Bijlagen
Liederen In deze bijlage staan enkele door ons geschreven liedjes per thema en bestaande liedjes die bij het thema passen. Aanvullend is er een lijst van websites en zangbundels. Daarin zijn de liederen te vinden die in hoofdstuk 3 worden genoemd.
Themaliedjes
1
Kijk eens naar uw handen (melodie: ‘Kindje, ‘k zal je voeren’) Kijk eens naar uw handen, sterk en lief en zacht hebben in het leven heel veel goeds gebracht. Andere mogelijke coupletten: Mensen zijn als bomen leven niet alleen zonder grond en wortels leeft geen mens, niet e´e´n. Mensen zijn als bloemen zoveel kleurenpracht geven aan het leven vrolijkheid en kracht. Mensen zijn als water onderweg naar zee onderweg naar later met de stroming mee
152
sprekende handen
Thuis (melodie: ‘In Holland staat een huis’) Wij wonen in ons huis, wij voelen ons hier thuis. Wij wonen in ons huis jaja, van je singelasingela hopsasa Wij wonen in ons huis, wij voelen ons hier thuis. Wij zijn bij God geborgen (melodie: gezang 124, ‘Nu daagt het in het oosten’) Wij zijn bij God geborgen, Zijn hand houdt ons omvat. In voorspoed en in zorgen draagt Hij ons levenspad. Gods hand wil ons behoeden, beschermt ons tegen kwaad en geeft ons al het goede omdat Hij met ons gaat. Gods hand blijft ons steeds dragen, Hij laat ons niet alleen, maar leidt ons alle dagen door nood en duister heen.
153
bijlagen
Hoog laait het vuur Hoog laait het vuur, hoog laait het vuur, hoog laait het vuuuur, hoog laait het vuur.
154
sprekende handen
Dank U mijn God Dank U, mijn God, bij U wil ik zijn, met al mijn zorgen, al mijn verdriet. Dank U, mijn God, bij U wil ik zijn, Bij U hoor ik steeds.
155
bijlagen
Samenvattend themaliedje (tekst en melodie: Irene Maijer-Kruijssen) Ringen spreken van vriendschap en trouw, van liefde voor elkaar. Je kreeg ze van vader en moeder misschien, of als je trouwen ging. Een zegelring, een trouwring, een pinkring dat kon ook. Als ik naar mijn ringen kijk, dan denk ik gelijk aan hen. De ringen maken hen levend, dan veeg ik de tranen van mijn gezicht. Ik zie ze dan weer voor me staan, ik denk zo vaak aan hen.
156
sprekende handen
Websites en muziekboeken Buitenlandse jaren-vijftigliedjes en Indonesische liedjes
– http://home.tiscali.nl/~wr2777/fifties.htm – www.batusara.de/indosongs – www.songteksten.overtuin.net/liedjes/liedjes-50.html
Kinderliedjes
– http://www.kennisnet.nl/po/leerkracht/vakken/muziek/kinderliedjes – http://www.kinderliedjes.info – http://www.kennisnet.nl/po/leerkracht/vakken/muziek/kinderliedjes
Songfestivalliedjes
– www.songfestivaltop50.web-log.nl
Jaren-vijftigmuziek downloaden
– www.speedtracker.nl
Jaren-vijftigliedjes en reclamedeuntjes
– www.ebay.be/greatest-hits-jaren-50-60-en-70
Muziek luisteren
– www.listings.skynetblogs.be/top-100-van-de-jaren-50 – www.youtube.com: jaren-20-muziek, jaren-30-muziek, jaren-40-muziek en jaren50-muziek
Liederen uit Suriname
– blogs.rnw.nl/haa/b062123-liederen-en-gospels-uit-suriname-maranatha-kwartet1955-10-02 – surigids.com/de_surinaamse_muziek.htm
¨ Liederen uit Indonesie
– www.batusura.de/indosongs – www.liedjes.eigenstart.nl – www.indoshop.nl/krontjong-intro.htm
157
bijlagen
Liederen uit Nederlandse Antillen
– www.mediatheek.thinkquest.nl – www.meanderspeelgoed.nl/p9_muziek.htm
Bladmuziekboeken met teksten en zangbundels
– Kun je nog zingen, zing dan mee, ISBN 9001893600 – Joop van Houten, Reba Productions, ISBN 9069111780 – Made in Holland (deel 1-6) – Smartlappen en levensliederen – Amsterdam in liedjes – Frank Rich, Reba Productions – Haal het doek maar op – Hollandse hits van toen: de jaren vijftig en zestig – Luisterliedjes die de moeite waard zijn – Kinderliedjes – Oldtimers (Rob Parker) – Liedboek voor de kerken. Den Haag: Boekencentrum. – Zangbundel Johannes de Heer. Rotterdam: Joh. de Heer en Zn. – Kun je nog zingen, zing dan mee. Groningen: Wolters Noordhoff. – Wie zingt mee? Amsterdam: Nederlandse Zondagsschoolvereniging. – Gezangen voor liturgie. Kampen: Gooi en Sticht. – Tussentijds. Aanvullend liedboek bij het Liedboek voor de kerken. Kampen: Kok (ISBN 9043509817). – En nu allemaal! Liedjes en spelletjes van kinderen in kleurrijk Nederland. Amsterdam: PlanPlan, Nederlands Centrum voor Volkscultuur (ISBN 9076092117; http:// www.tijm.nl). – En dat vieren wij! Feesten en vieringen van kinderen in kleurrijk Nederland, Amsterdam: PlanPlan, Nederlands Centrum voor Volkscultuur (ISBN 9076092109; http:// www.tijm.nl). – Met andere woorden. Klein liedboek voor kinderen. Nijkerk: Callenbach. – Aan jou dit lied. Het kompas. Liedbundel van een oecumenische basisgemeente, Kampen: Gooi en Sticht.
Literatuur
Aldridge, D. (Ed.) (2000). Music therapy in dementia care. Londen: Kingsley. Baart, A. (2005). Aandacht. Etudes in presentie. Den Haag: Lemma. Baart, A., & Vosman, F. (2003). Present: theologische reflecties op verhalen van Utrechtse buurtpastores. Den Haag: Lemma. Bohlmeijer, E., Mies, L., & Westerhof, G. (2007). De betekenis van levensverhalen; theoretische beschouwingen en toepassingen in onderzoek en praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Bomhof, H. (2003). Dat colbertje is van mijn vader. (Doctoraalscriptie) Braam, S. (2005). Ik heb Alzheimer. Het verhaal van mijn vader. Amsterdam: Nijgh en Van Ditmar. Broersen, M., Straaten, G. van, Akse, M., Cruysen, C. van der, Hest-De Witte, J. van, & Vink, A. (2006). Ouderenpsychiatrie en psychogeriatrie. In H. Smeijsters (red.), Handboek muziektherapie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Clair, A.A. (2000). The importance of singing with elderly patients. In Aldridge (Ed.), Music therapy in dementia care. Londen: Kingsley. Draaisma, D. (2008). De heimweefabriek. Geheugen, tijd en ouderdom. Groningen: Historische Uitgeverij. Franssen, J. (2004). Luisteren in je leunstoel. Handboek voorlezen aan ouderen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Good, M., & Chin, C.C. (1998). The effects of western music on postoperative pain in Taiwan. Kaohsiung Journal of Medical Science, 14, 94-103. Hagen, B., Armstrong-Esther, C., & Sandilands, M. (2003). On a happier note. Validation of musical exercise for older persons in long-term care settings. International Journal of Nursing Studies, 40, 347-357. Heriot, C.S. (1992). Spirituality and aging. Holistic Nursing Practice, 7, 22-31. Kirkland, K., & Mcllveen, H. (1999). Full circle. Spiritual therapy for the elderly. Binghampton: Haworth Press. (Nederlandse uitgave: Boelhouwer, M., & Wal, P. van der (red.) (2000). ’k Zou zo graag een ketting rijgen. Levensthema’s voor kringgesprekken met ouderen. Zoetermeer: Meinema. Levitin, D. (2006). This is your brain on music. Londen: Atlantic Books. Norberg, A. e.a. (1997; small study). Music was the only simulus that could elicit a response from those in the final stages of Alzheimer disease. (http://www.revolutionhealth.com/healthy-living/ naturalhealth/healing/music-therapy/conditions Salamon, E., Bernstein, S.R., Kim, S.A., & Stefano, G.B. (2003). The effects of auditory perception and musical preference on anxiety in naive human subjects. Medical Science Monitor, 9, CR396-399. Verdult, R. (2006). Dement worden: een kindertijd in beeld (3e dr.). Baarn: HBuitgevers.
Websites www.bsl.nl www.innovatiekringdementie.nl www.meme.nl www.netwerklevensvragen.nl www.relief.nl www.reminiscentie.nl www.zorgvoorhetleven.nl
Over de auteurs
Paula Irik (1952) is geestelijk verzorger in Verpleeghuis Gaasperdam en Verzorgingshuis Eben Hae¨zer te Amsterdam Zuidoost. Zij werkte eerder als wijkpredikant in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt en als arbeidspastor bij DISK-Amsterdam. Naast bijdragen aan bundels en vaktijdschriften schreef zij Een dapper zootje ongeregeld. Over kerk zijn met en in de buurt, Schoonmaken is mensenwerk, Klein kan veel en (samen met Willemien Roobol) Genesis, boek van mensen op aarde. Irene Maijer-Kruijssen (1965) is muziektherapeut in Verpleeghuis Gaasperdam en Verzorgingshuis Eben Hae¨zer te Amsterdam Zuidoost. Zij is geregistreerd muziektherapeut, had een eigen praktijk en werkte in Verpleeghuis Slotervaart te Amsterdam. Naast haar werk in de ouderenzorg geeft zij muziekles in het basisonderwijs. Zij publiceerde artikelen over groepswerk met dementerende mensen in vaktijdschriften. Ook maakt zij deel uit van het bestuur van de Nederlandse Werkgroep Muziektherapeuten Verpleeghuiszorg en is zij bestuurslid kennisinnovatie van de Nederlandse Vereniging voor Muziektherapie.
Dankwoord
Dit boek is ontstaan uit het optrekken met de bewoners van de psychogeriatrische afdelingen van Verpleeghuis Gaasperdam en Verzorgingshuis Eben Hae¨zer te Amsterdam Zuidoost. Onze grote dank gaat in de allereerste plaats naar hen uit. Ook willen wij hun verzorgenden bedanken, die de bewoners dag en nacht in hun laatste levensfase bijstaan met liefdevolle en bezielende zorg. En met hen de vaste vrijwilligers, voor hun trouwe aandacht voor de bewoners. Verder zeggen wij dank aan: Erik Maijer en Hans Koenen (onze rotsen in de branding tijdens de geboorte van dit boek), Pieter Hordijk (voor het bedenken van de titel), Esther Pennarts (voor haar oog en zielstrelende foto’s), Hans Bomhof (om zijn omschrijving ‘ontmoetingsgroep’ voor het groepswerk met dementerende mensen), Jan Grijpink (voor de integere en betrokken wijze waarop hij in Gaasperdam gefilmd heeft), Klaas Wijbenga (voor zijn kritische blik en doortastende montage van het dvdmateriaal) en Wanda, Wendy, Rita en Sandra van de kleinschalige woongroepen Anjer, Gladiool en Roos (voor hun fiere en hartverwarmende bijdrage aan de dvd). Wij danken de bestuursleden van de stichting Vrienden van Gaasperdam (voor hun bijstand en het enthousiasme voor de in dit werkboek beschreven methodiek), Femia Bosman, Ruud Mascini en Mieke van Dalen van uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum (voor hun deskundige begeleiding) en Wout Huizing, stafmedewerker van Relie¨f (voor zijn kameraadschappelijke, betrokken en bemoedigende begeleiding bij het schrijven en herschrijven). Ten slotte danken wij de directie van de Regio Oost van Cordaan, in de personen van Wim Schoonhoven, Adri Go¨tz, Jaap Kamphuis en Marja Sperna Weiland. Zij boden ons de ruimte om ons groepswerk te ontwikkelen en schiepen de voorwaarden waaronder we hebben kunnen doen wat mevrouw Berendrecht, bewoonster van de kleinschalige woongroep Anjer, ons opdroeg: "Met de handen hebben we alles gedaan, dat mag je wel zeggen. Je moet er eigenlijk een boek over schrijven. Je moet eraan beginnen, anders wordt het vergeten! En wat je eraan verdient, kun je er weer aan besteden." Moge het zo zijn. Paula Irik en Irene Maijer-Kruijssen
Financie¨le ondersteuning
Zonder de steun vanuit Relie¨f en de Stichting Deo Volente was dit boek er niet in deze vorm gekomen. Door subsidie van Deo Volente werd het mogelijk naast deze publicatie de dvd te realiseren die de praktijk van dit groepswerk en de methodiek illustreert.
Relie¨f is een christelijke vereniging van ongeveer tweehonderd zorgaanbieders (ouderenzorg, zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, ziekenhuizen). Relie¨f komt op voor zin in zorg en vindt dat professionele zorg altijd als menselijke zorg herkenbaar moet zijn. Het hart van de professionele zorgverlening is de vertrouwensrelatie tussen zorgvrager en zorgverlener. Daarom maakt Relie¨f zich er sterk voor dat aandacht, liefde, betrokkenheid, betrouwbaarheid, vertrouwen en verantwoordelijkheid in de professionele zorgcontext gestalte krijgen. Voor meer informatie zie www.relief.nl en www.zorgvoorhetverhaal.nl.
Stichting Deo Volente is een fonds dat als doelstelling heeft geestelijke verzorging in de (ouderen)zorg financieel te ondersteunen. Zij stimuleerde de totstandkoming en instandhouding van de bijzondere leerstoel geestelijke verzorging in zorginstellingen aan de Rijksuniversiteit Groningen en later aan de Protestantse Theologische Universiteit te Kampen. Deo Volente biedt financie¨le steun aan nieuwe initiatieven ten behoeve van de positionering, profilering en ontwikkeling van de geestelijke verzorging binnen zorgorganisaties, en aan onderzoek dat de waarde van geestelijke verzorging voor clie¨nten en patie¨nten inzichtelijk maakt. Voor meer informatie: secretariaat Deo Volente, Mandarijnstraat 55, 2564 SW Den Haag.
