23/09/2015
Dialoogdag 22 september 2015
150922 PvH&M
Inleidingen Huub Pijnenburg Marion van Hattum Christien Moene
Dialoogdag Intersectorale Samenwerking OSBJ Antwerpen 28-10-2010 Bethanië, Genk, 22-9-2015
1
23/09/2015
Lectoraat: projectthema’s
Alliantie: kwaliteit van samenwerkingsrelatie met cliënten Pleegzorg: continuïteit plaatsingen/breakdownpreventie Transformatie/innovatie zorg voor jeugd (AW Inside Out ea) –
Innovatieve en effectieve samenwerking
–
Interculturele pedagogiek
–
Verbinding onderwijs/educatie en jeugdhulp
Verkenning van werkzame factoren: het IWFJ-model –
In: ZonMw Kennisinventarisatie WFn (ref: zie laatste dia’s)
–
In: Canon Zorg voor de Jeugd (NL) /Canon Sociaal Werk (VL):
http://www.canonsociaalwerk.be/be/details.php?cps=27&auteur_id=2&canon_id=219 http://www.canonsociaalwerk.eu/nl_jz/index.php Introfilmpje HAN lectoraat WFZJ: http://www.youtube.com/watch?v=dq8cJwwGd6Q
Ochtendprogramma Startvragen/algemene introductie (HP) Werkzame factoren in de Zorg voor Jeugd + Reflectie- en dialoogopdracht
koffiepauze Werken met multiprobleemgezinnen (MvH) –
introductie werkzame interventies
–
vraagstuk van meervoudig samenwerken
+ Reflectie- en dialoogopdracht
Integraal werken in de praktijk (CM) + Reflectie- en dialoogopdracht (mee naar middag)
2
23/09/2015
Wij dragen graag bij, maar help ons dan aub begrijpen hoe de zaken er hier voor staan, en waar ú staat Wie van u is hulpverlener/leidinggevende/beleidsmaker/…? Welke associaties roept het dag-thema bij u op? Kunt u zeggen/noteren: wanneer is voor u de dag geslaagd? (Wat moet er vandaag gebeuren? Wat na vandaag? Wat doet u daar zelf aan? En wat hebt u van anderen nodig?) Engagement-document/Projectaanvraag: –
Wie is er mee bekend?
–
Is het meer dan papier; is er al inters. samenwerking? Waar staat u?
–
Wie onderschrijft dit document/deze visie?
–
En wie niet ? Groot verschil in denken? Waarom: wat bewaakt u?
Inbreng Vlaamse experten (en waarom ‘weer’ Nederlanders)? Beseft u hoe een bijzonder gezelschap u samen vormt? Besef van complexiteit vraagstuk, en illusie van ‘quick fix’? Dus nodig: uitwisseling/experimenten/gez., werkagenda? (En is de insteek/focus: ‘moeilijke jeugd’ en/of MP-gezinnen?)
Werkzame factoren in de jeugdhulp: het IWFIWF-model Huub Pijnenburg
Dialoogdag OSBJ Antwerpen 150922 PvH&M 28-10-2010 Bethanië, Genk, 22-9-2015
3
23/09/2015
Nationaal beleidsinitiatief 2006: Jeugdzorg moet effectiever … “Het (Nederlandse) kabinet wil naar een jeugdzorg waarin enkel evidence-based programma’s en instrumenten zullen worden toegepast bij het ondersteunen van kinderen en jeugdigen”….
(deze stellingname werd in 2008 één van de aanleidingen voor instelling van ons lectoraat) 150922 PvH&M
PowerPoint heeft het automatisch downloaden v an deze externe afbeelding niet toegestaan om te v oork omen dat uw priv acy in het gev aar k omt. U k unt de afbeelding alsnog downloaden en weergev en door op de berichtenbalk op Opties te k lik k en en v erv olgens Externe inhoud inschak elen te k iezen.
Werkzame factoren-kalender
150922 PvH&M
4
23/09/2015
Empirisch ondersteunde jeugdinterventies Aantal jeugd- en gezinsinterventies: >500/1000 (Grondig) empirisch onderzocht: 5% Databank Eji-NJi: bij ruim 20/200+ interventies: enig/stevig bewijs Effectgroottes: meestal bescheiden; kleine verschillen tussen i’s Betrouwbaarheid en generaliseerbaarheid: ?? (Science-art.) Vertekeningen in resultaten: selectie doelgroep, uitval, publicatiebias, follow up-data?, allegiance uitvoerder? Implementatie: zeker zo grote uitdaging als effectiviteit aantonen Beperkte ‘fit’: onderzoekfocus vooral stoornisspecifieke aanpak Variantie: deels non-spec. (smal-spectrum AWFn; what works-lit) Duncan, Miller, Wampold & Hubble (2010). The heart and soul of change: 2nd Edition. Washington: APA Kazdin (2008). Evidence based treatment and practice. American Psychologist, 63, 146-159. Van Yperen & Veerman (2008). Zicht op effectiviteit: Handboek praktijkgestuurd efectonderzoek i.d. jeugdzorg Van Yperen et al.(2010) Algemeen en specifiek werkzame factoren in de jeugdzorg: Stand van de discussie. 150922 PvH&M
Verbreding werkzame factoren-perspectief
Specifiek werkzame factoren: Omschreven Interventie / Voor een interventie kenmerkende, theoretisch werkzaam geachte ingrediënten
Algemeen werkzame factoren: –
smal spectrum: bouwstenen die uiteenlopende interventies gemeen hebben (‘common elements’)
–
breed spectrum: alles wat bijdraagt aan resultaat
150922 PvH&M
5
23/09/2015
Verhalen van ex-cliënten over wat werkt
Bron: Lectoraatcollectie kinderportretten van jeugdzorg-professionals, 150922 PvH&M Jeugdige cliënten tekenen wat ‘hun’ hulpverlener bijzonder maakt. (M,11)
Jeugdhulpwerkers die je bijblijven? • • • • • • • • • • • • • •
Zij/hij luistert Begrijpt mij Is betrouwbaar Heeft het tegen mij Stemt af (dramt niet!) Kijkt of ik alles begrijp Geeft duidelijke grenzen aan Doet soms meer dan wat moet Geeft me (zelf)vertrouwen, en hoop Maakt van praten een echt gesprek Neemt de tijd om met mij/ons te spelen Houdt rekening met mij en pusht me soms Houdt me een spiegel voor (maar niet té veel!) Wil weten of wat we samen doen mij echt helpt Bron: voormalige cliënten jeugdzorg (pers. comm.)
150922 PvH&M
6
23/09/2015
Hubris bij deskundigen (& leken)
Volkskrant 121114
150922 PvH&M
Jeugdhulp - ook: ontvang, deskundigheid, sensitiviteit, responsiviteit, betrouwbaarheid
150922 PvH&M
7
23/09/2015
Jeugdhulp: ook samenwerking in stelsel NRC Magazine ‘Kinderen van de verwijsmachine’
150922 PvH&M
‘Jeugdzorgstelsel onverantwoord complex’
Nationale Ombudsman Alexander Brenninkmeijer
150922 PvH&M
8
23/09/2015
Factoren die de effectiviteit van jeugdhulp: beïnvloeden: een bonte familie (mi-me-ma)
Zorgen dat het werkt
Schilderij: Esther Schrijver
150922 PvH&M
Werkzame factoren: Assay & Lambert’s veelgeciteerde ‘meta-analyse’ Hoop & verwachting (‘placebo’-effect)
Model & techniek (evidence based treatments)
Buitentherap. & Cliëntfactoren
Relatie van cliënt en hulpverlener
Bronnen: o.a. Assay & Lambert (1999); Wampold (2001) 150922 PvH&M
9
23/09/2015
Conceptueel model gemist/gezocht Integratief Werkzame Factoren (IWF) model Basis: –
Working Alliance model (Bordin, 1979)
–
Revised Theory of the Therapeutic Alliance model (Ross, Devon, Polaschek & Ward, 2007) (reclassering)
–
Resultaten onderzoek naar (algemeen en specifiek) werkzame factoren
150922 PvH&M
Integratief Werkzame Factoren-model voor de Jeugdsector (Pijnenburg, 2010, 2011, 2013)
Kennis & Kwaliteit
MACRONIVEAU MESONIVEAU
Kennisbestand : emp. onderbouwde interventies, generieke componenten, alg. werkzame factoren Kwaliteitsbeleid
Practice Supported Evidence
Feedback / Intervisie
EN RESULTAATMONITORING
gezamenlijk doel / plan
INTERACTIE
ALLIANTIE
RESULTAAT
persoonlijk / emotioneel
VERANDERINGSTHEORIE JEUGDIGE/OPVOEDER
OPVOEDER / JEUGDIGE
MICRONIVEAU
Praktijk & Beleid
Resultaatmeting
Empiricaly Supported Practice
• Houding / expertise • verwachting / ‘allegiance’ • persoonlijke kenmerken
ROUTINEMATIGE PROCES-
Databanken
Implementatie/benutting
HULPVERLENER
MICRONIVEAU
Invloedsfeer jeugdige / opvoeder & professional
Professionalisering
Richtlijnen
• persoonlijke kenmerken/kracht • soc. positie/ maatsch. relaties • hoop / verwachting / motivatie
MESONIVEAU
Dienstverlenende organisatie
MACRONIVEAU
Pedag. Visie / Normen Beleid / Stelsel
Educatie, gezondheidzorg en andere (in)formele steunbronnen in sociale systeem jeugdige/opvoeder
Sectorimago
Samenwerking organisaties
Professionele organen Registratie / Toetsing
(Post-)initiële Opleidingen
150922 PvH&M
10
23/09/2015
150922 PvH&M
Integratief Werkzame Factoren-model voor de Jeugdsector (Pijnenburg, 2010, 2011, Pijnenburg & Van Hattum, 2013)
Kennis & Kwaliteit
MACRONIVEAU MESONIVEAU
Kennisbestand : emp. onderbouwde interventies, generieke componenten, alg. werkzame factoren Kwaliteitsbeleid
Practice Supported Evidence
Feedback / Intervisie
EN RESULTAATMONITORING
gezamenlijk doel / plan
INTERACTIE
ALLIANTIE
RESULTAAT
persoonlijk / emotioneel
VERANDERINGSTHEORIE JEUGDIGE/OPVOEDER
OPVOEDER / JEUGDIGE
MICRONIVEAU
Praktijk & Beleid
Resultaatmeting
Empiricaly Supported Practice
• Houding / expertise • verwachting / ‘allegiance’ • persoonlijke kenmerken
ROUTINEMATIGE PROCES-
Databanken
Implementatie/benutting
HULPVERLENER
MICRONIVEAU
Invloedsfeer jeugdige / opvoeder & professional
Professionalisering
Richtlijnen
• persoonlijke kenmerken/kracht • soc. positie/ maatsch. relaties • hoop / verwachting / motivatie
MESONIVEAU
Dienstverlenende organisatie
MACRONIVEAU
Pedag. Visie / Normen Beleid / Stelsel
Educatie, gezondheidzorg en andere (in)formele steunbronnen in sociale systeem jeugdige/opvoeder
Sectorimago
Samenwerking organisaties
Professionele organen Registratie / Toetsing
(Post-)initiële Opleidingen
150922 PvH&M
11
23/09/2015
IWFJ-model & m.p.-cliënten/-gezinnen (Bron: Nji Handreiking ‘ Wat werkt in m.p.gezinnen’. Citaat: “AWFn zijn hier extra van belang” )
Micro/Hulpverlener: respectvol; betrokken; alliantie opbouwen en motiveren (interactie is de kern; vaak wantrouwige cliënten/transgen. prob.); aansluiten bij hulpvraag; empowerend (erken wat goed gaat; praktische hulp/zaken regelen; focus op bredere sociale omgeving), betrouwbaar/duidelijk/transparant/flexibel; heldere concrete doelen/plan/fasering interventie bewaken; interventies integer en flexibel uitvoeren; emotionele stabiliteit; veerkracht; ondernemend/innovatief; gericht op reflectie/feedback, brede oriëntatie, helpen én coördineren.
Meso/Organisatie(s): Focus: hele gezin; supervisie/coaching/steun; desk. bevordering; hanteerbare caseload; oog voor veiligheid hulpverlener; adequate financiering (lange, intensieve hulp, in context gezin geboden; samenwerking); onderscheid div. soorten mp-gezin/strategieën.
Macro/beleid: ? (Experimenteerruimte (fin./op.); effectond.)
2012: nieuwe visie Nederlands kabinet op effectiviteit …Beginpunt voor medewerkers in de jeugdzorg is om een zodanige relatie op te bouwen dat het kind zich in veilige handen voelt … … Dit is voorwaardelijk voor het samen formuleren van de bij het kind passende doelen … … Jeugdzorgmedewerkers dienen te beschikken over de competenties die leiden tot dat doel…
(Staatssecretaris M. Veldhuijzen van Zanten-Hyllner, Kamerbrief Kwaliteitsbeleid in de brede zorg voor jeugd, 2-4-2012) 150922 PvH&M
12
23/09/2015
150922 PvH&M 140916 H Pijnenburg VUB
ZonMw studie
Jeugdsector’domeinen’ • Preventie • Jeugdgezondheid • Jeugd-ggz • Jeugd & Opvoedhulp
Barnhoorn e.a.
(2013)
Duncan e.a. (2010)
13
23/09/2015
150922 PvH&M
Aanvullende suggesties rond dagthema www.nji.nl/nl/Watwerkt_Multi probleemgezinnen.pdf
www.gedragswerk.nl 150922 PvH&M
14
23/09/2015
Gedragswerk ‘businesscard’ (Van der Horst, Van Kessel, e.a. (2015) • • • • • • • • • • •
Om wie gaat het? Wie heeft u nodig om deze cliënt(en) te helpen? U bent aan zet Weet u wat voor uw (pot.) bondgenoten belangrijk is? Toon telkens weer uw betrokkenheid bij deze cliënten Vraag kritische vrienden waar u sterker van wordt Experimenteer met oplossingen Omhels weerstand/bezwaren als bron van inspiratie Bewaak uw grenzen; zeg op tijd nee Doe! Vier uw successen
150922 PvH&M
Dank voor uw aandacht.. maar één ding nog:
Zorgen dat het werkt
[email protected] / www.han.nl
150922 PvH&M
15
23/09/2015
Reflectie/dialoog n.a.v. presentatie 1 Noteer maximaal drie punten die: - u opvielen / u aanspraken/nieuw voor u waren; - vragen/associaties oproepen waar u graag over wil door wil praten; - u doen denken: hier ben ik het echt mee oneens, of - die u om een andere reden wil vasthouden
2 Wissel daarover kort uit met uw naaste buur: - overlap en/of verschillen? - toelichting/reactie/gedachtenwisseling? - (noteer ev. waardevolle nieuwe inzichten aub ook) 150922 PvH&M
Aanvullende referenties American Psychological Association (2005). Policy statement on Evidence-Based Practice in psychology. Washington DC: APA. Dowload 140911 from: http://www.apa.org/practice/guidelines/evidence-based-statement.aspx Assay, T.P., & Lambert, M.J. (1999). The empirical case for the common factors in therapy: Quantitative findings. In M.A. Hubble, B.L. Duncan, & S.D Miller (Eds.), The heart and soul of change: What works in therapy (pp. 33-56). Washington, DC: APA Press. Barnhoorn, J., Broeren, S., Distelbrink, M., De Greef, M., Van Grieken, A., Jansen, W., Pels, T., Pijnenburg, H., & Raat, H. (2013). Cliënt-, professional- en alliantiefactoren: hun relatie met het effect van zorg voor jeugd. Ver-kenning van kennis en kennishiaten voor het ZonMw-programma Effectief werken in de jeugdsector. Den Haag: ZonMw. http://www.praktikon.nl/media/28429/kennisinventarisatie_client_professional_alliantiefactoren.pdf Barth, E. (2014). Common components of evidence base practices. Key note address at EUSARF 2014 Conference: Making a difference, 2-5 Septembrer, Copenhagen. Download 1490911 from: http://www.slideshare.net/SFI-slides/common-componentsof-evidence-base-practices Bordin, E.S. (1979). The generalizability of the psychoanalytic concept of the working alliance. Psychotherapy: Theory, Research and Practice 16, 252-260. Hermanns, J. (2010). Goed geregelde jeugdzorg? In H. Pijnenburg (Ed.), Zorgen dat het werkt. Werkzame factoren in de zorg voor jeugd (pp. 61-79). Amsterdam: SWP. Kahneman, D. (2011). Thinking fast and slow. New York: Farrar, Straus and Giroux Lambert, M.J. (1992). Psychotherapy outcome research: Implications for integrative and eclectic therapists. In J.C. Norcross, & M.R. Goldfried (Eds.), Handbook of psychotherapy integration (pp. 94-129). New York: Basic books. Norcross, J. C., & Wampold, B. E. (2011). Evidence-based therapy relationships: Research conclusions and clinical practices. Psychotherapy, 48, 98-102. Saffran, J.D., Muran, J.C., Samstag, L. W., & Stevens, C. (2002). Repairing alliance ruptures. In J.C. Norcorss (ed.), Psychotherapy relationships that work (pp. 235– 254) New York: Oxford University Press. Pijnenburg, H.M. (2010). Zorgen dat het werkt. In H. Pijnenburg (red.), Zorgen dat het werkt. Amsterdam: Uitgeverij SWP (English version of Integrative Change Factors Model published in: Journal of Social Intervention: Theory and Practice (2010), 19 (3). Homepage: www.journalsi.org Pijnenburg, H.M. (2011). Werkzame factoren in jeugdhulp: Een integratief model. In: De Koster, K, De Vos, K., Kerger, D., Roets, G., & Roose, R.(red.), Handboek integrale Jeugdhulp. Aflevering 10: Effectiviteit en efficiency (pp. 367-395). Brussel: Uitgeverij Politeia. Pijnenburg, H.M., & Van Hattum, M. (2013). Herziene versie van het Integratieve Werkzame Factorenmodel voor de jeugdsector. Intern rapport. Nijmegen: HAN University of Applied Sciences. Rosenzweig, S. (1936). Some implicit factors in diverse forms of psychotherapy. American Journal of Orthopsychiatry, 6(3), 412415. doi: 10.1111/j.1939-0025.1936.tb05248.x Van Yperen, T., Van der Steege, M., Addink, A., & Boendermaker, L. (2010). Algemeen en specifiek werkzame factoren in de jeugdzorg: Stand van de discussie. Utrecht: Nederland Jeugdinstituut. Wampold, B.E. (2001). The great psychotherapy debate: Models, methods and findings. Hillsdale NJ: Erlbaum. 150922 PvH&M
16
23/09/2015
Spannende tijden voor de psychologie
Sign. results: 97% down to 36% Mean ES: .4 down to .2
150922 PvH&M
17
