Hotelmarktstudie Midden-Brabant
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Algemeen........................................................................................... 1 1.1 Inleiding...........................................................................................................1 1.2 Aanleiding en doel ............................................................................................1 1.3 Onderzoeksaanpak............................................................................................2 1.4 Afbakening onderzoek .......................................................................................3 Hoofdstuk 2 Omgevingsanalyse en trends ............................................................ 4 2.1 Profiel Midden-Brabant ......................................................................................4 2.2 Regionale ontwikkelingen ..................................................................................5 2.3 Algemene trends...............................................................................................6 2.4 Trends in de Hotelbranche.................................................................................8 Hoofdstuk 3 Aanbod............................................................................................... 9 3.1 Huidig aanbod en historische aanbodontwikkeling...............................................9 3.2 Het aanbod gesegmenteerd............................................................................. 10 3.3 Samenwerking, concurrentiepositie en rendementspositie ................................. 11 3.4 Spreiding van het aanbod................................................................................ 13 3.5 Plannen nieuwe hotelontwikkeling.................................................................... 14 Hoofdstuk 4 Vraag ............................................................................................... 15 4.1 Nederlandse toeristische hotelgasten ............................................................... 15 4.2 Nederlandse zakelijke hotelgasten.................................................................... 18 4.3 Buitenlandse hotelgasten................................................................................. 19 Hoofdstuk 5 Beleid overheden............................................................................. 22 5.1 Regio ............................................................................................................. 22 5.2 Gemeentelijk beleid......................................................................................... 23 Hoofdstuk 6 Confrontatie vraag en aanbod......................................................... 25 6.1 De markt volgens de ondernemers................................................................... 25 6.2 Kamerbezetting............................................................................................... 30 6.3 Berekening toekomstige marktruimte ............................................................... 30 6.4 SWOT-analyse ................................................................................................ 33 Hoofdstuk 7 Conclusies en aanbevelingen .......................................................... 34 7.1 Conclusies ...................................................................................................... 34 7.2 Aanbevelingen ................................................................................................ 35 Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage
1 2 3 4
Hotellijst Midden-Brabant ........................................................................ 36 Overzicht interviews................................................................................ 38 Berekening marktruimte.......................................................................... 39 Samenstelling begeleidingscommissie ...................................................... 40
Hoofdstuk 1 1.1
Algemeen
Inleiding
Deze hotelmarktstudie is uitgevoerd in opdracht van de Kamer van Koophandel MiddenBrabant. Het onderzoek wordt mede gefinancierd vanuit het Regionaal Economisch Actie Programma (REAP) Recreatie en Toerisme, een stimuleringsprogramma van overheid en het bedrijfsleven. Ook Stichting Hart van Brabant en het samenwerkingsverband Hotels Hart van Brabant hebben financieel bijgedragen aan het onderzoek. In dit eerste hoofdstuk wordt kort toegelicht wat de aanleiding en het doel is van het onderzoek zijn. Ook wordt de gebruikte onderzoeksmethode beschreven. In de vervolghoofdstukken wordt eerst ingegaan op de trends die van invloed zijn op de branche. Vervolgens zal zowel het aanbod als de vraagzijde duidelijk uiteengezet worden. Uit de verzamelde gegevens wordt een analyse gemaakt waaruit een aantal conclusies getrokken worden en aanbevelingen worden gedaan. 1.2
Aanleiding en doel
Aanleiding
In 2006 heeft Leisure Result op verzoek van het Regionaal Overleg Midden-Brabant een onderzoek uitgevoerd naar de optimale organisatiestructuur voor toerisme en recreatie in de regio. Eén van de uitkomsten van dit onderzoek was dat er weinig inzicht in de hotelmarkt in Midden-Brabant was. Geadviseerd werd om het kenniscentrum van BBT een hotelmarktstudie in Midden-Brabant te laten uitvoeren. De opdrachtgevers formuleerden de aanleiding voor het onderzoek als volgt:
“De vraag naar hotellogies is de afgelopen jaren toegenomen. De verwachting is dat deze ontwikkeling de komende decennia doorzet mede als gevolg van de vergrijzing. Onduidelijk is in hoeverre het huidige aanbod van hotels in Midden-Brabant in de toekomst toereikend is en of het geboden kwaliteitsniveau aansluit op de veranderende vraag. Voor functioneren van de toeristische én zakelijke markt is voldoende capaciteit, kwaliteit en diversiteit in de logiessector een absolute randvoorwaarde. Verder is hierbij belangrijk dat de recent gehoorde initiatieven voor uitbreiding van hotels en ideeën voor nieuwe hotelvestigingen in dit kader aanvullend en complementair zijn ten opzichte van elkaar. Gezien de toenemende vraag naar hotellogies in de toekomst dienen de huidige en potentiële marktmogelijkheden voor de hotellerie in de regio Midden-Brabant in kaart te worden gebracht.” Doelstelling
Het in beeld brengen van de huidige marktsituatie en ontwikkelkansen voor de hotellerie in de regio Midden-Brabant.
1
1.3
Onderzoeksaanpak
Onderzoeksvragen
De onderzoeksvragen die gedurende het marktonderzoek beantwoord moeten worden, zijn: Wat zijn trends en ontwikkelingen op de hotelmarkt, zowel landelijk als toegespitst op Midden-Brabant? Hoe ziet de vraag naar hotelverblijf in Midden-Brabant, van de diverse doelgroepen, eruit en hoe heeft deze zich in de afgelopen vijf jaar ontwikkeld? Hoe ziet het aanbod van hotels, zowel kwalitatief als kwantitatief, in Midden-Brabant eruit en hoe heeft zich dat in de afgelopen vijf jaar ontwikkeld? Wat zijn knelpunten tussen vraag en aanbod op de hotelmarkt Midden-Brabant? Wat is de marktpotentie voor de hotellerie in Midden-Brabant? Waar liggen ontwikkelkansen? Hoeveel ruimte is nodig om de ontwikkelkansen van de hotelsector in Midden-Brabant ten uitvoer te brengen en wat is hiervoor de ideale locatie?
Aanpak
De hotelmarktstudie is op de hieronder beschreven wijze uitgevoerd.
Desk research
Met behulp van gegevens van het Bedrijfschap Horeca & Catering, Koninklijk Horeca Nederland, Centraal Bureau voor de Statistiek, ContinuVakantieOnderzoek, CVO Binnenlandse zakelijke reizen en diverse specifieke hotelonderzoeken, zijn vraag en aanbod op de hotelmarkt in Midden-Brabant in kaart gebracht.
Interviews
Tijdens het onderzoek zijn interviews gehouden met: Koninklijk Horeca Nederland, Sectormanager Hotels en Regio consulent West- en Midden-Brabant; 6 hoteliers uit het Samenwerkingsverband Hart van Brabant, individueel; 3 hoteliers die geen lid zijn van het samenwerkingsverband, individueel; Beleidsmedewerkers van gemeenten in Midden-Brabant, groepsinterview. Daarnaast zijn er telefonisch gesprekken gevoerd met: Diverse eigenaren van pensions en Bed & Breakfastaccommodaties; StadsVVV Tilburg.
Enquêtes
Er zijn digitale enquêtes verstuurd naar alle hotels in Midden-Brabant. Deze enquêtes zijn gericht op de ontwikkelingen in de afgelopen jaren en de toekomstplannen. De resultaten hiervan hebben gediend als nadere onderbouwing op de uitkomsten van de interviews. Ook zijn er enquêtes gehouden onder het bedrijfsleven in de regio dat regelmatig zakelijke hotelgasten in Midden-Brabant genereert. Aan hen is gevraagd wat de verwachtingen voor de komende jaren zijn.
Begeleidingscommissie
Tijdens het onderzoek heeft twee keer overleg plaatsgevonden met de begeleidingscommissie, bestaande uit vertegenwoordigers van alle betrokken partijen. De eerste bijeenkomst vond plaats na afronding van de desk researchfase, de tweede bijeenkomst na het opstellen van het eerste conceptrapport. Het aangepaste conceptrapport is vervolgens gepresenteerd aan een breed gezelschap van belanghebbenden, waarna het definitieve rapport is samengesteld.
2
1.4
Afbakening onderzoek
Hotelsector
In de hotelsector worden drie accommodatievormen onderscheiden: Hotel Een hotel is een accommodatie waar tegen betaling logies worden verstrekt en waar eventueel afzonderlijke etenswaren en dranken worden verstrekt aan gasten en mogelijk ook aan passanten (die niet verblijven in het hotel). Pension Een pension is een woonhuis waar men tegen betaling kost en inwoning krijgt. Een pension heeft niet direct een toeristische functie en tenminste 5 bedden verspreid over minimaal 2 kamers. Bed & Breakfast Een bed & breakfast is een kleinschalige aan de woonfunctie ondergeschikte accommodatie voor uitsluitend logies en ontbijt, gericht op de toeristische sector. In het beschikbare cijfermateriaal over de hotelsector wordt meestal geen onderscheid gemaakt naar de verschillende accommodatievormen. In dit onderzoeksrapport wordt uitgegaan van de volledige sector, maar spitsen de resultaten zich toe op de hotels.
Onderzoeksgebied
Dit onderzoek richt zich op de regio Midden-Brabant. Deze regio bestaat uit de volgende 10 gemeenten: Aalburg Dongen Gilze-Rijen Goirle Heusden Hilvarenbeek Loon op Zand Oisterwijk Tilburg Waalwijk
3
Hoofdstuk 2
Omgevingsanalyse en trends
Dit hoofdstuk start met een beschrijving van de regio Midden-Brabant. Vervolgens wordt ingegaan op zowel landelijke als regionale trends die van invloed zijn op de hotelbranche. 2.1
Profiel Midden-Brabant1
Midden-Brabant telt 439.000 inwoners en is 671 km2 groot. De regio ligt strategisch tussen grote (inter)nationale economische centra en bevolkingsconcentraties, zoals de Randstad, de Belgische stedendriehoek en het Ruhrgebied. De belangrijkste gemeenten qua werkgelegenheid zijn Tilburg en Waalwijk, maar ook Dongen en Gilze en Rijen hebben een belangrijke werkgelegenheidstaak. Tilburg en Waalwijk samen zijn goed voor 56% van de totale bevolking en 70% van de totale werkgelegenheid in de regio. Midden-Brabant huisvest bijna 21.000 bedrijven met in totaal 180.000 werkzame personen.
Industrie belangrijke pijler
De regio Midden-Brabant bezit een traditie van tweehonderd jaar industriële bedrijvigheid. En nog altijd vormt de industrie een belangrijke economische pijler. De monoculturen van weleer - vooral de textiel- en lederindustrie - hebben plaatsgemaakt voor een grote diversiteit aan nieuwe industriële en dienstverlenende activiteiten. De belangrijkste industriële sectoren op dit moment zijn de voedings- en genotmiddelenindustrie, de chemie en de metaalindustrie. Daarbinnen is een groeiend aantal kennisintensieve spelers actief. De sector handel en reparatie is de grootste werkgever in de regio, gevolgd door de gezondheidssector. Mede door de strategische ligging en de goede verbindingen heeft Midden-Brabant zich ook op logistiek gebied voortvarend ontwikkeld. Logistieke bedrijven, maar ook aanverwante activiteiten zoals ondernemingen in de verpakkingsindustrie en distributiecentra hebben flink geïnvesteerd in de regio. De regio, en daarbinnen met name Tilburg, krijgt bovendien steeds meer voet aan de grond als het gaat om de zakelijke dienstverlening.
Economische prestaties
Na enkele magere jaren staan de seinen voor economische groei inmiddels weer op groen. In 2005 groeide de Midden-Brabantse economie met 1,8% tegen 1,5% landelijk. De regionale verschillen binnen de provincie zijn aanzienlijk. Koploper is de regio Den Bosch met 2,2%, gevolgd door Midden-Brabant. West-Brabant komt uit op 1,6%, Zuidoost- en Noordoost-Brabant blijven steken op 1,4%. De verschillen tussen de regio’s hebben met name te maken met de economische structuur van een gebied en meer specifiek het aandeel industrie. In Midden-Brabant is dit relatief beperkt en is de industrie bovendien minder conjunctuurgevoelig dan elders in de provincie.
Toeristische aantrekkingskracht
Midden-Brabant heeft een fantastisch woon- en leefklimaat en een grote aantrekkingskracht op toeristen en recreanten. Dit heeft in de eerste plaats te maken met de prachtige natuur. Denk aan de Loonse en Drunense Duinen, de Oisterwijkse Bossen en Vennen, de Kampina en het rivierenlandschap langs de Maas. Maar ook aan het rijke aanbod aan culturele voorzieningen, de veelheid aan evenementen en de (inter)nationaal bekende attractieparken zoals de Efteling en de Beekse Bergen. Het ‘Land van Heusden en Altena’, met de historische vestingstad Heusden en vele mogelijkheden voor waterrecreatie, trekt eveneens veel bezoekers, evenals de woonboulevard Waalwijk.
1
Bron: Kamer van Koophandel Midden-Brabant, www.kvk.nl 4
De Efteling
De Efteling is de belangrijkste trekpleister in de regio Midden-Brabant. Ontwikkelingen bij de Efteling zijn dan ook van grote invloed op de toeristische sector in de regio. Het park is al bijna het hele jaar open. Voor publiek is het weliswaar in bepaalde maanden gesloten, maar steeds vaker wordt het park dan voor selecte gezelschappen of evenementen geopend. De Efteling gaat zich in toenemende mate richten op meerdaagse arrangementen. Nu heeft het park nog een samenwerking met ongeveer 100 hotels in de regio, zij verstrekken samen arrangementen. Naar verwachting zullen deze arrangementen door de ontwikkeling van logies bij het park in aantal afnemen. De lowbudget locaties en campings in de buurt van de Efteling zullen wel profijt houden van het park, omdat het park dergelijke logies niet biedt. 2.2
Regionale ontwikkelingen
Het ontwikkelen van bedrijventerreinen of toeristisch-recreatieve voorzieningen binnen de regio kan van invloed zijn op de hotelmarkt. Daarom worden hierna de meest relevante ontwikkelingen weergegeven per gemeente. Gemeente Aalburg
Plannen De drie Altena-gemeenten ontwikkelen 4 bedrijven-terreinen. Eén per gemeente en één gezamenlijk terrein, totaal circa 70 hectare. Uitbreiding van haven en realisatie van transferhaven voor de toervaart. Diverse kleinschalige toeristische initiatieven
Dongen
Heusden
Loon op Zand
Golfbaan bij het hotel met 80 kamers. Beperkte uitbreiding bedrijventerrein, met moderne gemengde bedrijven. Realisatie gemengd bedrijventerrein. Streven is schoon en hoogwaardige bedrijven, maar in de regio zit nu eenmaal veel logistiek. Deels ook verplaatsing van lokale bedrijven. Uitbreiding bedrijventerrein met 5 hectare. Arbeidsintensieve en kennisintensieve bedrijven. Realiseren Recreatieve Poort Actievere profilering, passend binnen programma van de Ideale Connectie, op gebied van Zorg/Gezondheid en R&T Ontwikkeling bedrijventerrein ’t Hoog aan A59. Toeristische ontwikkeling aan de noordzijde van Heusden, terrein Jonker Fris. Uitbreiding verblijfsaccommodatie bij Efteling Uitbreiding bedrijventerrein De Hoogt Uitbreiden bedrijventerrein De Kets (West)
Gilze-Rijen
Goirle
Herinrichting recreatieve poort De Roestelberg
Realisatie procedure loopt
haalbaarheid wordt nu getoetst
2008/2009
uitgifte kavel in 2e helft 2008
Komende jaren
uitgifte percelen voorbereiding aankoop terrein 2008/2010 nu uitgifte kavels Bestemmingsplan voorbereiding. Bestemmingsplan herziening nodig, op z’n vroegst ’09
5
Tilburg
Waalwijk
2.3
Ontwikkeling Spoorzone tot gebied met een grote diversiteit aan functies en gebouwen, waaronder hotel- en congresfunctie. Ontwikkeling Veemarktkwartier Mogelijke ontwikkeling Shopping Mall Ontwikkeling Tradepark 58 met innovatieve bedrijven Ontwikkeling Piushaven Herontwikkeling meubelboulevard Ontwikkeling industrieterrein Haven 7 Ontwikkeling werkgelegenheidsterrein Haven 8 Ontwikkeling Cultuur Historisch Anker Punt
Project voor langere duur
2008-2012 haalbaarheidstoets kaveluitgifte
nog niet bekend
nu uitgifte kavels over 8 tot 10 jaar
Algemene trends1
Hieronder worden algemene, veelal landelijke trends weergegeven die van invloed zijn op de hotelmarkt. Waar mogelijk zijn deze trends ook toegespitst op de onderzoeksregio.
Demografische gegevens
De Nederlandse bevolking zal de komende jaren nog licht groeien maar de huidige prognoses voorspellen een maximum. Tot rond 2035 zal de Nederlandse bevolking groeien en uiteindelijk uit bijna 17 miljoen mensen bestaan. Na die tijd zal het bevolkingsaantal langzaam weer afnemen tot zo’n 16,8 miljoen inwoners rond 2050. De meest opvallende ontwikkelingen doen zich voor in de verdeling tussen werkenden en niet-werkenden, de leeftijdsopbouw en de multiculturele samenstelling van de bevolking. De ontwikkeling in Midden-Brabant komt overeen met de ontwikkeling van heel Brabant.
2006 2025 2050
Omvang bevolking
Grijze druk
Nederland
Nederland
16,3 mln 16,9 mln 16,8 mln
Brabant 2,41 mln 2,43 mln 2,41 mln
23% 36% 40%
Allochtoon
Brabant
Nederland
23% 38%
19% 22%
onb.
onb.
Brabant 15% 18%
onb. Bron: CBS
Economische ontwikkelingen
1
De economie zal tussen 2008 en 2011 gemiddeld met 2% per jaar groeien. Hierbij wordt uitgegaan van een gespannen economie op dit moment en een conjunctureel neutrale situatie in 2011. De binnenlandse bestedingen in Nederland nemen verder toe. De particuliere consumptie neemt in 2007 met 1,25% toe, dit komt door een lichte stijging van de koopkracht en het aantrekken van de banenmarkt. Het consumentenvertrouwen is vanaf augustus 2005 onafgebroken toegenomen tot september 2007, toen was er sprake van een forse terugval. Midden-Brabant kent een diverse, sterke en stabiele economische structuur, waarbinnen het midden- en kleinbedrijf een stevige positie inneemt. Uit de Enquête Regionale Bedrijfsontwikkeling 2006 van de Kamer van Koophandel blijkt dat de omzet in 2006 met 6,4% is gestegen ten opzichte van 2005, dit is hoger dat de landelijke groei. Ook geeft de enquête aan dat het ondernemersvertrouwen hoger is dan ooit, in Midden-Brabant zelfs hoger dan landelijk. De waarde van de euro wordt steeds hoger ten opzichte van de dollar. Dit is negatief voor de Nederlandse export, maar op de reismarkt maakt het intercontinentale
Bronnen: CBS, CPB, Kamer van Koophandel, NBTC, Continuonderzoek Life&Living Trendbox. 6
bestemmingen relatief voordelig. Hierdoor moeten dichtbij bestemmingen op prijs concurreren met ver wegbestemmingen. Er is veel aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit houdt in dat er meer gedaan wordt voor de omgeving en de maatschappij dan bij wet verplicht is.
Technologische ontwikkelingen
Het internetgebruik in Nederland neemt verder toe. Een aantal zaken vallen daarbij op: o Het profiel van de Internetgebruikers is in de loop der jaren gewijzigd. Eerst werd Internet vooral gebruikt door jongeren en dan voornamelijk mannen. In 2006 had 80% van de huishoudens toegang tot Internet. o Ook in het gebruik van Internet door 65-plussers is een flinke toename zichtbaar. In 2005 was 30% van deze doelgroep actief op Internet. o Steeds meer mensen maken gebruik van Internet voor het doen van bankzaken en aankopen. GPS routes nemen nog steeds in populariteit toe. Steeds meer bedrijven ontwikkelen toeristische routes door middel van GPS.
Politieke ontwikkelingen
Doordat er na verkiezingen, zowel landelijk als provinciaal, wijzigingen optreden in het bestuur moet het maatschappelijk belang van toerisme steeds opnieuw aangetoond worden. Het ambitieniveau van colleges bij gemeenten en gedeputeerden bij Provincies heeft grote invloed op het realiseren van toeristisch-recreatieve voorzieningen. In het huidige bestuursakkoord van de provincie Noord-Brabant is Recreatie en Toerisme geen afzonderlijk beleidsterrein.
Toeristische sector
De horecasector zit in de lift en alle branches profiteren mee, vooral hotels en restaurants. De verwachting is dat de stijging in 2008 zal afvlakken, maar de vooruitzichten blijven positief. De enorme prijsconcurrentie op vliegreizen blijft voortduren, vooral door het grote aanbod van low cost carriers in Nederland en vlak over de grens. De toename van het internetgebruik is ook merkbaar in de toeristische sector. In 2006 werden 48% van de vooraf geregelde vakanties via Internet geboekt. Uitgaven aan recreatieve goederen sterker gestegen dan totale consumptieve uitgaven. Door de globalisering gaan steeds meer Nederlanders verder weg, maar bezoeken ook steeds meer buitenlanders ons land. Een voorbeeld van een groeiende markt is Azië. De vraag naar wellness-faciliteiten en accommodaties wordt steeds groter door de groeiende interesse voor gezondheid. Steeds meer mensen gaan op vakanties. Nederlanders gaan gemiddeld 2,8 keer per jaar op vakantie. Dit zijn zowel lange als korte vakanties. Vooral het aantal korte vakanties neemt toe. Citymarketing wordt door zowel grote als minder grote steden inmiddels steeds voortvarender opgepakt. Ook in de regio ontstaan meer initiatieven om gezamenlijk de kansen die de vrijetijdssector biedt te verzilveren. NBTC-NIPO heeft op basis van onderzoek de volgende verwachting voor 2015.
7
2.4
Trends in de Hotelbranche1
Naast de algemene trends zijn er ook trends die specifiek gelden voor de hotelsector. De hotelmarkt is een zeer conjunctuurgevoelige markt. In de economische hoogtijdagen van 1996 tot 2000 heeft de hotelsector goede zaken gedaan. Aan de reeks van stijgende kamerbezettingen kwam in 2001 een einde. Vooral de terreurdreiging en de verslechterde economie lagen hieraan ten grondslag. Dit heeft geleid tot verscherpte concurrentieverhoudingen, sterk verlaagde prijzen en dus lagere opbrengsten per overnachting. De hotelsector merkte als eerste binnen de horeca de opleving van de economie in 2005 en 2006. De toename van zakelijke en buitenlandse overnachtingen deden de bezettingsgraad stijgen. De resultaten van hotels laten een stijgende lijn zien. De gemiddelde prijs voor een hotelkamer stijgt, wat veroorzaakt wordt door de toegenomen vraag naar overnachtingen. Hierdoor zijn ook bezettingsgraden gestegen. De bestedingen in de hotelsector lagen in 2006 ruim 6% hoger dan in 2005. Ongeveer de helft van de omzet komt uit overnachtingen en de andere helft uit eten, drinken, zaalverhuur etc. Binnen de hotelbranche is er sprake van schaalvergroting en ketenvorming. Door professionalisering van hotelorganisaties waarbij steeds meer diensten zoals marketing, administratie en personeelszaken centraal worden uitgevoerd. Er is een grote opkomst van het aantal Bed & Breakfastaccommodaties. Een hotelovernachting wordt steeds gewoner gevonden. Een weekendje weg in eigen land wordt grotendeels ingevuld door hotelovernachtingen. De mooie nazomers in 2005 en 2006 waren goed voor de korte binnenlandse hotelvakanties. Er komen steeds meer buitenlandse gasten naar Nederland, vooral uit Duitsland, GrootBrittannië en België, zij verblijven voornamelijk in hotels. In Brabant komen met name Duitsers en Belgen. De 50-plussers maken het meeste gebruik van hotels voor hun vakantie-overnachtingen. De toenemende vergrijzing brengt dus ook een toename van de vraag naar hotels met zich mee. Internet zorgt voor een geheel nieuw zoek- en boekgedrag van de gast. Steeds vaker wordt een hotelkamer ‘last minute’ geboekt. In Rabobank Cijfers & Trends wordt zelfs gesteld dat bijna de helft van alle gasten boekt pas maximaal twee dagen voor aankomst. Beleving wordt voor gasten van hotels steeds belangrijker. In de huidige maatschappij is de tijdsdruk hoog, een korte hotelvakantie is de ideale ‘short break’ daarnaast heeft men ook steeds meer de behoefte om er even tussenuit te gaan met partner. Gasten hebben in toenemende mate behoefte aan draadloos Internet op de hotelkamer. Echter sommige, met name Amerikaanse, bedrijven staan draadloze netwerken voor hun medewerkers niet toe in verband met de beveiliging. Binnen de hotellerie worden steeds meer ICT toepassingen gebruikt. Door de toenemende interesse voor een gezonde leefstijl en voeding zien we ook een toename van het aantal wellnessfaciliteiten binnen hotels. Uit het HOSTA 2006 rapport blijkt dat hotels met dergelijke faciliteiten een hogere omzet draaien. Consumenten zijn steeds minder voorspelbaar. Vooral de leisuregast boekt de ene dag een luxe hotel en de andere dag een eenvoudige B&B.
1
Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen, NRIT Trendrapportage toerisme, recreatie en vrije tijd 2006/2007 en Rabobank-publicatie Cijfers en Trends 8
Hoofdstuk 3
Aanbod
In dit hoofdstuk wordt gekeken naar het aanbod van hotels in de regio Midden-Brabant en de ontwikkeling hierin in de afgelopen jaren. Het aanbod wordt zowel in zijn totaal als gesegmenteerd weergegeven. Tevens wordt weergegeven welke plannen er al zijn voor uitbreiding of nieuwbouw. 3.1
Huidig aanbod en historische aanbodontwikkeling
Allereerst is gekeken naar het aanbod van hotels in de regio Midden-Brabant in de afgelopen 5 jaar. Dit op basis van de cijfers van het Bedrijfschap Horeca & Catering, waar iedere logiesverstrekker met meer dan 2 kamers of 5 bedden ingeschreven hoort te staan. In deze cijfers zijn ook de pensions en Bed & Breakfast accommodaties (voor zover ingeschreven bij het Bedrijfschap) meegenomen. Aanbod hotels, pensions en bed & breakfast 2003 2004 Aalburg 0 0 Dongen 0 0 Gilze en Rijen 4 3 Goirle 0 0 Heusden 3 3 Hilvarenbeek 5 5 Loon op Zand 7 7 Oisterwijk 13 13 Tilburg 10 10 Waalwijk 5 4 Midden-Brabant 47 45 Brabant 248 241 Nederland 2.886 2.827
2005
2006
0 0 3 0 4 5 7 12 10 4 45 242 2.818
0 0 2 0 5 5 7 12 10 4 45 236 2.758
2007 0 0 2 0 5 5 7 12 10 5 46 239 2.819
Bron: Bedrijfschap Horeca & Catering
In het overzicht is te zien dat het aanbod de laatste jaren vrij stabiel is. Tot 2006 is landelijk en in Brabant een kleine afname van het aantal accommodaties zichtbaar. Zowel in MiddenBrabant, Brabant als Nederland is in 2007 een lichte stijging te zien ten opzichte van 2006. Niet alle bedrijven zijn geregistreerd bij het Bedrijfschap Horeca & Catering. De lijst die is samengesteld gedurende dit onderzoek telt 77 logiesverstrekkende bedrijven in MiddenBrabant. De 31 accommodaties die niet geregistreerd staan zijn vooral Bed & Breakfasts en pensions met kleine kameraantallen. Daarnaast staat het hotel van de Rooi Pannen - als zijnde onderdeel van de onderwijsinstelling - niet ingeschreven. In paragraaf 3.3 worden alle in het onderzoek meegenomen accommodaties op kaart getoond, een lijst staat in bijlage 1. De publicatie Wegwijs in de Bed & Breakfast sector van NRIT Media en Bed & Breakfast Nederland (2007) geeft enig inzicht in deze sector. In 2006 waren er volgens deze publicatie 3.450 Bed & Breakfast accommodaties. Uit het onderzoek is gebleken dat 63% van de accommodaties 1 of 2 kamers aanbiedt en dus niet geregistreerd hoeft te staan. Accommodaties met meer kamers zouden ingeschreven moeten zijn, maar in de praktijk blijkt dit niet altijd het geval. Het verschil tussen de inventarisatie van BBT en de gegevens van het Bedrijfschap wordt hierdoor deels verklaard.
Aantal kamers in Bed & Breakfastaccommodaties 5 kamers 6% 4 kamers 11%
3 kamers 15%
6 kamers 7 kamers 4% 2%
1 kamer 27%
2 kamers 35%
9
Aanbod naar aantal kamers
Om een goed beeld te krijgen van de hotelmarkt is ook gekeken naar het aantal kamers dat aangeboden worden. Hierbij zijn wederom de gegevens van Bedrijfschap Horeca & Catering gebruikt. Kamers bij hotels, pensions en B&B 2003 2004 Aalburg 0 0 Dongen 0 0 Gilze en Rijen 192 154 Goirle 0 0 Heusden 55 55 Hilvarenbeek 164 165 Loon op Zand 186 179 Oisterwijk 361 352 Tilburg 353 353 Waalwijk 253 248 Midden-Brabant 1.564 1.506 Brabant 8.329 8.368 Nederland 91.727 93.993
2005
2006
0 0 160 0 63 165 179 327 353 248 1.495 8.573 95.030
2007
0 0 149 0 67 164 190 323 353 248 1.494 9.038 95.620
0 0 149 0 67 164 190 323 356 253 1.502 9.019 97.945
Bron: Bedrijfschap Horeca & Catering
In Midden-Brabant is in de afgelopen 5 jaar in het aantal hotels slechts sprake van kleine wijzigingen. In 2003 is het kameraantal gedaald en vervolgens is dit redelijk stabiel gebleven. De landelijke stijging die in 2007 te zien is, is niet zichtbaar in Brabant. In Midden-Brabant hebben de 46 geregistreerde bedrijven gezamenlijk 1.502 kamers. De 31 bedrijven die niet geregistreerd staan hebben gezamenlijk 97 kamers, dit is maar 6% van het totaal aantal kamers in de markt. 3.2
Het aanbod gesegmenteerd
Met ingang van 1 januari 2004 is een nieuw hotelclassificatiesysteem in gebruik genomen: de Nederlandse Hotel Classificatie. De Nederlandse Hotel Classificatie (NHC) is ontwikkeld om tegemoet te komen aan de roep vanuit de Nederlandse hotellerie om een moderner en flexibeler hotelclassificatiesysteem, waarin meer oog is voor kwaliteitsaspecten van hotels. De NHC volgt de Benelux Hotel Classificatie op. Voordelen van de NHC zijn o.a. de modernere normen en de mogelijkheid om met aanwezige extra kwaliteiten van het hotel (voorzieningen, faciliteiten, services) punten te verdienen. Hotels kunnen zich beter onderling onderscheiden (voorbeeld: een 3-sterren leisure hotel met zwembad en fitness tegenover een 3-sterren zakenhotel met vergadervoorzieningen). Sterrenclassificatie Nederland
322
Brabant
Midden Brabant
21
468
21
80
2 1 0%
897
433
46
178
20 20% *
9 40%
**
679
20
***
14
60% ****
*****
80%
100%
geen
Bron: Bedrijfschap Horeca & Catering
10
In de grafiek valt op dat een groot deel van de hotels in Brabant niet geclassificeerd is. In heel Nederland en in de regio Midden-Brabant ligt dit percentage lager. Het aanbod van 3 sterrenhotels is landelijk en regionaal het grootst. Verder is zichtbaar dat Brabant geen 5 sterrenhotel bezit, ook in Nederland is dit maar een heel klein deel van de markt. In de regio Midden-Brabant overheerst eveneens het aanbod van 3 sterrenhotels. Het aanbod van 1 en 2 sterrenhotels in de regio is erg klein. In deze grafiek zijn de niet geregistreerde accommodaties niet meegenomen. Een deel van deze accommodaties staat ingeschreven bij Bed & Breakfast Nederland. Deze organisatie heeft begin 2007 een eigen classificatiesysteem geïntroduceerd, waarbij de kwaliteit van de accommodatie wordt aangeduid met 1 tot 5 tulpen. Omdat dit systeem pas recent is ingegaan, zijn er nog geen cijfers beschikbaar. 3.3
Samenwerking, concurrentiepositie en rendementspositie
Brancheorganisaties
Binnen de branche zijn twee brancheorganisaties actief: Koninklijk Horeca Nederland voor de volledige horecabranche bestaande uit dranken-, spijzen- en logiesverstrekkers, en Bed & Breakfast Nederland speciaal voor de Bed & Breakfastsector.
Hotels Hart van Brabant
Hotels Hart van Brabant is een samenwerkingsverband van 13 hotels in het midden van Brabant, de samenwerking concentreert zich vooral op marketing en promotie. De deelnemende hotels zijn:
Efteling Hotel, Kaatsheuvel Auberge du Bonheur, Tilburg Hotel De Postelse Hoeve, Tilburg Hotel Mercure, Tilburg IBIS, Tilburg NH Hotel, Waalwijk Onderwijshotel de Rooi Pannen, Tilburg
Hotel Gilze-Rijen, Gilze Hotel Brabant, Hilvarenbeek Hotel de Druiventros, Berkel-Enschot Hotel de Leijhof, Oisterwijk Landgoed de Rosep, Oisterwijk Hotel Waalwijk, Waalwijk
Overige samenwerkingsverbanden
Sommige hotels aan de rand van de regio zijn aangesloten bij soortgelijke samenwerkingsverbanden in andere regio’s.
Hotelketens
Binnen de regio opereert een groot deel van de hotels op individuele basis. Slechts 21% van de ondernemingen is aangesloten bij een grote landelijke of internationale keten. Landelijk gezien is 32% van het aanbod aangesloten bij een keten. Uit het Hosta rapport dat in september 2007 is gepresenteerd bleek tevens dat een ketenhotel winstgevender is dan een particulier hotel. Het gemiddelde bedrijfsresultaat van een ketenhotel is 35,7% (na aftrek van kosten voor het hoofdkantoor) en van een particulier hotel 23,3%.
Concurrentiepositie
De meeste bedrijven in de regio richten zich op een mix van verschillende gasten. Enkelen hebben een zeer specifieke doelgroep, dit komt met name door de ligging en de aangeboden faciliteiten. De hoteliers uit de regio geven zelf aan dat zij ieder net een ander deel van de markt aanspreken waardoor er geen sprake is van rechtstreekse concurrentie.
11
Rendementspositie1
In het eerste kwartaal van 2007 is de omzet van de horeca met 9% gegroeid ten opzichte van het eerste kwartaal 2006. De zakelijke bestedingen door de aantrekkende economie zijn de voornaamste oorzaak van de omzetgroei. De hotels kenden de grootste groei, met 11,8%. De verwachting is dat het omzetvolume van de hotelsector in 2007 en 2008 met 3,5% per jaar zal stijgen, in de periode 2009-2010 wordt nog maar een groei van 1,7% verwacht. Het perspectief van de hotels ligt boven het gemiddelde van de totale horeca door de groei van de zakelijke (internationale) bedrijvigheid. In de hotelsector schommelt het resultaat sterk met de op- en neergang van de conjunctuur. Hoteliers moeten in goede tijden geld opzij zetten voor de mindere tijden. Met name hotels met veel zakelijke gasten merken dit effect. Lange termijn denken is noodzakelijk om de continuïteit van het bedrijf te garanderen. De meeste hotels in de regio bieden de gasten naast een overnachting de basis horecavoorzieningen in de vorm van een restaurant en een bar. Door het aanbieden van deze faciliteiten verschuift de kostenstructuur van de onderneming. Het aandeel logiesomzet in de totale omzet bepaalt in sterke mate de kostenstructuur, via deze hoofdactiviteit moeten de meeste kosten gedekt worden. In vergelijking met grote steden eten veel gasten in de regio ook in het hotel, dit betekent dat de besteding van de gasten hoger ligt.
1
Bron: Trendrapport Rendement BH&C; Barometer BH&C 2007 12
3.4
Spreiding van het aanbod
= hotel met 0 tot 2 sterren (9 accommodaties) = hotel met 3 sterren (22 accommodaties) = hotel met 4 sterren (11 accommodaties) = onderwijshotel De Rooi Pannen = Bed & Breakfast (28 accommodaties) = pension (6 accommodaties) 13
3.5
Plannen nieuwe hotelontwikkeling
Binnen de hotelmarkt in Midden-Brabant is reeds sprake van een aantal ontwikkel- en uitbreidingsplannen. Hieronder een overzicht van de plannen die tijdens dit onderzoek naar voren zijn gekomen. Gemeente Dongen Gilze-Rijen Heusden Hilvarenbeek
Loon op Zand
Plannen Luxe hotel met 80 kamers bij de nieuwe golfbaan (verplaatsing van golfbaan uit Tilburg). Hotel met 14 kamers Uitbreiding Van der Valk Gilze-Rijen met 72 kamers en 21 appartementen. Regelmatig verzoeken B&B Wel informatieaanvragen maar geen concrete plannen. Bouw hotel 20 kamers op bestaande camping/park Bouw 28 vakantie-appartementen bij bestaand landgoed. Bouw (max.) 360 vakantiebungalows op bestaande camping/park Bouw cq uitbreiding bij 4 groepsaccommodaties 9 verzoeken B&B in buitengebied De Efteling gaat verblijfsaccommodatie ontwikkelen ten zuiden van het park in de vorm van een dorp met appartementen/bungalows, nu in ieder geval 1000 bedden, mogelijk in toekomst nog 2500 bedden extra. Manege van Loon wil een hotel met 100 kamers bouwen naast manege. B&B bij minicamping in De Moer.
Oisterwijk Tilburg
Waalwijk
Auberge De Moerse Hoeve heeft de wens om uit te breiden naar 30 kamers. Uitbreiding bij Hotel De Leijhof met 70 kamers Bastionhotel, uitbreiding met 60 kamers Druiventros, uitbreiding met 56 kamers, wellness/fitness en casino. Mercure, uitbreiding 28 kamers, vernieuwing conferentieruimtes en restaurant Bonheur Horeca groep, hotel met 60 kamers in Duvelhok – St Josephstraat Veemarktkwartier, hotel ontwikkeld door Mundial Productions Hotelontwikkeling voor Kempenbaan Hotelontwikkeling Bosch en Duin Wel informatieaanvragen maar geen concrete plannen.
Realisatie 2008/2009
2008 2007/2008
voorjaar 2008
2007/2008 procedure
procedure
Fase 1 – 2008 Fase 2 – rond 2010
Nog geen data bekend. Moet nog planologisch getoetst worden. Vermoedelijk aanvraag in 2008 2008 2008 2009
2008
Planfase
2012
2011 2008/2009
14
Hoofdstuk 4
Vraag
In dit hoofdstuk is de vraag op de hotelmarkt in kaart gebracht. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen toeristen en zakelijke toeristen uit Nederland en gasten, zowel toeristisch als zakelijk, uit het buitenland. Waar mogelijk zijn gegevens specifiek voor de regio gebruikt. Nederlandse toeristische hotelgasten1
4.1
Ontwikkelingen
In 2006 brachten Nederlanders 90.000 hotelvakanties in Midden-Brabant door, samen goed voor 199.000 hotelovernachtingen. Het aantal hotelovernachtingen van Nederlandse vakantiegangers in de regio is in 2006 weer terug op het peil van 2002. De ontwikkeling in Midden-Brabant is daarmee vergelijkbaar met de landelijke ontwikkeling, maar wat lager dan de gemiddelde ontwikkeling in Brabant. Ontwikkeling hotelovernachtingen van Nederlandse toeristen Indexcijfers, 2002 = 100 160 140 120 Midden-Brabant
100
Brabant gem. 80
Nederland gem.
60 40 20 0 2002
1
2003
2004
2005
2006
Bron: CVO
Bron: ContinuVakantieOnderzoek (CVO) 15
Spreiding over het jaar
De hotelovernachtingen van Nederlandse vakantiegangers in Midden-Brabant concentreren zich in de late zomer en het najaar -augustus, september en oktober. Ook in maart is er een piek in het aantal hotelovernachtingen in de regio zichtbaar. Vergeleken met de hele provincie vinden in Midden-Brabant in het voorjaar relatief weinig hotelovernachtingen door Nederlandse vakantiegangers plaats. Spreiding hotelovernachtingen van Nederlandse vakantiegangers gemiddelde 2004-2006 20% 18% 16% 14% 12%
Midden-Brabant Brabant gem. NL gem.
10% 8% 6% 4% 2% 0% jan
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
Bron: CVO
Persoonskenmerken
Om een profiel te schetsen van de Nederlander die op vakantie gaat in hotels in MiddenBrabant, wordt in onderstaande tabel een aantal persoonskenmerken genoemd. HERKOMSTPROVINCIE
Brabant (20%) Zuid-Holland (19%) Noord-Holland (13%) Utrecht (13%) Gelderland (9%)
LEEFTIJD 65+ jr 16%
0- 5 jr 12%
6-18 jr 15%
50-64 jr 19% 19-24 jr 8% 25-29 jr 4% 40-49 jr 15%
30-39 jr 11%
Bron: CVO
GEZINSSAMENSTELLING
2-persoonshuishoudens > 35 jaar (51%) gezinnen met kinderen 6-12 jaar (21%) Gezinnen met kinderen < 5 jaar (19%) 16
Ondernomen activiteiten
Tijdens een hotelvakantie in Midden-Brabant worden de volgende activiteiten het meest ondernomen.
Uit eten gaan (in restaurant) Bezoek aan pretpark, attractiepark Tochtjes met de auto Wandelingen maken Funshoppen (winkelen voor plezier) Bezoek aan natuurreservaat, natuurgebied Zwemmen Bezoek aan museum, oudheidkamer Bezoek aan theater, concertgebouw, bioscoop Tochtjes met de bus of trein Bezoek aan bezienswaardige gebouwen Tochtjes met de fiets
Midden-Brabant Brabant Nederland 81% 77% 81% 57% 28% 7% 34% 43% 55% 28% 38% 61% 23% 30% 43% 14% 23% 32% 14% 18% 20% 11% 14% 20% 11% 9% 10% 11% 9% 13% 10% 20% 35% 8% 16% 27% Bron: CVO gemiddelde 2004-2006
Opvallend is dat relatief heel veel hotelgasten in Midden-Brabant een bezoek brengen aan een pretpark. Andere relatief populaire activiteiten van hotelgasten in de regio zijn uit eten gaan en het bezoeken van een theater of bioscoop. Bij de hotelgasten in Midden-Brabant scoren de meeste andere activiteiten laag, vooral de lage deelnames voor wandelen, fietsen en funshoppen zijn opvallend.
Bestedingen
In Midden-Brabant geven Nederlanders tijdens hotelvakanties in totaal ruim € 12 miljoen uit. Dit bedrag omvat alle bestedingen van Nederlanders tijdens hun hotelvakantie in de regio, dus inclusief de kosten van de hotelkamer, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens de vakantie worden ondernomen. Helaas is de verdeling van de bestedingen over de verschillende kostenposten niet bekend. De totale kosten van een hotelvakantie kunnen worden omgerekend naar kosten per persoon per vakantiedag: gemiddeld is dat in Midden-Brabant € 52. Het Brabants gemiddelde is € 42 en het landelijk gemiddelde is € 49.
Waardering
In het ContinuVakantieOnderzoek worden Nederlandse toeristen gevraagd naar hun waardering voor de kwaliteit van de accommodatie en de dienstverlening tijdens hun vakantie. Hieruit blijkt dat Nederlanders hun hotelvakantie in Midden-Brabant wat minder hoog waarderen dan gemiddeld in Brabant en Nederland. % toeristen dat de kwaliteit uitstekend of goed noemt Kwaliteit hotel Kwaliteit dienstverlening
Midden-Brabant 91% 89%
Brabant
Nederland 96% 98%
93% 94% Bron: CVO 2006
Verwachting
NBTC-NIPO Research verwacht in haar toekomstvisie voor de Nederlandse vakantiemarkt dat het aantal korte hotelvakanties van Nederlanders in Noordwest-Europa (excl. citytrips) tot 2015 jaarlijks met 4% toeneemt.
17
4.2
Nederlandse zakelijke hotelgasten
Het zakelijk reisverkeer is een belangrijke doelgroep voor de hotelsector, maar de omvang van deze markt is vaak moeilijk te bepalen. Binnen het ContinuVakantieOnderzoek is in 2004 en 2006 onderzoek gedaan naar de binnenlandse zakenreizen (met minimaal één overnachting) van Nederlanders. In 2006 gingen 1,2 miljoen Nederlanders ten minste één keer op meerdaagse zakenreis in eigen land. Gezamenlijk maakten zij 4,8 miljoen binnenlandse zakenreizen, gemiddeld vier per persoon. Meest voorkomende redenen voor een zakenreis zijn opleidingen/trainingen (34%), gevolgd door bezoek van klanten (11%) en deelname aan vergaderingen (11%). Bij de zakenreizen kan onderscheid worden gemaakt naar individuele zakenreizen en zakenreizen met een MICE-motief. Zakelijke reizen met een MICE-motief zijn reizen die gemaakt worden om een beurs, congres of vergadering te bezoeken of een reis die als incentive is gekregen. Van de binnenlandse zakenreizen heeft 16% een MICE-motief. Landelijk gezien kiest 78% van de zakenreizigers voor een hotelovernachting en wordt er gemiddeld 304 euro besteed per zakenreis.
Zakenreizen in Brabant
Brabant is derde op de ranglijst met 12% van de binnenlandse zakenreizen. De meeste binnenlandse zakenreizen hebben Noord-Holland (19%) als bestemming, gevolgd door Gelderland (16%). In 2006 vonden in Brabant 601.000 zakenreizen plaats, daarvan werd 500.000 keer in een hotel overnacht. Hierbij wordt bovengemiddeld vaak gekozen voor een hotel dat onderdeel uitmaakt van een keten. De aanleidingen voor een zakenreis naar Brabant wijken af van het landelijk gemiddelde: Brabant wordt vaker bezocht vanwege opleidingen/trainingen (39% vs. landelijk 34%) en vanwege reparatie- en installatiewerkzaamheden (24% vs. landelijk 10%). 89% van alle binnenlandse zakenreizen naar Brabant wordt individueel ondernomen, slechts 11% heeft een MICE-motief, hetgeen lager is dan het landelijke gemiddelde van 16%. In Brabant geeft een zakenreiziger per zakenreis gemiddeld 245 euro uit, dit is minder dan het landelijk gemiddelde. Al met al wordt door de Nederlandse zakenreiziger in Brabant ruim 147 miljoen euro besteed.
Zakenreizen in Midden-Brabant Binnen Brabant wordt tijdens 8% van de binnenlandse zakelijke reizen overnacht in de regio Midden-Brabant. Dit zijn 48.000 zakenreizen, uitgaande van de gemiddelde verblijfsduur van 2,5 nachten per zakenreis komt dit neer op 120.000 overnachtingen van Nederlandse zakenreizigers in Midden-Brabant.
18
4.3
Buitenlandse hotelgasten
Ontwikkelingen
In de afgelopen vijf jaar steeg het aantal buitenlandse hotelgasten in Brabant met 28%, een forse toename. Ook het aantal overnachtingen nam toe, met 14% was deze groei minder sterk. Al met al is het marktaandeel van Brabant in het inkomend toerisme naar Nederland verstevigd. Aantal gasten
Brabant
Aantal overnachtingen
Aandeel Brabant in NL
Brabant
Aandeel Brabant in NL
2002 2003 2004 2005
417.000 365.000 486.000 466.000
5,6% 5,3% 6,4% 5,8%
813.000 719.000 932.000 908.000
5,4% 5,2% 6,4% 6,0%
2006
535.000
6,2%
923.000
5,8% Bron: CBS
Regionale verdeling buitenlandse gasten
Met ingang van 2006 heeft CBS regionale gegevens over buitenlandse gasten beschikbaar gesteld. Helaas wijkt de regio-indeling af van de gebruikte indeling van Midden-Brabant in dit rapport, de CBS-gegevens betreffen het COROP-gebied. In het COROP-gebied MiddenNoord Brabant wordt Heusden niet meegenomen; daarentegen worden de gemeenten Woudrichem, Werkendam, Alphen-Chaam en Baarle-Nassau wel meegenomen. Van alle buitenlandse hotelgasten in Brabant verblijft 16% in de COROP-regio MiddenBrabant, dit zijn 88.000 hotelgasten die samen goed zijn voor 145.000 hotelovernachtingen.
Herkomst gasten
Onderstaand overzicht toont dat Duitsland, Groot-Brittannië en België verreweg de belangrijkste herkomstlanden zijn voor Brabant. Het gastenaantal uit Groot-Brittannië stabiliseert zich, het aantal hotelgasten uit Duitsland en België is in de afgelopen vijf jaar fors gestegen, met groeipercentages van circa 50%. Aantal buitenlandse gasten in Brabant Duitsland Groot-Brittannië België Frankrijk Italië Spanje Overig Europa Noord- & Latijns-Amerika Azië Overig wereld
2002 80.600 102.700 41.600 33.500 12.100 8.600 66.600 42.200 22.900 6.500
2003 71.600 80.500 43.300 35.500 9.600 7.300 58.800 32.200 20.300 6.300
2004 94.500 101.700 46.600 45.800 12.800 11.300 94.300 37.000 35.900 6.400
2005 103.400 83.500 56.600 35.200 15.200 9.500 74.900 40.500 40.500 6.300
2006 127.000 83.900 63.000 46.700 14.900 12.000 97.000 48.000 36.900 5.500 Bron: CBS
19
Gedurende 2005 en 2006 is een grootschalig onderzoek uitgevoerd onder alle buitenlandse gasten in Nederland, dus niet alleen de hotelgasten. Hierdoor is o.a. meer inzicht ontstaan in de reismotieven van de buitenlandse gast, zijn accommodatie en zijn bestedingen. Omdat het gastenaantal uit Duitsland en België in Brabant het meest toeneemt, spitst de volgende analyse zich hierop toe.
Reden van verblijf
Uit de grafiek is af te leiden dat de Duitsers die naar Brabant komen, dit vooral uit zakelijke overwegingen doen. Slechts 25% van de overnachtingen die Duitsers in Brabant doorbrengen is vanwege het houden van vakantie. De Belgen die in Brabant overnachten doen dit daarentegen wel vooral om vakantie te vieren. Ruim 80% van de Belgen geeft aan dat vakantie de reden van het bezoek is aan Brabant.
90% 80% 70% 60% Duitsland België Overige landen
50% 40% 30% 20% 10%
Voor de overige landen geldt dat 0% de helft van de overnachtingen uit zakelijke overwegingen is en de andere helft van de overnachtingen uit vakantieoverwegingen.
Vakantie
Zakelijk
Overig
Bron: SIT
In totaal kwamen er in 2005 268.000 zakenreizigers naar Brabant, dit is 44% van alle buitenlandse gasten in Brabant.
Accommodatievorm
Kijkend naar de accommodatiekeuze blijkt dat Duitse gasten vooral kiezen voor een hotelverblijf. Dit hangt waarschijnlijk samen met het overwegend zakelijke reismotief. Belgische gasten maken bij vrijwel de helft van de overnachtingen gebruik van het hotel, en bij de helft van de overnachtingen kiest men voor een bungalowpark. Voor gasten afkomstig uit overige landen geldt dat deze evenals als de Duitsers vooral in hotels overnachten. 100% 90% 80% 70% 60%
Duitsland België Overige landen
50% 40% 30% 20% 10% 0% Hotel / B&B / Pension
Bungalowpark
Camping
Bron: SIT
20
Bestedingen
In Brabant wordt door buitenlandse gasten in totaal bijna € 137 miljoen uitgegeven. Dit bedrag omvat alle bestedingen van buitenlandse gasten tijdens hun verblijf in Brabant, behalve de kosten voor het vervoer naar Brabant. In het diagram wordt de verdeling van het budget over de verschillende kostenposten weergegeven. De totale kosten van een verblijf kunnen worden omgerekend naar kosten per persoon per vakantiedag: gemiddeld is dat in Brabant € 138. Het landelijk gemiddelde is € 177.
winkelen & souvenirs 12%
beurs/ congres overig 4% 1%
overnachting 38%
vervoer tijdens verblijf 11% excursies & toegangskaartjes 3%
eten & drinken 31%
Bron: SIT
21
Hoofdstuk 5
Beleid overheden
Het beleid dat overheden op gebied van toerisme en recreatie vaststellen is van grote invloed op de sector. Momenteel is er zowel in het landelijke beleid als in het provinciaal beleid geen specifieke aandacht voor toerisme en recreatie. Op regionaal en lokaal vlak wordt wel beleidsmatig ingezet op deze sector, in dit hoofdstuk wordt daarop ingegaan. 5.1
Regio
In het onderzoeksrapport van Leisure Result over de toeristisch-recreatieve organisatiestructuur in Midden-Brabant werd in 2006 geconcludeerd dat in Midden-Brabant zeer veel partijen bij de toeristisch-recreatieve sector betrokken zijn, die onderling echter niet of nauwelijks met elkaar communiceren. Voor de verdere ontwikkeling van toerisme en recreatie in Midden-Brabant werd aanbevolen dat de drie belangrijkste partijen overheid, ondernemers en toeristische organisaties op een structurele manier dienen samen te werken. In de afgelopen periode hebben al deze partijen de mogelijkheid gehad hun visie kenbaar te maken op de toekomstige inrichting en financiering van regionale taken op het terrein van toerisme en recreatie. Deze consultatie heeft geresulteerd in een nieuwe regionale structuur: het Regionaal Economisch Actie Programma (REAP) Recreatie en Toerisme Midden-Brabant. Midden-Brabant heeft de ambitie om als leisure-regio internationaal tot de voorhoede te behoren. Het REAP ondersteunt daarom projecten, die bijdragen aan een professioneel, kwalitatief en gevarieerd toeristisch-recreatief leefklimaat. Ook is De Ideale Connectie tot stand gekomen met als doel is de groei van de sociaaleconomische kracht van Midden-Brabant te bewerkstelligen. De Ideale Connectie is een samenwerkingsverband van alle partijen: Overheid, Onderwijs en Ondernemers. De Taskforce is een vertegenwoordiging van deze partijen. De spelers binnen De Ideale Connectie bundelen hun krachten om majeure projecten op gang te brengen. De projecten binnen De Ideale Connectie zijn gericht op de pijlers Leisure, Life Sciences en Logistics. Het REAP T&R draagt bij aan de doelstelling van De Ideale Connectie en maakt als zodanig onderdeel uit van de brede regionale aanpak. De Ideale Connectie is niet verantwoordelijk voor de uitvoering van de projecten die zij aanjagen. Per project zorg een werkgroep voor de totstandkoming van het project. Daarnaast zet De Ideale Connectie in op regiomarketing.
22
5.2
Gemeentelijk beleid
In dit onderzoek zijn, zoals al eerder aangegeven, 10 gemeenten meegenomen. Hieronder staat kort beschreven wat er over toerisme en de hotelsector in het geldende beleid is opgenomen. Hieruit blijkt dat toerisme op gemeenteniveau de aandacht heeft.
Gemeente Aalburg
De geldende nota voor deze gemeente is de Nota Toerisme & Recreatie 2006-2010. Deze nota is opgesteld voor de gemeenten Aalburg en Woudrichem samen. In deze nota staat over verblijfsrecreatie dat men kleinschalige verblijfsmogelijkheden wil realiseren. De gemeente heeft tevens beleid voor B&B opgesteld. De komende jaren wil Aalburg meer verblijfsrecreatie realiseren in de vorm van hotel, recreatiewoningen, camping en B&B.
Gemeente Dongen
Het beleid in de gemeente Dongen is beschreven in het Toeristisch Recreatief Actie Plan 2004-2008. Hierin staat over verblijfsrecreatie dat de gemeente graag een hotel en B&B in Dongen wil realiseren. De gemeente heeft aangegeven dat zij een verscheidenheid aan verblijfsaccommodaties wil stimuleren.
Gemeente Gilze en Rijen
De Nota Recreatie & Toerisme is momenteel in ontwikkeling en zal op korte termijn worden vastgesteld. De gemeente heeft geen wensen ten aanzien van verblijfsaccommodaties.
Gemeente Goirle
Momenteel wordt de Toekomstvisie Goirle ontwikkeld. Voorheen had Recreatie & Toerisme binnen de gemeente geen prioriteit, hier wordt nu ambitieuzer op ingezet, echter niet op verblijfsrecreatie. De gemeente heeft aangegeven dat het realiseren van verblijfsrecreatie niet reëel lijkt, gezien de ligging dichtbij Tilburg.
Gemeente Heusden
Het meest recente beleid is beschreven in het Sociaal Economisch Plan. Hierin staat dat de gemeente de uitbreiding van (onderscheidende en hoogwaardige) verblijfsrecreatieve voorzieningen wil stimuleren. Het toeristisch beleid is verder beschreven in het Beleids- en Actieplan R&T 2004-2010. De gemeente heeft de wens uitgesproken voor een hotel in of in de omgeving van de kern Heusden en een reguliere camping binnen de gemeentegrenzen.
Gemeente Hilvarenbeek
Momenteel is bij de gemeente Hilvarenbeek de Nota Recreatie & Toerisme in ontwikkeling. Hierin is één van de pijlers: Verbetering van de toegankelijkheid en uitbreiding van verblijfsaccommodaties. Binnen de gemeente spelen diverse plannen, deze staan vermeld in paragraaf 3.5, de wens van de gemeente is om deze allemaal te realiseren.
Gemeente Loon op Zand
Ook bij de gemeente Loon op Zand is een Nota Recreatie & Toerisme in ontwikkeling. Hierin word uitgesproken dat de gemeente tevreden over het aanbod in kwantitatieve zin, en de kwaliteit wil stimuleren. Daarnaast is er aandacht voor het trekken en vasthouden van bezoekers. Verder zijn er in het verleden wensen geuit om een groot hotel te bouwen langs de Horst, of ten noorden van de Europalaan of ten zuiden van Kaatsheuvel.
Gemeente Oisterwijk
Het toeristisch beleid van de gemeente is vastgelegd in het Beleid- en Actieplan Recreatie & Toerisme. Hierin staat dat de gemeente de verblijfsduur wil verlengen. Binnen de gemeente is men momenteel bezig met de het ontwikkelen van het KVL-terrein, hierbij wordt een hotel als mogelijke invulling genoemd. 23
Gemeente Tilburg
De gemeente Tilburg heeft in de Kadernota Recreatie & Toerisme 2003-2010 aangegeven de mogelijkheden te willen onderzoeken voor hotelmogelijkheden in het luxesegment en voor de doelgroep jongeren. Op toeristisch gebied heeft Tilburg kansen; in de stad, in het buitengebied en zeker ook in combinatie met de regio. De wens is om meer verblijfsrecreatie (zowel leisure als zakelijk) te realiseren van hoogwaardige kwaliteit. Met de ontwikkelingen die op stapel staan wordt aan deze wens voldaan. Overal in de stad zijn hoteliers daarnaast bezig hun huidige aanbod te vernieuwen. Gebiedsontwikkeling waarbij ruimte is voor ondernemers die een hotel willen exploiteren zijn het Veemarktkwartier, de Spoorzone en de Piushaven. Daarnaast wil de gemeente in het buitengebied de komst van de zorghotels en B&B stimuleren. Hierbij staat de balans tussen natuur en economie hoog in het vaandel.
Gemeente Waalwijk
Bij de gemeente Waalwijk is de Nota Recreatie & Toerisme “Waalwijk maakt ‘t!” momenteel in ontwikkeling. Hierin wordt aangegeven dat de gemeente meer en langer verblijf mogelijk wil maken. Er wordt een Platform Toerisme samengesteld. Daarnaast wordt gewerkt aan de ontwikkeling van arrangementen en aan fiets- en wandelnetwerken. De mogelijkheden voor Bed & Breakfast accommodaties worden begin 2008 opnieuw bekeken in het kader van de provinciale notitie “Buitengebied in Ontwikkeling”. Verder heeft de gemeente aangegeven dat zij zelf geen initiatief zullen nemen tot het ontwikkelen van verblijfsaccommodatie.
24
Hoofdstuk 6
Confrontatie vraag en aanbod
In dit hoofdstuk worden vraag en aanbod met elkaar geconfronteerd. Eerst wordt ingegaan op het beeld dat de ondernemers hebben op de markt en naar de huidige bezetting bij de hotels. Vervolgens worden sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen voor de markt in beeld gebracht. 6.1
De markt volgens de ondernemers
Voor de hotelmarktstudie is een enquête uitgezet bij alle ondernemers in de hotelmarkt. 56% van de hotels, 45% van de Bed & Breakfastaccommodaties en 17% van de pensions hebben de enquête ingevuld. Aanvullend op de enquête zijn er negen individuele interviews met hoteliers afgenomen en een interview met vertegenwoordigers van Koninklijk Horeca Nederland. Ook is er een enquête uitgezet bij niet toeristische bedrijven in de regio en daar buiten, met een aantal bedrijven is ook telefonisch contact geweest. Het doel van deze enquête was het achterhalen van de verwachtingen ten aanzien van hun zakelijke hotelovernachtingen. In deze paragraaf vindt u de uitkomsten van de enquêtes en de interviews. Een overzicht van de geïnterviewde hoteliers staat in bijlage 2.
Economie en bezettingen
Uit de interviews blijkt dat de ondernemers momenteel merken dat het goed gaat met de economie. De hoteliers zijn zich er wel van bewust dat hun product een luxe goed is. Als het minder gaat met de economie hebben ze daar meteen last van. Omdat het momenteel goed gaat in de branche zijn er heel veel uitbreidingsplannen bij de huidige ondernemers. Deze plannen zijn vaak niet gebaseerd op constant hoge bezettingen, in sommige gevallen zijn ze gebaseerd op piekbezettingen. Door een deel van de ondernemers wordt een kanttekening geplaatst of uitbreiden op basis van deze gegevens wel verstandig is. Doordat dit onderzoek uitgevoerd wordt ten tijde van een gunstige economie, kan het wellicht een te positief beeld schetsen. Nu is de markt zeer optimistisch, als het straks weer minder gaat met de economie verdwijnt een deel van de plannen wellicht weer in de kast.
Ontwikkelingen in het hotelaanbod
De afgelopen jaren is er niet veel gebeurd op de markt in Midden-Brabant, maar momenteel is er wel een groei merkbaar. In verhouding met Nederland zijn er in Midden-Brabant weinig ketenhotels bijgekomen. Verder is de prijsontwikkeling in de grote steden van invloed op de regio. De prijzen hier hebben altijd lager gelegen, nu de prijzen in de grote steden ook zakken, gaat de gast eerder daarheen. Volgens Koninklijk Horeca Nederland is er wel nog een positief ‘overloopeffect’ vanuit de Randstad, daar zitten de hotels vaker vol waardoor men een hotel net buiten de Randstad zoekt. Het effect van de ontwikkeling van bedrijventerreinen en evenementen in de regio, of net daarbuiten, is direct merkbaar bij de hoteliers. Bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen is het soort bedrijven dat zich vestigt bepalend voor het effect voor de hotelsector. Logistieke bedrijven genereren bijvoorbeeld nauwelijks zakelijke hotelovernachtingen, handel en industrie daarentegen wel. Als er nieuwe hotels op de markt bijkomen, hoeft dit niet meteen concurrentie te zijn voor de huidige hotels. Dit is geheel afhankelijk van prijs, niveau en type hotel dat er gevestigd zal worden. Voor een uniek hotel zijn er volgens de ondernemers wel kansen. In Nederland zien we steeds meer goedkope accommodaties waar voor langere tijd buitenlandse werknemers ondergebracht worden. Hiervan is bij de grotere hotels geen effect merkbaar. Een aantal pensions en B&B in de regio heeft hier wel profijt van omdat deze werknemers bij hen onderdak vinden. Ook maken werknemers vaak gebruik van speciaal voor hen ingerichte opvanglocaties. 25
Samenwerking in de regio
Met de toeristische sector in Midden-Brabant gaat het goed, er zit een stijgende lijn in. Wel zijn er op toeristisch vlak vaak veel, versnipperde initiatieven. De krachten in de sector moeten meer gebundeld worden. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden genoemd: Eén website ontwikkelen waar het hele toeristisch aanbod in Brabant opstaat en deze site gezamenlijk promoten. Het aanstellen van een coördinator die ondernemers faciliteert, aanjaagt en bijeenbrengt. Opvallend is dat er al initiatieven zijn die blijkbaar niet bekend zijn bij de hoteliers. Zo is er de website www.bijzonderbrabant.nl, met als doel het toeristisch aanbod in beeld te brengen. Halverwege dit jaar is er een accountmanager voor de regio Midden-Brabant aangesteld die de samenwerking binnen het sociale veld van de toeristisch-recreatieve sector gaat stimuleren en professionaliseren en het aanbod in Midden-Brabant (zowel in kwalitatieve als kwantitatieve zin) moet gaan verbeteren. De VVV geeft aan dat er een grote diversiteit is in samenwerkingsbereidheid bij ondernemers in de markt. Zij zitten regelmatig met enkele hotels om de tafel om gezamenlijk promotie activiteiten te ontwikkelen. De medewerking hierin is heel divers.
Zakelijke markt
De zakelijke gast komt in het algemeen doordeweeks en verblijft één of enkele nachten. Sommige hotels, B&B en pensions hebben een aantal kamers voor langere tijd verhuurd. Nu het goed gaat met de economie is met name in het aantal zakelijke gasten een stijgende lijn zichtbaar. Veel hotels die zich richten op de zakelijke markt hebben met enkele concerns prijsafspraken. Zakenreizigers boeken sneller bij internationaal bekende concerns. In de regio Midden-Brabant zitten veel bedrijven uit de logistieke en schoenensector. In Tilburg zitten met name de logistieke bedrijven en in Waalwijk zitten wat meer internationale handelsbedrijven. Het type bedrijven dat op de bedrijventerreinen in de buurt gevestigd is, is van invloed op het aantal zakelijk hotelovernachtingen. Zakelijke gasten komen vaak niet alleen voor bedrijven in de directe nabijheid van het hotel, maar voor een groter deel van de regio. Voor conferenties en vergaderingen komen gasten van lokale bedrijven en van elders in het land. Bedrijven die zich met name op de leisuregast richten geven aan de focus nu ook op zakenreizigers te gaan leggen. Uit de enquête die gehouden is onder het niet toeristisch bedrijfsleven in de regio blijkt dat zij verwachten dat de komende jaren het aantal overnachtingen dat hun bedrijf genereert gelijk zal blijven. De meeste van deze bedrijven geven aan dat zij een hotel langs doorgaande wegen het meest ideaal vinden. Als plaatsen worden Tilburg, Waalwijk en Oisterwijk genoemd.
Markt van buitenlandse gasten
De buitenlandse gasten die de hotels in de regio bezoeken zijn met name zakenreizigers. Het grootste gedeelte van de gaten komt uit de landen om ons heen, België, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en in verband met de schoenenindustrie ook regelmatig uit Italië. Voor de hotels zijn Belgische gasten gunstig omdat zij een hoger bestedingspatroon hebben dan Nederlanders. Vaak komen in bepaalde periodes gasten uit bepaalde landen, dit hangt vaak samen met evenementen in de regio. Internet is een goede tool om buitenlandse gasten aan te trekken.
26
Leisure markt
De leisure gast komt met name in de weekenden en tijdens schoolvakanties. De groeiende groep 50-plussers heeft potentie; hoewel deze leeftijdsgroep een groot deel van het Nederlandse vermogen bezit variëren de bereidheid en mogelijkheid tot het uitgeven van geld binnen deze groep sterk. De toerist bepaalt meestal al vooraf zijn reisdoel. Veel hotels bieden daarom arrangementen aan in combinatie met attracties in de buurt. Door het ontwikkelen van nieuwe en andere arrangementen worden andere gasten aangetrokken. Steeds vaker boekt men via Internet en dan zoekt men ook al vooraf informatie op over de omgeving. Daarnaast wordt een groot deel van de hotels aangeboden op boekingswebsites. Op Internet zijn ook steeds meer referenties van onder andere hotels te vinden, wat de bedreiging van slechte referenties, die al dan niet waar zijn, met zich meebrengt. Bij het boeken van een hotel is een bekende concernnaam een positieve invloed. Ook de aanwezige faciliteiten en de prijs zijn een belangrijke beslisfactor. Bedrijven die zich met name op zakelijk markt richten geven aan de focus nu ook op leisure te leggen. Als een nieuw hotel zich in de regio zou vestigen en zich wil richten op de leisure markt, dan moet er aandacht zijn voor een goede informatievoorziening over toeristisch-recreatieve mogelijkheden in de regio. De gast moet meerdere dagen bezig gehouden kunnen worden. Koninklijk Horeca Nederland ontkracht de groeiverwachting van NBTC-NIPO Research ten aanzien van korte hotelvakanties van Nederlanders, KHN vindt een groei van 4% te hoog ingeschat.
Mix in de markt
Uit de enquêtes en de interviews met hotels blijkt dat de meeste bedrijven een mix aan gasten hebben. De Bed & Breakfast accommodaties hebben iets meer leisure gasten en hotels vaak iets meer zakelijke gasten. Zoals hierboven al aangegeven richten steeds meer bedrijven zich op beide markten. Gekeken naar de verdeling in leeftijd geven de hoteliers aan dat de helft van de gasten tussen de 30 en 50 jaar oud is. Daarop volgt de groep gasten van 50 jaar en ouder en ongeveer 20% van de gasten is jonger dan 30 jaar. Bij alle soorten accommodaties wordt aangegeven dat zij voornamelijk gasten uit Nederland krijgen. De hotels geven aan ongeveer 40% buitenlandse gasten te hebben en Bed & Breakfastaccommodaties ongeveer 30%. 80% Toename Blijft gelijk
60%
Afname 40%
20%
0% Zakenreiziger
Toerist
< 30 jaar
30-50 jaar
> 50 jaar
Binnenlands
Buitenlands
De grafiek toont het percentage ondernemers dat een toename, afname of gelijk blijvend aantal gasten verwacht. Uit de grafiek blijkt dat de ondernemers met name een toename verwachten van het aantal zakelijke gasten. De overige type gasten blijven redelijk gelijk. Als de gegevens worden gesplitst naar type accommodatie zien we dat Bed & Breakfast eigenaren een grotere toename in het aantal gasten ouder dan 50 jaar verwachten. Ook verwachten zij een toename in zowel binnenlandse als buitenlandse gasten. Hotels geven aan dat deze drie type gasten gelijk blijven. 27
Spreiding
Alle hoteliers gaven in de interviews aan dat ze in 2007 minder pieken hadden in de bezetting. Dit komt omdat het buiten de piekmaanden ook drukker is geworden. De geïnterviewde hoteliers gaven aan dat de zakelijke gasten vooral in de maanden april, mei, juni, september, oktober en november komen. Uit de enquête bleek dat er geen piek was in één van de kwartalen. Voor de leisure gast zijn er duidelijk pieken tijdens schoolvakanties en dan vooral in de zomer. De pieken liggen in het 2e en 3e kwartaal. Verder werd aangegeven dat het weer van invloed is op de bezetting. Als het weer goed is, is de bezetting hoger. Bed & Breakfast eigenaren geven aan dat zij niet in alle maanden bezetting hebben.
Boekingskanalen
Tijdens de interviews werd duidelijk dat vooral Internet tegenwoordig een grote rol speelt bij hotelreserveringen. De gast is veel beter geïnformeerd en zoekt via Internet het hotel met de meest geschikte faciliteiten voor de aantrekkelijkste prijs. De VVV geeft aan dat hun rol als boekingskanaal afneemt. Dit kan enerzijds komen door de opkomst van Internet, anderzijds door weinig communicatie hierover vanuit de VVV.
Waardering en tevredenheidonderzoeken
Het beeld dat in het ContinuVakantieOnderzoek geschetst wordt over de waardering van de kwaliteit van de hotels en dienstverlening in Midden-Brabant wordt door de ondervraagde hoteliers niet herkend. Als mogelijke verklaringen voor de lagere score in de regio worden de volgende oorzaken genoemd: Een ander type gast vraagt ander type service; hiermee wordt gedoeld op de zakelijke gast die doordeweeks komt en de leisure gast in het weekend, deze vragen ieder om een andere aanpak. In de regio zijn vrij weinig ketenhotels. Ketens stellen vaak standaard normen aan hun accommodaties. Er is vaak meer aandacht voor kwaliteit en dienstverlening en er wordt een herkenbaar product aangeboden. Wellicht scoren zij daarom hoger dan particuliere hotels. De waardering van gasten wordt ook door hotels gemeten door middel van tevredenheidonderzoeken. Van de Bed & Breakfast-eigenaren geeft de helft aan onderzoek te doen, zij doen dit door bij vertrek aan de gasten te vragen of de gast tevreden is over het verblijf en de accommodatie. Onder de hoteliers zegt ongeveer een derde onderzoek te doen. Dit gebeurt meestal door enquêtes en grotere onderzoeken. Met name bij de grotere hotels is er aandacht voor training. Vaak worden er via ketens trainingen aangeboden. Andere hotels proberen de kwaliteit hoog te houden door sturing in de praktijk en een goed personeelsbeleid.
Uitbreidingen en verbouwingen
In de laatste jaren heeft volgens de enquête slechts een kwart van de accommodaties uitgebreid of verbouwd. Bij Bed & Breakfast accommodaties waren dit kleine aanpassingen of het starten van de onderneming. Bij hotels waren het met name renovaties. Momenteel heeft volgens de enquête de helft van de ondernemers plannen om te gaan verbouwen of uit te breiden. Bij Bed & Breakfast accommodaties wil men het aantal kamers uitbreiden. Bij de hotels wil men of het aantal kamers uitbreiden of de bestaande kamers opknappen. Alle uitbreidingen die bij het onderzoek naar boven zijn gekomen staan vermeld in de tabel in paragraaf 3.5. Meer dan de helft van de ondernemers geeft aan dat er wel ruimte is om te verbouwen en dat zij ook verwachten hiervoor medewerking van de gemeente te krijgen. Bij een aantal gevallen is er wel fysieke ruimte, maar laat het bestemmingsplan geen uitbreiding toe. 28
Koninklijk Horeca Nederland geeft aan dat de investering die veel bedrijven momenteel doen in wellnessfaciliteiten vaak gepaard gaan met een uitbreiding van kamers, om de plannen rendabel te maken. De aanwezigheid van wellness faciliteiten is een bepalende factor voor gasten in het boekingsproces. Voor een hotel dat zich enkel richt op wellness lijkt Nederland te klein omdat afstanden in Nederland goed te overbruggen zijn blijft men niet overnachten.
Marktruimte
Tijdens de interviews gaven hoteliers aan dat het altijd moeilijk is om aan te geven of er ruimte is in de markt. In het verleden zijn plannen die op het eerste gezicht overbodig waren, toch succesvol gebleken. Er lijkt in de huidige marktsituatie voldoende capaciteit te zijn om de vraag aan te kunnen, maar een gematigde groei van het aanbod kan geen kwaad. Momenteel liggen er al heel veel plannen voor uitbreiding en nieuwbouw van hotels, het wordt niet als verstandig gezien om nog meer plannen te ontwikkelen. Voor een hotel met 5 sterren zou in ieder geval geen markt zijn. Tijdens de interviews is naar voren gekomen dat de hoteliers in de regio liever collega hoteliers zien uitbreiden, dan het toetreden van een nieuwe ondernemer. Volgens Koninklijk Horeca Nederland zien gemeenten vaak liever nieuwe spelers op de markt komen. Uiteindelijk moet de marktwerking bepalen of een nieuw hotel bestaansrecht heeft. Als er teveel capaciteit komt kelderen de prijzen en wordt het voor de hele markt minder rendabel. Tilburg is een groeiende industriestad, daarom zien een deel van de ondernemers hier wel kansen. Ook is er momenteel soms een tekort aan kamers. De kans dat de plannen die er zijn in Tilburg ook werkelijk worden uitgevoerd, schat men dan ook hoog in. Verder worden er kansen gezien in het opzetten van een hotel waar grotere groepen terecht kunnen en in hotels met een grote attractieve waarde, bijvoorbeeld een designhotel. In de overige dorpen en steden in de regio worden niet veel mogelijkheden voor hotelontwikkeling gezien. Als men in de kleinere kernen grotere hotels wil plaatsen zal men moeten zorgen voor een versteviging van het toeristisch aanbod, zodat de gast zich meerdere dagen kan vermaken. Het nieuw te bouwen hotel bij de golfbaan in Dongen is hier een goed voorbeeld van. Voor Bed & Breakfast accommodaties wordt vooral aandacht gevraagd voor regels en legalisering van de huidige accommodaties. Omdat het vrij kleinschalig is, lijkt uitbreiding nog wel mogelijk.
29
6.2
Kamerbezetting
De geïnterviewde hoteliers gaven aan door het jaar heen een gemiddelde kamerbezetting te hebben tussen 65 en 90%, een deel van de ondernemers zegt zelfs regelmatig volgeboekt te zijn. Uit de gegevens die werden ingevuld in de enquête is een gemiddelde kamerbezetting van 20% bij de Bed & Breakfast-accommodaties en een gemiddelde kamerbezetting van 53% bij de hotels berekend. De gemiddelde kamerbezetting in Nederland komt volgens Koninklijk Horeca Nederland voor 2007 waarschijnlijk uit rond 75%. Voor een gezonde en rendabele bedrijfsvoering moet een hotel een minimale kamerbezetting van 63% hebben, voor Bed & Breakfast is er geen sprake van een minimale kamerbezetting omdat dit veelal een nevenactiviteit betreft. Gekeken naar de bedbezetting blijkt dat Brabant ongeveer 10% onder het landelijk gemiddelde ligt. Volgens Koninklijk Horeca Nederland is dit ook met de kamerbezetting het geval. Bedbezetting 60 50 40 30 20 10 0 1999
2000
2001
2002 Brabant
2003 Nederland
2004
2005
2006 Bron: CBS
In de Barometer van Bedrijfschap Horeca en Catering staat dat de bedbezetting in de hotels en pensions in het 4e kwartaal van 2006 toe nam van 40,7% tot 44,4%, in vergelijking met het 4e kwartaal van 2005. Naar sterren bezien steeg de bezettingsgraad over vrijwel de gehele linie, alleen de hotels met 5 sterren kende een lichte terugval.
6.3
Berekening toekomstige marktruimte
Op basis van de onderzoeksresultaten is de marktruimte voor de komende 5 jaar berekend. Hierbij zijn Bed & Breakfastaccommodaties buiten beschouwing gelaten omdat dit veelal een nevenactiviteit is voor de exploitant, waardoor een oordeel over voldoende rendement moeilijk te geven is. De marktruimte is berekend voor een termijn van 5 jaar. Een verdere blik in de toekomst is lastig vanwege de vele lange termijnontwikkelingen in de regio en de conjunctuurgevoeligheid van de hotellerie.
Uitgangspositie
De uitgangspositie voor berekening van de marktruimte is als volgt bepaald. Uit de interviews met de hoteliers en met Koninklijk Horeca Nederland blijkt dat de huidige kamerbezetting in Midden-Brabant ongeveer 64% bedraagt, dit staat voor 350.000 bezette kamernachten bij het huidige aanbod van 1.504 hotelkamers. 30
Op basis van de vraaggegevens die gepresenteerd worden in hoofdstuk 4, kan eveneens een totaal aantal overnachtingen voor de regio worden berekend, zijnde 434.000 nachten. Bij een gemiddelde bezetting van 1,1 personen per kamer voor zakelijke overnachtingen en een gemiddelde bezetting van 1,8 personen per kamer voor leisure overnachtingen, resulteert dit in 340.000 bezette kamers in Midden-Brabant. Het aantal bezette kamers berekend uit de vraaggegevens en uit het kamerbezettingspercentage van 64% liggen dicht bijeen, daarom is de uitgangspositie voor de berekening van de marktruimte vastgesteld op 345.000 bezette kamers.
Aannames
Bij
berekening van de marktruimte in Midden-Brabant is een aantal aannames gedaan: de nieuw te vestigen hotels genereren 20% autonome vraag; de hotels die uitbreiden in aantal kamers en faciliteiten genereren 10% autonome vraag; het aantal overnachtingen van de zakelijke markt groeit jaarlijks met 3% (dit percentage is gebaseerd op de positieve verwachtingen van de hoteliers en de forse uitbreiding van de ruimte op bedrijventerreinen enerzijds en de gelijkblijvende verwachting van het niet-toeristisch bedrijfsleven in de regio anderzijds); het aantal overnachtingen van de leisure markt groeit jaarlijks met 2% (dit percentage is gebaseerd op de positieve voorspelling van NBTC-NIPO Research enerzijds en de neutrale verwachtingen van de hoteliers en uitbreiding van verblijfsaccommodatie bij de Efteling anderzijds); de bezettingsgraad voor een gezonde bedrijfsvoering bedraagt 63%.
Marktruimteberekening
Allereerst is gekeken naar de marktruimte op basis van de te verwachten groei van de vraag bij een gelijkblijvend aanbod. Dit is gedaan op basis van de hierboven genoemde aannames. Bij de berekening van de marktruimte is geen rekening gehouden met de autonome vraag die een nieuw te ontwikkelen hotelkamer met zich meebrengt. Volgens deze berekening is er ruimte voor 201 hotelkamers, als het huidige aanbod gelijk blijft zal de kamerbezetting in 2012 stijgen tot 72%. verwachte ontwikkeling vraag bij gelijkblijvend aanbod aantal bezette nachten nu
345.000
waarvan zakelijk: 212.000 waarvan leisure: 133.000
+ toename zakelijke nachten
34.000
+ toename leisure nachten
14.000
+ autonome vraag nieuwe hotels
0
+ autonome vraag uitbreiding hotels
0
aantal gevraagde nachten 2012 aantal kamers bij break-evenbezetting van 63% marktruimte
392.000 1.705 kamers 201 kamers dit houdt geen rekening met autonome vraag van nieuwe kamers
31
In paragraaf 3.5 is gekeken welke plannen er momenteel zijn in de regio voor het uitbreiden van bestaande hotels en voor het bouwen van nieuwe hotels. In het overzicht zijn zowel plannen met concrete kameraantallen als nog verder te ontwikkelen plannen meegenomen. Bij de volgende berekening zijn alle plannen waarbij concrete kameraantallen genoemd zijn meegenomen: Uitbreidingen bij bestaande hotels 274 kamers Nieuwe hotels 316 kamers Totale uitbreiding 590 kamers Meteen is duidelijk te zien de geplande uitbreidingen en nieuwbouw groter is als de marktruimte. In de berekening is uitgegaan van de geplande realisatiedatum. De kamerbezetting zal na realisatie van de plannen die in 2008 gepland staan al meteen terugzakken naar 57%, over 5 jaar zal de kamerbezetting vervolgens dalen naar 56%. De hele berekening zit in bijlage 3. verwachte marktontwikkeling bij uitbreiding aanbod aantal bezette nachten nu
345.000
waarvan zakelijk: 212.000 waarvan leisure: 133.000
+ toename zakelijke nachten
34.000
+ toename leisure nachten
14.000
+ autonome vraag nieuwe hotels
21.000
+ autonome vraag uitbreiding hotels
13.000
aantal gevraagde nachten 2012 bezetting in 2012
427.000 56%
Kijkend naar beide berekeningen is er wel ruimte in de markt voor nieuwe hotelkamers. Het aantal concrete plannen dat er momenteel ligt, heeft echter al een daling van de bezettingsgraad tot gevolg. Een verdere uitbreiding van het aanbod – door het ten uitvoer brengen van de nu nog niet concrete plannen en ideeën of het ontwikkelen van extra ideeën – laat de bezettingsgraad nog verder dalen. Hoewel de vestiging en/of uitbreiding van een hotel altijd de keuze is van de ondernemer, lijkt dit op basis van de berekende marktruimte niet rendabel.
32
6.4
SWOT-analyse
STERK
Midden-Brabant kent een gevarieerd aanbod aan hotels en Bed & Breakfast accommodaties verspreid over de regio. De hotels trekken een mix van leisure en zakelijke gasten aan. Hotels geven aan ieder een eigen deel van de markt te hebben, dit geeft blijk van een unieke positionering. Het bedrijfsleven in de regio is sterk en gevarieerd. Bij hotels in de regio blijven gasten meestal in het hotel eten, zij besteden dus meer. Er worden steeds meer wellness faciliteiten ontwikkeld bij hotels. De Efteling trekt veel bezoekers naar de regio. Het aanbod van recreatieve voorzieningen in de regio is heel divers. De leisure-gast is goed te sturen door het aanbieden van arrangementen. Het aanbod aan 3 en 4 sterren hotels in de regio is groot, maar wel divers qua aanbod.
ZWAK De meeste hoteliers in de regio zijn enkel
gericht op hun eigen accommodatie, men is niet bezig gezamenlijk de markt te ontwikkelen. De invloed van de Efteling is heel sterk, het is niet altijd bekend dat MiddenBrabant meer te bieden heeft. In de regio zijn relatief weinig ketenhotels, terwijl ketenhotels meer rendabel zijn en door hun bekendheid meer gasten aantrekken. Het is lastig om de regio goed te profileren.
KANSEN
BEDREIGINGEN
Er worden in de regio veel bedrijven-
De hotelmarkt is heel
terreinen ontwikkeld, dit is positief voor het aantal zakelijke overnachtingen. Hoteliers kunnen gasten eerder laten boeken door het aanbieden van vroegboekkortingen. De doelgroep 50-plussers groeit, zij overnachten veelal in hotels. Er wordt relatief weinig gefietst en gewandeld in Midden-Brabant terwijl de regio hier wel geschikt voor is. Mensen gaan steeds meer op vakantie en kiezen vaker voor verblijf in een hotel. Internet maakt de markt transparanter en maakt hotels beter vindbaar. Het aandeel buitenlandse gasten groeit door de globalisering en open grenzen. Gemeenten in de regio hebben aandacht voor recreatie en toerisme en geven aan initiatieven te ondersteunen. REAP en De Ideale Connectie bieden subsidie- en samenwerkingsmogelijkheden. Meer samenwerking in de regio kan voordeel opleveren.
conjunctuurgevoelig. Er is steeds meer concurrentie van goedkope buitenlandse vakanties. Een hotelovernachting wordt steeds later geboekt. Er zijn veel plannen voor uitbreiding, deze plannen zijn niet op elkaar afgestemd. Er zijn plannen voor uitbreiding van de hotelcapaciteit buiten de regio, onder andere in de Randstad. De Bed & Breakfastsector groeit, maar bij veel gemeenten is hier nog geen beleid voor bepaald. Gemeenten ontwikkelen vaak nieuwe plannen, maar hebben niet altijd oog voor het huidige aanbod. De doorlooptijd van procedures bij overheden is erg lang. De Efteling gaat fors uitbreiden met verblijfsmogelijkheden. Ondernemers ontwikkelen weinig concrete gezamenlijke producten. 33
Hoofdstuk 7
Conclusies en aanbevelingen
Tijdens het onderzoek zijn de huidige hotelmarkt en de verwachtingen ten aanzien van de toekomst in kaart gebracht. In het vorige hoofdstuk heeft dit geresulteerd in een berekening van de marktruimte en een SWOT-analyse. De conclusies en aanbevelingen die hieruit voortkomen, worden in dit hoofdstuk uiteen gezet. 7.1
Conclusies De meeste hotels in de regio richten zich op een mix van zowel leisure als zakelijke gasten. Dit maakt de hotels minder kwetsbaar omdat zij niet van één segment afhankelijk zijn. De aantrekkingskracht van de hotels in de regio wordt vergroot door het aanbieden van wellnessfaciliteiten en hotels hebben profijt van de hogere besteding van consumenten in het hotel doordat zij binnenshuis eten. Dit maakt de hotelmarkt in de regio sterk. De Bed & Breakfast sector groeit de laatste jaren flink. Het houden van een Bed & Breakfast accommodatie is op zichzelf in de meeste gevallen niet rendabel, maar slechts een nevenactiviteit. De groei van de sector heeft ook weinig tot geen invloed op de hotelsector. De Efteling heeft een grote invloed op de verblijfsrecreatie in de regio. Het park trekt enerzijds veel bezoekers naar de regio, waar de hotels nu nog van profiteren. Het park wil de komende jaren echter meer verblijfsaccommodatie in eigen beheer gaan ontwikkelen, uiteindelijk ongeveer 3.500 bedden. hierdoor zullen steeds minder gasten de hotels in de regio gebruiken voor een bezoek aan de Efteling. De zakelijke markt in de regio zal de komende jaren sterker worden door de ontwikkeling van diverse bedrijventerreinen in de buurt. Omdat veel hotels in de regio zich deels op de zakelijke markt richten zullen ze hier profijt van hebben. De toename van de vraag is wel afhankelijk van het soort bedrijven dat zich op de terreinen gaat vestigen en de stabiliteit van de economie. Bij gemeenten is er momenteel veel aandacht voor recreatie en toerisme. Zij richten zich echter met name op het ontwikkelen van nieuwe plannen. Door in gesprek te gaan met huidige ondernemers kunnen plannen beter op elkaar afgestemd worden en kunnen deze samen ontwikkeld worden. Momenteel liggen er heel veel plannen voor de ontwikkeling van nieuwe hotels en het uitbreiden van bestaande hotels. Kijkend naar de huidige bezetting en de te verwachten groei lijkt de hoeveelheid plannen te groot. Het ontwikkelen van nog niet concrete plannen en extra plannen lijkt dus niet raadzaam, slechts de toevoeging van een uniek hotelproduct kan voldoende autonome vraag genereren voor een rendabele exploitatie.
34
7.2
Aanbevelingen
Gemeenten
Gemeenten in de regio richten zich veelal op het ontwikkelen van nieuwe plannen op gebied van verblijfsrecreatie, hierdoor is er minder aandacht voor de bestaande hoteliers. Er kan meer bereikt worden als hoteliers en gemeenten samen plannen ontwikkelen voor de regio. Hierdoor kunnen plannen beter op elkaar afgestemd worden. Het ontwikkeltraject voor een uitbreiding bij een hotel of het vestigen van een nieuw hotel is met name lang door langzame procedures bij overheden. Als gemeenten dit beslistraject verkorten, kan er sneller ingespeeld worden op ontwikkelingen in de markt. Momenteel wordt het aantal Bed & Breakfast accommodaties in de regio fors uitgebreid. Om ondernemers duidelijkheid te kunnen geven over de mogelijkheden moet er bij de gemeenten hiervoor beleid ontwikkeld worden, een enkele gemeente heeft dit al gedaan. Binnen de op te stellen kaders moet er qua veiligheid en regelgeving gezorgd worden dat er geen scheve verhoudingen ontstaan met hotels. Gemeenten moeten op gebied van recreatie en toerisme gezamenlijk projecten ontwikkelen om de regio landelijk meer bekendheid te geven. Hiervoor kunnen zij gebruik maken van subsidie- en samenwerkingsmogelijkheden die het REAP en De Ideale Connectie bieden.
Hoteliers
Er is momenteel weinig samenwerking tussen de hotels in de regio, als hoteliers en aanbieders van toeristisch-recreatieve producten dit meer doen kan de markt zich sterker kunnen profileren. Men kan samenwerking aangaan op projectbasis of voor langere duur. Meer samenwerking tussen de hoteliers zorgt er ook voor dat men op de hoogte is van elkaars plannen zodat deze beter op elkaar afgestemd kunnen worden. De doelgroep van 50-plussers blijft stijgen, om hen meer naar de hotels in MiddenBrabant te trekken moeten er arrangementen ontwikkeld worden die voor deze doelgroep interessant is. Om de regio aantrekkelijker te maken voor fietsers en wandelaars kunnen arrangementen ontwikkeld worden die hier op inspelen. Door de komst van Internet is het boek- en zoekgedrag van de gasten veranderd. Door het ontwikkelen van een goede website kunnen hotels gasten beter informeren over wat er in de regio allemaal te doen is en boeken steeds meer gasten direct bij het hotel. Het aanbieden van arrangementen is zeer aantrekkelijk voor de leisure markt. Bovendien is de buitenlandse markt beter bereikbaar middels internet. Door het aanbieden van vroegboekkortingen kunnen gasten gestimuleerd worden om hun hotelovernachting eerder te boeken. In de regio zijn relatief weinig ketenhotels. Hotelgasten lijken vanwege de merkbekendheid sneller voor een ketenhotel te kiezen, daarnaast hebben ketenhotels een hoger rendement. Om het aanbod in de regio aantrekkelijker en het voor de hoteliers meer rendabel te maken zouden er meer ketens actief moeten worden in de regio. Dit kan bijvoorbeeld door het aansluiten van bestaande hotels bij ketens. Net als gemeenten moeten ook hoteliers op gebied van recreatie en toerisme gezamenlijk projecten ontwikkelen om de regio landelijk meer bekendheid te geven. Hiervoor kunnen zij gebruik maken van subsidie- en samenwerkingsmogelijkheden die het REAP en De Ideale Connectie bieden.
35
Bijlage 1
Hotellijst Midden-Brabant
Type
Bedrijfsnaam
Plaats
B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B B&B hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel
Eetboerderij Cafetaria De Foeks B&B Bij de Duinen De Schaapskooi B&B De Kern - 't Achterhuis B&B Huize Loonen Haarsteeg De Wijckse Hoek B&B Achter Sint Joris B&B 't Vaticaan Bee & Bee Kaatsheuvel De Vier Heemskinderen B&B Het Goede Buiten B&B In 't Tuijnhuijs Hoeve De Hoge Aard B&B Aan de Wiel De Bernardhoeve Bed and Breakfast Mieke B&B Winterresident TobeOr Perdijk Antiek en Bed & Breakfast B&B De Zonnehoeve B&B Den Boven De Oudewerf Gastenhuis Minicamping B&B 't Ven B&B De Mozaïektuin B&B Familie Ypelaar / Pension Donders Bedstay Het Wijkerzand Bed en breakfast voor Jan en alleman Best Western Hotel De Druiventros Hotel Restaurant Auberge De Moerse Hoeve Hotel Restaurant Bojangles (Royal) Hotel Huize Rustoord Wegrestaurant Hotel Gilze Van der Valk Hotel Gilze-Rijen Hotel-restaurant "In den Verdwaalde Koogel" Herberg Sint Petrus Hotel Brabant Groenendael Philips Management Train. Centre Hotel Restaurant Den Drent Hotel Restaurant De Joremeinshoeve Hotel Restaurant De Kroon Efteling Hotel De Herberg Loon op Zand Beuken Haeghe Hotel De Waterput Herberg van Oisterwijk Hotel De Belvertshoeve Bungalowpark hotel-restaurant De Parel BV Hotel Stille Wilde Hotel De Paddestoel Hotel Bosrand
Drongelen Drunen Drunen Drunen Goirle Haarsteeg Heusden Heusden Hilvarenbeek Kaatsheuvel Loon op Zand Loon op Zand Moergestel Molenschot Nieuwkuijk Oisterwijk Rijen Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Udenhout Veen Vlijmen Vlijmen Waalwijk Wijk en Aalburg Wijk en Aalburg Berkel-Enschot De Moer Drunen Esbeek Gilze Gilze Heusden Hilvarenbeek Hilvarenbeek Hilvarenbeek Kaatsheuvel Kaatsheuvel Kaatsheuvel Kaatsheuvel Loon op Zand Moergestel Oisterwijk Oisterwijk Oisterwijk Oisterwijk Oisterwijk Oisterwijk Oisterwijk 36
hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel hotel pension pension pension pension pension pension
Hotel Conferentiecentrum Boschoord Hotel De Leijhof Mansion Hotel Bos en Ven Hotel Landgoed De Rosep Hotel-Restaurant Défi NH Waalwijk Herberg Eeterij Het Wapen van Tilburg Hotel-brasserie Grand Central Hotel De Lindeboom Bastion Hotel Tilburg Ibis Hotel Tilburg Hotel De Postelse Hoeve Auberge du Bonheur Mercure Hotel Tilburg Centrum Hotelschool De Rooi Pannen Hotel Wilshof Fletcher Hotel Prinsen Hotel Formule 1 Hotel Friends Hotel Waalwijk Pension De Spie Pension Kiemeney Pension De Haspel Pension Verhoeven / Spreeuwenburg Pension De Meyerij Pension Leenheers
Oisterwijk Oisterwijk Oisterwijk Oisterwijk Sprang-Capelle Sprang-Capelle Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Tilburg Udenhout Vlijmen Waalwijk Waalwijk Waalwijk Diessen Hilvarenbeek Hilvarenbeek Oisterwijk Waalwijk Waalwijk
37
Bijlage 2
Overzicht interviews
Er zijn interviews afgenomen bij de volgende hotels: Bedrijfsnaam
Contactpersoon
Plaats
Auberge du Bonheur
De heer M. de Leeuw
Tilburg
Best Western Hotel De Druiventros
De heer A. Mutsaers
Berkel-Enschot
De Herberg Loon op Zand
De heer J. van Loon
Loon op Zand
Efteling Hotel
De heer S. Rickli
Kaatsheuvel
Fletcher Hotel Prinsen
De heer A. Hansen
Vlijmen
Hotel De Leijhof
De heer L. Steel
Oisterwijk
Hotel-restaurant "In den Verdwaalde Koogel"
De heer A. Rauwerda
Heusden
NH Waalwijk
De heer W. Kok
Sprang-Capelle
Van der Valk Hotel Gilze-Rijen
De heer J. van Poppel en mevrouw M. Spierings
Gilze
Daarnaast heeft er een interview plaatsgevonden met Ria Cruijssen (regioconsulent MiddenBrabant) en Hans van der Kooij (sectormanager hotels) van Koninklijk Horeca Nederland. Ten slotte zijn telefonisch gesprekken gevoerd met diverse Bed & Breakfasteigenaren en Stads-VVV Tilburg.
38
Bijlage 3
Berekening marktruimte nu
2008
2009
2010
2011
2012
zakelijk
212.000
218.360
224.911
231.658
238.608
245.766
toeristisch
133.000
135.660
138.373
141.141
143.963
146.843
63%
64%
66%
68%
70%
72%
5.840
5.986
6.136
6.289
kameraantal huidig aanbod
1504
kamerbezetting geplande uitbreidingen: Golfhotel Dongen
80
nieuw
Hotel Dongen
14
nieuw
1.022
1.048
1.074
1.101
1.128
Hotel Gilze Rijen
72
uitbreiding
2.628
2.694
2.761
2.830
2.901
Hotel Hilvarenbeek
20
nieuw
1.460
1.497
1.534
1.572
1.612
Manege Loon op Zand
100
nieuw
Auberge Loon op Zand
30
uitbreiding
Hotel Leijhof (oisterwijk)
70
uitbreiding
2.555
Bastion Tilburg
60
uitbreiding
2.190
Druiventros Berkel Enschot
56
uitbreiding
Mercure Tilburg
28
uitbreiding
Bonheur groep
60
nieuw
totaal aantal gevraagde nachten
7.300
1.022
1.095
1.122
1.150
2.619
2.684
2.751
2.820
2.245
2.301
2.358
2.417
2.044
2.095
2.147
2.201
1.048
1.074
1.101
1.128
4.380
4.490
4.602
345.000
364.898
382.318
397.783
408.180
426.158
aanbod kamers
1504
1.768
1.904
1.994
1.994
2.094
kamerbezetting
63%
57%
55%
55%
56%
56%
39
Bijlage 4
Samenstelling begeleidingscommissie
De begeleidingscommissie voor deze hotelmarktstudie bestaat uit de volgende personen. Naam
Organisatie
De heer J. van Alphen
ROC De Rooi Pannen
Mevrouw G. Verbraak
Gemeente Tilburg
De heer F. Leerdam
Gemeente Waalwijk
De heer A. Mutsaers
Hotels Hart van Brabant
De heer A. Walda
Kamer van Koophandel Midden-Brabant
Mevrouw C. Cruijssen
Koninklijk Horeca Nederland
De heer T. ter Huurne
Stichting Hart van Brabant
40
