GYNAECOLOGIE
Miskraam/curettage
Inhoudsopgave Inleiding 3 Een miskraam 3 Oorzaak 3 Kans op een miskraam 4 Volgende miskraam voorkomen 4 Verschijnselen 4 Andere oorzaken van bloedverlies 5 Onderzoeken 5 Spontane miskraam of curettage 6 Afwachten 6 Medicijnen 7 Curettage 7 Poliklinische curettage 8 Curettage in dagbehandeling 9 Na de curettage 9 Anti-D-immunoglobuline 10 Medische hulp 10 Lichamelijk en emotioneel herstel
1
11
Hulporganisaties 12 Vragen 12
Bron: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
2
Miskraam/curettage Deze folder geeft informatie over een vroege miskraam en is een aanvulling op de mondelinge informatie van uw behandelend arts. U leest wat een vroege miskraam is, wat de oorzaak is, hoe groot de kans op een miskraam is en wat de verschijnselen zijn. Mogelijke onderzoeken en behandelingen komen aan bod, evenals het herstel na een miskraam. Ook andere oorzaken van bloedverlies in de eerste maanden van de zwangerschap worden besproken. waarschijnlijk vooral in de betekenis van het afbreken van een ongewenste zwangerschap; dit heet voluit abortus provocatus. Letterlijk is dit dus een geprovoceerde, oftewel opzettelijk opgewekte miskraam. Een andere term is missed abortion: deze term wordt door artsen en verloskundigen gebruikt voor de situatie waarin een nietlevensvatbare vrucht nog niet uit zichzelf naar buiten is gekomen.
Een miskraam Een miskraam is het verlies van een nietlevensvatbare vrucht. Een miskraam in de eerste twee tot vier maanden van de zwangerschap wordt een vroege miskraam genoemd. We spreken van een late miskraam als de zwangerschap verkeerd afloopt na de vierde maand maar vóór de levensvatbare periode. Deze late miskramen komen veel minder vaak voor.
Oorzaak
Een van de eerste verschijnselen van een miskraam is vaak vaginaal bloedverlies. Men spreekt dan van een dreigende miskraam. Toch hoeft bloedverlies niet altijd te betekenen dat u een miskraam krijgt. In de helft van de gevallen blijkt het bloedverlies namelijk een andere oorzaak te hebben. Over mogelijke andere oorzaken leest u verderop in deze brochure meer.
De oorzaak van een vroege miskraam is bijna altijd een stoornis in de aanleg van het vruchtje. Het vruchtje is niet in orde en de natuur vindt als het ware een logische oplossing: het groeit niet verder en wordt afgestoten. Een zwangerschap bestaat uit een vruchtzak en een embryo. Het embryo ontwikkelt zich bij een normale zwangerschap tot een baby. Bij een miskraam is vaak alleen
De medische term voor een miskraam is spontane abortus. U kent de term abortus 3
het geval. Eén keer een miskraam betekent meestal geen verhoogde kans bij een volgende zwangerschap op een miskraam.
de vruchtzak aangelegd, zonder embryo. Hiervoor wordt soms het woord ‘windei’ gebruikt, maar dit is eigenlijk onjuist: er is wel degelijk een embryo in aanleg, maar heel vroeg is er iets misgegaan. Het embryo komt dan niet tot ontwikkeling of groeit niet verder door. De oorzaak is meestal een chromosoomafwijking die bij de bevruchting is ontstaan. Chromosomen zijn de dragers van het erfelijk materiaal. Meestal gaat het hier echter niet om erfelijke afwijkingen, maar om een ‘spontane’, toevallige afwijking. Er zijn dan ook meestal geen gevolgen voor een volgende zwangerschap. Bij de meeste vrouwen wordt geen duidelijke oorzaak voor de miskraam gevonden. Als u nooit eerder een miskraam hebt gehad, hoeft dit dan ook niet verder onderzocht te worden. Pas als u meerdere keren een miskraam hebt gehad, wordt onderzocht of hiervoor een oorzaak te vinden is.
Volgende miskraam voorkomen Als u na een miskraam opnieuw zwanger wilt worden is het verstandig zo gezond mogelijk te leven. Dat betekent gezond en gevarieerd eten, niet overmatig drinken, niet roken en geen medicijnen innemen zonder overleg met uw (huis)arts. Een miskraam met zekerheid voorkomen is echter niet mogelijk, ook als u zich aan deze regels houdt. Aan elke vrouw die (opnieuw) zwanger wil worden, wordt geadviseerd om dagelijks een tablet foliumzuur van 0,4 mg te nemen. Mocht u voorafgaand aan de miskraam geen foliumzuur gebruikt hebben, dan hoeft u zich daar niet schuldig over te voelen. Foliumzuur vermindert niet de kans op een miskraam, maar wel de kans op een baby met een open rug.
Kans op een miskraam Vroege miskramen komen betrekkelijk vaak voor: ten minste één op de tien zwangerschappen eindigt in een miskraam. In Nederland betekent dit dat jaarlijks 20.000 vrouwen een miskraam krijgen. Naar schatting wordt een kwart van alle vrouwen ooit met dit probleem geconfronteerd. De kans op een miskraam neemt toe met de leeftijd. Voor vrouwen beneden de vijfendertig jaar is de kans dat een zwangerschap in een miskraam eindigt ongeveer 1 op 10. Tussen de vijfendertig en veertig jaar eindigt 1 op de 5 tot 6 zwangerschappen in een miskraam, en tussen de veertig en vijfenveertig jaar 1 op 3. Boven de vijfenveertig jaar is dit voor de helft van de zwangerschappen
Verschijnselen Zwangerschapsverschijnselen zoals gespannen borsten en ochtendmisselijkheid nemen soms af vlak voor een miskraam. U kunt ook last krijgen van vaginaal bloedverlies of wat menstruatieachtige pijn. Bij de helft van de vrouwen met bloedverlies of wat buikpijn is er gelukkig niets mis en verloopt de zwangerschap verder ongestoord. Ook hoeft u niet bang te zijn voor aangeboren afwijkingen of andere complicaties.
4
Andere oorzaken van bloedverlies
Als na onderzoek de oorzaak van het bloedverlies onduidelijk blijft, spreekt men van een innestelingsbloeding: een bloeding die ontstaat doordat het bevruchte eitje zich nestelt, oftewel vastgroeit in de wand van de baarmoeder.
Bloedverlies in het begin van de zwangerschap duidt niet altijd op een miskraam. • Er kan een afwijking zijn van de baarmoedermond, bijvoorbeeld een poliep of een ontsteking, waardoor de baarmoedermond gemakkelijk bloedt. Bloedverlies komt dan met name voor na gemeenschap of na (harde) ontlasting. • Een veel minder vaak voorkomende oorzaak van bloedverlies is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Het bevruchte eitje heeft zich dan niet in de baarmoeder ingenesteld, maar daarbuiten, meestal in de eileider. De medische term voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is extra-uteriene graviditeit, vaak afgekort als EUG. Er bestaat een verhoogde kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap na een eileiderontsteking of een operatie aan de eileiders. Ook als u nog een spiraaltje hebt kan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap ontstaan. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap geeft vaak vrij hevige buikpijn. • Een vrij zeldzame oorzaak van bloedverlies vroeg in de zwangerschap is een bloeding in de baarmoeder naast het vruchtzakje. • Tot slot gebeurt het soms dat de zwangerschap begint met twee vruchtjes (een tweeling), maar dat één van beiden niet verder groeit en wordt afgestoten. Dit gaat dan samen met wat bloedverlies. Ook dit komt maar zelden voor.
Onderzoeken Bij bloedverlies vroeg in de zwangerschap zal de arts met behulp van een speculum (eendenbek) via de schede de baarmoedermond bekijken. Soms doet hij/zij ook een inwendig (vaginaal) onderzoek: via de schede worden baarmoeder en eierstokken afgetast. Een echo(grafie) kan duidelijk maken of de zwangerschap nog intact is. Met een echografie wordt een afbeelding van de baarmoeder gemaakt. Meestal is daarop te zien of het hartje klopt. In dat geval is de kans op een miskraam zeer klein, maar niet uitgesloten. Op een echo is het ook te zien als de vruchtzak leeg is of als het hartje niet meer klopt. Bent u minder dan twee weken over tijd, dan geeft het onderzoek soms nog geen duidelijkheid; één tot twee weken later is dan meestal wel zichtbaar of het hartje klopt. U moet zich realiseren dat echoscopisch onderzoek niets verandert aan de uitkomst van de zwangerschap. Een miskraam is een veelvoorkomend en ook natuurlijk verschijnsel. Huisartsen en verloskundigen nemen daarom over het algemeen een afwachtende houding aan. Als het mis gaat, zal dat toch wel duidelijk worden.
5
Afwachten
Medisch onderzoek en behandeling lijken wel een bepaalde zekerheid te bieden, maar doen dat niet altijd.
Het verloop Bloedverlies in de tweede of derde maand van de zwangerschap is vaak het eerste teken van een miskraam. Meestal komt een miskraam na dit eerste bloedverlies binnen een aantal dagen op gang, soms duurt dit nog een week of zelfs een paar weken. Geleidelijk krijgt u krampende pijn in de baarmoeder en neemt het bloedverlies toe, zoals bij een hevige menstruatie. In de loop van enkele uren komt de vruchtzak los uit de baarmoeder en komt via de vagina naar buiten. De miskraam heeft dan plaatsgevonden.
Spontane miskraam of curettage Een miskraam wordt veroorzaakt door een stoornis in de aanleg van het kindje of door het afsterven van de vrucht. Daardoor is behandeling nooit mogelijk. Medicijnen of maatregelen zoals bedrust of stoppen met werken zijn dan ook zinloos. Hoewel een behandeling ontbreekt, bestaat er wel een keuze tussen drie manieren waarop de miskraam kan plaatsvinden: • Afwachten tot de miskraam spontaan komt. • Het gebruik van medicijnen die de spontane miskraam in gang zetten. • Curettage: een ingreep waarbij het zwangerschapsweefsel via de schede en de baarmoederhals wordt verwijderd.
Als een miskraam normaal verloopt, is de pijn hierna vrijwel direct over. Het bloedverlies vermindert snel en is vergelijkbaar met de laatste dagen van een menstruatie. Als de miskraam achter de rug is, kunt u de arts of verloskundige hiervan op de hoogte stellen. Het is dan verstandig het verloren weefsel te bewaren, zodat beoordeeld kan worden of het inderdaad om een miskraam gaat. Het weefsel kan opgestuurd worden voor microscopisch onderzoek. Dit onderzoek zegt niets over de oorzaak van de miskraam, het bevestigt alleen maar dat de miskraam werkelijk heeft plaatsgevonden. Sommige artsen vinden dit onderzoek dan ook niet noodzakelijk. Het onderzoek geeft bij deze korte zwangerschapsduur geen informatie over het geslacht van de vrucht. Als u wilt, kunt u het weefsel begraven op een dierbaar plekje, bijvoorbeeld in de tuin.
De keuze is een kwestie van persoonlijke voorkeur. U bepaalt zelf wat het beste bij u past. Ook is altijd een tussenoplossing mogelijk, zoals een tijdje afwachten, en als het te lang duurt, alsnog een curettage. Alle benaderingen hebben voor- en nadelen. Hieronder worden de verschillende manieren beschreven. U kunt ze natuurlijk ook met uw verloskundige of arts bespreken.
6
Voordelen
brengen. Van de arts krijgt u een recept voor 8 tabletten. U brengt ’s ochtends 4 tabletten in de vagina. Vervolgens wacht u 24 uur of de miskraam optreedt. Gebeurt er niets, dan brengt u de volgende ochtend opnieuw 4 tabletten in de vagina. U krijgt een afspraak na 1 tot 2 weken op de poli. Als er geen reactie is geweest en de miskraam is niet opgetreden, dan kunnen we alsnog een curettage inplannen. Ook als de miskraam wel is opgetreden, vragen we u op de poliafspraak te komen. In dit geval kijken we met een echo of de miskraam volledig is. Als dit niet zo is, dan kan alsnog een curettage nodig zijn.
Veel vrouwen geven de voorkeur aan afwachten, omdat een spontane miskraam de natuurlijke gang van zaken is. Zij willen hun verdriet om het verlies van een gewenste zwangerschap thuis beleven. Een ander voordeel van afwachten is dat u dan geen risico hebt van eventuele (zeldzame) complicaties van een curettage. Afwachten kan medisch gezien geen kwaad en heeft geen gevolgen voor een nieuwe zwangerschap.
Nadelen Sommige vrouwen willen liever niet afwachten. Redenen kunnen zijn: • Afwachten geeft onzekerheid: u weet niet precies wanneer de miskraam op gang komt en dit verstoort het normale leven. • Afwachten kan emotioneel zwaar zijn. U kunt nog zwangerschapsverschijnselen hebben terwijl u weet dat het vruchtje niet meer leeft. • Er is een kleine kans dat de zwangerschap niet in zijn geheel naar buiten komt (abortus incompletus). Het bloedverlies blijft dan aanhouden. In dat geval moet alsnog een curettage plaatsvinden.
Curettage Een curettage is een kleine ingreep. De baarmoederholte wordt via de vagina schoongemaakt: het is dus geen operatie waaraan u littekens overhoudt. Er zijn twee manieren: de baarmoederholte wordt via een dun slangetje (vacuümcurette) leeggezogen of met een curette (een soort lepeltje) schoongemaakt. De ingreep duurt ongeveer 5 à 10 minuten en gebeurt in dagbehandeling onder narcose of poliklinisch met pijnstillende medicatie via een infuus.
Complicaties
Medicijnen
Als u gezond bent, is een curettage een ingreep met een zeer klein risico op complicaties. Een curettage heeft ook geen consequenties voor een volgende zwangerschap. • Een zeldzaam voorkomende complicatie is het syndroom van Asherman: hierbij ontstaan verklevingen aan de binnenzijde van de baarmoeder. Deze moeten operatief worden weggehaald.
Door tabletten in de vagina te brengen, kan een spontane miskraam in gang gezet worden. Het verloop van de miskraam is verder hetzelfde als bij een spontane miskraam: u krijgt krampen en bloedverlies waarbij ook het vruchtje naar buiten komt. Bij ongeveer de helft van de patiënten lukt het om de miskraam met deze medicijnen op gang te 7
u naar huis.
• Een enkele keer komt een perforatie voor: het dunne slangetje of de curette gaat dan per ongeluk door de wand van de baarmoeder heen. Meestal heeft dit geen gevolgen, maar het kan zijn dat u in dat geval iets langer in het ziekenhuis moet blijven om te zien of alles goed gaat. • Een laatste complicatie is een incomplete curettage, waarbij een rest van het vruchtje achterblijft. Een verschijnsel hierbij is dat u na de curettage bloed blijft verliezen. De rest van het zwangerschapsweefsel kan alsnog spontaan naar buiten komen. Soms gebeurt dit echter niet en moet u een tweede curettage ondergaan.
Een poliklinische ingreep is minder ingrijpend voor het lichaam. U maakt wel meer mee van de procedure. De pijnstilling werkt voldoende. De meeste patiënten zijn tevreden met deze methode. Bij een dagbehandeling gebeurt de ingreep onder algehele narcose. U komt ’s ochtends nuchter. Na de ingreep op de operatiekamer verblijft u een dagdeel op de verpleegafdeling. Aan het einde van de dag kunt u weer naar huis. Als de zwangerschapsduur meer dan 12 weken bedraagt of het vruchtje groter is dan 30 mm dan kan de ingreep niet poliklinisch plaatsvinden. De curettage moet dan onder narcose verricht worden.
De keuze Vrouwen die kiezen voor een curettage noemen vaak als argument dat zij het vervelend vinden met een niet-levensvatbare vrucht rond te lopen. Ook het afwachten en de onzekerheid over het tijdstip van de miskraam kunnen zwaar wegen. Een curettage heeft het voordeel dat aan deze negatieve gevoelens een eind komt. Het verdriet over de miskraam zelf moet dan nog wel verwerkt worden. De ervaring leert dat het voor het verwerkingsproces goed kan zijn niet te snel in te grijpen.
Als u al weet op welke wijze u de curettage wilt ondergaan, dan kunt u dit aangeven bij het maken van de afspraak. Als u kiest voor een poliklinische curettage komt u ‘s ochtends bij de arts en hebt een gesprek met de arts. Diezelfde dag nog wordt de ingreep poliklinisch uitgevoerd.
De procedure
Als u kiest voor curettage in dagbehandeling, dan komt u eerst op de poli om dit te bespreken. De curettage wordt op een andere dag ingepland.
Als u gecuretteerd wilt worden kan dit poliklinisch of onder narcose. Bij een poliklinische ingreep krijgt u een infuus met pijnstillende medicatie. Hiervoor hoeft u niet nuchter te zijn. Na de poliklinische ingreep verblijft u ongeveer 2 uur op de afdeling om te zien of u voldoende herstelt. Daarna kunt
Als u nog geen besluit hebt genomen, krijgt u ook een afspraak op de poli. Tijdens deze afspraak bespreekt de arts samen met u de voor- en nadelen van alle opties. Daarna plannen we op een andere dag de gekozen procedure. 8
Poliklinische curettage Als u poliklinisch gecuretteerd wordt, hebt u ’s ochtends een afspraak met de gynaecoloog op de poli. De gynaecoloog maakt eventueel opnieuw een echo en bespreekt met u de mogelijkheden. U ontvangt 2 tabletten die u nat moet maken en in moet brengen in de vagina. De tabletten zorgen ervoor dat de baarmoedermond iets weker wordt en gemakkelijker opgerekt kan worden tijdens de curettage.
U hoeft niet nuchter te zijn voor de poliklinische curettage, maar wij raden u wel aan 2 uren voor de ingreep niet meer te eten of te drinken.
Curettage in dagbehandeling
Na het gesprek bij de gynaecoloog gaat u naar de Bloedafname om bloed af te laten nemen. Aan het einde van de ochtend meldt u zich in de wachtkamer van de afdeling Endoscopie. Als u uit de wachtkamer bent opgehaald, brengen we een infuus bij u in. Via dit infuus kunnen we pijnstilling toedienen. Daarnaast verdoven we de baarmoedermond lokaal. Tijdens de ingreep controleren we uw zuurstofgehalte in het bloed en uw hartslag door middel van een clipje dat u om uw vinger krijgt. Uw partner kan eventuuel aanwezig zijn tijdens de gehele procedure van de poliklinische curettage. Na de ingreep gaat u naar de bewakingsruimte. Hier blijft u nog 2 uur ter observatie. Als alles goed met u gaat, kunt u naar huis.
U hebt een afspraak met de gynaecoloog op de poli. Deze maakt eventueel opnieuw een echo en bespreekt met u de mogelijkheden. Daarna wordt de curettage op een andere dag ingepland. Vanaf de poli gaat u naar de Bloedafname en naar de screening van de Anaesthesie. U ontvangt 2 tabletten die u nat moet maken en in moet brengen in de vagina. De tabletten zorgen ervoor dat de baarmoedermond iets weker wordt en gemakkelijker opgerekt kan worden tijdens de curettage. Van Voorbereiding Opname hoort u op welke datum en welke locatie de ingreep plaatsvindt. U wordt in dagbehandeling opgenomen. U bent nuchter vanaf 12 uur voorafgaande avond. Brengt u thuis de ochtend van de ingreep de tabletten in de vagina. U hangt uw kleding in de kast en krijgt een operatiehemd aan. Daarna neemt de verpleegkundige de vragenlijst over uw gezondheid en medicijngebruik met u door.
9
Anti-D-immunoglobuline
Als u aan de beurt bent, wordt u met bed en al naar de operatiekamer gereden. Na afloop van de curettage brengen we u naar de uitslaapkamer. Hier controleren we of al uw lichaamsfuncties goed zijn. Daarna wordt u naar uw kamer teruggebracht.
Als u een miskraam hebt gehad én u hebt een rhesusnegatieve bloedgroep (bijvoorbeeld A- of B-), kan het zijn dat u een injectie krijgt met de stof anti-D immunoglobuline. Als het vruchtje namelijk rhesuspositief was, gaat uw lichaam antistoffen aanmaken tegen die rhesusfactor. U hebt daar zelf geen last van, maar voor een eventuele volgende zwangerschap kan het wel problemen geven. De injectie met anti-D voorkomt dat uw lichaam die rhesusantistoffen gaat aanmaken. Als bij echoscopisch onderzoek is aangetoond dat er geen vruchtje is aangelegd, of dat het vruchtje in een zeer vroeg stadium is afgestorven, is de injectie niet nodig. Men neemt dan aan dat er geen kans is op de vorming van antistoffen. Als er een curettage wordt verricht dan wordt het altijd wenselijk geacht om een injectie te geven. Als uw rhesusfactor nog niet bekend is, wordt deze bepaald. Blijkt daaruit dat uw bloedgroep rhesusnegatief is dan bespreekt de arts met u of het in uw geval zinvol is om anti-D toe te dienen.
Als u weer goed hersteld bent van de narcose, iets gegeten hebt en geplast, mag u diezelfde dag naar huis.
Na de curettage Het is goed mogelijk dat u de eerste 2 tot 3 dagen na de curettage (zowel poliklinisch als in dagbehandeling) last hebt van pijnlijke buikkrampen; u kunt hiervoor een pijnstiller (paracetamol) innemen. Lees voor gebruik altijd goed de bijsluiter. De eerste 10 tot 14 dagen kunt u ook nog wat licht bloedverlies hebben. Gebruik hierbij liever geen tampons. Stel seksueel contact (gemeenschap) ook even uit totdat u geen bloed meer verliest. De dag na de ingreep bellen we u thuis op om te informeren hoe het met u gaat. U kunt dan ook vragen stellen.
Medische hulp Het is verstandig om in de volgende situaties de arts of verloskundige te waarschuwen:
Twee weken na de ingreep hebt u telefonisch contact met de poli-assistente. Zij vraagt of u nog klachten hebt en bespreekt met u de uitslag van het weefselonderzoek. Als u nog vragen hebt, kunt u die tijdens dit gesprek ook stellen. Als er geen bijzonderheden zijn, hoeft u niet op het spreekuur bij de gynaecoloog te komen. Als u dit toch graag wilt, is dit altijd mogelijk. Geef dit aan in het telefonisch gesprek.
• Hevig bloedverlies
10
Als u erg veel bloedverlies hebt (meer dan bij een forse menstruatie en langer dan een halve dag), kan dit gevaarlijk zijn. Als u sterretjes ziet, of u denkt flauw te gaan vallen, bel dan direct de poli Gynaecologie. Buiten kantooruren
nieuw zwanger te worden. Er is geen medische reden om een menstruatie of enkele maanden af te wachten voordat u probeert opnieuw zwanger te worden. Het zwanger worden op zich wordt door een miskraam niet bemoeilijkt. De volgende menstruatie komt na ongeveer zes weken, soms een paar weken eerder of later.
belt u de Spoedeisende Hulp. U vindt de contactgegevens in het grijze adreskader achterin deze folder.
• Aanhoudende klachten
Als u na een spontane miskraam of curettage krampende pijn en/of zeer veel bloedverlies blijft houden, wijst dit op een incomplete miskraam. Er is dan een rest van de zwangerschap in de baarmoeder blijven zitten. Als dit het geval is, moet (opnieuw) een curettage plaatsvinden.
Veel vrouwen hebben na een miskraam psychisch een moeilijke tijd. De miskraam betekent een streep door de toekomst en maakt plotseling een einde aan alle plannen en fantasieën over het verwachte kind. Het kan een troost zijn om te weten dat de zwangerschap vanaf het begin al niet in orde was en de miskraam dus een natuurlijke en logische oplossing was. Verdriet, schuldgevoelens, ongeloof, boosheid en een gevoel van leegte zijn veel voorkomende emoties. De vraag waarom het misging houdt u wellicht bezig. Hoe invoelbaar ook, schuldgevoelens zijn bijna nooit terecht. Een miskraam is een natuurlijke oplossing voor iets wat fout ging rond de bevruchting, en het is maar de vraag of een gezondere leefwijze of minder stress dit had kunnen voorkomen. De gedachte dat zwanger worden in elk geval mogelijk is gebleken, kan een steun zijn. Het verwerken van een miskraam doet iedereen, man en vrouw, op zijn eigen manier. Ook de omstandigheden spelen een rol. Het is moeilijk aan te geven hoe lang dit proces duurt. Sommige ouders doen er enkele maanden tot een half jaar over; bij anderen duurt het langer, soms meer dan een jaar.
• Koorts
Als u tijdens of kort na een miskraam koorts krijgt, wijst dit meestal op een ontsteking in de baarmoeder. Dit moet behandeld worden. Neem contact op met uw verloskundige of arts, als uw temperatuur hoger dan 38° C is (rectaal of met oorthermometer gemeten).
• Ongerustheid
Als u ongerust bent over het verloop van de miskraam, kunt u altijd contact opnemen met uw verloskundige of arts.
Lichamelijk en emotioneel herstel Het lichamelijk herstel na een spontane miskraam of een curettage is meestal vlot. De eerste één tot twee weken kunt u nog wat bloedverlies en bruinige afscheiding hebben. Het is verstandig met seksueel verkeer (gemeenschap) te wachten tot het bloedverlies voorbij is. Hierna is het lichaam voldoende hersteld om weer op-
Voor de omgeving is het soms niet duidelijk wat u doormaakt. Opmerkingen als ‘volgen11
de keer beter’ of ‘je bent nog jong’ helpen meestal niet, ook al zijn ze goed bedoeld. Ze doen immers geen recht aan wat je als ouder op dat moment voelt. Omdat het verlies vaak voor de buitenwereld onzichtbaar is, kan het helpen te praten met andere ouders die hetzelfde hebben meegemaakt. Zij weten wat u doormaakt. Verschillen in beleving of snelheid van verwerken tussen man en vrouw kunnen een druk op de relatie geven. Ook dan is het verstandig erover te praten, zowel met elkaar als met anderen. Vrouwen die na een miskraam opnieuw zwanger worden, zijn daar meestal blij mee, maar voelen zich vaak de eerste tijd ook onzeker en bang: zal het opnieuw mis gaan? Sommigen willen daarom de omgeving nog niet direct van de zwangerschap op de hoogte stellen. Gelukkig verloopt een volgende zwangerschap meestal goed, ook bij vrouwen die meer dan één miskraam hebben doorgemaakt.
Hulporganisaties Er bestaat geen landelijke hulporganisatie die zich speciaal richt op vrouwen die een miskraam hebben gehad. Wel kunt u bij instanties terecht die zich bezighouden met mensen met vruchtbaarheidsproblematiek, zoals Freya (www.freya.nl).
Vragen Hebt u nog vragen? Neem dan contact met ons op.
12
St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E
[email protected] www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Gynaecologie 088 - 320 62 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern
13
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
GYN 12/08-’15
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
