82
83
Een goed behaard geheim
Ze bidden vroom tot Allah, onder dikke lagen make-up en een zedige hoofddoek. Perfecte moslima’s. Op hun penis na. Goedele bezocht in Indonesië een Koranschool voor transseksuelen en ontsluierde al hun geheimen. Andrea Dijkstra en Goedele Liekens Foto’s Jeroen van Loon
GOE_0310_082_REG_REIS_CDB.indd 82-83
17-02-2010 16:21:27
“In de ogen van veel islamitische leiders zijn wij zondaars en eindigen we in de hel.” Op verontwaardigde toon begint Maryani haar verhaal, terwijl ze in kleermakerszit plaats neemt op de vloer van haar beautysalon. Met haar hoofddoek, rood gestifte lippen en lange blouse probeert ze zoveel mogelijk op een Javaanse moslima te lijken. Haar grove lichaamsbouw, enorme lengte en lage stem laten er echter weinig twijfel over bestaan dat ze negenenveertig jaar geleden als man werd geboren. Ingespoten – maar in de loop der jaren uitgezakte – collageen maakt haar gezicht pafferig en misvormd. “Wat mij betreft loopt iedereen naar de hel”, vervolgt ze terwijl haar mannenstem overslaat. “Imams en priesters weten evenmin of ze in de hemel terecht komen. Mij maken ze niet bang. Of je een goed mens bent, hangt niet af van je seksuele oriëntatie, maar van de goede dingen die je in je leven doet.” Maryani vindt zelf dat ze al heel wat goede dingen heeft gedaan. Zo is ze trots op de Koranschool die ze twee ënhalfjaar geleden in haar eigen huis heeft opgericht. “In reguliere moskeeën en Koranscholen worden warias, mannen die zich vrouw voelen, zelden geac cepteerd. Waar zouden wij trouwens naar binnen moeten? In het mannen- of vrouwengedeelte?”
Lakschoenen maat 45 In Maryani’s school kunnen warias, homoseksuelen en lesbiennes openlijk hun geloof praktiseren in de kleding die ze zelf willen. “Samen bidden wij en
GOE_0310_082_REG_REIS_CDB.indd 84-85
bestuderen de Koran.” Ook doet de school aan em powerment. “We bediscussiëren hoe de islam ons accepteert en hoe we in de samenleving voor meer waardering kunnen zorgen.” Tijdens het gesprek komt Maryani’s adoptiedochtertje Kiki erbij zitten. Het negenjarige meisje – met duidelijke Chinese roots – kroelt tegen haar boomlange adoptiemoeder, die haar zwarte haartjes in een paardenstaart bindt en verder praat: “Met de oprichting van de Koranschool en het werk dat ik voor de gemeenschap doe, hoop ik meer waardering van andere mensen te krijgen.” Deze strategie lijkt te werken. Hoewel Maryani niet fysiek is omgebouwd, slaagde ze er vo rig jaar in op haar geboortecertificaat haar sekse te laten wijzigen naar vrouw. “De overheidsambtenaar kende mij als actief persoon binnen de gemeenschap. Daarom wilde hij mij helpen”, vertelt Maryani op eens stralend. Ze is dolblij met haar nieuwe certifi caat. “Nu ben ik écht een perfecte vrouw”, schatert ze. Hartelijk lach ik met haar mee, maar tegelijk kan ik het gevoel niet onderdrukken met een verklede man te zitten praten. Dan springt Maryani op, ze grist een glimmende roze Chanel-portemonnee van een kastje en schiet lakschoenen aan, waar haar hie len gedeeltelijk uit blijven steken. Ze moet nog eten inslaan voor na de gebedsdienst van vanavond. Per betjak, een Indonesische fietstaxi, zigzaggen we enkele minuten later tussen de honderden brommer tjes die in de Centraal-Javaanse stad het standaard ver voersmiddel zijn. Door de onvoorstelbare vochtigheid plakt mijn kleding vrijwel direct aan mijn huid. Bij een overdekte, naar afval stinkende markt houdt Maryani halt en duikt ze naar binnen. Glimlachend wandelt ze
Boven: Voor de gebedsdienst in Maryani’s Koranschool begint, slaan Goedele en Maryani nog snel wat eten in. Rechts: Tijdens het bidden dragen de warias mukenas, witte jurken die alleen het gezicht vrijlaten.
tussen de kraampjes met blokken tahoe, stukken koe ientong, brokken bruine suiker en manden tot de nok gevuld met kleine gedroogde visjes. Kakkerlakken schieten weg en verschillende verkoopsters schrokken tussen de kraampjes een bord nasi naar binnen. Anderen onderhandelen fanatiek met Maryani, die hartelijk moet lachen. Bepakt met tassen vol groente, vlees en specerijen keren we terug naar haar huis.
Heilige hermafrodieten “Allahoe Akbar. Allaaaahoe Akbaaaar.” Op zangerige toon en met zijn handen tot aan zijn oren geheven begint een waria met de oproep tot het gebed, zijn gezicht in de richting van een grote foto van de Masjid al-Haram moskee met de beroemde Ka’aba in Mekka. Ook hij is een waria, maar draagt vanavond de voor Indonesische mannen traditionele sarong, een over hemd en een kopiah, een traditioneel randloos mos limhoedje, wereldwijd bekend doordat de Indonesische oud-presidenten Soeharto en Soekarno het ook droegen. Maryani en andere warias hijsen zich ondertussen in mukenas – een soort witte jurken die alleen het gezicht vrijlaten. “Die zijn voor Indonesische vrouwen verplicht tijdens het gebed”, fluistert onze vertaler Tius, zelf homo. Ook de kleine Kiki stuntelt zich in een mukena die tot ver over haar voetjes valt. Aan de wanden prijken behalve islami
In gewone moskeeën en Koranscholen worden transseksuelen zelden geaccepteerd. “Waar zouden wij trouwens naar binnen moeten? In het mannenof het vrouwen gedeelte?”
tische kalligrafieën ook posters waarop in plaatjes wordt uitgelegd hoe je moet bidden. De vloer is be dekt met blauwe bidkleedjes waar de aanwezigen op plaatsnemen met hun gezicht richting de foto van de moskee, op de eerste rij de homo’s en warias in man nenkleding, daarachter de warias in de witte muke nas. Kiki staat braaf naast Maryani. Een jonge imam met een kopiah op zijn opvallend magere hoofd, komt naar voren. Zangerig zet hij het gebed in, waar na de rest volgt. Gezamenlijk bukken ze, werpen zich met hun voorhoofd op de grond, knielen en staan weer op. Terwijl de handelingen minutenlang wor den herhaald, lukt het me niet een glimlach te onder drukken. De met dikke lagen make-up, lippenstift en eyeliner opgemaakte mannelijke gelaten blijven een vreemd gezicht in de witte hoofddoeken. En als ik even mijn ogen sluit, lijk ik vooral naar een zaal zin gende mannen te luisteren. Als na het gebed de witte gewaden worden uitgedaan, blijken de meesten daar onder een hoofddoek te dragen. Gebedsboekjes wor den uitgedeeld en één waria doet snel wat felroze lip gloss op haar lippen en poedert haar jukbeenderen bij. Vervolgens gaat iedereen zitten en beginnen ze met het zingen van Arabische teksten, wat niet ieder een even gemakkelijk afgaat. “Veel Indonesiërs weten wel hoe ze de Arabische woorden moeten uitspreken, maar kennen de betekenis niet. Die staat er daarom in het Indonesisch onder”, legt de jonge imam uit tij dens het gezamenlijke eten na de dienst. Hij stelt zich voor als Habib (28) en vertelt dat warias in de islam wel degelijk worden geaccepteerd. “In de Koran wordt gesproken over khuntha – ofwel hermafrodie ten. Hieronder worden mensen verstaan die zowel ➻
17-02-2010 16:21:34
86
Waria, wasda?
Waria is een combinatie van de Indonesische woorden wanita (vrouw) en pria (man). Met de term worden mannen aangeduid die zich – vaak vanaf jonge leeftijd – vrouw voelen en zich ook dikwijls zo kleden. Het is onbekend hoeveel warias Indonesië telt. Schattingen hebben het over 35.000 tot 3 miljoen warias op een totale bevolking van 240 miljoen. Volgens sommige Indonesiërs horen warias bij de Indonesische cultuur aangezien verschillende traditionele dansen van oudsher worden opgevoerd door hermafrodieten of als vrouw verklede mannen zoals de uit Zuid-Sulawesi afkomstige bissu. Volgens de Amerikaanse antropoloog Tom Boellstorff, die veelvuldig onderzoek deed onder warias, zijn er in Azië niet méér transseksuelen dan in West-Europa. “Het is meer een kwestie van zichtbaarheid.”
GOE_0310_082_REG_REIS_CDB.indd 86-87
vrouwelijke als mannelijke geslachtsorganen hebben. Maar je kunt er ook mensen mee aanduiden die zich vrouw voelen, maar in een mannenlichaam zijn geboren, en vice versa.” Habib geeft toe dat zijn inter pretatie nog niet door alle islamitische leiders wordt ondersteund. “Binnenkort wil ik met meerdere imams in gesprek om tot deze jurisprudentie over warias te komen.” Enkele warias die hebben zitten meeluisteren, reageren verheugd. Ik vraag me echter vertwijfeld af hoeveel deze piepjonge imam in de pap heeft te brokkelen.
Buiten de tippelzone In een gangetje verderop zie ik de waria staan die tij dens de dienst haar make-up bijwerkte. Ze heeft haar zwarte hoofddoek afgedaan en blijkt daaronder een paarse pruik te dragen die haar goed staat. Ze heet Okki en stelt ook meteen haar ‘beste’ vriendin Lola voor, eveneens een waria. Als ik haar vraag waarom ze naar de Koranschool komt, grinnikt ze. “Zoals ik er nu uitzie kan ik toch niet bij de hemelpoort aan kloppen? Omdat ik ouder word, wil ik me meer met religie gaan bezighouden. Om in de hemel te komen, moet ik toch nog wat goede dingen gaan doen.” De negenenveertigjarige blijkt haar geld te verdienen als prostituee. “Ze is nog zoooo sexy”, roept Lola terwijl ze Okki’s paarse shirtje naar beneden trekt zodat een flink decolleté zichtbaar wordt. Okki pikt haar klan ten op voor de Bank of Indonesia, een bankgebouw in het centrum van Yogyakarta. “Van daar gaan we vaak naar een suikerrietveld”, vertelt ze zonder gêne. “Okki houdt wel van buitenactiviteiten”, schatert Lola. Okki lacht en zegt zo’n twee tot tien klanten per
nacht te hebben. Per keer verdient ze tussen de 10 en 20.000 rupia (0,78-1,50 euro). “Afhankelijk van hoe knap ze zijn”, schatert ze. Als ik aan Okki vraag of ze straks nog naar de Bank of Indonesia gaat, schudt ze haar hoofd en wordt ze ernstig. “Laatst ben ik voor de zoveelste keer door jonge moslims op brommer tjes aangevallen. Ze sloegen me en gooiden hun helmen naar me. Het enige wat ik kon doen, was vluchten. Ik ben er even klaar mee.” Het aantal aanvallen is volgens Okki het laatste jaar flink toe genomen. “Elke maand is het raak. Vreemd genoeg stinken ze bijna altijd naar alcohol. En dan vallen ze mij aan in naam van God.”
Hiv-positief denken Samen met vertaler Tius neem ik diezelfde avond een kijkje bij de Bank of Indonesia. Van fundamentalisti sche moslims geen spoor. Wel is de straat bezaaid met stinkend afval. Hier en daar staat een waria in een kort rokje naar voorbijrijdende auto’s te lonken. Opeens roept Tius: “Hey Cinta!” Een op het eerste gezicht tenger meisje in spijkerbroek, strak shirtje en met lang steil zwart, haar zwaait terug. Ook zij blijkt een waria en een regelmatige bezoeker van de Koranschool. “Ik kon er niet zijn omdat ik naar een nachtclub moest waar ik sinds kort de danseressen opmaak”, excuseert ze zich direct als ze hoort dat we net van de bijeenkomst komen. Van dichtbij blijkt ze een dikke laag make-up en nepwimpers te dragen. Haar borstjes zijn niks meer dan een opgevulde beha, bekent ze later die avond. “Jarenlang gebruikte ik vrouwelijke hormonen, maar daar vielen mijn haren van uit en gingen mijn tanden van los zitten.” Een
Links: Prostituee Okki wil zich nu ze ouder wordt meer met religie gaan bezighouden en gaat naar de Koranschool om in de hemel te komen. Boven: Waria Cinta verkoopt haar lichaam vooral aan heteromannen. “Ze willen dat ik hen penetreer.”
kruidnagellucht verspreidt zich als ze een typisch Indonesische kretek-sigaret opsteekt en op een muur tje gaat zitten. Tius vertelt dat Cinta naast prostituee ook leidster is van een zelfhulpgroep die warias steunt die voor de Bank of Indonesia tippelen. “Tegen het toenemend aantal aanvallen van fundamentalistische moslims kunnen we helaas weinig doen”, vertelt ze. “De politie steekt geen vinger uit, aangezien tippelen verboden is.” Volgens Tius is ook het groeiende aantal hiv-besmettingen onder warias een groot probleem. De drieëntwintigjarige homo is naast tolk ook voorzit ter van een mensenrechtenorganisatie voor homo’s, lesbiennes en transseksuelen. “Hiv-positieve mannen denken te genezen als ze waria-prostituees penetre ren.” Volgens Tius is hierdoor inmiddels dertig tot veertig procent van de waria-gemeenschap besmet. Cinta: “Ik stimuleer mijn collega’s om zich te laten tes ten. Zelf ben ik gelukkig niet besmet. Ik doe het nooit zonder condoom”, verzekert ze ons terwijl ze de in houd van haar glimmende Chanel-tas toont; naast twee pakjes sigaretten en een lipgloss zeker zes doosjes condooms. Cinta’s klanten zijn voornamelijk hetero mannen. “Ze zijn op zoek naar variatie en komen thuis meestal iets te kort.” Zo zouden Indonesische vrouwen het ongepast vinden om hun partner te pij pen. “Ook willen mannen regelmatig door mij worden gepenetreerd.” Ik vraag verbaasd of Cinta hen dan niet
als homoseksueel ziet. “Absoluut niet!”, gilt ze uit. “Warias doen het niet met homo’s. Wij vallen op hete romannen!” In een voorbijrijdende auto staren onder tussen vijf jongemannen Cinta ongegeneerd na. Als door een wesp gestoken staat de jonge waria op en draait voor de auto een paar rondjes met haar heupen. “Eén keer heb ik het met tien mannen tegelijk gedaan”, lacht ze over haar schouder naar ons. Tius giert van het lachen: “Oh my God, vergeef mij!”
Allah limite Dat sommige warias zich wel degelijk een zondaar voelen, blijkt als ik Tika (37) ontmoet, in haar beauty salon in de Oost-Javaanse industriestad Surabaya. “Ik ben zo trots. Sinds een klein jaartje bid ik in mannen kleding”, vertelt ze terwijl ze me door de kapspiegel aankijkt. “We kunnen natuurlijk niet altijd als waria blijven leven. Uiteindelijk moeten we weer terug naar onze natuur zodat we als echte mannen voor Allah kunnen verschijnen.” Om dit te bereiken is ze lid geworden van een Korangroep met een heel andere visie dan de school in Yogyakarta. “De groep bereidt ons voor op het leven na de dood en maakt van ons vrome moslimmannen. Zo mogen we niet langer sexy kleding aan, wat ik eerlijk gezegd erg moeilijk vind.” Van een kastje pakt ze een foto waarop ze in een prach tige paarse jurk met diep decolleté sexy in de camera kijkt. Wat een contrast met de spijkerbroek en het rode T-shirt dat ze nu draagt. Dan loopt ze weer naar de kapstoel, waar ze verdergaat met het bijknippen van de stekeltjes van haar drieëntwintigjarige vriendje, die meer weg heeft van een zestienjarige toyboy. “Ik val op jongere jongens”, geeft ze verlegen toe als hij even ➻
Hiv-positieve mannen denken te genezen als ze wariaprostituees penetreren. Daardoor is dertig tot veertig procent van de waria-gemeenschap besmet
17-02-2010 16:21:42
89
Warias die zich zondig voelen hullen zich in mannenkleren om te gaan bidden. “Uiteindelijk moet je toch als een echte man voor Allah kunnen verschijnen”
GOE_0310_082_REG_REIS_CDB.indd 88-89
17-02-2010 16:21:49
90 Veel warias zijn bang om zich te laten opereren. Ze zijn gehecht aan hun penis, die hen seksueel genot verschaft, en weten niet wat ze ervoor in de plaats zullen krijgen
91 naar achteren is. “Hij heeft al een meisje op het oog. Als hij gaat trouwen, laat ik hem gaan.” Ik vraag of ze het niet moeilijk vindt om alleen achter te blijven. Ze zucht: “Dat is het lot van een waria.” Dan schalt de oproep tot gebed door de winkel, afkomstig van de moskee schuin tegenover de salon. Ik vraag Tika of ze weleens naar een moskee gaat. “Niet naar de moskee hier tegenover, daar kent iedereen me als vrouw. Wel naar een moskee aan de andere kant van de stad. Vooraf was ik me thuis, omdat de mannen me anders te veel in verleiding zouden brengen. Ook doe ik een dik spijkeroverhemd aan zodat niemand mijn borsten ziet”, lacht ze, terwijl ze er even in knijpt. Buiten komen ondertussen steeds meer mannen in sarong langs wandelen, allemaal even stiekem naar binnen glurend. Ook Tika excuseert zich. Achter in de winkel verruilt ze haar shirt, broek en zwarte diadeem voor een wit overhemd, sarong en een kopiah. Ze sluit haar ogen en begint op een bidkleedje aan haar minuten durende gebed. Na afloop vraag ik voorzichtig waar om ze eigenlijk niet als vrouw naar de moskee gaat. “Dat kan absoluut niet!”, reageert ze verontwaardigd. “Aan het eind van de dienst schud je standaard elkaars hand. Bij de vrouwen zou ik zondigen, en zij met mij, terwijl ze zich daar niet bewust van zouden zijn. Dat zou gigantisch haram zijn!”
Mama’s geheime penis Terug in Yogyakarta vertel ik Maryani over het ver langen van Tika om weer een ‘echte man’ te worden. Ze zucht diep. “Allah schiep de bomen, de dieren, maar ook de warias. Hoe kunnen wij dan slecht of zondig zijn? En als ik niet ziek ben, kan ik toch ook
GOE_0310_082_REG_REIS_CDB.indd 90-91
Boven: Tika voelt zich op-en-top vrouw, maar als ze bidt of naar de moskee gaat, kleedt ze zich als een man. Rechts: Shuniyya is getrouwd en studeerde sociologie. “Omdat ik een waria ben, denken mensen dat ik een hoertje ben.”
niet worden genezen?” Dan vertelt ze hoe hun vorige imam ook stiekem deze visie als geheime agenda bleek te hebben. “Ik kwam er pas een paar maanden geleden achter, toen hij een interview aan een plaat selijke krant had gegeven. Woedend was ik. Gelukkig hebben we sinds kort de nieuwe, jonge imam.” Toch blijkt Maryani niet volledig zonder dilemma’s te le ven. Zo weet de kleine Kiki niet dat haar moeder een penis heeft. “Als ze erachter komt dat ik een penis heb terwijl ik me in het dagelijks leven gedraag als een vrouw, voelt ze zich misschien verraden.” Verbaasd en tegelijk met een licht gevoel van medelij den merk ik op dat ze er toch wel ooit achter zal ko men. “Misschien ben ik dan al dood”, antwoordt Maryani bitter, waarop ze triomfantelijk vertelt dat haar vorige vriend er ook pas na zes jaar achter kwam. “Hoe hadden jullie dan seks?”, vraag ik verbijsterd. “Mijn penis vouwde ik tussen mijn billen. Als hij me langs achter penetreerde had hij niets door.” Volgens Maryani liep de relatie niet stuk op de ontdekking. “Dat gebeurde pas drie jaar later, toen zijn vrouw hem uit jaloezie dwong tussen ons te kiezen. Terwijl ik jarenlang hun huur betaalde. In die tijd verdiende ik veel geld met het opmaken van studentes voor hun afstudeerceremonie. Dat waren er regelmatig meer dan veertig per keer.” Uit nieuwsgierigheid vraag ik of ze toen ook een borstoperatie heeft ondergaan. “Nee!”, gilt ze uit. “Ik heb collageen laten inspuiten,
aan drie injecties had ik genoeg”, schatert ze, terwijl ze tot mijn ontsteltenis de hals van haar shirt omlaag trekt en haar enorme boezem eruit laat wippen. “Wow!”, roep ik lachend, terwijl ik verbaasd kijk naar de enorme, met haren bedekte borsten met kleine mannentepeltjes.
Behoud de begeerte “In de moskee ga ik altijd naar het vrouwengedeelte. Waarom ook niet?” Niet begrijpend kijkt Shuniyya (28) me aan. Dan schatert ze met hoge stem: “Stel je voor dat ik bij de mannen naar binnen zou gaan!” De tengere waria is in haar felblauwe hoofddoek, bijpas sende blouse en lange donkerblauwe rok nauwelijks van een meisje te onderscheiden. Alleen de stoppels op haar bovenlip gooien roet in het eten. Ik vraag of ze niet zondigt als ze aan het eind van de dienst de andere vrouwen een hand geeft. “Waarom? Ik ben ook vrouw. Waria is niets. Dat is alleen maar een term om te be schrijven dat ik als man ben geboren en vanbinnen een vrouw ben”, vertelt ze, haar slanke hand sierlijk op haar borstkas leggend. Ik vraag of ze een operatie aan haar geslachtsorganen heeft ondergaan. “Daar zeg ik niets over. Dat is privé”, antwoordt ze diplomatiek. Als ze even later naar het toilet is, neemt King Oey – die ons met Shuniyya in contact heeft gebracht – het woord. Hij is voorzitter van de mensenrechtenorgani satie voor homo’s, lesbiennes en warias in Jakarta. “Hoewel Shuniyya zich vrouw voelt, is ze waarschijn lijk bang om zich te laten opereren. Veel warias zijn toch gehecht aan hun penis, die hen seksueel genot verschaft. Ze weten niet wat ze ervoor terug zullen krijgen.” Als Shuniyya weer terug is, vertelt ze dat ze
zich als vijfjarige al een meisje voelde. “Ik ging in jon gensuniform naar school, maar deed altijd wat poeder op mijn gezicht”, grinnikt ze. Shuniyya’s oma heeft in die tijd de sekse van haar kleinkind laten wijzigen in het geboorteregister. “Mensen zeggen dat ze een zesde zintuig had en het daardoor zag. Ze heeft het echter nooit aan mijn ouders verteld, bij wie het nogal gevoe lig lag omdat ik de oudste zoon was.” Na haar middel bare-schoolexamen is Shuniyya vrouwenkleding gaan dragen. “Eerder durfde ik niet, bang dat ik geen eind examen zou mogen doen.” Tijdens haar studie socio logie – die ze financierde door in haar vrije tijd zelf gemaakte tasjes en souvenirs te verkopen – ging ze volledig als vrouw door het leven. En ook bij het tijd schrift waarvoor ze tegenwoordig werkt, weten maar weinig mensen dat ze waria is. “Dat gaat hen niks aan. Mijn werk is afhankelijk van mijn kennis en kunde, niet van mijn seksuele oriëntatie.” Ook is Shuniyya sinds drie jaar getrouwd. “Maar dat hebben we nog niet officieel bekendgemaakt. Fundamentalistische moslims zullen het niet accepteren en misschien wel een fatwa over ons uitspreken.” Ondanks – of mis schien wel vanwege – haar uiterlijk als vrome moslima wordt Shuniyya regelmatig geconfronteerd met onbegrip. “Doordat het gros van de warias helaas nog steeds in de prostitutie werkt, denkt men regelmatig dat ook ik een hoertje ben. Mensen vragen bijvoor beeld waar ik tippel. Ook begrijpen mensen niet dat een waria een goede moslima kan zijn. Zo probeerde op de universiteit destijds een medestudent mijn hoofddoek af te trekken. Mensen tolereren warias als hoer, straatmuzikant of dragqueen. Maar niet als praktiserende moslima.”
Arme zondaars
Van de 240 miljoen Indonesiërs is 86 procent moslim. De islam is geen staatsreligie, maar elke Indonesiër is wel verplicht een godsdienst op zijn IDkaart te vermelden. Sinds de jaren tachtig heeft het wahabisme – een fundamentalistische moslimstroming uit SaoediArabië – in Indonesië meer aanhang verworven. Zij zien warias, maar ook homo’s en lesbiennes, als zondaars. Sommige warias in Indonesië stellen echter dat de islam transseksuelen erkent en verwijzen naar de term khuntha – waaronder hermafrodieten worden verstaan, maar volgens hen ook mannen die zich vrouw voelen en vice versa. In verschillende moslimlanden, waaronder Iran, worden transseksuelen alleen geaccepteerd als ze een geslachtsveranderende operatie ondergaan en op die manier volledig naar de andere sekse overstappen.
17-02-2010 16:21:58
