/HVEULHI 0HQVHQEROOHQWHHOW '(%2//(1.:(.(5 ,QGH%ROOHQVWUHHNWXVVHQ+DDUOHPHQ/HLGHQZDUHQRRUVSURQNHOLMNJHPHQJGH ODQGERXZEHGULMYHQPHWYHHWHHOWDNNHUERXZHQZDWJURHQWHWHHOW 'HNZHNHULMHQZDUHQRRNQLHW]RJURRW1DDVWGHEDDVZHUNWHQHUHHQDDQWDO NQHFKWHQ 2PGDWHUVWHHGVPHHUYUDDJNZDPQDDUEORHPEROOHQNZDPHQHUPHHU NZHNHUVGLH]LFKDOOHHQWRHOHJGHQRSGHEROOHQWHHOW*URHQWHWHOHUV KLHOGHQRSPHWKHWNZHNHQYDQJURHQWHHQEHJRQQHQRRNPHWEROOHQ RPGDW]HGDQPHHUNRQGHQYHUGLHQHQ -HKDGYHHOPHQVHQQRGLJYRRUDOLQKHWVHL]RHQZDQWHU EHVWRQGHQWRHQQRJJHHQPDFKLQHVGLHMHKHW]ZDUHZHUNXLW KDQGHQQDPHQ (UZHUGYHHOGXLQJURQGDIJHJUDYHQ+HW]DQGZHUG JHEUXLNWYRRUZHJHQVWDGVXLWEUHLGLQJHQHQ GHUJHOLMNH/DWHURRNYRRUGHNDON]DQGVWHHQIDEULFDJH 'HDIJHJUDYHQSHUFHOHQZDUHQZHHUKHHOJHVFKLNW YRRUGHEROOHQWHHOW'DWDIJUDYHQJHEHXUGHDOOHPDDO PHWGHVFKRSZDQWRRNGDDUZDUHQYURHJHUJHHQ PDFKLQHVYRRU7HJHQZRRUGLJKHEMHZHHUPLQGHU EROOHQEHGULMYHQGDQURQGKHWMDDU 'DWNRPW RPGDWHHQKHOHERHOEHGULMYHQVDPHQJHYRHJG]LMQ %RYHQGLHQUDDNWGH%ROOHQVWUHHNYROHQLVHUQLHW ]RYHHOSODDWVPHHUYRRU]RYHHOEROOHQEHGULMYHQ9HHO EROOHQNZHNHUV]LMQQDDUDQGHUHGHOHQYDQKHWODQG JHJDDQYRRUDOQDDU1RRUG+ROODQG
+LHU]LHMHHHQSODDWMHYDQKHWDIJUDYHQYDQGXLQJURQG]RDOVGDWLQGH HHUVWHKHOIWYDQGHHHHXZQRJJHEHXUGH=RXMHQXQRJGXLQJURQGDI PRJHQJUDYHQWHQEHKRHYHYDQGHEROOHQWHHOW":DDURPGHQNMHGDW"
:DDURPJLQJHQJURHQWHNZHNHUVZHORYHUWRWGHWHHOWYDQEORHPEROOHQ"
:HHWMHWRHYDOOLJHHQJHGHHOWHYDQ1HGHUODQGZDDUEROOHQNZHNHUVXLWGH %ROOHQVWUHHN]LFKKHEEHQJHYHVWLJG"
(;3257(856
/DQJ]DPHUKDQGNUHHJMHHHQ]HNHUHVSHFLDOLVDWLHLQKHWEROOHQYDN-HKDG PHQVHQGLH]LFKDOOHHQEH]LJKLHOGHQPHWKHWNZHNHQPDDUHURQWVWRQGHQRRN EHGULMYHQGLH]LFKJLQJHQVSHFLDOLVHUHQRSGHKDQGHO=RNZDPHQHUGH
Pag.1 van 5, Afgedrukt 2-7-06
/HVEULHI 0HQVHQEROOHQWHHOW H[SRUWHXUVGHKDQGHODUHQGLH]LFKVSHFLILHNEH]LJKLHOGHQPHWGHH[SRUWYDQ EROOHQHQEROEORHPHQQDDUDQGHUHODQGHQ -HNXQWEROOHQYHUNRSHQDOV]HQRJRSKHWYHOGVWDDQ'DWQRHPMHHHQJURHQH YHLOLQJ-HNXQWRRNGHEROOHQLQKHWYHLOLQJJHERXZPHWGHYHLOLQJNORNNRSHQ'DW JHEHXUWPHWJHRRJVWHEROOHQGLHDOVFKRRQHQJHGURRJG]LMQ '(%2//(15(,=,*(5 2PGDWLQDQGHUHODQGHQGHYUDDJQDDUEROEORHPHQJURHLGHKDGMHPHQVHQQRGLJ GLHGHEROOHQLQKHWEXLWHQODQGJLQJHQYHUNRSHQ'DWZDUHQGHEROOHQUHL]LJHUV'LH PHQVHQEOHYHQPDDQGHQDFKWHUHONDDUYDQKXLVZHJ6WHOMHPDDUHHQVYRRUGDWMH EROOHQJDDWYHUNRSHQLQ$PHULNDLQGHWLMGGDWMHQRJPHWGHVWRRPERRWGH RFHDDQPRHVWRYHUVWHNHQ(QZDVMHGDDUQDHHQDDQWDOZHNHQDDQJHNRPHQGDQ PRHVWMHQRJPHWGHVWRRPWUHLQQDDUGHSODDWVYDQEHVWHPPLQJ7HOHIRRQZDV VFKDDUVHQGXXU PRELHOEHOOHQEHVWRQGKHOHPDDOQLHW 'HEHVWHOOLQJHQNRQGHQ ]RURQG JHOXNNLJPHWGHWHOHJUDDIGRRUJHJHYHQZRUGHQ Hiernaast zie je een blad uit een catalogus voor bolbloemen uit het jaar 1793. Je moet eens opletten hoe mooi deze catalogus gedrukt is. Tegenwoordig is het voor ons een heel stuk makkelijker om met verschillende lettertypes te gebruiken. Maar ook de computer ruim 200 jaar geleden konden ze dat schitterend. Zie je dat ze toen ook al internationaal bezig waren? 4. Waar zie je dat aan? 5. Als je tegenwoordig een catalogus uitgeeft ziet hij er anders uit. Welke taal verwacht je dan zeker terug te zien? '(%2//(1$5%(,'(5 'HEROOHQDUEHLGHUYHUGLHQGHDDQKHWHLQGHYDQGH HHHXZKHHOZHLQLJJHOG+LM YHUGLHQGHRQJHYHHUÁSHUZHHN PLQGHUGDQHXUR WHUZLMOKLMRQJHYHHU ÁQRGLJKDGRPHHQJH]LQWHRQGHUKRXGHQ'HJH]LQQHQZDUHQJURRWLQGLH WLMG YDGHUPRHGHUPHWJHPLGGHOGNLQGHUHQ9DDNPRHVWHQGHNLQGHUHQPHWHHQ QDGHEDVLVVFKRROPHHZHUNHQRSKHWODQG9RRU]LMQODJHORRQWMHPRHVWGH EROOHQDUEHLGHU]ZDDUZHUNGRHQ'HZHUNGDJHQZDUHQHUJODQJ·V:LQWHUVZDVHU HHQZHUNZHHNYDQXXU·V=RPHUVppQYDQXXU5RQG ZHUGHQLQGH Pag.2 van 5, Afgedrukt 2-7-06
/HVEULHI 0HQVHQEROOHQWHHOW %ROOHQVWUHHNYDNERQGHQRSJHULFKWYRRUEROOHQDUEHLGHUV'DDUQDZHUGHQRRN DIVSUDNHQJHPDDNWWXVVHQZHUNJHYHUVHQZHUNQHPHUVRYHUGHORQHQ7RFK GXXUGHKHWQRJZHOHHQWLMGYRRUGDWGHRPVWDQGLJKHGHQHFKWEHWHUZHUGHQ,Q GHWZHHGHKHOIWYDQGHHHHXZNUHJHQGHDUEHLGHUVKHWEHWHU3DVQDGH WZHHGHZHUHOGRRUORJ ZHUGHQHUPDFKLQHVRQWZLNNHOGHQJHEUXLNWLQ GHEROOHQWHHOW LQHXUR Uitgaven van één week in guldens Huur ƒ1.(0,45) Begrafenisfonds ƒ0,34 (0,15) Brandstof ƒ0,52.5 (0,24) Lampolie ƒ0,35 (0,16) Brood ƒ2,80 (1,27) Aardappelen (of gort, rijst of bonen) ƒ2,80 (1,27) Vet, vlees of vis ƒ0,91 (0,41) Boter en zgn. smeersel ƒ0,49 (0,22) (0,29) Melk, koffie, thee ƒ0,63 Azijn, zout, suikers, Mosterd, peper ƒ0,35 (0,16) Tabak, sigaren, scheren ƒ0,23 (0,10) -H]LHWKLHUERYHQHHQERRGVFKDSSHQOLMVWMH:HONEHGUDJZHUGYROJHQVGLW OLMVWMHLQGLHZHHNXLWJHJHYHQ" :HONHNRVWHQPLVMHQRJRSKHWOLMVWMH" 'HQNMHGDWDOOHHQGHDUEHLGHUVLQGH%ROOHQVWUHHNKHWDUPKDGGHQ":HHWMH LHWVRYHUDUEHLGHUVLQDQGHUHGHOHQYDQRQVODQGXLWGH]HOIGHWLMG" :HONHRSORVVLQJHQNXQMLMEHGHQNHQYRRUGHVOHFKWHZHUNRPVWDQGLJKHGHQ" In de bollenhandel ging veel geld om. Men deed zaken met heel veel gebieden. Er werd betaald met geld uit allerlei landen. Money, money,money De Nederlandse gulden is met de ççç¼¼¼ƒƒƒ $$$ komst van de Euro verdwenen. Zie je op het boodschappenlijstje van de bollenarbeider dat in die tijd de halve cent nog bestond! Pag.3 van 5, Afgedrukt 2-7-06
/HVEULHI 0HQVHQEROOHQWHHOW 7RHOHYHULQJVEHGULMYHQ 'HEROOHQWHHOWJHHIWRRNNDQVHQDDQDQGHUHEHGULMYHQ'HQNPDDUHHQVDDQ EHGULMYHQGLHYHUSDNNLQJVPDWHULDDOYHU]RUJHQ9URHJHUJHEUXLNWHPHQYHHO PDQGHQ-HKDGWRHQLQHHQGRUSDOV/LVVHHHQWLHQWDOPDQGHQPDNHUV 10. Je ziet hier twee plaatjes van de verpakkingsmethoden in de eerste helft van de 20e eeuw. Wat verwacht je nu in een verpakkings- of verzendafdeling van een bollenbedrijf te zien? 1XLVKHWYDNYDQPDQGHQPDNHUELMQDYHUGZHQHQRPGDW]HNXQVWVWRIIHQ]LMQJDDQ JHEUXLNHQ=R]LMQHUVWHHGVQLHXZHRQWZLNNHOLQJHQ+HWEHGULMIGDWSLMSHQ DDQOHJGHLQGHYHOGHQRP]RHHQVRRUWFHQWUDOHYHUZDUPLQJEXLWHQDDQWHOHJJHQ RSGDWPHQGHEROOHQHHUGHULQGHEORHL]RXNULMJHQLVDOODQJYHUGZHQHQ1X]LMQ HUZHHUEHGULMYHQGLHJHVSHFLDOLVHHUG]LMQLQWHPSHUDWXXUEHKDQGHOLQJHQYRRU ELQQHQ'DWJDDWPHWLQJHZLNNHOGHFRPSXWHUVPDDUKHWGRHOLVELMYRRUEHHOGZHHU RPEROOHQ]RWHSUHSDUHUHQGDW]HRSHHQEHSDDOGHWLMGEORHLHQ(Q]RNXQMHQRJ GRRUJDDQPHWYHUDQGHULQJHQHQEHGULMYHQGLHRSGHHHQRIDQGHUPDQLHUPHWGH EROOHQWHHOWWHPDNHQKHEEHQ 6FKLSSHUVZDUHQYURHJHUYDQJURWHEHWHNHQLVYRRUGH%ROOHQVWUHHN:LH KHEEHQKXQWDNHQRYHUJHQRPHQ" .XQMHQRJZDWEHGULMYHQEHGHQNHQGLHKLHUWRWEORHL]LMQJHNRPHQMXLVW RPGDWZHKLHUGHEROOHQWHHOWKHEEHQ" Pag.4 van 5, Afgedrukt 2-7-06
/HVEULHI 0HQVHQEROOHQWHHOW +LHURQGHUYLQGMHIRWR·VYDQDUEHLGHUVGLHEH]LJ]LMQPHWZHUN]DDPKHGHQ ]RDOVGDWYURHJHUJHEHXUGH3UREHHUHHQVWHEHVFKULMYHQZDW]HDDQKHWGRHQ ]LMQ%HVFKULMIRRNHHQVKRHGH]HZHUN]DDPKHGHQWHJHQZRRUGLJJHEHXUHQ 3UREHHUHHQVZDWSODDWMHVWHYHUNULMJHQYDQDFWLYLWHLWHQ]RDOV]HWHJHQZRRUGLJLQ GHEROOHQVHFWRUSODDWVYLQGHQ +LHURQGHUYLQGMHHQNHOHXLWVSUDNHQ2PFLUNHOGHXLWVSUDNHQ GLHYROJHQVMRXGRRUHHQEROOHQDUEHLGHUYDQURQG JHGDDQ NXQQHQ]LMQ a) Als je in de bollen werkt, c) Je werkte je het heen en krijg je een goed loon. Je bent weer en dat voor een verzekerd tegen ongelukken hongerloontje. Maar je dorst en ziekte en je werkt het hele geen kritiek te leveren. jaar door. Al hebben we het in Trouwens je wist niet beter de zomer veel drukker dan in of het hoorde zo. Dat hebbie de winter! Als we ruzie als je er van jongs af in zit. hebben met de baas over loon of zoiets, dan halen we de vakbond er gewoon bij. b) We waren op de tuin bezig terwijl het volop sneeuwde en toen komt de baas met zijn hond aangelopen. En hij neemt dat kreng mee naar de schaftkeet, doet de deur open en zegt tegen die hond: “Ga jij maar effe binnen zitten, joh, want buiten is het geen weer voor je.” Pag.5 van 5, Afgedrukt 2-7-06
d) De baas zegt precies wat je moet doen, maar als je zelf iets anders belangrijker vindt, mag je dat rustig zeggen. We maken soms ook wel eens geintjes met de baas. We gaan natuurlijk nooit te ver met die geintjes, want de baas is en blijft de baas
