PERANCANGAN SISTEM PAKAR UNTUK MENDIAGNOSA KERUSAKAN HANDPHONE DENGAN METODE CERTAINTY FACTOR (CF) BERBASIS WEB SKRIPSI NICO JUNARI

PERANCANGAN SISTEM PAKAR UNTUK MENDIAGNOSA KERUSAKAN HANDPHONE DENGAN METODE CERTAINTY FACTOR (CF) BERBASIS WEB

SKRIPSI

NICO JUNARI 071401058

PROGRAM STUDI S1 ILMU KOMPUTER FAKULTAS ILMU KOMPUTER DAN TEKNOLOGI INFORMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2015

PERANCANGAN SISTEM PAKAR UNTUK MENDIAGNOSA KERUSAKAN HANDPHONE DENGAN METODE CERTAINTY FACTOR (CF) BERBASIS WEB

SKRIPSI

Diajukan untuk melengkapi tugas akhir dan memenuhi syarat mencapai gelar Sarjana Komputer

NICO JUNARI 071401058

PROGRAM STUDI S1 ILMU KOMPUTER FAKULTAS ILMU KOMPUTER DAN TEKNOLOGI INFORMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2015

ii PERSETUJUAN

Judul

Kategori Nama Nomor Induk Mahasiswa Program Studi Departemen Fakultas

: PERANCANGAN SISTEM PAKAR UNTUK MENDIAGNOSA KERUSAKAN HANDPHONE DENGAN METODE CERTAINTY FACTOR (CF) BERBASIS WEB : SKRIPSI : NICO JUNARI : 071401058 : SARJANA (S1) ILMU KOMPUTER : ILMU KOMPUTER : ILMU KOMPUTER DAN TEKNOLOGI INFORMASI (FASILKOM-TI) UNIVERSITAS SUMATERA UTARA Diluluskan di Medan, 2 April 2015

Komisi Pembimbing

:

Pembimbing 2

Pembimbing 1

Sajadin Sembiring, S.Si, M.Comp.Sc NIP. 195408281981031004

Dr. Poltak Sihombing, M.Kom. NIP. 196203171991031001

Diketahui/Disetujui oleh Program Studi S1 Ilmu Komputer Ketua,

Dr. Poltak Sihombing, M.Kom. NIP. 196203171991031001

iii PERNYATAAN

PERANCANGAN SISTEM PAKAR UNTUK MENDIAGNOSA KERUSAKAN HANDPHONE DENGAN METODE CERTAINTY FACTOR (CF) BERBASIS WEB

SKRIPSI

Saya mengakui bahwa skripsi ini adalah hasil kerja saya sendiri, kecuali beberapa kutipan dan ringkasan yang masing-masing disebutkan sumbernya.

Medan, 2 April 2015

Nico Junari 071401058

iv

PENGHARGAAN

Puji dan syukur yang tiada henti penulis ucapkan kehadirat Allah SWT yang telah memberikan rahmat dan karunia-Nya sehingga penulis dapat menyelesaikan tugas akhir ini. Dengan sepenuh ketulusan hati, pada kesempatan ini penulis menyampaikan terima kasih kepada semua pihak yang telah membantu penyelesaian skripsi ini. Penulis mengucapkan terima kasih teristimewa kepada: 1. Bapak Dr. Poltak Sihombing, M.Kom sebagai Ketua Program Studi Ilmu Komputer sekaligus sebagai dosen pembimbing yang telah banyak memberikan saran dan masukkan yang sangat berguna bagi penulis sehingga skripsi ini dapat selesai dengan baik. 2. Ibu Maya Silvi Lydia, BSc. MSc sebagai Sekretaris Program Studi Ilmu Komputer. 3. Bapak Prof. Dr. Muhammad Zarlis sebagai Dekan Fakultas Ilmu Komputer dan Teknologi Informasi. 4. Para Pembantu Dekan Fakultas Ilmu Komputer dan Teknologi Informasi. 5. Bapak Sajadin Sembiring, S.Si, M.Comp.Sc sebagai dosen pembimbing yang telah banyak meluangkan waktunya dalam memberikan bimbingan, kritik dan masukkan kepada penulis. 6. Bapak Ade Candra, ST, M.Kom sebagai dosen pembanding yang telah banyak meluangkan waktu untuk memberikan bimbingan kritik dan masukan pada penulis. 7. Bapak Prof. Dr. Iryanto, M.Si sebagai dosen pembanding yang telah memberikan saran, masukan dan kritikan yang sangat berguna bagi penulis sehingga skripsi ini dapat selesai dengan baik. 8. Seluruh dosen serta pegawai di Program Studi S1 Ilmu Komputer Departemen Ilmu Komputer FMIPA USU. 9. Ayahanda dan Ibunda yang selalu memberikan cinta kasih dan semangat serta kepercayaan selama masa kuliah baik dalam bentuk maetriil serta moril dalam menyelesaikan skripsi ini. 10. Bapak Kok Chiang dari toko KC Ponsel sebagai ahli pakar yang telah banyak memberikan bimbingan, kritik dan masukkan kepada penulis. 11. Dan juga kepada teman-teman seperjuangan stambuk 2007, khususnya Indra Gunawan, Subardi Wansyah, Harris Kristanto yang telah memberikan semangat kepada saya. Penulis menyadari bahwa skripsi ini masih jauh dari kesempurnaan. Oleh karena itu penulis mengharapkan kritik dan saran dari semua pihak yang bersifat membangun demi kesempurnaan dan pengembangan skripsi ini. Penulis berharap semoga skripsi ini bermanfaat bagi penulis sendiri pada khususnya dan pembaca pada umumnya. Medan, 2 April 2015

Penulis

v

PERANCANGAN SISTEM PAKAR UNTUK MENDIAGNOSA KERUSAKAN HANDPHONE DENGAN METODE CERTAINTY FACTOR (CF) BERBASIS WEB

ABSTRAK

Perkembangan teknologi informasi yang sangat pesat pada saat ini mempunyai peranan penting bagi kehidupan manusia. Salah satu cara pengolahan informasi adalah dengan menggunakan sistem pakar. Sistem pakar merupakan sistem yang mengambil pengetahuan manusia sebagai data, untuk menyelesaikan masalah seperti layaknya para pakar. Perkembangan teknologi ini juga membuat terciptanya alat telekomunikasi yang kecil sehingga dapat dibawa ke mana-mana, dengan fungsi yang tidak terbatas hanya untuk berkomunikasi, namun juga sebagai sarana hiburan dan lainnya. Kebanyakan pemilik handphone (HP) tidak mengetahui apa sebenarnya kerusakan HP miliknya, dan toko service HP terkadang mengganti komponen yang tidak perlu diganti, mengakibatkan sang pemilik mengeluarkan biaya yang lebih besar dibanding seharusnya. Adanya kasus-kasus seperti itu, menyebabkan diperlukan suatu sistem yang dapat membantu menganalisis kerusakan HP, sehingga dapat memberi saran apakah suatu HP perlu diperbaiki, apakah komponen atau hal yang perlu diperbaiki tersebut, ataukah lebih baik diganti dengan yang baru saja. Pada penulisan skripsi ini dibuat sistem pakar yang menggunakan algoritma Certainty Factor. Algoritma Certainty Factor digunakan karena satu gejala kerusakan yang terjadi, dapat diakibatkan oleh beberapa atau satu komponen yang berbeda. Dari pengujian program sistem pakar, didapatkan hasil yang sama dengan perhitungan secara manual dengan metode CF. Sehingga dapat disimpulkan bahwa sistem pakar ini dapat mendeteksi kerusakan yang terjadi pada HP, serta membantu menghindarkan pengguna awam dari penggantian komponen lain yang tidak berhubungan atau tidak perlu diganti.

Kata Kunci – Sistem Pakar, Certainty Factor, Kerusakan Handphone

vi

DESIGN OF EXPERT SYSTEM FOR DIAGNOSING MOBILE PHONE DAMAGE USING WEB BASED CERTAINTY FACTOR (CF) METHOD

ABSTRACT

The development of information technology nowadays has a very important role for human life. One of the ways to process the information is to use expert system. Expert System is a system that tries to take over human knowledge, so it can solve problem like an expert. The development of technology also lead to the creation of a small telecommunication device which can be taken anywhere, which the function is not limited just to communicate, but also as entertainment, and many other functions. Most of mobile phone owner do not know what is the actual damage of their phone, and phone service shop often change component which shouldn’t be changed, resulting the owners have to pay greater than supposed. These case, lead us to the need of a system that can help analyze phone’s damage, so the owner is advised whether to repair the phone or replace it. On this thesis an expert system using Certainty Factor method will be made. Certainty Factor method is used because when one symptoms of damage happens, that can be caused by one or more different components. This thesis will produce an expert system to detect phone damage, and help novice user from replacing other components in phone that should not be replaced. From the expert system test, the result is same with the manual calculation using Certainty Factor method. It can be concluded the expert system can detect phone damage, and help novice user from replacing other components in phone that should not be replaced.

Keywords – Expert System, Certainty Factor, Mobile phone damage.

vii DAFTAR ISI

Persetujuan ................................................................................................................................ii Pernyataan.................................................................................................................................iii Penghargaan..............................................................................................................................iv Abstrak.......................................................................................................................................v Abstract.....................................................................................................................................vi Daftar Isi..................................................................................................................................vii Daftar Tabel..............................................................................................................................xi Daftar Gambar..........................................................................................................................xii

Bab 1 Pendahuluan.....................................................................................................................1 1.1 Latar Belakang............................................................................................................1 1.2 Rumusan Masalah.......................................................................................................3 1.3 Batasan Masalah.........................................................................................................3 1.4 Tujuan Penelitian........................................................................................................4 1.5 Manfaat Penulisan.......................................................................................................4 1.6 Metodologi Penelitian.................................................................................................4 1.7 Sistematika Penulisan.................................................................................................5 Bab 2 Landasan Teori................................................................................................................6 2.1 Sistem Pakar.............................................................................................................6 2.2 Sejarah Sistem Pakar................................................................................................6 2.3 Inferensi....................................................................................................................7 2.3.1 Runut Maju (Forward Chaining).....................................................................7 2.3.2 Runut Balik (Backward Chaining)...................................................................8 2.4 Faktor Kepastian (Certainty Factor)........................................................................9

viii 2.4.1 Pengertian Certainty Factor (CF)..................................................................9 2.4.2 Kombinasi Aturan..........................................................................................9 2.5 Internet....................................................................................................................12 2.6 PHP.........................................................................................................................13 2.7 DBMS MySQL.......................................................................................................14 Bab 3 Analisis dan Perancangan..............................................................................................15 3.1 Analisis Sistem.......................................................................................................15 3.2 Arsitektur Sistem....................................................................................................16 3.3 Representasi Pengetahuan......................................................................................16 3.3.1 Data Dasar..................................................................................................16 3.3.2 Pola Umum Aturan....................................................................................16 3.3.3 Algoritma Sistem Pakar untuk Mendiagnosa Kerusakan Handphone.......28 3.4 Perancangan Basis Data ........................................................................................30 3.4.1 Struktur Tabel Analisis Sistem..................................................................30 3.4.2 Relasi Antar Tabel.....................................................................................32 3.4.3 Perancangan Data Flow Diagram (DFD)..................................................32 3.4.4 Flowchart Sistem Pakar untuk Mendiagnosa Kerusakan Handphone......38 3.5 Perancangan Antar Muka.......................................................................................39 3.5.1 Rancangan Halaman Index........................................................................39 3.5.2 Rancangan Halaman Process.....................................................................40 3.5.3 Rancangan Halaman Result.......................................................................41 3.5.4 Rancangan Halaman About.......................................................................42 3.5.5 Rancangan Halaman List HP.....................................................................43 3.5.6 Rancangan Halaman List Aturan...............................................................44 3.5.7 Rancangan Halaman Edit Aturan...............................................................45 3.5.8 Rancangan Halaman Add Aturan..............................................................46 3.5.9 Rancangan Halaman Edit HP.....................................................................47

ix 3.5.10 Rancangan Halaman List Gejala..............................................................48 3.5.11 Rancangan Halaman Edit Gejala.............................................................49 3.5.12 Rancangan Halaman Add Gejala.............................................................50 3.5.13 Rancangan Halaman List Masalah...........................................................51 3.5.14 Rancangan Halaman Edit Masalah..........................................................52 3.5.15 Rancangan Halaman Add Masalah..........................................................53 3.5.16 Rancangan Halaman List Member...........................................................54 3.5.17 Rancangan Halaman Edit Member..........................................................55 3.5.18 Rancangan Halaman Add Member..........................................................56 Bab 4 Implementasi dan Pengujian..........................................................................................57 4.1 Implementasi Aplikasi............................................................................................57 4.2 Spesifikasi Perangkat Lunak..................................................................................57 4.3 Spesifikasi Perangkat Keras...................................................................................57 4.4 Tampilan Sistem Pakar...........................................................................................58 4.4.1 Halaman Home...........................................................................................58 4.4.2 Halaman Process........................................................................................59 4.4.3 Halaman Result..........................................................................................60 4.4.4 Halaman List HP........................................................................................61 4.4.5 Halaman List Aturan..................................................................................62 4.4.6 Halaman Edit List Aturan..........................................................................62 4.4.7 Halaman Add List Aturan...........................................................................63 4.4.8 Halaman Edit HP.......................................................................................63 4.4.9 Halaman Add HP.......................................................................................64 4.4.10 Halaman List Gejala.................................................................................64 4.4.11 Halaman Edit Gejala................................................................................65 4.4.12 Halaman Add Gejala................................................................................65 4.4.13 Halaman List Masalah..............................................................................66

x 4.4.14 Halaman Edit Masalah.............................................................................67 4.4.15 Halaman Add Masalah.............................................................................67 4.4.16 Halaman List Member..............................................................................68 4.4.17 Halaman Edit Member.............................................................................68 4.4.18 Halaman Add Member.............................................................................69 4.5 Pengujian Sistem....................................................................................................69 Bab 5 Kesimpulan dan Saran...................................................................................................73 5.1 Kesimpulan.............................................................................................................73 5.2 Saran.......................................................................................................................73

Daftar Pustaka..........................................................................................................................75

Listing Program......................................................................................................................A-1 Curriculum Vitae....................................................................................................................B-1

xi

DAFTAR TABEL

2.1 Tabel Metode MYCIN ........................................................................................................9 3.1 Tabel Tipe HP....................................................................................................................17 3.2 Tabel Gejala.......................................................................................................................17 3.3 Tabel MasalahNokia6600..................................................................................................18 3.4 Tabel MasalahNokia6610..................................................................................................18 3.5 Tabel MasalahNokia6630..................................................................................................19 3.6 Tabel MasalahNokiaLumia520..........................................................................................20 3.7 Tabel MasalahLenovoA706...............................................................................................21 3.8 Tabel AturanNokia6600.....................................................................................................22 3.9 Tabel AturanNokia6610.....................................................................................................23 3.10 Tabel AturanNokia6630...................................................................................................24 3.11 Tabel AturanNokiaLumia520...........................................................................................25 3.12 Tabel AturanLenovoA706................................................................................................26 3.13 Tabel Member..................................................................................................................30 3.14 Tabel Gejala.....................................................................................................................30 3.15 Tabel Masalah..................................................................................................................31 3.16 Tabel HP...........................................................................................................................31 3.17 Tabel Aturan.....................................................................................................................31 3.18 Spesifikasi Proses DFD Level 1.......................................................................................35 3.19 Kamus Data Proses DFD Level 1....................................................................................35 3.20 Spesifikasi Proses DFD Level 2.......................................................................................37 3.21 Kamus Data pada DFD Level 2.......................................................................................37

xii

DAFTAR GAMBAR

3.1 Diagram sistem pakar untuk mendiagnosa kerusakan handphone.....................................29 3.2 Relasi antar tabel................................................................................................................32 3.3 DFD Level 0.......................................................................................................................33 3.4 DFD Level 1.......................................................................................................................34 3.5 DFD Level 2.......................................................................................................................36 3.6 Flowchart...........................................................................................................................38 3.7 Rancangan halaman Index..................................................................................................39 3.8 Rancangan Halaman Process..............................................................................................40 3.9 Rancangan Halaman Result................................................................................................41 3.10 Rancangan Halaman About.............................................................................................42 3.11 Rancangan Halaman List HP...........................................................................................43 3.12 Rancangan Halaman List Aturan.....................................................................................44 3.13 Rancangan halaman Edit Aturan......................................................................................45 3.14 Rancangan Halaman Add Aturan.....................................................................................46 3.15 Rancangan Halaman Edit HP...........................................................................................47 3.16 Rancangan Halaman List Gejala......................................................................................48 3.17 Rancangan Halaman Edit Gejala......................................................................................49 3.18 Rancangan Halaman Add gejala......................................................................................50 3.19 Rancangan Halaman List Masalah...................................................................................51 3.20 Rancangan Halaman Edit Masalah...................................................................................52 3.21 Rancangan Halaman Add Masalah..................................................................................53 3.22 Rancangan Halaman List Member...................................................................................54 3.23 Rancangan Halaman Edit Member...................................................................................55

xiii 3.24 Rancangan Halaman Add Member..................................................................................56 4.1 Halaman Utama user default untuk Memulai Diagnosa....................................................58 4.2 Halaman Utama user Ahli Pakar untuk Mengakses Database...........................................59 4.3 Halaman Utama user Admin untuk Mengakses Data Member..........................................59 4.4 Halaman Proses untuk Input Data Gejala..........................................................................60 4.5 Halaman Result yang Menampilkan Hasil Diagnosa.........................................................61 4.6 Halaman List HP yang Menampilkan Tipe HP pada Database.........................................62 4.7 Halaman List Aturan yang Berisi Rules masalah...............................................................62 4.8 Halaman Edit List Aturan untuk Mengubah Rules Masalah..............................................63 4.9 Halaman Add List Aturan untuk Manambah Rules Masalah.............................................63 4.10 Halaman Edit HP untuk Mengubah Tipe HP..................................................................64 4.11 Halaman Add HP untuk Menambah Tipe HP..................................................................64 4.12 Halaman List Gejala yang Menampilkan Gejala HP.......................................................65 4.13 Halaman Edit Gejala untuk Mengubah Nama Gejala......................................................65 4.14 Halaman Add Gejala untuk Menambah Gejala................................................................66 4.15 Halaman List Masalah yang Menampilkan Daftar Masalah............................................66 4.16 Halaman Edit Masalah untuk Mengubah Data Masalah..................................................67 4.17 Halaman Add Masalah untuk Mengubah Data Masalah..................................................67 4.18 Halaman List Member yang Menampilkan Data Member...............................................68 4.19 Halaman Edit Member untuk Mengubah Data Member..................................................68 4.20 Halaman Add Member untuk Menambah Data Member..................................................69 4.21 Tampilan Konsultasi Pemasukan Data Gejala.................................................................70 4.22 Tampilan Hasil Diagnosa.................................................................................................71