in consulting van Nederlandse bedrijven in Duitsland en adviseren hoofdzakelijk op het gebied van M&A, handels- en vennootschapsrecht. Verder kunnen we terugvallen op de expertise van de BEITEN BURKHARDT-collega’s in andere rechtsgebieden zoals bijvoorbeeld in het arbeidsrecht, vastgoedrecht, IP/ITmedia of in publiek recht/aanbestedingsrecht in de vijf Duitse en zeven internationale kantoren.

Kontakt/Contact: Regine Nuckel, Rechtsanwältin, Fachanwältin für Steuerrecht, Leiterin Dutch Desk Uerdinger Straße 90, 40474 Düsseldorf, Tel.: + 49 211 518989-140, Fax: + 49 211 518989-29, [email protected]

15 years in legal translations! JMS Tex jurid tser isch v e r t a a v ic e drs lbur J.M

Ervaren juridische ve vertalers Alle All talen t l nelle Directe, snelle behandeling Vaste, scherpe tarieven Persoonlijk contact

beëd

. St eur ig d v erta le r

eau

Mgr . C. Ve e 113 rma 1 KJ n la a Vo le n 58 T 0 nda 299 m -351 F 0 851 299 -351 E in 751 fo@ jm s W w text ww .n l .j m s text .n l

Op JMS Textservice kunt u altijd vertrouwen. U wee et zich bij ons weet verzekerd van een sluiten nde juridische vert ertaling sluitende vertaling die op het afgesproken titijdstip ijdstip wordt geleverd. ge Altijd, want afspraak is afspraak, afspraakk, al sindss 1997. 19 Hoe onze nten dit waarderen ku unt u lez ezen op www.jmstext.nl. klanten kunt lezen drachten, in nformatie of onze tarieven zijn nf Voor spoedopdrachten, informatie ar. BBel 0299 351 851 en binnen een we altijd bereikbaar. pe offerte. uur doen we u een scherpe

Uw deadline, onze zorg!

Kijk op juridischebrochure.nl voor meer info

Juridisch nieuws Gaius wint Nationale Pleitmarathon leitgenootschap Gaius I uit Maastricht mag zich het beste pleitteam van Nederland noemen. Het gezelschap won op 21 april de Nationale Pleitmarathon 2012, die in de rechtbank Utrecht werd gehouden. Diephuis II uit Groningen werd gekozen tot het beste rechtbankteam. Dit jaar werd de wedstrijd georgani-

seerd door de studievereniging Sirius van de Universiteit Utrecht. Er werd gepleit door tien teams. Na een spannende finale met grondige pleidooien van de pleitteams en scherpe vonnissen van de rechtbankteams werd door juryvoorzitter Willem van Schendel (vice-president van de Hoge Raad) de winnaar bekendgemaakt.

P

Willem van Schendel met twee Gaius-leden

Www.toezichtadvocatuur.nl ia de website www.toezichtadvocatuur.nl houdt interimrapporteur Rein Jan Hoekstra (voormalig lid van de Raad van State) geïnteresseerden op de hoogte van zijn werkzaamheden. Sinds februari 2012 onderzoekt Hoekstra hoe lokale dekens het toezicht op de advocatuur uitoefenen. Ook kan men hem via de site ervaringen met het lokale toezicht op advocaten melden. Hij rapporteert over de kwaliteit, objectiviteit en integriteit van het toezicht op advocaten. Nu wordt

V

dat toezicht uitgeoefend door de lokale dekens. Doel van zijn rapportage: de werking van het toezicht inzichtelijk maken. Eind dit jaar publiceert Hoekstra zijn bevindingen en aanbevelingen ter verbetering op deze nieuwe website.

Beheer uw cliënten, uren en declaraties Het eenvoudigste urenregistratie- en declaratieprogramma voor advocaten bespaart u direct tijd! Vraag de gratis demo aan op www.urios.nl

Weteringschans 94 | 1017 XS Amsterdam tel 072 512 22 05 | [email protected] | www.urios.nl

Uw PO-punten in Nijmegen!

8 juni

Procederen in eerste aanleg en hoger beroep Docent: Mr. S.M.A.M. Venhuizen

6 PO

Kosten: 350,-

12 juni

Getuigenverhoor in strafzaken Docent: Mr. T.E. van der Spoe

6PO

Kosten: 350,-

21 juni

Actualiteiten rechtspraak arbeidsrecht Docent: Prof. Mr. A.R. Houweling

4 PO

Kosten: 275,-

22 juni

Actualiteiten ondernemingsrecht: Flex-BV EDUCATIETOPPER! Docenten: Prof. Mr. H.E. Boschma en Prof. Mr. J.B. Wezeman

4PO

Kosten: 175,Prijzen excl. BTW

Meer informatie en aanmelden: www.educatiepunt.nl of 024-7411 411

12

nr. 5 – 2012

www.mr-online.nl 23 APRIL 16 APRIL Hoogleraar straf(proces) recht en victimologie Marc Groenhuijsen (Universiteit van Tilburg) is bij zijn 25-jarig jubileum benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

U wordt gekwalificeerd als uitzonderlijk groot wetenschapper. Voor velen bent u een bron van inspiratie. Door wie of wat laat u zich zelf inspireren? “Nou, nou, op zo’n dag wordt natuurlijk behoorlijk overdreven. Mijn eigen inspirator is nog steeds mijn Leidse leermeester professor Melai. Die man kon heel veel dingen goed en op die punten probeer ik in zijn buurt te komen. En hij kon ook enkele dingen niet zo goed en die valkuilen probeer ik zoveel mogelijk te vermijden.” Hoe kijkt u aan tegen nieuwe wetsvoorstellen zoals het invoeren van minimumstraffen en afschaffing van de verjaringstermijn die door veel juristen worden gezien als symboolwetgeving? “Helaas is dit geen symboolwetgeving, maar afbraakwetgeving. Van verplichte bijzondere minimumstraffen weet bijvoorbeeld iedereen dat het zowel tot onrechtvaardige vonnissen leidt als tot een onveiliger samenleving. Alle deskundigen hebben geadviseerd om hier niet aan te beginnen. De politici die dergelijke adviezen negeren handelen op dit punt naar mijn oordeel maatschappelijk volstrekt onverantwoord.” Wat vindt u van de beslissing van de Amsterdamse rechtbank om in de zaak tegen Robert M. ouders van slachtoffers het woord te laten voeren? “Ouders zijn wettelijke vertegenwoordigers van kleine kinderen. Als de wetgever dat bij de invoering van het spreekrecht voor slachtoffers even heeft miskend, is het verstandig dat verzuim te herstellen.”

Kent u ook een potentiële Mr. van de week? Mail ons! [email protected]

Ilona Crommentuijn, corporate legal counsel bij de Schiphol Group, sprak tijdens de Worldwide Airports Law Conference in Amsterdam.

We kunnen ons eerlijk gezegd niet zoveel voorstellen bij luchthavenrecht. Waar houdt u zich zoal mee bezig? “Luchthavenrecht is zeer divers. Wij werken met 8 juristen aan verschillende rechtsgebieden voor de vier business area’s van Schiphol Group. Persoonlijk houd ik mij bezig met mededingingsrecht (luchthaventarieven, allocatie, evaluatie Wet luchtvaart) en (inter)nationaal contractenrecht. Dat laatste houdt in: airline account management, passenger services, bagage, airside en mainport/internationale samenwerking, zoals Airport-Collaborative Decision Making en Single European Sky.” Kunt u uw werk loslaten als u met het vliegtuig op vakantie gaat? “Ik ben trots op mijn werk en trots op Schiphol. Dat betekent dat ik ook op vakantie kijk naar luchthavenprocessen elders, terwijl ik daar als passagier ben. Beroepsdeformatie noem ik dat. Een virus waarmee menigeen die in de luchtvaart werkzaam is, is behept. Maar zodra ik ben aangekomen op de plaats van bestemming, is het ook echt vakantie.”

7 MEI Rechter-commissaris en Recofa-bestuurslid Erik Boerma was dagvoorzitter van het congres ‘RC en curator; de twee-eenheid in het faillissement’.

Meesters van de week 10 APRIL Ton Liefaard bekleedt sinds half maart de functie van UNICEF hoogleraar kinderrechten aan de Universiteit Leiden.

Welk wetsartikel vindt u het mooist? “Er zitten diverse inspirerende artikelen in het VN-Kinderrechtenverdrag, het meest geratificeerde mensenrechtenverdrag (alleen Somalië en de Verenigde Staten hebben nog niet geratificeerd). Persoonlijk ben ik erg gecharmeerd van artikel 12: het recht van het kind om gehoord te worden in alle aangelegenheden die hem betreffen, inclusief juridische procedures. Deze bepaling raakt in de kern aan de rechtspositie die aan kinderen toekomt op grond van het verdrag.” Met wie zou u een gevangeniscel willen delen? “Ervan uitgaande dat alles mag en kan: Barack Obama. Ik zou graag van de gelegenheid gebruik maken om hem ervan te overtuigen dat de VS het VN-Kinderrechtenverdrag zouden moeten ratificeren.”

Voorlopig zijn we nog niet uit de economische crisis. Voor faillissementsdeskundigen hoogtijdagen – of beter gezegd hoogtijjaren - dus? “Natuurlijk willen we allemaal dat het economisch voor de wind gaat, maar voor insolvetiespecialisten zijn dit inderdaad boeiende tijden. Insolventies kunnen overigens ook leiden tot behoud van ondernemingen maar dan in afgeslankte vorm.” Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière? “De eerste dag dat ik rechter-commisaris was in het faillissement van LG Phillips. En de curator en ik elkaar tijdens een bespreking op kantoor aankeken en de vraag stelden wat we moesten/konden doen met 18.000 werknemers die worldwide in dochtervennootschappen werkzaam waren.”

Een selectie van uitspraken die de Mrs. van de Week de afgelopen maand deden op de site van Mr. (www.mr-online.nl). Elke week beantwoordt een jurist die die week om de een of andere reden in het nieuws is een aantal vragen. Wie een wekelijks overzicht wil van alle Mrs. van de week kan zich abonneren op de Mr. e-mailnieuwsbrief via www.mr-online.nl

nr. 5 – 2012

13

Neem je carrière eens goed onder de loep! Ben je al een tijd bij dezelfde organisatie werkzaam binnen de advocatuur of het bedrijfsleven en zijn dit voor jou herkenbare vragen? ● Is mijn baan afwisselend genoeg? ● Kan ik mij op persoonlijk vlak voldoende ontwikkelen? ● Ben ik tevreden over mijn work-life balance? ● Is een overstap binnen de advocatuur een optie voor mij? ● Of wil ik liever een overstap maken naar het bedrijfsleven? ● Als ik een overstap wil maken, wanneer is dan het beste moment? ● Kortom, wil ik de komende jaren bij deze werkgever blijven werken? Neem je carrière samen met Robert Walters onder de loep! Robert Walters helpt je graag bij het beantwoorden van de bovenstaande vragen en denkt graag op basis van haar expertise met je mee. Voor vrijblijvend advies kun je contact opnemen met Renske Lubbinge via 020-6444655 of [email protected]

www.robertwalters.nl AUSTRALASIA

ASIA

AFRICA

EUROPE

AMERICAS

Weblogs Internationale advocatenmoppen Op de website van Mr. werd afgelopen maand weer druk geblogd. Ook deze keer een greep uit de inhoud. Meer lezen? Kijk op www.mr-online.nl echtsfilosoof Hendrik Kaptein overweegt zijn motor

R

weg te doen en weer per trein te reizen. “Maar zo veilig is het spoor ook weer niet. Toch had de dodelijke aanrijding in Amsterdam makkelijk kunnen worden voorkomen. Technische middelen daartoe zijn al beschikbaar sinds de jaren zestig van de vorige eeuw. Er wordt te weinig mee gedaan, terwijl veilig vervoer toch de hoofdtaak van het spoorwezen is. Betrokken instanties zijn bezig met te veel andere dingen. Net als de strafrechtspleging, waarin afrekening van misdaad belangrijker is geworden dan bescherming van mensenlevens. Preventie wordt verwaarloosd, ten gunste van meer en hardere straffen. Niet alleen in de strafrechtspleging moeten we terug naar de onomstreden maar niet altijd beleden hoofdzaak: hoe minder doden, hoe beter. Voorkomen is beter dan genezen. Dus moet die motor toch maar weg.” “Op 4 juli 2011 blogde ik reeds over Adil”, begint strafrechtadvocaat Job Knoester deze maand zijn weblog. “Toen schreef ik nog dat ik op dat moment steeds minder van hem hoorde, hetgeen als een goed teken werd beschouwd. Het afgelopen jaar is hij echter toch regelmatig weer in beeld geweest. Hij leek serieus zijn leven een wending te willen geven. Adil had wel eens gehoord van het adagium ‘een vrouw in het leven van een man breng rust’ en was tegen een leuke dame aangelopen. Helaas waren problemen ont-

staan met zijn schoonfamilie. Geen rust voor Adil dus.” Marijn Rooymans (Ondernemende Juristen) schrijft over de economie van de interimjurist. “Elke €2486,54 die je als zelfstandig jurist opzijzet geeft je net zoveel zekerheid als iemand in loondienst met recht op een maand WW. Met een beetje opdrachtenportefeuille is het equivalent van een jaar werkloosheid is zo opgebouwd. Nu de zekerheid van een dienstverband tegenwoordig zeer betrekkelijk is, snap ik niet dat er niet meer mensen voor zichzelf beginnen.” Verder blogt Rooymans het over prijsbederf en verschillen in kosten tussen interim-juristen kostwinners en niet kostwinners. Advocaat Ali Öntas heeft ook deze maand weer een top-10 in zijn blog verwerkt. “Aangezien mijn vorige top-10 over de verschillen tussen advocaten en artsen zo goed werd gelezen heb ik een nieuwe samengesteld. Dit keer van internationale advocatenmoppen. Het beeld is (helaas) overal hetzelfde: advocaten zijn schoften! Een paar moppen : 1. Afgelopen winter was het zo koud dat ik mijn advocaat over straat zag lopen met zijn handen in zijn éigen zakken. 2. Was hast Du, wenn Du einen Rechtsanwalt bis zum Hals im Sand eingräbst? Nicht genug Sand. 3. How can you tell when a lawyer is lying? His lips are moving. 4. Pourquoi les serpents ne mordent-ils jamais les avocats? Courtoisie confraternelle...”

Dory Reiling beschrijft een week rechtspraak in het informatietijdperk. “Er komen veel vragen langs: hoe ga je om met informatie-overload, is technologie in innovatie goed voor advocaten, voor rechters, of ook voor de burgers, hoe presenteer je IT aan je publiek, gaan mensen in hoger beroep omdat ze ontevreden zijn over de zitting, hoe krijg je mensen ertoe hun kennis te delen, en kun je, als je moet bezuinigen, nog iets anders verzinnen dan afknijpen van de toegang tot het recht?” In zijn blog schrijft Boris Dittrich dat het dreigen met een kort geding om het boek Roze Moorden uit de handel te nemen in wezen een homofobe aktie is. “De familieleden van het slachtoffer willen niet dat hij in verband met de homoscene wordt gebracht. Daarbij verliezen zij uit het oog dat de moordenaar wel eens homo zou kunnen zijn. Nu de uitgever voor de eis van de familie gezwicht is, is het onwaarschijnlijk dat de rechter zich er nog over uit zal spreken.” Onderzoeker recht in de multiculturele samenleving Guido Terpstra

(EUR): “Het Haags

t t t

Gerechtshof bevestigt: zonder handen te schudden kan Mohammed Enait géén klantmanager worden bij de Sociale Dienst van Rotterdam. We lijken in Nederland vrede te hebben met deze uitkomst. Maar de onderbouwing blijft lastig en wat ongemakkelijk: discriminerende ‘klanten’ mogen immers geen koning worden.” Ook een nieuwe blogger, een ‘advocaat uit de Cariben’, afkomstig van VanEps Kunneman VanDoorne, die zal iedere maand zal bloggen over het werk als advocaat in de Nederlandse Cariben. “10 oktober 2010 werden de Nederlandse Antillen ontmanteld. Sindsdien bestaat het Koninkrijk uit vier landen (Nederland, Aruba, Curaçao en St. Maarten) en maken de eilanden Bonaire, St. Eustatius en Saba als openbare lichamen deel uit van Nederland. (...) Als je de balans opmaakt na ongeveer anderhalf jaar, moet je constateren dat het toch eigenlijk allemaal vrij redelijk is gelukt. Uiteraard kampen de nieuwe landen Curaçao en St. Maarten met allerlei aanloopproblemen. Juridisch gezien is het wel enorm gecompliceerd geworden. De complexiteit zal zonder twijfel de komende jaren alleen maar toenemen. Een walhalla voor juristen dus.”

t t t

t t t t t

Praktijkwaarneming Advocaten Fusie | Overname Executive coaching

nr. 5 – 2012

15

Wij  . 

P   L P W ben j?  p./

Ploum Lodder Princen is een nuchter, informeel en pragmatisch advocaten- en notarissenkantoor. Plezier in het werk en gedrevenheid gaan hand in hand met excellente resultaten voor onze klanten. Dat merk je op ons kantoor en zie je ook in onze werkwijze en arbeidsvoorwaarden. Wij zoeken bevlogen collega’s met passie voor het vak en hart voor de klant. Solliciteer nu en misschien zit jij binnenkort op deze lege stoel www.plp.nl/vacatures.

Mr. Event Seminar Cliënt 2.0 De wensen van cliënten zijn aan verandering onderhevig. Juridische kwesties belanden niet automatisch meer bij de advocaat. Waar het om draait zijn uitstekende klantenservice en innoverende vormen van dienstverlening. Op 19 juni staat de cliënt centraal op het Mr.-seminar Cliënt 2.0, dat wordt gehouden in Triple Ace WTC in Amsterdam. eet u wat uw cliënt werkelijk beweegt? Bent u jurist of business partner? Tijdens het Mr. seminar Cliënt 2.0 staat de cliënt centraal. U leert in één middag welke cliënten het meest waardevol zijn. U krijgt geen wetenschappelijke verhalen te horen, maar praktische en doeltreffende adviezen om meteen mee aan de slag te gaan. De middag wordt afgesloten met een borrel.

W

Rob van Otterlo, hoogleraar Organisatie van de Juridische dienstverlening aan de Universiteit van Amsterdam, zal spreken over het onderwerp ‘Advocaat: jurist of business partner?’. Daarbij komen onder meer aan de orde: verschuivingen in het werk van de advocaat, professionalisering van relatiemanagement en de verwachtingen van de cliënt. Marketinggoeroe Jos Burgers (bekend van onder meer het boek Klanten zijn eigenlijk net mensen) zal vertellen wie de client 2.0 is en hoe daarop kan worden ingespeeld. Verder zal er onder leiding van dagvoorzitter Michiel van Kleef (hoofdredacteur Mr.) een paneldiscussie worden gehouden over de vraag ‘Waar wordt uw cliënt echt gelukkig van?’. De panelleden geven hier alvast een voorproefje van hun ideeen over deze vraag. Ingrid van Berkel, managing partner Eversheds Faasen: “Onze cliënten worden er gelukkig van als zij hun eigen doelen bereiken, zonder onnodige misstappen en als wij daar door een heldere aanpak met veel aandacht voor de relatie aan bijdragen. Dat gaat veel verder dan het geven van helder, op maat gesneden juridisch advies op basis van transparante prijsafspraken: het gaat ook om het adviseren en ondersteunen op strategisch vlak waarbij kennis van de business en sector van onze cliënten absolute noodzaak is. Onze cliënten willen niet alleen een betrouwbare juridische adviseur maar ook een adviseur die hen helpt om helder te opereren met duidelijk zicht op hun eigen doelen.” Philip de Roos, oprichter Legalloyd: “Er zijn drie dingen waar Legalloydcliënten blij van worden: kwaliteit, snelheid en transparantie. 1. Kwaliteit: alleen de beste boutique advocaten worden, na zorgvuldige ‘screening’, tot Legalloyd toegelaten. 2. Snelheid:

door onze innovatieve software en accountmanagers vinden cliënten in een fractie van de tijd de juiste specialist. 3. Transparantie: onze cliënten waarderen na iedere opdracht het opgeleverde werk op vijf kerncompetenties. En ook onze moderne advocaten worden daar blij van.” William Schonewille, bestuursvoorzitter BarentsKrans: “Onze cliënten willen boven alles nachtrust. Ze willen weten dat hun zaak in goede handen is. Dat vraagt om oprechte belangstelling. Geen cliënt is hetzelfde. Doorvragen is geen luxe, maar een must. Weten wat de cliënt doet, wat hem bezighoudt, wat er in het hier en nu precies speelt en hoe hij zich wil ontwikkelen: dat zijn de kernvragen. De cliënt 2.0 accepteert niet zo maar een oplossing. Hij wordt echt gelukkig van een professional die met hem zoekt naar een strategische oplossing. Eén die hem ook in de toekomst verder brengt.” Sander Oorthuys, partner Legaltree: “Een opgelost probleem maakt cliënten tevreden. Zeker als de oplossing beter, origineler en sneller is dan verwacht. En er duidelijkheid is over de tarieven. Maar gelukkig? Legaltree advocaten raken geïnspireerd door hun cliënten en hechten aan een persoonlijke benadering en langdurige relaties. Vertrouwen is daarbij de basis. Niet alleen in het kantoor maar vooral in de ervaren en geïnteresseerde advocaat die de zaak behandelt. Al dan niet met andere ervaren advocaten. Legaltree biedt hen daarbij de vrijheid om te excelleren in hun passie en om elkaar onderling uit te dagen. Dat garandeert een goed resultaat en maakt de cliënt echt gelukkig.” En tot slot Frederieke Leeflang, managing partner Boekel De Nerée: “Onze cliënt wordt gelukkig van een advocaat die écht begrijpt wat hij of zij wenst.” Voor meer informatie en aanmelding: www.mr-online.nl/client20

nr. 5 – 2012

17

ARBEIDSRECHTADVOCAAT ROGIER DUK WERKT GEWOON DOOR

Arbeid

Eind vorig jaar nam Rogier Duk, bijna 65, afscheid van advocatenkantoor De Brauw waar hij op dat moment veertig jaar had gewerkt. Onmiddellijk erna sloot hij zich aan bij BarentsKrans, waar hij gewoon mag doorwerken tot zijn zeventigste. “De vraag is niet of ik het leuk vind. Ik ben geen advocaat geworden omdat ik het leuk vind. Ik ben advocaat geworden om het goed te doen.” door Miek Smilde foto’s Chantal Ariëns

18

nr. 5 – 2012

Interview

adelt

deren, Joosje en Ruben, zijn nog jong. Het is meer dat hij het een nogal bespottelijke grens vindt, 65 jaar, een getal dat is verankerd in wetten en waarop vrijwel de hele beroepsbevolking zijn leven moet afstemmen. Voor zolang het duurt, tenminste. “Toen ik begon in 1972 was het heel gebruikelijk dat advocaten tot diep in hun tachtigste doorwerkten”, herinnert Duk zich. “Later gold de pensioengerechtigde leeftijd van zeventig jaar, net zoals in de rechterlijke macht nog gebruikelijk is. Maar toen fuseerden we met de notarissen en die moesten er van rechtswege uit met 65.” Ruim tien jaar geleden, toen Nederlandse advocatenkantoren het grote geld roken van hun Britse counterparts, werd de pensioenleeftijd verder verlaagd tot zestig jaar. Bij De Brauw mochten advocaten wel tot hun 65e blijven, maar alleen als ‘adviseur’. “Vooral bij de grote kantoren in de magic circle van de City is het gebruikelijk er met 55 jaar mee op te houden”, weet Duk. “Ze verdienen daar zoveel

“ENGELSE ADVOCATEN WERKEN ZO HARD DAT ZE VANAF HUN 55 E ALLEEN NOG MAAR ROZEN WILLEN KWEKEN”

Z

ijn naam prijkt op het mat zilveren bord in de tochtige hal van advocatenkantoor BarentsKrans in Den Haag. R.A.A. Duk, advocaat. Alsof het nooit anders is geweest. Zijn kamer oogt meer dan bewoond, zijn secretaresses (Duk heeft er twee, ze volgden hem naar het nieuwe kantoor) scharrelen druk als altijd in de kamer tegenover de zijne. Alsof er niets is veranderd. Alsof leeftijd er niet toe doet. Ja, hij is 65 en ja, dat zou hij best willen ontkennen. Niet omdat hij de dood vreest: zijn vader overleed vorig jaar op 93-jarige leeftijd, dus het kan nog wel even duren. Zijn kin-

en werken zo hard dat ze vanaf hun 55e niets anders meer willen doen dan rozen kweken in Schotland. De Nederlandse advocatuur heeft zich daaraan aangepast. Dat mensen boven de zestig alleen als adviseur mogen aanblijven, heeft vooral te maken met geld. De idee is toch dat ouderen minder productief worden en dat daardoor het totale winstaandeel per compagnon daalt. Onzin natuurlijk.”

Orakel Duk mag het zeggen. Lang voordat iedereen een merk werd, was hij al een product. Zijn naam was en is genoeg voor een voortdurende stroom van cliënten – particulieren, werkgeversorganisaties, ondernemers – en evenzovele publicaties. Er verschijnt geen boek op het gebied van het ar-

nr. 5 – 2012

19

Mr. Lenet Leusink (l) en Mr. Caroline Bun (r)

PROFILERING EN NEW Hét coachings- en

BUSINESS?

trainingsinstituut voor Advocatuur en Notariaat dat staat

AANTREKKELIJKE THEMA’S KOMENDE EDITIE:

voor bewustwording en ontwikkeling

Mr. juni Ŷ Kwaliteit van de jurist (soft skills)

Individuele coachingstrajecten

Ŷ Marketing Advocatuur

Inhouse trainingen op maat

Ŷ Arbeidsrecht + National Arbeidsrecht Diner

Masterclass Coachend begeleiden (patroonstraining) Mindfulness: effectiever en hogere kwaliteit in je werk

Mr. september Ŷ Opleidingen Ŷ Intellectuele Eigendomsrecht Ŷ Recruitment

Presenteren ‘The happy lawyer’ Verbindingskracht! Reacties deelnemers: “Ze hebben bij groeiNU! een duidelijke visie die vertaald wordt in een hands-on mentaliteit.” “Een uitstekende training door kleinschaligheid en véél persoonlijke aandacht.”

Bel: 024-360 77 10 of mail: [email protected]

“Ik vond het indrukwekkend dat ik zulke heldere inzichten kreeg en antwoord over de grotere verbanden.”

M: 06 14 30 25 56

www.groeinu.com

www.mr-online.nl

De Duitse markt op? algemene voorwaarden, arbeidsovereenkomsten, beroepschriften, bezwaarschriften, brochures, contracten, correspondentie, dagvaardingen, due diligence, fusies en splitsingen, IE, koopovereenkomsten, notariële akten, persberichten, procedurestukken, prospectussen, rapporten, vonnissen, websites, wetsteksten usw.

heeft daar al jaren Käse van gegeten! www.taalteam.nl

033 4804994

INTERVIEW

beidsrecht of Duk staat er in, als auteur of als orakel. Tientallen spraakmakende arresten van de Hoge Raad zijn gebaseerd op zaken die hij onder de aandacht bracht. De belangrijkste ervan zijn gebundeld in het liber amicorum Vrienden door D(u)ik en dun dat hem bij zijn afscheid van De Brauw werd aangeboden. Meer dan dertig prominenten uit de wereld van het arbeidsrecht reflecteren in het boek op zaken als de uitleg van cao-bepalingen, het concurrentiebeding, de kantonrechterformule, de Wet op de ondernemingsraden, het beginsel van gelijke behandeling en de dringende redenen voor ontslag. Allemaal onderwerpen die in 1972 nog niet of nauwelijks bestonden. “Toen ik begon als advocaat was het arbeidsrecht eigenlijk helemaal geen juridisch specialisme”, vertelt Duk. “In Amsterdam waar ik studeerde volgde ik de keuzevakken vennootschapsrecht en arbeidsrecht, er werd een medewerker ziek, ik kon hem vervangen als kandidaat-assistent. Toeval. Ik kon vervolgens wetenschappelijk medewerker worden, maar zou een jaar in New York gaan studeren. Dat was geen probleem, zeiden ze op de universiteit. In New York heb ik veel kartelrecht gedaan en wat arbeidsrechtelijke vakken, maar ik had die baan al. Zo ging het gewoon.” Het kon allemaal in de jaren zeventig. “Het was een tijd waarin niemand wist hoe je het woord ‘solliciteren’ spelde”, schertst Duk. Zo toevallig kwam hij ook in de advocatuur terecht. “Ik had een jaargenoot die bij De Brauw werkte. ‘Kom eens langs’ zei hij.”

Uiterlijke schijn Kom eens langs. Eén zin die zijn arbeidzame leven bepaalde. Want Duk kwam langs en bleef. Hoewel bedreven in het laten ontbinden van arbeidsovereenkomsten, het bedingen van afvloeiingsregelingen of het anticiperen op vertrouwensbreuken, is Duk zelf honkvast. Trouw aan zijn

VAN ARBEIDSTIJDVERKORTING HEEFT DUK WEL EENS GEHOORD, MAAR ZELF DOET HIJ ER NIET AAN

vak en de stad Den Haag, op het conservatieve af. Toen De Brauw Blackstone Westbroek een paar jaar geleden in de slipstream van de andere grote kantoren verhuisde naar de Amsterdamse Zuidas weigerde Duk mee te gaan. Hij bedong een eigen kantoor in Den Haag waar hij met zijn secretaresses noest doorwerkte. Zestig, zeventig, tachtig uur per week. Van arbeidstijdverkorting heeft hij wel eens ge-

Rogier Duk Rogier Arie Arnout Duk (R.A.A.D.) is geboren in Groningen op 14 januari 1947. Studeerde rechten aan de Universiteit van Amsterdam en Columbia University School of Law. Was van 1970 tot 1972 wetenschappelijk medewerker sociaal-economisch recht en werd vervolgens advocaat te ’s-Gravenhage bij wat tegenwoordig De Brauw Blackstone Westbroek heet. Sinds 1 januari 2012 is hij werkzaam bij BarentsKrans. Duk is specialist in het arbeidsovereenkomstenrecht (individueel en collectief) en medezeggenschapsrecht en heeft een reguliere en een cassatiepraktijk. Hij is redacteur van diverse vakbladen en doceert hij aan verschillende instituten, centra en academies, zoals de Grotius Academie, het studiecentrum rechtspleging SSR en Kluwer. Duk woont samen en heeft twee kinderen.

hoord, maar hij doet er zelf niet aan. Net zo min als hij zich iets aantrekt van de mores van de moderne tijd. Narcisme is hem vreemd. Niets aan zijn houding verraadt hoogmoed. Uiterlijke schijn vindt hij onzin. Er zitten vlekken op zijn das, zijn schoenen zijn versleten. Hij weet wat hij waard is per uur, maar relativeert het belang ervan. “Ik weet wat ik goed kan”, zegt hij, “en ook wat ik minder goed kan. Ik waardeer het oordeel van gelijken, maar als dat alleen maar positief is, stel ik er eigenlijk al geen prijs meer op.” Misschien dat hij te veel waarde hecht aan zijn werk. Maar ja, de tijd vraagt er om. Wie kan werken, moet werken is het motto van het kabinet. De pensioenleeftijd gaat hoe dan ook omhoog. En dan hebben we het nog niet eens over de verontwaardiging over exorbitante ontslagvergoedingen en bonusregelingen. Het arbeidsrecht, ooit een ondergeschoven kind van het grote vennootschapsrecht, is hip, hot and happening. “Ach”, relativeert Duk. “de economie heeft altijd invloed gehad op de wijze waarop generaties zich ontwikkelen. Ik ben een kind van mijn tijd, ik kon overal aan de slag. De arbeidsrechtspraktijk bestond nog helemaal niet, tot 1980 deed ik vooral Europees recht. Tegenwoordig verschijnen er zo’n veertig arresten van de Hoge Raad per jaar op het gebied van het arbeidsrecht, destijds twee of drie. De ontbindingspraktijk is pas eind jaren zeventig, begin jaren tachtig opgekomen toen de arbeidsbureaus vastliepen. Mijn patroon Benno ter Kuile had toevallig de vakbond van hoger personeel van de KLM als cliënt en dat ging ik dus doen, omdat ik er iets van af wist en verder niemand. Toen stortte de economie in. En de Wet op de ondernemingsraden was net aangenomen, daar moest ook iemand zich om bekommeren. Dat heb ik toen maar gedaan. Het toeval van de tijd heeft veel meer invloed dan mensen vaak denken.”

nr. 5 – 2012

21

Gezeglijker en fatalistischer Op de golven van de economische crisis van de jaren tachtig werd Duk groot. Nu, dertig jaar later, ziet hij opnieuw wat een crisis met mensen doet. Van massaontslagen is nog geen sprake, maar de vanzelfsprekendheid van werk en inkomen is er wel af. Duk signaleert opvallende verschillen tussen de crises van toen en nu. “De factor arbeid is nog net zo belangrijk voor mensen als dertig jaar geleden, het geeft mensen houvast en identiteit. Maar ik heb de indruk dat mensen tegenwoordig wat gezeglijker en fatalistischer zijn. De werknemers bedoel ik dan. Mensen schikken zich. De Wet op de ondernemingsraden dateert van 1979 en in de jaren tachtig behandelde de Ondernemingskamer tientallen zaken over dat onderwerp per jaar. Dat aantal is

sterk afgenomen.” Een ander voorbeeld is de aanbeveling van de Kring van Kantonrechters voor ontbindingen (de kantonrechtersformule). “Die geeft een bepaalde normale uitkomst en voor een werknemer is het vaak prettig om net wat meer te krijgen en van de procedure af te zijn. Conflicten worden met behulp van die formule tegenwoordig makkelijker opgelost.” Een ander belangrijk verschil is de zogeheten flexibele schil die de afgelopen jaren is ontstaan op de arbeidsmarkt. Deze schil van flexwerkers en zzp’ers vangt de eerste klappen op bij economische tegenslag. Het is een van de redenen waarom de economische crisis zich in Nederland nog niet zo sterk vertaalt in hogere werkloosheidscijfers. “In de adviespraktijk komen meer vragen over de rechtspositie van flexwerkers binnen”, geeft Duk aan. “Werkgevers willen toch zoveel mogelijk voorkomen dat iets flexibels met een arbeidsovereenkomst gelijk wordt gesteld.” Onlangs nog werd een werkgever aansprakelijk gesteld voor de arbeidsongeschiktheid van een zzp’er die hij had ingehuurd. “Artikel 658 lid 4”, antwoordt Duk meteen. “Ik verwacht een toename van dergelijke procedures.”

Vertrekpremie Welke maatregelen het kabinet moet nemen om de economie weer uit het slop te trekken en mensen (langer) aan het werk te krijgen, weet Duk niet. Op geen enkele manier profileert hij zich als politicus. Hoogstens nuanceert hij in een wetenschappelijk artikel hier en daar de felheid van het debat over, bijvoorbeeld, de hoogte van sommige afvloeiingsregelingen. De pogingen om de bezoldiging van topfunctionarissen binnen de publieke en semipublieke sector aan banden te leggen en hun ontslagvergoeding te maximeren op 75.000 euro noemt hij in een recent artikel “met alle eerbied, een beetje een rotzooitje”. Zelf kan hij zich niet zo opwinden over de miljoenen die de voormalige bestuurders van woningcorporaties, scholengemeenschappen of ziekenhuizen meekregen. Een jurist kijkt immers naar de letter van het contract, niet naar de verontwaardiging van het publiek. Bovendien helpt maximering van de ontslagvergoeding helemaal niet om de arbeidsmarkt vlot te trekken, waarschuwt Duk. “Europa wil een flexibele arbeidsmarkt. Een van de redenen waarom het in Spanje en Italië zo slecht gaat, heeft daarmee te maken. Ik geloof niet dat het maximeren van vertrekpremies wezenlijk bijdraagt tot flexibilisering van de arbeidsmarkt. Als een werkgever echt van iemand af wil, dan betaalt hij, ook al vindt hij de daarbij behorende ontslagvergoeding misschien te hoog. Bovendien kan maximering van een ontslagvergoeding ook heel onredelijk uitpakken. Denk aan een werknemer van 55 jaar met dertig dienstjaren die

22

nr. 5 – 2012

GEBRUIK DE JURIDISCHE KRACHT VAN EEN STUDENT HBO-RECHTEN

CREATING TOMORROW

Door een stage, onderzoeksopdracht of een afstudeeropdracht aan te bieden, profiteert uw organisatie van de kennis en vaardigheden van studenten van de opleiding HBO-Rechten van de Hogeschool van Amsterdam. Een student kan dossiers voorbereiden, een analyse maken, een seminar organiseren of een handboek opstellen voor nieuw in te voeren regelingen of procedures. U draagt tegelijkertijd bij aan de ontwikkeling van hoogwaardige professionals voor de juridische beroepspraktijk. Benieuwd naar de mogelijkheden voor uw organisatie? Kijk op www.dmr.hva.nl voor meer informatie of vraag de brochure aan bij Bureau Externe Betrekkingen (BEB) via 020 595 2825 of [email protected].

Where legal stress meets specialist support Brunel Legal brengt organisaties samen met de beste juridische specialisten. Op interim en consultancybasis. Effectief juridisch advies hebben wij altijd direct op afroep beschikbaar. Op contractbasis. Wel zo efficiënt. Als u uw organisatie en de balans wilt ontlasten en toch graag beschikt over de pragmatische en doelgerichte kennis van onze specialisten. Benieuwd naar praktische back up met meer resultaat? Let’s meet op brunel.nl

INTERVIEW

dan je had gedacht. Onderhandelen betekent vrijwel altijd dat je niet helemaal je gelijk haalt, of je ongelijk, omdat je er samen moet uitkomen. Bij procederen ligt dat anders, dat gaat meer om winnen. Maar ook dan moet je als advocaat oog hebben voor wat een ander vindt. En je moet een brede kijk op de dingen hebben. Ik herinner me nog een zaak van een ziekenhuis waarin iets was misgegaan met een functiewaardering; het ziekenhuis zou tonnen moeten betalen als de uitspraak in stand bleef. Een bepaalde bepaling was vervallen, maar andere bepalingen moesten gelezen worden in het licht van die vervallen bepaling, daar kwam het op neer. Heel ingewikkeld allemaal, maar het lukte me en ik kreeg gelijk van de Hoge Raad. Waarschijnlijk omdat ik duidelijk wist te maken dat een ander resultaat niet makkelijk aanvaardbaar was. Je weet het nooit als advocaat waarom je wint. Soms herken je een redenering die je hebt aangereikt aan de rechter, maar veel vaker gaat het over een geheel van argumenten dat op de zitting blijkbaar in een bepaalde sfeer wortel schiet.” “Je verplaatsen in de ander, in het grotere verhaal”, gaat Duk verder. “Dat is de kern van het werk. Soms moet je helemaal niets doen. Er zijn weinig advocaten die daar in slagen, maar eigenlijk is de advocatuur een minimalistische kunstvorm. Veel advocaten hebben veel te veel woorden nodig, omdat ze niet in staat zijn tot die kern te geraken. Maar iemand die niet kan schilderen kan ook geen minimalistische kunst maken.”

Keurslijf Hij staat op en begeleidt zijn bezoek naar de uitgang van het kantoor aan de Parkstraat. Alsof hij hier al jaren loopt en het nooit anders is geweest. Zijn secretaresses, de chaos

moet wijken terwijl de werkgever echt van alles fout heeft gedaan. Dan is 75.000 euro opeens helemaal niet zo redelijk en eerlijk. Ik weet niet of een komend kabinet echt gaat ingrijpen in het ontslagrecht, maar als hij dat doet, moet het wel goed gebeuren en niet op basis van populistisch gejammer.”

Het grotere verhaal De ontwikkeling van het arbeidsrecht is een ontwikkeling van luxe geweest, besluit Duk. Een luxe waarin hij het fenomeen kon worden dat hij is. Nog steeds gaat hij naar kantoor, elke dag, met dezelfde ambitie als destijds. Duk probeert te formuleren wat het is, die ambitie die hem drijft. “Onderhandelen is leuk als je zeker weet dat je wint. Of nee, het leukste is als je bang bent dat je verliest en je wint toch. Het gevoel dat je het spel beter hebt gespeeld

“EIGENLIJK IS DE ADVOCATUUR EEN MINIMALISTISCHE KUNSTVORM”

op zijn bureau. “Wat mij in de advocatuur zo aantrekt, is niet meer zo te geef”, zegt hij ten slotte. “De huidige generatie advocaten wordt in een keurslijf gedwongen en dat betreur ik. Ik ben altijd eigen baas geweest. Ik beslis zelf wat ik doe en niet doe, ik kies mijn cliënten op basis van wederzijds vertrouwen en ik heb altijd de zaken kunnen behandelen zoals ik dat zelf wilde. Ik zou nooit een andere baan ambiëren. Bij de rechterlijke macht zit je sterk in een structuur, bij de overheid ook en bij een bedrijf ook. Ik wil niet in een structuur passen. Een advocaat hoeft minder mee te huilen met de wolven in het bos.”

nr. 5 – 2012

25

ADVOCATUUR Thema: Strategie & Leiderschap 15 en 16 november te Utrecht - Topsprekers op het gebied van strategie en leiderschap - Toegespitst op de praktijk bij advocatenkantoren - Volop ruimte voor interactie en discussie

Deze tijd vraagt om visie en leiderschap. Welkom op het ADVOCATUUR CONGRES 2012. De economische omgeving waarin de advocatuur opereert, verandert in rap tempo. De veranderende marktomstandigheden zijn voor ieder kantoor voelbaar. Nieuwe alternatieve (digitale) juridische dienstverleners winnen aan marktaandeel. Juist nu is het noodzakelijk dat bestuurders van advocatenkantoren leiderschap tonen en het kantoor met visie en strategisch inzicht door het veranderende landschap loodsen. De belangrijkste succesfactor van een onderneming is zonder twijfel de ondernemer. Want ondernemers hebben ideeën, visie, lef en doorzettingsvermogen. Hun ambitie vormt dé motor achter het bedrijf. Maar wie vervult die ondernemersrol bij een advocatenkantoor? Meestal zijn dit mensen die gestudeerd hebben om advocaat te zijn en het besturen ‘erbij doen’. Terwijl dit een taak is waarvoor niet alleen juridische, maar óók ondernemers- en managementkwaliteiten nodig zijn. Dit geldt des te meer bij (middel)grote advocatenkantoren, met veelal eigenwijze professionals. In een tijd waarin ook de advocatuur met nieuwe eisen en marktomstandigheden te maken heeft, is extra training en opleiding voor bestuurders in de advocatuur harde noodzaak. Het Advocatuur Congres 2012 biedt uitkomst. In twee zeer intensieve dagen krijgt u handvatten voor het ontwikkelen van een visie, het neerzetten van een strategie en de implementatie daarvan. Toonaangevende sprekers bieden u de nieuwste inzichten over onderwerpen als leiderschap, talentmanagement, marktbewerking en het in beweging krijgen van uw organisatie.

Opleidingscertificaat

Congresprijs & inschrijven

Na afloop van het congres ontvangt u een op naam gesteld opleidingscertificaat met hierop vermeld het aantal opleidingsuren (14), de namen van de inleiders en een samenvatting van het programma.

Het Advocatuur Congres 2012 vindt plaats in het NH hotel te Utrecht, direct naast het Centraal Station. De congresprijs bedraagt € 1.820 per deelnemer. Dit is inclusief 2 keer lunch, dinerbuffet en 2 keer borrel. Indien u blijft overnachten komt hier € 120 bij. Een parkeerkaart voor twee dagen kost € 50. Iedere tweede en volgende deelnemer van dezelfde organisatie ontvangt een korting van € 150. Genoemde prijzen zijn exclusief BTW. De deelname is definitief na volledige betaling van de factuur. Deze ontvangt u per post na uw inschrijving op www.hokkenmanagement.nl.

CONGRES 2012 Programma Binnen het thema ‘Strategie & Leiderschap’ komen uiteenlopende zaken aan de orde zoals strategie, cultuur, leiderschap, talentmanagement, ‘het meekrijgen van de organisatie’ en acquisitie. De sprekers zijn stuk voor stuk belangrijke managementdenkers in Nederland die de wetenschap weten te koppelen aan de praktijk. Het Advocatuur Congres 2011 wordt exclusief georganiseerd voor bestuurders en directeuren van advocatenkantoren. De sessies en discussies gaan dan ook over zaken die voor de deelnemers direct herkenbaar zijn. Ook tijdens de informele momenten leidt dat ongetwijfeld tot interessante gesprekken.

Donderdag 10 november 09.00 - 09.30 uur 09.30 - 09.45 uur 09.45 - 12.45 uur 12.45 - 14.00 uur 14.00 - 17.00 uur 17.00 - 18.45 uur 18.45 - 20.15 uur 20.30 - 22.00 uur Vanaf 22.00 uur

Ontvangst met koffie Opening door Bert Hokken (dagvoorzitter) Leiderschap in professionele organisaties door André Wierdsma (hoogleraar organiseren en co-creëren) Lunchbuffet Talentmanagement in de advocatuur door Lidewey van der Sluis (hoogleraar strategisch talentmanagement) Dinerbuffet Gestische dimensie van leiderschap door René ten Bos (hoogleraar filosofie en organisatiekunde) Rijnlands leiderschap door Jaap Peters (organisatieactivist en gastdocent meerdere universiteiten) Borrel

Vrijdag 11 november 09.00 - 12.00 uur 12.00 - 13.00 uur 13.00 - 16.00 uur 16.00 - 16.30 uur Vanaf 16.30 uur

Strategie 3.0: voorbij de eigen kantoorgrenzen door Annemieke Roobeek (hoogleraar strategie en transformatiemanagement) Lunchbuffet Marketingleiderschap in professionele organisaties door Rudy Moenaert (hoogleraar strategische marketing) Evaluatie en afsluiting Borrel

GA NAAR WWW.HOKKENMANAGEMENT.NL - Voor een uitgebreide beschrijving van het programma - Voor meer informatie over de sprekers - Om online in te schrijven

GEZICHTSPUNTENCATALOGUS NOG STEEDS ACTUEEL door Guido den Dekker foto Geert Snoeijer

A

rme meneer Saladin. In drie instanties kreeg hij ongelijk

toekwam op haar exoneratieclausule, mede in aanmerking

toen hij, een leek op financieel gebied, in 1958 een – on-

genomen de goede trouw van de bank – in essentie daaruit

gevraagd – beleggingsadvies van de Hollandsche Bank-Unie

blijkend dat ook de bankmedewerkers in de aanbevolen trans-

op Curaçao opvolgde, met de aangeraden aandelentransactie

actie hadden geparticipeerd – alsmede de aard en ernst van

het schip inging, en daarop de bank aansprak uit wanprestatie

het verwijt dat de bank kon worden gemaakt.

en onrechtmatige daad.

Kort geleden bevestigde de Hoge Raad weer eens het belang

De kernvraag was of HBU zich mocht beroepen op een exone-

van zijn gezichtspunten (HR 3 februari 2012, RvdW 2012, 245).

ratieclausule. De Hoge Raad gaf via een ‘gezichtspuntencata-

Saladin/HBU is al 45 jaar actueel. Hoe de zaak van meneer

logus’ een algemeen oordeel over deze vraag. Wellicht vond

Saladin vandaag de dag zou zijn beoordeeld? Dat is, zo leert

dit zijn aanleiding daarin dat het door HBU gegeven advies

het arrest, in belangrijke mate een feitelijke vraag.

“(...) volstrekt niet verantwoord (...) en niet gerechtvaardigd (...) was”. Toch kon de feitenrechter oordelen dat HBU een beroep

Saladin/HBU, HR 19 mei 1967, NJ 1967, 261

De rubriek Locus brengt arresten in beeld die een mijlpaal vormen in de Nederlandse rechtsgeschiedenis.Deze rubriek komt tot stand met medewerking van BarentsKrans in Den Haag. Guido den Dekker is advocaat en senior-medewerker bij de sectie cassatie.

LOCUS

De Hollandsche Bank-Unie zat tot zij in 2009 werd overgenomen door de Deutsche Bank in het door Dudok ontworpen Erasmushuis aan de Coolsingel in Rotterdam (het gebouw met het blauwe logo).

nr. 5 – 2012

29

Of de Euro nu blijft of de gulden zijn herintrede doet, wij zijn geïnteresseerd in jouw wensen!

 

We bevinden ons in een vreemd tijdperk. Zelfs de meest bizarre scenario’s over de euro lijken ineens reëel. Niemand weet waar we naar toe gaan en wat de toekomst ons gaat brengen. Wat we wél weten is dat wij in deze markt onze toegevoegde waarde blijven leveren! Daarom nodigen we je graag uit om je toekomstplannen met ons te bespreken. DPA Legal richt zich al jaren op de bemiddeling van ervaren juristen. Of het nu gaat om een overstap naar het bedrijfsleven, een terugkeer naar de advocatuur of het vervullen interim opdrachten, wij komen graag met je in contact om de mogelijkheden te bespreken. Of je nu opdrachtgever of jurist bent; graag leren we je kennen. Neem contact met Remco Abeln, Nick Spenkelink, Diederik Gelauff, Ellen Omvlee, Charlotte Kruls, Desiree Mohrmann of Pepijn van Nieuwenhuizen. Je kan ons, telefonisch bereiken of via onze website, zodat wij je kunnen begeleiden in de zoektocht naar de juiste baan of de juiste persoon.

DPA Legal is onderdeel van DPA. Al meer dan 21 jaar verbindt DPA de kennisbehoefte van private en publieke opdrachtgevers aan de specifieke vakkennis van haar consultants. De vorm van de dienstverlening varieert van detachering, werving & selectie en Interimmanagement tot business consultancy en projectmanagement. DPA levert deze kennis- en capaciteitsoplossingen op de gebieden Banking & Insurance, Sociale Zekerheid, Finance, Healthcare, Compliance, IT, Legal, Engineering en Supply Chain.

Get ready to go. NIG Ondernemingsrecht is omgedoopt tot DPA Legal. DPA Legal Parklaan 48 1405 GR Bussum www.dpalegal.nl

T 035 - 62 50 505 F 035 - 62 50 555 E [email protected]

36 COLUMN MAX HÜBNER STILZWIJGENDE VERANDERING 39 COLUMN GROEINU! BURN-OUT? 40 RONDETAFEL NEDERDUITSE ADVOCATEN 48 JONGEBALIEPAGINA’S BALIEBABE, FOTO’S EN MEER 51 BEDRIJFSJURISTENKATERN IK EN MIJN BEDRIJFSJURIST, COLUMNS, NIEUWS, NGB-PAGINA

32 NIEUWS ä VAN DOORNE LANCEERT SANCTIES.NL ä VU START ACADEMISCHE LEERGANG LAW, LEADERSHIP & MANAGEMENT ä DE BRAUW OPENT KANTOOR IN SINGAPORE ä VIADICTE VERNIEUWT BENCHMARK ä ARBEIDSTHERMOMETER: USG JURISTEN ä PERSONALIA VACATURES MEI 2012 AKD ADVOCATEN & NOTARISSEN BRUNEL NEDERLAND DPA LEGAL KIENHUISHOVING ADVOCATEN EN NOTARISSEN NYSINGH ADVOCATEN-NOTARISSEN PLOUM LODDER PRINCEN ROBERT WALTERS STIBBE SWG ADVOCATEN VOXIUS

nr. 5 – 2012

38 24 30 34 71 16 14 68 35 COVER 4

31

Beter werk Alliantie Linklaters en Australisch kantoor dvocatenkantoor Linklaters gaat een alliantie aan met het Australische kantoor Allens Arthur Robinson. De twee kantoren blijven zelfstandig. De complementaire praktijken zullen hen in staat stellen om cliënten een volledig geïntegreerde dienstverlening te bieden. Allens Arthur Robinson zal optreden als alliantiepartner van Linklaters in Australië, waar het in de vier grootste steden kantoor houdt. Linklaters wordt alliantiepartner van Allens elders in de wereld. De partners zullen bovendien joint

A Vernieuwde financiële benchmark Viadicte anaf half april is de vernieuwde financiële benchmark van Viadicte beschikbaar. Na aanmelding kan men kantoorgegevens invoeren in de vernieuwde applicatie. Halverwege juni komt de online vergelijkende rapportage beschikbaar, waarin advocatenkantoren zichzelf met andere kantoren kunnen gaan vergelijken. Deelname is geheel anoniem. De kosten voor deelname bedragen voor kantoren met één tot acht fee earners 245 euro en vanaf 8 fee earners 495 euro. Deelname voor Viadicte-kantoren is gratis. Het aanmelden van een kantoor kan via de website www.advocatenbenchmark.nl. Hier is ook meer informatie te vinden.

V

Personalia Norton Rose heeft twee nieuwe partners aangetrokken. Herman Wamelink komt van Allen & Overy en Maartje Govaert (39) van De Brauw Blackstone Westbroek. Wamelink heeft ruime ervaring in het adviseren van grote banken, investeerders en (middel)grote bedrijven op het gebied van overnamefinanciering. Hij zal zich in zijn nieuwe rol richten op het uitbouwen van de overnamefinancieringspraktijk van de Amsterdamse vestiging en zal meer vorm geven aan de internationale en grensoverschrijdende expertise van Norton Rose LLP op het gebied van complexe financieringstransacties. Govaert heeft dertien jaar arbeidsrechtervaring opgedaan in Londen, New York en Amsterdam en heeft internationale cliënten bijgestaan in internationale projecten. Met deze expertise zal zij als partner de bestaande arbeidsrechtpraktijk in Amsterdam versterken. Simmons & Simmons heeft per 1 mei Rogier Schellaars aangetrokken als partner in de Dispute Resolution praktijkgroep in Amsterdam. Schellaars is ge-

32

nr. 5 – 2012

ventures oprichten in Azië. De joint ventures bieden cliënten één aanspreekpunt en een team dat advies en ondersteuning kan bieden. Om werkwijze en stijl consistent te maken, stemmen de twee kantoren hun processen en procedures op elkaar af, delen zij praktijkondersteuning en werken zij samen bij werving en training.

specialiseerd in internationale arbitrage en procesvoering. Hij heeft ruime ervaring in het adviseren en procederen in commerciële geschillen en investeringsclaims, waaronder M&A en financiële geschillen.

is gekwalificeerd onder Engels recht en werkt al acht jaar in de Nederlandse markt. Hij is gespecialiseerd in de Engelsrechtelijke aspecten van banking en structured finance producten.

Met ingang van 1 april is Lars Huisman (38) benoemd tot partner in de intellectuele eigendom praktijk van Bird & Bird. Hij is sinds 2007 werkzaam bij het Haagse kantoor en is gespecialiseerd in de pharma en agrofood sectoren met een bijzondere aandacht voor octrooien en kwekersrechten.

Per 1 mei is Lex Oosterling (32) gepromoveerd tot partner van DLA Piper, binnen de praktijkgroep Restructuring. Oosterling trad in 2003 in dienst bij de internationale juridische dienstverlener en heeft zich gespecialiseerd in het herstructureren van financieringstransacties en het adviseren over zekerheidsstructuren en overige goederenrechtelijke vraagstukken. Oosterling adviseert met name financiële instellingen waaronder nationale en internationale banken.

AKD heeft Harro Coppens per 1 april tot partner benoemd. Hij zal zich voornamelijk bezighouden met de civiele vastgoed- en projectontwikkelingspraktijk. Zijn standplaats is Breda. Hij adviseert en procedeert bovendien regelmatig over bouwrechtelijke kwesties. Stan Putter is per 16 april als medewerker de praktijkgroep Litigation en Arbitration van Eversheds Faasen komen versterken. Putter was hiervoor werkzaam in de commerciële proces- en transactiepraktijk van Conway and Partners. Mandeep Lotay is als finance partner toegetreden tot de maatschap Freshfields Bruckhaus Deringer in Amsterdam. Lotay

Per 1 mei is het Amsterdamse Boot Advocaten uitgebreid met Johan van Haersolte. Hij is afkomstig van de Raad van State. Daarvoor was hij werkzaam bij onder meer de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Infrastructuur & Milieu. Van Haersolte is gespecialiseerd in EU-rechtelijke vraagstukken zoals staatssteun, ruimtelijk ordeningsrecht, milieurecht en bestuurs(proces)recht. Hij zal zich toeleggen op Europees recht, meer in het bijzonder aanbestedingsrecht en staatssteun, en energierecht.

Beter werk Van Doorne lanceert website Sancties.nl

De Brauw opent vestiging in Singapore e Brauw Blackstone Westbroek opent deze zomer zijn vijfde buitenlandse vestiging, ditmaal in Singapore. Het advocatenkantoor heeft de afgelopen jaren in toenemende mate zaken behandeld voor Nederlandse bedrijven in Azië, en steeds vaker vragen cliënten om juridische bijstand in deze regio, in het bijzonder op het gebied van overnames, joint ventures en arbitrages. De vestiging in Singapore zal worden geleid door M&Apartner Dieter Wolff, die het afgelopen twee jaar in Zuidoost-Azië actief is geweest voor diverse cliënten van De Brauw Blackstone Westbroek. Hij zal worden vergezeld door Lennard Keijzer, die nu medewerker is in de M&A-praktijk

D

nlangs is de nieuwe website www.sancties.nl live gegaan. Sancties.nl is een initiatief van Van Doorne. Het is een informatieve website over handhaving en toezicht. Op Sancties.nl verschaffen advocaten van Van Doorne informatie over de handhavings- en toezichtpraktijk. Van Doorne wil op deze manier een platform bieden voor dit rechtsgebied. De website is onder meer bedoeld voor ondernemingen die in gereglementeerde markten opereren, zoals de financiele markten, telecom en de zorg. Daarnaast richt sancties.nl zich op ondernemingen die met de Nederlandse Mededingingsautoriteit te maken (kunnen) krijgen.

O

Met ingang van 16 april is Mathijs Ter windt (29) als advocaat in dienst getreden bij Stijl advocaten te Amsterdam. Terwindt is als advocaat werkzaam op het gebied van vastgoed en gebiedsontwikkeling en heeft zich in het bijzonder toegelegd op het ruimtelijk bestuursrecht en het snijvlak tussen publieken privaatrecht. Terwindt was hiervoor verbonden aan de vastgoed- en cassatiesecties van BarentsKrans Advocaten en Notarissen te Den Haag. Sascha Lang (30) is per 1 april toegetreden tot de ondernemingsrechtpraktijk van advocatenkantoor Blenheim in Amsterdam. Hij zal de Duitse afdeling versterken. Lang heeft onder meer ervaring opgedaan bij de afwikkeling van het faillissement van de Kroymans-activiteiten in Duitsland. Vanaf april drijft Dirk Daamen (30) in Maastricht het kantoor Daamen, advocaat. Daamen behandelt alle soorten strafzaken. Binnen het strafrecht legt hij zich in het bijzonder toe op cassatieprocedures. Daamen heeft hiervoor een kleine vijf jaar gewerkt bij de sectie strafrecht van Moszkowicz Advocaten.

Thomas van der Vliet (34) is benoemd tot shareholder-partner bij Greenberg Traurig (advocaten en belastingadviseurs). Matthijs Engelman, partner bij het kantoor VAD Notarissen in Rotterdam, is benoemd tot notaris. Laurens Prins is de ondernemingsrechtpraktijk van Bergh Stoop & Sanders advocaten in Amsterdam komen versterken. Prins (29) is advocaat sinds 2007 en was voor zijn overstap verbonden aan de Amsterdamse vestiging van Linklaters. Per 1 april is Jean Paul van Schoonhoven in dienst getreden bij de Autoriteit Financiële Markten als senior jurist Compliance & Integriteit. Hiervoor was hij werkzaam als senior group compliance officer bij SNS REAAL. Van Schoonhoven is gespecialiseerd in privacy- en integriteitsvraagstukken en geeft hierover regelmatig trainingen en spreekbeurten. Hoogenraad & Haak, advertising + IP advocaten te Amsterdam heeft zich versterkt met de komst van advocate Christine Fontaine. Zij komt van De Brauw Blackstone Westbroek, waar zij onder meer op de sectie intellectuele eigendom

in Amsterdam en ook ervaring heeft in Azië. De andere buitenlandse vestigingen van De Brauw zitten in Beijing, Londen, New York en Brussel.

Dieter Wolff

werkte. Bij Hoogenraad & Haak richt zij zich op alle drie pijlers van het kantoor: reclamerecht, intellectuele eigendom en productinformatie. Jaap Penders is als partner toegetreden tot 2BW Advocaten, waar hij de sectie financieel recht versterkt. Hij was advocaat bij Greenberg Traurig en daarvoor bij Stibbe. Hij houdt zich onder meer bezig met het adviseren en het procederen inzake beleggersschade, met name op het gebied van de zorgplicht. Natasja Sickler-Overeem is partner geworden bij Haagstate Advocaten. SicklerOvereem is afkomstig van Maaldrink Vermeulen Grooss en is gespecialiseerd in vastgoed en huurrecht. Ook David Jan Bergkotte heeft Maaldrink Vermeulen Grooss verruild voor Haagstate Advocaten. Bergkotte (29) is gespecialiseerd in het civiele procesrecht. Per 1 juli nemen Brigit Colaris-van der Ven en Tamara Ottens het kantoor van de notarissen Warning & Van Deuren in Woerden over. Ze zijn beiden reeds twaalf jaar werkzaam op dit kantoor, kennen de markt en krijgen veel steun van de zittende notarissen. Op 29 juni zullen zij tot notaris beedigd worden.

nr. 5 – 2012

33

www.kienhuishoving.nl

Zo wil je het werk wel mee naar huis nemen.

Nog even de pleitnota afronden - Antoine Broesterhuizen (advocaat bij KienhuisHoving)

QUA WERK VERANDERT ER WEINIG. ONZE GROEIPOTENTIE GEEFT SPECIALISTEN ALLE RUIMTE.

ENSCHEDE - OLDENZAAL

PANTHEON 25 POSTBUS 109 7500 AC ENSCHEDE TEL. (053) 480 42 00

Beter werk Nieuwe leergang VU e Vrije Universiteit gaat starten met de academische leergang Law, Leadership & Management. Volgens de VU worden in Nederland veelal advocaten benoemd tot managing partner, manager legal of in dergelijke functies zonder dat zij over de benodigde bedrijfskundige achtergrond en kennis beschikken. En dat zijn toch andere vaardigheden dan die voor de rol van juridisch expert worden gevraagd. Ambitieuze en leidinggevende juristen wordt met de academische leergang Law, Leadership & Management de mogelijkheid geboden om nieuwe inzichten te verwerven en hun feitelijke bedrijfskundige kennis te verbreden. Daarbij staat de toepassing van de theorie in de praktijk centraal. In samenwerking met de andere deelnemers kan men zich verdiepen in de verschillende factoren die van invloed zijn op het functioneren van een juridische kennisorganisatie. Met elk onderdeel van de opleiding worden handvatten aangereikt om het overzicht te houden en dilemma’s te benaderen. Deze leergang is ook geschikt voor juristen die leidinggeven aan juristen bij andere juridische kennisorganisaties (overheden) of binnen niet-juridische organisaties.

D

KOSTENMAATSCHAP OP TEXEL Voor haar vestiging in Den Burg zoekt SWG Advocaten samenwerking met een ervaren advocaat die aldaar een brede praktijk mee wil uitbouwen.

Voor telefonische informatie kunt u contact opnemen met mr. G.M. Groenhuijzen (0222-313222), uw schriftelijke reactie kunt u richten aan SWG Advocaten, t.a.v. mevrouw M. Briaire, Postbus 116, 1790 AC Den Burg, [email protected]

Meer informatie: www.rechten.vu.nl/ nl/opleidingen

Per 1 januari is advocaat, mediator en coach Julia Veldkamp haar kantoor DuurzaamScheiden gestart in Amsterdam. Zij was partner bij SmeetsGijbels. “Duurzaam scheiden is voor mij het maken van de shift van een juridisch proces naar een integraal proces. Ik breng helderheid in het totaalbeeld van de scheiding. Het totaalbeeld overzie ik door mijn expertise op verschillende terreinen.”

Corine van Bodegom is per 1 april overgestapt van dELb Advocaten naar DVDW Advocaten, waar zij de sectie Personen- en familierecht is komen versterken. ,,Het eerste dat naar mijn nieuwe werkplek is verhuisd, is een groot schilderij van kunstenares Simone Theelen met de afbeelding van een kudde olifanten in zonnige tinten, waar ik na tien jaar nog iedere dag van kan genieten.”

Sinds 1 januari is Laura van Luipen lid van de maatschap van SørensenWeijers&Ko Arbeidsrechtadvocaten, waar zij sinds 2007 werkt. Naast ontslagrecht houdt zij zich bezig met reorganisaties, concurrentiegeschillen en kwesties omtrent ziekteverzuimbegeleiding en re-integratie.

Martijn Rongen is per 12 maart overgestapt naar Loyens & Loeff. Voor zijn overstap was hij als docent en onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen. ,,Gedurende mijn promotiewerkzaamheden ben ik daarnaast ook als adviseur verbonden geweest aan NautaDutilh. Hierdoor heb ik in mijn proefschrift een verbinding kunnen aanbrengen tussen vraagstukken uit de dagelijkse praktijk en de wetenschap. Ik heb me altijd voorgenomen om na afronding van mijn dissertatie het recht vanuit de praktijk te gaan beoefenen. En Loyens & Loeff biedt een nieuwe uitdaging.”

Mr.-overstappers In de rubriek Overstap van de week op www.mr-online.nl komt elke week een jurist aan het woord die onlangs is begonnen in een andere baan. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op www.mr-online.nl/Mrs. van de week/ Overstapmr. van de week.

Vincent Neering is per 1 maart begonnen bij Ekelmans & Meijer Advocaten, waar hij als partner is toegetreden. Hij is afkomstig van Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn.

www.swgadvocaten.nl

Neering is gespecialiseerd in het ondernemingsrecht en effectenrecht, in het bijzonder gericht op de financiële procespraktijk. Hij behartigt daarin de belangen van banken, verzekeraars en institutionele beleggers. Op de vraag waar hij zelf meer geld dan goed is uitgeeft, is hij duidelijk: ,,Aan allerlei spullen van Apple. Ik heb bijna ieder iApparaat dat het bedrijf verkoopt. Ik heb ook jarenlang in aandelen Apple belegd, maar die heb ik achteraf veel te vroeg verkocht.” Jean Paul van Schoonhoven is per 1 april overgestapt van SNS REAAL naar Autoriteit Financiële Markten, waar hij als senior jurist compliance & integriteit in dienst getreden is. ,,Het is altijd onzeker of je verwachtingen overeenkomen met de praktijk, maar tot nog toe heb ik mijn eerste weken mogen ervaren als in een gespreid en warm bed. De organisatie bestaat uit relatief jonge en gedreven mensen die met enorme inzet en commitment hun werk verrichten. Al moet ik wel regelmatig uit zelfbescherming collega’s teleurstellen. Als ik op alle overlegverzoeken met voorkeurslocatie de interne espressobar in zou gaan, zou ik aan het eind van de dag stuiterend de voordeur uitlopen.”

nr. 5 – 2012

35

Stilzwijgende verandering General counsel Max Hübner sprak een groot aantal legal counsels over de verhoudingen tussen advocatenkantoren en bedrijven, en constateert dat die langzaam maar zeker aan het veranderen zijn.

E

r is nieuws onder de zon in het Nederlandse bedrijfs-

gangbare juridische activiteiten doen de juristen van

leven. Of het landschap van de juridische dienstverle-

ons bedrijf tenminste net zo goed, soms zelfs beter.

ning, als die invalshoek beter past. Langzaam maar zeker

Bedriegen de feiten en cijfers dan? Nee, want de uit-

veranderen de verhoudingen tussen advocatenkantoren

komst van het onderzoek bevestigt de gangbare verhou-

en bedrijven. Toch komt deze constatering, als we de cij-

ding tussen de bedrijfsjurist en de advocaat. Een verhou-

fers moeten geloven, nog wat vreemd over.

ding – ik chargeer wat – van haat en liefde. Die haat

Want anno 2012 wordt driekwart van de advocaten voor

jegens de advocaat komt voort uit de onacceptabele ta-

door

de geleverde inspanningen nog steeds per uur betaald.

rieven in relatie tot de inspanningen. Hoeveel advocaten

Max Hübner

En ruim vijftig procent van de respondenten in een re-

durven trouwens een echte resultaatverplichting aan te

cent onderzoek onder bedrijfsjuristen vinden de inhou-

gaan? In ieder geval zijn tarieven niet alleen op uitmun-

delijke kwaliteit van doorslaggevende betekenis bij de

tende expertise gebaseerd. Het tarief van een willekeuri-

keuze voor een advocaat. Op basis van deze cijfers is er

ge partner van een advocatenkantoor hangt toch grofweg

dus geen nieuws onder de zon.

samen met de kennis en ervaring, de hoogte van de vas-

Het bevestigt namelijk het beeld van advocatenkantoren

te lasten, de omvang van de praktijk, de afwenteling van

die met een gedateerd verdienmodel overeind blijven, om-

niet declarabele uren, de winstmaximalisatie en wat de

dat bedrijfsjuristen zich bij hun keuze laten leiden door de

gek, in dit geval ik, wil betalen. En de liefde? De liefde

veronderstelde inhoudelijke kwaliteit van een advocaat. De

bestaat daarin dat de bedrijfsjurist in voorkomende ge-

prijs doet er nauwelijks toe. Minder dan één op de tien be-

vallen een beroep doet op het alwetende of eerder nog

drijfsjuristen bekommert zich echt om de prijs. Jarenlange

almachtige advies van de advocaat. Met name in die situ-

relaties en de premisse van inhoudelijke kwaliteit voor een

aties dat de wal het schip van de business moet keren.

zekere (hoge) prijs zijn kennelijk heilige huisjes. Huisjes

En zo kan het dat publiekelijk voor kwaliteit wordt geko-

die je niet zo maar afbreekt! Dat verbaast mij.

zen. In de praktijk zijn de verhoudingen daarentegen stil-

Ik heb de afgelopen anderhalf jaar namelijk geen we-

zwijgend aan het veranderen.

zenlijk verschil ontdekt in de inhoudelijke kwaliteit van mijn bedrijfsjuristen of van ingezette advocaten. Er is

Openhartig

echt geen inhoudelijk verschil. Natuurlijk bevestigt de

Met mijn ervaringen en twijfels over de feiten en cijfers

uitzondering mijn regel. Ook ik doe een beroep op ge-

in mijn achterhoofd ging ik op pad. De afgelopen maan-

specialiseerde advocatenkantoren, maar alle andere

den sprak ik openhartig met een groot aantal general

Wat is het doorslaggevend criterium bij de keuze van een advocatenkantoor? 4% Inhoudelijke kwaliteit Mr. Max Hübner

Passendheid van de prijs

is director 34%

Corporate Legal

55%

Persoon van de adviseur

and Tax bij PGGM. Het arti-

Transparantie van facturatie

kel is op persoonlijke titel

7%

geschreven.

Van de vijf genoemde criteria in het onderzoek dat Max Hübner deed bleek ‘aanvullende dienstverlening’ voor niemand van de respondenten doorslaggevend.

36

nr. 5 – 2012

Column counsels. Ieder van hen verantwoordelijk voor het juridi-

accepteerd. De toenemende bedrijfsmatige oriëntatie on-

sche reilen en zeilen in grotere (internationale) organi-

der bedrijfsjuristen leidt tot andere inzichten. Inzichten

saties. De gesprekken gingen over de gewenste afname

die een aantal jaren geleden aan een voorzichtige opmars

van het aantal medewerkers, de vermindering van toe-

begonnen, maar nu steeds nadrukkelijker gemeengoed

nemende jaarlijkse kosten voor advocaten, de groeiende

worden. General counsels onderscheiden juridische acti-

omvang van de werkzaamheden en andere triviale on-

viteiten naar inhoud, functionaliteit en complexiteit. Dat

derwerpen. Ook het afbreken van heilige huisjes, de ge-

leidt tot een efficiëntere inrichting en effectievere werk-

zonde bedrijfsvoering, de verhouding tussen prijs en

wijze van juridische afdelingen. Tegen lagere kosten worden meer juridische activiteiten verricht. Het is een kwestie van de juiste jurist inzetten voor het juiste resul-

De conventies in de verhoudingen tussen bedrijfsjuristen en advocaten worden niet langer als vaststaand geaccepteerd

taat. In het verlengde daarvan is de traditionele dienstverlening door advocatenkantoren zo goed als verleden tijd. Tenminste als bedrijfsjuristen dat willen. Zij bepalen namelijk de regels van het spel. Mijn conclusie is dat het landschap van juridische dienst-

kwaliteit van advocaten, de transparantie van tariefop-

verlening verandert. Stilzwijgend, fluisterend en hier en

bouw en de professionalisering van de inhuur waren

daar wat meer uitgesproken, maar de verandering is een

boeiende onderwerpen van gesprek.

feit. Net als de toenemende snelheid van die verandering.

Niet langer worden de conventies in de verhoudingen tussen bedrijfsjuristen en advocaten als vaststaand ge-

EVENTS VOOR JURISTEN

Reageren? [email protected]

seminar Dinsdag 19 juni 2012 | WTC te Amsterdam

Cliënt 2.0 Advocaat: jurist of business partner? Weet u wat uw cliënt werkelijk beweegt? Waar wordt uw cliënt echt gelukkig van? Leer in een middag hoe u meer uit uw cliënten haalt. Laat u inspireren door de tips van Jos Burgers. Geen wetenschappelijke verhalen maar praktische en doeltreffende adviezen om meteen aan de slag te gaan!

www.mr-online.nl/client20

Wat neem jij mee?

Wat je elke dag bij je hebt, zegt veel over wie je bent. Over wat je bezighoudt, de dingen die je meemaakt en wat je motiveert. Bij AKD zijn we benieuwd naar wat mensen ‘meenemen’. Naar hun interesses en ambitie. Wat deed jou besluiten rechten te gaan studeren? En wat wil je bereiken? AKD bestaat uit een hecht team van bevlogen advocaten en notarissen. Professionals met een eigen stijl. Vastbesloten alles eruit te halen wat erin zit. We investeren dan ook veel in de ontwikkeling van jong talent. Spreekt onze werkwijze jou aan? Laat het ons weten. We zijn benieuwd naar wat jij meeneemt. Kijk op watneemjijmee.nl.

Beter werk Burn-out? door Caroline Bun n de NRC stonden onlangs de koppen ‘Gelukkig, de ratio komt zigheden. Herkenbaar? Door deze afleiweer terug’ en ‘Helaas, het emo-aandeel stijgt nog steeds’. Veel dingen hoeven de emoties, die ergens in juristen zal dit als muziek in de oren klinken. Tijdens trainingen van je lijf voelbaar zouden kunnen zijn, niet juristen valt op dat het uiten van emoties door de meeste van hen meer gevoeld te worden. Maar let op: niet wordt gewaardeerd. Juristen voelen zich hier vaak ongemakkeeen emotie zit in je lichaam en is enerlijk bij, zeker in de advocatuurlijke omgeving. Emoties in je werk, die gie in beweging. Je denkt wellicht dat heb je toch niet? Toen ik vijftien jaar geleden mijn emotionele onvrehet je helpt om emoties weg te drukken de uitte jegens een managing partner over een in mijn ogen oneerof je aandacht er van af te leiden, maar lijk winstdelingssysteem, beviel me dat slecht. Mijn boodschap ondertussen woon je je lichaam uit. Je kwam niet over, de aandacht kwam te liggen op mijn onvermogen en zet je levensenergie in voor het onderfrustratie. Het naar voren brengen van mijn oprechte mening had drukken van emoties in plaats van deze mij niets gebracht. op een positieve manier in te zetten In vijftien jaar is er het een en ander veranderd. Zeker in het bevoor jezelf! drijfsleven is meer aandacht voor emoties en wat die met mensen Dit vraagt veel kracht en daar word je moe van. Een van de meest kunnen doen. Toen in 2005 mijn vader overleed, had het hoofd Juvoorkomende beroepsziektes, burn-out, wordt met name veroorridische zaken van het bedrijf zaakt door het met je meedragen waar ik werkte hier alle begrip van emoties die je onderdrukt, Juristen zijn mensen en kennen emoties voor en kon ik mijn tijd nemen totdat de bekende druppel de alvorens ik mijn werk weer opsteeds voller wordende emmer pakte. Nog enigszins gedefordoet overlopen. meerd door mijn voormalige advocatuurlijke werkomgeving, vond Wat werkt wel? In mijn coaching zie ik keer op keer: je emoties ik dat een ongekende menswaardige benadering. Wat hier goed uitnodigen in plaats van je er tegen te verzetten, ze volledig dooraan was, is dat ik de nodige tijd kon nemen om mijn emoties te voelen en door je heen laten stromen. Dan laten de emoties jou voelen, er bij te blijven en weer ruimte te laten ontstaan voor mijn los en kunnen ze werkelijk verdwijnen. Je voelt ruimte, die gevuld werk. Zowel voor mijzelf als voor mijn werkgever de allerbeste en wordt met kracht, jouw levensenergie. Levensenergie, die uit het meest effectieve oplossing: een win-win situatie, door te erkenniets weer beschikbaar komt. Je voelt je weer fitter, helderder: nen dat emoties menselijk zijn en hun ruimte mogen hebben. weer in verbinding met jezelf. En vanuit die verbinding is het weer Juristen zijn mensen en kennen emoties. We kunnen emoties onmogelijk gewoon jezelf te zijn. Wie van daaruit spreekt wordt gederdrukken, ontkennen, vermijden of ze op een ander projecteren hoord en gezien, omdat je spreekt vanuit een innerlijke rust die (de ander beschuldigen van ons eigen nare gevoel). Het onderonmiskenbaar is. drukken en vermijden van emoties kan op verschillende manieren, namelijk door te vluchten in werken, alcohol, roken, seks, Voormalig advocaat en bedrijfsjurist Caroline Bun is trainer en coach en eten, winkelen, sporten en andere soms bijna dwangmatige besamen met Lenet Leusink eigenaar van groeiNU! (www.groeinu.com)

I

De meest gevraagde juridische specialismen

Allround bedrijfsjuridisch

Aanbestedingsrecht

Arbeids- en ambtenarenrecht

van de laatste maand zijn:

Flexibele inzet Sara El Idrissi: “De (flexibele) professional staat centraal. Wij merken dat kennisgedreven flexibilisering een steeds grotere plaats inneemt binnen organisaties. In toenemende mate zien wij de vraag naar de flexibele inzet van professionals. Daar waar voorheen de interim-jurist voor langere periode op uurbasis werd ingehuurd, wordt er nu beroep gedaan op de zogenaamde flexpools (veelal in combinatie met fixed fees) in verschillende varianten. Kennis wordt gevraagd op het moment dat het nodig is en dat moment kan per dag worden bepaald. Met andere woorden, opdrachtgevers willen meer netto inzet van de ingehuurde professional, specifiek voor de taak of het project die op dat moment uitgevoerd moet worden. De professional werkt in eenzelfde periode in meerdere projecten voor verschillende opdrachtgevers. Dit vraagt veel van de flexibiliteit van de professional, maar ook van ons

als juridisch dienstverlener. Een persoonlijk betrokken benadering van de kandidaat is essentieel om aan de veranderende vraag te kunnen voldoen. Je moet de professional immers ècht kennen. De selectie op harde criteria blijft belangrijk, maar ook de softe criteria nemen in belangrijkheid toe. Daarnaast blijven ook het binden en het investeren in de relatie met de professional noodzakelijke vereisten om de juiste professional voor het juiste project te vinden.” Sara el Idrissi is coördinator recruitment bij USG Juristen. Deze rubriek komt tot stand met medewerking van Brunel, DPA Legal, Legal People, Robert Walters, USG Juristen en Voxius.

nr. 5 – 2012

39

Beter werk DUITS-NEDERLANDSE ADVOCATEN

‘Werk in Duitsland Duitsland is de belangrijkste handelspartner van Nederland, ontpopt zich in crisistijden als moeder van Europa en biedt veel werk dat door Nederlandse bedrijven en adviseurs opgepikt kan worden. Toch zijn er geen Duitse advocatenkantoren in Nederland gevestigd, zijn er geen combinaties van grote Nederlandse en Duitse advocatenkantoren en kijken veel advocatenkantoren in ons land eerder naar andere landen. Hoe is dit te verklaren? Mr. organiseerde een rondetafelgesprek met advocaten die de samenwerking wél aangaan. door Michiel Rohlof foto’s Geert Snoeijer

D

e animo voor het gesprek in de Duits-Nederlandse Handelskamer te Den Haag is groot; allemaal advocaten die de samenwerking wel aangaan en graag hun verhaal doen. Toch gaat de aandacht van veel concullega’s vaak uit naar Londen als financieel centrum en naar opkomende economieen als China en de rest van Azië. Gespreksleider Gerard Tanja (Venturis Partners): “De Nederlandse handel met Beieren alleen is echter al groter dan die met China. Wie waagt zich aan een verklaring?” Advocaat Axel Hagedorn (Van Diepen Van der Kroef): “Er is sprake van een blinde vlek in Nederland. De berichtgeving gaat voornamelijk over Angelsaksische kantoren en opkomende economieën, terwijl er dichter bij veel makkelijke omzet te behalen is. De taalbarrière kan een verklaring zijn voor het ontbreken van verregaande samenwerkingen. Duitse CEO’s of bestuurders zijn nog vaak vrij beperkt in Engels en veel Nederlanders spreken de Duitse taal niet meer vloeiend.” Regine Nuckel, advocaat bij het Duitse Beiten Burkhardt:

40

nr. 5 – 2012

“Taal is zeker een issue, maar niet de grootste hobbel. Er zijn voor Duitse kantoren als het onze zeker argumenten om een kantoor in Nederland te openen, maar dat kost tijd en is zeker niet zo eenvoudig. Ik denk wel dat het op termijn zal gebeuren; de vraag is natuurlijk wanneer.” Evert Jan Heijnen (Kneppelhout & Korthals): “Vanuit Nederland is er lang een focus geweest op de Angelsaksische markt. Logisch; omdat de juridisering daar groter was en er veel bereidheid was om voor lijvige contracten hoge uurtarieven te betalen. In Duitsland betaalt men echt geen 600 euro per uur; in Engeland wel. Nu de tarieven in Engeland aan het zakken zijn, richten kantoren zich meer op andere buurlanden.” Pieter Ariëns Kappers, managing partner van Boekel De Nerée: “Buiten de tariefdiscussie is Duitsland natuurlijk ook gewoon een hele sterke, zo niet de sterkste speler in Europa. Duitsland trekt de euro en mevrouw Merkel is praktisch president van Europa. Vanuit het Nederlandse bedrijfsleven groeit de belangstelling om daar zaken te doen. De advocatenkantoren volgen.” AKD-advocaat Bert Heikens:

Beter werk

voor het oprapen’

Achteraan v.l.n.r. Mink Severiens (Dijks Leijssen), Gerard Tanja (Venturis Partners), Axel Gerberding (Duits-Nederlandse Handelskamer), Bert Heikens (AKD), Uthe Acker (DVDW Advocaten), Regina Nuckel (Beiten Burkhardt), Evert-Jan Heijnen (DVDW Advocaten), Dick Veltman (KienhuisHoving), Axel Hagedorn (Van Diepen Van der Kroef), Marc Padberg (Kneppelhout & Korthals), Laure Couvret (Kneppelhout & Korthals) en Pieter Ariëns Kappers (Boekel De Nerée). Vooraan Friederike Juncker (Ekelmans & Meijer) en Wietje de Muinck Keizer (VMW Taxand).

nr. 5 – 2012

41

Beter werk

“Wij richten onze internationale samenwerking tegenwoordig primair op Duitsland, omdat dat een land is waar veel werk te halen valt gelet op de handel tussen beide landen. Voor sommige secties was dat even wennen, maar het is belangrijk om ook bij internationale stappen focus aan te brengen. Bovendien ervaren wij in toenemende mate dat onze cli-

“NU DE TARIEVEN IN ENGELAND AAN HET ZAKKEN ZIJN, RICHTEN KANTOREN ZICH MEER OP ANDERE BUURLANDEN”

enten er om vragen.” Toch is het openen van een kantoor in Duitsland voor veel Nederlandse kantoren geen optie. Dick Veltman, advocaat bij KienhuisHoving: “Wij zitten al dicht bij de grens en krijgen van veel Duitse kantoren zaken. Dat vergeef je weer als je fysiek in Duitsland gaat zitten en daarmee een directere concurrent wordt. Een ‘German Desk’ in Nederland is dan een betere optie.”

German Desk Een aantal Nederlandse kantoren heeft inmiddels zo’n German Desk. Friederike Juncker, advocaat bij Ekelmans & Meijer: “Voor een German Desk is een native speaker uit Duitsland die de Duitse wet kent essentieel. Daarmee boor je een hele nieuwe cliëntengroep aan: Duitse cliënten, maar ook Zwitserse en Oostenrijkse cliënten die willen schakelen met iemand die de taal en cultuur kent.” Mink Severiens van Dijks Leijssen Advocaten & Rechtsanwälte uit Enschede: “Wij voeren al meer dan dertig jaar een Duits-Nederlandse praktijk, hebben veel Duitse Nederlanders en Nederlandse Duitsers. Ik ben het met Friederike eens dat voor een Ger-

42

nr. 5 – 2012

man Desk ook echte Duitsers nodig zijn en dat stopt niet bij de advocaat alleen. De secretaresses moeten beide talen beheersen en het besluit om zo’n German Desk op te zetten moet breed gedragen worden door de directie.” Ute Acker, advocaat bij DVDW: “Veel Nederlandse advocaten denken dat ze een Duitse cliënt makkelijk kunnen bedienen omdat ze een aardig woordje over de grens spreken. Je verwijst een cliënt toch ook niet snel door omdat je de moedertaal niet spreekt. Er worden dan echter wel verwachtingen gewekt die niet waargemaakt kunnen worden. Taal is belangrijk, maar ook het begrip van de andere rechtscultuur.” Tanja: “Is het ook niet zo dat Duitse kantoren zich de laatste tien jaar in toenemende mate op hun oosterburen richten en de markt in Nederland te klein achten? De nummer 100 in Duitsland heeft meer fee earners dan de nummer 20 in Nederland.” Hagedorn: “Veel Duitse kantoren zijn voornamelijk op de interne markt gericht en daarnaast op landen in OostEuropa. Er zijn heel veel juristen; ruim 150.000. Alleen Hamburg telt al 9500 advocaten op het moment, maar het zijn vooral kleinere en mid-market kantoren die de middenmarkt bedienen. Er is veel minder focus op het buitenland dan wij hebben. Die fragmentatie leidt ertoe dat men niet snel strategieën op het gebied van internationale expansie ontwikkelt.” Nuckel: “Grote, internationale kantoren als DLA, Freshfields Bruckhaus Deringer, Clifford Chance, Allen & Overy, Hogan Lovells, Bird & Bird en Linklaters hebben wel in beide landen vestigingen, maar voor een middelgroot kantoor in Frankfurt is de stap om een aantal advocaten in Amsterdam te vestigen te groot. Er zijn veel praktische problemen, maar ook financiële risico’s; het is immers nog maar de vraag of je er veel werk uit zult halen. Niemand zal eerst een team advocaten in Amsterdam stallen en vervolgens hopen dat de telefoon gaat. Misschien is het een betere strategie om met meerdere kantoren niet-exclusieve relaties aan te gaan.” Juncker: “De samenwerkingen die wij nu hebben met meerdere advo-

Beter werk

catenkantoren bevalt inderdaad ook goed. Cliënten vinden het soms ook prettig dat je niet aan een zusterkantoor vast zit. Je kiest dan de beste advocaat voor de opdracht en die zit de ene keer hier de andere keer daar.” Heikens: “Dat hoor je vaak, maar als men om een goede arbeidsrechtadvocaat vraagt zit die ineens wel een gang verderop je eigen kantoor. Ik zie het voordeel van een zusterkantoor en exclusieve samenwerking wel degelijk; je schakelt een stuk sneller, er is consistente dienstverlening en een aanspreekpunt.”

toe? Dick Veltman, managing partner bij KienhuisHoving: “Ik vind de hiërarchische en formele structuren wel een barrière. Ik ben op kantoor de oudste vennoot maar iedereen spreekt me met Dick aan. Dat is voor Duitsers ondenkbaar De Nederlandse directheid kan soms tot onbegrip leiden. Daarnaast zijn met name middelgrote kantoren vaak slecht bereikbaar, is mijn ervaring. Geregeld krijg je een antwoordapparaat; dat zou bij ons echt ondenkbaar zijn.” Wietje de

China

Duits-Nederlandse initiatieven

Duitse kantoren zijn niet alleen sterk vertegenwoordigd in Oost-Europa, maar er zijn ook sterke historische banden tussen Duitsland en China. Tanja wil weten of dit kansen biedt voor Nederlandse kantoren. Hagedorn: “Heel veel Nederlandse kantoren hebben een China Desk, of denken erover om die op te zetten. Men hoopt op een paar nieuwe cliënten, maar meestal is het verliesgevend. In dat opzicht zou het natuurlijk ideaal zijn om de krachten te bundelen door een strategische alliantie aan te gaan met een Duits kantoor; veel effectiever dan zelf het wiel uitvinden. Mijns inziens is China echter wel een hype; het werk in Duitsland ligt immers voor het oprapen. Een strategische alliantie zou dus een dubbele winst zijn: je hebt ineens Duitsland en China als markt erbij.” Marc Padberg, managing partner bij Kneppelhout & Korthals: “Nederland zit voor een belangrijk gedeelte tussen die twee markten in; wij hebben de grootste zeehaven van Duitsland zeg ik vaak. Kennis van Duitsland en China is essentieel, wil je die slag niet missen. De talen moet je dus gewoon in huis hebben. Wij hebben ook mensen in dienst die Mandarijn spreken.”

Er zijn in de advocatuur zeker initiatieven om de DuitsNederlandse verbindingen te versterken. De DuitsNederlandse Advocatenvereniging werd opgericht in 1996, heeft inmiddels 250 leden en beoogt kennis en ervaringen tussen collega’s in beide landen uit te wisselen (zie ook www.dnrv.net). De alliantie tussen Stibbe, het Duitse Gleiss Lutz en het Engelse Herbert Smith is van de baan. Dat laatste kantoor trok zich eind 2011 terug uit de alliantie en besloot zelf een vorm van aanwezigheid in Duitsland te gaan ontwikkelen. Een voorbeeld van een nieuwe alliantie is de Alliance of European Life Sciences Law Firms: het Nederlandse Axon Advocaten dat samen met het Duitse Luetzeler en UK-based James Lawford Davies de krachten bundelt op het gebied van juridisch advies voor de life sciences-sector. Opvallend is de relatief nieuwe ontwikkeling van Dutch Desks bij advocatenkantoren in Duitsland: zo hebben Raupach, PICOT en Beiten Burkhardt allen een Dutch Desk met advocaten die zowel in Nederland en Duitsland beëdigd zijn. In Nederland is eveneens een aantal advocaten werkzaam die dubbel beëdigd zijn en daarom veel ken-

Cultuurverschillen

nis van de twee landen en culturen hebben. Van Diepen Van

De term cultuurverschillen viel al eerder. Hoe ervaren de aanwezigen de samenwerking met de oosterburen tot nu

der Kroef heeft er binnenkort zelfs vijf in huis.

nr. 5 – 2012

43

Beter werk Muinck Keizer, advocaat bij VMW Taxand: “De Duitse grondigheid – of Gründlichkeit – is een ander aspect waar wij Nederlanders maar moeilijk aan kunnen wennen. Onze cliënten willen een strak advies en zitten niet te wachten op lappen tekst. Duitsers willen tot in de kleinste details weten welke risico’s er aan een zaak kleven. Je bent veel meer tijd kwijt aan het uitwerken van zaken in elk moment van een proces.” Nuckel: “Dat kan ik onderschrijven. Duitse cliënten willen alles op papier. Vijftien jaar geleden deed ik voor het eerst een zaak voor een Nederlandse cliënt, die ik vijftig pagina’s overhandigde. ‘Zeg ons wat het kost, wat de risico’s zijn en geef ons twee pagina’s’, was de reactie.” Ariëns Kappers: “Duitse advocaten volgen meer de wetenschappelijke aanpak. Men is ook eerder geneigd om te procederen; de kosten van een procedure staan immers vast en risico’s zijn daarmee ingeperkt. Nederlanders zijn eerder geneigd om consensus te kweken; procedures zijn lastig als je het ook onderling kunt regelen. Het poldermodel.” Juncker: “Voor mij als Duitse in Nederland was het erg wennen om een uitspraak te doen zonder gedegen juridische onderbouwing. Nederlanders zijn bijzonder oplossingsgericht.” Tanja:

“DE NEDERLANDSE DIRECTHEID KAN SOMS TOT ONBEGRIP LEIDEN”

“Toch kan ik me voorstellen dat er ook voordelen aan die Deutsche Gründlichkeit zitten.” Acker: “Het Wiedervorlagesystem, waarbij alle zaken gestempeld worden en vanzelf terugkomen, zonder twijfel. Je vergeet nooit meer een brief en nooit meer een deadline. Toen ik in Nederland kwam vond ik het bizar om te zien dat veel Nederlandse kantoren zo’n systeem niet hadden, en nog steeds niet hebben. Je mist namelijk veel business als je je termijnen niet bijhoudt.” Veltman: “Wij zijn een van de weinige kantoren in Nederland die ISO-gecertificeerd zijn. Dat betekent een hoop rompslomp maar zulke zaken zijn dan wel strak geregeld. Voor Duitse cliënten is dat een pre.”

Voetbal Ondanks de verschillen in taal en cultuur biedt Duitsland kansen voor Nederlandse kantoren die hun werkterrein willen uitbreiden. De vraag is hoe die Duits-Nederlandse samenwerking zich de komende jaren zal ontwikkelen. Kunnen we op korte termijn fusies of verregaande strategische samenwerkingsverbanden verwachten? Hagedorn: “Duitsland is sinds het wereldkampioenschap voetbal mateloos populair, om niet te spreken van een hype. Het zou kunnen dat advocaten hier zich in de slipstream van die hype ook

44

nr. 5 – 2012

meer gaan richten op de Duitse markt. Toch zijn de meeste advocatenkantoren in Nederland zich blijkbaar totaal niet bewust van de markt die er ligt. Ik denk dat het de grote kantoren nog steeds onderschatten welke grote marktkansen er zijn als je je actief op de Duitse markt richt.” Heikens: “De internationalisering van kantoren gaat door en in Engeland zal de komende jaren een consolidatie van de middenkantoren plaatsvinden, is de verwachting. Wij zitten daar middenin en ik verwacht dan ook verregaande samenwerkingsverbanden tussen die kantoren en continentale kantoren.” Veltman: “Er zullen niet veel kantoren zijn die alleen in Duitsland en Nederland actief zijn. Uitbreiding van de bestaande netwerken naar beide landen zie ik wel gebeuren.” Severiens: “De laatste jaren is er al veel gebeurd tussen beide landen. Nederlanders kochten massaal huizen in Duitsland vanwege de prijzen hier. De bouwsector in Duitsland groeit; in Nederland ligt het compleet stil. Als we dit gesprek over vijf jaar weer doen denk ik dat er grote stappen zijn gezet.” Het rondetafelgesprek werd georganiseerd door Axel Hagedorn, naast advocaat bij Van Diepen van der Kroef actief bij de Duits-Nederlandse Handelskamer en voorzitter van de Duits-Nederlandse Advocatenvereniging. Met dank aan de Duits-Nederlandse Handelskamer en directeur Axel Gerberding voor de gastvrije ontvangst en Gerard Tanja (Venturis Partners) voor de organisatie en gespreksleiding.

Ingezonden Mededeling

“DUITSERS HEBBEN EEN HOGER VERWACHTINGSPATROON” Nu Nederland in een recessie verkeert richten steeds meer Nederlandse ondernemers de blik oostwaarts. ‘De Duitse markt is dichtbij en laagdrempelig’, zegt Axel Gerberding, directeur van de Nederlands-Duitse Handelskamer in Den Haag.

Axel Gerberding / directeur DNHK Met wat voor juridische vragen kloppen ondernemers bij de DNHK aan? ‘Ondernemers krijgen met vele verschillen in wet- en regelgeving te maken, wanneer zij op de Duitse markt actief worden. Bijvoorbeeld wanneer zij een GmbH willen oprichten of Duits personeel in dienst willen nemen. Maar ook bedrijven die via een webshop producten verkopen aan Duitse klanten, krijgen te maken met algemene voorwaarden die nogal afwijken van wat we in Nederland gewend zijn. Onze medewerkers hebben alle kennis in huis om hen daarbij te begeleiden. Daarnaast adviseren wij bedrijven omtrent de Duitse regels voor verpakkingsrecycling. ‘ Welke sectoren doen het goed? ‘We hebben inmiddels bijna 1.000 ledenbedrijven in Nederland en Duitsland. Daarvan behoort 90 procent tot het midden- en kleinbedrijf. Vooral Nederlandse bedrijven die zich richten op ict, gezondheid, toelevering voor de automobiel- en machinebouw en duurzame energie doen momenteel goede zaken in Duitsland. Daarbij gaat het zowel om productiebedrijven als dienstverleners. Ook de Duitse bouwsector staat er momenteel beter voor dan die in Nederland.’ Hoe ontwikkelt de export zich? Nederlandse bedrijven zijn zich in de afgelopen twee, drie jaar weer sterker op Duitsland gaan richten. In 2011 groeide de export van Nederland naar de Bondsrepubliek met maar liefst 22 procent ten opzichte van 2010. Het mkb heeft een groot aandeel in deze Nederlandse export. Omgekeerd exporteerden Duitse bedrijven vorig jaar voor ruim 69 mrd. euro naar Nederland. Dat betekent een stijging van 17 procent.’

Axel Gerberding (63) is volkseconoom en werkte onder andere voor HERMES-Kreditversicherung in Hamburg en de Duits-Indonesische Handelskamer in Jakarta. Sinds 1997 is hij directeur van de Nederlands-Duitse Handelskamer in Den Haag.

Waar zitten knelpunten? ‘Die beginnen al bij de etikettering van producten of de ingewikkelde Duitse regelgeving op het gebied van verpakkingsrecycling. Moeilijk zijn ook de andere mentaliteit en het hoge verwachtingspatroon van Duitse afnemers. Toch biedt Duitsland juist nu goede perspectieven. De Duitse economie groeit dit jaar ondanks de crisis naar verwachting met 1 procent, terwijl de Nederlandse economie krimpt. Overigens zijn Nederlandse bedrijven zelf ook uitstekend vertegenwoordigd in Duitsland. Het aantal dochterbedrijven in Duitsland bedraagt 9.000, waarvan 3.700 in NoordrijnWestfalen. Hoe ondersteunt de DNHK deze bedrijven? ‘Zowel bedrijven die al in Duitsland actief zijn als nieuwkomers op de Duitse markt kunnen bij ons terecht voor marktinformatie en ondersteuning bij het opzetten of uitbreiden van de exportactiviteiten. Daarnaast geven wij antwoord op juridische vragen, bemiddelen personeel en bieden uitgebreide financiële en fiscale dienstverlening. De DNHK is echter ook het grootste netwerkplatform binnen het Nederlands-Duitse bedrijfsleven en behartigt de belangen van haar leden richting de politiek in beide landen.’

Ingezonden Mededeling

DUITSLAND IS ‘HOT’ ‘Die einsame Kanzlerin’ kopte het Duitse Handelsblatt op 8 mei 2012 naar aanleiding van de verkiezingsuitslagen in Frankrijk en Griekenland. Angela Merkel zal het in Europa immers steeds moeilijker krijgen om de Duitse bezuinigingskoers te verdedigen. Toch kijkt iedereen in Europa enigszins afgunstig naar Duitsland, waar de economie nog wel goed draait. Nederlandse bedrijven wagen in steeds grotere getale de stap over de grens en dus neemt ook de vraag naar juridische ondersteuning toe.

“Duitsland is niet alleen op grond van de actuele economische situatie aantrekkelijk voor Nederlandse bedrijven”, zegt Günter Gülker, hoofd exportadvies van de Nederlands-Duitse Handelskamer (DNHK). “Dankzij de centrale ligging in Europa is het de perfecte locatie om markten in alle regio’s van Europa te kunnen bereiken”. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Nederland in 2011 opnieuw de grootste exporteur van goederen richting Duitsland was. Ons land exporteerde voor 82 mrd. euro naar de oosterburen, de wederuitvoer niet meegerekend. Doordat er ook voor 70 mrd. euro aan goederen uit Duitsland ingevoerd werd, steeg het totale handelsvolume tussen beide landen tot boven de 150 mrd. euro.

van Nederlandse bedrijven gespecialiseerd. “Ik merk de toenemende belangstelling voor de Duitse markt duidelijk”, zegt Suzanne Hermsen van Dirkzwager Advocaten in Arnhem. “De vragen die Nederlandse ondernemers hebben gaan bijvoorbeeld over distributie, het aangaan van dienstverbanden met Duitse werknemers, maar ook over het incasseren en veiligstellen van vorderingen in Duitsland.” Het feit dat de Duitse markt ‘hot’ is bij Nederlandse ondernemers, heeft dus ook effecten voor juristen die in beide rechtssystemen thuis zijn.

De consequente crisisaanpak en uitgebreide deeltijd wwregeling, maar ook het structurele hervormingsbeleid dat al onder Bondskanselier Gerhard Schröder begon, hebben ervoor gezorgd dat Duitsland van zieke man tot het nieuwe beloofde land van Europa is geworden. Kenmerkend voor de Bondsrepubliek als vestigingsplaats zijn innovatieve en internationaal concurrerende ondernemingen. Daarnaast beschikt het land over een uniek en internationaal erkend duaal opleidingssysteem, waardoor er een ruim aanbod aan gekwalificeerde en gemotiveerde werknemers is. “De infrastructuur is uitstekend ontwikkeld en er worden topprestaties geleverd op het gebied van research en development”, aldus Gülker. Belangrijke economische sectoren zijn van oudsher de automobielindustrie, de machinebouw en de chemische industrie. Deze sectoren hebben ook het grootste aandeel in de Duitse export. Maar ook de biotechnologie, de dienstensector, energie en lucht- en ruimvaart zijn belangrijke peilers. Het is dan ook nauwelijks verrassend dat de DNHK in een recent onderzoek meer dan 8.000 Nederlandse dochterbedrijven in Duitsland in kaart heeft gebracht. “Het aantal Nederlandse vestigingen neemt in rap tempo toe”, zegt Gülker. Een groot aantal dienstverleners probeert hierop in te spelen. Zo hebben niet alleen grote adviseurs als KPMG, PwC of het Duitse advocatenkantoor Beiten Burkhardt eigen Dutch Desks opgericht. Ook vele kleinere en regionale advocatenkantoren hebben zich inmiddels in de begeleiding

Vakbeurzen in Duitsland Duitsland is de wereldwijde nummer één als het gaat om vakbeurzen. Vier van de vijf grootste beursstandplaatsen ter wereld bevinden zich in de Bondsrepubliek en van alle toonaangevende beurzen vindt tweederde in Duitsland plaats. De sterkte van het Duitse beurzenlandschap bestaat enerzijds uit het internationale karakter en anderzijds uit de centrale ligging van Duitsland binnen het Europese continent. Ook voor de Nederlandse economie is de Duitse beurzenmarkt van grote betekenis. De DNHK is de officiële Nederlandse vertegenwoordiger van de Messe Berlin en Landesmesse Stuttgart. De Handelskamer ondersteunt Nederlandse exposanten bij de voorbereiding van hun beursdeelname in Duitsland en organiseert bijvoorbeeld gezamenlijke beursinzendingen.

Ingezonden Mededeling

VAN ÉÉNPITTER TOT MULTINATIONAL De Nederlands-Duitse Handelskamer (DNHK) verstrekt juridisch advies aan bedrijven die actief zijn in Nederland en Duitsland. De aanvragen zijn daarbij net zo divers als het bedrijfsleven zelf. Arbeidsjuriste Ulrike Tudyka van de DNHK geeft een aantal voorbeelden. “Een Nederlandse ondernemer die in Duitsland vis wil verkopen, een Duitse fabrikant die in Nederland zonnepanelen wil produceren, een Nederlands bouwbedrijf dat in Duitsland bouwwerkzaamheden wil verrichten of een Duitse ondernemer die een Nederlands transportbedrijf wil overnemen: het spectrum van aanvragen dat bij de DNHK binnenkomt is enorm breed. Het kan gaan om éénpitters of om multinationals, maar de nadruk ligt op het mkb. Sommige bedrijven zijn al jarenlang actief op de buurmarkt, anderen willen net beginnen. Vaak terugkerende vragen gaan bijvoorbeeld over producteisen, het oprichten van een vestiging in het buurland en het arbeidsrecht. Ook handelsagentuur- en distributierecht spelen een belangrijke rol in het grensoverschrijdende rechtsverkeer. De handelsagent en de distributeur zijn immers vaak de eerste stap op de buurmarkt. Ondernemers ervaren het regelmatig als frustrerend dat de relevante regelgeving niet eenvoudig op één plek kan worden gevonden of dat deze slechts in één taal beschikbaar is. Daarnaast stuit het recht van het buurland vaak op onbegrip. De DNHK ziet zichzelf in dit opzicht dan ook als bemiddelaar, waarbij ondernemers de mogelijkheid hebben om in hun eigen taal met iemand te communiceren die niet alleen kennis heeft van het vreemde recht, maar ook het juridische referentiekader kent, waarbinnen zich de ondernemer beweegt. Zo kan de Handelskamer een brug slaan die onbegrip en onzekerheid bij de ondernemer wegneemt.

DNHK Seminars Veelzijdige, gefundeerde informatie over Duitsland en persoonlijke wederzijdse uitwisseling zijn de speerpunten van de DNHKSeminars. Tijdens ongeveer 30 evenementen per jaar biedt de DNHK de mogelijkheid uitgebreide informatie te verkrijgen over de meest uiteenlopen thema’s, waarbij wordt samengewerkt met gerenommeerde culturele trainers, advocatenkantoren en belastingadviseurs. Het gehele aanbod is te vinden via www.dnhk.org/nl/seminars.

Ulrike Tudyka / DNHK De Nederlands-Duitse Handelskamer verstrekt voornamelijk juridisch advies op het gebied van vennootschapsrecht, transportrecht en arbeidsrecht. In vennootschapsrechtelijk opzicht geeft de DNHK ondersteuning bij het oprichten van ondernemingen, het wijzigen van de rechtsvorm en de liquidatie van ondernemingen. Het transportrecht betreft vooral Nederlandse ondernemingen die vanuit Nederland afval naar Duitsland willen transporteren. De administratieve rompslomp die met het aanvragen van een transportvergunning voor Duitsland is verbonden, neemt de Handelskamer van de onderneming over. De arbeidsrechtelijke dienstverlening gaat over het beantwoorden van alle vragen rondom het werkgeverschap, het aangaan van een arbeidsovereenkomst en het beëindigen daarvan. Daarnaast worden voor bedrijven die een onderneming in het buurland willen overnemen de arbeidsrechtelijke risico’s in kaart gebracht. Nederlandse ondernemers zijn vaak onaangenaam verrast wanneer ze merken dat bepaalde beroepen en activiteiten in Duitsland meer gereglementeerd zijn dan in Nederland. Andersom vallen Duitse werkgevers vaak over het als streng en onflexibel ervaren Nederlandse arbeidsrecht, in het bijzonder het ontslagrecht. Vanwege haar laagdrempeligheid is de Nederlands-Duitse Handelskamer vaak het eerste aanspreekpunt voor ondernemers. Ook voor diegenen die nog geen concrete vragen hebben, maar zich vooraf willen oriënteren, heeft de DNHK algemene informatie over verschillende juridische onderwerpen op afroep beschikbaar.”

Jonge Balie Bloedfanatieke voetballers

A

dvocaten en voetbal: geen goede combinatie. Althans, dat constateerde de spoedeisende hulp van het UMC Utrecht, nadat de tweede geblesseerde speler

werd binnengebracht. Score: één hoofdwond en één gebroken rib. De organisatie van het Jonge Balie Voetbaltoernooi was een andere mening toegedaan; bij de gemiddelde EK-kwalificatiewedstrijd vallen meer gewonden. Met 124 bloedfanatieke deelnemers, een stralende dag en nota bene de eerste Bavariajurkjes van het seizoen was het op 27 april bij Sportcentrum Olympos gehouden voetbaltoernooi een succes. Na een zenuwslopende finale ging (wederom) het team van De

Jonge Balie Haarlem aan de bal.

Kempenaer met de beker naar huis. Als runner-up, en zeker niet minder goed: de enige echte Dutch Football Lawyers, gesponsord door Niehoff Werning & Kooij (NWK).

De tweede plaats was voor de Dutch Football Lawyers van NWK. Op de foto een mix van NWK 1 en NWK2. Team Jonge Balie Breda

aten. De winnaars: De Kempenaer Advoc

Unierecht en de Nederlandse rechtsorde

Meer informatie/bestellen ZZZNOXZHUQORIQHHPFRQWDFWRS PHWRQ]HDIGHOLQJNODQWFRQWDFWHQ YLDZZZNOXZHUQONODQWHQVHUYLFH 3ULMVZLM]LJLQJHQYRRUEHKRXGHQ

0DVWHUPRQRJUDÀHsQVWDDWVHQ bestuursrecht Prof.mr. F.H. van der Burg prof.dr. W.J.M. Voermans ,6%1 ½DER SDJLQD·VHGUXN

www.kluwer.nl

48

nr. 5 – 2012

'H]HPDVWHUPRQRJUDÀHYHUNHQW GHYHUVFKLOOHQGHGLPHQVLHVYDQGH ZLVVHOZHUNLQJWXVVHQKHW8QLHUHFKW HQKHW1HGHUODQGVHUHFKW +HWERHNLVSUREOHHP]RHNHQGHQ NLMNWYRRUDOQDDUFRPSOLFDWLHVHQ GLOHPPD·VGLHKHW8QLHUHFKWPHW ]LFKPHHEUHQJWHQKRHLQGH ZHWHQVFKDSSHOLMNHOLWHUDWXXUHQ 1HGHUODQGVHUHFKWVSUDNWLMNGDDUPHH ZRUGWRPJHJDDQ +HWERHNLVEHGRHOGYRRUGLHJHQHQ GLH]LFKYHUGLHSHQGZLOOHQRULsQWH UHQRSYUDDJVWXNNHQGLHYHUEDQG KRXGHQPHWGHEHWHNHQLVYDQKHW 8QLHUHFKWYRRUKHW1HGHUODQGVH UHFKWDOVPHGHGHG\QDPLHNYDQ GHJHGHHOGHUHFKWVRUGH

Jonge Balie

Bvaan dle imeaanBd abe

De eerste keer

Stagiaire ( )

Mirte van Lingen

Secretaris: ben ik in elk bestuur (geweest). Waarschijnlijk omdat dit gewoon de leukste functie is! Sociale advocatuur: ik ben blij dat ik op mijn kantoor ook mensen kan helpen die mijn bijstand niet (volledig) zelf kunnen betalen. Schoonmaken: de meest onwaarschijnlijke ‘hobby’ die een mens kan hebben, maar een vast ritueel van mijn weekend waarbij ik me volledig uitleef! Spontaan: sommigen omschrijven mij als spontaan. Anderen durven ook gewoon te zeggen dat ik veel en met iedereen praat. Spaans: ik heb iets met talen (leren). Spaans vind ik de mooiste. Het kwam goed van pas tijdens mijn reizen.

FOTO: CHANTAL ARIËNS

Stress. Het is weer zover: weer iets nieuws. Een verplicht onderdeel van de stagiaire-opleiding is de civiele pleitoefening. Over twee weken is het zover. Dat wordt nu dus al voorbereiden. Gelukkig betreft de casus een rechtsgebied waarin ik me wel een beetje thuis voel en is de tegenpleiter een bekende. Ook heb ik al vaker in de rechtbank gestaan. Dat scheelt allemaal. Maar dan nog. Ik begin maar meteen te oefenen met mijn kamergenoot. De formaliteiten heb ik goed doorgenomen en ja ja ik weet in welke volgorde ik de pleitnota moet overhandigen en hoe iedereen aangesproken dient te worden, maar het feit dat ik straks persoonlijk word beoordeeld stelt me niet gerust. Ik besluit bij een medepleiter de kunst af te kijken, gewoon om te acclimatiseren. Goed idee, toch? Maar wat gebeurt er nu? Deze pleiter heeft het dermate slecht gedaan dat hij het niet heeft gehaald!! Dit is niet geruststellend, dit is stressverhogend! Met een dergelijk doomscenario had ik (helaas) geen rekening gehouden… De spanning bouwt zich op en het moment nadert. Een voorbeeld van hoe het niet moet, heb ik net gezien. Nu ik zelf. Ik word door de rechtbank gerustgesteld dat mijn voorganger geen goed voorbeeld is en dat het bijna nooit voorkomt dat iemand het niet haalt. Toch stelt dit me niet gerust. Met knikkende knieën begin ik mijn voordracht. Na een paar zinnen en een hoop goede moed valt de spanning al snel weg. Natuurlijk zijn er dingen die beter hadden gekund, maar over het algemeen ben ik tevreden, en de rechtbank ook. Weer een stageonderdeel gehaald! Het was weer leerzaam. Ik heb geleerd hoe ik een pleidooi moet voordragen. En nog belangrijker: ik moet op mezelf vertrouwen en vooral niet de kunst willen afkijken van een ander.

Mirte van Lingen (26) studeerde rechten aan de Rijksuniversiteit Groningen en begon in november 2009 begon als advocaat-stagiaire op een groot kantoor in het oosten van het land. In februari 2011 maakte zij de overstap naar Rensen Advocaten in Alkmaar. Van Lingen houdt zich voornamelijk bezig met het familierecht. Daarnaast is ze actief als secretaris in het bestuur van de Vereniging De Jonge Balie in Alkmaar en als lid van Rotaract Alkmaar. Buiten werktijden is Van Lingen aan het winkelen, tennissen of schoonmaken in huis.

nr. 5 – 2012

49

“ Kwaliteit zonder franje”

Als advocaat gaat u recht op uw doel af. U richt zich het liefst volledig op de inhoud. Maar alleen in de wetenschap dat op kantoor alles goed geregeld is. Voor verzekeringen, pensioenzaken, trainingen en cursussen vertrouwt u daarom op Balieplus. Dat bespaart tijd, geld en kopzorgen. En geeft u bovenal de ruimte voor uw passie: de advocatuur.

www.balieplus.nl

verzekeringen + pensioenen + bedrijfsvoering + ict + cursussen

Column Vast onderdeel van het katern Beter Werk zijn de bedrijfsjuristenpagina’s. Hierin vindt u de vaste column van consultant Harm Cammel, de rubriek ‘Ik en mijn bedrijfsjurist’, de nieuwspagina’s met bedrijfsjuridisch nieuws en de wisselcolumn van een vooraanstaand bedrijfsjurist, en ten slotte de mededelingenpagina van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen.

Efficiënter met nieuwe middelen

D

Vervolgens worden er template contracten gemaakt die met

steeds bredere rol krijgt, maar dat bedrijven bovendien een

steld kunnen worden en via contract management software

meer structurele en meetbare bijdrage aan hun doelstellin-

het juiste pad doorlopen. Die medewerkers krijgen daartoe

gen verwachten. Meer taken en hogere eisen dus, maar

training in groepssessies ondersteund met frequente korte

vaak geen groter budget. De juridische functie wordt daar-

eLearning courses en updates op het intranet.

mee zowel zwaarder als interessanter.

Voor eerstelijns vragen zet Legal zijn eigen paralegals in met

Gelukkig groeit niet alleen de verantwoordelijkheid van Le-

eventueel extra capaciteit bij een Legal Process Outsourcing

gal, ook de beschikbare hulpmiddelen zijn aan een snelle

partner. Deze paralegals beantwoorden eenvoudige vragen

e juridische functie wordt steeds interessanter. In eerdere columns zagen we al dat Legal niet alleen een

drafting software door commerciële medewerkers zelf opge-

zelf en zetten complexere

ontwikkeling bezig. Twee keer zo veel werk betekent niet meer automatisch twee keer zo veel

Niet alleen de verantwoordelijkheid van Le-

vragen door naar de senior

gal groeit, ook de beschikbare hulpmidde-

juristen. De seniors krijgen

Cammel

alleen de excepties en esca-

uren. Met de opkomst van bijvoorbeeld legal software, para-

door Harm

len zijn aan een snelle ontwikkeling bezig

laties die vragen om hun ervaring. Een advocaten-

legals, web services, Legal Process Outsourcing en innovatieve advocatenkantoren kan de

kantoor wordt ingehuurd om als ‘Regulatory Radar’ de relevan-

juridische rol steeds bewuster en efficiënter ingericht wor-

te ontwikkelingen in alle jurisdicties te signaleren. Bij eenmali-

den. Met meer impact tegen lagere kosten als resultaat.

ge situaties of issues in nieuwe jurisdicties schakelen de seniors outside counsel in. En waar bepaalde vragen vaker

Flinke kluif

voorbijkomen zorgen de seniors dat deze in de standaard

Rond die hulpmiddelen gonst het van de PR-teksten met visi-

werkwijze worden ingepast, zodat deze weer efficiënter wordt.

onaire vergezichten, dus de vraag is vaak: werkt het nu echt

Een combinatie van oude en nieuwe hulpmiddelen dus. Het

en zo ja, hoe ontwikkel je dat concreet? Startpunt voor goede

kost tijd om dat op te bouwen, maar het resulteert in een

inzet van hulpmiddelen is – vanzelfsprekend – begrijpen wat

volledige dekking van de bedrijfsbehoeften met efficiënte

de bedrijfsbehoefte is en hoe die zich gaat ontwikkelen.

inrichting van Legal waarbij kennis en ervaring op de juiste

Voorbeeld: een internationaal bedrijf wil zijn omzet binnen

plekken en op de juiste manier ingezet worden.

vier jaar verdubbelen, waarbij een deel van de groei moet

Is zo’n uitgebalanceerde inrichting al de standaard? Nee.

komen uit nieuwe diensten en nieuwe landen. Voor het legal

Maar er zijn steeds meer teams die deze richting op gaan,

team betekent dat niet alleen een verdubbeling in volume,

een logische gedachte als je het team mee wilt laten

maar ook een toename van juridische complexiteit doordat

groeien met de behoefte van de onderneming en aantoon-

er andere diensten met andere dynamiek aangeboden gaan

baar efficiënter wilt werken.

Harm Cammel is part-

worden. En er komen nieuwe jurisdicties bij.

Een bijkomend gevolg van deze ontwikkeling is dat er ook

ner bij Baskerville. Hij

Een flinke kluif dus, en de gekozen aanpak bestaat uit een mix

nieuwe juridische functies ontstaan, variërend van puur juri-

helpt inhouse legal

van middelen. Om te zorgen dat Legal genoeg tijd en aandacht

disch inhoudelijk naar contractmanagement, accountmanage-

teams en advocaten-

kan besteden aan de nog kleine maar strategisch belangrijke

ment of juridisch procesmanagement. Voor juristen biedt dat

kantoren met het posi-

nieuwe markten, maakt het team een contracting code voor de

veel meer keuzes en kansen in de eigen ontwikkeling en carri-

tioneren, ontwikkelen

‘oude’ markten waarin helder vastgelegd wordt wat de princi-

ère – maar daarover volgende keer.

en managen van hun

pes zijn waaraan sourcing en salesafspraken moeten voldoen.

dienstverlening.

51

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

When second best is not an option

Maak kennis met de experts in juridische vertalingen / Als u honderd procent zeker wilt zijn van correct juridisch vertaalwerk en graag over schouders meekijkt. Als snelheid iets vanzelfsprekends is en u bovendien harde garanties eist, dan heten wij u van harte welkom in de cloud... Wij werken namelijk op TVcN Joint Global Platform, een innovatieve online werkomgeving waarin onze projectmanager en vertaler samen werken aan vertaalopdrachten. Hoogste kwaliteit Met TVCN Legal Translations kiest u voor vertalingen van de hoogste kwaliteit, die bovendien binnen de kortst mogelijke tijd geleverd worden. U werkt met ervaren vertaalspecialisten die niet alleen een zeer verfijnde kennis hebben van de taal, maar ook een zuiver begrip van juridische zaken. Met deze werkwijze bieden wij u vertalingen die niet tot misverstanden kunnen leiden of onzorgvuldigheden bevatten. Deze zekerheid is belangrijk voor u, omdat een kleine misinterpretatie grote gevolgen kan hebben. Niet voor niets is het credo van TVCN Legal Translations: When second best is not an option. Kijk voor meer informatie op www.tvcnlegaltranslations.nl.

Onze garanties

Levertijd niet gehaald? 50% korting! Niet tevreden? Wij passen de vertaling naar wens aan.

Ik en mijn bedrijfsjurist

foto’s Geert Snoeijer

Petra de Best over Dewi Pang-Atjok

de Best Naam advocaat Petra D te EindhoAK or nto Ka Leeftijd 42 , beOver Dewi Pang-Atjok ven pro an, kla Cro drijfsjurist bij Loder s rken We n olië ducent van vet ten en en hed aam rkz We 1 samen sinds 201 le ernationa contractenwerk en int n ille sch sge handel

Ik zou onze relatie als volgt

kunnen wij vaak gemakke-

gaan daar dan mee verder.

geldt voor mij.

willen kenmerken: plezie-

lijk en snel schakelen. Dat

Ik weet van het privéleven

Het spannendste moment

rig en open, met wederzijd-

werkt heel efficiënt en pret-

van mijn cliënt het volgen-

dat ik met mijn cliënt heb

se waardering en gelijkge-

tig. Daarnaast is Dewi altijd

de: Dewi en ik hebben alle-

meegemaakt is: te recent

stemdheid over wat in

erg voorkomend en plezie-

bei in Amsterdam rechten

om daarvan melding te

voorkomende gevallen een

rig in de omgang.

gestudeerd en zaten bij de-

kunnen doen.

goede oplossing is.

We vullen elkaar aan op de

zelfde studentenvereniging.

Wat ik zou veranderen als

Plezierig vind ik aan het

volgende manier: in eerste

Ik werkte al jaren voor Lo-

ik één dag de baas was bij

werken met mijn cliënt dat:

instantie zorgt Dewi voor een

ders Croklaan, toen Dewi

mijn cliënt: de prachtige

Dewi heel betrouwbaar is

inventarisatie en dat duide-

daar bedrijfsjurist werd. Het

industriële omgeving bena-

en doet wat ze zegt. Als er

lijk is wat de business wil. Ik

was leuk elkaar weer te zien

drukken door verschillende

meer informatie vanuit de

ga daar dan juridisch mee

in deze nieuwe setting. Dewi

kleuren belichting en dan ’s

business nodig is, dan gaat

aan de slag en samen spre-

bleek getrouwd met iemand

avonds buiten een groot

ze daar meteen achteraan

ken we dat dan door. Wij zijn

van die studentenvereniging

feest geven voor alle mede-

en zorgt ze ook dat ze die

het vrij snel eens over wat de

en heeft intussen met hem

werkers. Ik mag dan na-

informatie krijgt. Daardoor

beste oplossing zou zijn en

twee kinderen. Datzelfde

tuurlijk ook komen!

53

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Ingezonden mededeling

Mr. Event van de maand: Presenteren & improviseren in de rechtszaal Het valt te leren: overtuigend optreden voor de rechter. De training ‘Presenteren & improviseren in de rechtszaal’ helpt je de juiste vaardigheden daarvoor te ontwikkelen. ter wat wel en wat niet werkt. Niet alleen voor jou, maar ook voor EF
SFDIUFS
+F
FJHFO
MFFSEPFMFO
TUBBO
EBBSCJK
DFOUSBBM
FO
KF
LSJKHU
en geeft steeds persoonlijke feedback. Na deze training kom je dus beter beslagen ten ijs en ben je in staat adequaat op incidenten te reageren. De trainers zijn: r
"OOF
4QJFT
QSFTFOUBUJFDPBDI
FJHFOBBS
4QJFT4QSFLFO

r
"MFYB
(SBUBNB
SFDIUFS
BSCJUFS
FO
NFEJBUPS
r
+VEJUI
&EJYIPWFO
BEWPDBBU
FO
USBJOJOHTBDUFVS

Wanneer:

TFQUFNCFS
 Waar: BCN Utrecht CS Kosten:
é
 
FYDM
CUX
PE-punten:
/0W"
FO
/&70"

QVOUFO
CFSPFQTWBBSEJHIFEFO

Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

Mr. Events Justitia, zeefdruk van Floor de Bruyn Kops

Kennis van wet- en regelgeving is voor u

S

oms gaat het binnen vijf minuten al mis: de toon is ver-

als jurist essentieel, maar om succesvol

keerd, de rechter luistert niet, je cliënt begint moeilijke

te zijn is meer nodig. Denk aan de juiste

vragen te stellen en heeft de uitspraak klaarblijkelijk al in

vaardigheden, een goed netwerk en ken-

[JKO
IPPGE
)PF
SFE
KF
KF
EBBS
VJU
0G
MJFWFS
IPF
WPPSLPN
KF
EBU


nis van bedrijfsvoering. Daarom zijn er Mr.

het fout gaat?

Events: inspirerende bijeenkomsten voor juristen die verder

0QUSFEFO
JO
EF
SFDIUT[BBM
%BU
JT
WPPS
WFFM
BEWPDBUFO
FO
QSBLUJKL-

kijken dan de wet en de rechtspraak alleen. Aantrekkelijk

juristen heel andere koek dan een degelijk processtuk schrijven.

geprijsde events, zeer praktijkgericht en met prima mogelijk-

5JKEFOT
EF
[JUUJOH
HBBU
IFU
WBBL
BOEFST
EBO
KF
IBE
WFSXBDIU


heden om te netwerken. Gepland staan:

Soms bedenk je pas in de auto terug naar kantoor wat je had

r

108&3+VSJTU

TFQUFNCFS


NPFUFO
EPFO
0WFSUVJHFOE
QSFTFOUFSFO
FO
JNQSPWJTFSFO
UFO
PWFS-

r

&GGFDUJFG
DPBDIFO
FO
CFHFMFJEFO
WBO
TUBHJBJSFT



staan van de rechter kun je gelukkig leren.




TFQUFNCFS


%F
USBJOJOH
1SFTFOUFSFO

JNQSPWJTFSFO
JO
EF
SFDIUT[BBM
IFMQU
KF


r

5JNFNBOBHFNFOU
QSBLUJKLPSHBOJTBUJF
FO
TUSFTTNBOBHF-

EF
KVJTUF
WBBSEJHIFEFO
UF
POUXJLLFMFO
+F
LSJKHU
MFT
JO
TQSFFL
FO
presentatietechniek van een doorgewinterde presentatiecoach. Hoe sta je, hoe kijk je, hoe klink je, hoe overtuig je? Een ervaren rechter vertelt je hoe de persoon aan de andere kant van de tafel daar zit, wat de valkuilen zijn, maar ook wat je je ter

NFOU

PLUPCFS


r

.JOENBQQJOH
TOFMMF[FO
FO
HFIFVHFOUSBJOJOH
WPPS
KVSJTUFO

FO

PLUPCFS


r

5JQT
FO
USJDLT
IFU
PQTUFMMFO
WBO
FFO
FGGFDUJFWF
EBHWBBSEJOH

EFDFNCFS


zitting wél kunt permitteren. Een trainingsacteur wordt ingezet als moeizame cliënt, boze rechter of arrogante wederpartij. Door zelf aan het werk te zijn én door te kijken naar anderen kom je er ach-

54

EVENTS VOOR JURISTEN

nr. 5 – 2012

Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

Ik en mijn advocaat

Dewi Pang-Atjok over Petra de Best Leeftijd 40 wi Pang-Atjok Naam bedrijfsjurist De an B.V. in kla Cro s sjurist bij Loder Bedrijf/functie bedrijf bij AKD at oca adv st, Over Petra de Be Wormerveer lijkheidsbeen (product)aansprake Werkzaamheden risico ent van duc pro Croklaan Group, heersing binnen Loders trie dus lin dse wereldwijde voe vetten en oliën aan de

Wilt u ook in deze rubriek? Mail naar [email protected]

Ik zou onze relatie als volgt

een soepel voorstel.

daar neutraler in, zij kan

geeft onze samenwerking

willen kenmerken: prettige

Een hele goede eigenschap

daardoor scherper inzetten.

net wat extra’s.

interactie met wederzijds

van mijn advocaat is: Petra

Toch vinden wij meestal

Het spannendste moment

vertrouwen. Wij zijn open

is vakbekwaam, doortas-

snel een goede balans door

dat ik met mijn advocaat

en helder naar elkaar

tend en nuchter. Door haar

de basisrelatie die wij met

heb meegemaakt is: te re-

waarbij gevoel voor humor

gedegen kennis en ervaring

elkaar hebben.

cent om daarvan melding te

niet ontbreekt.

kan zij snel schakelen, wat

Ik weet van het privéleven

kunnen doen.

Plezierig vind ik aan het

erg prettig werkt in het al-

van mijn advocaat het vol-

Wat ik zou veranderen als

werken met mijn advocaat

gemeen en zeker onder

gende: Petra en ik kennen

ik één dag de baas was bij

dat: Petra positief is inge-

tijdsdruk.

elkaar uit Amsterdam waar

mijn advocaat: Dan zou ik

steld, zij zoekt grenzen op

Wij vullen elkaar aan op de

we bij dezelfde studenten-

Petra in onze Creative Stu-

waarbij zij op een creatieve

volgende manier: als be-

vereniging hebben gezeten.

dio laten meelopen. Ik ben

en pragmatische wijze advi-

drijfsjurist heb ik te maken

Zij is getrouwd en heeft

benieuwd wat voor een

seert. Net als je denkt dat

met de commerciële belan-

twee kinderen. Jaren later

mooi innovatief product

er weinig ruimte is om te

gen van Loders Croklaan.

komen we elkaar weer za-

daaruit zou voortkomen.

bewegen, komt Petra met

Als advocaat staat Petra

kelijk tegen, erg leuk! Dat

55

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Bedrijfsjuridisch nieuws Bavaria Biertour voor bedrijfsjuristen

B

edrijfsjuristen van de participerende ondernemingen in het ‘Legal Leadership Zuid-Ne-

Eindhoven, DSM, Ericsson, Van Gansewinkel Groep, Heijmans, Dockwise, VION, Sabic, Gamma Holding, Ba-

derland’ worden op donderdag 14 juni rondgeleid

varia, Océ, De Lage Landen, Nedcar, MCB, Sligr en

in het Bavaria Brouwerij Café in Lieshout. Om 15.00

De Efteling.

uur wordt iedereen ontvangen en na de rondleiding

Een van de drijfveren voor deze meetings is om de

vindt een borrel plaats. Onder aanvoering van de general counsels van NXP (Guido Dierick), ASML (Robert Roelofs) en DAF

hoge kwaliteit van de juridische afdelingen bij ondernemingen in het zuiden des lands en de enorme betrokkenheid van die afdelingen bij de business beter on-

Trucks (Duco Zoomer) is begin 2010 een netwerki-

der de aandacht te brengen van de gemiddelde (bedrijfs)jurist. Dit

nitiatief gestart voor bedrijfsjuristen van de grootste ondernemin-

alles om deze topondernemingen buiten de Randstad aantrekke-

gen in Zuid-Nederland. Met ondersteuning van Voxius worden jaar-

lijker te maken als potentieel werkgever, waardoor een verhuizing

lijks ten minste drie bijeenkomsten gepland: twee daarvan op

naar de regio voor hoogopgeleide juristen met ambitie het over-

GC-niveau waarbij in klein comité diverse ontwikkelingen worden

wegen waard wordt.

besproken en één groter opgezette bijeenkomst voor alle bedrijfsjuristen van de participerende ondernemingen. Deelnemers zijn de

Neem voor meer informatie contact op met Hielke Bruin (Voxius)

legal counsels van onder meer NXP, DAF, ASML, Philips Corporate

[email protected].

COLUMN

Afwisseling en uitdaging in de Amsterdamse haven

“D

ans le port d’Amsterdam, Y a des marins qui chantent, Les

de bedrijfsleven. Het werken in een

rêves qui les hantent, Au large d’Amsterdam, Dans le port

dergelijke omgeving brengt veel publi-

d’Amsterdam”. Dit zijn de prachtige beginwoorden van het mooi-

citeit mee waar je als jurist op moet

ste lied dat ooit over een haven is geschreven. U herkende het vast,

anticiperen. Ik noem de Probo Koala,

Jacques Brel bezingt de haven van Amsterdam. Ooit de belangrijk-

de Sandrien en de Otopan. Schepen

ste haven van de wereld, en nog steeds een van de mooiste. Wer-

die ooit onze haven bezochten, en

ken bij de vierde haven van Europa, de grootste benzinehaven van

waar later nog veel werk uit voort-

de wereld, maar ook de grootste cacaohaven van de wereld, dat is

kwam. Op dit moment zitten we mid-

dynamiek. Goederen, afkomstig uit alle werelddelen, die via jouw

denin de voorbereiding van een

haven Europa in en uit worden gevoerd. Dat is mooi werk. Het ver-

transitie van overheidsdienst naar

veelt nooit. Soms praat ik over mijn werk met advocaten en ande-

N.V. Als het college van B&W en de

ren. Ook met sollicitanten die afkomstig zijn uit de advocatuur. Ze

gemeenteraad akkoord gaan zal dat de nieuwe toekomst wor-

kunnen zich maar een slecht beeld vormen van de diversiteit in

den. Ik hoef hier niet uit te leggen dat deze ommezwaai de nodi-

het werk dat wij uitvoeren. Het grappige is altijd wel dat als ze

ge juridische werkzaamheden meebrengt. De uitdaging is en

eenmaal met inhoudelijke klussen te maken krijgen het oordeel

blijft, in de huidige, en nog meer in de nieuwe situatie, het grote

meteen verandert. Aanpassing, dynamiek, stakeholders, interna-

publieke belang te koppelen, als ware het een Siamese twee-

tionaal. Woorden die bij me opkomen als ik denk aan mijn werk-

ling, aan het commerciële, zakelijke belang. Daar werken we

zaamheden.

met onze afdeling juridische zaken hard aan. Mijn bijdrage hier-

Een belangrijk aspect van de afwisseling en uitdaging ligt in het

aan als hoofd juridische zaken is vooral meedenken, sturen en

schakelen tussen publiek en privaat. Het ene uur praat ik met

beïnvloeden. Maar de belangrijkste blijft toch het creëren van

een multinational over de verlenging van een erfpachtovereen-

een goede en prettige werksfeer voor de juristen!

komst, waarbij op het scherpst van de snede wordt onderhandeld over voorwaarden die zullen gelden voor de komende vijftig

Wilko Tijsse Claasse, hoofd juridische zaken Haven Amsterdam

jaar, terwijl ik het uur daarop praat met vertegenwoordigers van het ministerie over de wensen van de haven in verband met de nieuwe Europese Concessierichtlijn, of over de nieuwe sluis bij

Op deze plek schrijft een bedrijfsjurist elke maand een column.

IJmuiden. Maar ook heb ik het hier over de wensen van de bewo-

Hij/zij wijst de volgende columnist aan. Volgende keer: Jan Wil-

ners van de stad en de verlangens van het in de haven gevestig-

lem Prakke, hoofd juridische zaken van de Schiphol Group.

56

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

Bedrijfsjuridisch nieuws Symposium ‘Nieuwe wetgeving bestuurdersaansprakelijkheid’ et Instituut voor Ondernemingsrecht

H

van de Erasmus Universiteit Rotter-

dam (EUR) organiseert op woensdag 20 juni een symposium over de nieuwe wetgeving rond bestuurdersaansprakelijkheid. De nieuwe wetgeving roept vragen op. In het bijzonder vragen wat betreft de gevolgen ervan voor de risico’s voor vennootschapsbestuurders op persoonlijke aansprakelijkheid jegens de vennootschap of derden. Tij(hoogleraar vergelijkend ondernemings-

van het wetenschappelijke en maatschap-

vanuit diverse perspectieven belicht.

recht aan de Rijksuniversiteit Groningen en

pelijke debat over de toekomst van het be-

De sprekers tijdens dit symposium zijn:

de Universiteit Utrecht) en prof. mr. Vino

stuurdersaansprakelijkheidsrecht. Doel-

prof. mr. Maarten Kroeze (decaan van de

Timmerman (advocaat-generaal bij de

groep: praktijkbeoefenaars van het

rechtenfaculteit van en hoogleraar onder-

Hoge Raad en hoogleraar grondslagen on-

ondernemingsrecht binnen de advocatuur,

nemingsrecht aan de EUR), prof. mr. Basti-

dernemingsrecht aan de EUR).

bedrijfsleven en rechterlijke macht. Het

aan Assink (hoogleraar ondernemingsrecht

Het doel van het symposium is het stimu-

deelnemen levert drie PO-punten op.

aan de EUR en advocaat in Amsterdam),

leren van een actieve betrokkenheid van

mr. Willem Calkoen (adviseur en oud-advo-

en gedachtewisseling tussen de deelne-

Ga voor meer informatie en aanmelding

caat in Rotterdam), prof. mr. Loes Lennarts

mers, gericht op het verder ontwikkelen

naar: www.esl.eur.nl.

●● ● ●● ● ●● ●●

IT LJOCHT

Wij maken gebruik van • SIGV-gediplomeerde tolken en vertalers

• notariële en gerechtstolken Wij verzorgen • juridische vertalingen • beëdigde vertalingen

● ●

W.R. Fisherstrjitte 13-15 9088 BH Wirdum Tel. (058) 255 19 13 Fax (058) 255 12 12 Faxmail (084) 744 32 50 E-mail [email protected] Internet www.ljocht.nl

● ●

Wij bemiddelen

Sinds 1991: Duits Frans Engels Fries Arabisch Deens Fins Hongaars Italiaans Noors Oekraïens Pools Portugees Roemeens Russisch Slowaaks Spaans Tsjechisch Zweeds en andere talen

● ●

●●

VERTAALBUREAU

●

dens dit symposium worden deze vragen

57

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

Behoorlijk bestuur?

NJF 2012/40: (…) in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid jegens Cruijff, alsmede jegens eisers (…) omdat Cruijff bewust buiten de voorbereiding van de besluiten is gehouden (…).

De Nederlandse corporate governance code: De voorzitter (…) draagt zorg voor het goed functioneren van de raad (…) en is namens de raad het voornaamste aanspreekpunt (…) over het functioneren van bestuurders en commissarissen.

Ondernemingsrecht 2011/81: (…) besteedt (…) aandacht aan de samenstelling van de board en (…) de noodzaak voor diversiteit in die samenstelling. Uiteenlopende deskundigheid wordt essentieel geacht voor een efficiënt werkende board.

Vind snel alle informatie die u nodig heeft met de nieuwe Kluwer Navigator. Deze gebruiksvriendelijke online portal geeft toegang tot bronnen als Tekst & Commentaar, Asser, Groene Serie en NJ. Per rechtsgebied en beroepsgroep gebundeld in aantrekkelijk geprijsde collecties, zoals de Kluwer Navigator Collectie Advocatuur Ondernemingsrecht. Interesse? Ga naar kluwernavigator.nl voor meer informatie of een proefabonnement op een van de Kluwer Navigator Collecties.

kluwernavigator.nl kluwernavigator.nl

Deze pagina komt tot stand in samenwerking met het Nederlands Genootschap voor Bedrijfsjuristen (www.ngb.nl).

NGB Zomerbijeenkomst in Zwijndrecht

O

p donderdag 21 juni ontvangt Heerema

aanwezigen worden rondgeleid op het terrein

(Heerema Fabrication Group B.V. sa-

van HFG waar momenteel een offshore plat-

men met Heerema Marine Contractors Ne-

form wordt gebouwd. Voor veiligheidspakken

derland B.V.) het NGB voor de jaarlijkse Zo-

wordt gezorgd. De dag wordt afgesloten met

merbijeenkomst in Zwijndrecht. Er zullen

een borrel en buffet. De dag is alleen toe-

presentaties zijn over het bedrijf, een project

gankelijk voor NGB-leden. Aanmelden is mo-

en de juridische afdelingen. Ook zullen de

gelijk tot 7 juni via www.ngb.nl.

Boekpresentatie ‘In-house bij de Legal Counsel’

I

n Natuurhistorisch Museum Rotterdam op 29 mei

deld, hoe is de afdeling gesitueerd binnen de organi-

zal Voxius het nieuwe boek in de serie ‘In-house bij

satie en met welke advocaten wordt gewerkt zijn vra-

de Legal Counsel’ overhandigen aan Jean Schreurs,

gen die aan bod komen. Milders: “Het is interessant

voorzitter van het NGB. Het boek bevat twintig artike-

om de bedrijfsjuristen in hun eigen ‘biotoop’ te zien en

len over bedrijfsjuridische afdelingen, geschreven

te merken hoe zij vergroeid zijn met het product van

door Peter Milders (partner Voxius). Eerdere edities

hun werkgever: zij maken de beste trucks, de lekker-

verschenen in 2007 en 2009. De artikelen willen een

ste tomaten, de slimste machines, de meeste blikjes.

kijkje bieden in de keuken van juridische afdelingen;

En wat te denken van de jurist die de dag voor 9/11 in

wie werken er, welke rechtsgebieden worden behan-

de luchtvaart begon?”

Bedrijfsjuristen strijden voor verschoningsrecht

V

dinsdag 17 april. Onlangs bepaalde de rechtbank in Groningen dat advocaten in

komt ook de advocaat in dienstbetrekking

als ‘gewone’ advocaten. Dat zei hij in een

dienstbetrekking geen verschoningsrecht

toe; dat is sinds 1997 bij wet geregeld.”

uitzending van BNR Juridische Zaken op

hebben. Maar dat is klinkklare onzin vol-

Beluister het fragment op www.bnr.nl.

olgens NGB-voorzitter Jean Schreurs

gens Schreurs: “Het verschoningsrecht

zijn bedrijfsjuristen net zo onafhankelijk

Overstap

Agenda 28 augustus 2012 Presentatie- en

Alice Koop (33) start per 1

Per 1 mei 2012 is Bas Oerle-

adviesvaardigheden

mei 2012 als bedrijfsjurist

mans (32) in dienst getreden

30 augustus 2012 Omgaan met be-

bij de Koninklijke BAM

bij Aon’s juridische afdeling

langentegenstellingen tussen aandeel-

Groep N.V., de grootste

EMEA in Rotterdam als corpo-

houders, commissarissen en bestuur-

bouw- en vastgoedonderne-

rate legal counsel. In deze

ders volgens het systeemdenken

ming van Nederland. Zij maakt deel uit

functie is hij verantwoordelijk voor het on-

4 september 2012 Projectmanage-

van het cluster Infra. In deze functie richt

derhoud van alle Aon vennootschappen

ment, de rol van de bedrijfsjurist

zij zich op het adviseren en onderhande-

(uitgezonderd die in de VS) en zal hij zich

5 september 2012 Voor general

len over veelsoortige contracten voor

onder meer richten op de corporate secre-

counsel/leidinggevenden: de strate-

BAM Wegen, alsmede het opstellen daar-

tarial en governance gerelateerde werk-

gische positionering van de juridi-

van. Daarnaast behandelt Koop een

zaamheden. Oerlemans heeft sinds 2005

sche afdeling in de organisatie

breed scala aan juridische onderwerpen

gewerkt als kandidaat-notaris bij AKD in

10 september 2012 De bedrijfsjurist

die zich in de praktijk voordoen. Deze

Amsterdam en Rotterdam en de laatste

als leidinggevende

nieuwe uitdaging sluit goed aan bij haar

anderhalf jaar als corporate legal counsel

eerdere werkervaring als bedrijfsjurist bij

bij United Trust in Amsterdam.

Meer informatie over deze work-

de Koninklijke Metaalunie en voorheen

shops: www.ngb.nl

als advocaat.

Heeft u een overstap te melden? Mail deze naar [email protected]

59

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

Vertalen De beëdigde vertaling

U heeft ongetwijfeld wel eens gehoord van een beëdigde vertaling. Maar wat houdt dit nou eigenlijk precies in en wanneer is het noodzakelijk om een beëdigde vertaler in te schakelen? en beëdigde vertaling is eenvoudig gezegd een rechtsgeldige vertaling van een formeel document dat door een beëdigd vertaler is gemaakt. Sinds 1 januari 2009 is de Wet beëdigde tolken en vertalers (Wbtv) van kracht. Deze wet vervangt de oude wetgeving over beëdigde vertalers en bepaalt onder meer dat justitie en politie, in het kader van straf- en vreemdelingenrecht, gebruik moeten maken van beëdigde tolken en vertalers. Conform de Wbtv mag een beëdigde vertaling alleen worden afgegeven door een vertaler die staat ingeschreven in het Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv). Bovendien dient de vertaler te zijn beëdigd door een Nederlandse rechtbank en bij een of meerdere rechtbanken te staan geregistreerd. Wanneer een document wordt vertaald door een beëdigd vertaler, heeft het nieuwe, vertaalde document dezelfde juridische waarde als het origineel. De beëdigde vertaling wordt aan het brondocument gehecht en is voorzien van een legalisatiestempel of apostille en een handtekening van de beëdigde vertaler. Ook wordt er bij de beëdig-

E

HIER GEBEURT HET E N W I J Z I J N ERBIJ

ARBEIDSRECHT BOUWRECHT CHINA PRACTICE DISTRIBUTIE, FRANCHISE & AGENTUUR HANDELSRECHT IE, MEDIA & ICT INSOLVENTIERECHT MEDEDINGINGSRECHT ONDERNEMINGSRECHT

Kneppelhout & Korthals Advocaten is met ruim 50 advocaten het middelgrote en onafhankelijke advocatenkantoor in Rotterdam. Wij werken voor grote en middelgrote ondernemingen, centrale en lokale overheden, non-profit instellingen en andere organisaties in binnenen buitenland. Onze cliënten geven hoog op over onze professionaliteit, kwaliteit en ons inlevingsvermogen in hun situaties. Wij denken niet alleen na, maar denken vooral ook vóór. Wij zorgen ervoor dat u zich kunt blijven richten op uw core business, want daar gebeurt het!

VASTGOED & BESTUURSRECHT VERVOER & DOUANE VERZEKERINGSRECHT

Boompjes 40

60

nr. 5 – 2012

Rotterdam

de vertaling een verklaring van de vertaler toegevoegd. In deze verklaring geeft de vertaler aan dat hij de tekst naar eer en geweten heeft vertaald en dat de vertaling een waarheidsgetrouwe weergave vormt van het originele document. Een beëdigde vertaling is nodig voor officiële documenten die namens officiële instanties in een andere taal moeten worden vertaald. De meeste instanties en bedrijven waarvoor u de vertaling nodig heeft, geven zelf aan of de vertaling al dan niet beëdigd dient te zijn. Wordt het niet aangegeven, dan doet u er goed aan om het zelf na te vragen bij betreffende instantie of bedrijf. Documenten die vaak beëdigd vertaald moeten worden: r

#VSHFSMJKLF
TUBOE: rijbewijzen, paspoorten, uittreksels Bevolkingsregister, geboorteaktes, overlijdensaktes, huwelijksaktes, aktes Geregistreerd Partnerschap, scheidingsaktes etc. r

0WFSFFOLPNTUFO: huurovereenkomsten, koopovereenkomsten, arbeidsovereenkomsten, pensioenovereenkomsten etc. r

(FSFDIUFMJKLF
TUVLLFO: dagvaardingen, vonnissen, beschikkingen, deurwaardersexploten, verzoekschriften, verweerschriften etc. r

/PUBSJÌMF
TUVLLFO: statuten, oprichtingsaktes, koopaktes, hypotheekaktes, huwelijkse voorwaarden, testamenten, verklaringen erfrecht etc. r

"OEFSF
EPDVNFOUFO: diploma’s, getuigenschriften, certificaten, cijferlijsten, referenties, loonstroken, werkgeversverklaringen, fiscale documenten, emigratiedocumenten etc. Alle beëdigde vertalers van TVCN Legal Translations zijn uiteraard ingeschreven in het Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv) en houden zich aan de gedragscode voor tolken en vertalers in het kader van de Wet beëdigde tolken en vertalers (Wbtv). U kunt er dus op rekenen dat uw vertaalde documenten minimaal voldoen aan de gestelde eisen en dat deze documenten nationaal en internationaal worden erkend. /BUIBMJF
WBO
7JBOFO
JO
PQESBDIU
WBO
57$/
-FHBM
5SBOTMBUJPOT

Financieel Succesvolle oplossingen Waarborgfonds moderniin turbulente tijden en de seert, claimen blijft lastig rol van adviseurs Schade aan uw geparkeerde auto valt in sommige gevallen te verhalen op het Waarborgfonds Motorverkeer, maar daar moet u wel wat voor doen.

In tijden van economische neergang ontstaat een nieuw spel voor de ondernemer: hoe goed kan en wil hij zich aanpassen aan de veranderende omgeving om overeind te blijven? De relatief comfortabele positie van de laatste jaren moet worden verlaten en er moet ‘geschakeld’ worden. Wat is de rol van adviseurs in zo’n traject? e eerste stap is de bewustwording en acceptatie dat het niet goed zit met de continuïteit van de onderneming. Veel ondernemers blijven doorgaan op de oude, vertrouwde manier, zelfs bij sterk dalende ordervolumes en bruto marges. Het uitvoeren van een objectieve strategische analyse is in zo’n geval nuttig om de ambities en kwaliteit van de onderneming in kaart te brengen. De energie en tijd moet worden gericht op activiteiten die toekomstpotentieel hebben.

D

Fase half twaalf De bovenstaande situatie is de halftwaalf-fase. In zo’n geval is het zaak dat ondernemers al aan de bel trekken als de resultaten een beetje teruglopen. De bedrijfseconomische en juridisch adviseurs kunnen daarbij behulpzaam zijn. Zij kunnen de onderneming doorlichten en knelpunten in de strategische positie en het operationele proces blootleggen. Ook kunnen zij de kern van de onderneming zoeken, waarmee nu en in Luc Damen (Grant Thornton) de toekomst de meeste waarde kan worden gecreëerd. Tevens zal op operationeel gebied gekeken worden naar bijvoorbeeld acquisitie-invulling, break-even-analyses en financieringsstructuur in combinatie met cashflow-projecties en zekerheden. Op deze manier wordt snel duidelijk of operationeel schakelen voldoende is of dat een sterke partner moet worden gezocht die de positie van de onderneming kan verbeteren. Fase vijf voor twaalf Deze fase is te herkennen aan slechte resultaten, slechte liquiditeit en dreiging van faillissement. De relatie met de bank kan verstoord zijn. Ook hier is een rol weggelegd voor de bedrijfseconomische en juridisch adviseurs, die een quick scan maken en daarna contact zoeken met schuldeisers om de situatie te stabiliseren. Vervolgens kan het turn-aroundplan met liquiditeitsbegroting en meerjarenprognose worden opgesteld. Fase twee voor twaalf Een faillissement lijkt onafwendbaar. Er zijn grote liquiditeitsproblemen, de financiële situatie is hachelijk en lonen kunnen niet meer worden betaald. Vaak voert een door de bank voorgestelde adviseur in zo’n situatie een snelle haalbaarheidsstudie door en werkt drie scenario’s uit: een reddingsplan, doorstartmogelijkheden en het faillissement. De adviseurs maken met een insolventie-advocaat het plan van aanpak voor een nieuwe toekomst. Samen naar succes! Onze ervaring is dat naarmate de bedrijfseconomische en juridisch adviseurs in de genoemde fases hand in hand samenwerken de uitkomst voor de klant beter wordt en daar is het een adviseur uiteindelijk om te doen. Luc Daemen is specialist (fast track) fusies en overnames bij Grant Thornton (www.gt.nl). Hij werkt hij dagelijks met bedrijven die willen kopen of verkopen.

et is u misschien wel eens overkomen. U heeft uw auto ergens geparkeerd en bij terugkomst constateert u dat de auto is aangereden. Helaas ligt er niet in alle gevallen een briefje onder de ruitenwisser met de gegevens van de schadeveroorzaker. In sommige situaties kunt u de schade verhalen op het Waarborgfonds Motorverkeer, maar uit cijfers blijkt dat één op de drie claims wordt afgewezen. Daarnaast werd de procedure vaak als omslachtig ervaren. Belangrijkste voorwaarden voor een succesvolle claim bij het Waarborgfonds zijn dat de schade aantoonbaar moet zijn veroorzaakt door een motorrijtuig. De dader moet onbekend of onverzekerd zijn of de auto gestolen hebben. Het is echter ook mogelijk dat een dader zich (alsnog) meldt en verzekerd is, maar dat zijn verzekeraar failliet blijkt te zijn. In het recente verleden (2010) is Ineas failliet gegaan en zijn er heel wat claims bij het Waarborgfonds terechtgekomen. Verder geldt dat de benadeelde (aantoonbaar) alles in het werk stelt om de dader te achterhalen. Het minimale vereiste is aangifte bij de politie, maar ook een buurtonderzoek of advertentie kunnen gevraagde inspanningen zijn. Last but not least: uw eigen verklaring is niet voldoende. U heeft getuigen nodig die kunnen verklaren dat u de auto onbeschadigd heeft geparkeerd en beschadigd heeft teruggevonden en dat de auto in de tussentijd niet is verplaatst. Gaat het Waarborgfonds over tot uitkering dan zal er in de meeste gevallen een eigen risico van 250 euro in mindering worden gebracht op de schadevergoeding.

H

Digitalisering Particulieren kunnen sinds de introductie van www.wbf.nl sneller en gemakkelijker een parkeerclaim indienen. Op de site hoeven zij alleen hun burgerservicenummer en hun kenteken in te voeren, de verdere personalia worden dan automatisch aangevuld. De benadeelde moet een aantal vragen beantwoorden en een verklaring afgeven van wat er is gebeurd. Getuigenverklaringen kunnen digitaal worden toegevoegd. Eigen verzekeraar Wanneer uw auto volledig casco verzekerd is, dan kunt u de schade claimen op uw verzekering. De verzekeraar zal dan trachten de schade te verhalen op het Waarborgfonds. Als dit niet lukt, heeft dit gevolgen voor de bonuskorting van uw autoverzekering. In bijna alle polisvoorwaarden is namelijk bepaald dat de bonuskorting zal worden verlaagd indien een casco-uitkering niet verhaalbaar blijkt. De speciaal voor onze doelgroepen ontwikkelde autoverzekering kent een zogeheten no-blame-no-claimregeling. Indien u geen verwijt treft voor de cascoschade vindt geen terugval in de bonuskorting plaats. De enige voorwaarde is dat u aangifte doet bij de politie.

Matthijs de Meyere (Niehoff Werning & Kooij)

Matthijs de Meyere is cliëntadviseur schadeverzekeringen bij Niehoff Werning & Kooij, financieel adviseurs voor advocatuur en notariaat (www.nwk.nl)

nr. 5 – 2012

61

MAGNA CHARTA LEERGANGEN

DIEPGANG EN STIJL KOMEN SAMEN!

Een compleet lesaanbod op de mooiste locatie van Nederland; de Magna Charta Lawschool Aanbestedingsrecht Arbeidsrecht Boek 2 Burgerlijk Wetboek Burgerlijk procesrecht (enige in Nederland) Civiel Bouwrecht (enige in Nederland) Verzekeringsrecht (enige in Nederland) Alle leergangen Euro 4.000,-- inclusief iPad 3 met het cursusmateriaal

“A pessimist sees the difficulty in every opportunity; an optimist sees the opportunity in every difficulty.” Sir Winston Churchill

TEL.: 030 - 220 10 70

|

MAGNA CHARTA | POSTBUS 13346 | 3507 LH UTRECHT FAX: 030 - 220 53 27 | [email protected] | WWW.MAGNACHARTA.NL

Wat waren de spraakmakende transacties van de afgelopen tijd, en welke juridisch adviseurs waren er bij betrokken? Michiel Rohlof verzamelde een en ander voor u. Wilt u deals melden? [email protected].

Dealmakers Deal

1

Op onze website, www.mr-online.nl, vindt u het overzicht van alle deals die tot nu toe in Mr. werden gepubliceerd.

Partijen

Een groep investeerders onder leiding van Marcel Boekhoorn koopt voor 425 miljoen euro de High Tech Campus in Eindhoven van Philips. De verkoop levert Philips 65 miljoen euro op.

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

ties met ook minder kwalitatieve assets die heel lastig te verkopen zijn. De komende jaren moet er bijzonder veel vastgoed geherfinancierd worden en banken zijn daar op het moment niet scheutig mee. Er staat aldus nog genoeg te gebeuren op vastgoedgebied.”

Adviseurs consortium Boekhoorn M&A en partners: NautaDutilh (Teska van Vuren, Arief van Rhee, Petra Zijp, David van Dijk), Sidley & Austin (Dorothee Fisscher-Appelt, Elizabeth Uwafo) Adviseurs Royal Philips Electronics: De Brauw Blackstone Westbroek (Koos de Blécourt, Loes Meerburg), Jones Lang LaSalle, Sullivan & Cromwell Adviseurs banken: ABN AMRO, NIBC: Clifford Chance (Jan-Joost van Rijsbergen, Jasper Dijkshoorn, Moussa Louizi, Krishna van Zundert), JP Morgan Chase & Co: Allen & Overy (Werner Runge, Zeeger de Jongh, Jeroen Bos, Mariette Haloua), Mayer Brown

Koos de Blécourt en Loes Meerburg, dealmakers voor De Brauw Blackstone Westbroek: “De verkoop van de High Teska van Vuren Tech Campus Eindhoven (HTCE) is in vier delen gesplitst. Enerzijds staan deze delen op zichzelf met een eigen profiel zowel qua financiering als eigendom, maar anderzijds zijn die delen met elkaar verbonden. Dit leidde soms tot een spanningsveld waarvoor creatieve oplossingen gevonden moesten worden. Ook de bijzondere financiering van de gebouwen die de komende jaren nog bij Philips in gebruik zullen blijven en waarvan de koopprijs grotendeels door een consortium van Amerikaanse beleggers werd gefinancierd via credit tenant lease notes, en de fiscale asKoos de Blécourt Teska van Vuren, dealmaker voor NautaDutilh: “Deze pecten waarmee rekening moest worden gehouden, deal is om meerdere redenen bijzonder te noemen. Het maakten het voor de betrokken juridische en fiscale adviterrein noem ik als eerste; een heel bijzonder terrein seurs een uitdaging om deze aspecten tezamen te brenmet fantastische panden waar Philips al jaren haar Regen. Philips speelt in deze transactie meerdere rollen, search & Development heeft en waar samengewerkt omdat zij niet alleen verkoper, maar ook de belangrijkste wordt met vele partijen. Dat maakt het terrein ook zo in‘campusbewoner’ is en een deel van de financiering via teressant; het is een community die samenwerkt aan vendor loans heeft verschaft. Ook speelde mee dat Philips innovatie en kennis omdat men weet dat in een dergelijde HTCE zelf heeft opgebouwd in de afgelopen decennia ke pressure cooker één en één drie is. Ik heb niet eerder en de instandhouding van het bijzondere innovatieve kazo’n complexe transactie meegemaakt. Een ingewikkelrakter van de campus wenste te waarborgen. Loes Meerburg de puzzel met veel puzzelstukjes. kopersbelangen, verkoSigning begin maart was voor zowel Philips als voor De persbelangen, financieringsaspecten, mededingingsaspecten en Brauw Blackstone Westbroek een bijzonder moment, gelet op de de financiering, het moest allemaal goed in elkaar passen. Vanuit lange looptijd en onverwachte wendingen in dit project. Om clohet vastgoedperspectief zijn er voor elk van de gebouwen aparte sing binnen drie weken na signing te kunnen laten plaatsvinden, afspraken, maar je kunt die gebouwen niet stand alone benaderen: moest ook de Amerikaanse financiering worden opgehaald. Dit men zit met elkaar op één terrein. Hele strakke communicatie en was een flinke uitdaging, waarin JP Morgan een belangrijke rol veel creativiteit en flexibiliteit waren daar zeker bij nodig. heeft gespeeld. Vanwege het unieke karakter van de HTCE is een Als laatste bijzonderheid kan ik de financieringsstructuur noedeal zoals deze verkoop niet exemplarisch voor de vastgoedmen. Een groot deel van de financiering betreft een obligatielemarkt. Financiering van Nederlands vastgoed door Nederlandse ning die in de Amerikaanse markt is geplaatst. Dit is een grensbanken is op dit moment moeilijk, al is de financiering van een overschrijdende structured finance financiering met op maat gedeelte van de HTCE door ABN AMRO en NIBC een mooie uitgesneden en innovatieve derivaten en verzekeringen. Dit is bij mijn zondering daarop. Vanwege het huidige economische klimaat en weten de eerste keer dat deze vorm van financiering in Nederland daarmee samenhangend de leegstand van met name kantoren, is toegepast. Doordat de Amerikanen minder ervaring hadden met blijft de Nederlandse kantorenvastgoedmarkt kwetsbaar. Wij zijn het Nederlandse rechtssysteem, heeft het nogal wat voeten in benieuwd wat er gaat gebeuren op de vastgoedmarkt nu de fiaarde gehad voordat de closing kon plaatsvinden. nanciering van een groot aantal vastgoedfondsen met een hoge De closing zelf was zeer spannend: er lagen 5000 pagina’s aan noleverage binnen afzienbare tijd afloopt. Een belangrijke rol is tariële akten en 15.000 pagina’s aan onderhandse documentatie weggelegd voor de Nederlandse banken in het vlottrekken van de klaar. Pas als het geld binnen zou zijn, kon alles ook daadwerkelijk vastgoedmarkt; zolang het financieren van Nederlands vastgoed die dag geclosed worden; dat was een kwestie van de laatste mivrijwel onmogelijk is, zal dit een belangrijke rem op vastgoednuten. Gelukkig verliep de samenwerking met de andere partijen transacties blijven. bijzonder soepel en kennen we Marcel Boekhoorn al langer. Ik De samenwerking tussen Philips en De Brauw Blackstone Westwerk al meer dan twintig jaar met hem samen; we zijn perfect op broek gaat meer dan 100 jaar terug, en in dit project hebben wij bijna elkaar ingespeeld. Deze deal is een opvallende vastgoedtransactie vier jaar intensief samengewerkt. Wij vinden het bijzonder om dit waar veel media-aandacht voor is geweest. markante Nederlandse bedrijf ook in deze mooie deal van dienst te Mijn verwachting voor de vastgoedsector als geheel? De kwalitatief mogen zijn. In dit verband willen wij ook de rol van het Philips dealgoede panden op A1-locaties verkopen zichzelf. Je ziet dat die prijzen team en in het bijzonder van Michiel Thierry (Philips M&A) en Kees hoog blijven, alles daaronder is lastig te verkopen. Veel portefeuilles van der Linden (Philips Real Estate) vermelden; hun inzet en volharzijn mijns inziens niet optimaal samengesteld; het zijn vaak combinading was een belangrijke factor in het slagen van deze transactie.”

2

Het Chinese Sunway neemt het gefailleerde Scheuten Solar, actief in zonnepanelen, over. Sunway bouwt zo verder aan haar internationale focus.

Sunway Technology Investment Co Limited

Scheuten Solar

Deterink (Evert-Jan Osnabrugge, Edwin de Rooij), Taylor Wessing (Gustaf-Rudolf Schlieper) BoelsZanders (Wim Eikendal)

Deloitte (Georg Tominski)

n.v.t.

nr. 5 – 2012

63

Dealmakers Deal

3

4

5

ABN AMRO neemt de Nederlandse M&A activiteiten van RBS over. Het betreft de activiteiten op het gebied van fusies en overnames, sectoradvies, aandelenemissies, aandelen brokerage en kapitaalstructurering.

Private equity investeerder Waterland neemt een belang in Actuera over van Main Capital Partners. Actuera is een softwareontwikkelaar gespecialiseerd in producten voor verzekeraars en pensioenfondsen.

Partijen

Advocatuur/notariaat

ABN AMRO

Freshfields Bruckhaus Deringer (Dirk-Jan Smit, Harald Spruit, Brechje Nollen, Menno Verboom)

The Royal Bank of Scotland

Lexence (Jeroen Goosens, Heleen Kleinjan, Luc Sturm, Nicky Spaan)

Main Capital Partners

Haagstate Advocaten (Harm van Efferink, Susanne van Dijkum)

Adviseurs Rabobank: De Brauw Blackstone Westbroek (Arne Grimme, Anja Mutsaers, Bernard Spoor, Jolling de Pree, Evert-Jan Henrichs, Martin van Olffen, Niels Wolswijk, Natascha Schreuder), KPMG Adviseurs Friesland Bank: Stibbe (Allard Metzelaar, Wouter Brugma, Michael Rijnja, Rogier Raas, Suzanne Kröner, Jaap van Slooten, Mariel Koning, Rein Wesseling, Lasse Burmester, Paul Quist, Arnoud Mathijsen, Brigitte Keijzer, Reinier Henneman, Bas Buirma), Deloitte Corporate Finance (Jeroen Jansen) Adviseurs Raad van Commissarissen Friesland Bank: Allen & Overy (Jan Louis Burggraaf) Adviseurs verkoper Stichting Fryslân Boppe: Houthoff Buruma (Michiel Pannekoek)

n.v.t.

Linklaters (Martijn van Broeckhuijsen, Jurgen Leutscher, Joost Dantuma, Joost Rompen, Vincent Gerlach)

Waterland Private Equity

Rabobank neemt Friesland Bank over. Aanleiding is de economische crisis, die Friesland Bank hard heeft geraakt, zo maakt de Friese bank zelf bekend.

Andere adviseurs

n.v.t.

KPMG Corporate Finance (Wouter van de Bunt, Boris Wirtz, Elwin Versluis, Martine van Brussel)

miek met DNB en de NMa. Ook de verschillende insteek van Friesland Bank en haar aandeelhouder, de Stichting, vergde de nodige energie en aandacht van alle betrokkenen. Van dit soort transacties hebben we er niet veel in een jaar. Ik houd er wel van; complexe transactie maar wel kort en krachtig.”

Allard Metzelaar, dealmaker voor Stibbe: “Deze overname was een complexe transactie die in korte tijd zijn beslag moest krijgen. Deal certainty was daarbij een belangrijk aspect. Er speelden verschillende toestemmings- en toezichttrajecten. Gelukkig stelden de betrokken toezichthouders – DNB, AFM en NMa – zich praktisch op. Bovendien was het een transactie die voor de medewerkers van Friesland Bank en overige betrokkenen in Friesland en omstreken uiteraard met de nodige emoties gepaard ging. Daarom was het goed toen we uiteindelijk na de closing op kantoor een glaasje Beerenburg met Boerenjongens Allard Metzelaar dronken – een mooie combinatie. Arne Grimme, dealmaker voor De Brauw Blackstone Westbroek: Deze transactie past in de voortgaande consolidatie binnen de Ne“Friesland Bank is een mooie lokale bank met een interessante derlandse financiële sector waardoor het aantal spelers afneemt historie. Het is jammer dat men heeft geoordeeld dat op (miden waarschijnlijk nog wel verder af zal nemen. Eventuele nieuwe del-)lange termijn Friesland Bank geen zelfstandig bestaansspelers zullen mijns inziens vooral uit het buitenland moeten korecht meer had. Aan de andere kant is Rabobank ook een mooi men. Interessant daarbij is de vraag, hoe de toezichthouders om thuis voor Friesland Bank, haar werknemers en haar klanten. zullen gaan met initiatieven uit opkomende markten, zoals India, Rabobank heeft dezelfde genetische opmaak, dus dat lijkt mij China, Brazilië en andere niet Westerse landen.” een mooie fit. Boeiend in deze transactie was uiteraard de dyna-

6

64

Technologiebedrijf TKH wil zijn in Duitsland genoteerde branchegenoot Augusta Technologie overnemen. TKH biedt 21 euro in contanten per aandeel voor Augusta, wat neerkomt op een overnamesom van 161 miljoen euro.

nr. 5 – 2012

Arne Grimme

TKH Group NV

De Brauw Blackstone Westbroek (Arne Grimme, Dirk Struycken)

Augusta Technologie AG

Hengeler Mueller (Emanuel Strehle, Jochen Vetter, Thorsten Mäger, Nikolaus Vieten, Christian Hoefs)

n.v.t.

The Royal Bank of Scotland, ABN AMRO

Dealmakers Deal

7

RaPar, een gespecialiseerd Private Equity fonds van Rabobank, doet haar eerste investering door de overname van een minderheidsbelang in DC Groep, een keten van zelfstandige behandelcentra.

Partijen

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

RaPar (Antoine Boelen)

NautaDutilh (Leo Groothuis, Marja van Ravenstein, Wijnand Bossenbroek, Gijs ter Braak)

JSA Tax Consultancy, Sincerius

DC Groep

DC Groep inhouse (Loek Winter, Jan Tol, Anneke Snelder)

n.v.t.

8

op een goede manier afspraken te maken om deze historische waarde te behouden voor de toekomst. Het uitvoeren van een due diligence onderzoek naar een attractiepark brengt bijzondere aspecten mee. Welke juridische aspecten zijn bijvoorbeeld belangrijk bij een Adviseurs Parques Reunidos: DLA Piper (Jeroen reuzenrad of monorail? Kroes, Casper Hamersma, Patrick Gremmels, Vanessa Voor ons betrof het uiteraard meer het begeleiden van van Westing, Philip Jonker) de verkoper bij het onderzoek door de koper. Daarnaast Adviseurs aandeelhouders Attractiepark Slagharen: Jan-Paul van der Hoek viel op dat de bij het attractiepark betrokken partijen Houthoff Buruma (Jan-Paul van der Hoek, Jacques Krö– zoals financiers en andere adviseurs – op basis van ner, Ageeth Panman, Loes van den Hurk, Sjoerd van der Meer, de stevige banden die in de loop van jaren met het familiebedrijf Annemetje Koburg) zijnn ontstaan, zich zeer constructief en behulpzaam hebben opgesteld om de verkoop tot een succes te maken. Als financieJan-Paul van der Hoek, dealmaker voor Houthoff Buruma: “Een ringsmoeilijkheden al bestonden, heeft de koper die risico’s geen familiebedrijf als Slagharen heeft veel historische en ook emotionderdeel gemaakt van de transactie. De financiering verliep onele waarde voor de verkopers; meerdere generaties hebben soepel en heeft niet tot enige vertraging geleid. Een geslaagde het bedrijf opgebouwd. Het is dan belangrijk om met een koper deal kortom.”

9

Het Amerikaanse BD Diagnostics heeft met de overname van Kiestra Lab Automation zijn microbiologieportfolio uitgebreid. Kiestra Lab Automation, een in Nederland gevestigd bedrijf, ontwikkelt en produceert innovatieve hoogwaardige geautomatiseerde laboratoriumsystemen voor medisch bacteriologische laboratoria.

Becton, Dickinson and Company

Baker & McKenzie (Jeroen Hoeksta, Vivian Bernstein, Martine van de Laar, Maarten Vestering, Danielle Pinedo, Menno Geusens, Marc Rijkaart van Cappellen)

Kiestra Lab Automation BV

Trip Advocaten (Rick van der Spek)

Het Duitse beursgenoteerde internetbedrijf Tomorrow Focus AG neemt een meerderheidsbelang van 55% in het Nederlandse online-travel reisbureau Tjingo. De resterende 45% blijft in handen van Tjingo-oprichters Jan van der Tempel en Björn Huiskes.

Tomorrow Focus AG

Deterink Advocaten en Notarissen (Edwin de Rooij, Elina Mul), Taylor Wessing (Peter Hellich, Sonja Wagner)

Tjingo BV

Loyens & Loeff (Jan-Willem van Rooij)

10

11

Attractie- & Vakantiepark Slagharen is overgenomen door de internationale keten Parques Reunidos. Slagharen wordt daarmee onderdeel van het op één na grootste vrijetijdsbedrijf in Europa en vierde in de wereld.

n.v.t.

De Valck Dealmakers (Yme Bouma)

n.v.t.

Rembrandt Fusies & Overnames (Roderick Kranendonk, Ron de Vaan)

Het wereldwijd opererende NXP Semiconductors neemt Catena Holding en haar dochtermaatschappijen over. De overname is een natuurlijke voortzetting van de langdurige en strategische samenwerking tussen beide partijen.

partijen, de ‘leaders in this field’. De aandeelhouders van Catena Holding zijn ervan overtuigd dat deze transactie een solide toekomst voor Catena Group verzekert in de halfgeleidersbranche, waar steeds meer bedrijven hergroeperen in grotere entiteiten. NXP zorgt door deze overname voor de continuïteit en Adviseurs NXP Semiconductors BV: Adviseurs NXP beschikbaarheid van de specifieke vaardigheden en Semiconductors BV competenties van Catena Groep op het gebied van InSijmen de Lange tellectuele eigendom. Door goede professionele verSijmen de Lange, dealmaker van Holland Van Gijzen: standhouding en de lange samenwerking tussen par“Catena Group is een internationale groep van innovatieve betijen, verliepen de onderhandelingen succesvol en in goede en drijven, deskundig in het ontwerpen van geïntegreerde schakeinformele sfeer.” ling en leverancier van cruciale innovaties aan NXP en derde

nr. 5 – 2012

65

FOTO: ROB WILSON/CANSTOCKPHOTO.COM

AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT

Als ik...

In de serie ‘Als ik...’laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister van Veiligheid en Justitie waren? Gratis advies voor Ivo Opstelten; deze keer op het gebied van het aansprakelijkheidsrecht.

Als ik... aansprakelijkheidsrecht

“De algemene vraag of het stelsel van toen in de wereld van nu ook nog zo bedacht zou zijn, en of dat stelsel nog optimaal werkt, wordt niet gesteld.” Ivo Giesen, hoogleraar aansprakelijkheidsrecht

“Ik zou – eindelijk – smartengeld voor nabestaanden en naasten van ernstig gewonden mogelijk maken.” Siewert Lindenbergh, hoogleraar privaatrecht

“Politiek Den Haag zou terrein moeten terugwinnen op de rechtspraak en regie moeten gaan voeren die nu in handen is van de Hoge Raad.” Ton Hartlief, hoogleraar privaatrecht

“Laat zowel het recht op materiële als immateriële schade overgaan op erfgenamen, net als elders in Europa.” Antoinette Collignon, advocaat

“De directe actie als inningsbevoegdheid is een onnodig complexe regeling. Een eigen recht voor het slachtoffer zou beter zijn.” Stijn Franken, advocaat 67

Ervaren advocaat-medewerkers Arbeidsrecht gezocht

Stibbe zoekt per direct ervaren advocaat-medewerkers voor de sterk groeiende praktijkgroep Employment, Pensions & Incentives. Onze praktijkgroep biedt een uitdagende en stimulerende werkomgeving voor ambitieuze en gedreven arbeidsrechtadvocaten. De praktijkgroep is één van de grootste, op arbeidsrecht en pensioenrecht gerichte praktijkgroepen in Nederland met drie partners en negen medewerkers. Stibbe is een vooraanstaand internationaal advocaten- en notarissenkantoor met vestigingen in Amsterdam, Brussel, Luxemburg, Londen, New York en Dubai. De meeste van onze cliënten zijn beursgenoteerde en grote nietbeursgenoteerde ondernemingen en financiële instellingen. Binnen Stibbe staat een pragmatische en snelle dienstverlening centraal. Daarnaast zijn ambitie en persoonlijke ontwikkeling belangrijke pijlers van Stibbe. Onze bedrijfscultuur kenmerkt zich door inzet, kwaliteit en een open en informele omgang. Op die manier stimuleren wij de onderlinge samenwerking en overleg en bevorderen we het kwaliteits- en opleidingsniveau van onze advocaten. De praktijkgroep Employment, Pensions & Incentives werkt voor nationale en internationale cliënten in zowel de advies-, transactie- als procespraktijk. Samen met collega’s van andere praktijkgroepen werk je aan de arbeidsrechtelijke aspecten van bijvoorbeeld grote

herstructureringen en sluitingen, beursintroducties, beloningssystemen en outsourcings. Daarnaast adviseer je over collectief ontslag, afvloeiingsregelingen voor executives, corporate governance en medezeggenschap. Van onze medewerkers vragen wij dat zij een wezenlijke bijdrage leveren aan het delen van vaktechnische kennis, bijvoorbeeld door middel van presentaties en publicaties in vakbladen. Dergelijke bijdragen worden zeer gewaardeerd en aangemoedigd. Voor het volgen van cursussen en opleidingen is er binnen Stibbe alle ruimte. Commerciële dienstverlening vereist niet alleen juridische vakkennis om een goede gesprekspartner voor onze cliënten te kunnen zijn. Hiervoor is ook uitstekend bedrijfskundig en financieeleconomisch inzicht nodig. Stibbe heeft daarom het Stibbe MBA Highlights programma opgezet in samenwerking met INSEAD, één van de meest gerenommeerde business schools ter wereld. Dit programma vindt plaats aan INSEAD in Fontainebleau. Wij zoeken naar kandidaten met drie tot zes jaar ervaring als advocaat in een arbeidsrechtpraktijk. Voor meer informatie kun je contact opnemen met mr. drs. Astrid Helstone via [email protected] of + 31 20 546 06 54. Een oriënterend gesprek behoort tot de mogelijkheden. Je kunt je sollicitatie richten aan mr. Eva van den Berg via [email protected].

www.stibbe.com

ALS IK... AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT

HOOG TIJD VOOR FUNDAMENTELE HERBEZINNING

A

zijn eigen schade dragen moest. Dit nieuwe perspectief is ls ik minister van Veiligheid en Justitie was… dan wellicht nog te rechtvaardigen, maar zou niet zonder fundazou ik het startsein geven voor een fundamentele mentele discussie nieuw overheidsbeleid mogen worden. Bijherbezinning op het aansprakelijkheids- en schadevoorbeeld niet omdat de overheid aan de andere kant ook vergoedingsrecht. De huidige wetgeving is in de kern al zesde mogelijkheden juist verruimen wil voor schadeverhaal tig jaar oud, en sindsdien is onze wereld geweldig verantussen particulieren bijvoorbeeld door de strafrechtelijke derd: secularisering, individualisering, privatisering en verjaringstermijnen verder uit te bannen, waarmee de civielglobalisering zijn kernwoorden. Uiteraard zijn regelmatig rechtelijke verjaring deels ook vervalt, en door na elk delict wetswijzigingen doorgevoerd, maar de algemene vraag of op schadeverhaal aan te sturen. Blijkhet stelsel van toen in de wereld van baar draagt toch niet ieder zijn eigen nu ook nog zo bedacht zou zijn, en schade. Uiteraard is daar niets mis of dat stelsel nog optimaal werkt, mee, maar enige consistentie binnen wordt niet gesteld. Daar is echter wel een regelsysteem is wenselijk, om niet reden toe. te zeggen noodzakelijk. Dat vergt een Immers, het huidige aansprakelijkbrede herbezinning, door de speciaheidsrecht moet veel meer terrein belisten die het gehele veld overzien en strijken dan het stelsel van toen; vrijtegenstrijdige ontwikkelingen kunnen wel elk maatschappelijk probleem duiden. blijkt via de onrechtmatige daad aan Frappant is in dit verband ook dat de de rechter te kunnen worden voorgefinanciële toezichthouders op het punt legd: van stakingen tot het gebruik staan een wettelijke immuniteit te vervan kernwapens. Deze en andere krijgen zodat hun aansprakelijkheid maatschappelijke vraagstukken verslechts bij opzet en grove schuld kan gen beleidskeuzes die wellicht niet worden ingeroepen. Dat voorstel past eens bij de rechter thuis horen, en Prof. mr. Ivo Giesen is hoogleraar bij de trend van minder schadeverhaal die, als ze daar wel komen, de spanaansprakelijkheidsrecht aan de jegens de overheid, maar is overigens kracht van diens besluitvormingsproUniversiteit Utrecht. systeemvreemd; immuniteiten passen ces minstens tarten. Wellicht mede slecht in ons gedachtegoed. Daar waar deze in feite wel bedaardoor blijft in de rechtspraak de beleidsmatige afweging staan, bijvoorbeeld onder de noemer van een gesloten en exonderbelicht, met de zaak van de Iraanse vluchteling en de clusief systeem zoals bij de vergoeding van personenschade (daar afgewezen) relativiteit als markant dieptepunt; dit aan ‘derden’, staan ze dan ook ter discussie. De immuniteit ‘verhullend argumenteren’, zoals Vranken het noemde, helpt van toezichthouders is ook onnodig, gezien de rechtspraak niet; de werkelijke redenen moeten op tafel. van de Hoge Raad; er worden geen strenge eisen gesteld aan Relevant is verder dat de regering er tegenwoordig op inzet de zorgplicht van toezichthouders. Erger is dat deze over– en daarover via het WODC onderzoek uitzet – dat de burheidsimmuniteit lastig in te dammen is, want ongetwijfeld zullen allerlei andere (quasi-)toezichthouders zich erop gaan Enige consistentie binnen een regelberoepen dat ook zij een immuniteit verdienen. De notarissen systeem is wenselijk, om niet te zeggen hebben zich al gemeld (WPNR 6922, p. 211). Voeg bij dit alles dat de rechtspraak op vele deelterreinen noodzakelijk nieuwe, lastige vragen op haar bord heeft gehad (wrongful birth en life; DES; asbest; hangmat, etc.) en nog zal krijgen (klimaatverandering; mensenrechtenschendingen door beger zelf meer verantwoordelijkheid gaat dragen. De bedoedrijven; ‘educational malpractice’; omgang met zelfreguleling is niet dat de burger zijn schade niet meer verhalen zal, ring, etc.) terwijl die rechtspraak, de openstaande vragen en maar wel dat die burger niet langer aanklopt bij de overheid de mogelijke repercussies daarvan, nog niet in volle omvang als er schade geleden is. Dat is in potentie een fundamentele doordacht zijn door de wetgever, en het zal duidelijk zijn wijziging van koers, en een stap terug naar de tijd van de EBU
IFU
IPPH
UJKE
JT
WPPS
FFO
GVOEBNFOUFMF
IFSCF[JOOJOHr inmiddels sterk genuanceerde klassieke hoofdregel dat ieder

nr. 5 – 2012

69

KNAPPE KOPPEN VRIJSTELLEN OM MEERJARENPLAN TE MAKEN

A

FOTO:JONATHAN VOS

rechtspraak, regie moeten gaan voeren die nu in handen is ls ik minister van Veiligheid en Justitie was… zou van de Hoge Raad. De rechtsontwikkeling binnen het aanik tot meer in staat willen zijn dan korte termijnsprakelijkheidsrecht komt duidelijk van hem, terwijl hij politiek. Ik zou mij niet alleen willen zetten aan niet zelf zijn agenda bepaalt, immers afhankelijk is van ‘kleinere’ vragen als de zoveelste wijziging van het verjawat anderen bij hem op het bord leggen. Desondanks heeft ringsrecht (in art. 3:310 is de verjaring van de rechtsvordede Raad het verkeersaansprakelijkheidsrecht gemoderniring tot vergoeding van schade net weer gekoppeld aan de seerd, zijn best gedaan op een zo evenwichtig mogelijke re(niet)verjaring van strafbare feiten). Een iets grotere vraag is geling van de vergoeding van arbeidsgerelateerde schade of kwalitatieve aansprakelijkheden voor zaken moeten kunen het schadevergoedingsrecht vernen cumuleren: het recente Lorettarijkt bijvoorbeeld met vormen van arrest – in plaats van de bezitter van abstracte begroting om verlies van het paard had de bedrijfsmatig getijd in verband met zorgtaken te bruiker moeten worden aangesprocompenseren en met proportionele ken – heeft ons nog eens ingescherpt aansprakelijkheid in gevallen waardat getroffenen niet steeds de juiste in de klassieke alles-of-niets-benadepersoon in hoedanigheid aanspreken. ring tot onredelijke resultaten zou De goedbedoelde regeling van de leiden. Maar het is niet de uitvoeaansprakelijke persoon blijkt in de ring van een programma, er ligt praktijk dus slachtoffers te maken. geen meerjarenplan ‘AansprakelijkWaarom niet alsnog geregeld dat er heidsrecht op weg naar 2020’ aan meerdere personen in kwaliteit aanzijn rechtspraak ten grondslag. Als sprakelijk kunnen zijn? Uiteraard zou de Hoge Raad al beleid voert, is dat ik als minister, zelfs wanneer ze door ad hoc-beleid. Ik zou echt knappe een politieke tegenstander ter hand koppen willen vrijstellen om dat zijn genomen, aandacht hebben voor Ton Hartlief is hoogleraar privaatrecht meerjarenplan te maken. lopende dossiers. Zo schat ik in dat aan de Universiteit Maastricht. De opdracht aan hen heb ik zo gede positie van naasten en nabestaanschreven: “Wat zou de rol van het aansprakelijkheidsrecht den na het echec van het wetsvoorstel affectieschade in moeten zijn? Uiteraard gaat het ons om vergoeding van 2010 binnenkort weer op de politieke agenda komt te schade. Maar welke? Welke afstemming met andere vergoestaan. Het zou dan goed zijn om niet alleen te kijken naar dingssystemen (sociale zekerheid, verzekering, schadefonds) het smartengeld, maar ook naar inkomensschade in geval streven we na? En wat willen we nog meer bieden dan vervan zorgtaken en – als we dan toch bezig zijn – ook naar de goeding: hoe zwaar zetten we in op erkenning, genoegdoening en zo meer? En ook daar: kunnen we dat ook langs anWaarom niet alsnog geregeld dat dere weg realiseren? Welke functies dichten wij het meerdere personen in kwaliteit aansprakelijkheidsrecht nog meer toe? Wensen wij het aansprakelijkheidsrecht ook in te zetten als een instrument dat aansprakelijk kunnen zijn? burgers, bedrijven, banken en overheden in de gewenste richting moet zien krijgen? Wat is uw visie op de rol van strafrecht, tuchtrecht en bestuursrecht en in het verlengde daarregeling van art. 6:108 als zodanig. De vergoeding van overvan op die van overheid en burger? Gaan wij geld zetten op lijdensschade verdient een modernisering. Dan kan dat ingede handhavende burger? Of is ‘back to basics’ uw devies: in wikkelde gedoe met behoeftigheid misschien ook worden het aansprakelijkheidsrecht gaat het om schadevergoeding, weggeschreven. niet om handhaving of bestraffing? In afwachting van Uw gewaardeerd rapport zie ik mij in de politieke waan van de Lapwerk dag genoodzaakt naar bevind van zaken, maar net als mijn Maar dit is allemaal sleutelen aan het systeem, lapwerk, voorgangers zonder inhoudelijke agenda of grote visie, enkel waar fundamentele bezinning ideaal zou zijn. Eigenlijk zou LPSUF
UFSNJKOQSPCMFNFO
PQ
UF
MPTTFOu
r ‘politiek Den Haag’ terrein moeten terugwinnen op de

70

nr. 5 – 2012


IZhhVkVcYZc:cYZ$k

6YkdXViZc]VgiZcc^ZgZc# Hdbhk^cYZcZgbdd^ZdcibdZi^c\ZceaVVih!\Zlddc dbYVi]ZiodbdZio^_c#ÆLVciidZkVaWZhiVVic^ZiÇ! kda\ZchIZhhVkVcYZc:cYZ#IdZcoZ]VVg\gdiZa^Z[YZ kda\YZcVVg]ZiddhiZckVc]ZiaVcY!`lVbYZa^Z[YZ kddg]VVgkV`c^ZideYZilZZYZeaVVih#9ZVbW^i^ZjoZ VYkdXViZdciYZ`iZYViYZGVcYhiVY\ZZcbdcdeda^Z ]ZZ[ideide`VcidgZcbZibdd^lZg`#DcoZeVYZc `gj^hiZcZa`VVg# ÆCnh^c\]hiVViWZ`ZcYVah`lVa^iVi^Z[Zc]ZiiZbedkVc YZegdXZhhZca^\i]dd\#9Vi`Vcdd`c^ZiVcYZgh0YZhZXi^Z \ZodcY]Z^YhgZX]i^hYZcjbbZg‚‚ckVcCZYZgaVcY#KVcj^i OldaaZ9Vi]VY^`kgdZ\Zgcdd^i`jccZcWZYZc`Zc#:cdkZg \ZodcY]Z^Y\Zhegd`Zc/GdiiZgYVbZco^_cWZidc_jc\aZo^_c bZcd\hiZZYha^Z[!bVVgYVi[g^hhZWdh^cb^_cVX]iZgij^c ^hZZcbdd^ZWdcjh#Ç Cnh^c\]^hZZcWZYg^_[kVc`VgV`iZgkdaaZheZX^Va^hiZc#6aaZZc YZlZi^hW^_dchhiVcYVVgY#KddgYZgZhi`g^_\_ZVaaZgj^biZ dbWj^iZc\ZlddciZo^_c#@a^c`iY^i\dZYZc`ZccZcl^_ Za`VVgcd\c^Zi4AVVi_ZYVck^cYZck^VlZg`ZcW^_cnh^c\]#ca

Cnh^c\]#9Z_j^hiZ_jg^hideYZ_j^hiZeaZ`#

7ZhiZVYk^Zh`VciddgkVcCZYZgaVcY!cg#&^c>cXdbeVcn

EEN BETERE POSITIE VOOR DERDEN BIJ LETSEL EN OVERLIJDEN

A

nomisch meest voordelige – de maatstaf vormt. Ook ten ls ik minister van Veiligheid en Justitie was, zou ik aanzien van schade aan onroerende zaken wordt bijvoorde positie van derden bij letsel en overlijden beter beeld aangenomen dat niet altijd de meest voordelige opregelen. Voor de praktijk, en dus voor de rechtzoelossing bepalend is voor de schadevergoeding. Omdat het kende, blijft het, zo blijkt bijvoorbeeld uit de rechtspraak, hier gaat om kosten ter beperking van schade van de getobben met de aanspraken van derden. wonde, zou ik een aanspraak op vergoeding, zeker waar In de eerste plaats zou ik – eindelijk – smartengeld voor nahet de toekomst betreft, nooit aan de derde zelf toewijzen, bestaanden en naasten van ernstig gewonden mogelijk mawant er kunnen allerlei calamiteiten bij de derde ontstaan ken. Het eerdere wetsvoorstel, dat op initiatief van de Twee(ziekte, overlijden, faillissement) de Kamer werd ingediend en door waardoor de belangen van de gealle relevante marktpartijen werd gewonde in de knel kunnen raken. Er steund, is in 2010 in de Eerste Kamer zouden bovendien problemen van gesneuveld. De in de discussie aangerangorde kunnen ontstaan. voerde argumenten gaven er blijk van Gewoon aan de gewonde zelf betadat de senatoren onvoldoende voelen dus, en soms wat ruimhartiger ling hadden met de praktijk. Het thedan de Hoge Raad suggereert. Is ma is natuurlijk complex, maar er is daar wetgeving voor nodig? Nee, helder onderzoek dat de behoefte aan want op grond van het huidige recht een dergelijke aanspraak onderkan het al, maar het zou wel goed steunt. Gelet op de Draft Common zijn als de minister er, bijvoorbeeld Frame of Reference (art. VI-2:202) in een toelichting op een wetsvoorkan worden gezegd dat het een bestel over smartengeld voor nabeginsel van Europees privaatrecht is staanden, zijn mening over geeft. dat dergelijke schade wordt vergoed Dan kan de rechter het verder wel en het blijkt dat steeds meer landen Siewert Lindenbergh, hoogleraar privaatzelf af doen. in Europa een dergelijke aanspraak recht, Erasmus Universiteit Rotterdam In de derde plaats zou ik de vergoeerkennen. Een aanspraak op vergoeding van derving van levensonderhoud bij overlijden aanding van deze schade zal bovendien vermoedelijk de druk in pakken. De vaststelling daarvan is heel complex geworden de rechtspraak op de vergoeding van zogenaamde shocken duurt daarom veel te lang. Dat is belastend voor nabeschade doen afnemen. Direct doen dus! staanden, die wel wat anders aan hun hoofd hebben. Het sluit bovendien niet meer goed aan bij de huidige samenleHelderheid vingsvormen en ook de wijze waarop hier met opgekomen In de tweede plaats zou ik helderheid scheppen over de voordeel wordt omgegaan geeft te (over)denken. Maar deze vergoeding van inkomensschade van derden die voor een naaste met ernstig letsel gaan zorgen. In de loop van het debat over het smartengeld voor derden is de vraag opgeDe vaststelling van de vergoeding komen of deze schade voor vergoeding in aanmerking van derving van levensonderhoud moet komen en of derden op dit punt een eigen aanspraak zouden moeten hebben. Nu bestaat een eigen aanspraak bij overlijden duurt veel te lang van derden op vergoeding van de kosten van verzorging en verpleging met, volgens de Hoge Raad, als maximum de problematiek is zo complex dat zij niet direct eenvoudig in kosten van een professionele hulpverlener. Ik denk dat het wetgeving is om te zetten. Als ik minister van Justitie was, huidige recht ook al voldoende aanknopingspunten biedt zou ik hiervoor een commissie van deskundigen in het leven om, wanneer dat redelijk is, in gevallen waarin meer scharoepen met de opdracht om alternatieven voor het huidige de is geleden een hogere vergoeding toe te wijzen. Het gaat stelsel op een rij te zetten, opdat ik daaruit een keuze kon hier immers om kosten ter beperking van de schade van de NBLFO
FO
EF[F
JO
XFUHFWJOH
LPO
OFFSMFHHFO
r benadeelde en ten aanzien van dergelijke kosten pleegt te worden aangenomen dat de redelijkheid – en niet het eco-

72

nr. 5 – 2012

ALS IK... AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT

MEER AANSLUITING ZOEKEN BIJ EUROPA

A

maken. Als iemand bijvoorbeeld niet lang na een misdrijf ls ik minister van Veiligheid en Justitie was, zou ik of ongeval overlijdt en geen kans heeft gehad om de weproberen (nog) meer aansluiting te zoeken bij de derpartij te informeren over zijn recht op vergoeding van rechtspraktijk in andere landen in Europa en de smartengeld, dan kan hierop geen aanspraak gemaakt rechtspraak van het EHRM. worden door de erfgenamen. Dat is wat mij betreft niet uit Voordat ik hierop in ga wil ik daarbij wel opmerken dat de te leggen en ook onbegrijpelijk gezien de wetgeving en afgelopen jaren door het Platform van de Letselschade rechtspraak in de meeste landen in Europa en uitspraken Raad, de Universiteit Tilburg, de Vrije Universiteit en andere van het EHRM. Daar wordt de lijn gevolgd dat zowel het partijen de nodige inspanningen zijn verricht om de behanrecht op materiële als immateriële deling van letselschade en overlijschade zonder meer overgaat op de densschade zaken soepeler te laten erfgenamen. verlopen. Daar waar partijen in het Op het punt van de smartengeldververleden recht tegenover elkaar stongoeding voor nabestaanden sluit ik den is nu gekozen voor meer gemij geheel aan bij het betoog van Siestroomlijnde processen. Hier komt wert Lindenbergh. Ik ben het vollenog bij dat er de afgelopen jaren dig met hem eens dat er op korte termeer mogelijkheden zijn gecreëerd mijn alsnog een wet moet komen om tot oplossing van geschillen te waarin dit voor nabestaanden goed komen, zoals mediation, de Wet wordt geregeld. Hieraan bestaat abDeelgeschillenprocedure en de comsoluut behoefte, hoewel gedebatteerd paritie bij de letselschadekamer. Tekan worden over de toe te kennen recht heeft de Haagse rechtbank als vergoeding. Ook daarbij kunnen wij initiatiefnemer van de letselschadekaleren van de ons omringende landen, mer de PIV-giraffe 2012 in ontvangst zoals België, Frankrijk, Italië en Enmogen nemen tijden het afgelopen Antoinette Collignon is advocaat bij geland. congres van het Personenschade InLegaltree. Ook zou ik het advies van Lindenstituut van Verzekeraars). Ten opbergh om een commissie in het leven te roepen die zich zichte van andere landen in Europa zou men kunnen stellen kan buigen over de positie van derden bij overlijdensschadat wij inmiddels meer gereedschap in onze gereedschapsde en zware letsels onmiddellijk opvolgen. Ik zou deze kist hebben zitten. De vruchten hiervan worden nu al gecommissie tevens adviseren rechtsvergelijkend onderzoek te doen naar de wijze waarop overlijdensschade wordt Ingrijpen bij wet in de wijze vastgesteld. In ons omringende landen zoals bijvoorbeeld van afhandeling van letselschadezaken in Engeland wordt deze schade op eenvoudiger doch even doeltreffende wijze berekend. zou ik als minister niet nastreven De commissie zou ik tevens opdracht geven om te kijken naar de positie van regresnemende werkgevers, die in de huidige situatie vaak met een behoorlijke schade blijven zitplukt. Ingrijpen bij wet in de wijze van afhandeling van letten. Werkgevers kunnen op grond van 6:107a BW slechts selschadezaken zou ik als minister daarom niet nastreven. het netto doorbetaalde loon vorderen. Een werkgever moet echter wel gedurende twee jaar het bruto loon (al dan niet Maatschappelijk debat gedeeltelijk) doorbetalen. Daar komt in een aantal gevallen Wel zou ik een maatschappelijk debat aangaan over de bovendien nog bij de kosten van een vervangende kracht en mogelijkheid en wenselijkheid om artikel 6:106 BW lid 2 extra administratieve lasten. De commissie zou kunnen onte wijzigen. In dit artikel is onder andere geregeld dat naderzoeken of hiervoor alternatieven zijn en wat de consedeel dat niet uit vermogensschade bestaat, zoals geregeld quentie is voor de schadelast en dus voor door verzekeraars in artikel 6:106 BW lid 1, niet vatbaar is voor overgang JO
SFLFOJOH
UF
CSFOHFO
QSFNJFT
r onder algemene titel tenzij de gerechtigde aan de wederpartij heeft medegedeeld op de vergoeding aanspraak te

nr. 5 – 2012

73

VERVANG DE ‘DIRECTE ACTIE’ VAN SLACHTOFFERS DOOR EEN EIGEN RECHT

A

doordacht, wat blijkt uit de parlementaire geschiedenis die belangrijke onderwerpen onbehandeld laat. Hoe immers te verklaren dat het slachtoffer de penningen mag behouden en niet aan de curator moet afdragen (het blijft toch immers het vorderingsrecht van de dader)? Hier gaat de wetgever blijkbaar uit van een onvermelde verrekening. In geval van verrekening zou evenwel – anders dan de wet vermeldt – ook het vorderingsrecht van het slachtoffer op de dader niet-vatbaar moeten zijn voor derdenbeslag (zo’n beslag zou alsnog verrekening frustreren; en daarmee belemmeren dat het slachtoffer de penningen kan behouden). Ook onvermeld blijft dat de inningsbevoegdheid van het slachtoffer natuurlijk niet noodzakelijk alle bevoegdheden van de dader wegneemt. Wat weer vragen oproept over de onderlinge relatie tussen Onvoldoende doordacht beide bevoegdheden. Ook die blijft De wetgever heeft de directe actie onbesproken. Aannemelijk is bijechter op een unieke wijze vorm gevoorbeeld dat zowel dader als geven. Het slachtoffer krijgt geen Advocaat Stijn Franken is partner slachtoffer nog steeds nakoming ‘eigen (vorderings)recht’, maar een bij NautaDutilh en is gespecialiseerd kunnen vorderen, maar dat ze zonovan het vorderingsrecht van de dain aansprakelijkheids- en dig alleen tezamen bevoegd zijn tot der (op zijn aansprakelijkheidsververzekeringsrecht. kwijting. Deze bevoegdheidsverdezekeraar) afgesplitste inningsbeling is ook van belang voor de aanvoegdheid. De Raad van State heeft sprakelijkheidsverzekeraar. Verjaringshandelingen zal de hier kritisch over geadviseerd. Het afsplitsen van de inaansprakelijkheidsverzekeraar naar beide moeten verrichningsbevoegdheid van het materiële vorderingsrecht kan ten en ook kwijting zal hij van beide moeten verlangen; volgens de wet eigenlijk niet (art. 3:304 BW). De literaanders blijft een en ander zonder rechtsgevolg. Ik ben er vrij zeker van dat de praktijk zich dit niet realiseert. ls ik minister van Justitie en Veiligheid was, zou ik de directe actie van slachtoffers met letselschade vervangen door een eigen recht. Sinds 1 januari 2006 heeft een slachtoffer met letselschade een ‘directe actie’ op de (aansprakelijkheids)verzekeraar van de dader (art. 7:954 BW). Deze nieuwe wettelijke ‘actie’ is ingevoerd tezamen met het nieuwe verzekeringsrecht in boek 7 BW en pas tamelijk laat in het wetgevingsproces opgekomen. De bedoeling van de directe actie is om de positie van het slachtoffer met letselschade te verbeteren door zeker te stellen dat ook ingeval van faillissement van een dader de verzekeringspenningen buiten diens boedel om daadwerkelijk bij het slachtoffer terechtkomen.

Enige consistentie binnen een regelsysteem is wenselijk, om niet te zeggen noodzakelijk

tuur heeft zich eveneens kritisch uitgelaten. En ook in het buitenland gaat men meestal uit van een ‘eigen (vorderings)recht’ van het slachtoffer. Toch heeft de wetgever voet bij stuk gehouden, terwijl de constructie van een afgeleide inningsbevoegdheid eigenlijk onvoldoende is

74

nr. 5 – 2012

Onnodig complex De directe actie als inningsbevoegdheid is een onnodig complexe regeling. Een eigen recht voor het slachtoffer zou beter zijn. Dan is meteen duidelijk waarom bij faillissement van de dader het slachtoffer de verzekeringspenningen mag behouden. Voor de bevoegdheidsverdeling tussen slachtoffer en dader kan eenvoudig worden aangeknoopt bij de wettelijke regeling inzake gemeenschap (art. 3:170 en 171 BW). 8BBSPN
NPFJMJKL
EPFO
BMT
IFU
NBLLFMJKL
LBO
r

NOVEX is een jonge, groeiende vereniging voor executeurs. De professionele executeurs kunnen hun kennis en kunde verder ontwikkelen door het volgen van een driedaagse cursus: de leergang executele. Na het volgen van de leergang staat het lidmaatschap van NOVEX open. Leden krijgen onder meer diverse verdiepingscursussen aangeboden. Daarnaast is NOVEX als belangenbehartiger in gesprek met partijen om de positie van de executeur te verbeteren. Op de website (www.novex-executeur.nl) staat informatie om een particuliere executeur te helpen een nalatenschap af te handelen.

NOVEX is een multi-disciplinaire vereniging met bestuursleden en leden uit verschillende beroepsgroepen. De interactie tussen bijvoorbeeld het notariaat, de financiële dienstverlening en goededoelenorganisaties heeft een meerwaarde voor de executeur. De beroepsgroepen werken binnen NOVEX samen om de executeur te professionaliseren. Het bestuur en de leden zetten zich hier voor in. Een lid van NOVEX kan zich aanmelden voor certificering door de Stichting Certificering Executeurs (SCE). De vereisten voor certificering en de gecertificeerde executeurs kunt u vinden op: www.sce-executeurs.nl

Het bestuur van NOVEX wordt gevormd door: Prof. dr. J.P.M. (Hans) Stubbé (voorzitter) O.A.(Oscar) Balkenende (secretaris) mr. J. (Juliëtte) Nijenhuis-Wildervanck (penningmeester) mr. M. (Mildred) van Dijk Prof. mr. T.J. (Tea) Mellema-Kranenburg Prof. dr. B.M.E.M. (Bernard) Schols Secretariaat: mr. Anneke Rookmaker

Voor meer informatie: www.novex-executeur.nl www.sce-executeurs.nl

BEELD: CARLOS YUDICA/SHUTTERSTOCK.COM

VIER RECHTSSOCIOLOGEN OVER HUN VAK

Het recht der werkelijkheid Rechtssociologie bestudeert de wisselwerking tussen recht en maatschappij. Wat maakt het vak zo boeiend en wat houdt de rechtssocioloog bezig? Mr. vroeg het de rechtssociologen Ashley Terlouw, Barbara Oomen, Suzan Stoter en Marc Hertogh. door Alieke Bruins

T

erwijl juristen zich bezighouden met geldend recht, bestuderen rechtssociologen hoe dat recht uitwerkt op de maatschappij. Zorgen normen voor ordening en zijn ze helder en voorspelbaar? Wordt met een wet de sociale verandering bereikt die men voor ogen heeft? Het zijn vragen waarover de rechtssocioloog zich buigt.

76

nr. 5 – 2012

Negatief effect “De meerwaarde van de rechtssociologie is dat het, op basis van theoretisch en empirisch onderzoek, inzicht biedt in de maatschappelijke context van het recht”, vat Marc Hertogh, hoogleraar rechtssociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, samen in het boek Recht van onderop, Antwoorden uit de rechtssociologie (Ars Aequi Libri,

Rechtssociologie 2011). Dit boek, dat hij met rechtssocioloog Heleen Weyers samenstelde, geeft inzicht in de actuele stand van zaken in de rechtssociologie. “Vooral het contrast tussen de ambitie van de wetgever om met het recht een doel te bereiken en de effecten van dit recht op de maatschappij boeit me enorm”, zegt Hertogh. In zijn onderzoek richt hij zich onder meer op de maat-

schappelijke effecten van wetgeving, de maatschappelijke beleving van recht en rechtstaat en het vertrouwen in de rechtspraak. Hij geeft een voorbeeld dat dit contrast illustreert: de prostitutiesector. De overheid bekijkt al jaren hoe zij misstanden in die sector kan aanpakken en de rechtspositie kan verbeteren van degenen die in deze branche werken. Een wetsvoorstel om de prostitutie te regule-

nr. 5 – 2012

77

FOTO GERHARD TAATGEN

ren en misstanden in de seksbranche te bestrijden is inmiddels goedgekeurd door de Tweede Kamer. Hierin zijn een vergunningplicht voor seksbedrijven en verplichte registratie van prostituees opgenomen. Klanten die een niet geregistreerde prostituee bezoeken zijn strafbaar. Het wetsvoorstel ligt bij de Eerste Kamer. Uit een voorlopig verslag dat op 13 december 2011 bij het wetsvoorstel werd uitgebracht, blijkt dat verMarc Hertogh (Rijksuniversiteit schillende politieke partijen veel Groningen): “De meerwaarde van de rechtssociologie is dat het, inzicht biedt in vraagtekens zetten bij de inhoud. de maatschappelijke context van het recht. Terecht, vindt Hertogh. “Uit allerlei onderzoeken blijkt dat de maatregelen die de wetgever voorstelt in de praktijk nauwelijks effect zullen hebben. Sterker nog: ze hebben juist een negatief effect. De positie van veel vrouwen in de sector zal alleen maar verslechteren.”

Legitimiteit Uit dit voorbeeld is volgens Hertogh een belangrijke algemene les te trekken. ”Het effect van een wet wordt niet zozeer bepaald door de ambities van de wetgever of een handhavingsinstantie, maar vooral door de mate waarin het veld dat men wil reguleren de wet accepteert. Dit betekent dat de overheid de oplossing soms buiten wetgeving zal moeten zoeken, of andere maatregelen moet nemen. Soms moet de conclusie misschien zijn dat de wetgever een bepaalde situatie niet kan veranderen, maar dat is een boodschap die dit kabinet niet graag lijkt af te geven.” “Rechtsociologisch onderzoek laat dagelijks zien dat de mogelijkheden om het recht in te zetten veel kleiner zijn dan juristen vaak denken. Het laat ook zien dat de legitimiteit van het recht en het rechtssysteem voor veel mensen niet langer vanzelfsprekend is.” Hertogh verwijst naar een onderzoek dat hij met Weyers deed naar het gezag van justitie. Ze waren vooral benieuwd naar de mening van de burger over de legitimiteit van het justitieoptreden, een perspectief dat tot dan toe onderbelicht was. In hun onderzoek onderscheidden zij drie aspecten van legitimiteit: vertrouwen in het justitieoptreden, tevredenheid erover en acceptatie ervan. “We denken vaak dat Nederlanders in het algemeen heel gezagsgetrouw zijn en het gezag van het recht automatisch accepteren, maar dat dit niet zo bleek te zijn. Ze zijn juist heel kritisch en bekijken per geval of ze gezag willen accepteren. Opvallend was ook dat de tevredenheid van mensen over justitie, en daarmee ook het vertrouwen, daalt naarmate men er meer mee in aanraking komt. Duidelijk is dat DE burger niet bestaat. Daarmee moet in de benadering van mensen rekening worden gehouden.” “Het afnemend vertrouwen in de politiek, de rechtspraak en

78

nr. 5 – 2012

de politie zetten de effectiviteit van het recht verder onder druk”, schrijft Hertogh in Recht van onderop. Dit kan volgens hem grote consequenties hebben. “De vraag rijst wat de rechterlijke organisatie kan doen om ervoor te zorgen

“DE VRAAG RIJST WAT DE RECHTERLIJKE ORGANISATIE KAN DOEN OM ERVOOR TE ZORGEN DAT HAAR GEZAG ER OVER TIEN OF TWINTIG JAAR NOG IS”

dat haar gezag er over tien of twintig jaar nog is. Ik heb het idee dat zij nog steeds vooral probeert om alle kritiek af te wimpelen, maar dat volstaat niet meer.” In zijn onderzoek stelt hij zich op als “kritisch toeschouwer van het recht”, zegt hij. “Mijn eigen mening is niet van belang. Ik probeer mijn empirisch onderzoek zo objectief mogelijk te doen, maar laat aan andere partijen over wat ermee gedaan wordt.”

Onafhankelijk Anders dan Hertogh deinst Ashley Terlouw er niet voor terug om als rechtssocioloog haar eigen mening te geven. Terlouw is hoogleraar rechtssociologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Zij doet onder meer onderzoek naar gelijke behandeling, rechtspleging, migratierecht en discriminatie op grond van ras, nationaliteit en religie en heeft vele publicaties op haar naam staan. “Een rechtssocioloog moet eerst zorgvuldig kijken wat er feitelijk gebeurt en dit zorgvuldig en gescheiden van de juridische en andere normen noteren. Is dit gebeurd, dan vind ik dat ik in een conclusie best mijn eigen mening mag geven.” “Bij elk maatschappelijk probleem is een rechtssociologische vraag te stellen”, zegt Terlouw. “Elk onderwerp waar ik me mee bezighoud, is actueel.” Met Karin Zwaan begeleidt ze onder andere een onderzoek naar de rol van deskundigen in asielzaken. “Deze deskundigen worden vaak door de Staat ingeschakeld om bijvoorbeeld te kijken of iemand wel echt minderjarig is, zoals hij stelt, of om te checken of iemand inderdaad wel uit het door hem genoemde gebied in Somalië komt. De Staat stelt dat de deskundige de asielzoeker kan helpen zijn verhaal duidelijk te maken, maar eigenlijk is deze controle gebaseerd op ongeloof. De mogelijkheid voor asielzoekers om contra-expertise te doen is bovendien zeer beperkt. Onderzocht wordt nu hoe deze deskundigen in de praktijk werken en welke vragen zij krijgen voorgelegd. Dat kan dan vervolgens worden getoetst aan normen zoals die van equality of arms en onafhankelijkheid.” Met rechtssocioloog Betty de Hart begeleidt ze onderzoek

naar de vraag hoe Nederlands-Marokkaanse en Nederlands-Egyptische gezinnen te maken krijgen met Nederlands en islamitisch familierecht, bijvoorbeeld bij huwelijkssluiting, echtscheiding of internationale gezagsconflicten, en hoe zij hiermee omgaan. Ook werkt ze mee aan een groot onderzoek van het Fundamental Rights Agency naar de toegang van asielzoekers tot het recht in gelijke behandelingszaken. In april is bij haar een promovendus begonnen die onderzoek doet naar etnische registratie binnen drie semioverheidssectoren in Nederland en Duitsland.

Onderzoekservaring Voor haar oratie deed Terlouw onderzoek naar de Sanctieregeling Iran. Deze regeling verbiedt Nederlandse universiteiten en nucleaire instellingen Iraanse burgers toe te laten als zij daardoor in aanraking kunnen komen met nucleaire informatie. Daardoor zijn negen academische studies en vijf nucleaire instellingen voor hen verboden terrein. “Ik voelde aan mijn lever dat deze regeling in strijd met het recht was, want waarom zouden alleen Iraniërs uitgesloten moeten worden?” Tijdens de interviews die ze afnam, bleek dat er niet veel Iraniërs rechtstreeks door de regeling geraakt werden. “Maar indirect bleek de regeling negatieve effecten te hebben voor álle Iraniërs. Zo blijken andere werkgevers en financiële instellingen als gevolg van de regeling te denken: ‘Er deugt kennelijk iets niet aan Iraniërs’. De overheid geeft met deze regeling het verkeerde voorbeeld.” Drie Iraanse Nederlanders en de Actiegroep Iraanse studenten spanden een rechtszaak aan tegen de overheid bij de rechtbank in Den Haag. Terlouw trad op als deskundige. De Staat overtrad het discriminatieverbod, zoals onder meer vastgelegd in het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten, oordeelde de rechtbank. Het gerechtshof bevestigde deze uitspraak. De Staat is in cassatie gegaan. “Hoewel de Staat twee keer in het ongelijk is gesteld, geldt de sanctieregeling nog steeds. Het kan dus heel lang duren voordat iemand zijn recht kan halen. Dat vind ik ontluisterend.”

“HET KAN HEEL LANG DUREN VOORDAT IEMAND ZIJN RECHT KAN HALEN. DAT VIND IK ONTLUISTEREND”

Om haar studenten te laten zien wat het positieve recht teweeg brengt in de praktijk, geeft Terlouw praktische opdrachten en laat ze hen zelf onderzoek doen. “Mij valt op hoe weinig onderzoekservaring studenten hebben als zij na drie jaar studie bij mij onderwijs volgen. Eigenlijk zouden ze dergelijke ervaring veel eerder in hun studie moeten opdoen.” Om zich ook na afronding van de stu-

die bewust te blíjven van wat er in de maatschappij speelt, pleit Terlouw voor een maatschappelijke stage voor verschillende juridische beroepen.

Walswetten Ook Barbara Oomen pleit voor meer aandacht voor de rechtssociologie en onderzoeksvaardigheden tijdens de rechtenstudie. Oomen is hoogleraar sociologie van de mensenrechten aan de Roosevelt Academy, het University College van de Universiteit Utrecht in Middelburg. “Vanuit de advocatuur en rechterlijke macht is er veel vraag naar breed opgeleide juristen, die statistieken kunnen lezen, kennis hebben van psychologie en talen spreken, maar rechtenopleidingen reageren daar tot nu toe onvoldoende op. Anders dan in Amerika en Engeland, waar meer aandacht is voor metajuridica als onderdeel van de juridische opleiding, wordt de rechtenstudie in Nederland heel nauw ingevuld. Dat is jammer.” Wat haar vooral boeit aan “de studie van het recht der werkelijkheid”, zoals zij de rechtssociologie noemt, is om te onderzoeken wat het recht doet met mensen. Ze verwijst naar haar onderzoek naar de opvattingen en effecten van gelijkebehandelingswetgeving binnen de gereformeerde gezindte. Onderzocht werd hoe die de politieke en maatschappelijke discussie over het SGP-vrouwenstandpunt en de bijbelse visie op homoseksualiteit waardeert. De Hoge Raad oordeelde dat de Staat effectieve maatregelen moet nemen die ertoe leiden dat de SGP haar vrouwenstandpunt verlaat en daarmee vrouwen niet meer uitsluit van het passief kiesrecht. “Ik was benieuwd wat die rechtszaken teweegbrachten in gereformeerde kring. In hoeverre hebben deze een emanciperend effect?” Uit het onderzoek bleek dat de gevoerde rechtszaken niet zozeer leidden tot verandering van opvatting, maar eerder tot verstarring en een gevoel van isolement. De gelijke-behandelingswetgeving wordt door bevindelijk gereformeerden getypeerd als ‘walswetten’ en ‘dictatuur van de meerderheid’. Oomen verwijst naar internationaal onderzoek, waaruit blijkt dat als sociale veranderingen alleen via het recht worden afgedwongen vaak snel een backlash ontstaat: een tegenovergestelde reactie van wat bereikt moet worden. “Waar wél brede, politieke en maatschappelijke steun is, kan een rechtsproces juist het laatste duwtje in de rug zijn.”

Mensenrechten

Ashley Terlouw (Radboud Universiteit):

Oomen riep de gereformeerden op zich niet in isolement terug te

“Bij elk maatschappelijk probleem is een rechtssociologische vraag te stellen.”

nr. 5 – 2012

79

trekken, maar sterker het debat aan te gaan. Ze benadrukt evenwel dat zij zich in dit onderzoek onthield van het geven van een eigen mening. “Gaat het daarentegen om mensenrechten, dan vind ik het juist belangrijk om mijn kennis actief in te zetten in de discussie die erover in de maatschappij wordt gevoerd. Dat ik anderen daarmee kan beïnvloeden vind ik te rechtvaardigen, maar ik realiseer me dat ik me Barbara Oomen (Roosevelt Academy/ daarvan steeds bewust moet zijn. Universiteit Utrecht): “In de Verenigde In de Verenigde Staten is het oveStaten is het veel gebruikelijker dat rigens veel gebruikelijker dat wewetenschappers actief bijdragen aan tenschappers actief bijdragen aan de discussie.” de discussie. Dat wordt zelfs van hen verwacht.” Mensenrechten moeten een belangrijkere rol spelen als maatstaf voor beleid in Nederland zelf, stelde ze in haar inaugurele rede als hoogleraar sociologie van de mensenrechten, in december 2011. “Nederland heeft internationale verdragen ondertekend, maar in hoeverre worden deze

intern gebruikt als toetssteen? In het Verdrag van de Raad van Europa staat bijvoorbeeld duidelijk welke verantwoordelijkheden de overheid heeft, maar op het dossier van huiselijk geweld, dat in Nederland relatief veel voorkomt, doen we niets met dit verdrag. De overheid zou meer verantwoordelijkheid moeten nemen.

“RUTTE GEBRUIKTE EUROPA ALS EXCUUS GEBRUIKT VOOR IETS WAAR DE REGERING GEEN ZIN IN HEEFT”

“Op de radio hoorde ik onlangs een interview met premier Rutte over misdrijven in de katholieke kerk. Toen hem gevraagd werd of Nederland de daders kan vervolgen, antwoordde Rutte dat daar goed naar moet worden gekeken, maar dat het kan zijn dat het niet mag van Europa. Toen heb ik echt gevloekt, want het is juist andersom! In het Europese beleid ligt de nadruk juist op vervolging van veelplegers, zeker als het gaat om onmenselijke en wrede behandeling, zoals in een aantal van deze zedenzaken aan de

DIALOGUE BV advies coaching mediation training

e u g o l a i D j i b e j d r o w r o t a i d Me Onltowoinktk!eling Een praktijkgerichte basisopleiding, in kleine groepen met veel persoonlijke aandacht.

DIALOGUE, SPECIALIST IN VAARDIGHEDENTRAININGEN VOOR ADVOCATEN EN JURISTEN lind elaan 12, 1405 ak bussum

t 035 541 18 44

f 035 542 48 29

e i n fo@ di a l og u e b v. n l

i w w w. di a lo g u e b v.n l

RECHTSSOCIOLOGIE

orde is. Europa wordt als excuus gebruikt voor iets waar de regering geen zin in heeft.” Soms is het onwetendheid, stelt ze. “Dat is een van de redenen dat ik voorzitter ben geworden van Platform Mensenrechteneducatie. In het onderwijs wordt weinig over mensenrechten overgedragen, en wat wordt overgedragen is vaak onjuist of onvolledig. Ook bij parlementariërs signaleer ik een grote kennislacune. Sommige scholen besteden in hun programma’s wel aandacht aan mensenrechten, maar het is niet omschreven in de kerndoelen. Dat zou anders moeten.”

Innovatie Suzan Stoter promoveerde in 2000 op een onderzoek naar criteria voor behoorlijke belangenafweging voor de wetgever. Daarna ging ze aan de slag als wetgevingsjurist bij het ministerie van Verkeer- en Waterstaat. “Ik wilde zien hoe wetgeving in de praktijk werd gemaakt.” Deze stap en haar scholing in het positieve recht maken haar positie wezenlijk anders dan die van veel andere rechtssociologen, stelt ze. Als wetgevingsjurist merkte zij dat technologische innovaties, zoals de vijfde baan van Schiphol, de tweede Maasvlakte en de HSL-lijn, meestal pas in een vergaand stadium aan het recht worden getoetst. “Juristen krijgen steeds het verwijt dat zij te laat en niet proactief zijn.” Daarom moeten zij anders worden opgeleid, bedacht ze. “Ze moeten meer openstaan voor de buitenwereld. Tegelij-

“JURISTEN KRIJGEN STEEDS HET VERWIJT DAT ZIJ TE LAAT EN NIET PROACTIEF ZIJN. DAAROM MOETEN ZIJ ANDERS WORDEN OPGELEID”

kertijd moet het bij ingenieurs doordringen dat we in een rechtstaat leven en dat de publieke waarden die daar gelden moeten worden geborgd.” Om dit te bevorderen ging Stoter aan de slag als hoofddocent staats- en bestuursrecht aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Tegelijkertijd startte ze bij de TU Delft als hoofddocent recht en techniek. Beide universiteiten gingen samenwerken in het Centre for Law & Innovation (CLI), dat onderzoek doet naar de juridische aspecten van innovatie, met als doel knelpunten in een vroeg stadium op te sporen en op te lossen. Het CLI brengt juristen, bestuurskundigen en technici samen om wetenschappelijk onderzoek en onderwijs te verzorgen.

Spanningsveld In december 2011 aanvaardde Stoter het ambt van hoogleraar rechtssociologie aan de Erasmus Universiteit. Met de casus van een elektrische step – de Segway – liet ze zien dat regels een bepaalde souplesse nodig hebben, willen ze kunnen meegroeien met (technologische) ontwikkelingen. Het gebruik van de step op de openbare weg werd een aantal jaar geleden door toenmalig minister Peijs van Suzan Stoter (Erasmus Universiteit/ Verkeer en Waterstaat verboden, TU Delft): “Juristen moeten meer openomdat het voertuig niet voldeed staan voor de buitenwereld.” aan Europese wetgeving: het had een motor en was daarom te classificeren als bromfiets. Maar als bromfiets voldoet het weer niet aan andere regels. Op dat moment crosten al enkele honderden validen en mindervaliden met de step door het land. De zaak zorgde voor veel opschudding. Onder druk van de Tweede Kamer besloot minister Eurlings de step te gedogen, maar hiermee waren de problemen niet opgelost: de Wegenverkeerswet moest worden aangepast. Stoter: “Het heeft uiteindelijk acht jaar geduurd voordat de Segway op de openbare weg werd toegelaten.” Zo zijn er nog vele andere voorbeelden te bedenken van het spanningsveld tussen ons rechtssysteem en technologische innovaties, benadrukt ze. “Denk maar aan de ovchipkaart, die de politiek graag wilde. Pas nadat deze ontwikkeld is, startte een onderzoek naar fraudegevoeligheid en privacywetgeving.” Regelgeving moet ook weer niet zo soepel zijn dat burgers niet meer weten waar ze aan toe zijn. “Codificatie zorgt voor rechtszekerheid en rechtsgelijkheid, maar het huidige systeem, waarin alles in wet- en regelgeving wordt geregeld, loopt vast. Technologische ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op; de gevolgen ervan worden steeds groter.”

Koppeling Net als Hertogh, Terlouw en Oomen benadrukt Stoter dat een koppeling tussen inhoud en vaardigheden als onderhandelen, gesprekstechnieken, adviesvaardigheden en managementtechniek in de rechtenstudie essentieel is. Universiteiten zouden daarvoor meer gebruik moeten maken van de kennis en ervaring van mensen uit de praktijk. “Als onderwijsdecaan zet ik me er graag voor in om juristen op te leiden die zich staande kunnen houden in het enorme krachtenveld waarvan ze deel gaan uitmaken, vooral als ze bij overheid gaan werken.”

nr. 5 – 2012

81

Reizen

Groeten uit China door Maarten Roos en Robin Tabbers Maarten Roos is sinds 2000 werkzaam in de Chinese advocatuur. Ondersteund door Robin Tabbers en Chinese partners runt hij zijn eigen advocatenkantoor R&P China Lawyers in Shanghai. hina zal bij weinigen van u in de top-10 va-

C

kantielanden staan. Toch is China wellicht

het land dat de meeste invloed heeft op uw dagelijkse bestaan. De producten die u koopt worden er geproduceerd, de cliënten waarmee u werkt doen er zaken, of u komt ermee in aanraking via

De skyline van Shanghai

het nieuws. Voor ons – Maarten & Robin – is het geen verrassing dat China die belangrijke rol speelt. Dagelijks begeleidt ons kantoor uitsluitend Nederlandse of andere buitenlandse bedrijven die

manager zijn eigen concurrerende business is gestart en het

zaken doen in of met China. Graag geven we u inzicht in wat

bovendien niet zo nauw neemt met de beschikbare bedrijfs-

ons als juridisch adviseurs van deze bedrijven bezighoudt,

gelden. Tevens heeft hij binnen een aantal maanden drie fa-

door u virtueel mee te nemen in een hectische week.

milieleden voor een riant salaris aangetrokken. Een dergelijk verhaal is ons allerminst vreemd, maar helaas

Maandag

zijn er nog altijd bedrijven die hiermee geconfronteerd wor-

We ontvangen bezoek vanuit België, omdat een van onze cli-

den, zeker indien ze vanuit het hoofdkantoor buiten China de

enten de leidinggevende van zijn vestiging in Qingdao wenst te

activiteiten alhier trachten te managen. In deze zaak bestaat

ontslaan. Men is er achtergekomen dat de Chinese general

zelfs het risico dat de manager zélf een bizarre compensatie claimt voor zijn ontslag. Daarom overleggen we vóórafgaand aan het ontslag een strategie, onder meer gericht op bewijsvergaring, confrontatie en versterken van onderhandelingspositie (beslaglegging op het huis van manager!). Dinsdag Na zaterdag gebeld te zijn door de general manager van een Brabants dochterbedrijf in Shanghai dat in een urgent handelsdispuut verzeild is geraakt met een Chinese leverancier van staal (die niet wil leveren ondanks aandringen van onze cliënt), heeft Maarten op verzoek om 7.30 uur afgesproken op ons kantoor. Na het inschatten van zijn positie, legt Maarten onze strategie voor, waartoe intern met onze Chinese advocaten is gekomen. Onze cliënt vertrekt vervolgens met een Chinese advocate als onderhandelaar naar de lokale wederpartij. Door haar goede inzet is het de wederpartij na een aantal uur duidelijk dat onze cliënt een betere positie heeft, en dit ge-

’s tatie aan Zwitserse GM Maarten geeft een presen

82

nr. 5 – 2012

schil desnoods voor de rechtbank zal aanvechten. De wederpartij geeft daardoor toe en belooft de volgende dag te leve-

Reizen ren, zodat de productie van onze cliënt geen ernstige vertraging oploopt. Maarten is ’s avonds uitgenodigd om een presentatie te geven, ditmaal voor managers van Zwitsere bedrijven in China. Hij focust zich op de vraag hoe buitenlandse managers een dochterbedrijf in China in juiste banen kunnen leiden. Zaken als geschillenbeslechting, interne en externe corruptie, ontslaan van werknemers, interne controle, lokale regelgeving en overheidsafhankelijkheid zijn in China wezenlijk anders dan in Nederland, en vormen zodoende voor managers zonder goed lokaal personeel of externe juridische adviseur dikwijls een struikelblok. Woensdag Een Nederlands advocatenkantoor wil onze assistentie in een veel voorkomende zaak: het bedrijf in kwestie heeft een partij goederen ter waarde van € 200.000 niet volgens de afgespro-

Maarten Roos temidden van zijn

ken kwaliteit en afmetingen geleverd gekregen. Helaas blijkt

Chinese kantoorgenoten

dat ondanks dat (of misschien wel juist omdat) het bedrijf al jarenlang succesvol zaken doet met deze Chinese fabriek, er

handelsmissie vanuit Nederland naar een Chinese stad. Een

geen contract is opgesteld over de afspraken en details van

aantal bedrijven is op zoek naar productiekansen en samen-

deze deal. Onze conclusie is direct dat – juist in China – zon-

werkingspartners, anderen willen zelf een bedrijf vestigen in

der een (met Chinese bedrijfsstempel bekrachtigd) contract

China. De missie is voor hen een goede manier om kennis te

zijn juridische positie volstrekt kansloos is. Maar de ervaring

maken met China en tegelijkertijd informatie in te winnen

heeft ons geleerd dat het schrijven van een sommatiebrief

over de voor hen onbekende en complexe omgeving. Sommi-

(lawyer letter) in sommige gevallen de Chinese partij in bewe-

gen delen enthousiast naamkaartjes uit. Toch is het in China

ging brengt, en ook in deze zaak leidde onze brief tot een ac-

soms beter om hier voorzichtig mee te zijn: China kent het

ceptabel voorstel door de wederpartij. Toch heeft het bedrijf

first-to-file-system, dat wil zeggen dat als iemand anders

geleerd dat een contract opgesteld naar Chinees recht en in

jouw merknaam of patent vóór jou registreert, de kans klein

de Chinese taal veel effectiever is, aangezien druk uitoefenen

is dat men deze ooit terug kan krijgen. Aangezien wij vele

en direct beslag leggen in China dan tot de mogelijkheden be-

zaken kennen waarin het betrokken bedrijf te laat was, re-

hoort. Een uitspraak door de Nederlandse rechtbank wordt

gistreren wij voor alle nieuwe cliënten direct de merknaam,

helaas nooit erkend in China.

vanaf het moment dat ze overwegen om in China te gaan inof verkopen.

Donderdag

Maarten ontmoet ’s ochtends een cliënt om een due diligence

Overdag is Maarten uitgenodigd door de Changzhou overheid

rapport voor een grote acquisitie te bespreken, en ‘s middags

om hun congres voor buitenlandse investeerders bij te wonen.

legt hij een Spaans bedrijf per telefoon uit wat de procedures

Honderden overheidsfunctionarissen, rijen stoelen en grote

zijn voor het starten van een bedrijf in Guangzhou, waarom

ronde eettafels vormen het toneel voor deze dag. Als buiten-

wel of niet voor een joint venture met een lokale partner moet

lands bedrijf is het een uitdaging om een vestigingslocatie te

worden gekozen, en welke assistentie R&P China Lawyers

kiezen. Onze rol in dan ook vaak belangrijk: vanaf het zoeken

kan geven om dit project in goede banen te leiden. Het opzet-

naar een goede locatie tot het afronden van de onderhandelin-

ten van een bedrijf of samenwerking in China kan complex en

gen en het opzetten van het bedrijf ergens in China.

tijdrovend zijn, maar is bij ons in goede handen.

’s Avonds is Robin uitgenodigd voor een diner met een groep investeerders uit Nederland. Ze willen graag meer weten over

Maarten Roos en Robin Tabbers zijn advocaat bij R&P China

het investeringsklimaat en na een paar biertjes bij een bar

Lawyers, een volledig Chinees advocatenkantoor in Shanghai, van

met uitzicht over de stad, blijken ze eveneens geïnteresseerd

waaruit zij onder andere Nederlandse bedrijven met een belang

in het leefklimaat van Shanghai!

in China assisteren.

Vrijdag Dit weekend vergezelt Robin op uitnodiging een provinciale

Gaat u binnenkort op reis? degroeten mr-magazine.nl

nr. 5 – 2012

83

H E T N A C H T K A S TJ E V A N Wim Maas

RELATIVERENDE ROMANS Op het nachtkastje van advocaat Wim Maas liggen meerdere boeken, eigenlijk altijd romans van buitenlandse schrijvers. Iedere avond leest hij een paar hoofdstukken uit een nieuwe roman.

S

oms maak ik even een kort uitstap-

rugkomen bij hun vakantiehuisje blijkt de

Het beschrijft het indrukwekkende ver-

je naar een boek over een bekende

aanstaande vrouw van de hoofdpersoon

haal van Valentino Achak Deng, een jonge

te zijn overleden aan een inwendige bloe-

vluchteling in het door

Smeets, of over sport

ding. Pietro wil na de begrafenis zijn le-

oorlog verscheurde

in het algemeen, veel-

ven weer oppakken en is eigenlijk vooral

Zuid-Soedan. Het is

al over de heroïek en

aan het wachten tot het onvermijdelijke

een bizar, maar realis-

de tragiek van het

verdriet daadwerkelijk bij hem zal gaan

tisch en ontluisterend

wielrennen. Die boe-

intreden. Op de eerste schooldag van zijn

verhaal over Valenti-

ken vind ik heerlijk om

dochtertje parkeert Pietro zijn auto voor

no’s vlucht naar veilig-

te lezen, vooral vanaf

het schoolgebouw in het centrum van Mi-

het voorjaar wanneer

laan. Hij besluit daar de hele dag te blij-

ka, tezamen met andere jonge

ik zelf ook weer de racefiets uit de

ven staan. Dag in dag uit herhaalt hij dit

vluchtelingen. Tijdens deze vlucht wordt

schuur haal. Maar het hele jaar door

patroon en hij zet op deze manier zijn le-

hij geteisterd door vijandelijke rebellen,

lees ik elke avond een paar hoofdstuk-

ven praktisch stil. Het levert hem innerlij-

wilde dieren, hongersnood, dodelijke ver-

ken uit een nieuwe roman.

ke rust en veiligheid op, afgeschermd van

moeidheid en ziekte. Het verhaal van Va-

Het boek Kalme chaos heeft echt indruk

sporter, zoals The Lance Factor van Mart

84

heid, dwars door Afri-

de pijn van het alledaagse leven, in het

lentino is een onthullend en ontluisterend

gemaakt op mij. Het

bijzonder zijn eigen leven. Pas als hem

portret van een verscheurd land waarin

gaat over het dagelijk-

duidelijk wordt dan zijn dochter gepest

enig menswaardig bestaan nauwelijks

se leven van Pietro Pa-

wordt vanwege zijn vreemde gedrag be-

voorstelbaar is. Deze roman geeft je de

ladini waarin onver-

sluit hij weer terug te keren naar een

relativerende blik op het leven die voor

wacht het noodlot

normaal bestaan. Ik ben weg van deze

een ieder, vooral ook in de advocatuur, zo

toeslaat. Tijdens een

roman omdat Veronesi het alledaagse

waardevol is. Bovendien is het boek ont-

van de laatste dagen

leven tot in detail, in al zijn kleinste ab-

roerend en geeft het veel informatie over

van hun vakantie zien

surditeiten, weet te beschrijven, waar-

Zuid-Soedan en de verschrikkelijke bur-

Pietro en zijn broer Carlo hoe twee vrou-

door lezers steeds een komisch en pret-

geroorlog die zich daar heeft afgespeeld.

wen in zee dreigen te verdrinken. De

tig gevoel van herkenning ervaren.

broers schieten heldhaftig te hulp en we-

Een roman van een totaal andere orde is

Wim Maas is IE-advocaat bij Deterink

ten de drenkelingen te redden. Als ze te-

het boek Wat is de Wat van Dave Eggers.

Advocaten en Notarissen in Eindhoven.

nr. 5 – 2012

Subsidiair KIJKEN

SPANNEND VANAF HET BEGIN door Susanne Terporten-Hop Officier van justitie Susanne Terporten-Hop bekeek de onlangs op dvd verschenen Vara-serie Overspel. “Een overduidelijk geheimhoudersgesprek afluisteren betekent in het echte leven een bom onder je zaak.” e Nederlandse serie Overspel wordt

16-jarige tweeling Marco en Marit, de

omschreven als een psychologi-

kinderen van Willem en zijn vrouw El-

D

sche thriller over een onmogelijke lief-

sie, dus de kleinkinderen van Huub

Overspel, serie 1 (3 dvd’s), regie: Frank

de. Nu ben ik gek op psychologische

Couwenberg. Tussen al die verhaallij-

Ketelaar, VARA

thrillers, en Overspel heb ik dan ook

nen lopen dwarsverbanden, die gaan-

met veel plezier bekeken.

deweg de serie tot een onontkoombare

Het verhaal over fotografe Iris Hoe-

climax leiden.

gaarde, die is getrouwd met officier

Ook de onderlinge relaties worden

van justitie Pepijn van Erkel, maar een

mooi uitgewerkt: de relatie tussen

rdt heel goed + erdewo serie met de juridische – niweetrkalelleijks klheopidt

affaire begint met de eveneens ge-

Huub Couwenberg en zijn nog thuis-

score

trouwde advocaat Willem Steenhou-

wonende zoon Björn is echt ontroe-

wer, is spannend vanaf het begin. Wil-

rend om te zien. Björn heeft na een

details rondom opsporing en vervol-

lem is de advocaat (en schoonzoon)

ongeluk een hersenbeschadiging op-

ging niet stroken met hoe het in werke-

van Huub Couwenberg (briljant ge-

gelopen, waardoor hij op veel vlakken

lijkheid gaat. Zo ontdekt Pepijn dat zijn

speeld door Kees Prins), een vast-

heel kinderlijk is. Huub zorgt dat hij

vrouw een affaire met Willem heeft,

goedondernemer waar al jaren een

nog wat klusjes kan doen en be-

doordat hij een telefoongesprek tussen

justitieel onderzoek tegen loopt, maar

schermt zijn zoon ten koste van alles.

Huub Couwenberg (verdachte) en Wil-

waar het OM de vinger nog niet achter

Je voelt echt veel sympathie voor zo-

lem (advocaat) afluistert: een overdui-

krijgt. Nadat de zaaksofficier hyper-

wel Björn als Huub als je ze samen

delijk geheimhoudersgesprek afluiste-

ventilerend (al blazend in een boter-

aan het avondeten ziet zitten: Björn

ren, in het echte leven betekent dat een

hamzakje) het pand heeft verlaten,

met een glaasje cola en Huub met een

bom onder je zaak. En de belangrijkste

ziet de jonge ambitieuze Pepijn zijn

glaasje melk naast zijn bord.

verdachte in je moordonderzoek direct

kans schoon om de zaak over te ne-

Aan het begin van de serie is ieders rol

maar thuis met een confronterend be-

men. Het moment waarop Pepijn

helder: Pepijn is de ‘brave’ officier, Wil-

zoekje vereren, gebeurt in werkelijk-

’s nachts gebeld wordt omdat er een

lem de ‘foute’ advocaat, Huub de on-

heid toch ook niet vaak.

lijk is aangetroffen, waarna hij bijzon-

grijpbare, gladde ‘witteboordencrimi-

Maar nogmaals, dit soort zaken storen

der enthousiast uit zijn bed springt

neel’. Gaandeweg het verhaal, met als

totaal niet, doordat ze uiteindelijk vooral

om naar de plaats delict te gaan, zal

startpunt de affaire tussen Iris en Wil-

als decor functioneren voor het span-

veel officieren bekend voorkomen.

lem, veranderen die rollen, is niets

nende verhaal dat met deze serie wordt

Naast de verhaallijn van de affaire tus-

meer zoals het was en is er ook geen

verteld. Daarom vind ik Overspel een

sen Iris en Willem, loopt nog een aan-

weg meer terug.

aanrader om te kijken.

dood van Louis Karelse, zwager en za-

Confronterend bezoekje

Susanne Terporten-Hop is officier van

kenrelatie van Huub, een gekraakt

Er wordt heel goed geacteerd in de se-

justitie in Utrecht, tevens persofficier en

pand vol met rare types waarvan Huub

rie, wat er bij mij ook wel voor zorgde

namens het OM deskundige bij RTL-

de eigenaar is, en de levens van de

dat het niet storend was dat bepaalde

Boulevard.

geacteerd in

tal verhaallijnen door de serie: de

nr. 5 – 2012

85

SHOP.KLUWER.NL

Alle Kluwer-producten in één shop Download nu gratis de nieuwste apps! In de Kluwer-shop vindt u alles op uw vakgebied:  Ŷ Ŷ Ŷ Ŷ Ŷ Ŷ Ŷ Ŷ

Online producten Boeken / E-books Gratis apps Nieuwsbrieven Tijdschriften Online Opleidingen Evenementen Geen verzendkosten

shop.kluwer.nl

Subsidiair RIJDEN

Geen verborgen gebreken door Michiel van Kleef ekker hoor, die hoge zit. En ja, de Mercedes is natuurlijk een geweldi-

Mercedes ML 350 BlueTEC

ge auto. Wat kan daar nou mis mee zijn?”Het is duidelijk, we hebben

Sommige merken willen we elke maand wel rij-

“L

een realo in de Mr.-bolide. Hij herkent het probleem van de Mr.-testrijder.

den. Ja, we weten het. Mercedes ligt als merk

Wél een liefhebber, maar té weinig kenner om precies, als dat al mogelijk is,

niet helemaal lekker bij onze lezers. Het imago

een vinger op een zeer plekje te leggen. Kunnen we niet, weten we niet, dus

van aannemers en foute mannen kleeft er nog

concentreren we ons op de kleur van de bekleding en vooral de prachtige

steeds wat aan. Maar kan de Mr.-lezer ook eens

metallic-bruine buitenkant van de Merc.

wat verder kijken dan de spreekwoordelijke neus?

Het is niet dat prof. dr. Hans Stubbé, partner bij FBN Juristen, niets met auto’s

Ga nou eens naar de website van Mercedes en zie

heeft. Integendeel: hij maakt jaarlijks dik 40.000 kilometer, maar doet dat in

welk een schitterende auto’s ze maken!

een cabrio. En dat is wel weer even een verrassing. De gemiddelde cabrio-rij-

Waarom de ML 350 BlueTEC? Wij zijn in toene-

der is voornamelijk een recreatieve rijder, maar voor Stubbé niets leukers dan

mende mate gefascineerd door auto’s die alles

zodra het zonnetje schijnt de kap open te gooien. Dat is nu nog een harde (in

bieden en toch een acceptabel verbruik hebben.

een C70) maar tegen de tijd dat dit artikel verschijnt staat er een A5 voor de

Neem nou dit model: stoer, mooi (vinden wij),

deur met een grijze stoffen kap. En met een (en nu komt de fiscalist/belasting-

hoge zit, goede acceleratie, alle comfort en

expert te voorschijn) achteraf aangebrachte matgrijze folie: “ja, dat scheelt

gadgets, trekkracht en ook nog eens off road te

toch in de bijtelling”, constateert Stubbé enigszins triomfantelijk. Bij de familie

gebruiken. En het mooie is dat je als leek alleen

Stubbé is Audi hofleverancier. Naast de inkomende A5 doet een A6 dienst als

daar naar hoeft te kijken. Verborgen gebreken

gezinsauto en is er voor de kinderen ook nog een A3 beschikbaar (“is toch een

kennen dit soort auto’s namelijk niet. Lekker

wat rustiger gevoel als je weet dat ze in een veilige auto rijden”).

rustig. O ja, rustig: niet lachen, maar wij moesten bij de benzinepomp

Passie

heel even denken: diesel

Al die kilometers legt Stubbé met name af voor de talrijke (“meer dan tachtig

of benzine? Zo stil is de

per jaar”) cursussen en colleges die hij geeft vanuit FBN Juristen, een advies-

auto. Tot we hoorden dat

organisatie die met name advies- en opleidingsdiensten verricht op notarieel

Bluetec voor diesel stond.

vakgebied. Zowel civiel (onroerendgoedrecht, huwelijksvermogensrecht, erf-

Beetje dom.

recht) als fiscaal (erf- en schenkbelasting, overdrachtsbelasting en inkomstenbelasting) en dus natuurlijk ook estate planning. Daarnaast geven de FBN’ers een groot aantal cursussen in den lande. Uit de woorden van Stubbé komt naar voren dat het mes hierbij aan twee kanten snijdt: “Ik zeg tegen mijn cursisten

+ kan alles je duur – en dus een beet

dat ik misschien wel meer opsteek van zo’n cursus dan zij. Als ik binnen een maand drie keer dezelfde vraag krijg, dan weet ik dat het echt speelt, en daar kunnen we dan in onze advisering en volgende cursussen gebruik van maken.” Het vakgebied van Stubbé mag dan misschien niet zo sexy klinken, wie een uurtje luistert naar deze geboren docent kan niet anders dan meegesleept worden door zijn enthousiasme. Stubbé: “Het notariaat zit diep in mijn genen. Naam Hans Stubbé

Leeftijd 59

en partner bij FBN Juristen te Amsterdam

Grootste

prestatie tot nu toe samen met mijn echtgenote vier kinderen op de wereld gezet die goed in hun vel zitten Grootste uitdaging blijven werken, ook op hoge(re) leeftijd, zonder dat het arbeiden is

score

Is hoogleraar UvA Merk Mercedes Motor 2987 cc 620 Nm

Type ML 350 BlueTEC Vermogen 258 pk

Top 224 km/u

Verbruik 6,8 l/100km

Koppel

0-100km/u 7,4 sec Prijs vanaf € 80.550

Energielabel D

nr. 5 – 2012

87

Subsidiair RIJDEN doel de vakbekwaamheid van executeurs te bevorderen. Stubbé: “Het gaat erg goed met de vereniging. We hebben nu 85 leden en groeien gestaag. Onze dienstverlening richt zich enerzijds op particulieren die tot executeur zijn benoemd en met allerlei vragen zitten, maar ook en met name op de professionele executeur, vaak een advocaat of notaris.” Stubbé legt uit dat de wet recent zodanig is aangepast dat er voor executeurs een grotere aansprakelijkheid bestaat jegens de erfbelasting. “Dat betekent dat aan de vakbekwaamheid van de executeur hogere eisen worden gesteld. Zo moet deze meer aan dossiervorming doen, zodat hij – ook jaren later – kan aantonen redelijkerwijs er alles aan te hebben gedaan om tot een juiste aangifte voor de erfbelasting te komen. De NOVEX biedt haar leden een opleiding, is een vraagbaak, maar treedt ook bijvoorbeeld richting de poHans Stubbé: “Ik wilde niet werkloos toezien hoe het notariaat

litiek op als belangenbehartiger. Met het oog op een vorm

door ‘Den Haag’ wordt gesloopt.”

van kwaliteitskeurmerk richtte de NOVEX de stichting SCE (Stichting Certificering Executeurs) op. NOVEX-leden kun-

Mijn vader was notaris, mijn dochter wordt het en ik ben mijn

nen in aanmerking komen voor certificering indien zij aan

hele leven al actief in dit vakgebied. Mijn hart stroomt over van

de vereisten van die stichting voldoen.”

liefde voor het notariaat. En dat merk je in de cursussen. Lesgeven is mijn grote passie. Ik heb nog nooit een powerpoint ge-

Actiegroep

bruikt, ik sta midden in de zaal, nooit achter een lessenaar. En

Meest recente activiteit: Stubbé was een van de initiatiefnemers

dan gaan we discussiëren. Meestal begin ik met de vraag waar

van de actiegroep ‘Notaris voor rechtszekerheid’ die er in maart

ze het over willen hebben. Daarna gaat het vanzelf en verveelt

voor zorgde dat het KNB-bestuur naar huis werd gestuurd:

het nooit. Want dat is ook het mooie van dit vak. Het is altijd

“Mensen vroegen mij hoe het mogelijk was dat juist ík daar

weer nieuw; het blijft me bezighouden.”

deel van uit maakte. Maar het is omgekeerd: ik doe dat juist uit

Stubbé ziet de meeste cursisten drie keer per jaar. Lokale en

liefde voor het notariaat en dus voor de brancheorganisatie als

regionale notariskantoren organiseren in onderlinge samen-

zodanig. Ik wilde niet werkloos toezien hoe het notariaat door

werking ook bijeenkomsten. Stubbé: “Ik hoef alleen maar te komen. De inhoud komt spelenderwijs naar boven. Het is wel altijd erg belangrijk dat er een informeel onderdeel is, een borrel of bijvoorbeeld een lunch. Daar hoor je namelijk de

“We hebben als notariaat de laatste twintig jaar elk politiek dossier verloren en nu is het klaar!”

interessantste dingen. Cursisten maken natuurlijk nooit zelf fouten. Het is dan: ‘mijn voorganger had ooit iets aan de hand…’, of ‘ik hoorde dat op een ander kantoor iets mis was

‘Den Haag’ wordt gesloopt. We hebben als notariaat de laatste

gegaan met …’ et cetera.”

twintig jaar elk politiek dossier verloren en nu is het klaar! We zijn bepaald niet een groep neo-conservatieven. Maar we willen

88

De NOVEX

wel dat de overheid duidelijkheid biedt. Als ze afwillen van het

Genoeg over de cursussen. Stubbé doet nog veel meer. Zo is

klassieke, Latijnse notariaat, prima. Maar dan niet naar de bur-

hij één dag per week als hoogleraar verbonden aan de rech-

ger de illusie ophouden dat deze gegarandeerd blijft van dezelf-

tenfaculteit van de Universiteit van Amsterdam. “Vreselijk

de zorgvuldigheid, kwaliteit en solvabiliteit.”

leuk. Ik werk daar uiteraard in het onderwijs, maar wat betreft

Stubbé zegt niet goed te begrijpen hoe het komt dat opeenvol-

tijdsbeslag met name in de begeleiding van studenten, bij-

gende KNB-besturen, op zich bestaand uit – zoals hij zegt –

voorbeeld bij scripties notarieel of fiscaal recht. Fascinerend,

‘prima mensen’, zich de afgelopen jaren het kaas zo van het

vanwege de combinatie van de didactische kant, de begelei-

brood hebben laten eten. “Ik weet het ook niet. Het is gissen.

ding, de wetenschap en de praktijk die de student zoekt.”

Misschien dat het apparaat van de KNB, het bureau, te dicht

Volgende activiteit: Stubbé is voorzitter van NOVEX, de Neder-

tegen de ambtenaren aan zit bij de begeleiding van nieuwe

landse Organisatie Voor Executeurs. Deze vereniging van en

wetten. En dan het contact met de werkvloer en de behoeften

voor executeurs werd eind 2008 opgericht en stelt zich ten

daar hebben verloren.”

nr. 5 – 2012

Subsidiair MR. VOOR MEESTERS:

KLEINE LETTERTJESLOOP Wie is de snelste jurist van Nederland? Op deze prangende vraag komt zondag 3 juni een antwoord. Dan vindt voor het eerst het Open Nederlands Kampioenschap Hardlopen (5 en 10 kilometer) voor juristen plaats onder de naam Kleine Lettertjesloop. Het parcours voert door Haarlem en Bloemendaal en is onderdeel van de Letterenloop. De Letterenloop, en dus ook de Kleine Lettertjesloop, kent een goed doel, namelijk de Stichting Run4School, die zich richt op naschoolse opvang in townships bij Kaapstad.

D

e Kleine Lettertjesloop kent een

snelste man en een voor de snelste

YLQJLVHHQH[FOXVLHIYRRUGHHOSDNNHWYHU

groot aantal klassementen. Voor de

vrouw. Voor zowel de 5 als de 10 kilo-

ERQGHQ]RDOVWRHJDQJWRWKHWVSHFLDOH

5 kilometer zijn er prijzen voor de snel-

meter is er een prijs voor het snelste

juristendorp bij start/finish, gebruik van

ste mannelijke en vrouwelijke jurist.

juri-team.

ORFNHUVNOHHGUXLPWHHQGRXFKHVNRIĆH HQWKHHYRRUDIJHEUXLNYDQPDVVDJHIDFL

Voor de 10 kilometer zijn er de volgende prijzen:

Inschrijving

liteiten voor en na de loop, toegang tot de

äVQHOVWHDGYRFDDW

Elke jurist die als zodanig werkzaam is,

juristen-netwerkborrel na afloop en een

äVQHOVWHNDQGLGDDW QRWDULV

NDQ]LFKLQGLYLGXHHOLQVFKULMYHQRIPHW

goodie bag.

äVQHOVWHPDJLVWUDDW

PHHUGHUHSHUVRQHQWHJHOLMNDOVEHGULMIV

Meer informatie en

äVQHOVWHEHGULMIVMXULVW

team. Een team bestaat uit vier personen.

inschrijvingen:

äVQHOVWHRYHULJHMXULVWHQ

8LWHUDDUG]LMQPHHUGHUHEHGULMIVWHDPV

www.kleinelettertjes-

3HUFDWHJRULHLVHUHHQSULMVYRRUGH

SHURUJDQLVDWLHPRJHOLMN$DQGHLQVFKULM

loop.nl

Na het grote succes van de eerste Mr. Rally vorig jaar, kon een vervolg niet uitblijven. De Mr. Rally is gericht op zowel beginnende als ervaren rallyrijders en kent ook een recreatierit. De rally wordt gereden ten bate van de Stichting Advocaten voor Advocaten (Lawyers for Lawyers). Naast het sportieve element is er tijd voor onderlinge gezelligheid tijdens de lunch, tea break en borrel. e rally wordt zaterdag 16 juni 2012

Inschrijving

gereden. Bijrijders behoeven geen

D

finish zijn in Oosterbeek. 'HUDOO\KHHIWYLHUNODVVHPHQWHQGH

De kosten voor deelname aan de rally

jurist te zijn en een bijzondere auto is

Sportklasse voor de ervaren rijders, de

voor een equipe van twee personen be-

leuk, maar zeker geen voorwaarde. Ui-

Tourklasse voor minder ervaren rijders

GUDJHQêLQFOXVLHIOXQFKWHD

teraard zal er in Mr. en op de site www.

HQGH5HFUHDWLHNODVVHYRRUGLHJHQHQ

EUHDNHQERUUHO0HHULQIRUPDWLHHQLQ

PURQOLQHQOXLWJHEUHLGZRUGHQEHULFKW

GLHHHQPRRLHDXWRULWZLOOHQPDNHQKHW

VFKULMYLQJHQZZZPUUDOO\QO

over de rally. Een unieke kans dus om

YHUVFKLOWXVVHQGHNODVVHPHQWHQ]LWLQ

XZROGRIQHZWLPHUHHQVDDQXZFROOH

de moeilijkheidsgraad van de route-

De Mr. Rally wordt georganiseerd door Rally

ga’s te laten zien!

boeken aan de hand waarvan de equi-

Masters bv. Redactie en uitgever van Mr.

Voor de rally is geen voorbereiding no-

SHVKXQURXWHPRHWHQEHSDOHQ +HW

zijn niet aansprakelijk

dig. Op de rallydag ontvangen de deel-

ODDWVWHNODVVHPHQWLVKHW%HGULMIVNODV

voor welk voorval dan

nemers de routeboeken met alle beno-

sement dat samengesteld wordt aan de

ook voortvloeiend uit in-

GLJGHLQIRUPDWLHHQZRUGWGH]HWLMGHQV

hand van de prestaties van de deelne-

schrijving en/of deelna-

GHULMGHUVEULHĆQJWRHJHOLFKW6WDUWHQ

mers in het Sport- en Tourklassement.

me aan de Mr. Rally.

nr. 5 – 2012

89

Netwerken Jaarvergaderen met de VAR

I

ngewikkeld rechtsgebied, dat bestuursrecht. Dus ook de spe-

gramma, maar gelukkig wij niet alleen, want op de VAR-web-

cialisatievereniging. Wie zoekt naar een logische invulling

site stond te lezen: “Overgangsrecht wordt wel saai en

voor het acroniem VAR, komt daar niet zo makkelijk uit. De VAR

technisch gevonden (en is dat misschien soms ook), maar het

staat namelijk voor de Vereniging voor Bestuursrecht. Half mei

fenomeen is van alle tijden en belangrijk.” Dus stuurden we

vergaderden zo’n 400 van de 1600 VAR-leden over het over-

onze fotograaf Chris van Houts er op af, en hij portretteerde ie-

gangsrecht. Wij haakten al een beetje af na lezing van het pro-

dereen van links naar rechts.

Drie keer de Bob, Martje Boekema (Rijksuniversiteit Groningen), Brechtje Rink (Gemeente Opsterland) en Rob Wertheim (Benthem Gratama, Zwolle)

De dubbelfuncties in het bestuursrecht zijn ontelbaar. Hier Richard Happé (em. hoogleraar/hof A’dam), Melvin Pauwels (ministerie van Financiën/Universiteit van Tilburg) en Lou Brouwer (ministerie van Veiligheid & Justitie)

Henk Gierveld (Ministerie van Infrastructuur en Milieu), Bert Marseille (RUG/UvT) en VAR-voorzitter Bart Jan van Ettekoven (Universiteit van Amsterdam/Rechtbank Utrecht)

Jon Schilder (VU), Guus Klijn (Rb. Den Haag) en John Olivier (Gemeente Leiden)

Ernst Plambeck (Universiteit van Utrecht), Hans Verbeek (Rb Den Haag) en Robert Crince le Roy (Houthoff Buruma)

Jeroen de Jong (ministerie van V & J), Bert Jan Clement (ministerie VWS) en Anneke van Dijk (ministerie van V & J)

Sandra van Heukelom (Pels Rijcken), Gerrit van der Veen (AKD) en Willem Konijnenbelt (oud-voorzitter VAR)

Herman (bis) Bröring (RUG) en Bolt (CRvB)

Robert Jan Hekket (ministerie van Financiën) en Dennis de Kok (ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie). Henk Lubberdink (Raad van State), De laatste werd ook wel De Dissident Petra Blok (Ministerie I & M) en Mirjam genoemd, omdat hij een aantal malen Tom Barkhuysen (Stibbe/Universiteit Elies Steyger (UvA/Holla), Coen van Talhi (Het Bestemmingsburo, Amster- als (soms) enige tegen de inhoud van Leiden), Fleur Onrust (Stibbe) en MiReeken (ministerie van V & J) en Theo chiel van Emmerik (Universiteit Leiden) dam) de stellingen stemde. Simons (CRvB)

Paul Adriaanse (Universiteit Leiden), Marije Batting (Pels Rijcken) en Laura Di Bella (Universiteit Leiden)

90

nr. 5 – 2012

Ronald Stam (College van Beroep voor het Bedrijfsleven), Jessica Hoitink (Gemeente Amsterdam) en Dorien Brugman (Rechtbank Rotterdam)

Rianne Jacobs (ministerie van V & J/ Universiteit Maastricht), Christa Lagerweij (Rechtklus.nl) en Lotte Valkenburg (Ministerie van V & J)

Vindt u de foto's ook te klein? Kijk op www.mr-online.nl (netwerken) voor een grotere weergave én het archief.

Specialist in beroeps-, bedrijfs- en bestuurdersaansprakelijkheid voor o.a t

"TTVSBOUJF intermediairs, hypotheek-, krediet en pensioenadviseurs t

.BLFMBBST
CFIFFSEFST
en taxateurs in onroerende zaken t

"EWPDBUFO
OPUBSJTTFO
accountants en belastingadviseurs

Meesterlijk…

SPECIALISTEN IN AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERINGEN

Al ruim 25 jaar zijn wij onafhankelijk makelaar in (beroeps)aansprakelijkheidsverzekeringen. Hierdoor hebben wij veel ervaring opgebouwd en kunnen wij u een optimale bescherming van de continuïteit van uw bedrijf garanderen. En u kunt ondertussen blijven doen waar u goed in bent.

…dat houden wij zo WWW. SCHOUTENINSURANCE . COM

‘s-Gravenweg 431, 3065 SC Rotterdam, T. 010 288 49 00

“Onze cliënten zijn vooral ondernemingen. We zochten voor de bestuursrechtpraktijk een specialist die mee kan denken met ondernemingen en hun taal verstaat, maar ook de weg kent in de ambtelijke wereld en weet hoe overheden werken en denken. In Erno hebben we deze advocaat gevonden.” Alexander Steenaert, partner bij Marree en Dijxhoorn Advocaten

>

“Ik heb me in de loop der jaren gespecialiseerd in het bestuursrecht, ik merkte echter dat de (semi-)overheid de dynamiek mist die ik zoek. Bij MenD vond ik “the best of my both worlds”: bestuursrecht voor commerciële bedrijven. Ik voel me daarbij helemaal op mijn plek bij MenD, een groeiend en energiek kantoor met vestigingen in Amsterdam en Amersfoort.”

< Erno Schaakxs, advocaat bij Marree en Dijxhoorn Advocaten

Wij kennen de jurist die u zoekt www.voxius.nl