Vrijzinnige Protestanten

24e JAARGANG NUMMER 6 JULI 2014 UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDEN EN DE EVANGELISCH-LUTHERSE GEMEENTE TE LEIDEN E.O.

Vrijzinnige Protestanten Aandacht voor de medemens Met vragen leven Leren luisteren Vertrouwen en verwachten…. Respect voor de schepping Dienend en genietend Geïnspireerd door Gods Geest.

Deze tekst staat op onze VVP kaart. Het lijkt geen bijzondere tekst. Aandacht voor de medemens, vertrouwen en verwachten, respect voor de schepping zijn herkenbaar. Misschien valt het u op dat Christus niet expliciet genoemd is, maar dat vinden we als geloofsgemeenschap vanzelfsprekend. In het dienen zit voor ons opgesloten dat wij dat doen vanuit de opdracht van Christus. Wat misschien opvalt is dat we zo expliciet ‘met vragen leven’ noemen. Veel mensen leven met vragen en zeker wat betreft geloofsopvattingen. Dat is moei-

lijk. Wie wil er geen duidelijkheid ? Weten waar je aan toe bent? Een van de kenmerken van de VVP is voor mij dat vragen, twijfel en het zoeken naar antwoorden een belangrijke rol spelen. In kerkdiensten komt het aan de orde, in lezingen, in gesprekskringen. We weten veel niet zeker en geven dat ook toe.

De vreugde voert ons naar dit huis De tijd van vakantie breekt weer aan en dat is voor veel mensen een reden om eropuit te trekken. Veel mensen nemen dan ook de tijd een kerk te bezichtigen. Eeuwenoude gebouwen waar je de aanwezigheid van ‘hen die ons zijn voorgegaan’ bijna kunt voelen, of juist heel moderne kerken. Een kerkgebouw zegt veel over de mensen die erin vieren. Je kunt aan de inrichting zien wat de vierende gemeente belangrijk vindt: een rijk versierd altaar of een prominent aanwezige preekstoel waar alle stoelen rond gegroepeerd zijn bijvoorbeeld. Ik hoop dat u komende zomer eens een kerk inloopt; ver weg of misschien in ons mooie Leiden (waar ook schitterende kerkgebouwen staan, niet alleen in de binnenstad, maar ook daarbuiten). Dat u rustig gaat zitten, de sfeer opsnuift en misschien denkt aan de woorden van het tweede vers van Lied 280 uit het Nieuwe Liedboek: ‘Dit huis van hout en steen, dat lang de stormen heeft doorstaan, waar nog de wolk gebeden hangt van wie zijn voorgegaan’. Irma Pijpers

We zoeken naar antwoorden en gaan daarbij ook in discussie met de Bijbelteksten en de dogmatiek en met elkaar. Waarom zou dat zo zijn? Wat zou de achtergrond ervan kunnen zijn en zou dat nu nog gelden? Zien wij dat nu anders en kunnen wij er in deze tijd nog wat mee? Een tekst van Rilke vond ik wel heel treffend: ‘Heb geduld met al wat onopgelost in uw hart woont en probeer de vragen zelf lief te hebben. Zoek niet naar antwoorden. Zij worden wellicht niet gegeven, omdat u niet in staat zou zijn ze te leven. En waar het om gaat is alles te leven. Leef de vragen nu. Misschien dat u op een dag in de toekomst, langzamerhand zonder het zelf te merken uw weg naar de antwoorden leeft’. Een ander aspect dat Vrijzinnige gelovigen belangrijk vinden is niet-kerkelijk taalgebruik. In mijn tijd als predikant

Leids Kerkblad | 1

Vervolg van pagina 1

kenissen je oproept als je zulke woorden zomaar gebruikt.

ben ik veel bezig geweest met hertalen. Het zo te zeggen, dat het voor iedereen verstaanbaar is, ook vaste formuleringen. Toen ik pas bij de VVP kwam namen we iedere bestuursvergadering een Bijbels woord, zoals genade of hemel, en hebben we aan ieder gevraagd wat dat voor hem of haar persoonlijk betekende.

We willen ook de teksten die we zingen voor onszelf kunnen verantwoorden. Ik heb wel eens discussies gehad over psalmteksten die op het oecumenisch leesrooster stonden en waarvan ik vond dat ik die niet zomaar, zonder toelichting op de context waarin de Psalm ontstaan is, kon laten zingen. Er kwamen woorden en beelden van God in voor, die zonder uitleg te schokkend waren als je de tekst echt tot je door liet dringen en die een beeld van God schetsten, wat ik althans, niet zo, zonder toelichting, wilde overdragen.

Het was indrukwekkend en ontroerend om dat te horen en ik besefte des te meer wat een verscheidenheid aan bete-

Colofon Leids Kerkblad is een uitgave van de Protestantse gemeente te Leiden en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Leiden e.o.

Dat wil niet zeggen dat wij niet naar woorden en beelden zoeken waar de Bijbelschrijvers in hun tijd en hun beelden ook woorden voor zochten: om Gods aanwezigheid of het verlangen ernaar en de worsteling ermee in hun leven te kunnen duiden. Wat we probe-

ren binnen de VVP is daar juist ruimte voor te geven en het niet te laten overwoekeren en te laten verstikken door woorden die eigenlijk voor veel mensen geen betekenis of een negatieve lading hebben. Misschien daarom hebben we ook ‘geïnspireerd door Gods Geest’ op de kaart gezet. Om aan te geven dat, naast de Bijbelse bron, je ook door de werking van de Geest op andere wijze, zoals door muziek, de natuur, kunst, gedichten, literatuur en ontmoetingen ten diepste geraakt kunt worden door ‘God die alle verstand te boven gaat’, om de woorden uit de zegenbede aan te halen. Ook die ruimte willen we geven. Ik ga niet beweren dat we hier nu ‘uniek’ en ‘bijzonder’ in zijn, ook dat soort grote woorden vinden we niet zo gepast. Maar dat die ruimte een waardevolle bijdrage aan de kerk van de toekomst is, daar ben ik ook na vijfentwintig jaar van overtuigd. Marjan Driessen

Dit blad verschijnt 8x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid. Redactieraad De redactieraad wordt gevormd door de scriba’s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave. Redactie ds. A. Alblas, hoofdredacteur mw. H. Eshuis-Boter, eindredactie ds. H.J. Hemstede, interviews E. van der Plicht, algemeen mw. J.I. Schoonwater, jongerenredactie mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen mw. S.G. Visscher, eindredactie en website e-mailadres van de redactie: [email protected] Fotografen Voor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto’s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie. H.W. Bertram (hwb) J. van Duuren H. Labots E. Elstak F. Voets

N. Bavelaar mw. H. van den Broek A.P.J.J. Snepvangers mw. M. van Vliet

Advertentieredactie R. Favier, e-mail:[email protected] Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, telefoon: 071-5764145 [email protected] Het volgende nummer verschijnt op 5 september De kopij moet uiterlijk op zaterdag 23 augustus om 09.00 uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba. Vormgeving [email protected] Druk Groen Media Leiden

2 | Leids Kerkblad

Organist in beeld Peter Heyligers Met een orgelliefhebber als vader, de orgelbouwer Heyligers als oom, en een opa als mijn eerste orgelleraar zit het orgel in mijn bloed. Al jong probeerde ik grote werken te spelen zoals van Bach en Widor. Tijdens mijn studietijd leerde ik gitaar en piano spelen. In de periode daarna schreef ik romantisch-impressionistische orgelwerken. Tegenwoordig werk ik aan Bijbelliederen. Sommige daarvan zijn ook in en door de gemeente rond Kerst en Pasen uitgevoerd. Sinds ca. 1986 bespeel ik het orgel in de Bevrijdingskerk en nu Antonius- en Opstandingskerk. Maandelijks verzorg ik een zingen vóór de dienst met opwekkingsliederen (reli-pop). In deze liederen vind ik meer eenheid van tekst en muziek dan in kerkmuziek. Het raakt je hart, en voor je het weet doe je helemaal mee.

Bezoek ook onze website: www.protestantsegemeenteleiden.nl

Jong!

Jacqueline Schoonwater [email protected]

Teylingen College aan de slag met de Zeven Van 12 t/m 16 mei liepen zeventien leerlingen van het Teylingen College uit Noordwijkerhout hun maatschappelijke stage bij M25 Leiden Regio. Iedere dag stond in het teken van één van de Zeven Werken van Barmhartigheid. Het gevarieerde programma was erop gericht om de jongeren uit te nodigen, te ondersteunen en uit te dagen die werken in de praktijk te brengen. Vanwege het klassikale karakter en het tijdsbestek van de stage was gekozen voor kennismaking met diverse organisaties en instellingen (en waar mogelijk hun cliënten) die zich inzetten voor de ondersteuning en zorg voor kwetsbare groepen in onze samenleving.Na een enthousiaste en soms confronterende rondleiding op begraafplaats Rhijnhof, gingen de jongeren ‘de doden begraven’ door in groepjes te schoffelen, tuinieren, schoonmaken en ramen te lappen. Het aangrijpende verhaal van een Irakese vluchtelinge ging vooraf aan een

middag ‘de vreemdeling welkom heten’ met spelletjes spelen en ravotten met kinderen van de Gezinsopvanglocatie Katwijk, voor het merendeel afgewezen asielzoekers die wachten op vertrek naar hun land van herkomst. De donderdag stond in het teken van ‘de naakten kleden’ met een grootschalige inzamelingsactie voor Oekraïne. Zo’n180 verhuisdozen zullen binnenkort in partijen worden vervoerd naar dit - voor de meesten van ons onbekende - land. De sponsorloop langs diaconale plekken in het centrum van de stad Leiden bracht het mooie bedrag van 170 euro op voor

het Ronald McDonald Huis. Bij de overhandiging van dit bedrag in het LUMC werden ‘de zieken bezocht’. Een week vol hoogtepunten, waarbij de jongeren herhaaldelijk gestimuleerd werden uit hun comfortzone te stappen, zich kwetsbaar op te stellen en de verschillen te omarmen.

Jongeren over engelen

Jan-Peter Loof [email protected]

Op zondag 29 juni stond de dienst van de Binnenstadsgemeente in het teken van het thema ‘Engelen’. De dienst was voorbereid in samenspraak met jongeren uit de basiscatechese en de Wordt

Vervolgd-groep. We lazen een viertal verhalen uit de Bijbel waarin engelen voorkomen en dachten na over de rol die zij in die verhalen dan vervullen. Veel spannender en moeilijker was misschien nog wel de vraag of je ook vandaag de dag nog engelen kunt ervaren en of je misschien ook zélf iets van een engel kunt zijn. Het altaarstuk ‘Engel’ - met een vorm uit de ‘gewone’, natuurlijke wereld, die pas bij een tweede blik opvalt als een engelachtig figuur - vormde al bij de voorbereiding een mooie kapstok om allerlei gedachten daarover los te

weken. En op die manier durfde zelfs een van de jongeren een eigen verhaal over een hedendaagse engelervaring in haar eigen omgeving te presenteren tijdens de dienst: dapper en indrukwekkend! Bovendien: de op de jeugd afgestemde taal tijdens de dienst werd na afloop ook door veel ‘ouderen’ heel positief gewaardeerd. Hoe mooi is dat?!

Leids Kerkblad | 3

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, [email protected] Secretaris: E. van der Plicht, Raaphorst 35, 2352 KJ Leiderdorp, [email protected] Penningmeester: F. van Dijk, Koninginnelaan 88, 2313 AT Leiden Bankrekeningnr.: IBAN: NL 15 INGB 0000 7839 95 t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk Website www.openkerkleiden.nl

Hooggetijden Op zaterdag 7 juni zijn we weer begonnen met een serie Hooggetijden. Op zaterdag 14 september is de laatste. Het tijdstip van vorig jaar, 12.00 uur, bleek toch niet zo’n succes. Daarom terug naar de oude tijd, weliswaar een kwartiertje later, van 14.45 uur tot 15.00 uur. Dit om het voorafgaande orgelconcert iets meer ruimte te geven. Het bezoekersaantal is weer als vanouds. Fijn dat ook dit jaar voorgangers, medewerkers en organisten weer enthousiast hun medewerking verlenen. Wellicht komt u ook een keertje luisteren naar de lezing van een Psalm, een meditatie en orgelspel op zowel het hoofdorgel als het kabinetorgel. Herman de Geus, coördinator Hooggetijden

Column

Evensong Op zondagavond 24 augustus zingt de Leidse Cantorij o.l.v. Hans Brons de Evensong in de Hooglandse Kerk. Kort voor de reis naar St. Peterborough krijgen we een indruk van de in de reusachtige 12de-eeuwse Engelse kathedraal te zingen muziek. De overdenking is gewijd aan de mystiek van Kick Bras onder de titel ‘zoeken nooit verzadigd zijn’. Bras noemt de eenwording met God het doel van de mystieke weg.

Jubileum Evensong

Deze serie in het 25e jaar Evensongs wordt vervolgd op 21 september met medewerking van de Boxtelse Cantorij, en afgesloten op 19 oktober met een uitgebreide Evensong, met twee koren: de Schola Davidica en de Leidse Cantorij.We hopen dat allen die deze serie met regelmaat bezoeken er die avond bij zul­len zijn om het jubileumjaar af te sluiten.

Jan Boersema

600.000

De afgelopen weken werden beheerst door het WK voetbal. Nederland zat massaal en vaak begeesterd aan de buis gekluisterd. Voetbal heeft onmiskenbaar trekken van religie. Toch waren er volgens dagblad Trouw in ons land nog 600.000 mensen die ‘minder dan 5 minuten naar de wedstrijden gekeken hadden’. Tjonge! Het klonk mij bijna oudtestamentisch in de oren. Dit leken wel mensen die ‘hun knieën niet voor de Baäl gebogen hadden’. Baäl? Is dat niet zwaar overdreven? Het is toch een prachtig spel? Kunst soms. Absoluut, maar wij – als wel-kijkers - hebben toch ook de Ghanese voetballers met hun ingevlogen miljoenen gezien, over de corrupte FIFA bobo’s, match fixing en absurde salarissen gelezen, de peperdure stadions bewonderd die nadien nooit meer gebruikt gaan worden, of ons opgewonden over smerige overtredingen waarvoor je in het normale leven aangifte van mishandeling zou doen? Zijn het uitwassen? Of hoort dit alles ‘er nu eenmaal bij’? Waarom zijn we zo onmachtig om een mooie sport fatsoenlijk te beoefenen?

4 | Leids Kerkblad

OKL was onlangs in verzorgingshuis Haagwijk. Jongeren met een Turkse achtergrond gaan daar de strijd aan met eenzaamheid. Iedere week brengen ze er een bezoek aan de bejaarde bewoners. Voor een praatje over vroeger en een gezellig bakje koffie. Waarom de jongeren daarvoor tijd vrijmaken? Eén van hen legt het uit: ‘Deze ouderen hebben veel betekend voor de samenleving. Zij hebben het land gemaakt waarin wij nu leven. Als dank daarvoor proberen wij iedere week even langs te komen, ook al zijn ze dement en vergeten ze ons. Het gaat om dat moment, dan voelen ze zich gewaardeerd. Dat voel je gewoon en het is heel erg mooi om mee te maken.’ Semih was die middag het meest geraakt doordat zijn adoptie-opa bij het afscheid had gezegd: ‘Kijk je uit voor de tram.’ Semih wist dat de moeder van opa dat altijd tegen hem zei. Semih: ‘En als een moeder die afscheid nam van haar kind zegt hij dan bezorgd tegen mij, een Turkse jongere: ‘Kijk je uit voor de tram…’ Lees meer over Omalief en bekijk de video op onze website: www.openkerkleiden.nl. Bezoek wekelijks OPEN KERK LEIDEN: www.openkerkleiden.nl

Kerk en wereld Leven met zelfdoding Wat gebeurt er met je als je te maken krijgt met zelfdoding? Hoe ziet je leven er na zo’n ingrijpende gebeurtenis uit? door Wouter de Jonge

Het boek Leven met zelfdoding hoopt antwoord te geven op die vragen en inzicht te geven in het hele scala aan gevoelens van nabestaanden. Prof. dr. Manu Keirse, emeritus hoogleraar verliesverwerking te Leuven, schreef een voorwoord. Het boek bestaat uit zestig brieven van mannen en vrouwen die in het verleden met zelfdoding in hun directe omgeving te maken hebben gehad. Ze richten zich tot een -voor hen onbekende- lotgenoot en schrijven hoe het verlies met het leven-nu verweven is. Het zijn brieven over verdriet en liefde, woede en respect, wanhoop en hoop.

Daar leefde de gedachte dat op deze manier anderen geholpen konden worden. Om zestig mensen bereid te vinden dit te doen is samenwerking gezocht met Jolien van der Kooij te Amsterdam, docent aan de uitvaartvakopleiding, en Wouter de Jonge te Oegstgeest, uitvaartondernemer. Zij hebben de mensen gevonden en begeleid in hun schrijfproces. Uiteindelijk zijn zestig heel verschillende brieven geselecteerd. Stuk voor stuk persoonlijk. Soms adembenemend, hartverscheurend, verschrikkelijk. Soms heel praktisch: met tips om het leven verder te leven. Rouwbegeleiders, uitvaartverzorgers, geestelijken en artsen vinden hierin waardevolle verhalen. Bovendien laat het iedereen die in familie- of vriendenkring er mee te maken heeft zien hoe het is om te leven met zelfdoding. Waarom dit boek? ‘Voor erkenning, herkenning en verkenning. Maar vooral erkenning: van de nabestaanden en van degenen die zich van het leven beroofden. We willen het onderwerp uit de taboesfeer halen. De laatste tien, twintig jaar zijn allerlei taboes opgeheven, maar deze nog niet. De geliefden die iemand door zelfdoding verloren hebben, hebben daar erg veel last van.

Zestig brieven Het initiatief voor dit boek is genomen door Sinds 1883–Uitgevers te Leiden.

Verder was een boek als dit er nog niet. Dat zegt trouwens ook wel wat over het taboe. De oudste schrijver in het boek is een vrouw van 82 jaar. Haar zus beroofde zich van het leven in 1973. Twintig jaar lang heeft ze dat doodgezwegen. Letterlijk. Daar sprak je gewoon niet over.’

Was het moeilijk om mensen te vinden die dit grote en zware verdriet wilden delen met anderen? ‘Nee, dat was niet heel moeilijk. De eerste reacties waren vaak verrassend ‘positief ’. Ze vonden het een bijzonder en mooi project. In het proces daarna zijn wel diverse mensen afgehaakt. Ze kwamen in de knel met zichzelf, bijvoorbeeld omdat het nog te vers was of te veel opriep. Van de honderd mensen die met schrijven zijn begonnen hebben we nu zestig brieven en dat bewijst naar ons idee wel dat er een grote behoefte aan was.’ Hoe kan dit boek wat aan het taboe op dit onderwerp doen? ‘Velen zaten in een soort verdomhoekje. Mag ik hierover praten? Mag ik hierover schrijven? Mag het gehoord worden? Met dit boek zeggen we: ja, dat mag en hier is een podium. Ik heb nu al van veel mensen direct of indirect gehoord hoe goed het ze gedaan heeft dat ze iets konden prijsgeven van wat de zelfdoding van hun geliefde, ouder, kind, broer, zus met hen deed. Daar zijn de brieven ook op toegespitst: niet op wat er precies gebeurd is, maar op wat het met de mensen gedaan heeft. Ik vind het mooi dat je daarbij naast het verdriet, de woede, de angst en de schaamte bijna altijd ook wat ziet van liefde, hoop, respect en verandering. Mensen zijn, op een positieve manier, anders naar het en hun leven gaan kijken.’ Jolien van der Kooij en Wouter de Jonge, Leven met zelfdoding (Leiden 2014), ISBN 9789078342007, € 19,50.

Leids Kerkblad | 5

Raad van Kerken in Leiden Secretaris: mw. J. Sorgdrager, Zoeterwoudsesingel 12, 2313 AZ Leiden; tel. 0624137008 Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected] Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

Vergadering De jaarvergadering van de lid-kerken is dit jaar verschoven van juni naar het najaar. Dit was nodig om het nieuwe jaarprogramma goed voor te bereiden. Door het uitvallen van de secretaris om gezondheidsredenen heeft het (kleine) dagelijkse bestuur zich gericht op de lopende zaken. Daarbij is de betrokkenheid bij de begeleiding van Benno L. de meest opmerkelijke actie geweest. Maar ook de kranslegging op 4 mei en het overleg over nieuwe deelnemers/waarnemers hoort tot de energie-gevende activiteiten.

Herdenking Jodenvervolging De jaarlijkse bijeenkomst in de Hooglandse Kerk bracht veel ontroering. Dat kwam door het levensverhaal van mw. Dresden, de zang door chazan Gould, muziek door Hester Groenleer en Matthias Havinga en het nieuwe initiatief van het ontsteken van de kaarsen door middelbare scholieren. De tentoonstelling ‘Over het hoofd gezien, recent gevonden beelden van een joodse familie in 1940-1945’ was gedurende enkele weken te zien en trok veel belangstelling. Door uitbreiding is het Beraad inmiddels uitgegroeid tot 10 personen. Dat geeft een stevige basis voor de voortzetting van dit initiatief onder de titel ‘Blijvend gedenken’.

Wereldraad: ‘een pelgrimage van vrede en recht’ Het Central Comité van de Wereldraad van Kerken vergadert van 2 tot en met 8 juli in Genève. Voor het eerst sinds de inspirerende assemblee in Busan is deze vergadering bijeen. Een hartelijk weerzien met mensen uit Korea, Indonesië, Kenia, Nigeria, Egypte, Rusland, de Verenigde Staten, Jamaica, Brazilië… ja, waarvandaan niet eigenlijk? Opnieuw word ik getroffen door de verbindende kracht die uitgaat van de eenheid in Christus waarbinnen we wereldwijd aan elkaar gegeven zijn. In Busan werd uitgesproken dat we als kerken wereldwijd een ‘pelgrimage van vrede en recht’ willen gaan. Ook in Nederland is in de afgelopen maanden nagedacht over de vraag hoe je die pelgrimage gestalte zou kunnen geven. Veel van wat kerken doen en zijn heeft volop te maken met vrede en recht. Omzien naar elkaar, projecten van schuldhulpmaatje, de zorgzame kerk, groene kerken, voedselbanken: voor veel mensen is het werk dat direct samenhangt met hoe zij zich door God aangesproken weten.

Toch valt me op hoeveel urgenter die woorden van vrede en recht klinken wanneer je met mensen van wereldwijd bij elkaar bent. De zorgen uit Nigeria liggen direct op tafel. Uit het land waar Boko Haram actief is, horen we van initiatieven waarbij christenen in gesprek gaan met jonge moslims om samen een weg van vrede te vinden. Syrië en Irak

komen uiteraard ter sprake. Verschrikkelijke verhalen worden gedeeld. ‘In Mosul is geen levende christen meer te vinden’, klinkt het. Het ontneemt je de adem en bijna ook de moed. Totdat een Syrische kerkleider spreekt over de kracht die er zelfs nu nog uitgaat van de kerk in Syrië. ds. Karin van den Broeke

Levensbeschouwelijk Platform Charter 4 Compassion - Leiden Site: www.c4cleiden.nl - Mail: [email protected]

Bijeenkomst ‘Charter for Compassion’ Op donderdagmiddag 12 juni was er een bijzondere bijeenkomst in het stadhuis van Leiden. Voor de vierde keer kwamen vertegenwoordigers van verschillende levensbeschouwelijke richtingen en maatschappelijke organisaties bij elkaar. Zij zetten zich in om het ‘Charter for Compassion’ breed te laten doorwerken in de Leidse samenleving. De gemeente stelde hiervoor de mooiste zaal van het stadhuis, de trouwzaal, ter beschikking. Na een aantal inleidende praatjes over compassie-activiteiten kregen de aanwezigen de gelegenheid iets persoonlijks te vertellen over hun compassievolle acties.

6 | Leids Kerkblad

Iemand vertelde over een spontane actie om met een groep vrijwilligers iemand te helpen zijn verwaarloosde huis weer op orde te krijgen. Er werd verteld over het maken van een buurtfilm en hoe dit tot bijzondere nieuwe vriendschappen en relaties leidde. Zo kwam er een tiental voorbeelden voor het voetlicht die alle werden afgesloten met een pakkende stelling. Na afloop was er onder het genot van een verfrissing een ontspannen samenzijn van alle deelnemers aan deze compassiebijeenkomst waarbij nog meer informatie kon worden uitgewisseld en gedeeld. Fernanda van Keulen

Mens in beeld ‘Dat was een gouden stap in mijn leven...’ Henk Hemstede in gesprek met dominee Marjan Driessen

Dominee Marjan Driessen werd in 1949 in Rotterdam geboren en ging na haar eindexamen gymnasium in een kerkelijk uitwisselingsprogramma voor een jaar naar een Highschool in de USA. Zij maakte kennis met een Amerikaanse geloofsbeleving. Het vormde haar en beïnvloedde haar studiekeuze: theologie in Leiden.

‘Vanuit de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten (VVP) kwamen verzoeken om te komen preken. Leuk om te doen. De Haansta Kweekschool werd opgeheven. Ik werd bestuurslid van de VVP Leiden- Oegstgeest en besloot me bij te scholen in pastorale vakken, dogmatiek, en enkele cursussen te volgen. Ds. Hetty Zock vertrok als predikante van de VVP en ik werd gekozen om haar op te volgen. Dat was een gouden stap in mijn leven. Mijn benoeming was voor een beperkte werktijd. Daarnaast ging ik voor een aantal uren meedoen in het pastorale team van Verpleeghuis Zuydtwijck in Leiden. Wel een grote overgang. Als docente bepaalde ik de lesstof, als dominee word je geleid door wat er vanuit de mensen uit de geloofsgemeenschap op je af komt.

‘Mijn godsdienstleraar op het gymnasium, Rien Elfferich, was een inspirerende docent. Hij zei: ‘De kortste weg naar jezelf is een reis om de wereld’. Op de zondagsschool vond ik de Bijbelverhalen prachtig. Van huis uit ben ik wel gelovig opgevoed, maar we gingen niet vaak naar de kerk.’ Marjan deed haar kandidaatsexamen en werd godsdienstdocente op de Haanstra Kweekschool in Leiden. Ze besloot het kerkelijk examen eerst te doen en daarna haar doctoraal met als bijvak Islam.

Op school had ik leerlingen en collega’s om mij heen. Als dominee zat ik vaak in mijn eentje de preek te maken. In mijn studietijd in Leiden was Suze de Mey mijn hospita en vriendin. Later werd zij predikante van de Vredeskerk. Haar pastorale omgang met de mensen: zo hartelijk, praktisch, laagdrempelig en dicht bij de mensen. Zij was voor mij een voorbeeld, maar stierf in 1990. Geloven is voor mij een verlangen en hopen dat het goed komt met de mensen op de wereld. Dat die wordt zoals God dat bedoelt. Dat wij mensen daar naar toe leven. Hij heeft gezegd: ‘Ik ben er!’

Er is meer dan je denkt en dat je daarvoor open kunt staan. Wij mensen zijn er voor elkaar. Geloof verandert ook in je leven: van zo is het, zo geloof ik het naar ik weet het niet zo precies. En toch blijft dat verlangen. Ik houd van symbolen, maar ze moeten wel verwijzen naar hun oorspronkelijke betekenis. Dus geen palmpaasstokken met piepschuimslingers. De kerstboom met de oorspronkelijke versierselen die naar vruchtbaarheid verwijzen en later gekerstend zijn. Een altijd groene boom verwijst naar leven, kerstballen verwijzen naar appels en engelenhaar naar haaroffers. Echte kaarsen in de boom: licht en warmte. Na de kerstdienst krijgen de mensen bij ons een kaars mee en na de paasdienst een bosje narcissen. De VVP Leiden-Oegstgeest komt samen in het Dorpscentrum in Oegstgeest. De liturgie is sober. Eén keer per jaar vieren wij het Heilig Avondmaal. Een trouwe groep mensen, die er graag bij wil horen. Ook mensen van gereformeerde en rooms-katholieke huize. Voor de openheid. Het geloof ligt bij ons niet allemaal zo vast. De zekerheid van de orthodoxie, daar passen wij niet zo in.’ Dominee Marjan Driessen is getrouwd met Harm Jan Smid, wiskundedocent. Zij hebben twee zonen: Haiko, die geschiedenis en bestuurskunde studeerde en Hylke, die biologiedocent is. De bloemrijke tuin is haar hobby. Zij houdt ook van brieven schrijven en danst graag.

Leids Kerkblad | 7

Met respect voor uw wensen In rust en stijl afscheid nemen

du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V.

Ichthus

Boekhandel

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden

e •Leiden AMBASSADOR korevaarstraat leiden •• Telefoon: 071-5147061 Nieuwstraat 27 2•164 postbus

Dat kan 24 uur per dag, Dat was pas een mooie uitvaart. 7 dagen per week in Maar hoe regel je zoiets? ons uitvaartcentrum. Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax 071 514 35 49 e-mail [email protected] BOUW & ONTWIKKELING B.V.

du Prie Begraafplaats Rhijnhof

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Monuta Luit BelVan 071der - 521 32 31 WillemMonuta de Zwijgerlaan 179, Leiden Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden 071-5213231 Bel’t071 - 573 08 30 Monuta Leidse Huys Monuta ‘t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl 071-5730830

Dat was pas een mooie uitvaart. De steun bij iedere uitvaart.8

ZAALBERG

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen.

makelaardij

Lid LMV

***

voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.

- snelle transactie taxaties -Ondersteuning scherpe tarieven Professionele Events Bel 071 - 521 32 31 - snelle Bel 071 - 573 08www.zaalbergmakelaardij.nl 30 web:

Monuta ‘t Leidse Huys & Soek email: [email protected] Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl

Voor een regelrechte sfeerverademing!

Business Bloemist

IchthusLid ZAALBERG

Workshops Eventdecoratie Boekhandel makelaardij LMV

Greenstyling

Energieweg 16 Zoeterwoude

071-512 08 29

www.nieuwenburg.nl

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

BijBels, Boeken en muziek - snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven

www.ichthusboekhandel.nl “Rijks beëdigd makelaar”

du Prie

korevaarstraat 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061 web: www.zaalbergmakelaardij.nl email: [email protected]

Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

met recht van koop

Openingstijden kantoorPIANO’S in het Poortgebouw BARNING sinds 1921 Fournituren DMC splitzijden Babykleding op werkdagen van 09.00 tot 16.00 uur Rijkstraatweg 22d, 2171 AL Sassenheim e-mail: [email protected] www.barning.com website: www.rhijnhof.nl

Verhuur van zaalruimte

voor vergaderingen, recepties, Setterlady / Setterlaine damesmode cursussen, bijeenkomsten e.d. Hollandia / Ten Cate ondermode

Beheerder : R. van Heyningen Leiden Tel. 071 - 52 128 58

Kerk en Theologie

1, 5123578 2317 ST Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Watermolen Leiden, Tel. (071)

n Ichthus r da mee ar

ja Al Boekhandel

. 8

8

35 hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR B i j B epostbus l s ,164 Boeken en muziek 2300 ad leiden telefoon www.ichthusboekhandel.nl 071 514 32 44 telefax 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061 korevaarstraat www.baartbv.nl 071 514 35 49 e-mail | Leids Kerkblad [email protected]

HAARHUIS VA N TO N G E R E N

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon 071-5125212

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

Ontwerp Meubilair verhuur Realisatie Decor verhuur

LAAN TE RHIJNHOF 2332 HZ LEIDEN TEL. 071 532 06 09 FAX 071 532 04 48 Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

Van organisatie tot decor inrichting “Rijks beëdigd makelaar”

***

mogelijkheden voor begraven en as-bestemmingen. Verhuur van zaalruimte

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee. Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden

an er dr e m a Al 35 ja

hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR postbus 164 met recht van koop 2300 ad leiden BARNING PIANO’S sinds 1921 telefoon Al meer jaar Rhijnhof een bijzondere 071dan 514100 3222d, 44 is 2171 Rijkstraatweg AL Sassenheim begraafplaats met een prachtige natuur. telefax www.barning.com Het nieuwe met mooi aangelegde vijvers en 071gedeelte 514 35 49 hagen kwam in 2010 gereed. e-mail De begraafplaats [email protected] een ruime keuze aan

Monuta Soek Hoogmadeseweg 66, Leiderdorp 071-5730834 Maar hoe regel je zoiets?

Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak. 90x62mm

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

email: [email protected]

Spreken over God

Setterlady / Setterlaine damesmode Dijkmanschans 198 ZoeTermeerJilles de Klerk Hollandia / Ten Cate Vorig jaarondermode promoveerde

Telefoon 079-3312993 Onderbrekingen: het begrip metaforis

Restauratie / Renovatie / Utiliteitsbouw / Woningbouw [email protected]

www.haarhuisvantongeren.nl Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578 Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een bekende naam. HAA R HJüngel UIS Dat klopt. In Nederland geniet

Mens in beweging Wij zijn niet ons brein Een weg voor mantelzorgers van dementerenden door Tim van Iersel

De impact van dementie is groot. Op degene die de ziekte heeft, maar ook op de mantelzorger. Alzheimer Nederland verwoordde dat enkele jaren geleden treffend in de uitspraak: ‘Hij heeft het, zij lijdt eraan.’ Mantelzorgers van dementerenden kunnen lijden aan het zien van de achteruitgang van hun dierbare. De achteruitgang van de dementerende noopt de mantelzorgers eigenlijk al tijdens het leven afscheid te nemen van de persoon zoals ze die hebben gekend. Dementie is daarom een rouwproces voor de mantelzorgers, terwijl hun dierbare nog leeft. Dat verwoordde een mantelzorger treffend: ‘Ik ben nog getrouwd, maar eigenlijk al weduwe.’ Ik heb gemerkt dat de tragiek voor mantelzorgers groot is in de periode kort voor opname in een verpleeghuis. Soms kunnen dementerenden naar vertegenwoordigers van instanties goed verhullen dat ze achteruitgaan, waardoor opname in een verpleeghuis lang wordt uitgesteld. Ook het langs elkaar heen werken van instanties, of onenigheid binnen de familie over het wel of niet opnemen van vader of moeder in een verpleeghuis kan mantelzorgers tot wanhoop brengen. Ik heb meerdere mantelzorgers mij laten vertellen dat ze zelfs bijna in staat waren hun dierbare iets aan te doen, uit pure wanhoop. Mantelzorgers kunnen zichzelf uitputten in hun liefdevolle zorg. ‘Ik wilde haar zo lang mogelijk thuishouden,’ zei een partner van een dementerende mevrouw me. Dat lukte uiteindelijk niet meer: ‘Toen schaamde ik me ontzettend. Ik kon het niet verkroppen dat ik de zorg niet meer kon bieden.’ Daarbij kan de omgeving ook een vernietigende rol spelen, zoals een mevrouw mij vertelde: ‘Mijn familie zei me glashard: ‘Je hebt haar gewoon weggestopt in dat verpleeg-

huis.’ Weinig herkenning van jouw rol als mantelzorger kan tot verregaande eenzaamheidsgevoelens leiden. Het daadwerkelijk laten verhuizen naar een verpleeghuis roept een veelheid aan gevoelens bij mantelzorgers op. Er is opluchting dat de dierbare nu in goede handen is. Schuldgevoelens, omdat jij vrij naar buiten kunt lopen en je dierbare ‘opgesloten’ achterblijft. Angst, om hoe het nu verder zal gaan in het verpleeghuis: kan de dierbare zijn of haar draai vinden? En ook twijfels, wanneer het goed gaat met de dierbare in het verpleeghuis: was de opname dan wel nodig geweest? Ook mantelzorgers lijden dus aan dementie, uiteraard in verschillende mate. Als dat lijden groot is, hoor ik soms de roep naar verlichting: “Was hij maar dood!”

‘Waar het om draait, is uiteindelijk acceptatie van de ziekte,’ zo zegt oudminister Maria van der Hoeven, wiens man dementerend was over haar weg als mantelzorger. Die aanvaarding voelt in eerste instantie zo onnatuurlijk, maar geeft tegelijk nieuwe levensenergie. Om daartoe te komen, is het wel belangrijk gevoelens van schuld, schaamte, machteloosheid, woede en zinloosheid te erkennen. Om daarvoor ruimte te maken, in

gesprek met elkaar als familie en vrienden. Dan kan er ook ruimte ontstaan om zelf je eigen leven te behouden, omdat je bijvoorbeeld niet uit schuldgevoel jezelf voorbij loopt in zorgtaken voor de dementerende. Het kan zelfs deuren openen naar nieuwe waarden in het leven. Zo sprak ik een mantelzorger die vertelde dat de dementie van haar vader als een leerschool is geweest: ze leert beter met gevoelens om te gaan, ze kan accepteren wat er gebeurt, ze leeft meer in het hier en nu, ze telt haar zegeningen. Een belangrijke weg daartoe die mijzelf helpt in het werken met dementerenden, en die ik mantelzorgers zou willen aanraden, is mediteren. Het helpt mij om door mediteren een weg van aanvaarding en loslaten te oefenen. In mediteren oefen je je om je niet vast te klampen aan je gedachten, waardoor er ruimte ontstaat voor vertrouwen. Het helpt mij ook in het werken met dementerenden, wanneer gedachten over zinloosheid of machteloosheid de kop op steken. Als ik die gedachten kan aanvaarden en zodoende los kan laten, ontstaat er ruimte om dieper te kijken naar de dementerende, naar de ziel. De ziel die niet verloren gaat, al is het geheugen zwaar aangetast. Wij zijn niet ons brein, maar onze ziel, in Christus. Tim van Iersel geestelijk verzorger Libertas Leiden

Leids Kerkblad | 9

Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected] Coördinator: Ton Snepvangers, [email protected] Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater, [email protected] Redactie diaconie-pagina: Henriëtte van den Broek, [email protected] Bankrekeningnrs: NL46INGB0000097065 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; NL61INGB0007820129 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Website: www.debakkerijleiden.nl Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: [email protected]

Afrikadag 2014: een feest van verbondenheid Zo’n 170 mensen, waaronder 27 kinderen, vierden op zaterdag 24 mei Afrikadag 2014 in de Vredeskerk. De dag had

workshops Afrikaans speelgoed maken en Senegalese dans en Luafrostyle verzorgde een workshop armbanden maken met Afrikaanse printstof. Heel wat bezoekers liepen rond met een hennaversiering op hun handen en benen. Jong en oud hadden een paar gekleurde plukken laten vlechten in hun haren. Anderen lieten zich inspireren tijdens de lezing van prof. dr. Mirjam de Bruijn over de effecten van mobiele telefonie in Afrika. De ontvangstruimte was feestelijk versierd en er hingen prachtige foto’s aan de muur met beelden uit verschillende Afrikaanse landen. Van het buffet, verzorgd door vrouwen uit de Afrikaanse gemeenschap, werd volop genoten van de hapjes en lekkernijen uit o.a. Guinee, Marokko, Congo, Angola en Rwanda.

als centraal thema ‘Ubuntu’ wat betekent: ik ben wie ik ben, verbonden met anderen. En dat gevoel van verbondenheid werd op allerlei manieren zichtbaar. De dag begon met een spectaculaire aftrap in de ochtend in het centrum van Leiden op het Stadhuisplein. Bezoekers van de markt en voorbijgangers werden blij verrast door de Flashmob die verzorgd werd door de groep Djembé Défi. Het optreden bestond uit percussie en zang waarbij een van de artiesten op stelten liep. Het middagprogramma van Afrikadag werd dit jaar gehouden in de Vredeskerk en werd geopend met een inspirerende speech van Anita Ntakarutimana uit Burundi. Bezoekers werden op swingende wijze tijdens de inloop en gedurende de intermezzo’s toegezongen door het gospelkoor Logos Rehma. Kinderen konden zich aansluiten bij een apart programma dat voor hen verzorgd werd door de jongeren van M25 Leiden. Volwassenen konden deelnemen aan de

10 | Leids Kerkblad

De sfeer was ontspannen en gezellig. Er werd enthousiast en met veel bewondering gekeken naar de schitterende en vooral ook kleurrijke modeshow waar traditionele en moderne Afrikaanse kleding uit o.a. Marokko, Togo en Burundi getoond werd. De dag werd afgerond met een muziek­ optreden van Djembé Défi met marionetten, waarbij een mix van diverse Afrikaanse klanken de ruimte vulde en op het ritme van de drums werd gedanst! Aan het eind van de dag keerden de bezoekers huiswaarts met een schat aan feestelijke herinneringen aan de ‘Journée Africaine 2014’.

Wisseling van de wacht In de diakenvergadering van juni 2014 in De Bakkerij is afscheid genomen van Jan den Boeft. Hij was jarenlang diaken van de Binnenstadsgemeente en secretaris ad interim van het Dagelijks Bestuur van de Diaconie Protestantse gemeente Leiden en betrokken bij het werk in De Bakkerij. Zijn opvolgster als secretaris is Inge

Feiken, die als diaken bevestigd zal worden in de Vredeskerk op 16 november, maar nu al taken vervult. Het Dagelijks Bestuur van de Diaconie bestaat verder uit Bert Verwey (voorzitter), Wim Nieboer (penningmeester) en Henk Vis (beheer).

Aan tafel met worteltaart en wentelteefjes! Zaterdag 14 juni organiseerde Diaconaal Centrum De Bakkerij, naar aanleiding van het programma Toegewijde Kunst, een Straatmaaltijd voor de Voedselbank om gezonde producten te verzamelen als aanvulling van het voedselpakket. Niet voor niets stond enkele weken in De Bakkerij het altaarstuk ‘Het Voedsel’ opgesteld om mensen stil te laten staan bij de waarde van hun voeding. Al vroeg in de ochtend sjouwden zo’n 30 vrijwilligers enorm veel spullen vanuit De Bakkerij naar het Kinderrechtenhuis aan de Hooglandse Kerkgracht. Op het binnenplein werden kraampjes, tafels en stoelen klaargezet, zodat de gasten rond 12 uur gezellig konden aanschuiven om de lekkere gerechten goed te kunnen proeven. Ter verwelkoming van de gasten speelde straatmuzikant Rafaël aan de poort van het Kinderrechtenhuis op zijn accordeon. Voor de kinderen was ballonartieste Bloony aanwezig, die in een handomdraai van ballonnen de leukste creaties maakte voor passanten op de Hooglandse Kerkgracht. De gasten hoefden niet voor hun maaltijd te betalen, maar konden diverse houdbare, gezonde en eiwitrijke producten inleveren, zoals zilvervliesrijst, noten, peulvruchten of blikjes vis. Deze producten gingen naar de Voedselbank als een gezonde aanvulling op het bestaande pakket. Diverse kookclubs hadden vooraf overheerlijke gerechten klaargemaakt vanuit hun eigen culturele achtergrond. Oók gerechten bereid van levensmiddelen die normaal gesproken in de pakketten van

Leidse Straat (opvang van dakloze gezinnen). Met de opbrengst van giften en een enkele sponsoractie gaat er een bescheiden bedrag mee om te klussen.

Sterspeler vanuit De Bakkerij

de Voedselbank zitten, zoals wortelen en witbrood. Bezoekers konden dus naast sandwiches, diverse rijstgerechten en salades onder meer genieten van wortelsoep, worteltaart, wortels verwerkt in salades en heerlijke versgebakken wentelteefjes. Deelnemers en begeleiders van de Stichting Arabische Vrouwen Narcis, de Diaconie Franstalige Afrikanen, de Multicultikookclub en de kookateliers van het project Lekker-Gezond-Goedkoop vertelden enthousiast over hun activiteiten en hun bijdrage aan deze bijzondere Straatmaaltijd. Tijdens de maaltijd voerde Mobiel theater Geurend Hooi een indrukwekkende cabaretvoorstelling uit op de binnenplaats van het Kinderrechtenhuis, waarin duidelijk naar voren kwam dat ieder van ons afhankelijk kan worden van de Voedselbank: door de crisis, domme pech, ontslag of verkeerde keuzes, waarbij schaamte je soms te lang doet wachten om hulp te zoeken. De boodschap van de uitvoering was helder en eenvoudig: Gooi met gemak je voedsel in een bak!! De actrices lieten duidelijk zien hoe belangrijk en eenvoudig het inleveren van levensmiddelen kan zijn. Zet ergens een bak neer en zamel voedsel in! Aan tafel werden in twee en een half uur tijd ruim 170 gasten ontvangen, die naast een stapel kratten en tassen met voedingsmiddelen ook nog € 200,- gaven voor tegoedbonnen van diverse levensmiddelen, waar na afloop van de Straatmaaltijd boodschappen voor werden gekocht voor de Voedselbank. Iedereen kon terugkijken op een bijzonder geslaagde dag waarin we met veel mensen, zowel bekenden als onbekenden, aan konden schuiven voor de Voed-

selbank. Veel mensen vonden het heerlijk om elkaar op deze wijze te ontmoeten, even bij te praten of elkaar te leren kennen en ondertussen te genieten van de muziek, het theater en de heerlijke gerechten van de Straatmaaltijd.

Avondmaalsproject ‘2x Zorg in Afrika’ nu echt afgesloten

Op 20 juni was het Wereldvluchtelingendag, een dag ingesteld door de Verenigde Naties, om aandacht te vragen voor de bescherming van vluchtelingen. Om op een positieve manier aandacht te vragen voor vluchtelingen in Nederland organiseerde UNHCR, VluchtelingenWerk Nederland, Kerk in Actie en Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF een bijzondere voetbalwedstrijd. Op vrijdag 20 juni speelde het RTL Sterrenteam een vriendschappelijke wedstrijd tegen een team van vluchtelingen op het dak van de IKEA-vestiging in Utrecht.

Het Avondmaalsproject, dat van Pasen 2013 tot Pasen 2014 geld inzamelde voor twee projecten Afrika, de Stichting zonder Strijkstok en het Poor People Fund(PPF), heeft € 6226,00 opgebracht. Dat betekent dat aan beide projecten een bedrag van € 3113,00 is overgemaakt. De laatste berichten van de Stichting zonder Strijkstok las u in het vorige ­kerkblad. Daarom in dit kerkblad informatie over het PPF. Uit dit fonds kunnen patiënten van het Morgenster Mission Hospital in Masvingo in Zimbabwe een bijdrage krijgen als zij hun ziekenhuisrekening niet kunnen betalen. Het ziekenhuis maakt deel uit van een zendingspost en heeft 240 bedden. Zo’n 176.000 mensen zijn aangewezen op de zorg van dit ziekenhuis. HIV/Aids is een groot probleem in Zimbabwe. Het PPF werd voorgedragen door de Marewijkgemeente. Vanuit deze gemeente zijn Annemarie en Mark Horst in 2011 door de Gereformeerde Zendingsbond uitgezonden naar het ziekenhuis.

Aan het werk in Roemenië Begin juli zijn acht ervaren vrijwilligers naar Roemenië gereisd om daar samen met Roemeense jongeren aan de slag te gaan in de projecten van de Fundatia Lazarenum, het bejaardenhuis, het Picihuis (opvang van straatkinderen) en de

Ndayitabi Nzabamwita, onze vaste vrijwilliger van de Diaconie Franstalige Afrikanen, speelde als centraal verdediger in een team van vluchtelingen met verschillende nationaliteiten, tegen het RTL-sterrenteam onder aanvoering van presentator en acteur John Williams. Er was een flinke delegatie supporters vanuit De Bakkerij gehuld in het oranje (de kleur van het shirt van het team van de vluchtelingen) aanwezig om onze sterspeler en zijn teamgenoten aan te moedigen. De wedstrijd eindigde in een 2-2 gelijkspel.

Leids Kerkblad | 11

Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, mail: [email protected] tel. 071 - 5232488, bij voorkeur tussen 08.00 en 09.00 uur, bij spoed: 0654797098 Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: M. Dijkstra, tel.: 06 - 25275203, [email protected] Penningmeester: mw. G.G. Betgen-Vroomans, Nijmanhof 2, 2375 WD Rijpwetering Bankrekeningnr.: IBAN: NL30INGB0000111806 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 - 5149636, [email protected]

GEMEENTELEVEN

Promotie

DAL Door andere prioriteiten werd de belronde ‘de dominee aan de lijn’ flink vertraagd. De resultaten van de eerste honderd gesprekken zijn een forse aanmoediging om de gang er weer in te brengen. Doelstelling is om alle betrokkenen bij de LBG gedurende één kwartier te ‘horen’ over wat je zoekt in de kerk, en of je dat er ook vindt, en wat je zelf zou willen bijdragen. Doorgaans wordt er van te voren gebeld/gemaild om een belafspraak te maken. Een vriendelijk verzoek is om middels de uitnodigingskaart (in de kerk te vinden) of per mail aan te geven dat zo’n ‘belletje’ op prijs wordt gesteld en wanneer dat zou schikken.

Doopviering Op 31 augustus is de volgende doopviering. Aanmelding vooraf bij de wijkpredikant.

Geboren Op 22 juni is de tweeling geboren van onze scriba Manuel en zijn vrouw Mieke Dijkstra-Waltmans. Het zijn twee jongens: Samuël Quinten en Benjamin Julius. Na een moeilijke geboorte maken de twee het op dit moment goed. Datzelfde geldt de trotse moeder en vader. Ze schrijven bij de geboorte van hun zonen: ‘twee stralen van licht, gelijk en toch verschillend, een nieuwe wereld’. Van harte gefeliciteerd met deze jonge mensen die door jullie het leven mochten en mogen ontvangen.

Trouwen Op 23 augustus trouwen Ron Chin en Nienke van Oeveren. In een aansluitende

12 | Leids Kerkblad

plechtigheid vindt zowel het burgerlijk huwelijk als de kerkelijke inzegening plaats. Dat is om 14.30 uur in de Hortus Botanicus van Leiden. Op 6 september trouwen Edwin de Vries en Saskia Dekker. De kerkelijke bevesti-

ging vindt plaats om 14.00 uur in de Ev.Lutherse Kerk. We wensen beide bruidsparen een gloedvolle trouwdienst en een fijne dag toe.

Esther van de Glind zal op 4 september haar proefschrift verdedigen aan de Universiteit van Amsterdam. Helaas werd de eerder geplande promotie door het overlijden van haar vader uitgesteld. Zij deed onderzoek naar ‘Evidence-based medicine in geriatrics’. Aanleiding voor dit onderzoek is de constatering in de eerste stelling: ‘De zorg voor de geriatrische patiënt is voor het grootste deel gebaseerd op de ervaring van de dokter, voor een kleiner deel op de verwachtingen van de patiënt en familie en voor een nog kleiner deel op wetenschappelijk bewijs.’ Zij onderzocht verschillende methodes die ervoor moeten zorgen dat er meer relevant onderzoek met en voor ouderen gedaan wordt, zoals het meta-analyseren van individuele patiëntendata en tevens dat dit onderzoek beter beschikbaar komt met zoekfilters voor literatuur.

LEREN

Overleden

Bewust geloven

Op 22 mei is dhr. Johannes de Vries overleden, hij werd 82 jaar. ‘Moegestreden heeft hij dit leven verlaten, nu heeft hij de rust waarnaar hij zo verlangde’. Bijzonder waren zijn laatste woorden, geschreven op de Ipad omdat hij niet meer kon spreken: “Ik bid voor jullie allemaal”. Veel sterkte wensen we zijn vrouwen en verdere familie.

Op zondag 25 mei was de afsluiting van de groep Bewust Geloven. De volgende gemeenteleden deden openbare belijdenis van hun geloof en werden bevestigd tot lidmaat van de kerk: Jurgen Boonstra, Rozemarijn BoonstraSchalk, Marthe Harkema, Josine Heijnen, die ook het sacrament van de Heilige Doop ontving, Hessel Heins, Joanneke van der Heul, Yvonne Viejou. Voor Elisabeth Wunderle voelde de dienst als een bevestiging van de Konfirmation die zij op jongere leeftijd in Duitsland deed. Ook de geloofsgedachten van groepslid Jacobien Sap kwamen naar voren in de dienst.

bijzonder dankbaar dat zij hun inspiratie met ons wilden delen.

Ondertekening C4C Op pinksterzondag heeft de voorzitter van onze kerkenraad het ‘compassiedoek’ getekend namens de Leidse Binnenstadsgemeente. Al bij het begin in 2009 verbond onze kerkenraad zich met dit charter; de ondertekening van het ‘doek’ is als symbolische onderstreping en voortdurende herinnering aan hoe wij in de maatschappij willen staan. Tijdens de evaluerende slotavond kwam naar voren dat de Bijbelcatechese erg gewaardeerd werd. Dat er een veilige sfeer was, wat uitnodigt om te vertellen wat er in je omgaat. De belijdenisdienst werd als ‘een feestje’ en ‘heel persoonlijk’ gekwalificeerd. Deze groep gaat elkaar nog wel vaker zien en verschillende deelnemers tekenden in voor activiteiten in de LBG. Voor het volgende seizoen kom ik graag nu al in contact met belangstellenden. Dit om de planning van de ongeveer twaalf avonden tijdig te kunnen maken.

Leren met de jeugd Zie pagina 3 voor verslag van de dienst met jongeren op 29 juni.

DIENEN Diaconale Raad De diaconale raad benut de zomerperiode om het diaconale beleidsplan voor de LBG voor de komende 4 jaar op te stellen. Er is een flink aantal activiteiten gaande. Dat vraagt nadere keuzes omdat je niet alles tegelijk (goed) kunt doen. Daarbij zijn er ook nieuwe initiatieven op tafel gekomen. Wie mee wil doen met deze energieke groep is van harte welkom. Informatie bij de wijkpredikant.

DDDS Leiderschap?! Op 22 juni ontving DDDS voor de loungemiddag onze burgemeester Henri Lenferink. Leider zijn, zo stelde hij, betekent dat je de weg wijst, dat je gids bent. Bij Lenferinks aantreden in 2003 ontbrak het in Leiden aan een duidelijke koers. Vanaf zijn aantreden is Lenferink samen met wethouders en de Raad aan die koers gaan werken. Misschien is die koers voor lezers wel herkenbaar: Kennis en cultuur, daarop richt de stad zich nu al jaren. Welke leiders spreken Henri Lenferink persoonlijk aan? De burgemeester noemt Joop den Uyl, onder meer omdat hij er bewust voor zorgde dat hij tegengesproken werd. Zoals bij elke loungemiddag is er voor mensen in de zaal gelegenheid om hun eigen vragen te stellen. Waarvan heeft

de burgemeester het meest geleerd? Van het leven zelf, luidt het antwoord. Heel letterlijk zelfs. Vroeger nam Lenferink zijn beslissingen heel rationeel, haast door uit te rekenen wat hij moest doen. Dat is anders geworden. Nu heeft hij meer inlevingsvermogen voor hoe beslissingen door mensen worden ervaren. Hoe dat komt? Door de geboorte van zijn dochter. Toen onze burgemeester vader werd, werd hij ook een betere burgervader. Evert Wolters

GROET

Een hartelijke groet aan de kinderen van basis- en middelbare scholen. De vakanties zijn in aantocht. Bij de geslaagden ging de vlag uit: gefeliciteerd. Vele anderen zijn blij met een volgende stap naar nieuwe groep of leerjaar. Wie het niet rond kreeg: sterkte, houd de moed er in. Tijdens de vakantietijd kunt u voor nietspoedeisende meldingen bij de scriba (zie boven voor gegevens) of bij de voorzitter ([email protected]) terecht. In geval van ernstige ziekte of overlijden wil ik vragen mij een sms te sturen. Mooie weken toegewenst en weer vol energie ‘tot gauw’. Ad Alblas

VIEREN Op 20 juli gaat kandidaat Shoshannah van Hattem-Vroomans voor.

CITYKERK

Op 27 juli is ons gemeentelid dominee Popko Kuiper aan de (jaarlijkse) beurt. Hij heeft een eigen serie over de Tien Geboden en stelt het zesde gebod aan de orde. In de NBV kortweg vertaald als ‘Pleeg geen moord’. Een gebod dat op weinig tegenspraak hoeft te rekenen, behalve als je dieper ingaat op de vraag wat je allemaal onder “moord” kunt verstaan, waarbij we ervoor moeten waken te gemakkelijk met een beschuldigende vinger naar anderen te wijzen en onszelf vrij te pleiten. We lezen uit Genesis 4 en Matteüs 5.

Altaarstukken

Op 3 augustus is dominee Esther de Paauw uit Leiderdorp de voorganger.

Het zal weer leeg zijn in de kerk zonder de altaarstukken. Op zondag 6 juli is de expositie gesloten. In onze diensten is op verschillende manieren aandacht gegeven aan de altaarstukken. Dat was soms kort en met zakelijke achtergrondinformatie, soms uitgebreid met een altaarstuk als hoofdthema in de dienst. Telkens werden de kinderen erbij betrokken en speelde het thema van het voor die zondag gekozen altaarstuk door de hele dienst, gebeden en verkondiging heen. We zijn Hanneke de Munck en de met haar verbonden collega-kunstenaars

Op 10 augustus wordt de dienst geleid door kandidaat Shoshannah van Hattem-Vroomans. Op 17 augustus gaat dominee Arie Kooyman voor. Op 24 augustus zal de preek verzorgd worden door ons gemeentelid prof. dr. Jan Boersema. Deze theoloogbioloog zal het hebben over geloof en schepping. Op 31 augustus lezen we volgens rooster uit Matteüs 17:14-20 over de kracht van geloof ‘als een mosterdzaadje’. Dat past heel mooi bij de viering van de Heilige Doop. Op 7 september is rabbijn Awraham Soetendorp in ons midden. Hij gaat het hebben over innerlijke samenwerking tussen religies, onder het thema ‘stille revolutie’.

Leids Kerkblad | 13

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071 - 5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl, www.ekklesialeiden.nl, www.rapenburg100.nl Studentenpastor: ds. Rob van Waarde (PKN), 06 - 41935997, [email protected] Participantenpastores: ds. Christiane van den Berg-Seiffert (PKN), 071 - 5125137, [email protected] ds. Henk Schouten (PKN), 071 - 5218723, [email protected] drs. Jac van der Hoeven (RK), 071 - 5224801, [email protected] Academiepredikant: ds. Christiane Berkvens-Stevelinck (Rem.), 010 - 2298774, [email protected], www.moederoverste.nl Rekeningnummers: Voor lidmaatschap LSE en vrijwillige bijdragen: NL66 INGB 0004 8198 29 t.n.v. Vereniging LSE Voor diaconaat: NL42 INGB 0003 3133 66 t.n.v. Stichting Diac. Fonds LSE Vereniging LSE: Amos Kater, [email protected], Marga Bakker, vicevoorzitter, [email protected] Wim Schouten, [email protected], Diederik van Essel, [email protected]

HOOGLANDSE VIERINGEN Iedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. De diensten zijn thuis te beluisteren via www.kerkomroep.nl De meditaties zijn na twee weken verkrijgbaar op de informatietafel. Vaak zijn ze ook te vinden op www.ekklesialeiden.nl onder inspiratie/overwegingen.

hoogleraar remonstrantse theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Trouw-lezers zullen haar kennen uit een interview ter gelegenheid van haar inaugurele oratie. Daar is ook een boekje uit voortgekomen: Aan de heidenen overgeleverd. Ze is voor een eerherstel van de systematische theologie maar dan wel zo dat er voor mensen van nu een nieuwe taal wordt gesproken. Anderen zullen zich haar herinneren van het zondagse programma ‘Boeken’ waarin zij op 19 januari werd geïnterviewd door Wim Brands. Op diezelfde zondag zal het nieuwe nummer van Hooglandse Nieuwe klaarliggen met als thema: Geleerd.

Startfeest zondag 21 september Op zondag 21 september wordt het nieuwe seizoen van de LSE gevierd met een feest voor de Ekklesia in haar volle breedte. We komen eerst bij elkaar voor de viering in de Hooglandse Kerk, aanvang 11.45 uur. Het feest voor jong en oud eindigt om 17 uur in park Matilo bij Roomburg. Meer informatie in het volgende nummer van het kerkblad.

Gedurende de zomerdiensten tot eind augustus bepaalt de voorganger het thema van de dienst. De Schola is op zomerreces gegaan, na het einde van het seizoen te hebben gevierd met een tuinfeest. Dubbel feestelijk werd het toen Bette Westera daar arriveerde met haar zojuist gewonnen Zilveren Griffel voor haar boek ‘Held op sokken’. Op zondag 7 september is de Schola weer aanwezig. We openen dan het academisch jaar met als gastspreker Christa Anbeek, verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht en sinds 1 september 2013 bijzonder

14 | Leids Kerkblad

Het pastorale trio in de verlenging Zo’n twee jaar geleden is een prachtige constructie bedacht die het mij mogelijk maakte om als participantenpastor in de Ekklesia te kunnen werken. Zolang ik nog werk aan mijn proefschrift, vervullen Jac van der Hoeven, Henk Schouten en ik samen als pastoraal trio de functie van participantenpastor. Inmiddels hebben wij een kleine twee jaar op deze manier gewerkt. Zelf heb ik gedurende die twee jaar heel prettig gewerkt in de Ekklesia en ook veel geschreven aan mijn proefschrift. Het eind van dat proefschrift komt in zicht, maar het is nog niet

af. Om die reden hebben wij als participantenpastores en het bestuur besloten om nog vijf maanden langer op de huidige manier door te gaan. Aan het eind van het jaar wil ik het stokje dan overnemen van Henk en Jac. Dan ligt mijn boek als het goed is bij de leescommissie. Tot die tijd zal ik mij in mijn werkzaamheden in de Ekklesia beperken tot de twaalf uur per week waarvoor ik ben aangesteld. Ik verheug me er enorm op om daarna niet meer de hele tijd bij alles innerlijk op de rem te hoeven staan, maar om met onverdeelde aandacht in de Ekklesia te mogen werken. ds. Christiane van den Berg-Seiffert

Algemene ledenvergadering Vereniging LSE De Algemene ledenvergadering van de Vereniging LSE op 20 mei stond in het teken van beweging in verbondenheid. De aanleiding was de behoefte aan een folder met een beknopte omschrijving van wat we zijn. Ook voor de website was iets dergelijks nodig. Daarnaast bleek er in de praktijk vooral bij studenten nogal eens verwarring over de vraag waar ze nu eigenlijk mee te maken hadden: de Rap100-activiteiten van het studentenpastoraat of de gemeenschap rond de diensten in de Hooglandse Kerk? Een werkgroep is daarmee uitge-

Agenda breid aan de slag gegaan. Voor voorzitter Amos Kater was dat aanleiding om te constateren dat het blijvend in beweging zijn kenmerkend is voor onze identiteit. “Verwacht daarbij geen grote stappen of plotselinge schoksgewijze veranderingen. Al zoekend naar het betere houden we het goede vast.“ Alle aanwezige leden discussieerden die avond heel concreet over de vijf thema’s: Maatschappij en LSE, Vieringen, Verbondenheid, Rapenburg 100 en Communicatie. Het bestuur is nu bezig aan de hand van het besprokene een goede tekst samen te stellen voor folder en website. Maar het denken en discussiëren gaat door. We blijven in beweging.

Lieddag in Leiden Op zaterdag 17 mei werden in de Hooglandse Kerk liederen gezongen die rijmden op de tentoonstelling van moderne altaarstukken. Met veel zangers uit Leiden en Den Haag werden twaalf liederen, grotendeels van Huub Oosterhuis, ingestudeerd o.l.v. Wim de Ru (van de Schola Cantorum) en Jan Hulsbergen (van het Haagse Jenhkakoor). Daarna vond de opening van de tentoonstelling plaats.

De vieringen zijn altijd in de Hooglandse Kerk, Middelweg 2, Leiden Aanvang: 11.45 uur zondag 20 juli ds. Henk Schouten zondag 27 juli ds. Japke van Malde zondag 3 augustus ds. Henk Schouten zondag 10 augustus ds. Christiane Berkvens zondag 17 augustus ds. Jan Delhaas zondag 24 augustus pastor Jac van der Hoeven zondag 31 augustus ds. Christiane van den Berg zondag 7 september prof. dr. Christa Anbeek en ds. Henk Schouten (liturg), Opening Academisch Jaar

werk. Sinds 2008 is zij vrijwilliger bij Sensoor, de telefonische hulpdienst. Ten slotte heeft mevrouw De Wit meegewerkt aan de totstandkoming van een dvd over de Leidse hofjes. In de zondagse dienst werd zij door Amos Kater, voorzitter van de LSE, gefeliciteerd. Nely bedankte allen die een bijdrage aan de voordracht hadden geleverd, in het bijzonder aan haar dochter Jozienke. Blij en dankbaar was ze voor deze onderscheiding en ook verrast door alle felicitaties, bloemen en cadeautjes.

Cluster Binnenstad Dank voor Koninklijke onderscheiding Nely de Wit, coördinator van ons secretariaat op Rapenburg 100, kreeg in de Hooglandse Kerk door burgemeester Lenferink de koninklijke onderscheiding Lid in de Orde van Oranje-Nassau opgespeld. De burgemeester gaf als toelichting: Mevrouw De Wit werd in 1972 vrijwilligster bij de Leidse Studenten Ekklesia. Ze werkt bij het secretariaat en was medeorganisator van de wekelijkse diensten. Van 1989 tot 1991 was mevrouw De Wit actief in het Chilifront. Van 1980 tot 2003 was zij bestuurslid en voorzitter van de Kenniskring Bedrijfsmaatschappelijk Werk. Van 1980 tot 2011 is mevrouw De Wit actief geweest binnen de Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werk, sectie bedrijfsmaatschappelijk

Contactadres: dhr C. van Vliet - e-mail: [email protected]

Op 2 juni kwam het Cluster Binnenstad bijeen om terug te kijken op de Veertigdagentijd en vooruit te kijken naar gezamenlijke inspanningen. De activiteiten in de aanloop naar Pasen zijn als zeer waardevol ervaren. Een sobere maaltijd en een in belangstelling toenemende Vesper. De volgende Vesper is op 9 november. Predikanten, organisten en dirigenten bereiden deze dienst voor. Verder is gesproken over mogelijke projecten die gezamenlijk kunnen worden ingediend bij het Vitalteitsfonds. Een kindermusical over een Bijbelverhaal in de laatste week van juni als er ook Lakenfeesten zijn. De doelgroep zijn de kinderen van de basisschool. De uitvoering wordt ingepast in de viering van 700 jaar Hooglandse Kerk. Daarnaast wordt gedacht aan een maaltijdproject waarbij het oeroude gebruik om iemand aan tafel uit te nodigen, nieuw leven wordt ingeblazen. Ten slotte zouden er naast de gemeenschappelijke folder van de drie geloofsgemeenschappen in de Binnenstad promotiefilmpjes kunnen worden gemaakt. Daar zijn elders goede ervaringen mee opgedaan. Cent van Vliet

Leids Kerkblad | 15

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 - 8870207, [email protected] Scriba: Jan en Tineke Domburg, Loevestein 42, 2352 KP Leiderdorp, tel. 071 - 5897816, e-mail: [email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Postbus 62, 2300 AB Leiden, tel. 071 - 5610122, [email protected] Bankrekeningnr.: NL62 INGB 0001 7202 66 t.n.v. Hervormde Marewijkgemeente Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 06 - 57721473 Website: www.marekerk.nl

Zomerse stilte De maanden juli en augustus zijn kerkelijk gezien maanden van weinig activiteiten. Te midden van de onrust van op vakantie gaan en van vakantie terugkomen, mogen de zondagse diensten doorgaan als het vaste ritme van ons leven. Op zondag 20 juli hoop ik mijn laatste dienst voor de vakantie te houden. Wij hopen naar zuidoost Frankrijk te vertrekken. Op zondagavond 3 augustus hoop ik in de Temple Église Réformée te Anduze een Nederlandstalige dienst te leiden. Dat is altijd een hele belevenis. In deze protestants oecumenische dienst zitten zo tussen de 400 en 600 mensen. Op D.V. maandag 18 augustus hoop ik weer uitgerust en wel mijn ambt/werk op te pakken. Tijdens mijn afwezigheid kunt u in noodgevallen contact opnemen met ouderling-kerkrentmeester Egbert Moolenaar. Ik wens u allemaal een mooie zomer toe.

Drieluik over vergelding en vergeving In de afgelopen periode hebben wij ‘s middags tijdens de themadiensten nagedacht over de sacramenten. Dat heb ik als een waardevolle route ervaren. Tot de zomervakantie had ik nog precies drie themadiensten over. Voor deze drie diensten heb ik besloten om in de prediking stil te staan bij ‘vergelding en vergeving’. Op persoonlijk vlak kan er van alles spelen. En afhankelijk van wat je hebt meegemaakt, kun je echt worstelen met de Bijbelse opdracht om iemand te vergeven die je iets ergs heeft aangedaan. Is vergeven niet in strijd met gerechtigheid? Is vergeven dan zeggen dat het niet erg is wat er is gebeurd? Om antwoord te kunnen geven op deze vragen hebben wij op zondag 22 juni geluisterd naar een aantal Bijbelteksten waarin de wraak van de Here naar voren komt. Het blijkt dat Gods wraak altijd verbonden is met zijn heiligheid en gerechtigheid. God pakt niet terug zoals wij dat soms zien in een voetbalwedstrijd. De ander wordt dan ongenadig

16 | Leids Kerkblad

hard onderuit gehaald. Gods wraak is rechtdoen; als scheidsrechter staat hij boven de partijen om op een eerlijke manier uit te spreken wie fout is. Vervolgens hebben wij op zondag 29 juni het thema ‘altijd vergeven?’ behandeld. Een sleuteltekst in deze is Lucas 17 vers 3 ‘Indien je broeder zondigt, spreek hem dan ernstig toe; en als hij berouw heeft, vergeef hem’. Er komt pas ruimte voor vergeven als de dader wordt aangesproken en hij/zij gaat erkennen dat het fout is wat hij/zij heeft gedaan. Zonder berouw kan er geen echte vergeving komen en zeker geen herstel(verzoening). In de derde themadienst (6 juli), hebben wij gekeken naar de zoektocht van verder leven zonder getoond berouw. Als wij niet oppassen kunnen wij verbitterd raken en ongemerkt anderen tot zondebok maken. Kerntekst in deze is Romeinen 12 vers 19: ‘Neem geen wraak, geliefde broeders en zusters, maar laat God uw wreker zijn’. Durf de (pijnlijke) dingen ook los te laten en te laten rusten in Gods handen.

GZB-dag 30 augustus 2014 Ieder jaar houdt de GZB haar zendingsdag. Al weer een heel aantal jaren wordt dit gehouden in de tuin van het seminarie Hydepark te Doorn. Het thema is dit jaar ‘Geloven gaat verder’. Mij is gevraagd om dit jaar een bijdrage te leveren aan deze dag door te spreken over ‘geloven gaat verder in ons leven’. Ik hoop hierbij een Bijbelse onderbouwing te geven dat geloven niet stopt bij een persoonlijke relatie met God, maar zicht geeft op Gods plan met deze wereld en dat God ons gebruiken wil tot zegen voor mensen om je heen. Het is zoals altijd een dag voor het gehele gezin. Naast het hoofdprogramma worden er speciale programma’s aangeboden voor de kinderen en de tieners. Plaats: Hydepark, Driebergseweg 50, Doorn; tijd: 9.45 -15.30 uur.

Trouwverbond

Afscheid van Herman en Riejanne Wolswinkel Op zondag 20 juli nemen wij afscheid van Herman en Riejanne en hun dochtertje Loïs. Zij gaan verhuizen naar Theodorapolder 15, 3825 LT Amersfoort. Hierdoor legt Herman ook zijn ambt als diaken in onze gemeente neer. Wij danken hen hartelijk voor de inbreng in onze gemeente. Jammer om afscheid van hen te moeten nemen. Wij wensen hen het goede toe op hun nieuwe woonadres en in hun nieuwe gemeente in Amersfoort.

Op 5 september is de trouwdag van Joram Bakker en Anke Edink. Joram en Anke waren studenten en hebben een aantal jaren geleden belijdenis van het geloof afgelegd in de Marekerk. Nu willen ze zich ook ‘echt’ gaan settelen in Leiden: Hoge Morsweg 103, 2332 HJ Leiden. We heten hen dan ook hartelijk welkom in onze gemeente. De trouwdienst begint om 19.00 uur en wordt gehouden in de Marekerk. We hopen met hen op een prachtige dag en een goed leven met elkaar en de anderen. ds. Ton Jacobs

Agenda TOV-weekend In het weekend van 16 tot 18 mei zijn we met de tieners van de TOV op kamp geweest. Vrijdagavond vertrokken we geheel in stijl van het Maffia-thema naar een mooi kamphuis in Bodegraven. Hiervandaan gingen we al snel op pad voor een maffia-smokkelspel, waarbij de maffia het de politie (de leiding) flink moeilijk maakte. Na het spel hebben de maffia en de politie zich verbroederd en gingen ze gezamenlijk aan de knakworstjes. De volgende ochtend begon met een stevig ontbijt met eieren en spek, waarna we aan de slag zijn gegaan met een Bijbelstudie over Gideon. ’s Middags hebben we een spannend CSI-spel in het centrum van Bodegraven gedaan, waarbij we aan de hand van foto’s, berichten in geheimschrift en raadselachtige voicemails een misdrijf hebben opgelost. Nadat alle teams de dader hadden ontmaskerd, werden de rechercheurs beloond met Italiaans ijs. De rest van de middag hebben we ons bij het kamphuis vermaakt met voetballen, de surfplank in het meertje en het voorbereiden van de barbecue. ’s Avonds hebben we Roodkapje van een stoere kant leren kennen in een film en gelachen om haar hippe grootmoeder.

zondag 20 juli ’s morgens doopdienst (van Julia Inderson en Thijmen Sigtermans) en afscheid van diaken Herman Wolswinkel zondag 24 augustus ’s middags themadienst zaterdag 30 augustus GZB-dag (Hydepark te Driebergen) zondag 31 augustus ’s morgens extra aandacht voor de zieken in de voorbede vrijdag 5 september om 19.00 uur trouwdienst in de Marekerk van Joram Bakker en Anke Edink zondag 7 september viering en dankzegging Heilig Avondmaal

Zondagochtend zijn we na een gezamenlijk ontbijt naar de kerk in Bodegraven geweest. Daarna hebben we met zelfgemaakte Italiaanse pizza’s het weekend afgesloten. We kijken terug op een heel leuk en gezellig weekend, overgoten door een heerlijk Italiaans zonnetje. Piet van Hekke

Missionair Stadswerk Missionair ouderling: Bastiaan Koutstaal

Pinksteren: uit de kunst Met Pinksteren stonden de deuren van de Marekerk wijd open. Voor bezoekers waren er die middag twee verrassingen. In de eerste plaats was er een gezellige high tea georganiseerd voor de buurt en iedereen die langs kwam.

Gemeenteleden hadden heel veel lekkere dingen gemaakt. Bezoekers reageerden verrast dat ze voor niets van al dit lekkers mochten eten. Deze middag leverde vele leuke ontmoetingen op met mensen uit Leiden en ver daarbuiten. De andere verrassing was de kunstexpositie, die in de maand juni was te bewonderen in de Marekerk. In samenwerking met stichting Ars Pro Deo heeft de Werkgroep Missionair Stadswerk deze tentoonstelling georganiseerd. Ars Pro Deo is een vereniging van christelijke kunstenaars die hun werken uitlenen voor tentoonstellingen in kerken. Voor deze tentoonstel-

ling zijn kunstwerken uitgezocht waarbij het pinksterfeest als inspiratiebron is gebruikt. Daarnaast hadden ook verschillende gemeenteleden kunst aangeleverd voor de expositie. Er is veel talent in onze gemeente zoals schrijvers, beeldhouwers, schilders, fotografen en een weefster. We hebben veel bezoekers mogen ontvangen in de afgelopen maand. We kregen leuke reacties naar aanleiding van de tentoonstelling maar ook omdat de kerk open was. Veel mensen vonden het leuk om een keer in de kerk te kunnen kijken omdat de deuren meestal dicht zijn. In de gemeente is de kunstexpositie gebruikt voor Bijbelstudie en gebruikte ds. Jacobs één van de kunstwerken als uitgangspunt voor zijn preek tijdens Pinksteren. We kijken als WMS terug op een mooie en gezegende tijd! namens de Werkgroep Missionair Stadswerk Gerdine Baaij

Leids Kerkblad | 17

Maranathawijk Kerkelijk werker: (tot 1 augustus 2014) Mario Boelen, telefoon 06-5190 3576, e-mail [email protected] Consulent: dr. G.J. Venema (Vredeskerkgemeente, gegevens: zie aldaar) Scriba: Bas van Velzen, Coornhertstraat 7, tel. 5132551, e-mail [email protected] Bankrekening (IBAN): NL43 INGB 0000 2407 76, t.n.v. Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden Internet: www.vredeskerk-leiden.nl Kerkdienst op internet: www.kerkomroep.nl Wijkcentrum: ‘De Wijkplaats’, Topaaslaan 23, 2332 JC Leiden Beheerder: Jacintha Groen, tel. 5763372, e-mail [email protected] Auteur niet ondertekende artikelen: Mario Boelen

Ter nagedachtenis aan Jan de Zoete Op vrijdag 9 mei overleed Jan de Zoete in het LUMC, op 92-jarige leeftijd. Hij was, toch nog plotseling, opgenomen in het LUMC, waar hij - te midden van hen die hem lief waren - zijn laatste levensadem uitblies. Jan de Zoete zag, als eerste telg van het gezin, het levenslicht in Woerden op 5 januari 1922. Enige jaren later kreeg hij nog een zusje. Het was een meelevend hervormd gezin. In zijn memoires schrijft Jan de Zoete dat hij goede herinneringen heeft bewaard aan de ‘fijne geest in het gezin’. Hij ging naar een christelijke school en vanaf zijn 12e jaar ging hij naar een christelijke jeugdvereniging, waar hij een belangrijk deel van zijn ontwikkeling meekreeg. Hij werd politieman (rechercheur). Samen met zijn eerste vrouw Gerda kreeg hij drie dochters, zes kleinkinderen en zes achterkleinkinderen. Gerda overleed in 1980. Groot geluk was er toen hij trouwde met Joke. Met haar heeft hij mooie jaren gekend. In de herdenkingsdienst voorafgaand aan zijn begrafenis klonken, onder andere, woorden uit Psalm 146: ‘Welzalig is hij, die de God van Jacob tot zijn hulp heeft, wiens verwachting is op de Heer zijn God’. Jan heeft geen idee, zo schrijft hijzelf, wie en hoe God is of wat een ‘eeuwig huis’ is. Hij vervolgt: ‘Maar ik laat dat in een stil vertrouwen komen’. En: ‘Zijn genade is mij genoeg.’ Moge de God van alle tijden en alle

18 | Leids Kerkblad

mensen Joke en de familie nabij zijn en blijven en doen leven in de inspiratie en kracht van de Geest waar ook Jan de Zoete uit leefde.

Ter nagedachtenis aan Martha Johanna Voerman-Baalbergen Na een kort ziekbed overleed op 95-jarige leeftijd, te midden van hen die haar lief waren, mevrouw Voerman. Zij woonde in de Robijnhof, waar zij een trouw deelneemster was aan de Bijbelgesprekskring. De rouwkaart vermeldde: Jouw sporen in het zand, die door de wind vervagen, gaan voorbij de horizon, waar het leven ooit begon en antwoord is op vragen.

Zo ontstaat het beeld van het leven als een reis. Daarop aansluitend klonk in de uitvaartdienst een pelgrimspsalm, Psalm 121: ‘..., de Heer houdt de wacht over je gaan en komen van nu tot in eeuwigheid.’ Haar hele levensreis lang had zij dat al ervaren. In groot vertrouwen aanvaardde zij wat het leven haar bracht. Als dochter van een middenstander geboren in Noordwijk aan Zee werd zij een groot liefhebber van het strand en de zee. Zij kwam al jong in vaders manufacturenwinkel. Daar sprak ze op hoge leeftijd nog graag over. Mevrouw Voerman was een liefhebber van verhalen. Oude Bijbelse verhalen kende zij van binnen en van buiten. Ze genoot van de verhalen van de mensen om haar heen en ze had ook zelf veel te vertellen. Door haar hoge leeftijd miste

zij wel eens wat. Maar wanneer haar ogen begonnen te stralen, wist je dat er een wijze spreuk aan kwam, of een lied, of een Bijbelvers. We gedenken mevrouw Voerman in dankbaarheid om wat zij voor zovelen heeft betekend, in het vertrouwen dat de Allerhoogste de nabestaanden nabij is.

Feestelijke ondertekening overeenkomst met Kerk in Actie Op dinsdag 17 juni vond in de Wijkplaats de bekrachtiging plaats van de overeenkomst tussen de Maranathawijkgemeente en Kerk in Actie (KiA), betreffende het project “Kerk als Knooppunt voor Levensvragen”. Hierbij aanwezig waren: een gedeelte van de werkgroep, de projectleider van KiA en de gemeenteadviseur die door KiA ter beschikking wordt gesteld. In dit project gaan we onderzoeken hoe we als kerkelijke gemeente bereikbaar en beschikbaar kunnen zijn voor wijkbewoners met vragen over zin en betekenis. Hoe komt het dat mij dit gebeurt? Wat betekent deze tegenslag voor mij? Wat is de zin van het verdriet en de pijn die mij treft? Dat zijn zo van die vragen waar wij mensen allemaal, vroeg of laat, soms of vaak, mee te maken krijgen.

Dit zijn ook vragen waar de kerk van oorsprong ervaring mee heeft. De kerk, bij uitstek, is de plek waar deze vragen gesteld mogen worden en waar gezocht

kan worden naar (voorlopige) antwoorden. Ook wanneer de vragen niet uit eigen kring komen, maar uit onze omgeving, onze samenleving. Als kerkenraad zijn we trots dit project te gaan mogen doen. Gaandeweg zal onderzocht worden welke andere groepen/geïnteresseerden zich (kunnen en willen) aansluiten.

Heilig Avondmaal 4 juni in Robijnhof Op 4 juni hebben wij het Heilig Avondmaal gevierd. We waren met 22 mensen. Onverwachts kwamen Wim en Erna van Hove helpen, ondanks dat hun moeder er voor de eerste keer na haar overlijden niet meer bij was. Dominee Schouten leidde de dienst. Ook begeleidde hij de samenzang met pianospel. De collecteopbrengst: € 55,50. Na afloop werd door een deelnemer een mooi gedicht gelezen. Lia van der Laan

Kerkdienst Schouwenhove 18 juni Pastor Henk van Breukelen ging voor in de laatste dienst voor de zomer. Het was zoals altijd een fijne bijeenkomst. De collecte bracht € 65,00 op en is bestemd voor Hospice Issoria. Tevens werd een gift ontvangen van € 10,00 voor de wijk. Op woensdag 10 september zal de eerste dienst na de zomer zijn. Fijne zomer gewenst! Elly Venekamp-van Hal secretaris werkgroep Schouwenhove

Opbrengst collecte Schouwenhove 21 mei De opbrengst van de collecte in Schouwenhove bedroeg € 54,50, na aftrek van de kosten. Dit bedrag is bestemd voor stichting Hulphond Nederland. Willy van Hal, penningmeester

Verantwoording gift Istihazacommissie De inhoud van het busje van de familie A. bedroeg € 40,67. Een gift van € 50,00

ontvingen wij van mw. F. Hartelijk dank! Wilt u onze zustergemeente in Istihaza, Roemenië steunen? Het banknummer is: NL68 INGB 0000 063592 t.n.v. Istihazacommissie, Leiden. Willy van Hal, penningmeester

Verantwoording giften aan de wijkgemeente (15 maart tot en met 30 juni) Ontvangen van de familie V., via Mario Boelen: € 1.000,00. Van mw. A., via Bea Anes, ontvangen voor de bloemengroet: € 10,00. Van dhr. De W., ontvangen op rekening van de wijkgemeente: € 25,00. Veel dank aan allen! Vriendelijke groet Pieter Kop (penningmeester)

Kopij voor het septembernummer van het Leids Kerkblad kunt u per e-mail sturen aan José van het Veld ([email protected]), bij voorkeur uiterlijk op 16 augustus 2014.

Kerkelijk werker Maranathawijkgemeente De Algemene Kerkenraad heeft besloten dat de Protestantse Gemeente te Leiden in de komende periode geen nieuwe dienstverbanden voor onbepaalde tijd aangaat. Om die reden heeft het College van Kerkrentmeesters (CvK) Mario Boelen meegedeeld dat zijn dienstverband niet zal worden verlengd na 31 juli 2014, de einddatum van zijn huidige arbeidsovereenkomst. Volgens de wet zou het dienstverband van Mario Boelen bij verlenging van de arbeidsovereenkomst namelijk overgaan in een vast dienstverband. Het spijt ons u niet anders te kunnen berichten. Er is nu geen reden om afscheid te nemen van Mario. De komende periode zullen het CvK en de kerkenraad in goed overleg bezien of en, zo ja, hoe de vacature kan worden ingevuld binnen de randvoorwaarde dat een dienstverband voor bepaalde tijd wordt aangegaan. De kerkenraad heeft besloten een commissie in te stellen die zich op korte termijn zal buigen over de invulling van de vacature. Contactpersoon van deze commissie is Bas van Velzen, zijn contactgegevens vindt u bovenaan deze pagina. Bij hem kunt u ook terecht als u vragen of opmerkingen hebt over dit bericht. Als er meer bekend is over de invulling van de ontstane vacature, zullen wij u daarover uiteraard informeren. Het voorgaande betekent dat de Maranathawijkgemeente vanaf 1 augustus 2014 tijdelijk geen kerkelijk werker zal hebben. Hoe lang deze periode gaat duren, is nog niet bekend. Het CvK heeft ons ondersteuning aangeboden in de vorm van tijdelijke vervanging. De kerkenraad heeft besloten vooralsnog geen gebruik te maken van dit aanbod, omdat wij ernaar streven de periode van de vacature is zo kort mogelijk te laten duren en tijdelijke vervanging heeft dan onvoldoende meerwaarde. Wij zijn blij dat wij in deze periode indien nodig kunnen rekenen op bijstand van onze consulent dominee René Venema. Als u in de periode vanaf 1 augustus behoefte hebt aan pastorale zorg of als u onverhoopt hoort of ziet dat een gemeentelid ernstig ziek wordt of komt te overlijden, verzoeken wij u hierover contact op te nemen met de kerkenraad, in augustus met José van het Veld (telefoon 06-51875994) en in september met Bas van Velzen (contactgegevens bovenaan pagina 18). Zij zullen dan in overleg met u bekijken wat te doen.

Namens de kerkenraad van de Maranathawijkgemeente Bas van Velzen

Leids Kerkblad | 19

Vredeskerk Predikant: dr. G.J. Venema, Voltastraat 22, 2316 DN Leiden, tel. 071 - 5137919, [email protected] Scriba: mw. R. Smit, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, [email protected] Penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5149092 Bankrekeningnr.: NL32INGB0008285572 t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5142317 Koster/beheerder: H. Holswilder, [email protected] Website: www.vredeskerk-leiden.nl

‘Ligt heel het land niet voor je open?’ Over mannen die broeders zouden moeten zijn

‘Abraham en Lot scheiden (Gen. 13)’ Václav Hollar (Praag, 1607 - Londen, 1677) Wanneer je het eerste boek van de Bijbel, Genesis, openslaat, ligt de actualiteit nooit ver weg. Na de zomervakantie zullen we dat merken, als we in de kerkdiensten lezen over Abram (Gen. 11-21). Neem nu Genesis 13. Nauwelijks aangekomen in het land der beloften, krijgen de mannen van Abram en zijn broeder Lot al ruzie. Het land ‘droeg het niet’ dat zij tezamen woonden, want ‘ze hadden veel bezittingen’. Daar heb je dan die hele reis voor gemaakt, daar heb je al die tijd van gedroomd… ruzie in de familie! En dan hebben we het nog niet over de mensen die al in het land woonden, de Kanaänieten en andere vreemde volkeren. De problemen zijn niet te overzien, het vraagt veel geloof en nog meer geduld om in broeder- en zusterschap te leven, ook in het land der beloften. Vandaag in het nieuws: een Palestijnse tiener is ontvoerd en dood langs de weg gevonden. Waarschijnlijk een reactie op de ontvoering van drie Joodse Israëlische tieners, eveneens dood langs de weg gevonden. Jonge mensen aan het begin van hun leven, vol dromen en verwach-

20 | Leids Kerkblad

tingen. Het land verdraagt het niet dat ze samen wonen, zo lijkt het. ‘Ligt het land niet voor je open?’, zegt Abram tot Lot, wanneer hun herders ruzie maken. Kies waar je wilt wonen, ik ga de andere kant op. Dat zegt hij niet omdat het land voldoende ruimte biedt en hij zich van Lot verder niets hoeft aan te trekken. Abram is bovendien niet de belofte vergeten: zijn nageslacht zal uit Gods hand het land als geschenk ontvangen. Dat gelooft hij, daar vertrouwt hij op. Maar dat betekent niet dat hij de ander een plek misgunt, integendeel. Vanuit zijn geloof en met zijn geduld weet Abram dat hij en Lot - ondanks het geruzie - broeders zijn. Wanneer mannen als broeders kunnen leven, zal het land hen kunnen dragen.

Gedachtenis Op zaterdag 31 mei overleed mevrouw Klaasje Koopman. Ze was een markante, sterke vrouw, die 93 jaar oud is geworden. Toen ze enige tijd geleden haar woning in zorgcentrum Roomburg wegens een verbouwing tijdelijk moest verlaten, was het ritme even anders, maar eenmaal teruggekeerd op haar vertrouwde plek, ging het weer als vanouds. In haar eigen kamer is ze plotseling en rustig gestorven. In haar werk als verpleegkundige heeft mevrouw Koopman in Leiden veel werk verzet met het opzetten van de polikliniek voor allergie in het academisch ziekenhuis. Ze was geheel en al verbonden met haar werk, en ze bleef dat ook na haar pensionering. Tegelijk onderhield ze een goede band met haar familie, met speciale aandacht voor neven en nichten die werk vonden in de verpleging of zorg. Vrijdag 6 juni hebben we onder verantwoordelijkheid van de Vredeskerk een dienst gehouden in de Gereformeerde Kerk in Noordscheschut, waar zij

opgroeide. In die kerk was zij als kind ook gedoopt. Na de dienst hebben we haar begraven op de begraafplaats in het nabij gelegen Tiendeveen. Donderdag 26 juni overleed na een kort ziekbed mevrouw Van der Kwaak, in haar woning in zorgcentrum Groenhoven. Zij is 98 jaar oud geworden. Marie van der Kwaak-Rasser, schoonmoeder van Bas Oerlemans sr., was vroeger samen met haar man kerkelijk zeer betrokken. Het geloof nam een centrale plaats in hun leven in. Samen waren ze actief in de Vredeskerkgemeente, waarbij zij hun dochter Elly van begin af aan betrokken, via kindernevendienst en jeugdkapel. Het geloof heeft haar juist ook in moeilijke tijden veel steun gegeven. Tot op hoge leeftijd bezocht ze met enige regelmaat de kerkdiensten in Groenhoven, waar ze het laatste deel van haar leven verbleef. Op vrijdag 4 juli werd zij in besloten kring begraven. De gedachtenis van Klaasje Koopman en van Marie van der Kwaak-Rasser zij de familie en ons allen tot zegen.

Vrijheid! - Jeugddienst 6 juli Op zondag 6 juli vierden we in de Vredeskerk met elkaar een jeugddienst.

Deze is voorbereid samen met de leiding en jongeren van de jeugdkapel. Zij hebben in de voorafgaande weken met elkaar nagedacht over het thema ‘vrijheid’, dat centraal stond in de eredienst. Het was een dienst anders dan we gewend zijn, maar daarom niet minder bijzonder. Een grote rol was weggelegd voor de jongeren. Zij deden voor ons de schriftlezingen en enkele gebeden. Ze lazen ons korte passages voor uit Jesaja, Romeinen, Korintiërs, Sirach, Handelingen en Spreuken. Ook luisterden we naar populaire muziek die door de jeugdkapel is uitgekozen. Zo kwamen onder andere Michael Jackson, George Michael en Bob Marley voorbij. Zowel in de schriftlezingen als in de muziek hoorden we het thema vrijheid in verschillende vormen terugkomen. We hoorden over vergeving, het maken van eigen keuzen, gelijkwaardigheid en vrede.

meente uit deel te nemen aan de fotowedstrijd 2014 met als onderwerp ‘Schaduw(en)’. De twaalf mooiste, beste en donkerste foto’s worden vergroot tot A4-formaat en komen in aanmerking voor de expositie in de Vredeskerk (oktober-november). De winnaars ontvangen de vergroting na afloop.

‘Schaduwen’

Maar niet alleen de jongeren speelden een rol in de dienst. Ook de rest van de gemeente werd gevraagd om actief na te denken over vrijheid. Onder leiding van de jongeren zijn we met elkaar in gesprek gegaan over het thema. Vragen als: mag je je geloof zichtbaar maken in het uitoefenen van je beroep, kan en moet je alles vergeven en wat doe je als je weet dat een dierbare diefstal heeft gepleegd, kwamen aan bod. Op deze manier kreeg de kerkdienst een interactief karakter waarbij voor iedereen de ruimte was om zijn of haar stem te laten horen. De antwoorden die tijdens de gesprekken gegeven werden, zijn, voor zover mogelijk, in de voorbeden genoemd.

Rondom de eredienst Zondag 20 juli, voorganger ds. René Venema, tekst: Matteüs 13:24-30 Zondag 27 juli, voorganger: Mario Boelen, tekst: Matteüs 13:44-52 Bij de wijkberichten van de Maranathawijkgemeente kunt u lezen dat de huidige aanstelling van Mario Boelen als kerkelijk werker wordt beëindigd met ingang van 1 augustus. De dienst op 27 juli is dus voorlopig de laatste dienst waarin Mario Boelen zal voorgaan. Het zal niet een afscheidsdienst zijn. Over de invulling van de vacature wordt de komende tijd overleg gevoerd. Het is fijn dat predikanten en theologen die deel uitmaken van onze gemeente of met ons verbonden zijn in de maand augustus zullen voorgaan. Zij kennen de gemeente en dragen ieder met eigen kenmerkende stijl bij aan het veelstemmig koor dat ook in de verkondiging klinkt!

Ook werd er creatieve medewerking verleend aan de kerkdienst. Vrijwel de hele dienst lang heeft Joep Feiken op het podium een tekening gemaakt waarin hij het thema ‘vrijheid’ verwerkt heeft.

Zondag 3 augustus, ds. Francis Benthem; tekst: Matteüs 14:13-21

Gemeenteleden hebben hun bijdrage geleverd door voorwerpen mee te nemen die doen denken aan vrijheid, die een verhaal met zich meedragen of die herinneringen aan vrijheid ophalen. Deze voorwerpen waren te zien in de foyer.

Zondag 10 augustus, ds. Frank Rooze; tekst: Matteüs 14:22-33 Zondag 17 augustus, ds. Bert Boter; tekst: Matteüs 15:21-28 Zondag 24 augustus, drs. Robert Prang; tekst: Matteüs 16:21-27 Eind augustus, zondag 31, vieren we een dienst van Schrift en Tafel; voorganger: ds. René Venema, tekst: Matteüs 17:14-20

We bedanken de leiding en de jongeren van de jeugdkapel voor hun inzet tijdens de voorbereidingen en tijdens de kerkdienst.

Fotowedstrijd 2014: Schaduw(en) De Expositiecommissie nodigt leden van de Maranathawijk- en Vredeskerkge-

Wedstrijdreglement: - uiterlijk 28 september inleveren in het kastje in de foyer van de kerk - maximaal twee foto’s, afgedrukt op fotopapier van 10x15 cm - naast de foto’s ook de negatieven of digitale media ervan aanleveren - foto’s, negatieven of digitale media dienen voorzien te zijn van uw naam en adres - na afloop van de expositie krijgt u alles weer netjes terug

Ten slotte is het goed om vast te wijzen op de startzondag: die zal zijn op zondag 21 september. De startmiddag van de kindernevendienst is de dag ervoor, zaterdag 20 september. Beide zullen heel bijzonder van opzet zijn; meer daarover in het volgende kerkblad! U allen ontspannen zomermaanden toewensend en tot ziens in en rondom de eredienst,

dominee René Venema Voor actuele informatie: www.vredeskerk-leiden.nl

Leids Kerkblad | 21

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Predikant: Vacature Ouderenwerker: Casper van Dongen, [email protected], tel. 06 – 39771287 Scriba: H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Penningmeester: mw. E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Bankrekeningnr.: NL51 INGB 0000 5349 30 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zondag 09.15 uur) Wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 – 8882393 Website: http://leidenzuidwest.protestantsekerk.net

Maaltijd Plus Elke laatste vrijdag van de maand, van september tot en met juni is er in De Verdieping een Maaltijd Plus. Naast een gezamenlijke maaltijd is er een centraal thema dat besproken wordt. Reggy van West verzorgt telkens een voortreffelijke maaltijd welke vaak ook aansluit bij het thema van de avond. De bijeenkomsten beginnen om 18.00 uur. Tussen de gangen door is er elke keer een spreker of spreekster met een aan religie gelieerd onderwerp. De groep van bezoekers is vooral afkomstig uit de parochie Lam Gods en uit de Protestantse Wijkgemeente Leiden Zuidwest. Een ronduit oecumenische activiteit dus! Onderstaand een indruk van de bijeenkomsten van het afgelopen seizoen. We begonnen in september 2013 met het kijken naar een boeiende film: ‘Beasts of the southern wild’. In oktober hield ds. Henk Schouten een inleiding over het Boeddhisme. Ds. Piet Warmenhoven verzorgde in november een avond over ‘de bekering van Paulus’. In januari was het de beurt aan Ton Snepvangers van De Bakkerij over het thema ‘Thuis’, een gedachte bij het boek van Henri Nouwen Eindelijk thuis-gedachten bij Rembrandts De terugkeer van de verloren Zoon. In februari een inleiding van ds. Bernard Schelhaas over Piet Paaltjens, oftewel François Haverschmidt. In maart vertelde Marlene Falke over de orde van Karmel, de Karmelieten. In april mocht iedereen een CD meenemen met zijn of haar favoriete nummer en toelichten wat deze voor hem of haar betekent. De reeks sloten wij in mei af met een inleiding van ds. Piet Warmenhoven over Eugen Drewermann. Er is tijdens deze avonden volop ruimte voor gesprek met elkaar en vragen stellen over het onderwerp. Eind augustus gaan we weer beginnen

22 | Leids Kerkblad

aan een nieuw seizoen, waarvoor we alweer de nodige ideeën hebben. De werkgroep Maaltijd Plus bestaat uit Piet Warmenhoven, Reggy van West, Wilbert van Erp en Herman de Geus. Wilt u eens meedoen, u bent van harte welkom! Herman de Geus

Pinksteren In deze dienst, geleid door Sity Smedinga, stond de spiegel centraal. In het licht van de uitgestorte Geest van Pinksteren: hoe zie jij jezelf en de mensen om je heen. Bij het binnenkomen van de kerk kregen de kerkbezoekers een spiegeltje uitgereikt. Ook op basisschool ‘De Sleutelbloem’ werd in groep 7/8 aandacht besteed aan het spiegelen. Met de leerkracht Herman de Geus en gemeentelid Erna van Hove hebben de kinderen zichzelf getekend al kijkend in de spiegel en de tekeningen op zilverfolie geplakt met een achtergrond van rood papier. Deze werkjes hingen tijdens de pinksterdienst in de kerk.



Herman de Geus

Boottocht Op dinsdag na Pinksteren was daar de jaarlijkse boottocht, georganiseerd door de leiding van de ouderensoos. Het vertrek was om half tien, zoals altijd vanaf de ‘Parelvissers’. We hadden een grote boot ter beschikking en dat was wel nodig ook. We

waren met 100 personen, een unicum in de vaartraditie. De verzorging aan boord was prima en ook het weer werkte lange tijd mee. Veel mensen genoten van een glaasje advocaat! We voeren in de richting van Burgerveen, waar we voor de lunch zouden aanleggen, bij de rozenkwekerij ‘Rozen en Radijs’. Sity Smedinga stond ons op te wachten met de auto om mensen die slecht ter been waren te vervoeren. Doordat de kapitein in zijn enthousiasme te ver was doorgevaren, hadden we veel tijd verloren, wat jammer was. Want daardoor moest het programma in de rozenkwekerij behoorlijk worden ingekort. Desondanks genoten we van een overheerlijke, biologische lunch. Tijdens de lunch kregen we een uitleg over de rozen. Een aantal mensen was het lopen erg tegengevallen, maar gelukkig reed Sity nog een paar keer met de auto en ook bood het personeel van de kwekerij aan om kosteloos een paar maal te rijden om mensen bij de boot te brengen. Een prachtige service. Ook de bemanning

Agenda van Rederij Van Hulst heeft enorm geholpen met het veilig op- en afstappen. Op de terugtocht regende het, maar dat deed geen afbreuk aan de geweldige sfeer. Het potje bingo onderweg deed het ook weer goed. Ondanks de verbeterpuntjes die er zijn (het blijft mensenwerk!) hebben we een prachtige, gezellige dag gehad. Voor herhaling vatbaar! Erna van Hove

Bevestiging ambtsdragers Op zondag 1 juni zijn twee nieuwe ambtsdragers bevestigd. Corrie Heijligers-Feijen als ouderling-kerkrentmeester en Annet Pelleboer als diaken. In een vrolijke en feestelijke dienst onder leiding van dominee Casper van Dongen werd ‘zijn’ ambtsopvatting aan de gemeente voorgelegd met een knipoog naar Calvijn. Nadat de vragen hierover met ‘Ja’ waren beantwoord werden de ambtsdragers bevestigd in het ambt, knielend op een kussen onder handoplegging van de predikant, ouderling Anne Wipkink en diaken Maarten Pronk . We zongen met elkaar lied 487 uit het oude liedboek: ‘Gij geeft het uw beminden in de slaap’ (couplet 3).

Na het ‘Ja’ van de gemeente werd lied 912 - met orgelspel van Peter Heijligers als antwoord van de gemeente gezongen: ‘Neem mijn leven, laat het, Heer, toegewijd zijn aan uw eer. Maak mijn uren en mijn tijd tot uw lof en dienst bereid’. Corrie Heijligers en Annet Pelleboer

Met het aanleveren van de kopij was nog niet bekend welke bijzondere activiteiten er de komende maanden gepland staan. Houdt daarom de INFO en de website www.pgleidenzuidwest.nl goed in de gaten.

Kruisbestuiving Zondag 22 juni hebben wij na afloop van een bijzondere viering afscheid genomen van Sity Smedinga. Ruim vijf jaar heeft zij mogen werken in onze gemeente, maar ook daarbuiten weten mensen wie Sity is, wat zij deed en waarvoor zij dit deed. Sity werkte niet alleen in onze kerkelijke gemeente maar ook daar buiten. Zij probeerde onder andere mensen met elkaar in contact te brengen die dan weer samen iets op konden zetten en zo verdergaan. Een menselijke soort van kruisbestuiving. Als dank namens de gemeente voor haar vele werk hebben wij een aantal appelbomen gegeven voor in haar tuin. Deze twee appelsoorten kunnen elkaar bestuiven en dat moet dan weer gaan leiden tot meer en betere vruchten. Na de zomervakantie, waarin wij hopelijk ook weer energie op gaan doen voor weer een spannend kerkelijk jaar, staat het startweekend op de agenda, dit jaar 20 en 21 september. Was of is de zaterdag van dit weekend meer iets van onze katholieke vrienden, ondertussen weten wij onze weg daarin gelukkig ook te vinden. Het programma voor dit weekend zal er in zoverre iets anders uitzien, namelijk dat wij de zaterdagactiviteit af zullen sluiten met een vesperviering. De afgelopen jaren is gebleken dat het erg lastig is de sfeer van zaterdag mee te nemen naar de zondagse viering. Mede daarom is gekozen om de zaterdag af te sluiten met een vesper en op zondag een ‘gewone’ dienst te hebben, waarbij de voordeur uitnodigend openstaat voor een ieder die mee wil komen vieren. Meer informatie kunt u tegen die tijd lezen in de INFO of via onze website. Maar die kruisbestuiving is ook gaande tussen de parochiekern Lam Gods en onze wijkgemeente. Wij zijn en blijven

twee verschillende soorten appels (als ik in deze beeldspraak door ga), maar door bij elkaar in de buurt te staan helpen wij elkaar met de groei, hopelijk ook met meer en betere vrucht. Wij gaan elkaars bijen niet afvangen, die laten wij gewoon vliegen van de ene naar de andere boom. Bij het afscheid van Sity sprak Dé Steures van de parochie Lam Gods over ‘Partir c’est mourir un peu’. Afscheid nemen is een beetje sterven. Helemaal waar, maar niet helemaal compleet, want met dit afscheid sluiten wij iets moois af, maar elders gaat er weer een deurtje open. Met het vertrek uit de Bevrijdingskerk hadden wij ook niet kunnen bedenken dat wij al zover zouden komen met de samenwerking met onze katholieke vrienden. Wij moeten die open deur wel zelf verder openzetten en op zoek gaan naar wat daar achter ligt. Maar we mogen ook weten dat wij dit nooit alleen doen en ook mogen vertrouwen op Gods onmisbare hand. Een goede zomer. Hans van der Vlist

Leids Kerkblad | 23

Oecumenische geloofs­gemeenschap Merenwijk Pastores: mw. drs. M. Falke-De Hoogh (RK), pastoraal werker, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 06 53249187, [email protected] mw. ds. E.S. Smidt, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5284909, [email protected] Scriba: mevr. J. Langeveld, Stadzicht 105, 2317 RV Leiden, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter P.J. van den Broek, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter mw. Ingrid (I.J.A.M.) Weitenberg, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5211963, [email protected], secretaris E.M. Korbee-van Hille, [email protected] Bankrekeningnr: ING 2581191 t.n.v. Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1, 2317ST Leiden,tel. 071 - 5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen: [email protected] Website: www.deregenboogmerenwijk.nl

Zomertijd Ook voor de Regenboog is even pas op de plaats maken niet verkeerd na een intensief jaar met veel veranderingen. Al met al is het geen slecht jaar geweest. We zijn met elkaar heel concreet bezig geweest met de vraag ‘wie zijn wij eigenlijk als Regenboog en hoe willen we verder?’ We kijken uit naar het nieuwe beleidsplan waar heel veel Regenbogers voor meegedacht hebben. Ons allen wens ik toe: ga met God, ook deze zomertijd. Laat deze dagen een spiegel voor ons zijn van Zijn liefde zoals we die ook in de schepping en in elkaar zien oplichten en van het leven zelf zo gevarieerd als het is. Kom op adem en misschien kan de Geest ons weer open ademen. Ik hoop dat we elkaar weer verkwikt en in goede gezondheid mogen terugvinden in de Merenwijk en de geloofsgemeenschap. Hartelijke groet, Inge Smidt, predikant

Overal wonen, nergens thuis In de afgelopen maanden zijn veel mensen in de PgL druk bezig geweest met een nieuw beleidsplan voor de komende jaren. In het onderstaande artikel beschrijft Jan Hendriks een aantal voorwaarden om te komen tot een bloeiende geloofsgemeenschap. Om te beginnen kunnen we de betekenis van de vraag hoe kerken zich in een seculiere cultuur van eenvormigheid kunnen opstellen negeren; gewoon verder gaan. Doen alsof zou je deze reactie kunnen noemen. Degenen die het wagen te wijzen op de werkelijke situatie - en zo de rust verstoren - worden versleten voor zeuren, verzuurden en zwartkijkers.

24 | Leids Kerkblad

Alles of niets De eerste is je terugtrekken in het isolement. Gemeenten die dit doen bewaren de eigen identiteit zo goed en zo kwaad als dat gaat, maar zijn gesloten naar buiten. De godslamp blijft branden maar in een afgesloten ruimte. De kerk krijgt zo het karakter van ‘een heilige rest’.

4. Zie de pastor als vroedvrouw. Zie de pastor niet als leider van wie het allemaal afhangt, maar als vroedvrouw. De vroedvrouw is niet gericht op het overbrengen van haar visie, maar wil aan het licht brengen wat er in de gemeente aan nieuw leven schuil gaat en dat verder ontwikkelen.

Het spiegelbeeld daarvan is aanpassing aan de dominante cultuur. We integreren in de dominante cultuur en kijken van daaruit naar de eigen traditie en strepen weg - niet al te luidruchtig, je moet pastoraal blijven - wat volgens het cultuurpatroon dwaas of ergerlijk is. Wat niet te rijmen is met het gezond verstand gaat eruit, en wat gezond verstand is wordt bepaald door de dominante cultuur. Zo’n kerk staat open voor de omgeving, maar verliest de eigen identiteit.

5. Vestig de aandacht op de essentie. Wat is die essentie? Samenkomen voor gebed en dienst. Zo ontstaat een nieuwe gemeenschap.

Als vreemdelingen Er is nog een derde reactie mogelijk: open naar de samenleving en tegelijk een duidelijke identiteit bewaren. Open naar buitenstaanders én jezelf laten zien. Dat is de aloude opgave: ín de wereld zijn, niet ván de wereld. Leven in deze wereld, maar als vreemdelingen: ‘Overal wonen, nergens thuis’. Dat lijkt mij hét model. Wat is daarvoor nodig? 1. Vertrouw. Laat je niet beheersen door angst. God is onze metgezel (bisschop Tutu). Ontspan. 2. Draai je om, zie het waardevolle. Zie dat wat lof verdient, zoals Paulus dat noemt. Laat je niet beheersen door problemen. 3. Respecteer mensen. Zie hen als uniek, als begaafd - de Geest is uitgestort op allen - en maak dus ruimte voor ‘gewone mensen’. Voor leden van de gemeente en buitenstaanders, voor ‘kerk en schare’ (Noordmans).

Bidden zoals Miskotte dat omschrijft: vragen, danken, biechten én zich verbinden; geloften doen. Voor het gebed is het nodig God aan te spreken als persoon. Daar moet je natuurlijk geen karikatuur van maken. ‘God is meer dan persoonlijk, maar Hij is dat toch op zijn minst’ 6. Schep ruimte voor ervaringen en ervaringsverhalen. Er zijn twee soorten kennis: weten en kennen (ergens vertrouwd mee zijn). We moeten die twee niet tegen elkaar uitspelen, maar er is wel een rangorde. Zeker wat de relatie tot God betreft. Beslissend is niet wat we over God weten, maar of we met hem vertrouwd zijn. ‘Mijn volk komt om doordat het met mij niet vertrouwd is’ (Hosea 4:6). Daar komt het op aan. De eigenlijke vraag is bijvoorbeeld niet: bestaat God, maar: hebt u hem wel eens ervaren. Of: kent u iemand die het goddelijke ervaren heeft. Op die ervaring komt het aan. In het bijzonder in het leven in onze seculiere cultuur. 7. Participatieve viering. Deelnemen aan het collectief ritueel - aan de vieringen zeg maar - is essentieel. In het bijzonder in onze seculiere cultuur, waar verwijzingen naar God schaars zijn. Daarbij gaat het niet alleen om de zondagse viering, maar evenzeer om de viering in kleine

groepen. Het gaat om liturgie. We ontdekken een andere wereld dan die van de dominant. Essentieel is dat alle genoemde voorwaarden gerealiseerd worden. De zorgeloze gemeente De zeven voorwaarden zijn geen losse punten, maar zeven puzzelstukjes die één geheel vormen. Als we die op elkaar aansluiten, ontstaat een begaanbare en inspirerende weg - de weg van vertrouwen - en van het model van de zorgeloze gemeente. Samen vormen zij wat we vandaag noemen Waarderende Gemeenteopbouw.

Ter nagedachtenis aan Arentje Oppenheimer-Dekker Op 28 mei is Arentje Oppenheimer op 87 -jarige leeftijd overleden. Arentje woonde in de Stokroos, maar verbleef de laatste jaren in Verpleeghuis Overrhijn aan de Willem de Zwijgerlaan. We herinneren ons Arentje als een betrokken lid van onze geloofsgemeenschap, die actief deelnam aan de Rozenkring en de werkgroep Vorming & Toerusting, zich zeer inzette voor de leerhuizen over het Oude en Nieuwe Testament, deel uitmaakte van de Algemene Kerkelijke Merenwijkraad en een warme plek innam in de harten van velen. Diezelfde betrokkenheid toonde Arentje ook bij de universiteit, waar zij in 1957 promoveerde en in 1965 het ambt van lector en later dat van hoogleraar in de anatomie en de embryologie aanvaardde. Haar verbondenheid met andere disciplines en maatschappelijke betrokkenheid kwamen tot uiting in haar activiteiten bij de Soroptimisten, waar Arentje in het verleden ook verschillende bestuursfuncties vervulde. Naast al deze kerkelijke, universitaire en maatschappelijke betrokkenheid was Arentje ook een bijzondere en lieve oma voor de kleinkinderen van haar man Klaus Oppenheimer. Aan al haar activiteiten kwam een abrupt einde toen zij in 2006 getroffen werd door een hersenbloeding die haar spraak- en bewegingsmogelijkheden aantastte. Dankbaar was ze voor alle bezoek en aandacht die ze de afgelopen jaren van velen mocht ontvangen. Bewonderenswaardig was de wijze waarop ze haar lot aanvaardde en blij-

moedig kon genieten van het goede dat overbleef. We hebben afscheid van haar genomen in het Groene Kerkje in Oegstgeest. Onze gedachten gaan uit naar haar familie en allen die haar zullen missen. We denken met dankbaarheid terug aan wie ze in ons midden mocht zijn. Dat zij in de gedachten van velen mag blijven voortleven. John Boon

Doop Op 27 april werd in de Regenboog gedoopt Ailisabeth Meinke Veenstra, dochter van Laurens Veenstra en Ailun Hu. De dienst werd geleid door dr. Piet Dirksen, die in zijn preek een verband legde tussen het zondvloedverhaal en de doop met water als verbindend element.

Belijdenis en doop Op 15 juni legde Joy Mulyono in een feestelijke viering belijdenis af van zijn geloof en ontving hij het teken van de Doop. Wij wensen Joy en zijn a.s. vrouw Christine van harte geluk met deze belangrijke stap in hun leven.

Jongvolwassenen en Jonge Gezinnen Beide groepen hopen in het nieuwe seizoen weer met frisse moed van start te gaan. De data staan op dit moment nog niet vast, maar worden zo snel mogelijk gepubliceerd. De jongvolwassenen komen eenmaal per maand bij elkaar, de jonge gezinnen ongeveer eens in de zes weken. Heb je zin om eens te komen kijken? Neem dan voor de jongvolwassenen contact op met Wander Gubler ([email protected]) en voor de groep van de jonge gezinnen met Jan-Pascal van Best ([email protected]). Je bent van harte welkom, ook als je gewoon eens wilt ervaren hoe het in deze groep is; hoe meer zielen, hoe meer vreugd.

Wekelijkse bloemengroet De bloemen in de kerkzaal zijn na de dienst bestemd voor een ieder die daarvoor in aanmerking komt, als blijk van belangstelling van onze geloofsgemeenschap.

Huwelijk Op zaterdag 28 juni trouwden Bertien Bos en Peter Paulus in de Oude Dorpskerk van Bunnik. Peter en Bertien zijn sinds kort inwoners van de Merenwijk. We heten hen van harte welkom in ons midden en wensen hen alle goeds in hun huwelijk.

Indien u ons op daarvoor in aanmerking komende mensen wilt attenderen kunt u hun naam & adres / verpleegadres opgeven bij: Maja van Spaandonk, telefoon: 521 43 59 E-mail: [email protected]

Medeleven Als u mensen kent, die eenzaam zijn, ziek, of om een andere reden misschien bezoek op prijs zouden stellen, wilt u dat dan doorgeven aan één van de pastores? Dank u. ds. Inge Smidt

Leids Kerkblad | 25

Evangelisch-Lutherse Gemeente Kerkelijk werker: Barbara Heckel MA, Kortenaerstraat 21, 2014 RR Haarlem, tel. 023 - 5444525 Consulent: drs. S. van Kammen, Abraham Mensstraat 26, 2015 JR Haarlem Voorzitter kerkenraad: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 - 414887, [email protected] Secretaris kerkenraad: mw. C.C. Pet-Vonk, Muiderkring 217, 2332 BP Leiden, tel. 071 - 5762782, [email protected] Bankrekeningnrs: NL14 INGB 0000 1039 46 en NL63 ABNA 0451 0243 03 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 - 5140783, [email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 - 5140783, [email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl

Godsbegin God is ons zeer nabij wij zijn zijn onderkomen en dagelijks is dit ons dromen: dat wij zijn. Voor hem is hier geen plaats, hij moet wel zeer nabij zijn zo weinig ruimte werd hem toegemeten. En fluisterend, ademloos maar zonder onderbreking moet hij nu voor ons bidden, zo dicht op onze huid dat wij zijn namen een voor een als sneeuwvlokken vergeten. Renée van Riessen Uit: Jagend licht, 1984

Luther: een worstelaar met het kwaad in zichzelf en de ander. ‘Geef ons onze identiteit terug en plaats het gedachtegoed van Luther in het heden’. Op dit verzoek van de Evangelisch-Lutherse gemeente van Utrecht ontwikkelde theoloog en theatermaker Kees van der Zwaard de voorstelling: ‘Hier sta ik, dansen en vechten met Maarten Luther’. Op 18 mei gaf hij deze voorstelling in Leiden.

Een klein gezelschap kreeg te zien hoe de hoofdpersoon, die evenals Luther de voornaam Maarten heeft, de strijd aangaat met het kwaad in zichzelf en de

26 | Leids Kerkblad

ander. Als man van middelbare leeftijd is hij gevraagd een stichtelijk woord te spreken op de begrafenis van zijn jeugdvriend Olaf. Dit verzoek verrast Maarten, omdat aan zijn vriendschap met Olaf een abrupt einde was gekomen nadat Maarten niet was uitgekomen voor het verscheuren van een tekening van een klasgenoot waarvan de lerares zijn vriend Olaf had beschuldigd. Reflecterend op dit voorval constateert Maarten met zijn zestiende-eeuwse naamgenoot en in navolging van de apostel Paulus dat de mens het goed dat hij nastreeft, nalaat en het kwaad dat hij wil vermijden, juist doet (Romeinen 7:19). Om die reden weet Maarten zich, evenals zijn zestiende-eeuwse naamgenoot, afhankelijk van Gods genade. In dat besef stelt hij zijn zestiende-eeuwse naamgenoot echter ook een kritische vraag: ‘Als je je afhankelijk weet van Gods genade, waarom oordeel je dan zo genadeloos over de paus, de opstandige boeren en de Joden?’ Tijdens de nabespreking geeft kerkelijk werker Barbara Heckel een antwoord op deze vraag: ‘Luther heeft een grote stap gezet op weg naar de vrijheid, maar hij was daaraan in bepaalde opzichten nog niet toe’. Zij lokt ook andere vragen uit, bijvoorbeeld over de bijdrage van Luther aan de kerkelijke verdeeldheid, of over de opbouw van de voorstelling en de keuze van de daarin gebruikte muziek. Kees van der Zwaard beantwoordt deze vragen gepassioneerd, af en toe aangevuld door Barbara Heckel. Na een geani-

meerde discussie sluit zij de bijeenkomst met het lezen van Psalm 98, de Psalm voor zondag Cantate. Hoewel de opkomst niet groot was, heeft de bijeenkomst voldaan aan de doelen die de kerkenraad daarmee voor ogen had: de Lutherse identiteit van de gemeente is op een eigentijdse manier uitgedragen. Er waren enkele buitenstaanders en het geloofsgesprek is gevoerd. Al met al was het dus een geslaagde bijeenkomst, waarvoor de kerkenraad Kees van der Zwaard, zijn team en Barbara Heckel dank is verschuldigd. Kees Sparrius

Vanuit de kerkenraad In de kerkenraadsvergadering van dinsdag 13 mei is het besluit genomen om na twee keer een jaarcontract aan onze kerkelijk werker te hebben aangeboden dit om te zetten in een contract voor onbepaalde tijd. In de classicale vergadering van 15 mei heeft mevrouw B. Heckel de gelofte afgelegd behorend bij het verleende preekconsent voor de EvangelischLutherse Gemeente Leiden. Zij is nu bevoegd om in de eredienst voor te gaan. Een volgende stap is het indienen van een verzoek bij de classis voor de bediening van de sacramenten.

Startzondag Alhoewel de vakanties voor velen nog moeten beginnen, kijken we al uit naar

Agenda het nieuwe seizoen. Dit betekent voor onze gemeente dat op zondag 14 september na de dienst traditiegetrouw wordt begonnen met ‘DE BARBECUE’. U kunt zich weer op de gebruikelijke manier opgeven door middel van de intekenlijst in de consistorie of telefonisch bij de koster. Wilt u hier graag aan deelnemen maar kunt u niet meer zelfstandig naar de kerk komen, neemt u dan contact op met Greet Graner en zij zal ervoor zorgen dat u erbij kunt zijn.

Sponsoractie Stichting Present Op 23 en 24 mei heb ik, Douwe de Roest, met zes andere studenten van studentenvereniging NSL - Navigators Studentenvereniging Leiden - meegedaan aan een Sponsoractie van Stichting Present Leiden. Het doel: zoveel mogelijk geld ophalen voor de vaste kosten van Stichting Present, een organisatie die een koppeling maakt tussen een groep vrijwilligers aan de ene kant en een vraag om praktische of sociale hulp aan de andere kant. Normaal gesproken gaan groepen vrijwilligers een dagdeel aan de slag, maar bij deze speciale sponsoractie gingen wij 24 uur onafgebroken aan het werk! We begonnen rond drie uur bij zorgcentrum Rijn en Vliet, waar tijdelijk mensen opgevangen worden uit een zorgcentrum dat verbouwd wordt. Daar hielpen we met verhuisdozen uitpakken en kamers klaarmaken voor bewoning. Vervolgens gingen we naar een locatie van Gemiva, waar we met verstandelijk beperkte ouderen pannenkoeken bakten en aten en vervolgens wandelden in het park. In de avond stond behang losstomen op het programma, op weer een andere locatie. Terwijl het buiten langzaam donker werd werkten wij door. ’s Nachts maakten we presentjes voor mensen die nachtdiensten draaien en brachten die langs op verschillende zorglocaties, waarna we rolstoelen schoonmaakten in de Robijnhof, waar we ’s morgens ook de ontbijtjes rondbrachten. Ten slotte mochten we nog bijna vijf uur lang hard aan de slag in een volledig overwoekerde tuin. Toen we in de middag nog even wat dronken kon iedereen de ogen nauwelijks openhouden. Het was intensief, maar ook gezellig en productief! In totaal heeft de actie mede dankzij sponsoring door veel gemeenteleden ruim 1600 euro - waarvan 193 euro uit onze gemeente - opgebracht. Stichting Present is altijd op zoek naar mensen die individueel of in een groep als vrijwilli-

Barbara Heckel([email protected]), kerkelijk werker, is op dinsdag en woensdag werkzaam in onze gemeente. Voor dringende zaken op andere dagen kunt u contact opnemen met de voorzitter of secretaris van de kerkenraad. Activiteiten van A tot Z Erediensten 20 juli - geen dienst 27 juli - mw. B. Heckel 3 augustus - geen dienst 10 augustus - drs. T.S. Smit, viering Heilig Avondmaal 17 augustus - geen dienst 24 augustus - mw. ds. N. Pronk 31 augustus - geen dienst 7 september - geen dienst 14 september - mw. B. Heckel Kerkenraad 9 september om 20.00 uur in de consistorie Redactiecommissie Contactpersoon: Lenie de Jongh (0348 419778). Periode van het volgende Leids kerkblad is van 5 september t/m 16 oktober. Inleverdatum kopij: uiterlijk 20 augustus per mail bij [email protected] Startzondag 14 september met na de kerkdienst barbecue

ger willen klussen, dus neem vooral contact met hen op! Ook als u mensen weet die een eenmalige helpende hand wel kunnen gebruiken!

Van de kerkrentmeesters In het afgelopen half jaar is er veel geld uitgegeven aan onderhoud van het gebouw. Het begon in februari met een lekkage, die moeilijk op te sporen was, in de waterleiding. Omdat de originele leiding nog van lood was, is besloten de gehele leiding te vernieuwen. Een onvoorziene uitgave van bijna €  4.500,00. Een tweede tegenvaller van ongeveer €  5.500,00 was het houtwerk aan de ramen van de noordzijde van de kerk. Alles is nu weer hersteld en zo hopen we er weer even tegen te kunnen. En er staat binnenkort een groot onderhoud aan het orgel te gebeuren. Momenteel worden er bij een drietal orgelbouwers offertes aangevraagd om ons orgel te herstellen. Een deel van de herstelkosten

wordt gesubsidieerd door het Nationaal Restauratie Fonds. Verantwoording van de ontvangsten in het eerste half jaar van 2014 Collectes voor de kerk € 987,45, diaconie € 145,10, zending € 83,00 en Lutherse Werkgroep voor Kerkmuziek € 35,00. Aan giften voor de kerk ontvingen we van fam. R. € 310,00 en mw. R. € 500,00 Als u uw bijdrage voor kerkblad en/of synode nog niet heeft overgemaakt, denkt u er dan aan dit nog in orde te maken. De kosten voor deze posten drukken dan niet op de jaarrekening.

Leids Kerkblad | 27

Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Predikant: mw. ds. M. Driessen, Lammenschansweg 51, 2313 DJ Leiden, tel. 071 - 5131422, [email protected] Voorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865 Secretaris: (waarnemend) G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865, [email protected] Bankrekeningnr.: 175067 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Gemeentecentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl

Vieren Vanaf 20 juli hebben we weer de zomerdiensten samen met de Doopsgezinde en Remonstrantse gemeente afwisselend in het Dorpscentrum in Oegstgeest om 10.30 uur en in de Lokhorstkerk in Leiden om 10.15 uur. Op zondag 31 augustus is er ’s morgens geen dienst in het Dorpscentrum, maar is er om 15.00 uur de afscheidsdienst van mij in de Vredeskerk in Leiden. Aansluitend is er dan een receptie. U bent daar van harte voor uitgenodigd.

Van Gemeentecentrum naar Dorpscentrum Sinds 1 juli heet het Gemeentecentrum nu Dorpscentrum. Een nog op te richten stichting Dorpscentrum neemt de exploitatie van het gebouw per 1 oktober over van de Protestantse gemeente Oegstgeest die de eigenaar blijft. Tot 1 januari 2017 kunnen wij als VVP gebruik blijven maken van de ruimten in het gebouw.

Afscheid Voorafgaand aan het officiële afscheid op 31 augustus in de Vredeskerk heeft de VVP voor mij een fantastische feestelijke lunch georganiseerd aansluitend op

de kerkdienst van 29 juni. De kerkzaal was omgetoverd tot een feestelijke ruimte met overal bloemen en de kale muren waren met groene wingerd versierd. Een speciaal kooroptreden, orgelspel van Joop Olofsen en Marc de Mey en een bijzonder optreden van Martijn van Kogelenberg die, begeleid op zijn gitaar, Russische liederen en Franse chansons zong, zorgde voor de muzikale omlijsting.

Kerkenraadscommissie Tijdens de afgelopen vergadering van de kerkenraadscommissie heb ik afscheid genomen als voorzitter. Tineke de Boer en Til Klaare zullen de komende verga-

Dat mijn bezoeken aan de markt op zaterdagochtend vroeg niet onopgemerkt zijn gebleven, bleek wel uit een variatie op het liedje ‘Ik ben met Catootje naar de botermarkt geweest’ waarin allerlei gemeenteleden al zingend opgevoerd werden met de markt als ontmoetingsplek. Velen waren gekomen en ontmoetten elkaar weer na lange tijd. Er was ruimte om met elkaar te praten en

28 | Leids Kerkblad

herinneringen op te halen. Namens de gemeente heeft onze voorzitter met een heel hartelijke en leuke toespraak een cadeau aangeboden: geld voor een reis. Geweldig. De foto’s die Cor Slegtenhorst gemaakt heeft en waarvan er een paar afgedrukt zijn in dit blad, zijn een leuke herinnering aan deze dag. Ik heb ervan genoten en wil iedereen daarvoor ook hartelijk bedanken.

deringen voorbereiden en leiden en Lies de Rooy zal notulen maken. Op 1 september is er weer een vergadering in het Dorpscentrum. Een goede zomertijd gewenst, ds. Marjan Driessen

Eglise wallonne Pasteur: Mme Françoise Weber, Houtlaan 15, 2334 CJ Leiden, tel. 071 – 5177533, [email protected] Presbytère: Houtlaan 15, 2334 CJ Leyde Président du consistoire: A. Vletter, Valkenburgerweg 96, 2231 AP Rijnsburg, [email protected] Trésorier: Frank E. H. van Egmond, Herensteeg 16, 2311 SJ Leiden Compte de l’Eglise: ING bank 5370099 au nom de: Eglise wallonne de Leyde à Leiden Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139 Compte de la diaconie: 575834431 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139, [email protected] Site web: http://www.eglisewallonne.vze.com Secrétariat: [email protected]

Nieuwe kerkenraadsleden

Faire part de naissance

Op zondag 22 juni werden twee nieuwe leden van de kerkenraad geïnstalleerd: Afra Wamsteker (op de foto rechts vooraan) als ouderling, en Liesbeth Ouwehand (tweede van rechts) als diaken. Zij waren in mei door de gemeente gekozen. Daarmee is de kerkenraad weer op volle sterkte gebracht en klaar om dit kleine deel van het Lichaam van Christus te dienen. Tijdens de koffie na de dienst werden beiden met hun installatie gefeliciteerd.

‘La communauté a eu la joie d’apprendre la naissance de Sophie Tempels, le 28 mai 2014, à Leyde. Son prénom si francophone traduit entre autre son attachement à notre église wallonne. Ses parents y ont reçu la bénédiction de leur mariage et sa maman y a grandi dans la foi dès son jeune âge. Nous la confions, elle et sa famille, à la bienveillance du Seigneur.’ Fr. Weber

Chorale Chaque mercredi de 20h à 21 h, au temple, sous la direction d’Erik van Bruggen. Reprise le 3 septembre. Au programme, les psaumes de Genève en polyphonie et des motets. La chorale se produit uniquement les jours de fêtes : Réformation, Noël, Pâques, Pentecôte. Dès la rentrée, préparation de ‘Ein feste Burg’ de Telemann. Nouveaux choristes bienvenus.

Koor / cantorij Iedere woensdagavond van 8 tot 9 uur wordt er gerepeteerd in de kerk, onder leiding van Erik van Bruggen. Hervatting van de repetities op 3 september. Op het programma staan de psalmen van Geneve en muziekstukken voor feestdagen. ‘Ein feste Burg’ van Telemann wordt ingestudeerd voor 26 oktober. Nieuwe koorleden zijn zeer welkom. Tijdens de repetities is de voertaal Nederlands.

De Waalse gemeente mocht op diezelfde zondagochtend ook voor de eerste keer Sophie Tempels (derde links vooraan in de armen van haar vader) in haar midden verwelkomen. Terwijl zij op dat moment pas vier weken oud was, maakte zij de hele kerkdienst vol verwondering mee. Zo blijft onze gemeente er één van alle leeftijden.

Le mot de la diaconie Met de benoeming van Liesbeth Ouwehand tot diaken, is de diaconie weer op volle sterkte. Niet alleen voor de taken die de diakenen op zich nemen tijdens de dienst, maar ook voor het behandelen van hulpvragen vanuit de kerk en het ondersteunen van de vele goede doelen die wij voor 2014 gekozen hebben. Wij wensen Liesbeth heel veel vreugde, inspiratie en kracht toe in het vervullen van haar taak als diaken! K. Tempels-Moeshart

Programme des prédications Cet été, nous continuons de suivre le lectionnaire œcuménique des églises. Les prédications portent sur un aspect commun aux textes lus, et lorsque c’est possible, suivent un thème transversal, c’est-à-dire une constante qui transparaît dans l’ensemble des textes d’une période. Mais l’essentiel reste l’écoute du texte prêché, dans les mots mêmes, dans ses résonnances à travers l’histoire et dans sa force d’inspiration profonde et quotidienne. Nous verrons particulièrement les extraits proposés de la lettre aux Romains: le 3 août - Romains 8, 35-39, ‘Ni la vie, ni la mort’ le 17 août - Romains 11,13-32, ‘Ni Israël, ni les païens’ Ensemble nous nous pencherons plus sur les péricopes proposées dans l’Evangile de Matthieu: le 24 août - Matthiue 16, 13-20, ‘Ni Elie, ni Jérémie’ le 31 août - Matthieu 16, 21-27, ‘Ni Dieu, ni les hommes’

Leids Kerkblad | 29

BMS Netwerk Notarissen Notarissen mr. R.H. Breedveld mr. E.J. Moolenaar mr. M. Schwarze

Plantsoen 25 2311 KG Leiden T (071) 516 29 30 F (071) 516 29 35 E [email protected]

persoonlijk, betrokken en altijd dichtbij

> Alle rechtsgebieden > Combinatievoordeel bij gelijktijdig passeren van verschillende akten

Nico Soek begeleidt en verzorgt de uitvaart, ook als u elders verzekerd bent.

> Gratis abonnement op onze elektronische nieuwsbrief > Eigen parkeerterrein 16458

www.bmsnotarissen.nl

in online Schrijf u

voor d

ieuw tis n e gr a

e sbri

071 - 57 20 076 dag en nacht www.arumuitvaartzorg.nl Gelegen op de mooiste plek in het hart van Leiden, aan de voet van de Burcht.

“Vooral je zorg deed ons goed. Je persoonlijke benadering verdient lof en verzacht zeker een beetje de pijn.” Lange Voort 3, Oegstgeest, t 071 565 15 77, AttendoUitvaartzorg.nl

• Lunchen • Dineren • Buffetten

• Feesten • Bruiloften • Recepties • Afstudeerborrels B R A S S E R I E R E S T AURAN T

Het Koetshuis DE BURCHT

BU RGSTEEG 13 | LEIDEN | TEL . 071512 16 88 | W W W.KOE TSH U ISDEBU RCH T.NL

BOUW & AANNEMERSBEDRIJF

leidend in communicatie productie Rooseveltstraat 12 - 2321 BM Leiden Tel. (071) 579 75 00 - www.groenmedia.nl

30 | Leids Kerkblad

H. de Bolster BV nieuwbouw - verbouw - renovatie Rooseveltstraat 14-K, 2321 BM Leiden Tel. 071-5213733 - Fax 071-5217070 E-mail: [email protected]

f

Algemene Kerkenraad Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leiden scriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 - 5126574 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden telefoon: 071 - 5764145 e-mail: [email protected]

De Algemene Kerkenraad (AK) kwam op dinsdag 3 juni bijeen voor zijn laatste vergadering voor de zomervakantie. Na de vaste punten als het vaststellen van het verslag van de vorige vergadering en het doorlopen van de postlijst, werd het verzoek van de wijkgemeente Leiden Zuidwest behandeld, om een predikant te mogen beroepen. Een formeel verzoek, immers de AK had op 6 mei al 0,5 fte predikantsplaats beschikbaar gesteld voor de wijk. Echter, in de procedure voor het beroepen van een predikant is de eerste stap dat een wijkgemeente goedkeuring vraagt aan de AK om een vacature te mogen vervullen. Omdat het om een parttime (0,5 fte) beroep voor een bepaalde tijd (tot 2022) gaat, is ook goedkeuring nodig van het breed moderamen van de classis. Onder voorbehoud hiervan, verleende de AK unaniem zijn goedkeuring aan het verzoek van Zuidwest. In de Beroepingscommissie van Zuidwest hoort - kerkordelijk gezien - een lid van de AK te zitten. Besloten is dat de preses, F. van Oosten, zitting neemt in genoemde commissie. Ds. M. Driessen meldde dat zij op 31 augustus afscheid neemt van de Protestantse gemeente te Leiden waardoor zij

beroepen is als predikant met een bijzondere opdracht. Zij is per 1 september niet langer aangesteld door de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten (VVP), vanwege haar aanstaande emeritaat. Wel blijft zij als emeritus-predikant consulent voor Leiden Zuidwest totdat een nieuwe predikant beroepen is. Vanuit de gemeente zijn geen vragen of opmerkingen gekomen over de Jaarrekening 2013 van de Diaconie, en daarom is deze in tweede lezing vastgesteld.

Jaarrekening Vervolgens werd de Jaarrekening 2013 van de PgL in eerste lezing besproken. Elders in het kerkblad vindt u hiervan een samenvatting. Namens het College van Kerkrentmeesters lichtten de heren Karstens en De Witt de jaarrekening toe en beantwoordden vragen van AK-leden. De jaarrekening werd unaniem vastgesteld en ligt op de voor u bekende plaats in uw vierplek en sinds maandag 14 juli ook ter inzage op het Kerkelijk Bureau. Het bureau aan de Van Vollenhovenkade 22, is geopend van maandag tot en met donderdag tussen 9.00 en 12.00 uur. Tot slot is de jaarrekening van de website van de PgL te downloaden. De jaarrekening wordt definitief vastgesteld tijdens de AK-vergadering van 9 september. Eventuele reacties kunt u tot uiterlijk zaterdag 6 september richten aan: Kerkelijk Bureau, t.a.v. scriba PgL, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden. Verder werd ingestemd met het voorstel vanuit het College van Kerkrentmeesters om adressen die op geen enkele wijze enige financiële betrokkenheid bij onze gemeente tonen, te vragen of zij prijs stellen op het blijven ontvangen van het Leids Kerkblad na 1 januari 2015. Reageren zij positief dan blijven zij het kerkblad ontvangen; zo niet dan is het kerstnummer de laatste uitgave die zij ontvangen. Het is namelijk jammer van het papier en van het geld, als kerkbla-

den rechtstreeks bij het oud papier belanden. Tevens is een deel van de leden van de Commissie Vitaliseringfonds benoemd. Het gaat om: mevr. E. Venekamp-Van Hal, P.H. van den Broek, H.A. ten Hove, F. van Dijk (Bijzonder Kerkenwerk) en als adviseur namens het College van Kerkrentmeesters, J.P. Karstens. Aan deze commissie worden later nog twee externe deskundigen op het gebied van kerkelijke vernieuwing toegevoegd. Enkele wijkgemeenten hebben toegezegd nog een lid te zullen aandragen. De leden hebben als taak om aanvragen voor het fonds gedurende deze beleidsperiode te beoordelen. Hiervoor is op de AK van 6 mei een reglement vastgesteld. Gemeenteleden worden er aan herinnerd dat aanvragen uitsluitend via de

eigen wijkkerkenraad ingediend kunnen worden, waar ook het reglement op te vragen is. Tot uiterlijk 30 september kunnen wijkkerkenraden aanvragen indienen bij de scriba van de Algemene Kerkenraad. Voor zowel M. Boelen (einde contract), ds. M. Driessen (emeritaat) als B. Oosthoek (aflopen ambtstermijn), was dit hun laatste AK-vergadering. Ik wens u allen een mooie zomer toe! M. Korbee

Leids Kerkblad | 31

College van Kerkrentmeesters Secretaris: J.P. Karstens, tel. 071 - 5212087 Adres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5764145, [email protected] Bankrekeningnrs: NL78INGB0000041878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) NL92INGB0000121554 t.n.v. Actie Kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden Geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 - 5764145 Mutaties: in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de verwerking in de ledenadministratie. Collectebonnen: bonnen van € 0,75 van € 15,00 per vel, bonnen van € 1,20 van € 24,00 per vel, en bonnen van € 2,00 van € 40,00 per vel. Betaling op rekening nr. NL78INGB0000041878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden o.v.v. aantal bonnen en prijs.

NIEUWE TOEKOMST VOOR OUD COMPLEX

Bureau van de Hervormde Gemeente gehuisvest.

Verleden

Heden

In het midden van de zeventiende eeuw werden rond de Hooglandse Kerk woningen gebouwd, ontworpen door de stadsbouwmeester Willem van der Helm. Deze woningen dienden om het stadsbestuur van inkomsten te voorzien om het onderhoud van de Hooglandse Kerk te bekostigen. Met de overdracht van de kerk eind achttiende eeuw aan de Hervormde Gemeente werden ook de woningen overgedragen. Tot in de zesti-

Nadat in de tachtiger jaren het Diaconiekantoor verhuisde naar de Bakkerij en het Hervormd Kerkelijk Bureau verhuisde naar het nieuwe kantoor van begraafplaats Rhijnhof stond het complex grotendeels leeg. Gelukkig had een middenstander belangstelling om het complex te huren en het als winkel- en woonruimte te gebruiken. In het licht van de huidige marksituatie en gezien de zorgelijke financiële situatie van onze gemeente hebben wij nog eens nadrukkelijk gekeken naar de jaarlijkse opbrengst van dit complex en onderzocht of het rendement aanzienlijk verbeterd kon worden. Uit gesprekken die het college met de huurder voerde bleek dat bij voortzetting van het huidige huurcontract het complex op de langere termijn niet voldoende rendabel zou zijn. In goed overleg is de verhuur per 1 januari 2014 beëindigd.

ger jaren van de vorige eeuw waren alle woningen nog bewoond. In het kader van de restauratie van de Hooglandse Kerk in de jaren 1955 – 1975 werden ook de woningen gerestaureerd. Alleen de woningen aan de Nieuwstraat bleven als zodanig in gebruik. De woningen in de Moriaansteeg werden verbouwd tot het Hooglandsche Huys. De woningen aan de Hooglandse Kerkgracht werden verbouwd tot kosterswoning en kantoorruimte. In de kantoorruimten werden het Diaconiekantoor en het Kerkelijk

32 | Leids Kerkblad

Toekomst Met het vooruitzicht dat het complex leeg zou komen te staan heeft het college in 2011 oud-kerkrentmeester Ruud Breedveld gevraagd een studie te doen naar herbestemming van dit pand. Samen met enkele collegeleden en archi-

tect Martin van Rhijn is een plan ontwikkeld om in het complex vijf appartementen, twee studio’s en vijf kamers te realiseren. De appartementen en de studio’s krijgen een eigen keuken en badkamer. Van de gelegenheid is tevens gebruik gemaakt om in het complex nog een extra zaal en toiletten te realiseren ten behoeve van de exploitatie van de Hooglandse Kerk. Daarnaast zal op de binnenplaats achter de woningen nog een zaal worden gecreëerd door ook deze binnenplaats van een overkapping te voorzien. Met de gemeente Leiden is in de afgelopen jaren zeer intensief en constructief over de verbouwingsplannen gesproken. Inmiddels heeft de gemeente Leiden de vergunning verleend, is de opdracht tot renovatie gegeven en zal direct na de bouwvakvakantie met de renovatie worden begonnen. De planning is dat de woningen per 1 januari betrokken kunnen worden. Nu reeds hebben zich gegadigden voor deze nieuwe woonruimten gemeld. De kosten van deze renovatie zullen ruim € 650.000 bedragen. Daarbij kunnen wij gebruikmaken van het lage BTW-tarief dat tijdelijk van kracht is voor de loonkosten van renovatie van woningen. Deze investering financieren wij uit het eigen vermogen. De spaarrekening wordt gereduceerd en de waarde van het vastgoed stijgt. Zoals elke investering, staat deze investering dus los van het gewone huishoudboekje van onze gemeente. Daaruit betalen wij alle gewone uitgaven, zoals de kosten van de predikantsplaatsen. Naar verwachting zal het complex straks een bruto rendement van € 70.000 per jaar gaan opleveren. En dat bedrag komt weer in het huishoudboekje!

Hans Karstens

Kerk en samenleving maatschappelijk verantwoord ondernemen

Noach’s nieuwe natuurvisie door Martijn van der Heide

Afgelopen voorjaar ging de Amerikaanse Bijbel-dramafilm ‘Noah’ in premiere, met Russell Crowe die Noach speelt. Tegelijkertijd werd in Den Haag de Rijksnatuurvisie in de ministerraad goedgekeurd. Twee zaken die meer met elkaar gemeen hebben dan op het eerste gezicht gedacht. Noach was de eerste persoon die het broeikaseffect serieus nam. De film leert ons dat het redden van het dierenrijk zijn grote missie is. Dit alles tegen een decor van een dorre wereld zonder gewassen, waar de zon niet schijnt en de dood regeert. In de film is er niets dat wijst op een nieuwe toekomst voor de mensen. De zondvloed staat symbool voor de vernietiging van alle leven. De centrale overheid is als natuurbeschermer een soort hedendaagse Noach, alleen is de invulling van zijn rol momenteel aan verandering onderhevig. Tot voor kort was de centrale overheid de moderne evenknie van de Bijbelse arkvaarder uit de film. Ingegeven door een beklemmend wereldbeeld van een overtallige en verwoestende mens, formuleerde de overheid een natuurbeleid dat zich afzette tegen de menselijke industriële overmoed. Centraal stond de tegenstelling tussen mens en natuur, met als belangrijkste exponent de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Dit natuurnetwerk kan als een eigentijdse ark worden beschouwd, waarin planten en dieren volop bescherming genieten tegen maatschappelijke

activiteiten (de moderne zondvloed) van buiten. De dit voorjaar gepresenteerde Rijksnatuurvisie is een ware trendbreuk met het ‘oude’ natuurbeleid, en vraagt om een nieuwe rol voor Noach. Het uitgangspunt is 180 graden gedraaid, want de makende en verantwoordelijke mens staat nu ineens centraal - niet meer de vernietigende. De Rijksnatuurvisie maakt van ons allen heersers van het heelal, die ook gaan over de bloemetjes en de plantjes. Natuur moet nadrukkelijk met de samenleving worden verbonden. Doel van het Nederlandse natuurbeleid is niet langer meer het eenzijdige behoud van natuur en biodiversiteit, maar het plaatsen van natuur middenin de maatschappij. Op zich een mooi streven, want stelt de Bijbel niet dat de mens op eenzelfde wijze zorg dient te dragen voor de aan hem toevertrouwde schepping? Punt is echter dat het nieuwe natuurbeleid de samenleving aanzet tot het bouwen van arken voor alleen die soorten die ten nutte gemaakt kunnen worden. Dat betekent dat sommige (lees: ‘exploiteerbare’) soorten door meerdere arkvaarders meegenomen zullen worden, terwijl minder ‘rendabele’ soorten letterlijk buiten de boot vallen. In Matteüs wordt de vraag gesteld: Wat kosten twee mussen? Het antwoord luidt ‘zo goed als niets’. De financiële waarde van de mus wordt daarmee niet bijster hoog ingeschat, het functionele nut voor

de mens is laag. Dat is in het nieuwe natuurbeleid geen best vooruitzicht voor het voortbestaan ervan. Maar terwijl in de Bijbel nadrukkelijk de link tussen natuur en de Schepper wordt gelegd onder meer geïllustreerd door de zinsnede dat ‘er niet één mus dood neervalt als jullie Vader het niet wil’ - kent het nieuwe natuurbeleid weinig verhevens meer. De Bijbel wil maar zeggen: de natuur getuigt van Gods grootheid. En wie natuur vernielt, doodt God’s werk. Zo beschouwd leven we met het huidige verlies aan biodiversiteit in een theocidale tijd. Gaat de overheid met haar Rijksnatuurvisie deze trend keren? Natuurbeleid is ondergebracht bij het Ministerie van Economische Zaken dat ons waarschuwt voor onzorgvuldige omgang met de natuur, omdat dit tegen ons eigenbelang ingaat. Natuurvernietiging is kapitaalvernietiging, aldus het hedendaagse credo. Geen enkel beroep op morele verantwoordelijkheid, geen enkele link met het ethische domein. Kortom, Noach mag dan in het nieuwe natuurbeleid omringd worden door een bonte verzameling aan arken, daarmee is nog niet het dierenrijk gered. Helemaal niet als het natuurbeleid louter een financiële verantwoordelijkheid wordt, gebaseerd op economische argumenten, en al het goddelijke en morele eruit is verdwenen. Dan is de grond niet alleen verontreinigd met gif, metalen en lood, maar zit hij ook vol koppen van struisvogels. Martijn van der Heide is als milieueconoom verbonden aan LEI Wageningen UR, en lid van de Leidse Binnenstadsagemeente

Leids Kerkblad | 33

Jaarrekening 2013 Protestantse gemeente te Leiden Een korte toelichting bij de inkomsten en uitgaven

UITGAVEN Kosten pastoraat € 447.969 Dit betreffen de kosten van onze predikanten en kerkelijk werkers. De uitgaven waren iets hoger dan begroot, omdat in de vacature in de Merenwijk tijdelijke hulp van emeritus ds. J.F. Boon nodig was. Kosten personeel € 425.254 Dit zijn de kosten van de kosters, beheerders, organisten en medewerksters van het Kerkelijk Bureau. Ook deze lasten waren iets hoger dan de begroting. Dit is met name veroorzaakt doordat een hogere netto-opbrengst van de verhuur van de kerkgebouwen gevolgen heeft voor de honorering van beheerders. Kosten gebouwen € 372.005 Hieronder vallen de onderhoudskosten en de energielasten van onze kerkgebouwen. Ook zijn hier verantwoord de kosten van de huur van de Antoniuskerk en De Verdieping (Zuidwest), en De Wijkplaats (Maranathawijk). Kosten beheer en administratie € 106.479 Dit betreffen de kantoorkosten, maar ook de kosten van alle drukwerk, zoals bijvoorbeeld de kosten van het Leids Kerkblad. Overige kosten € 105.138 De verplichte afdrachten ten behoeve van het landelijk kerkenwerk ad € 70.000 vormen de grootste post binnen deze kosten.

Collecten en overige bijdragen € 136.596 In deze post zijn begrepen de collecten in de kerkdiensten, maar ook de giften voor de Paascollecte, de Solidariteitskas, de Eindejaarscollecte en het Leids kerkblad. Verhuur gebouwen € 179.699 Onze gemeente is eigenaar van een aantal woonhuizen alsmede van een deel van de grond van begraafplaats Rhijnhof en van gronden in Noordwijk. Onder deze post staan de opbrengsten van dit onroerend goed vermeld. Het is lager dan begroot, doordat het complex winkel en woningen aan de Hooglandse Kerkgracht een deel van het jaar leegstond, in afwachting van renovatie. Commercieel gebruik kerkgebouwen € 340.403 Om de lasten van onze kerkgebouwen zo laag mogelijk te houden en om te voorzien in de behoefte aan zaalruimte worden onze kerkgebouwen verhuurd. Het netto resultaat was hoger dan geraamd. Opbrengst vermogen € 217.770 Onze gemeente beschikt over een groot vermogen. Dat levert

Uitgaven

Pastoraat € 14.162

Personeel

€ 105.138

Gebouwen Beheer en adm.

€ 106.479 € 447.969

Overige kosten Positief resultaat

INKOMSTEN Vrijwillige bijdragen € 596.537 De vrijwillige bijdragen van onze gemeenteleden, in het kader van de actie kerkbalans, vormen de belangrijkste bron van onze inkomsten. Door de vermindering van ons ledenbestand loopt dit bedrag terug. Wij hadden in de begroting op € 606.000 gerekend, het werd echter € 596.537. Ten opzichte van de Jaarrekening 2012 een teruggang van € 36.000. Een teruggang die ons zorgen baart!

Uitgaven Pastoraat Personeel Gebouwen Beheer en adm. Overige kosten Positief resultaat

€ 447.969 € 425.254 € 372.003 € 106.479 € 105.138 € 14.162

Inkomsten Vrijwill. Bijdragen Collecten enz. Verhuur gebouwen Comm. gebr. kerken Opbr. vermogen

34 | Leids Kerkblad

€ 596.537 € 136.596 € 179.699 € 340.403 € 217.770

€ 372.003

€ 425.254

jaarlijks ook een fors bedrag op aan rente en dividend. Daarnaast boekten we een netto winst op vermogenstransacties ter grootte van € 82.000 Positief resultaat € 14.162 Door iets hogere uitgaven en lagere inkomsten (vooral de vrijwillige bijdragen) viel het positief resultaat lager uit dan begroot. (Begroting: € 33.000). Bij het positief resultaat mogen

we ook de gerealiseerde koerswinst op onze effecten optellen, zodat het resultaat uiteindelijk € 96.090 bedraagt. Maar wij moeten ons daarbij wel realiseren dat dit resultaat te danken is aan het feit dat de bezetting van het aantal predikantsplaatsen 4.8 was, waarmee we vooruitliepen op een helaas noodzakelijke maar zeer forse vermindering van het aantal predikantsplaatsen. Het College van Kerkrentmeesters

Kerkdiensten ■■ Zondag 20 Juli

■■ Zondag 27 Juli

Deurcollecte: huur/onderhoud ten behoeve van het kerk- of wijkgebouw

Deurcollecte: kosten predikantsplaatsen en kerkelijk werkers

Hooglandse Kerk

Hooglandse Kerk

10.00 u. kandidaat mw. S.G.H. van HattemVroomans, Delft 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. R.H.M. de Jonge Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk

09.15 u. ds. J.C. van Dongen De Regenboog

10.00 u. M. Hoogervorst

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Dorpscentrum Oegstgeest

10.15 u. ds. M. Eberwijn, Moordrecht, dienst in de Lokhorstkerk Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds L. van Hilten-Matthijsen Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. H.E. Schouten Overrhyn

11.00 u. T. v.d. Ende LUMC

10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman ■■ Maandag 21 Juli

Haagwijk

15.00 u. mw. ds. M. Wassenaar

10.00 u. ds. P. Kuiper 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. J. van Malde Marekerk

10.00 u. J.P. Karstens 17.00 u. ds. D. Verboom, Rijnsburg Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk

Marekerk

10.00 u. ds. R.H.M. de Jonge 17.00 u. ds. E. van den Ham, Zoetermeer Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. mw. ds .F.A. Benthem Antoniuskerk

09.15 u. ds. P. Kuiper De Regenboog

10.00 u. leden geloofsgemeenschap Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Dorpscentrum Oegstgeest

10.00 u. M. Boelen

10.15 u. mw. ds. A. van Wijngaarden-Junge, dienst in de Lokhorstkerk

10.00 u. mw. A. Wamsteker

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Vredeskerk

Antoniuskerk

De Regenboog

10.00 u. leden geloofsgemeenschap Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. mw. B. Heckel

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. S.P. van der Meulen Waalse Kerk

10.30 u. geen dienst

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. J. van Wallinga, Leiderdorp

Waalse Kerk

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest Overrhyn

11.00 u. R. Leijdekker LUMC

10.00 u. pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman ■■ Maandag 4 augustus

Overrhyn

10.30 u. R. Rus, Oegstgeest LUMC

10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries Diaconessenhuis

10.15 u. ds. H. Plomp, Oegstgeest ■■ Zaterdag 2 augustus

Haagwijk

15.00 u. pastor H. van Breukelen ■■ Zondag 10 augustus

Deurcollecte: kosten beheer en administratie Protestantse gemeente Leiden

Zuydtwijck

10.30 u. pastor H. van Breukelen ■■ Zondag 3 augustus

Deurcollecte: eredienst & kerkmuziek

Hooglandse Kerk

10.00 u. kandidaat mw. S.G.H. van HattemVroomans, Delft 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelinck Marekerk

Hooglandse Kerk

10.00 u. mw. ds. E. de Paauw, Leiderdorp 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten

10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest 17.00 u. ds. A. Hamstra, Broek op Langedijk Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk

Leids Kerkblad | 35

Vredeskerk

■■ Maandag 18 augustus

10.00 u. ds. F.D. Rooze Antoniuskerk

10.00 u. D. de Roest

10.15 u. geen dienst Haagwijk

15.00 u. mw. E. Kromhout

De Regenboog

10.00 u. ds. B.A. Nieuwenhuijse

■■ .Zondag 24 augustus

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. T.S. Smit Dorpscentrum Oegstgeest

11.00 u. pastor H. van Breukelen LUMC

Marekerk

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. A. Vuijst, Noordwijkerhout Overrhyn

10.30 u. geen dienst 15.00 u. mw. ds. M. Driessen, afscheidsdienst in de Vredeskerk 10.30 u. mw. ds. F. Weber Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas en prof. dr. J. Boersema 11.45 u. oecumenische studentendienst, pastor J. van der Hoeven 19.00 u. ds. A. Alblas, evensong m.m.v. de Leidse Cantorij

10.30 u. geen dienst

Dorpscentrum Oegstgeest

Waalse Kerk Deurcollecte: kosten predikantsplaatsen en kerkelijk werkers

10.30 u. ds. E.P. Meijering, Oegstgeest Waalse Kerk

Evangelisch-Lutherse Kerk

Overrhyn

11.00 u. R. Leijdekker LUMC

10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis

10.15 u. mw. R. Schultheiss

10.00 u. ds. H.G. de Graaff, Nieuwerkerk aan den Rijn 17.00 u. ds. T. Jacobs

Haagwijk

Scheppingskerk Leiderdorp Dienst voor doven

Maranathawijk

15.00 u. pastor H. van Breukelen

10.00 u. J.P. Karstens (met tolk)

Vredeskerk

10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis

10.15 u. J.A. de Waal

■■ Zaterdag 16 augustus

10.00 u. zie Vredeskerk

10.30 u. mw. ds. M. Wassenaar

■■ Zaterdag 6 september

10.00 u. R.F. Prang Antoniuskerk

10.00 u. ds. J.C. van Dongen Zuydtwijck

■■ Maandag 1 september

Zuydtwijck

10.30 u. pastor H. van Breukelen

De Regenboog

10.00 u. ds. J.C. Greive

■■ Zondag 7 september

Evangelisch-Lutherse Kerk ■■ Zondag 17 augustus

10.15 u. mw. ds. N. Pronk, Den Haag Dorpscentrum Oegstgeest

Deurcollecte: Missionair Werk & Kerkgroei (Pionieren op de Kop)

Deurcollecte: huur/onderhoud ten behoeve van het kerk- of wijkgebouw

10.30 u. ds. M.E. Bijlsma, Den Haag

Hooglandse Kerk

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. A.C. Kooijman 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. J. Delhaas

10.00 u. mw. A. Wamsteker Overrhyn

11.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp

10.00 u. ds. A. Alblas en rabbijn A.S. Soetendorp 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Anbeek en ds. H.E. Schouten (liturg), opening van het Academisch Jaar

Marekerk

LUMC

Marekerk

10.00 u. ds. A. van der Beek, Veenendaal 17.00 u. ds. C. van ’t Hof, Nunspeet

Diaconessenhuis

Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

10.00 u. pater C. van Haasteren

Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. T. Jacobs

Maranathawijk

10.15 u. pastor H. van Breukelen

10.00 u. zie Vredeskerk

Scheppingskerk Leiderdorp Dienst voor doven

10.00 u. zie Vredeskerk

10.00 u. F. de Best (met tolk)

10.00 u. ds. G.J. Venema

Vredeskerk

10.00 u. ds. B.J.J. Boter, Voorschoten Antoniuskerk

09.15 u. mw. W.J. Bettenhaussen-Baak, Zoetermeer De Regenboog

10.15 u. geen dienst Dorpscentrum Oegstgeest

10.15 u. mw. ds. M. Driessen, dienst in de Lokhorstkerk

De Regenboog

10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, Maaltijd van de Heer

Hooglandse Kerk

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas, doopviering 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. van den Berg-Seiffert Marekerk

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. J. Groenleer

Maranathawijk

10.30 u. mw. ds. F. Weber Overrhyn

10.00 u. zie Vredeskerk

11.00 u. mw. E. Kruyt

Vredeskerk

Diaconessenhuis

10.00 u. ds. G.J. Venema, dienst van Schrift en Tafel 15.00 u. mw. ds. M. Driessen, afscheidsdienst

10.15 u. mw. M. Maas

Antoniuskerk

LUMC

10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries

09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog

10.00 u. M. Moons

36 | Leids Kerkblad

09.15 u. ds. B.J.W. Schelhaas

Deurcollecte: G.O.O.S.

10.00 u. ds. T. Jacobs, voorbereiding Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. A. Christ, Katwijk aan Zee

Waalse Kerk

Vredeskerk Antoniuskerk

■■ Zondag 31 augustus

10.00 u. pastor. M. Hoogervorst Evangelisch-Lutherse Kerk

Maranathawijk

10.15 u. geen dienst Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelink Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn

11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest LUMC

10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal):

10.00 u. ds. H.J. Hemstede, Leiderdorp (met tolk)