Leren in een erfgoedomgeving met leerlingen uit het basisonderwijs

Leren in een erfgoedomgeving met leerlingen uit het basisonderwijs Erfgoedcel Waasland

Sven De Maertelaere Lector Wereldoriëntatie Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs Onderzoek/ontwikkeling gesteund met de PWOPWO-middelen van de Arteveldehogeschool

Leren in een erfgoedomgeving -3

hoofdstukken: Ø INLEIDING Ø THEORETISCHE ACHTERGROND Ø VAN THEORIE NAAR PRAKTIJK

Leren in een erfgoedomgeving Ø

van theorie naar praktijk

Hoe past ‘erfgoededucatie in het basisonderwijs’? ü Resultaten erfgoedenquête van erfgoedcel Waasland ü practicum ü

Leren in een erfgoedomgeving

Hoe past cultureel erfgoed in het basisonderwijs?

Erfgoed in de eindtermen/ ontwikkelingsdoelen/leerplannen? n

‘Erfgoed’ wordt niet expliciet vermeld.

n

Wel tal van verwijzingen naar erfgoed in de verschillende leergebieden.

(Maar met verschillende accenten: ‘kunst’, ‘taal’, ‘sociaal-culturele verschijnselen’, ‘historisch erfgoed’, …) Afhankelijk van het gekozen object of verhaal en de context waarin je het cultureel erfgoed gebruikt zal je andere doelstellingen uit de leerplannen nastreven. Het is wel duidelijk dat je je niet kunt en mag beperken tot één invalshoek. Werken met erfgoed zal steeds een multidisciplinaire benadering vragen.

n

n

Erfgoed als middel inzetten om bepaalde vaardigheden aan te leren. (krachtige leeromgeving)* de leerkracht als cultuurparticipant

Erfgoededucatie in het basisonderwijs Toch blijkt erfgoededucatie in Vlaanderen nog geen vaste positie te hebben in het onderwijs. Oorzaken? -

-

Het begrip is niet gekend op het werkveld? Waar situeert erfgoededucatie zich in de leerplannen? Heeft erfgoededucatie een meerwaarde? Het onderwijs is overbevraagd? Wij doen al aan erfgoededucatie! (kunsteducatie, media-educatie, herinneringseducatie, ondernemerschap, vredeseducatie, mensenrechteneducatie, ontwikkelingseducatie, milieueducatie, seksuele en relationele vorming, zee-educatie, politieke vorming, verkeerseducatie, actief burgerschap, gezondheidseducatie, educatie voor duurzame ontwikkeling, …) Erfgoed verwijst enkel naar een nostalgisch verleden? …

Erfgoededucatie in het basisonderwijs recente rapporten in Vlaanderen ¡

¡

¡

VAN DER AUWERA S., SCHRAMME A. en JEURISSEN R., Erfgoededucatie in het Vlaamse Onderwijs. Erfgoed en onderwijs in dialoog., Canon Cultuurcel, Kunsten en Erfgoed, VIOE, Brussel, 2007, 254 p. BAMFORD A., Kwaliteit en consistentie. Kunst- en cultuureducatie in Vlaanderen, Canon Cultuurcel, Brussel, 2007, 199 p. Gedeeld/Verbeeld. Eindrapport van de commissie onderwijs cultuur, 2008, 96 blz.

Erfgoededucatie in het basisonderwijs Begripsomschrijving cultuureducatie

kunsteducatie

media-educatie

erfgoededucatie

Wat is cultureel erfgoed? omschrijving: n

Erfgoed zijn alle materiële en immateriële uitingen en sporen van menselijke handelingen uit het verleden en het heden, waaraan we als individu of als samenleving in het heden bewust of onbewust een waarde hechten en die we bewaren voor de toekomst. (Canon-cultuurcel – 2008)

n

Cultureel erfgoed is alles wat overgeleverd is van vorige generaties en waar we als individu of als samenleving een bepaalde waarde aan hechten. Daarom vinden we het van belang om het te integreren in de samenleving en het door te geven naar de toekomst. Erfgoed is een dynamisch begrip en omvat zowel materieel als immaterieel erfgoed. (cursus – 2007)



n

Cultureel erfgoed is alles wat overgeleverd is van vorige generaties en waar we als individu of als samenleving een bepaalde waarde aan hechten. Daarom vinden we het van belang om het te integreren in de samenleving en het door te geven naar de toekomst. Erfgoed is een dynamisch begrip en omvat zowel materieel als immaterieel erfgoed.



n

Cultureel erfgoed is alles wat overgeleverd is van vorige generaties en waar we als individu of als samenleving een bepaalde waarde aan hechten. Daarom vinden we het van belang om het te integreren in de samenleving en het door te geven naar de toekomst. Erfgoed is een dynamisch begrip en omvat zowel materieel als immaterieel erfgoed.

Erfgoededucatie op het menu Maar ook al tal van publicaties/projecten om erfgoed te promoten in het onderwijs!

e-erfgoed biedt mogelijkheden… n n n n n n n n

fotomateriaal/beeldmateriaal kaartmateriaal verhalen achtergrondinformatie interactie en directe betrokkenheid educatieve pakketten lessuggesties …

e-erfgoed biedt mogelijkheden… n n n n n n n n n

http://www.erfgoedcellen.be http://www.hereduc.net http://www.vioe.be http://www.world-heritage-tour.org/ http://www.regionalelandschappen.be/ http://www.erfgoedsite.be/ http://www.erfgoednederland.nl http://www.mot.be http://cff2doc.googlepages.com/ferrarisall.html

Erfgoededucatie in de klas - Samenwerken

met vormingsorganisaties.

(zowel voor nascholing als voor het uitwerken van een educatieve activiteit)

opletten voor ‘eenmaligheid!’

Wat willen we bereiken met erfgoededucatie? erfgoededucatie eng gedefinieerd ruim gedefinieerd

‘Educatie die tot doel respect opbrengen voor erfgoed heeft’

Erfgoed als doel respect opbrengen voor erfgoed, historisch besef bijbrengen, inzicht bijbrengen over de manier waarop mensen betekenis geven, inzichten bijbrengen en leren omgaan met de manier waarop het verleden zich in het heden manifesteert, … een erfgoedervaring beleven, …

Erfgoed als middel activerende didactiek, vakoverschrijdende aanpak, krachtige leeromgeving, identiteitsvormend, …

Samenwerkingsverbanden erfgoedorganisaties en basisonderwijs n

In kaart brengen van erfgoedorganisaties / cultuurhuizen / erfgoedsporen in de onmiddellijke omgeving en hun (potentieel) aanbod. (cultuurkaart, omgevingsboek, …) ¡ ¡ ¡ ¡

n

Oriëntatiewijzer voor erfgoedorganisaties ¡ ¡ ¡

n

mogelijk aanbod? hiaten in het aanbod? (te eenzijdig, doelpubliek, …) inspiratiebron uitwisselen van knowhow

huidig aanbod op zoek naar nieuwe invalshoeken/doelgroepen werkinstrument

Verankering in de leerlijnen van de school.

Samenwerkingsverbanden erfgoedorganisaties en basisonderwijs Tips: -

-

-

-

-

-

-

Breng de beginsituatie goed in beeld. Start met het versterken en verder ontwikkelen van die activiteiten die al lopen. Tracht erfgoed goed te integreren en te verankeren in de bestaande leerdomeinen, zodat een ‘erfgoedactiviteit’ geen eenmalig en alleenstaand gebeuren is. Laat leerkrachten eens door hun bril kijken. Ze zien soms mogelijkheden met het aanbod in het kader van andere thema’s/doelen die ze moeten bereiken (erfgoed als middel). Neem eens contact op met een lerarenopleiding. Durf te focussen op deelaspecten van je aanbod, ev. gekoppeld aan andere doelgroepen. De drie H’s komen aan bod: handen, hoofd en hart Geef jezelf de tijd! Erfgoededucatie kan overal plaats vinden. In de klas, op school, in de schoolomgeving, in een museum, op uitstap, … Investeer in kwaliteit (schrijfplankjes, opstelling collectie, educatief materiaal, aantrekkelijke vormgeving, …) Subsidies voor scholen zijn mogelijk (canon-cultuurcel) …


Valkuilen!

-

Bouw geen activiteiten op personen, maar op teams. Hoe meer partners, hoe groter het draagvlak.

-

Maak onmiddellijk duidelijk wat de partners kunnen bijdragen (op maat van de draagkracht van de partners). De rol van de school kan variëren van klankbord en tester van concepten, tot bedenker en ontwikkelaar van educatief materiaal.

-

Houd rekening met elkaars eigenheid en know-how. Zo vermijd je frustraties.

-

Niet elk pakket heeft onmiddellijk succes.


Communicatie ¡ ¡ ¡ ¡ ¡ ¡ ¡

flyers of een mini-brochure website (up-to-date houden!) de informatie regionaal/provinciaal/… bundelen adressen van scholen via de koepels, of gemeente www.klasse.be // www.lerarenkaart.be opendeurdagen …

Arteveldehogeschool – lerarenopleiding leraar lager onderwijs n

De leerkracht als cultuurparticipant ¡ ¡ ¡

muzische vorming (geïntegreerde) cultuuractiviteiten thematisch en projectmatig werken

n

Introductie ‘erfgoededucatie’ in het eerste opleidingsjaar (waarnemingsactiviteit en leren ‘vragen stellen’)*

n

Profilering-bachelorproef

‘Museumproject’ als bachelorproef n

Ontwikkel een didactisch pakket in samenspraak met de conservator en/of museummedewerkers voor de 1e, 2e of 3e graad van het lager onderwijs. ¡ ¡

n

Nodig twee klassen uit die behoren tot je doelgroep. ¡ ¡

n

een educatieve ‘wandeling’ doorheen het museum. educatief materiaal ter voorbereiding en naverwerking in de klas. (eindtermen en leerplannen – suggesties om te koppelen aan een thema)

try-outs reflectieperiode en bijsturing

Evaluatie ¡ ¡

proces product

3 musea – 6 studenten (2006-2007) Ø Ø Ø

‘t Schippershof te Menen Nationaal Wielermuseum te Roeselare Kortrijk 1302 te Kortrijk Veiligheid doorheen de tijd

Durf jij met Ridder Ruudie mee helemaal terug tot in 1302?!

Met… ROELI

3 musea – 1 ‘oord’ (2007-2008) Ø Ø Ø Ø

Het Kant- Linnenmuseum te Kortrijk Nationaal Schoeiselmuseum te Izegem Peter Benoîtmuseum te Harelbeke Executieoord te Oostakker

3 musea – 9 studenten (2008-2009) Ø Ø Ø Ø

het Sint-Elisabethbegijnhof in SintAmandsberg de Slag bij Oudenaarde – 1708 het Tabaksmuseum in Wervik het Borstelmuseum in Izegem

Leren in een erfgoedomgeving enkele resultaten van de enquête

“Erfgoedorganisaties in het Waasland”

Samenwerking met scholen of een educatief aanbod voor scholen?

Aanbod van educatieve activiteiten

Regionale spreiding van bezoekende scholen

doelgroepen in het basisonderwijs

Bij welk leergebied in het basisonderwijs sluiten je educatieve activiteiten het beste aan? (24 erfgoedorganisaties kozen een top 3 )

doelgroepen in het secundair onderwijs

Didactische achtergrond van de medewerkers ‘educatie’

11 erfgoedorganisaties stellen een didactisch pakket ter beschikking

Zes invalshoeken voor het bestuderen van objecten fysieke kenmerken

herkomst en ouderdom

constructie en techniek

OBJECT ontwerp

waarde

functie(s)

Aan de slag… Het gebruik van erfgoed in het basisonderwijs betekent dus situaties creëren waarin kinderen kansen krijgen om zelf te ontdekken, ontdekken al spelend te onderzoeken, onderzoeken te ervaren, ervaren te exploreren als basis voor inzicht en verwondering en besef van verantwoordelijkheid voor zichzelf, de anderen, de omgeving en het cultureel erfgoed.

Aan de slag… n

per groep is er een Ø

aanvoerder Ø Ø

Ø

verslaggever Ø Ø

Ø

Hij/zij schrijft een verslagje. Hij/zij geeft straks verslag.

tijdsbewaker Ø Ø Ø

Ø

Hij/zij stelt zijn erfgoedorganisatie kort voor. Hij/zij stelt één educatieve activiteit voor.

elke ronde mag max. 20 minuten duren. Hij/zij zorgt dat iedereen aan het woord komt. Hij/zij let erop dat de opdracht op tijd klaar is.

bemiddelaar Ø Ø Ø

Hopelijk heb je hem/haar niet te veel nodig! Hij/ zij zorgt voor de sfeer in de groep. (af en toe een schouderklopje geven!) Hij/zij let erop dat de afspraken worden nageleefd.

Aan de slag… n

Doel Ø

Formuleer ideeën voor de erfgoedorganisatie van de aanvoerder voor Ø Ø Ø

Ø

n

een ‘prikkelende’ startactiviteit; verbetervoorstellen voor de activiteit (rekening houden met de doelgroep, onderzoekend leren, …); een naverwerking zodat de leerlingen in de klas de aangeboden leerinhouden kunnen verankeren;

Formuleer hoogstens vier educatieve doelen die de aanvoerder wilt bereiken met zijn activiteit.

Verloop ¡ ¡ ¡ ¡

De aanvoerder start het gesprek. Iedereen stelt eerst vragen (verduidelijking van de situatie, context, …) De opdracht wordt uitgevoerd. Verslaggeving in de groep

Leren in een erfgoedomgeving met leerlingen uit het basisonderwijs

Recommend Documents