Mogelijke antwoorden voor de groepsopdracht/ gelamineerd als hulpkaart verkrijgbaar
Groep 1: De geschiedenis van het huis
Vragen: Zoek uit wanneer dit huis gebouwd is! Hoe oud is het nu?
Aanwijzingen:
Hoe lang was het huis in het bezit van de Humberg familie?
-
Waarom moesten ze het huis opgeven?
-
Hoe heet de grondlegger van het huis? Welke naam draagt de eerste joodse bewoner van dit huis? Welk beroep oefende hij uit? Wat ben je nog meer over hem te weten gekomen? In welk jaar werd het huis verkocht aan de familie Plaat? Welke beroepen oefenen zij uit?
gebouwd rond 1700 ca. 312 jaar oud Jacob Nienhaus Simon Cohen Detailhandel met stoffen per meter (textiel) Slagerij Uitspanning In 1840 neemt David Plaat de opbouw van het afgebrande huis over sterft op 6 februari 1879 Uitspanninghouder Slager Handelaar Blijft meer dan 20 jaar in Dingden laat het huis na aan zijn broer Philipp (1855), die de zaak voortzet Van 1882 (toen Rosalia Landau trouwde met Abraham Humberg) tot 14 juli 1941, omdat Leopold Humberg het nu verhuurde Humberghuis moet verlaten Op dat moment verliet de laatste jood Dingden. Vanwege de antisemitische politiek en de daaruit voortvloeiende vervolging door de Nationaalsocialisten.
Groep 2: De familie Humberg
Vragen: Stel het echtpaar Abraham en Rosalia Humberg voor.
Aanwijzingen: -
-
Johanna Humberg
-
Leopold Humberg
-
Helene Humberg
Siegmund Humberg
-
Rosalia Humberg werd op 19 juli 1856 geboren en stierf op 2 juni 1916 in het Humberghuis in Dingden; ze trouwde op 17 januari 1882 met Abraham Humberg en was een lieve, behulpzame vrouw. Abraham Humberg, gestorven op 22 augustus 1932 op 81-jarige leeftijd, is koopman, slager en veehandelaar, wordt beschouwd als een vrome, stabiele man, grondlegger van het Melkerijgenootschap en de vrijwillige brandweer. 7 kinderen geboren op 9 januari 1883, had een bedrijf in linnengoed en stukgoed, was slechthorend en werd daardoor door de kinderen van Dingden uitgemaakt voor “achterlijk”. werd op 10 december 1941 naar het getto in Riga gedeporteerd en daar vermoord. geboren op 4 november 1884, handelde vooral in paarden, heeft ook de slagerij voortgezet nam als soldaat deel aan WOI, hij ontving de “Zwarte Onderscheiding voor Gewonden”, het IJzeren Kruis 2e Klasse en het “Erekruis voor soldaten aan het front” werd als beleefd, vriendelijk en levendig beschouwd, maar zijn zus Johanna vindt hem egoïstisch; hij is echter ook zeer energiek(vordering van zijn bagage bij de Ouderenraad in het getto, vgl. brief in het boek op p. 34)) sterftop 11 november 1942 op 58-jarige leeftijd in het getto geboren op 4 maart 1886 trouwt in 1912 met Abraham Frank verkoopt vlees en worst vanuit haar eigen huis (in Velen) onderhoudt een goede relatie met haar buren, neemt deel aan (katholieke) feestdagen werd op 16 december 1941 naar het getto in Riga gebracht, waar ze later de dood vond geboren op 27 september 1887, was slager en veehandelaar, een sympathieke mens, ging jagen, speelde graag kaart, trouwt in 1936 met Selma emigreert in 1939 naar Canada en runt daar een boerenbedrijf sterft in 1954 aan een hartaanval
Frieda Humberg
Ernst Humberg
Wilhelm Humberg
-
geboren op 17 december 1889 werd schietkampioen in Ramsdorf trouwde op 22 juni 1920 met Adolf Terhoch leefde van de veehandel en de verkoop in de slagerij opende in 1921 een textielzaak vertrok in augustus 1939 naar Canada stierf op 27 februari 1957 geboren op 7 februari 1893 was veehandelaar van beroep vertrok in 1939 naar Canada en werd boer stierf in 1957 in Canada geboren op 13 september 1895 was veehandelaar van beroep werd in 1926 schietkampioen in Ramsdorf trouwde in 1928 met Rosette Menko emigreerde in 1933 naar Nederland stierf op 31 maart 1944 in Riga
Groep 3: Joodse rituelen
Vragen:
Aanwijzingen:
Benoem welke onderdelen van het leven bepaald worden door religieuze voorschriften. .
-
Reinigingsvoorschriften voor mensen en voorwerpen Voeding Feestdagen …
Hoe moeten dieren geslacht worden zodat het vlees gegeten mag worden? Welke dag is de belangrijkste dag van de week? Hoe wordt deze gevierd?
-
De dieren dienen koosjer geslacht te worden
Benoem en beschrijf andere joodse feestdagen!
Aan een aantal deurposten kunnen jullie sporen van een “mezoeza“. Welke betekenis hebben deze in het joodse geloof?
-
De sabbat word gevierd om het scheppingsproces te gedenken begint ’s avonds, van zonsondergang op vrijdag tot het intreden van het donker op zaterdagavond er mag geen arbeid verricht worden, maar men dient zich te wijden aan god op vrijdag moet de vrouw de sabbatskaarsen aansteken, de mannen gaan naar de synagoge aansluitend vind een viering in huiselijke kring plaats, met als hoogtepunt de vredesgroet/sabbatszegening, de gemeenschappelijke maaltijd en het naleven van vele rituelen op zaterdagochtend bezoeken mannen en vrouwen naar de ochtenddienst op zaterdag vinden nog meer gebeden en gemeenschappelijke maaltijden plaats
-
Pesach (herinnert aan de uittocht uit Egypte) Soekot, het Loofhuttenfeest (herinnert aan de zwerftocht van de Israëlieten door de woestijn) Sjavoeot, het Wekenfeest (herinnert aan de schenking van de Thora op de berg Sinaï) Rosj Hasjana en Jom Kippoer Poerim Chanoeka Herdenking Holocaust Onafhankelijkheidsdag Een “mezoeza” is een metalen kokertje waarin zich een spreuk uit de Thora bevindt. Als een orthodoxe jood een kamer betreedt raakt hij het aan met zijn vingertoppen en denkt aan de Thoraspreuk.
In kamer 7 vinden jullie een “mikwe“. Beschrijf de rituele functie en het gebruik hiervan!
Welke rituelen schieten jullie te binnen van andere religies? Vergelijk deze met elkaar!
-
Bassin van 1,25m diep ritueel joods dompelbad dient ter rituele reiniging van mensen en voorwerpen Alleen “levend“/stromend water mag het mikwe vullen: bron-, grond- of regenwater belangrijkste inrichting van de joodse gemeenschap was verplicht is te verklaren met de slagerij en de grote verwijdering van de synagoge in Bocholt een privé mikwe is over het algemeen nogal ongebruikelijk Toepassing: Bepaalde handelingen of gesteldheden veroorzaken onreinheid contact met een lijk, bepaalde ziekten joodse vrouwen bezoeken de mikwe op de avond voor het huwelijk, na hun ongesteldheid en na de geboorte van een kind voor mannen: voor de sabbat of Jom Kippoer ook voorwerpen, bv. serviesgoed voor het eerste gebruik bezoek: kleding uittrekken, sieraden en make-up afdoen geheel onderdompelen mikwes waren over het algemeen niet verwarmd erg onaangenaam in koude jaargetijden doop biecht communie vormsel confirmatie …
Groep 4: Spijswetten
Vragen: Welke vleessoorten mogen joden eten/welke zijn verboden? Wat is de motivatie hierachter? Hoe moeten dieren geslacht worden zodat het vlees gegeten mag worden??
Vat de joodse spijswetten samen!
Vergelijk de eetvoorschriften van joden met die van andere religies!
Aanwijzingen: -
Evenhoevigen en herkauwers mogen gegeten worden (runderen schapen, lammeren, geiten, kippen) Niet toegestaan: varkens, hazen, kreeften, paling Worden gedood met een doelgerichte snee daarna worden ze omhoog getakeld zodat ze leeg kunnen bloeden “koosjer slachten” daarvoor worden messen van hoge kwaliteit gebruikt stammen uit de oorsprong van het joodse geloof de basis werd gelegd in de Thora en in de loop van de eeuwen door rabbijnen verder gespecificeerd men onderscheidt “toegestane“ (koosjere) en “verboden“ (treife) levensmiddelen hier liggen religieuze en ethische motieven aan ten grondslag kunnen vermoedelijk verklaard worden uit het hete klimaat in de woestijn bereiding en gebruik van melk en vlees zijn gescheiden betekent een hoge mate van organisatie en een ruime keuken mogen dus geen cheeseburgers eten moeten twee koelkasten en apart serviesgoed hebben Consumptie van bloed mag niet/ is verboden Individuele antwoorden
Groep 5: Typische vakgebieden
Vragen: Beschrijf de werkzaamheden die horen bij het “slacht- en slagersbedrijf”. Welke eigenschappen moeten mensen hebben om dat werk te doen? Welke leden van de Humberg familie deden dit werk? Welke noodzakelijke taken konden alleen door joodse mensen met een opleiding uitgevoerd worden? Welke leden van de Humberg familie werkten hoofdzakelijk in de veehandel? Beschrijf hun werkzaamheden! Wie hield zich voornamelijk bezig met de stukgoedwinkel? Wat werd daar verkocht en geproduceerd?
Wat stel jij je voor bij een uitspanning? Wie hield zich hier in huis mee bezig? Welk voorwerp zie je tentoongesteld in kamer 6, dat verwijst naar een uitspanning?
Aanwijzingen: -
Mensen die hier werkten moesten zowel op de hoogte zijn van de geldende hygiënebepalingen als van de joodse spijswetten Moesten “sjechita“ kunnen uitvoeren, wat alleen gedaan kan worden door hiervoor opgeleide joden Abraham en Rosalia, Leopold, Helene, Siegmund en Frieda werkten in het slachthuis/de slagerij
-
Ernst en Wilhelm, Frieda, Siegmund, Leopold, Abraham en Rosalia werkten als veehandelaar. hierbij gaat het er voornamelijk om slachtvee zo goedkoop mogelijk te kopen, eventueel vet te mesten en het daarna te slachten, om het met winst door te verkopen
-
Er werden doeken, hoeden, wol, stoffen, dons en veren voor bedden en knopen verkocht er werden kleren en kwaliteitspakken gemaakt voornamelijk onder leiding van Rosalia Humberg was een traditioneel vakgebied voor joden er werd bier gebrouwen en geschonken gezonder dan water, dat vaak vervuild was Simon Cohen, daarna David Plaat hopast
Groep 6: Het dagelijkse leven van een joodse familie
Hoofdvragen:
Aanwijzingen:
Som op van welke verenigingen en organisaties leden van de Humberg familie lid waren.
Abraham: - Grondleggend lid van de brandweer van Dingden - daar 1e commandant, hoornist en brandmeester - Lid van de Vertegenwoordigervergadering van de synagogengemeente - Medegrondlegger van het Melkerijgenootschap Siegfried en Edith: - DJK Velen, voetbal - Abraham Frank: - Grondleggend lid van de brandweer Velen, 1908 Kurt en Rudi: - DJK Ramsdorf, voetbal
Abraham Humberg vocht in 1870/71 als soldaat in de Frans-Pruisische oorlog, Leopold Humberg was als soldaat betrokken bij WOI. In welk regiment heeft Abraham gediend? Welke tentoongestelde objecten verwijzen daarnaar? Beoordeel het feit dat Abraham en Leopold tijdens deze oorlogen in het leger gingen en houd rekening met hun houding ten opzichte van Duitsland.
Abraham: - 5e Infanterieregiment van Westfalen Nr. 53 Leopold: - IJzeren kruis (kamer 11) - Militair paspoort (biografiekastje in kamer 8) - Leopold raakte zwaargewond - beide waren lid van een veteranenvereniging - veteranenvereniging heeft Abraham’s begrafenis begeleid Houding ten opzichte van Duitsland: - waren nationalistisch - zijn in dienst getreden van het land waar ze woonden -
De iPod geeft bij kamer 1 “Abraham en Siegmund“ meer details over Abraham’s betrokkenheid bij Dingden. Welke kun je benoemen?
-
Grondlegger van het Melkerijgenootschap Grondlegger van de vrijwillige brandweer Lid van de veteranenvereniging van Dingden
Er zijn nog meer leden van de Humberg familie die gediend hebben in een oorlog. Zoek uit wie als soldaat gevochten heeft en in welke oorlog! Ook over Siegmund kun je nog meer details over zijn leven te weten komen. Welke?
-
Siegmund, Wilhelm en Ernst waren soldaten in de eerste Wereldoorlog Ernst was lid van de Rijksbond van joodse frontsoldaten
-
Sympathieke man Speelt kaart Jaagt Al voor 1933 waren er mensen die bedenkingen hadden tegen joden, wat meestal berustte op onwetendheid De Humberg familie was bijzonder goed geïntegreerd in het dagelijkse leven in Dingden: ze namen deel aan (katholieke) feestdagen en nodigde zelf ook niet-joden uit. Krijgen pas vanaf 1933 problemen
Wat kun je ontdekken over de verhouding tussen de (katholieke) bevolking van DIngden en de Humberg familie?
-
Groep 7: De Holocaust (voor de Humberg familie)
Vragen: Al vanaf 30.01.1933, de dag dat de nationaalsocialisten de macht grepen begonnen de eerste pesterijen van joden. Benoem welke vernederingen de Humberg familie (niet alleen in Dingden) zelfs in deze eerste fase al moest ondergaan.
Niet alle mensen in Dingden waren het eens met de aanpak van de nationaalsocialisten. Sommigen hielden contact met de Humberg familie. Hoe gingen de nationaalsocialisten met hen om? Hoe veel tijd kreeg Leopold Humberg volgens de brief waarin hem de gedwongen uitzetting werd medegedeeld om het huis te verlaten? Concentratiekamp Theresienstadt was een “voorbeeldkamp“, dat gebaseerd was op bedrog. Geef hier voorbeelden van. In hoeverre werd ook Leopold bedrogen?
Aanwijzingen: -
De brief werd hem op 14 juli 1941 toegestuurd met de eis dat hij op 15 juli voor 12 uur ’s middags het huis uit moest zijn, hij had dus om precies te zijn maar een paar uur.
-
Voor transport bood men de joden zogenaamd de mogelijkheid zelf een gewenst woonadres uit te zoeken en aan te kopen. Toen er een delegatie van het Internationale Rode Kruis zou komen concentratiekamp Theresienstadt “heringericht”voor de bezoekers. Men liet hen cafés, theaters en scholen zien zodat zij konden geloven dat alles goed ging met de joden die daar woonden. Leopold geloofde dat hem als veteraan van WOI niets zou gebeuren. In een brief staat Leopold er vol overtuiging op dat zijn bagage naar hem toegestuurd zou worden. Hij geloofde dat hem dat ook echt zou lukken.
-
In een brief vermeldt Margot Humberg haar levensomstandigheden op het landgoed Gossink, waar de familie voor deportatie ondergebracht werd. Schrijf Margot’s levensomstandigheden en gevoelens op!
30.01.1933: SA-mensen demonteren de bedrijfsnaamplaat naast de huisdeur 31.03.1933: SA-mensen versperren kopers de toegang tot het Humberghuis Het in Dingden verschijnende NS-districtscomité beginnen met stemmingmakerij tegen joden Posters in de “Stürmer”, een propagandamuurkrant van de nationaalsocialisten Opmars van de Hitlerjugend voor de kerk en zingen van anti-joodse liederen Sinds de Pogromnacht in november 1938 is de slagerij van de familie Humberg gesloten Het Humberghuis werd verwoest Joden mochten geen vak meer uitoefenen De rijbewijzen van Leopold en Siegmund werden ingetrokken Siegmund Humberg: huis in Burgsteinfurt werd vernield De schrijvers van de condoleancebrief naar aanleiding van de dood van Rosalia Humberg moesten zich voor de rechtbank verantwoorden De leraar Spengler moest een boete betalen (100 RM) en werd als straf overgeplaatst
-
Margot betreurt het dat ze niets meer hoort van opa en oma … is bang voor razzia’s en is bang dat ze niet kan ontsnappen … betreurt dat ze niet meer naar school mag en is bang een achterstand op te lopen. … moet met alle werkzaamheden meehelpen die zich voordoen op een boerderij. … hoopt op hulp van god.
