Omgaan met pestgedrag voor leerlingen Algemeen: Uw ROC wil door middel van eenduidige trainingen pesten structureel aanpakken. Trainingen en cursussen als maatwerk. Doelstelling: Het doel van de training met pesten als het centrale thema, is te komen tot een groepsnorm die constructief is, waardoor de leerlingen binnen de groep zichzelf kunnen zijn en zich kunnen richten op hun opleiding.
Eindtermen van de training “omgaan met pestgedrag”. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11)
-
De deelnemer weet wat pesten is en kent verschillende vormen van pesten. De deelnemer kent de mogelijke gevolgen van pestgedrag op korte en lange termijn De deelnemer heeft wenselijk omgangsgedrag geformuleerd. De deelnemer erkent en herkent zijn/haar grenzen De deelnemer oefent in het bewaken van grenzen De deelnemer is in staat grenzen op een respectvolle manier aan te aangeven De deelnemer kent alternatieven voor het ombuigen en afremmen van pesten binnen de schoolsituatie. De deelnemer weet wat er nodig voor duidelijke communicatie De deelnemer is zich bewust van zijn/haar eigen communicatie De deelnemer weet wat zijn gedrag voor invloed heeft op zijn /haar omgeving. De deelnemer oefent met samenwerken
Iedere trainingsbijeenkomst is opgedeeld in een theoretisch gedeelte en praktisch gedeelte. Elk onderdeel van de training wordt theoretisch ingeleid. De theorie wordt gekoppeld aan de ervaringen van de deelnemers.
Onderwerpen die aan bod komen zijn: -
Pest gedrag • Wat is pesten • Oorzaken en gevolgen van pestgedrag • Verschillende soorten en vormen van pesten • Eigen ervaring en beleving van pesten • Adequaat omgaan met pestgedrag • Wet en regelgeving omtrent agressie en pestgedrag.
-
Communicatie • Elkaar aanspreken op gedrag volgens de feedbackregels • Verbale en non-verbale communicatie • Grenzen stellen
-
Instaleren van een groepsnorm • Formuleren van wenselijk en niet wenselijk gedrag • Formuleren van afspraken omtrent wenselijk en niet wenselijk gedrag • Formuleren van randvoorwaarden die nodig zijn voor een prettig onderwijsklimaat
Optioneel:
-
Fysiek handelen. • Hand en armbevrijdingen • Bevrijdingen uit verschillende pakkingen • Het ervaren van de impact van fysiek handelen • leren de deelnemers reflexen om te buigen naar (zelf) bewust handelen • integreren de deelnemers theorie en praktijk (leren door ervaring)
De technieken dienen alleen voor onmiddellijke zelfverdediging en dienen dus als noodweer. De technieken stellen de persoon in staat om zichzelf te verdedigen en bevrijden om zo afstand te kunnen nemen uit een bedreigende en gevaarlijke situatie.
Trainingsduur 2 bijeenkomsten van 3,5 uur (training)
Overzicht en opzet van de trainingsbijeenkomsten 1e trainingsbijeenkomst
uitgevoerd door trainer
08.30 uur: Frontloading • • • •
Kennismaking Uitleg programma Kaders Inventarisatie ervaring van deelnemers
In deze frontloading worden de regels en afspraken gesteld voor de training. Er wordt er een intentie verklaring getekend waarin deze regels zijn vastgelegd en een ieder zijn handtekening zet onder de gezamenlijke groepsnorm. Voorbeeld intentieverklaring: Hierbij verklaren wij dat: dat wij ons voor 100% inzetten wij respect hebben en tonen naar elkaar alle vertrouwelijke informatie binnen de groep blijft wij op de hoogte zijn van het programma Aan het begin van elke training vindt een frontloading plaats. Daarin wordt het programma besproken, de individuele doelen komen aanbod en afspraken worden gemaakt. Een duidelijke frontloading is het halve werk. De frontloading is de aanzet van de training. 10.00 uur: Pauze 10.15 uur : Theoretisch gedeelte • • • • •
Wat is pesten Vormen van pesten Oorzaken en gevolgen van pesten op korte en lange termijn Herkennen, bewaken en aangeven van grenzen Oefening stellen van grenzen
11.50: Afsluiting • •
Terugkoppeling ervaringen Voorbeschouwing volgende bijeenkomst
2e trainingsbijeenkomst
uitgevoerd door docent of trainer
8.30 uur: Theoretisch gedeelte • • • •
Terugblik 1e bijeenkomst Communicatie en pesten Pesten en grenzen stellen Oefenen met feedback
10.00 uur: Pauze 10.00 uur: Praktisch gedeelte • • • • •
Samenwerking/communicatie oefening 1. Evaluatie Samenwerkingsoefening 2 Evaluatie Afspraken maken/ transfer naar de dagelijkse praktijk
De samenwerking-/ communicatieoefeningen worden opgenomen op video en tijdens de evaluaties teruggekeken. Hierdoor is men instaat te reflecteren op elkaar en eigen gedrag. Tevens kunnen gedragsalternatieven besproken worden. Men krijgt inzicht in eigen kwaliteiten en valkuilen en die van een anderen. 11.40 voorbereiding follow-up; “ Het Lagerhuis” • •
Voorbespreken Lagerhuis en uitdelen stellingen Indelen van groepen
Follow –up
* Uitgevoerd door docent *
Eén doelstelling van de training “Omgaan met pestgedrag” is bewustwording t.a.v. het onderwerp pesten en het leren kijken naar dingen vanuit het perspectief van de ander. Wanneer men daartoe in staat is, leert men begrip te krijgen voor het gedrag van de ander. Elkaar begrijpen leidt vaak tot verdraagzaamheid en het vermindert conflicten. Het “Lagerhuis” is werkvorm die leerlingen middels de vorm van een debat, dwingt argumenten te overdenken, te onderzoeken en tenslotte te formuleren die voor of tegen de stelling spreken. Stellingen zouden kunnen zijn: • •
Wie pesten laat gebeuren, maakt zich daarbij mede verantwoordelijk! Pesten is niet te voorkomen!
Leerlingen gaan met elkaar aan het werk in een vast format en moeten zowel argumenten voor als tegen de stelling formuleren. Immers wil je een debat winnen en de argumenten van de ander pareren, zal je moeten kunnen bedenken met welke argumenten de ander zal aanvoeren in het debat. De leerlingen moeten allemaal stellingen verdedigen of juist aanvallen. Om dat goed te kunnen doen moet men van veel sociale vaardigheden gebruik maken. Men moet: • • • • • • • •
Samenwerken en overleggen Onderzoeken Spreken voor de groep Luisteren naar de argumenten van de ander en de ander laten uitspreken Inleven van de ander Goed gebruik maken van woord en gebaar die de boodschap ondersteunen Argumenteren Discussie en debatteren volgens bepaalde regels.
Doelstelling van de werkvorm Het Lagerhuis: -
Bewustwording Het leren verplaatsen in de ander Het onderzoeken van de verschillende aspecten die met pestgedrag te maken hebben Oefenen met sociale vaardigheden zoals spreken in en voor groepen Bewust gebruik te maken verbale en non- verbale communicatie.
De werkvorm biedt vele mogelijkheden om ook mensen die zich normaliter minder poneren te laten oefenen om wat meer op de voorgrond te treden en hun argumenten naar voren te brengen. Iedereen kan aan deze werkvorm actief mee doen. De kracht van het spel zit in het goed evalueren van deze activiteit waardoor conclusies en bevindingen goed onder de aandacht wordt gebracht zodat ze beklijven.
Praktisch gedeelte: • • • •
Terugkoppeling training omgaan met pestgedrag Het Lagerhuis 1e ronde. Stellingen gericht het onderwerp pesten worden aangevallen Opdracht wordt besproken Winnaar wordt bekend gemaakt incl. argumentatie
Pauze • • •
Het Lagerhuis 2e ronde. Stellingen gericht het onderwerp pesten worden aangevallen Opdracht wordt besproken Winnaar wordt bekend gemaakt incl. argumentatie
Afsluiting: Evaluatie en huiswerkopdracht: reflectieverslag (opdracht LLB)
Optioneel programma uitgevoerd door weerbaarheidstrainer Om adequaat te kunnen reageren op pestgedrag, eventueel gepaard gaand met fysieke agressie, is het van belang dat men in staat blijft bewust te handelen. Hoewel men verstandelijk misschien weet hoe te anticiperen in situaties waarin pesten aan de orde is, wil dit niet altijd zeggen dat men in de praktijk daarna kan handelen. Binnen de fysieke training wordt er door de leerling de impact ervaren van een fysiek dreigende situatie. Men leert tijdens de training om te gaan met emoties en verstandelijk en volgens protocol te handelen. Binnen deze training krijgen de leerlingen een introductie over het fysiek omgaan met agressie. • • • •
Observeren van psychomotorische activiteit Ervaren van de mentale en biologische processen bij pesten en agressief gedrag Het leren herkennen bewaken en aangeven van je eigen grenzen Zelfverdediging met bevrijdingstechnieken
Methodiekverantwoording
Tijdens het programma wordt er gebruik gemaakt van het competentie model. En de methodiek ervarend leren.
• Het competentiemodel is een positief ervaringsgericht model. We spreken van competentie als een individu over voldoende vaardigheden beschikt om de taken waar hij/zij in het dagelijks leven, in de huidige cultuur, mee geconfronteerd wordt op adequate wijze kan vervullen. Met behulp van het competentiemodel wordt gekeken voor welke taken een individu staat en over welke vaardigheden hij /zij beschikt. Begeleiding en training, gericht op competentievergroting, sluit aan bij programma’s die gebruik maken van 'Empowerment' bijvoorbeeld het ervarend leren. Empowerment wil zeggen: het aansluiten bij en versterken van (potentiële) krachten in een individu zelf en /of de directe omgeving. De nadruk ligt op een positieve benadering waarbij het in eerste instantie gaat om het leren van nieuw gedrag of vaardigheden. Anders geformuleerd: de trainer spreekt leerlingen aan op hun eigen krachten en kwaliteiten zodat zij deze omzetten in daadwerkelijke macht en invloed om (weer) grip te krijgen op soms ingewikkelde situaties op school en in het leven. Competentiegerichte programma’s blijken motiverend te zijn. Leerlingen vinden het stimulerend wanneer zij aangesproken worden op hun mogelijkheden in plaats van hun onmogelijkheden. • Bij het ervarend leren creëert men specifieke situaties die de leerling in staat stelt concrete ervaringen op te doen. Deze situaties bieden uitdaging waarvan de leerling gemotiveerd wordt. Tijdens de training vinden er interventies plaats waardoor de leerling in staat gesteld wordt te reflecteren. Te reflecteren naar de situatie van de training, maar ook naar het dagelijkse leven op school of elders, waar vaak dezelfde gedragspatronen plaatsvinden (transfer). Een goede combinatie tussen concrete ervaringen en de reflectie hierop leidt tot nieuwe leerprocessen. (Ruikes, 1994)
