Handhavingsrapportage Feesttoeters

Handhavingsrapportage Feesttoeters

Rapport nr. ND04o070/03

T.H. Bosman

VOEDSEL EN WAREN AUTORITEIT Keuringsdienst van Waren Regionale dienst Noord Postbus 465 9700 AL Groningen tel.nr. fax e-mail

050 – 5886000 050 – 5886100 [email protected]

internetsite

www.vwa.nl

December 2004

VWA/KvW Noord, rapport ND04o070/03, december 2004

INHOUD

pagina

SAMENVATTING en TREFWOORDEN SUMMARY and KEYWORDS

1.

INLEIDING

1

2.

MARKTVERKENNING

2

3.

RESULTATEN

3

4.

ETIKETTERING

4

5.

ONDERZOEKSRESULTATEN

5

6.

CONCLUSIES

6

BIJLAGE I: Persbericht NVBR door Brandweer Rotterdam - 30 juni 2004


SAMENVATTING EN TREFWOORDEN De politie in Vlaardingen attendeerde de VWA/KvW op de verkoop van een feesttoeter van een bepaald merk en type met een licht ontvlambare drijfgas. Daarnaast zijn er twee ongevallen gebeurd. De VWA heeft 75 verkoopplaatsen bezocht. Hier zijn 26 bussen bemonsterd en op samenstelling onderzocht. Er zijn een 11 tal verschillende feesttoeters aangetroffen. Bij 5 toeters wordt gebruik gemaakt van een (zeer licht) ontvlambaar drijfgas. Het drijfgas bestaat voornamelijk uit butaan. Daarnaast zijn er 4 feesttoeters waar hoofdzakelijk gebruik gemaakt wordt van het onbrandbare norfluraan als drijfgas. Tenslotte zijn er 2 bussen die een combinatie van norfluraan en butaan bevatten. Op èèn na zijn alle bussen geëtiketteerd overeenkomstig het Warenwetbesluit drukverpakkingen (al dan niet in de Nederlandse taal). Hieruit blijkt dat de verantwoordelijke fabrikanten het product zien als een drukverpakking, ondanks het feit dat het niet valt onder de huidige definitie. De feesttoeter die meestal aangetroffen wordt maakt gebruik van een zeer licht ontvlambare drijfgas. Bij 2 toeters is er sprake van niet voldoen aan Nederlandstalige WMS etikettering. Trefwoorden: feesttoeters, luchthoorn, brandbaarheid, butaan, norfluraan, drukverpakking.

SUMMARY AND KEYWORDS The police of Vlaardingen drew the attention of the Inspectorate for Health Protection (Food and Consumer Product Safety Authority) to a certain party horn, containing a highly inflammable propellant. Two accidents had occurred involving this party horn (spray can). The Inspectorate for Health Protection has inspected 75 points of sales. 26 spray cans were sampled and analysed on composition. This sampling consisted of 11 different spray cans. In 5 spray cans a highly flammable propellant was present. This propellant mainly consisted of butane. Also 4 spray cans were found that contained mostly the inflammable propellant norflurane. In 2 spray cans a combination of butane and norflurane was used as propellant. With one exception, all spray cans were labelled according to the Decree on aerosol dispensers (Food and Commodities Act), even though not all were labelled in Dutch. This indicates that the responsible producers regard this product as being an aerosol dispenser, although this product does not fall under the definition. The party horn that was mostly found on the market contains a highly flammable propellant. 2 party horns were not labelled according to the Chemical Substances Act.

Keywords: party horn, butane, norflurane, aerosol dispensers


1. INLEIDING De politie in Vlaardingen attendeerde de VWA/KvW op de verkoop van een feesttoeter van een bepaald merk en type met een licht ontvlambare drijfgas. De spuitbus incl. een hoorn werd verkocht bij een lokale vestiging van een landelijke keten. Er is een vergelijkbare bus bemonsterd in Groningen en er zijn een aantal ontvlambaarheidstesten gedaan. Hierbij wordt met een feesttoeter op een afstand van circa 50 cm in de richting van een vlam gespoten. Het gevolg is een grote steekvlam waarbij de vlam terug slaat in de richting van de bus. Inmiddels had een mevrouw in Velsen de brandbaarheid geconstateerd bij een andere luchthoorn. Dit feit is door de brandweer gemeld bij de meldkamer van de VWA en inmiddels door regio Noord in onderzoek genomen. Daarnaast zijn er recentelijk twee ongevallen gebeurd, waarbij vijf personen brandwonden opliepen door het gebruik van een feesttoeter (zie bijlage – persbericht NVBR). Volgens de 'Warenwetregeling algemene chemische productveiligheid' artikel 2 onderdeel 3.1 mogen aërosolen die bestemd zijn om te worden gebruikt voor amusements- of decoratiedoeleinden geen ontvlambare, licht ontvlambare of zeer licht ontvlambare stoffen bevatten. In de toelichting worden feesttoeters beschouwd als amusementsartikel. Dit alles is de implementatie van de richtlijn 94/48/EG zijnde de 13e wijziging van de verbodsrichtlijn 76/769/EEG. Omdat de criteria behorende bij de testmethoden nog niet zijn geharmoniseerd, kan deze warenwetregeling niet gehandhaafd worden. Betreffende feesttoeter is bovendien geen aërosol in de zin van het Warenwetbesluit drukverpakkingen, omdat niet wordt voldaan aan de definitie onder artikel 1 b: …“naar buiten kan treden in de vorm van vaste of vloeibare, in een gas zwevende deeltjes, dan wel als schuim, vloeistof, pasta of poeder”…. Er komt immers alleen gas uit de toeter. Omdat op dit moment de handhaving rond de feesttoeters op basis van een zeer licht ontvlambare drijfgas moeilijk is, heeft de VWA besloten om de handelskanalen met de merken/typen luchttoeters in kaart te brengen, monsters te nemen en deze te onderzoeken op hun samenstelling en etikettering.

VWA/KvW Noord, rapport ND04, december 2004

1

2. MARKTVERKENNING In week 26 (maandag 21 juni 2004) hebben de buitendienstmedewerkers van de vijf regio’s verschillende verkopers van feesttoeters bezocht. Hierbij zijn er vragen gesteld over de verkoop en de herkomst van de betreffende producten. Indien men feesttoeters voorhanden had zijn hiervan exemplaren bemonsterd en op het laboratorium onderzocht op het type drijfgas. In totaal zijn er landelijk 75 verkoopplaatsen bezocht. Bezocht zijn o.a.; aërosolfabrikanten, doehet-zelf zaken, automateriaal winkels, feestattributen winkels, dump(zaken)winkels, zaken voor pleziervaart, groothandel, onderdelenwinkels, drogisterijketens en speelgoedzaken. Bij 22 van de 75 verkoopplaatsen zijn feesttoeters aangetroffen. In totaal zijn er 26 bussen bemonsterd en onderzocht. Hierbij gaat het om een 11 tal verschillende feesttoeters. De bussen worden zowel met als zonder hoorn verkocht. De hoorn is middels een schroef- of een kliksysteem op de spuitbus te bevestigen. 2 bussen hebben een nautische bestemming. De overige 9 zijn bedoeld als feesttoeter waarbij er 1 is die gericht bedoeld is voor de oranje-gevoelens rond EK 2004.


2

3. RESULTATEN De inhoud van de bussen varieerde van 100 ml tot 300 ml. Bij 4 van de 11 feesttoeters werd hoofdzakelijk gebruik gemaakt van norfluraan als drijfgas. Hier werd 4,3% (volgens etiket) aan ontvlambare drijfgassen (isobutaan en butaan) toegevoegd. Norfluraan (1,1,1,2 tetrafluorethaan / HFA-134a) is een nieuw drijfgas die de chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK’s) vervangt. Norfluraan is een onbrandbare drijfgas en wordt o.a. veel gebruikt als drijfgas in inhalatoren van geneesmiddelen. Bij 5 van de 11 toeters werd gebruik gemaakt van een (zeer licht) ontvlambaar drijfgas. Het drijfgas bestond voornamelijk uit butaan. Naast butaan bleek ook nog propaan, isobutaan, 2-methylbutaan en pentaan aanwezig. De feesttoeter waarbij de vlamtest werd gedaan behoorde tot deze categorie. Tenslotte varieert de samenstelling bij de laatste 2 van de 11 bussen. Twee bussen bevatten een combinatie van norfluraan en butaan/isobutaan. Dan is er nog een bus die een combinatie van norfluraan en dimethylether bevat.


3

4. ETIKETTERING Aërosolen met licht-ontvlambare inhoud moeten als volgt geëtiketteerd worden: – "Houder onder druk. Beschermen tegen de zon en niet blootstellen aan een hogere temperatuur dan 50 C. Ook na gebruik niet doorboren of verbranden" – "Niet spuiten in de richting van een vlam of een gloeiend voorwerp" – "Verwijderd houden van ontstekingsbronnen - Niet roken" – "Buiten bereik van kinderen bewaren". Tevens moet overeenkomstig artikel 4 van de Warenwetregeling drukverpakking vermeld worden: – Naam, adres dan wel gedeponeerde merk van degene die het binnen de EG op de markt brengt. – Volume van de vloeibare fase in ml vergezeld van de omgekeerde epsilon. – Code van de vulpartij. De aanduidingen moeten gesteld zijn in de Nederlandse taal. Formeel dient de feesttoeter conform de Wet milieugevaarlijke stoffen (WMS) geëtiketteerd te worden. Indien de toeter butaan of dimethylether bevat en zeer licht ontvlambaar is volgens de ontvlambaarheidstest wordt het ingedeeld als zeer licht ontvlambaar (F+, R12; S(2-)9-16). Op de verpakking moet het symbool van een vlam en het onderschrift “Zeer licht ontvlambaar” aanwezig zijn. De wettelijk verplichte tekst is: – Buiten bereik van kinderen bewaren (S-2) – Op een goed geventileerde plaats bewaren (S-9) – Verwijderd houden van ontstekingsbronnen - niet roken (S-16) Tevens moet op de verpakking vermeld worden de naam, adres en telefoonnummer van degene die het binnen de EG op de markt brengt. Ook hier geldt de Nederlandse taal. Van de 11 bussen bleken er 10 geëtiketteerd te zijn overeenkomstig de wettelijke verplichtingen in het kader van de drukverpakkingwetgeving. Op 5 bussen die een zeer licht ontvlambare drijfgas bevatten was het symbool van een vlam met bijbehorende onderschrift aanwezig. Bij deze 5 bussen waren er 2 die niet voorzien waren van een drukverpakkingetikettering in de Nederlandse taal. Zodoende bleven er 2 bussen over welke wel een zeer licht ontvlambaar drijfgas bevatten waarvoor niet voldoende gewaarschuwd werd. Hierop is de Nederlandse WMS etikettering af te dwingen. Echter door het ontbreken van een geharmoniseerde testmethode voor zeer licht ontvlambare gassen in een drukverpakking is het niet mogelijk tegen de tekortkomingen op te treden middels een officiële maatregel. Twee bussen bevatten een licht ontvlambare drijfgas in combinatie met de onbrandbare norfluraan. Eèn van deze bussen was voorzien van een engelstalige drukverpakkingsetiket, de andere bus had alleen een engelse gebruikstekst. Deze bussen waren niet ontvlambaar volgens de ontvlambaarheidstest. Om die reden is een WMS etiket niet af te dwingen.


4

5. ONDERZOEKSRESULTATEN

Omschrijving Hand hoorn 300 ml Hand hoorn 300 ml Supportertoeter 125 ml Supportertoeter 150 ml Supportertoeter 300 ml Hand hoorn 260 ml Hand hoorn 100 gr Feesttoeter 250 ml Hand hoorn watersport 200 ml Hand hoorn 300 ml Hand hoorn watersport 200 ml

* F AE VGA + ++ Niet / wel Vet

Aantal monsters 7 4 4 3 2 1 1 1 1 1 1

-

Verkoopplaats Automaterialen, Pompstation Landelijk Feestartikelenwinkels Landelijk Drogisterij, speelgoedzaak. Zuid-Holland Feestartikelenwinkels Noord-Holland en Limburg Speelgoed, Automaterialen Noord en Oost Nederland Doe-het-zelf zaak Friesland Feestartikelenzaak Noord Brabant Speelgoedzaak Zuid-Holland “Dump” zaak Noord-Holland Feestartikelenzaak Limburg Watersportzaak Noord-Holland

Land van herkomst Italië

Etiket

Italië

AE (Ned.)

++

+

Nederland

AE (Ned.)

++

4,3%*

UK

AE (Ned.)

++

4,3%*

Italië

F, AE (Ned.)

UK

+

UK

AE Niet Ned. Geen AE

+

+

Niet

Nederland

AE (Ned.)

++

9,0%*

Niet

UK

F, AE (Ned.)

+

++

Wel

Italië

F, VGA, AE Niet Ned. F, VGA, AE Niet Ned.

Italië

Norfluraan

Butaan

F, AE (Ned.)

Andere

Vlam test

++

++ ++ dimethylether

Niet

++ ++

Gehalte volgens opgave verpakking vlamsymbool Etikettering overeenkomstig Warenwetbesluit drukverpakkingen Voelbare gevaarsaanduiding Aanwezig Hoofdzakelijk Ontvlambaar als resultaat van een ontvlambaarheidtest. Afwijkende etikettering


5

6. CONCLUSIES 1.

2.

3.

Op èèn (1 op 11) na zijn alle bussen geëtiketteerd overeenkomstig het Warenwetbesluit drukverpakkingen (al dan niet in de Nederlandse taal). Hieruit blijkt dat de verantwoordelijke fabrikanten het product zien als een drukverpakking, ondanks het feit dat het niet valt onder de huidige definitie. De feesttoeter die meestal aangetroffen wordt maakt gebruik van een zeer licht ontvlambare drijfgas. Bij 2 toeters is er sprake van niet voldoen aan Nederlandstalige WMS etikettering. Hiertegen kan op basis van samenstelling middels een waarschuwing niet opgetreden worden. Dit komt door het ontbreken van geharmoniseerde testmethoden. Uit de inventarisatie is gebleken dat er twee versies van een feesttoeter zijn. Ten eerste de als zodanig aangeboden feesttoeter waarbij de bestemming duidelijk binnen de definitie ‘feesttoeters (amusementsartikel)’ van de verbodsrichtlijn valt. Ten tweede de zgn. luchthoorn voor nautisch gebruik. Deze laatste valt niet onder de genoemde definitie. De gebruiksmogelijkheden en de risico’s zijn vergelijkbaar.


6

Bijlage 1. Persbericht NVBR door Brandweer Rotterdam - 30 juni 2004 Brandweer waarschuwt Oranjelegioen Sommige gastoeters, die veel gebruikt worden door oranje voetbalsupporters, blijken zeer brandgevaarlijk. Afgelopen zaterdag, tijdens de wedstrijd Zweden – Nederland, rukte de Beverwijkse brandweer uit voor een melding van een binnenbrand in een eetcafé in Beverwijk. Ter plaatse gekomen bleek dat een supporter, die daar de wedstrijd op groot scherm volgde, een aansteker bij de toeter had gehouden en hierna toeterde. Dit veroorzaakte een enorme steekvlam, waarbij 4 personen brandwonden in het gelaat en op de armen opliepen. De slachtoffers zijn overgebracht naar het Rode Kruis Ziekenhuis te Beverwijk. Eerder kreeg de Schiedamse brandweer al te maken met een incident met gastoeter. Een bezoeker van een café drukte op zijn gastoeter terwijl iemand naast hem juist een sigaret opstak. Ook hier ontstond een steekvlam waarbij het slachtoffer tweedegraads brandwonden opliep. Een eerste onderzoek wijst uit dat een aantal merken toeters gevuld is met het gas propaan, wat licht ontvlambaar is. Er is echter ook een aantal merken die de toeters gevuld hebben met een niet brandbaar drijfgas. Deze zijn wel veilig in het gebruik. De brandweer adviseert om van een vrolijk feest ook een veilig feest te maken. Wij raden gebruikers van toeters daarom dringend aan om voor het gebruik de aanwijzingen op de bus te lezen. U bent dan op de hoogte van de soort vulling die de toeter bevat. Is deze vulling brandbaar, dan is het raadzaam de toeter niet binnen te gebruiken en niet in de buurt van open vuur, sigaretten of hete voorwerpen.


Bijlage I

Handhavingsrapportage Feesttoeters

Recommend Documents