Darwin en de evolutieleer
Joost Raeymaekers science4fun - 16 oktober 2009
Wie was Charles Darwin? -
Een echte Engelsman uit de vorige eeuw (geboren in 1809)
-
Wetenschapper
-
Studeerde biologie, de leer van alle levende planten en dieren
-
Studeerde geologie, de leer van de gesteenten en de Aarde
-
Maakte een grote wereldreis in 5 jaar met een zeilschip
Wie was Charles Darwin? De reis van de HMS Beagle (1831 – 1836) ging rond de wereld
Darwin was veel zeeziek…
Wie was Charles Darwin? De reis van de HMS Beagle (1831 – 1836)
Wat ontdekte Darwin op zijn wereldreis?
Wat ontdekte Charles Darwin? -
Darwin ontdekte honderden nieuwe soorten: wieren, planten, bomen, wormen, spinnen, kevers, reptielen, vogels en zoogdieren
-
Hij zag dat alle planten en dieren heel goed aangepast waren om te overleven in hun omgeving
-
Darwin was hierover zeer verwonderd!
Terug in Engeland… -
Darwin pijnigde zijn hersens over het ontstaan van al die soorten en hun aanpassingen
-
Na jarenlang nadenken kwam Darwin op een nieuw idee over het ontstaan van alle leven op Aarde
-
Hij publiceerde dit idee in 1859 in een boek met de titel “Over het ontstaan van soorten”
Over het ontstaan van soorten -
Darwin bedacht dat de verschillende dier- en plantensoorten niet afzonderlijk ontstaan zijn, maar gemeenschappelijke voorouders hebben
Skelet van een mens
Skelet van een gorilla
Over het ontstaan van soorten -
-
Hij beweerde ook dat bij veranderende levensomstandigheden enkel de best aangepaste individuen van een bepaalde soort overleven
Dit proces noemde Darwin natuurlijke selectie
Over het ontstaan van soorten
-
Door natuurlijke selectie en steeds wisselende omgevingsomstandigheden zullen soorten langzaam veranderen, of “evolueren”
-
Hierdoor kunnen er ook nieuwe soorten ontstaan
-
Zo werd Charles Darwin de grondlegger van de evolutieleer
Darwin maakte zich niet geliefd!
Een voorbeeldje van de evolutieleer
• Gelijkenis in lichaamsbouw
- de hand van een mens lijkt op de vleugel van een vogel of een vleermuis - Dat wijst op verandering (= evolutie)
Wat wijst er nog op evolutie?
• Gelijkenis in lichaamsbouw • Fossielen
Fossielen (1)
Ontstaan
bacterie complexe cellen dinosaurus
mens
Fossielen (2) -Sommige fossielen zijn perfecte voorbeelden van evolutie - De Archaeopteryx heeft kenmerken van zowel een dinosaurus als van een vogel
Archaeopteryx
Wat wijst er nog op evolutie?
• Gelijkenis in lichaamsbouw • Fossielen • Gelijkenis in ontwikkeling
Gelijkenis in ontwikkeling Embryo’s in ontwikkeling vroeg
laat
Wat wijst er nog op evolutie?
• • • •
Gelijkenis in lichaamsbouw Fossielen Gelijkenis in ontwikkeling Organen die hun nut hebben verloren
Organen die hun nut verloren hebben
• Waarom hebben mensen een staartbeentje?
Wat wijst er nog op evolutie?
• • • • •
Gelijkenis in lichaamsbouw Fossielen Gelijkenis in ontwikkeling Organen die hun nut hebben verloren Gelijkaardige genen
Gelijkaardige genen • Genen bestaan uit een lange code van moleculen die samen het bouwplan van ons lichaam vormen MENS CHIMPANZEE GORILLA
CCAAGGTCACGACTACTCCAATTGTCACAACTGTTCCAACCGTCACGACTGTTGAACGA CCAAGGTCACGACTACTCCAATTGTCACAACTGTTCCAACCGTCATGACTGTTGAACGA CCAAGGTCACAACTACTCCAATTGTCACAACTGTTCCAACCGTCACGACTGTTGAACGA
Genetische code van de chimpanzee, de gorilla en de mens is bijna identiek!
Wat wijst er nog op evolutie?
• • • • • •
Gelijkenis in lichaamsbouw Fossielen Gelijkenis in ontwikkeling Organen die hun nut hebben verloren Gelijkaardige genen Verspreiding van levende organismen
Verspreiding van levende organismen Waar ontstonden de buideldieren? kangoeroe
De verspreiding van diersoorten over de Aarde vertelt ons meer over hun evolutie Kangoeroe Buidelwolven Buideldassen Buidelberen
Wat wijst er nog op evolutie?
• • • • • • •
Gelijkenis in lichaamsbouw Fossielen Gelijkenis in ontwikkeling Organen die hun nut hebben verloren Gelijkaardige genen Verspreiding van levende organismen Weerstand tegen antibiotica
Weerstand tegen antibiotica Natuurlijke selectie leidt tot de evolutie van de ziekenhuisbacterie
Staphylococcus
Wat wijst er nog op evolutie?
• • • • • • • •
Gelijkenis in lichaamsbouw Fossielen Gelijkenis in ontwikkeling Organen die hun nut hebben verloren Gelijkaardige genen Verspreiding van levende organismen Weerstand tegen antibiotica Snelle aanpassing
Snelle aanpassing Galapagos vinken - Op de Galapagos-eilanden leven er vinken met grote snavels om grote, harde zaden te eten
- Er zijn ook vinken met kleine snavels die kleine, zachte zaden eten
- Vinken met een snavel die niet echt groot is maar ook niet echt klein, zijn heel zeldzaam in droge jaren!
Wat wijst er nog op evolutie?
• • • • • • • •
Gelijkenis in lichaamsbouw Fossielen Gelijkenis in ontwikkeling Organen die hun nut hebben verloren Gelijkaardige genen Verspreiding van levende organismen Weerstand tegen antibiotica Snelle aanpassing
Dat is een hele boterham!
Conclusie
Darwin mag tevreden zijn!
Vragen???
