coopguidelines

Handleiding over coöperaties

Permalink: http://www.restor-‐hydro.eu/documents/2012/09/coopguidelines.pdf

14/02/2014 (V6.2) NettoWatt

De verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze publicatie ligt volledig bij de auteurs. Het vertegenwoordigt niet noodzakelijk de mening van de Europese Unie. Noch het EACI noch de Europese Commissie is verantwoordelijk voor het gebruik, in welke vorm dan ook, van de informatie opgenomen in deze publicatie.

1.

Inleiding ............................................................................................................................ 3

1.1 Context .......................................................................................................................................... 3 1.2 Doel van het document................................................................................................................. 3 1.3 Algemeen overzicht ...................................................................................................................... 3

2.

Coöperaties....................................................................................................................... 5

2.1 Principes van een coöperatie........................................................................................................ 5 Vrijwillig en open lidmaatschap.......................................................................................................... 5 Democratische controle door de leden .............................................................................................. 5 Economische participatie door de leden ............................................................................................ 5 Autonomie en onafhankelijkheid ....................................................................................................... 6 Onderwijs, vorming en informatieverstrekking ................................................................................. 6 Samenwerking tussen coöperaties..................................................................................................... 6 Aandacht voor de gemeenschap ........................................................................................................ 6 2.2 Waarom een coöperatie? ..............................................................................................................6

3.

Het project ........................................................................................................................8

3.1 Het projectteam ............................................................................................................................8 3.2 Voor het project ........................................................................................................................8 Potentiële sites zoeken ....................................................................................................................... 8 Sponsors zoeken ................................................................................................................................. 9

4.

Algemeen financieel plan .............................................................................................. 10

4.1 Beperkingen van het model........................................................................................................ 10 4.2 Constanten die worden gebruikt ............................................................................................ 11 4.3 Algemene veronderstellingen (technische en economische) ............................................... 11 4.4 Veronderstellingen van de opbrengsten en uitgaven van de coöperatie.............................12 4.5 Veronderstellingen van de financiering van de coöperatie ...................................................14 4.6 Veronderstellingen van initiële investeringen/globaal...........................................................15 4.7 Veronderstellingen van initiële investeringen/site .................................................................15 4.8 Veronderstellingen van terugkerende kosten/site................................................................ 16 4.9 Interpretatie van de resultaten: globale cijfers ......................................................................17 4.10 Interpretatie van de resultaten: cashflow ............................................................................. 18 4.11 Interpretatie van de resultaten: rentabiliteit......................................................................... 20

5.

Aan de slag.......................................................................................................................21

5.1 De juridische entiteit voor de coöperatie oprichten ..................................................................21 Oprichters .......................................................................................................................................... 21 Statuten van de coöperatie ...............................................................................................................22 Startkapitaal..................................................................................................................................... 23 Financieel plan .................................................................................................................................. 23 Oprichting van een coöperatie ......................................................................................................... 24 5.2 Afhandeling portefeuille......................................................................................................... 24 Portefeuille van sites prioriteren ...................................................................................................... 24 Alternatieven voor een overeenkomst met de eigenaars onderzoeken .......................................... 24 Interesseverklaringen door eigenaars laten ondertekenen (volgens prioritering)...........................25

www.restor-‐hydro.eu

1

5.3 Gedetailleerde architecturale analyse ................................................................................... 25 Technisch plan & documenten voor vergunningen klaar om voor te leggen ....................................25 Overeenkomsten met de eigenaars klaar om te worden ondertekend ............................................25 Gedetailleerd financieel plan .............................................................................................................25 5.4 Fondsenwerving...................................................................................................................... 26 Aanbiedingsprogramma – communicatiecampagne ....................................................................... 26 Subsidies aanvragen ......................................................................................................................... 26 Leningen aanvragen.......................................................................................................................... 26 5.5 Realisatie ................................................................................................................................. 27 5.6 Productie ................................................................................................................................. 27 De productielocatie onderhouden.....................................................................................................27 Elektriciteit verkopen ........................................................................................................................27 Stimuleringsmaatregelen beheren ....................................................................................................27


2

1. Inleiding 1.1

Context

Het RESTOR Hydro-‐project, ondersteund door het IEE-‐programma (Intelligent Energy Europe), wil het potentieel voor micro-‐waterkrachtcentrales in Europa valoriseren. Een van de belangrijkste belemmeringen die het project moest aanpakken, was het financiële aspect: sites voor micro-‐waterkrachtcentrales worden door hun kleine schaal maar al te vaak als niet rendabel genoeg beschouwd voor de banken. De oplossing die in het project wordt voorgesteld, bestaat erin meerdere sites voor micro-‐waterkrachtcentrales binnen een regio te verzamelen en de kosten door een plaatselijke coöperatie te laten financieren. Lokale burgers zullen de mogelijkheid krijgen om een aandeel van het project met mede-‐eigendom te kopen. Meer informatie over het RESTOR Hydro-‐project vindt u op http://www.restor-‐hydro.eu.

1.2

Doel van het document

In dit document wordt stap voor stap uitgelegd hoe zo'n coöperatie moet worden opgericht. Het is gericht op iedereen met basisondernemersvaardigheden die potentieel voor micro-‐waterkrachtcentrales zien in een regio en die bereid zijn dat potentieel aan te boren met een door de gemeenschap gedreven model. Technische en economische veronderstellingen zullen van land tot land verschillen; daarom worden in deze tekst slechts voorbeelden gebruikt. Bij elke stap van het project moet worden onderzocht hoe toepasselijk deze richtlijnen in een lokale context zijn en als gevolg daarvan moet de aanpak dienovereenkomstig worden aangepast.

1.3

Algemeen overzicht

Hieronder vindt u een algemeen stappenplan. We raden u aan dat plan te volgen om een coöperatie te starten, op te richten en te leiden om het potentieel voor micro-‐ waterkrachtcentrales ten volle te benutten. Elke stap zal nauwkeurig worden beschreven en zal worden aangevuld met andere projectdocumenten met inbegrip van de technische, financiële en juridische overzichten (zie het onderdeel "download" van de website).


3

FIGUUR 1 – ALGEMEEN OVERZICHT VAN DE OPRICHTING VAN EEN COÖPERATIE VOOR MICRO-‐ WATERKRACHTCENTRALES


4

2. Coöperaties Een coöperatie is "een autonome organisatie van personen die zich vrijwillig verenigen om hun gemeenschappelijke economische, sociale en culturele behoeften en ambities te behartigen door middel van een onderneming waarvan ze samen eigenaar zijn en die ze democratisch controleren" (definitie van een coöperatie van de Internationale Coöperatieve Alliantie (ICA)). Bij coöperaties gaat het er niet om grote winst voor de aandeelhouders te maken, maar eerder om waarde voor de klanten te creëren; dat zijn de kenmerken die coöperaties zo uniek maken.

2.1

Principes van een coöperatie

Coöperaties kunnen ook volgens een reeks ideale principes van de coöperatieve beweging werken, zoals gedefinieerd door de ICA:

Vrijwillig en open lidmaatschap "Coöperaties zijn vrijwillige organisaties; ze staan open voor iedereen die gebruik kan maken van hun diensten en die verantwoordelijkheid als lid wil opnemen – zonder enige discriminatie op basis van gender, sociale afkomst, ras, politieke voorkeur of religie."

Democratische controle door de leden "Coöperaties zijn democratische organisaties die worden beheerd door hun leden. Zij participeren actief in het uitstippelen van het beleid en in het nemen van beslissingen. Mannen en vrouwen die als vertegenwoordigers werden verkozen, zijn verantwoording schuldig aan de leden. In coöperaties van het eerste niveau hebben leden een gelijk stemrecht volgens het principe: één lid, één stem. Ook coöperaties van andere niveaus zijn democratisch georganiseerd."

Economische participatie door de leden "De leden dragen op een billijke manier bij tot het kapitaal van hun coöperatie en ze hebben er democratische controle over. Gewoonlijk is minstens een deel van het kapitaal gemeenschappelijk eigendom van de coöperatie. Als de leden een compensatie ontvangen voor het kapitaal dat ze als lid inbrengen, dan is dat doorgaans een bescheiden compensatie. De meerwaarde wordt toegewezen aan alle of een deel van de volgende doelen: de ontwikkeling van de coöperatie, bv. door de opbouw van reserves waarvan ten minste een deel ondeelbaar is; restorno’s aan leden in verhouding tot hun transacties met de coöperatie; het ondersteunen van andere activiteiten, goedgekeurd door de leden."


5

Autonomie en onafhankelijkheid

"Coöperaties zijn autonome, zelfredzame organisaties die door hun leden worden beheerd. Als ze overeenkomsten met andere organisaties en/of met overheden aangaan, of als ze extern kapitaal aantrekken, doen ze dat op zo’n manier dat de democratische controle door hun leden en de autonomie van de coöperatie is gewaarborgd."

Onderwijs, vorming en informatieverstrekking "Coöperaties voorzien in onderwijs en vorming voor hun leden, hun verkozen vertegenwoordigers, hun managers en werknemers, zodat zij op een doeltreffende manier kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van hun coöperatie. Zij informeren het grote publiek – vooral jonge mensen en opiniemakers – over de aard en de voordelen van coöperatief ondernemen."

Samenwerking tussen coöperaties "Door samen te werken in lokale, regionale, nationale en internationale structuren, versterken coöperaties de coöperatieve beweging en bieden ze de doeltreffendste dienstverlening aan hun leden."

Aandacht voor de gemeenschap "Coöperaties dragen bij tot de duurzame ontwikkeling van de samenleving in een kader dat door hun leden is gedragen."

2.2

Waarom een coöperatie?

Het coöperatieve model is perfect geschikt voor de exploitatie van sites voor micro-‐ waterkrachtcentrales en het zal: • participatie van de lokale gemeenschap bevorderen, wat de sociale acceptatie van waterkracht zal bevorderen; • de lokale investeringen in de productie van hernieuwbare energie verhogen en alternatieve financieringsmogelijkheden bieden; • de administratieve problemen in verband met vergunningen, belastingen en de werking verminderen door algemene taken samen te voegen; • de investerings-‐ en exploitatiekosten verminderen door de onderhandelingsinvloed van kleine exploitanten voor leveranciers en stroomgebruikers te maximaliseren. Het is belangrijk om in gedachten te houden dat het potentieel van waterkracht vroeg of laat zal worden benut. Door vandaag een coöperatie op te richten, zullen lokale mensen niet worden geconfronteerd met een krachtcentrale in hun achtertuin en het ongemak dat ermee gepaard gaat zonder een deel van de opbrengst ervan te ontvangen. In plaats


6

daarvan zou een coöperatie ervoor zorgen dat zij van de rechtstreekse regionale langetermijnvoordelen kunnen genieten.


7

3. Het project 3.1

Het projectteam

Een typisch coöperatief project wordt door een projectteam geleid. Die groep participanten zal alle noodzakelijke stappen nemen totdat de coöperatie is opgericht. Het projectteam kan bestaan uit iedereen die potentieel in een regio ziet en die een coöperatie wil oprichten om dat potentieel aan te boren. Meestal is het een team van gemotiveerde mensen die het project zullen leiden tot de oprichting van de coöperatie en die al dan niet een rol blijven spelen in de coöperatie eens die is opgericht. Die mensen moeten basisvaardigheden in de volgende domeinen hebben (of in staat zijn om extern advies te vragen): -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐

projectmanagement; communicatie; ondernemerschap; financieel beheer; juridische zaken; technologie en engineering voor micro-‐waterkracht; de elektriciteitsmarkt (vooral de stimuleringsmaatregelen van de overheid, en de rol van de verschillende actoren: transporteurs, leveranciers, toezichthouders, managers van het distributiesysteem, balansverantwoordelijken enz.).

3.2

Voor het project

De activiteiten in deze fase bestaan erin te zorgen dat aan de basisvoorwaarden wordt voldaan: -‐ Het potentieel is echt en bereikt de kritische massa die nodig is om het project te kunnen uitvoeren. -‐ De eigenaars zijn bereid om samen te werken. -‐ Er is geen onmiskenbare juridische of politieke hindernis en er is voldoende belangstelling vanuit de gemeenschap. -‐ De kritische massa hangt af van context tot context. Het project moet vooral groot genoeg zijn om voor de banken aanvaardbaar te zijn en om baat te vinden van schaalvoordelen. PRAKTISCHE VOORBEELDEN: -‐ IN BELGIË W ORDT DE DREMPEL ROND 200 KW EN 2 M W GESCHAT. -‐ IN HET VK HEBBEN W E VOORBEELDEN DIE BEGINNEN BIJ 50 KW (1 PROGRAMMA < HTTP ://WWW .SETTLEHYDRO .ORG .UK /THESCHEME .HTML >).

Potentiële sites zoeken De regio in kwestie moet groot genoeg zijn om voldoende potentieel te bereiken, maar moet nog betekenisvol genoeg zijn voor de burger om er zich cultureel mee te kunnen


8

identificeren, zodat de term "lokaal project" nog steek houdt. Als vuistregel geldt dat een potentiële coöperator (of belanghebbende van de coöperatie) met de auto een van de sites waarin hij heeft geïnvesteerd, tijdens een eendaagse excursie moet kunnen bezoeken. Allereerst moet het waterkrachtpotentieel van de regio worden beoordeeld. Daarvoor bestaan verschillende benaderingen: -‐ met de lokale bevolking praten, vragen waar er oude molens of andere structuren zijn; -‐ op kaarten kijken, d.w.z. rivieren onderzoeken; -‐ naar de bibliotheek gaan en zoeken naar geschiedkundige verwijzingen naar oude molens; -‐ op de Restor Hydro-‐molenkaart zoeken. Daarnaast moet het belang van de eigenaar of ontwikkelaar worden onderzocht; een zeer cruciale activiteit die goede communicatieve vaardigheden vereist. Zodra de besluitvormer is gevonden, moet het projectteam hem en/of haar benaderen en de doelstellingen van het project uitleggen en de voordelen die het de gemeenschap zou brengen. Financiële overeenkomsten kunnen op dit punt niet worden afgesloten, aangezien die van de rentabiliteitsstudie afhangen die in een later stadium wordt uitgevoerd. Maar dit is wel het moment waarop de besluitvormer een samenwerking moet overwegen. Zo niet, moet de site worden geschrapt.

Sponsors zoeken Zodra u voldoende interessante sites hebt, is het tijd om binnen de gemeenschap op zoek te gaan naar geïnteresseerden. U zou ten minste mensen uit de volgende groepen moeten vinden die bereid zijn het idee te ondersteunen: -‐ -‐ -‐ -‐

moleneigenaars; gemeentes; groepen burgers; onderwijsnetwerken.

Steun van die mensen zal van essentieel belang zijn voor het opstarten van uw initiatief. Als niemand in uw gemeenschap van de voordelen van het project kan worden overtuigd, dan zal het project simpelweg geen succes worden.


9

4. Algemeen financieel plan Gebruik de template "algemeen financieel plan" om de rentabiliteit van uw projectportefeuille te bepalen. Vul de veronderstellingen in onder de tab "veronderstellingen" en bekijk de resultaten onder de tabs "resultaten" en "grafieken". Wees voorzichtig en wijzig geen andere tabs of formules. Hoewel de template door iedereen kan worden gebruikt, moet die worden opgesteld door mensen met de volgende vaardigheden: -‐ Inzicht in de technische aspecten van de productie van micro-‐waterkracht in het algemeen: de technische veronderstellingen zijn essentieel in het model, en verkeerde veronderstellingen kunnen tot verkeerde conclusies leiden. -‐ Inzicht in de economische aspecten van energieproductie: de economische en boekhoudkundige veronderstellingen hebben ook een diepe impact op de algemene cijfers. Om de eindresultaten te kunnen interpreteren, is ook enige kennis van financieel beheer en boekhouden noodzakelijk; de template is namelijk bedoeld om de introductie met professioneel advies te vergemakkelijken en vervangt professioneel advies niet.

4.1

Beperkingen van het model

Om het model niet nodeloos gecompliceerd te maken, moet GEEN rekening worden gehouden met de volgende aspecten. Zorg ervoor dat deze vereenvoudigingen in uw situatie aanvaardbaar zijn (d.w.z. met een minimale impact op de resultaten): Item

Reden

btw

Er wordt geen rekening gehouden met btw, omdat coöperaties in de meeste EU-‐landen btw-‐neutraal zijn. Er is echter wel een impact op de cashflow (tot 3 maanden vertraging om de btw gelijk te laten uitkomen) die over het hoofd wordt gezien.

Wettelijke reserve

In de meeste EU-‐landen moeten coöperaties een percentage voordelen in een wettelijke reserve zetten totdat die reserve 10% van het vast kapitaal is. Aangezien het vast kapitaal eerder klein is in vergelijking met de voordelen, heeft het daardoor geen significante invloed op de cijfers.


10

Exacte tijdlijn van Het model gaat ervan uit dat geld direct na het inkomend en uitgaand aanbiedingsprogramma beschikbaar zal zijn. Het kan echter kasgeld even duren voordat subsidies zijn overgeschreven of voordat geld daadwerkelijk van de leden van de coöperatie wordt geïnd. Hetzelfde geldt voor de inkomsten uit de verkoop van elektriciteit; het model gaat ervan uit dat het geld beschikbaar zal zijn in hetzelfde jaar als waarin de elektriciteit wordt geproduceerd. Het kan echter zijn dat de factuur met een vertraging van enkele weken/maanden wordt verzonden en het geld overgeschreven. Anderzijds nemen we aan dat al het projectwerk (civiele werkzaamheden, consultancy enz.) meteen wordt betaald, hoewel gunstigere betalingsvoorwaarden kunnen worden overeengekomen met de leveranciers.

4.2

Constanten die worden gebruikt

Naam

Voorgestelde standaardwaarde

Alternatieven en uitleg

# uur

8.766 uur/jaar

Aantal uur per jaar

CO2-‐ equivalent

542 kg/MWh

Van http://www.carbontrust.com

Verbruik van een huishouden

3,50 MWh/jaar

Van http://www.renewresources.com/tag/household-‐ consumption/

4.3 Algemene veronderstellingen (technische en economische) De RESTOR Hydro-‐adviescommissie (gehouden op 30/07/2013 in Brussel) heeft geadviseerd om twee financiële plannen op te stellen: een normaal plan met realistische veronderstellingen en een plan voor de bank. De redenering erachter is dat de bank, in het kader van projectfinanciering, op veilig moet spelen (een percentiel van 10) op het vlak van prijsonzekerheid en operationele risico's. Veronderstellingen voor de bank zijn in KLEUR aangeduid naast de normale uitleg. Naam


Voorgesteld bereik


11

Aantal vollasturen

Tussen 4.000 en Hangt af van de technologie (onderhoud 6.000 uur per jaar enz.) en de omgeving (vorst, overstromingen van de rivier, droge periodes). VOOR DE BANK: PERCENTIEL VAN 10 IS GEBASEERD O P D E D EBIETDUURLIJN (FDC, FLOW D URATION C URVE )

Indexatie (kosten van levensonderhoud)

Ongeveer 2%

Beste plan gebaseerd op historische waarden en voorspelling van het BCE VOOR DE BANK: 2,5%

Indexatie (energieprijzen)

Ongeveer 5%

Beste plan gebaseerd op historische waarden en voorspellingen van deskundigen (economen, energiespecialisten enz.) VOOR DE BANK: WEGENS DE ONZEKERHEDEN IN DE E VOLUTIE V AN D E E NERGIEPRIJZEN

(SCHALIEGAS…) IS EEN INFLATIE VAN DE ENERGIEKOSTEN V AN 1% E EN M AXIMUM I N E EN VOOR D E B ANK A ANVAARDBAAR F INANCIEEL PLAN .

4.4 Veronderstellingen van de opbrengsten en uitgaven van de coöperatie Naam

Voorgesteld bereik


Beheerkosten

€ 5.000 tot € 25.000/jaar

Nodig om de coöperatie elke dag te kunnen leiden. Dat omvat boekhoudkundige kosten, wettelijke verplichtingen, verschillende belastingen op activiteiten, administratiekosten enz. Het hangt grotendeels af van het feit of het dagelijkse beheer aan een extern bedrijf wordt uitbesteed (dat kan duur zijn).


12

Stimuleringsmaatregelen voor een groene/gedecentraliseerde productie

Afhankelijk van het land – meestal € 25 tot € 100/MWh

Stimuleringsmaatregelen van de overheid voor de productie van groene energie kunnen maatregelen zijn gebaseerd op een certificaat of op een feed-‐in-‐tarief. In sommige landen bestaan er ook ecolabelsystemen (certificaat van oorsprong) en vergoedingen door neteigenaars om de netten te stabiliseren.

Elektriciteitsprijs B2B

€ 20-‐60/MWh

Elektriciteitsprijs (excl. btw) bij verkoop aan energieleveranciers

Elektriciteitsprijs B2C

€ 150-‐250/MWh

Elektriciteitsprijs (excl. btw) bij verkoop aan eindgebruikers (gemiddelde dag-‐ en nachtprijs)

Compensatie voor de eigenaar

€ 0-‐15/MWh

Er zijn verschillende manieren om de eigenaar van de site te compenseren voor het gebruik van zijn site door de coöperatie om elektriciteit te produceren (zie paragraaf...). Het is zinvol om een cijfer te nemen dat evenredig is met de geproduceerde elektriciteit, want: -‐ het is eerlijk om volgens de omvang en het potentieel van de site te vergoeden; -‐ dat is een soort stimuleringsmaatregel voor de eigenaar om de productie van elektriciteit te steunen.

% korting voor lokaal verbruik

5-‐15%

Dat is een stimulans voor de eindgebruiker om voor lokaal geproduceerde elektriciteit te kiezen in plaats van elektriciteit van hun oude leverancier.

Belastingtarief

25-‐50%

Meestal tussen 25% (verlaagd tarief voor bedrijven met een sociaal oogmerk) en 34%


13

Afschrijvingsduur

15 tot 40 jaar

Tussen 15 jaar (=looptijd van de lening) en 40 jaar (=verwachte levenscyclus van het materiaal)

# jaar zonder dividenden

2-‐4

Het is verstandig om het kapitaal niet te verdelen totdat er inkomsten worden gegenereerd.

Dividenden achteraf

3-‐6%

Wordt elk jaar door de algemene vergadering gestemd op basis van de jaarwinst die door de wet kan worden gelimiteerd.

4.5 Veronderstellingen van de financiering van de coöperatie Naam



% gefinancierd door de bank

40-‐65%

Voor een pilootproject adviseren we een getal onder de drempel van 50%, omdat banken zo zullen worden gerustgesteld door het aandeel kapitaal dat op een andere manier wordt verzameld.

Looptijd van de lening

Ongeveer 15 jaar

De meeste banken laten geen langere looptijd toe. 10 JAAR IS ZELFS BETER EN REALISTISCHER

Interest van de lening

2-‐7%

Hangt af van de onderhandelingen met de banken.

% gefinancierd door Tot 35% premies en subsidies

Voornamelijk structuurfondsen (maar andere fondsen kunnen in een bepaalde regio of land van toepassing zijn)

Prijs per aandeel

In de meeste EU-‐landen is er geen verplichting. Een hoge prijs zal meestal het aanbod tot rijke mensen beperken.

Meestal rond de € 250


14

% ter plekke verbruikte elektriciteit

0-‐100%

Dat komt overeen met het percentage geproduceerde elektriciteit waarvan wordt verwacht dat die ter plaatse zal worden verbruikt. De rest zal aan de elektriciteitsmarkt worden verkocht. Dat hang af van: -‐ de technische/praktische mogelijkheid om directe lijnen of een klein lokaal distributienetwerk te creëren; -‐ de wettelijke mogelijkheid om energie lokaal te verdelen; -‐ de aanwezigheid van vraag in een eerlijke omgeving. Dat is een essentieel element voor de rentabiliteit, aangezien energie die lokaal wordt verbruikt aan een veel hogere prijs (B2C) kan worden verkocht dan de elektriciteit die aan de elektriciteitsmarkt (B2B) wordt verkocht.

Merk op dat het percentage gefinancierd door het aanbiedingsprogramma van de andere 2 percentages zal worden afgeleid.

4.6

Veronderstellingen van initiële investeringen/globaal

Naam

Voorgesteld bereik


Opstartkosten van een coöperatie

€ 5 tot € 25.000

zie paragraaf "startkapitaal"

4.7

Veronderstellingen van initiële investeringen/site

Naam

Voorgesteld bereik


# sites

1-‐20

Zorg ervoor dat de kritische massa wordt bereikt.


15

Gemiddeld productievermogen

5-‐100 kW

Gemiddelde binnen de portefeuille. Dat is een belangrijke factor in de berekening van de winstgevendheid. Het productievermogen moet de verwachte werkelijke productiecapaciteit zijn, niet de ontwerpcapaciteit.

Verbinding met lokale gebruikers

Ongeveer € 2.000/verbruikspunt

Kan hoger zijn als er wegen moeten worden overgestoken of lange afstand afgelegd enz.

Eenvoudige aansluiting op Ongeveer € 1.000 het net

Op het laagspanningsnetwerk (d.w.z. voor beperkt productievermogen)

Technische voorstudie, vergunningen, milieueffectbeoordeling

€ 2.000-‐10.000

Zie paragraaf "startkapitaal"

Uitrusting, civiele werkzaamheden, technisch projectmanagement

€ 20.000-‐200.000

Hangt grotendeels af van de grootte. Vergeet de kosten van de visbypass niet indien van toepassing (kan 5 tot 20% van de totale investeringskosten zijn).

4.8

Veronderstellingen van terugkerende kosten/site

Naam



Onderhoudskosten

Ongeveer € 2.000/jaar/site

Onderhoudscontract, reserveonderdelen, regelmatig bezoek enz.

Verzekeringskosten

Ongeveer € 1.000/site

Brand, vandalisme, verplichte verzekeringen enz. Er wordt geen rekening gehouden met een verzekering die gederfde inkomsten compenseert in geval van onverwachte gebeurtenissen.


16

4.9

Interpretatie van de resultaten: globale cijfers

Item

Reden

Productievermogen

Totaal productievermogen

Geproduceerde energie

Totale hoeveelheid geproduceerde energie die per jaar wordt verwacht.

# huishoudens consumptie equivalent

De opgewekte energie komt overeen met het jaarlijkse verbruik van dat aantal huizen.

Gespaarde CO2

Totale hoeveelheid gespaarde CO2

Totale investering

Technische voorstudie, vergunningen, milieueffectbeoordeling

Zie hierboven (totaalcijfers)

Uitrusting, civiele werkzaamheden, technisch projectmanagement


Coöperatie oprichten


Aansluitingen

Netaansluiting + lokale aansluitingen (indien van toepassing)

-‐ Financiering door banken

De kritische massa van 1 miljoen euro moet worden bereikt.

-‐ Financiering door subsidies Zie hierboven (totaalcijfers) -‐ Financiering door het aanbiedingsprogramma


# aandelen nodig

Statistisch gezien (van coöperaties in België gebaseerd op aandelen van € 250) bezit een familie 4 aandelen.

Totale inkomsten

-‐ Van stimuleringsmaatregele n -‐ Van B2B


Zie hierboven (totaalcijfers) Zie hierboven (totaalcijfers)

17

-‐ Van B2C Totale uitgaven


-‐ Exploitatiekosten

Onderhoud en verzekeringen

-‐ Beheerkosten


-‐ Compensatie voor de eigenaar


EBITDA

Financiële verhouding die staat voor "winst vóór rente, belastingen, afschrijvingen en herwaarderingen". Een goede manier om de rentabiliteit van de activiteiten te beoordelen.

EBITDA per aandeel

EBITDA per aandeel

Aflossing van de lening

Annuïteit van de banklening

Afschrijvingen

Jaarlijkse afschrijving van de investering

Terugverdienperiode

De tijd die nodig is om de kosten van een investering terug te verdienen. Dit soort projecten heeft meestal een terugverdienperiode tussen 15 en 20 jaar. Projecten met terugverdienperiodes langer dan 25 jaar moeten zorgvuldig worden overwogen.

IRR

Interne-‐opbrengstvoet (Internal Rate of Returns), gebaseerd op de EBITDA vs. opbrengst, voor 25 jaar

4.10

Interpretatie van de resultaten: cashflow

De eerste grafiek toont de evolutie van de cashflow voor de eerste 27 jaar.


18

1,200,000 1,000,000 NeXo cashflow

800,000 600,000

NeXo cashflow uit bedrijfsacZviteiten

400,000

NeXo cashflow uit financieringsacZviteiten

200,000

Inkomsten (geïndexeerd)

0 -‐200,000

1

3

5

7

9 11 13 15 17 19 21 23 25 27

-‐400,000

FIGUUR 2 – VOORBEELD VAN DE EVOLUTIE VAN DE CASHFLOW VOOR DE EERSTE 27 JAAR De inkomsten zijn de inkomsten verkregen uit de verkoop van elektriciteit. De netto cashflow uit de bedrijfsactiviteiten zijn de inkomsten min de kosten om elektriciteit te produceren (verzekering, onderhoud, interest van de lening, administratieve kosten enz…). De netto cashflow uit de financieringsactiviteiten zijn de kosten in verband met de financieringsactiviteiten: aflossing van het geleend kapitaal en dividenden. De netto cashflow is de som van de netto cashflow uit de bedrijfsactiviteiten en de netto cashflow uit de financieringsactiviteiten, d.w.z. de totale hoeveelheid contant geld die elk jaar in (of uit) het bedrijf stroomt. En een gedetailleerdere verdeling voor het 10e jaar:

42,158 47,738

inkomsten op. kosten

135,182

interest lening 401,997

kapitaal lening belasZngen dividenden

31,328 86,328

59,262

neXo cashflow

FIGUUR 3 – VOORBEELD VAN DE VERDELING VAN DE CASHFLOW VOOR HET 10E JAAR Operationele kosten: Alle kosten in verband met de productie van elektriciteit (onderhoud, verzekering, beheerkosten en compensatie voor de eigenaar).


19

4.11

Interpretatie van de resultaten: rentabiliteit

1,200,000

1,000,000

800,000

600,000

EBITDA NeXowinst na belasZngen (geen gerapporteerd verlies)

400,000

Inkomsten (geïndexeerd) 200,000

0 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 -‐200,000

-‐400,000

FIGUUR 4 – VOORBEELD VAN DE EVOLUTIE VAN DE RENTABILITEIT VOOR DE EERSTE 27 JAAR En een gedetailleerdere verdeling voor het 10e jaar: inkomsten

47,738

op. kosten

143,215

afschrijving

401,997 120,453

interesten belasZngen

31,328 59,262

neXowinst en -‐verlies

FIGUUR 5 – VOORBEELD VAN DE VERDELING VAN DE WINST VOOR HET 10E JAAR


20

5. Aan de slag 5.1

De juridische entiteit voor de coöperatie oprichten

Om een coöperatie op te richten, zal het projectteam de volgende vier verplichte elementen moeten verzamelen: -‐ -‐ -‐ -‐

oprichters; statuten van de coöperatie; startkapitaal; financieel plan.

Oprichters Een lokale coöperatie moet door gemotiveerde lokale actoren worden gestart en geleid. Dat is de belangrijkste succesfactor in een dergelijke onderneming, en de enige manier om de levensvatbaarheid op lange termijn en blijvende lokale betrokkenheid en voordelen te garanderen. Die actoren zullen in de statuten van de coöperatie worden vermeld en zullen aanwezig moeten zijn bij de oprichting (of anders moeten ze een afgevaardigde sturen). De oprichters zijn meestal: -‐ gemeentes; -‐ (private of publieke) bedrijven die in het kader van een MVO-‐programma handelen; -‐ geëngageerde particulieren, van een bestaande (of voor dit doel opgerichte) lobby van burgers, verenigingen, scholen, of andere coöperaties die de filosofie en waarden van de lokale coöperatie delen; -‐ eigenaars van sites; -‐ leden van het projectteam. Er zijn 2 soorten oprichters: Oprichters die investeren Dit moeten invloedrijke mensen zijn die interesse tonen of iedere andere groep die in het project gelooft en bereid is aan het startkapitaal bij te dragen. Oprichters die besturen Dit zijn typisch lokale mensen die niet alleen voor een deel van het kapitaal zorgen, maar die ook de stuurgroep voor de eerste periode zullen vormen. De beslissing om een oprichter te zijn die al dan niet bestuurt, hangt af van de bereidheid van de particulier (of het bedrijf) om een actieve rol te spelen. Merk op dat ten minste één (idealiter tussen drie en tien) oprichter bereid moet zijn die rol te spelen, aangezien dat verplicht is om een coöperatie op te richten.


21

Statuten van de coöperatie Het projectteam zal dan starten met een template van statuten voor coöperaties (van een soortgelijke bestaande coöperatie in dezelfde juridische context, gevonden op een website van de overheid, of verschaft door een jurist) en zal die op basis van de input van de oprichters bijwerken. Ten eerste moet het projectteam overwegen om accreditaties te verkrijgen (als die in de regio bestaan). Die overeenkomsten kunnen moeilijk te verkrijgen zijn, aangezien een aantal voordelen en beperkingen aan de accreditatie zijn verbonden. Sommige activiteiten zullen regelmatig moeten worden uitgevoerd (rapportage enz.) om de accreditatie te houden. Die opties moeten zorgvuldig worden geëvalueerd met de oprichtende leden (en een juridisch adviseur indien nodig). VOORBEELD IN BELGIË: -‐ GOEDGEKEURD DOOR DE NATIONALE RAAD VOOR DE COÖPERATIE -‐ COÖPERATIE "MET SOCIAAL OOGMERK" -‐ Item

Voorgestelde Alternatieven en uitleg standaardwaarde

Naam

n.v.t.

Zorg ervoor dat die nog niet is gebruikt.

Hoofdkantoor

n.v.t.

Duur

onbeperkt

Normaal gesproken wordt een coöperatie voor onbepaalde tijd opgericht.

Identiteit van de oprichters

n.v.t.

Kapitaal & prijs van de aandelen

€ 18.600 -‐ € 250

Afhankelijk van het land – het bedrag dat zal worden vrijgegeven en de herkomst van het kapitaal moeten worden vermeld. Een hoge koers van het aandeel zal meestal de toegang tot rijke mensen beperken.

Begin en einde 1 januari – 31 van het december maatschappelijk jaar


22

Hoe voordelen zullen worden verdeeld

Wettelijke Andere projecten kunnen aan sociale, educatieve of reserve – milieudoeleinden worden verbonden. Dat garandeert de dividend – coöperatieve gedachte. andere projecten

Stuurgroep

Mandaat (rol en verantwoordelijkheden), vergoeding, samenstelling, verkiezing, bijeenkomst, uitsluitingen

Maatschappelijk doel

Commerciële activiteiten

Algemene vergadering

Plaats en datum van de algemene vergadering, en organisatie van de stemmen

Leden van de coöperatie

Toelatingsvoorwaarden (aftreding en uitzetting) – hoe aandelen kunnen worden verkocht, overgedragen enz.

Het is sterk aangeraden om advies van een juridisch specialist in dit proces in te winnen.

Startkapitaal Startgeld is nodig om de eerste activiteiten van de coöperatie te financieren tot externe geldbronnen worden aangeboord. Er is een minimumkapitaal verbonden met de coöperatieve rechtsvorm en een wettelijke verplichting om een deel ervan vrij te maken. Dat minimumkapitaal is echter waarschijnlijk niet genoeg om de nodige activiteiten te financieren om de coöperatie op te richten. VOORBEELD VOOR BELGIË: M IN. KAPITAAL = € 18.600, ¼ M OET W ORDEN VRIJGEMAAKT M ET EEN MIN . V AN 6.200. VOOR E EN C OÖPERATIE M ET "SOCIAAL O OGMERK ": M IN . K APITAAL = € 6.200. KAPITAAL NODIG OM DE COÖPERATIE OP TE RICHTEN: € 20.000 Kosten die het startkapitaal moet dekken: -‐ -‐ -‐ -‐ -‐

oprichting van de juridische entiteit (juridische kosten, vergoeding van de jurist...); afhandeling portefeuille; gedetailleerde architecturale analyse; gedetailleerde financiële analyse; fondsenwerving.

Die activiteiten worden later in dit document besproken.

Financieel plan Het financieel plan zoals opgesteld in de prospectiefase kan worden gebruikt nadat de veronderstellingen zijn besproken en aangepast met de oprichters. Zorg ervoor dat het financieel plan nog steeds winstgevend is, nadat de uitgangspunten zijn veranderd. In het bijzonder de strategie over hoe geproduceerde elektriciteit moet worden gevaloriseerd,


23

moet worden bevestigd: lokaal verbruik versus verkopen aan de elektriciteitsmarkt (hangt vooral af van stimuleringsmaatregelen van de overheid).

Oprichting van een coöperatie Verzamel alle bovengenoemde documenten en maak een afspraak met een notaris. Alle oprichtende leden moeten aanwezig zijn of een afgevaardigde sturen (vergeet de juridische documenten niet: identiteitsbewijzen of volmacht).

5.2

Afhandeling portefeuille

Portefeuille van sites prioriteren Dit wordt herhaald tot een haalbare, winstgevende en voor de bank aanvaardbare portefeuille is geïdentificeerd. Criteria van de aanvaardbaarheid voor banken hangen grotendeels af van de totale grootte en variëren veel van land tot land. Winstgevendheid is vooral gekoppeld aan de grootte (hoe groter de site, hoe winstgevender) en de technische beperkingen (veel civiele werkzaamheden of moeilijke netaansluitingen kunnen de projectkosten drastisch beïnvloeden). Haalbaarheid is vooral gekoppeld aan de grootte (hoe kleiner, hoe eenvoudiger om te realiseren) en de moeilijkheid om vergunningen te verkrijgen.

Alternatieven voor een overeenkomst met de eigenaars onderzoeken Het is nuttig om de eigenaars een reeks alternatieve compensatiemechanismen uit te kunnen leggen, wanneer ze formele interesse voor het project tonen, zelfs als de gekozen mechanismen pas later zullen worden geformaliseerd. Merk op dat die stap kan worden overgeslagen als die al voor dezelfde juridische context werd genomen (dat zou bv. een document van het RESTOR Hydro-‐project voor elke pilotland moeten zijn) en later in het project kan worden genomen. De criteria ter ondersteuning van de mechanismen moeten van die aard zijn dat de compensatie: -‐ billijk is voor de eigenaar, zodat de coöperatie zijn site kan exploiteren ondanks alle negatieve gevolgen voor hem (de toegang tot zijn eigendom, lawaai...); -‐ fiscaal optimaal is voor de eigenaar, afhankelijk van zijn situatie (particulier, bedrijf enz.); -‐ een billijke uitgave voor de coöperatie is voor de inkomsten gegenereerd door de exploitatie van de site. De compensatie mag de winstgevendheid van het project niet hinderen; -‐ zowel de continuïteit van de coöperatie (minimaal 20 jaar moet worden vastgezet) als een vervroegd exitplan voor de eigenaar verzekert, zonder dat de coöperatie haar investering verliest als het exitplan wordt geactiveerd. Concreet houdt dat in:


24

-‐ De voordelen van de krachtcentrale ontvangen en ervan genieten (kosten of coöperatieve aandelen "inbreng in natura"). -‐ Langetermijnovereenkomst voor de exploitatie (kosten of gratis/goedkopere elektriciteitsproductie). In verband met het vervroegd exitplan zouden we de eigenaar de mogelijkheid kunnen bieden het vruchtgebruik terug te kopen of het huurcontract te verbreken bij het kopen van materiaal aan een vooraf bepaalde prijs (investering -‐ afschrijving + vergoeding op basis van de geschatte gederfde inkomsten voor de levenscyclus van de installatie). Er moet professioneel advies worden gezocht (bij een jurist) over juridische en fiscale aspecten.

Interesseverklaringen door eigenaars laten ondertekenen (volgens prioritering) Formele interesse van de eigenaars moet worden verzameld in de vorm van ondertekende "Interesseverklaringen". Dat is een niet-‐bindende brief die de interesse van de eigenaar voor het project formaliseert en zijn bereidheid om samen te werken en om een overeenkomst met de coöperatie na te streven. Het is belangrijk om de kans te minimaliseren dat het project in een later stadium moet worden gestopt met een enthousiaste, maar twijfelende eigenaar, en om de rijpheid van het project laten zien aan andere belanghebbenden (met name banken).

5.3

Gedetailleerde architecturale analyse

Technisch plan & documenten voor vergunningen klaar om voor te leggen Deze stap wordt hier niet beschreven, omdat het deel uitmaakt van het "technisch draaiboek" (onder "download" op de website van het project).

Overeenkomsten met de eigenaars klaar om te worden ondertekend Nu precies bekend is wat de voorgestelde technische oplossingen zijn en daarmee de gevolgen voor de eigenaar en nu we weten wat de verwachte inkomsten zijn en hoe zeer de exploitatie kan worden onderhouden, is het tijd om de onderhandelingen met de eigenaar af te ronden en uiteindelijk een overeenkomst af te sluiten.

Gedetailleerd financieel plan Deze stap wordt hier niet beschreven, omdat het deel uitmaakt van het "financieel draaiboek" (onder "download" op de website van het project).


25

5.4

Fondsenwerving

Aanbiedingsprogramma – communicatiecampagne Het aanbiedingsprogramma is een communicatiecampagne om de lokale burgers aan te moedigen om in het project te investeren. Het kan volgende vormen aannemen: • folders waarin de projecten, de geschiedenis, en het doel en het lokale voordeel voor de gemeenschap worden beschreven; • een speciale website met aanvullende achtergrondinformatie, waaronder links naar andere coöperaties en voorbeelden van andere gemeenschappen en actoren die met succes gelijkaardige programma's hebben geïmplementeerd; •

informatie voor de lokale pers in print, radio, televisie en sociale media;

• lokale infosessies, de hoeksteen van de financieringsinspanningen. Voorlichtingsevenementen in openbare gebouwen waar potentiële investeerders zich direct tot de lokale actoren en hun buren kunnen richten, zullen het vertrouwen in het voorgestelde programma verder ontwikkelen en hen op de voordelen wijzen. De campagne zal het project (sites, technologie, kosten, actoren, timing) uitleggen, de voorwaarden voor inschrijving , de risico's en verwachte opbrengst, het bestuur en de principes van de coöperatie, de toegevoegde waarde voor de regio, enz. Het is aangeraden om hulp en steun van overheden en bestaande groepen te zoeken: gemeentes kunnen een ontmoetingsplaats bieden en lokale pers kan reclame maken voor het evenement enz.

Subsidies aanvragen Diverse programma's voor herontwikkeling zijn beschikbaar in verschillende gemeenschappen. Programma's voor het behoud van historisch erfgoed en voor economische versterking worden vaak gefinancierd op lokaal, gemeentelijk, regionaal of nationaal niveau, waarbij op elk niveau verschillende eisen worden gesteld die al dan niet met andere programma's kunnen worden gecombineerd. De aanvraagprocedures moeten strikt worden nageleefd en vereisen een gedetailleerde en doordachte holistische benadering. Deze stap wordt hier niet beschreven, omdat het deel uitmaakt van het "financieel draaiboek" (onder "download" op de website van het project).

Leningen aanvragen Banken en andere financieringsprogramma's zijn beschikbaar, met name voor de gemeenschap en groene projecten. Een bank verzekeren dat aan de zorgvuldigheidseisen werd voldaan en alle noodzakelijke en mogelijke risico's werden beperkt, is echter een tijdrovend en precies proces. Zodra er voldoende lokale financiering is verzameld om de


26

financiële risico's te beperken, kunnen specifieke uitleeninstellingen worden gecontacteerd voor verdere ondersteuning van het project.

5.5

Realisatie

Zodra al die stappen succesvol zijn afgerond, kan de coöperatie de definitieve "GO/NO GO"-‐beslissing nemen om contracten af te sluiten om de sites te bouwen. Andere activiteiten omvatten: -‐ het opstellen van commerciële contracten om de elektriciteit te verkopen (aan eindgebruikers of aan de elektriciteitsmarkt); -‐ de registratie als producent van groene energie (afhankelijk van het land, gerelateerd aan stimuleringsmaatregelen van de overheid).

5.6

Productie

De productielocatie onderhouden Regelmatige bezoeken en preventief onderhoud kunnen nodig zijn naast het onderhoudscontract met de leverancier. Idealiter kan dat worden uitgevoerd door de eigenaars van de site, afhankelijk van de overeenkomst.

Elektriciteit verkopen Dat houdt ook de facturatie en follow-‐up in.

Stimuleringsmaatregelen beheren Aan stimuleringsmaatregelen van de overheid zijn verplichtingen en beheerwerk verbonden, of ze nu zijn gebaseerd op certificaten of op feed-‐in-‐tarief. Verwijzingen Verwijzing Organisatie

Titel

1

ADEME

GIDS VOOR HET HERSTEL VAN WATERMOLENS MET HET OOG OP PRODUCTIE VAN ELEKTRICITEIT (FR)

2

SAW be

Coöperatie: handleiding (FR)

3

Esha

Publicaties van Sherpa (EN)


27

coopguidelines

Recommend Documents