- h -
ko men , z oa ls we I voorge s t e ld is d oor Oud e n Homm e, hi j dan een a n der s t a n d p u n t in neemt . De heer Witte i s va n menin g , dat d e cl a r a toire be pa l i nge n , d i e gee n d ir ecte r echtswerking no c h r e ch t scolI sequ e nt i es he bbe n , v a n ge en e n k e l nut zi jn . Bi j dit s o ort b epalingen moet de toeli c hting d e inhoud e r v a n wa a r ma k e n . Vo or t s zijn deze bepa li nge n vat baar vo o r v e l e in terpr etaties . Spr ek er acht d e b e pali ng v an a rt ikel STG 1 ni e t z i nv o l . Al b ehoeft hi j hiervan ge en a a nte ken i ng i n het ra p p o r t , t oc h wil hij d i t hier ui t d r u k k elijk s te l l e n om b ij de b eh a lld e l in g v an de s o c ia le g r on d r e ch t en ni et van i ncons eque ntie b e t i c h t te word en . De v oo rzitter mer k t op, d a t de ]J e p alin g v an ar tikel STG 1 g e e n d e cl ar a t o i F e bepa ling i s, maar d at d e z e e en rech tspl icht van d e Stat e n - Ge neraa l f ormlliee rt . Bo v e n d i en g ee ft de bepal in g ee n re cht s grond vo o r d e b e v o e g dh ed en we l k e in d e vo lge nde ar t i ke le n v e rm e l d wor de n .
Ij l a d 7. i j de 1 -
9
Ar t ik e l STG 2, ee r st e l i d; st e l se l
tw e ekamer -
De h e er ~ i~ o ns noe mt v e r s c h i l l e nd e red ene n we lk e ZIJ n aan g e vo erd voor e e ll tw eek a me r stel s el . I n fe de r a l e st aten lle eft het tw e ek a mer s t e l s el ee n n a tuu rlij ke fun c tie . Ui s t or i s ch b e z i en i s ( me t n a me in Eng e la n d ) h et tw eekam er s t el s e l g eri ch t op b e s cherm i ng v an ee n gep r ivil egie er de k l a s se . La t e r werd d e ge da c hte g e o p p e r d , d a t ee n tw ee k amer ste lse l e en bolwer k vo o r d e t r o on ver sc ha f te . Een and e r e opva t tin g zag i n het st e l s e l een wa a r b org t e g e n de waan va n d e d a g . Di t a l les klink t nu niet me er ge l o o f waa r d i g . Er blijf t t hans no g ee n aa nvaar db are re de n ov er : d e mog e l i j k h e i d van r evi sie . Het k an nu t ti g zi jn , a l s d e zake n nog een s extra be zi en wo r d e n . Voorts k an d e pu b lieke opi n ie , d i e pas t ij d en s of na d e behandel in g in d e Tweede Kamer zic h i s gaa n r o e re n , z ic h nu ric hte n op de b ehande ling in de E erste Ka me r . Spre ke r n o e mt a ls ge va l l e n waar in de Eer s t e Kame r ee n doo r d e Tweede Ka me r ilang e n ome n v o orste l afst emd e : h et Be lg isc h -N ed er l a n ds Verdrag , d e ~, e st i e terza k e van d e z ome r t i j d , de vo e tb al t oto e n d e a r ellie f we t. Teg e n h et ar gumen t v a n de r evisie word t wel in g eb r a c h t , d a t hier s p rak e is v an ee n v erkap t geb r u i k mak e n v al l e e n r e ch t v an ame n d e me n t . Spreke r wij s t erop , d a t in Dene mark e n , b ij de af s c h aff in g van d e re v is i e - k a me r , de mog eli j k h e i d v an een r ef er endum is ge sch ap en om d e p ubli eke op i ll i e ge legen h e i d te g e ve n invloe d u i t te oefenen, h e t ge en ook ee n re vi siemog e li j kh e i d inh oud t . Ten aanzi en v a n d e wi jz e vun s a me n s t e l l i ng mer k t s p r e k e r op , d at d e h ui di g e same nst e lli llg sw i jze i n 1848 e en tro u va i l le wa s van d ' En g elbr on n e r, amb t en aar bij he t De p a r t e men t v a n Bi n n e n l an d s e Za ke n . Spre ker z ie t gee n e n kel e r e d e n voor e e n gewe ste li j k e . v e r-t e g e nwoo r d i g i n g i n d e Ee r ste Ka me r . h'or dt een re fe re ndum a ls re v is i e mogelij kh ei d v e r wo r p en, d an kan s p r e ke r zic h h an dh av i n g va n d e Eer s te Ka me r ind en k en . We l di en e n i n dat geva l d e b e v o e g dh eden e n de wijze van s a me ns t e l l i ng ervan b e zi en te wor de n . Sp r e k e r v o elt we l voor h e t Noo r se st e l s e l , z oa l s d a t g es c h e ts t is i n d e bij l ag e b i j vol gnuw ner 969 . Spr e k er zoe kt n a a r e e n systeem , wa arbij d e kiezer s zich 66n maa l u i t s p r e k en , en waar b i j veel z a ke n a l lee n in 66 n Ka mer word en behand eld . Een r ev i s i emo g e l i j k h e i d v oor b epaa l d e ge vall en ach t s p r e k e r nu t t i g .
- De -
- 5 -
De h eer Cr amer s t e mt in met het b e t o o g v an d e h e er S iJ~ . Spr eker me r kt op , dat we l i s wa a t - in h e t rapport d e voo r- e n tegen a r~ lme l l t e n ge n oemd wo rd en , ma ar d a t h et doe l v a n d e Eer ste Kame r niet gello emd wordt . S pre k e r mee n t , d a t d e r e vi sie d a t d o el zo u z i j n . Wa n neer men h e t da a rover ee ns i s, d an ka n vanuit lleze achter grond v er der gepra at worde n over d e b e voe g d hede ll van d e Ee rs t e Ka nl e l' . Het in i ti a Li ef r e c! l t b e e f t lle E e r s t e Ka mer in d a t ge va l b . v . ni e t n odi g . De opv at ti n g v a n P o l lerua ( g ewe st e lijk e v ert e g e nwoo r di g i n g ) e n d i e va n Jo nkm an ( ma c h t s e v e n wi c h t) zi j n d a n niet mee r terz ake . Wan n e e r men h e t ero ver een s is , d a t h et doel v an d e E e r s t e Kame r d e r e v i si e is , d an k a n be z ie n wor de n wel k e op l oss i n g d e b e s t e is : a ) d e E e r s t e Ka mer , b ) een r e f e r endum of c ) h et Bataafs -N o o rse ste lse l . De voor zitte r mer k t op , d a t ee n a r g u me nt vóó r ee n t wee k a merste lse l vormt d e gedachte , d a t de v o lk s v e r t e g enwo o rdi gillg b e t e r v oldo e t , wannee r h e t volk in z ijn v er s c h i l le n de aspe cte n v e r t e g e nwoo r d i gd wor d t . Spr e ke r wij st e r op , ll a t i n d e Ve r enigde Stat en de Se naat i s in g e s t el d ui t a ngs t vo or r a d ic a l i t eit v an e en e n k e 1 v e r t e g e n wo o rd i g e n d 1 i c haam , a l was di t. in vcr b a n d me t d e fede ral e op b ou w van de Vere n i g de St a t en nie t h et e n i g e argume n t. Hoe we l he t aa n t re kk e l i j k i s het volk o p ve rsc h i l le n d e wijz e te v e r t e g e nwo or di gen , wo rd t t o e h d e wi 1 svo rm i ng v a n d e State n - Ge ner a a l b el e mme r d d o or h e t u i t s p el en va n het en e or g a an te gen h et a n de r e . De vr aag k an dan g e steld wor d e n , we lk orgaa n ui t eindeli jk b epal en d is . Wannee r 66n k a nlel' d e b e sl i s s e n d e in stanti e i s , d an zou d e e nig e be st a a n sre d en v an ee n Tweede Kamer li g g en in d e r evisie , voor het gev a l d a t d e ee rste , b e s li s s end e kamer steke li h e eft laten v a llen . Di t b e t r ef t echte r vaak on der de le n va n e en vo ors te l , z o da t e en r echt v an amen deme nt hi er op z i j n pl a a t s z ou ~i j n . Da ar t egen is ander z i j ds a a n t e vo er en , d a t a a n d e s l a gv a a r d i g h e i d v a n d e vo lk sverteg e nwoor d ig i ng a fbreuk ge daall z ou wor de n . Spre ke r mer k t op, d a t ee n r e p r e s en t a t ie i n t we e k a me r s d e moge l ij k h e i d bie dt v e r s ch ill e llde type n men se n er b i j t e b etrek k en . Bij ee n d i s tricte n stel se l ge l dt d i t in st e rkere mate . In d e Ee rste Kamer k ome n d e me e r i n t r ov e r t e figur en aall bo d . Tenei n de di t te b er eik e n z i j n getrap te v e rki e zin g e n - d . w. z . v er ki ezi ng door ee n k l e ill e g r o e p kie z er s, d i e d e te k iezen pe rs on e n go ed kunn e n b e oord el en - dien stig . De z e argumentat ie i s ec ht e r v e r zwak t d ool' d e i nvo e r i n g v an h e t s t e l s e l v a n d e eve nr edi ge ve r teg enwoor diging , aangezie n h e t vo or part i j bestur e n ni et z o moe i l i j k i s om ook d e z e mense n i n de Ka mer te kr ijge n . Aan g e nomen lla t e r b eh o e f t e be s t a a t a an r evi si e ri j s t d e vraag of ll it be t er k a n g e s c hie den h e t z i j do or ee n k a mer v an r evis ie , h e t zi j v i a ee n No ors s te lse l . IIe t Ba taa f s-Noor se st e lse l llondt on d er mee r in, dat t we e d e r d e n v a n d e ge k oze ne n h et me este we r k do e n , e n d at een d er d e dee l d a a r wa t ver d er v a n a f staa t . Spr ek e r mee n t , d a t n a a s t b e roep spo li ti ci o ok volk sve r t e genwoor di g ers me t con t a c t en in a n d e r e s ec tore n v an d e maa t s ch appij in he t p arl e men t z itt i ng mo e t e n h eb be n . Sp reker neemt aan , d a t h e t in h e t Bataafs -N o ors e s t e ls e l moge l i j k is b e p a al d e s t uk ken n a a r d e p le n a ire v ergade r i ng te r ug t e ze n de n . IIe t Bataa fs -Noo r se ste lse l di en t , n a a r z i j n oo r d eel , go e d be sp r oken te wor d e n in h e t r apport . De h e er Meu wi s se n me r k t op , d at d e we ns el i j k he i d van r evi sie aa n vaa r d z i jnde , ge k o ze n k an wor d e n voor hetz i j het Ba t aa f s Noor se s t e lse l , h e t zi j e e n b e ter ge o rga n is e e r de k ame r , waa r v ia d e - commiss i es -
- 6 c o@nis s i es d e publi ek e opin i e gem o b i lis eer d k an word en . De h e e r Schol ten a ch t de rev isie z eer b el a n gr ijk . Er z i j n e ch Ler ook andere bcLan g r i j k e argu ment e n voor ee n t.we e k ame r >ste lse l : het cre~rell va n ee n mach t sevenwic llt e n he t b e trekk en van ni e t -poli t i c i bij h e t p a rl e men t a i re werk . ~ l e n diell t z ic h n i e t te b ep a l en t o t e el l e n k el argume nL , maar e e n a anta l ar gu me nte n t e z ame n t e b e zien . S pr e k e r wi l h e t t we e k ame r s t el s e l h andh av en, a l ach t h i j wijzi gin g in d e be v o egdh ed en nood z a keli jk . Il e h eer Va n d e r Ho ev e n mer kt n a ar aa n leiding van h e t s ta n d pu nt van d e h e er Crame r, d a t h et r e vi si e -argument al s uitga ngs p u nt ge n om~ n moet wor d e n , op , d a t d e ge v a l l e n , waar i n d e Ee rs te K a mer v oor s t e ll en we l ke d e 'I'we e d e Ka mer aange n ome n he eft , heeft ve rw or pe n , g e e n argume nt opl e v er en te n gu nste v a n d e E e r ste Ka mer , aangez i e n d e z e g evall en ge e n szi n s algeme ne inst emming vo nd e n e n het ac htera f b e zi en g ee n ramp zo u zij n g ew ees t a ls e r gee n r evisie h a d pl a a t s g e v on de n . Bove n d i en komt ee n d e r g elijk a f s t.ehun e n van d e E e r s t e Ka me r i ll r e e k s en v a n jaren n i e t vo or , aldu s s p r e k e r . Is e r gee n e n ke le a n d e r e r e de n voor h an d havi ng van de Eer s te Kamer d a n de r ev i s i e, d an wi l s p r e k e r di t u itermate ing ewikk e lde s ys tee m ni et h an dh a v en . Ee n a n de r a rgume n t vo r mt wel, d at, in d e Ee rste Ka mer ee n an de r t y pe mense n z i tti ng h e e f t. Sp re ker v i n d t da t argume n t ni e t z on d e r i nho ud . De di s cu s s i e i n d ez e kamer h e e f t een a ndere b o t e k e n i s , Het i s v a n be l ang d a t mense n , d i e he t k a me rl i dma a t s ch ap al s n e venfunct ie v er vull en, ee n bijdr a g e kun n e n l e v e r en aan h e t poli t i ek e we r k . lIet gaa t e c h t e r n i e t zozeer om d e v r a a g of er pe r se e en 'L\, e e d e v e r t ege n wo or dige n d l i ch a a m moeL z i j n . Spr e ke r zo u het we l aan du r ve n z on d e r ee n Eer s t e Kame r . He t gaat meer om d e vr a a g we lk e d e wi j z e ·v a n same nste l l i ng i s v an h e t vert eg enwo o rdi g e nd l i c h a run. De z e wij ze i s i n he t hu id i g s y s teem te n aa nz ie n v an d e E er st e Kamer vo l s lage n ou de r wets . S oms s pe le n de st at e llf ra cti es d e be s l i s s ende r ol , maar me esta l ma k e n d e p a r tijb e s t u r en h e t ui t , Spre ker s l u i t z ic h a a n bij de s ugg es t ie v an d e h e e r Si mon s, om e e n an de re wi jz e v all same ns t e l l i lig t e b e z i e ll , z o al s h e t N o o rs ~ s t e ls e l . De po l i t i e k e p a rtij en d i enen , n a ar h et o or d e e l van spreker , v e r a n t wo or d e l ijk t e z i j n vo or d e b e ma nnin g v an d e S ta te n - Ge ne r aa l , ook a l s h e t be t re ft p e r s on elI met neven f u nct i es . lI e t Dataa fs - No orse s t e ls e l z ou s p r e k er n i e t zo g e ma kk el ijk terz i j de s c h u i v e n a l s in h e t rappor t ge b eu rt . De hee r J e u k en s v r a a g t zic h a f , wa t d e inhoud va n h et Bataaf s -Noor se s te lse l pre c ies i s . li ebb en d e ver k oze ne n inv lo e d op de b e s l i s s i n g, wie in welk d e el ko men e n ho e ko mt d e b e slui t vormi ng tot s tan d ? Alvor e ns h i er ee n be sl i s si ng te neme n , ac h t s p r e k e ~ meer ill zie hL nodig . Spr eker zo u d e d i s cu s s i e lli e t wi l le n t oes p it se n o p d e r ev i s ie , aa n g e z ie n d e f un c tie van d e Ee r s t e Kame r z i c h h e e f t o ntwikk eld t ot h e t b e wa r-en va n ee n ze k e r e v e nwi c hL 'i n de st aat s structu u r . lI et a l t ern at ief v an e e n r e f e r e n dum k a n , a l du s s p r e k e r , s l e ch t s werk e n t en aa nzi e n v a n een zee r b e p erk t aant a l o n derwerp en . Sp r e k e r i s v an oord eel , dat va n d e E er s t e Ka mer ee n ze k e r e werkin g u i t g a a t op de b ehand eling i n d e Tweede Kamer . li e t r es u lta at va n h e t g e e n in d e T" e ed e Ka mer b ere ikt "ordt met ame n d e ring en no ta ' s v an w i j z i g i n g za l in d e E er ste Kame r no gmaa Ls in he t ope n b aa r mo et e n word en v e r d e d i g d . Da t i s ee n goe de z a a k . Wat b et re ft d e g e comp lice er d h ei d v an d e we t. g e v i ng i n t.we e i ns1ta nt ies , me r kt s p r e k er op , d a t e e n p r o c edur e i n t"ee in s t a nti e s ee n alg e mee n i
- aanv a a r d e -
- 7 aan vaa r de w1Jze va n go ede b e s l u i t v or mi n g i s . Een v e r e e nv ou d igi n g v an d e proc edu re k an to t s ta n d k omen v ia h e t Reglement v a n Ord e , zod at v ee l minder i n d e Gron dwe t gere ge l d kan wo r d en . S pre k e r is v an o or d e e l, d a t d e E er s te Ka mer op ver sc h i l l en d e wij z e ee n ro l s p e e l t i ll de s t aa t s s t r u c t u u r . De r e v i si e func ti e is n i e t de ellige . Al s d e wi j ze va n fun c t i oll e r en wor dt a f g ewe ze n , terwi j l men de f unc t i e s ju i s t a c h t , d a n di e n t e en a n de r e wi jz e om de f u n ct i es wa a r t e n e me n aa ngege v e n t e wor de n . De h e er Simon s v ra a g t , wa t de a n d e re f unct i es zij n . ' De h eer J euk e lls n o emt de r ev i sie , d e b e o o r d e l i n g v a n de g r on dwe t t i gh e i d van wet t e n , d e con ti nuIteit v an d e par l ementai r e c on t rol e b ij op e envol g e n d e b e g r o t in g s b e h a n d elin g e n , d e inv l o e d d i e van d e E e r s te Ka mer ui tg aat o p d e we r k i ng v a n d e Tweede Kamc r , De h e er Albr e cht merk t o p , d a t a ls c r niet. r e e d s e e n E er ste Ka me r " a s , d e prob le mat i e k v ri jer te b e n a d e r e n z ou z i j n . S p r e k e r g a at ermee ak ko or d, d a t d e we tge v i ll g n i e t g e s c h i e d t b i j e e nmn Li ge bes lu i t v o r mi ng . E c hte r , moet h et ee n a n d e re in s tan t ie z i j n die de z a a k wee r b e zi et en di e n t d at t e ges c h ie deli met de b o t t e bij l d i e de hui di g e pro c e du r e i n h oud t ? S p r e k e r wi I d a armee n i e t p l e i t en v o or ui tb r eidin g van de b e v o e gdh eden v a n d e Ee r ste Ka me r . An der e fu n ct i e s va n d e z e Kamer ac h t s p r e k e r n ie t indrukwe k ke nd . lI e t a rgu me nt v an d e a nd er e geaar dh e i d va n dez e k a mer , da t a n d er e p er son en me t n ev e n f un c t i e s er zi t t i ng i n h ebb en, a ch t s p re k e r een r ed en ering e x po st . Het i s d e vr a ag , of me t e e n Eer s te Ka mer ee n d er gelijk f orum inge st e l d mo et wo r d e n , S p r eke r a c llt d e wi jz e v a ll s ame ns t e l l i n g van de Eer ste Ka mer · a n t i e k . , Wat b e t reft d e bi jdr a g e , die d e E e r ste KWler g e eft tot h et evenwicht in de s ta a tsre c ht e li j ke v~rh o u dingen , mer k t s p re k e r op , d at h e t zw a arte p u nt zo zee r b i j de 'I'wc o d e Kamer li g t , d a t a fs c h affe n v a n d e Eer ste Kame r we i ni g ge v o lge n z ou h e bb e n . De eni g e waa r de v o l l e fun c t i e i s die va n d e r evi sie . De ze kan ook v ervuld wor-d c n in e e n Ba taa f s - Noo r s s te ls e l , ee n éé n k amer s y s t e e m of via ee n r e f e r e n dum . S p r e k e r i s v o or sh and s ni e t vo or handh aving v an de E er ste Ka mer . . De h ee r .De P ou s '>'ij s t e r op , d a t a d v ie s i n stan t i e s 'a l s de S .E .R . hun a dv ieze n n i e t u i t we r-k e n in d e v or m van een we t.s on Lwc r p , Vo or - ontwçr p en v a n we t wor de i s l e c ll t s bi j u i t z ond erin g bi jgevoegd . Spreke r mer k t o p , d a t E er ste Ka me r l e d e li a ndere b e t r e k k i n g e n n a a st hun k amerlidma a t schap k unn en v e rvull en, wau rd o c r de E er ste KWlCr een e i g en bi jdr a g e levert aa n h et p a rl ementair d eb a t~ In d e Eer ste Ka mer k a n IJlen i n g a a n op s n e l l e ma a t s ch appe lij ke on t wi k k el i n g en s e de rt d e b ehan d eli ng ill de Twee de Ka mer . Als voorb ee ld noemt spreker h e t d eb at in d e E er ste Kame r te r zake van d e Lo o nwe t.g e v i ng , Mevrouw For t a ll i e r-De Wit me r k t op , Jat , nu wij e e n Ee r s te Ka mer h eb b e n , d eze gebruikt kan wor de n v oor e en - a lge mee n n o ~ d z ake l ijk geac hte - t we ede b e h a n d e l i n g . S p reek ste r ac h t de wij z e v an same nstell ing n i e t z o a nt ie k , aan g ezie n d e state n fr act i es d e a dviez en v an bestur e n v an hu n po l i t i e k e p ar t i j en p leg e n t e v o l g en . Zi j ac ht een p r o c edur e , waar bi j Ille er i n t r ov e r t e figuren aa n bod kom en , nutt ig . Spre e lcste r zou we l vo e l e n voor e en n ad er b e z i e n v a n he t Bataafs No o r s e s t e l s e l , i n d ie n men zich blan co zou kunn en op s t ell en . Di t i s echte r , ge zien het b e s t a an v an de E e rs t e Ka me r , n iet Illo ge l i j k , r e d e n wa a r om z ij e r d e v o orke ur aa n g e eft d e Eer st e Ka me r, met b e p e rk t e b e v o e g d h e d en , te h a ndh a v e n .
- De -
- 8 -
De h eer Witt e mer k t op , d a t h e t noo dzake l i j k i s e e rs t d e me ni n g e n t e p e il e n ov er h e t wc I o f ni et h a n d h a v e n v a n d e E er ste Kamer , a l vo r en s te g aan p ra te n o v e r de wi jze va ll s ame n s t e l l i n g v a n d e z e Ka me r . Spr e ke r i s vo or h a n d h a v in g v an d e Eer s t e Kame r . fi e t be lan g v an d e z e kam e l" l i g t i n lla a r r evi siefunc tie, in h et fe it d at h a ar l e d en ge ell b e r o e p s po l itic i z i j n e n in h a a r i n v l o ed op h e t hestu u r e n de ko me nd e we t g e v i n g . De z e in vlo ed i s , ook a l mis t d e Eerste Kame r h et ame n deme n ts re c h t , z ek er z o gr o ot a l s d i e v a n d e 'l'we e d e Kame r , b ov endi en i s z i j k wa l i t a t i e f bet er . De h e e r Meuw i s s en mer kt op, d a t lie t ni et a l l e e li g a a t om vo o r of te g e n d e han dh a vi ng v a n d e Eers t e Kame r, a a ng ez i e n v oo rs t a n de r s v a n de h a ndh avi n g no g wel ku n n e n .i n s t.o mmo n met ee n Bat a a fs Noor s s te ls e l . De h e e r Ve rb r u g h s pree kt h e t r e v i s i c a r- gumc n t h et mee s t e a a n . Vo o rt s a cht h i j d e Ee rs t e Ka me r b c La ng ri j k v o or h et c v c n wi c ht tu s s el l d e or g a n e ll . De Twee de Ka mer e n d e r e g e r i ng d i e n e Il ni et a l t e n a u w s ame n te g aa n . Sp re ke r a cht h et h e l an gr i jk , d a t in d e Ee rs t e Ka me r lle e l an d ere me n s e n z i t t i ng h e hb e II , wa a rdo or de d i st an tie b e v o r d er d wordt . I n h e t Bataafs-No or se s t e l s e l i i e t s pr e k e r ni et e e n mo ge li jkh e id onl a n de r s oo r t i ge mensen me d e i n t e s cha ke le n . Spreke r g e l oo f t ni et, d a t d e Ee r s t e Ka mer lJe r eid za l zi j n h a a r be voe g dhe d e n te b ep e rke n . Sp re k e r wij s t d aar bi j o p he t vo or' l op ig ver s lag van d e Ee r s t e Kamer i n z a k e he t o ntwer p voor e e n ni euwe c omp tab ili tei t s wet , wa a rui t b lij k t da t de Ee r s t e Kame r e en b e p e rk in g v a n h a a r budg et r echt i n s t ri j d ac h t me t d e Gro ndwet . De h ee r Ca l s n e e mt al s n i t g a n g s pun t h et memor a n dwll van de Ee r s t e Ka me r ( biJ l a g e b ij v o l gnumme r 969) . Da a r in wo r de n d rie a r gume n t e n geno emd te n gun ste v an de E e rs t e Ka mer : 1) r evi s ie, 2 ) a n de r e p e r SOlie li e n 3) e v e nw i c h ts f u n c t i e . De re v i s iefunc t i e wenst s p r e k e r te b ellon d en , wa ar d e z e n odi g i s . Ov e r b o di g e r e v i s i e d ie n t a ch t erweg e t e wor de n g e l at e li . De r e vi s iefun c t ie ka n ge r ea l i se e r d word e n h etz i j i n e e n Ba t aaf s -N o ors st el sel wa arb i j d e commi s s ie z e l f d e nodi g e v a r i a n t k an v oo r s te ll e n, h et z i j in ee n h e rove r we gin g b in n en d e Twe ed e Ka mer. li et l a a t s t e k omt t e g e mo e t a an d e e i s , dat a an s n e l le ma a t s ch a p peli j k e on t wi kke lin g e n a ~ nd a c h t g esc h on ke n k an word e n . Teg e n obs t r u c t i e do or ee n min d e r h e i d v a n d e Twe e de Kamer zal d e z e we l d e mi d d e l e n k u nne n v i n d e n . Spr eke r i s van men i n g , dat de we ns e l i ,jk he i d va n ee n re v i s ie -m oge l i jkh e i d n i e t l e i dt t ot h andh avin g v an d e Ee r s t e Kamer . Bl i ,j f t d e Ee r s t e Kamer g e han dh aaf d , dan dient we l d e v e r oud er de wi jze v a n same n st e l l i n g b e z i e n te " wor den . S p r ek e r erk e nt , d a t in d e E e r s t e Kwne r e e n a n d e r t yp e per s one n z i, tt i n g he b b e n. An d e r zi j d s i s er e en on t wi kk c Lin g g aande , waar b i j z eer ve e l bu it.o np ur- Lomcn t.air- e i n s t a n t i e s i n g e s c h a k eld wor d e n , z o a l s v a s t e c o l le g e s Val l a dv i es . Bov e lldi e ll is e r e e n t end en s a anw e z ig " om d e a dv i e z e n v an de ze in s t a n t i es op e n ba a r t e ma k en . lI e t i s du id e lijk, a ldu s s preke r , d a t d a a rdoo r d e pu b l i e k e opini e in ee n v eel eer d e r "s t a d i um z i c h k an l a t e n g eld e n . Dez e fei t. e Li j k e ontwi kke li ng ma a k t ee n t we e d e i n s t an t i e in de Sta t en - Ge ne raa l , met e e n ander s o ort mense ll , ov erbodig. S prek er was d e s t ijd s wel v o ors tan de r van e e n c or p ora t ie v e k amer, omda t d e stri j d i n e e n d e r g e lij ke k a mer o pe n l i jk g e str ed en zo u wo rd en. Thall s h ebb en a l l e r le i ma at s c h a ppe l i j k e or g ani s atie s h u n men s e n in d e E er' ste Ka mer ( v akv er en i g i n g en , omro ep) . Het b e zwaar v an d e E e r st e Kame r vo rm t d e v ermen g i n g van functie s we l k e daar v l a a t svindt , terw i j l inf eite d e s t r i j d e l d e r s al i s uit ge strede n l c on f l i c t Kloo s-Roolv ink e n h e t " g r o e n e fron t " ) . c
- Spreker -
/
- 9 -
Spr ek er ac h t d e rh al v e h e t ar gwllent i n z ak e e e n a n de r s oo rt mens e n n i e t ov e rtuige nd.. lI e t a r gume n t v an de e v e nw i c h t i g e staatsstruc tuu r ma ak t op sp re ke r we inig i ndruk . He t fe i t , d at ee n onderwe r p o ok in d e E e r s t e Ka mer b e h a n d el d za l worden , h e ef t g e e n r eä le inv lo e d op d e b e h and e l i ng i n d e Twe e d e Kame r . De h e er S cll ol t en a c ht de ze i nv lo ed b ep aa l d we l a a nwez i g . De h e e r Hem á s se n me r k t op , d a t h e t memor a n du m van d e Eer st e Kame r e n ige b e l an g ri jk e b ijl a g en h e e ft . Spreker v raag t o f d e z e ni e~ e ve n e e n s ku n ne n wor de n r on d g ez on d e n . Be s l o ten wor d t t e be zi e n o f d e b ij l a g e n bi j h et memor a n du m o ok ' r on dg e z ond e n kunn e n wor d e n . De h e er De P ou s ac ht d e st e l l i ng , d a t d e v e l e advie s c o l l e g e s de Eer s t e Ka mer over b odig make n , on ju is t . De h u id ige v r aa g s t ukke n z i j n d e r mate g ecompli c e er d ( s o c i a l e v e rze ke r i n g , on d e r wi j s ) , da t e x p e rts n i e t g emi st ku nnen word en . Spr e k e r wi j s t e ro p , dat de S . E . R . ge e n k ant e n k l a r e v oo r -ontwerpe n v an wet a f le v e r t . De ve nnootsc h a p s stru ctu u r i s b .v . i n ~ 6 n mor ge n i n d e S .E .R . b e k lo n k en . Sp re k e r ac h t h et jui s t , d a t mi d d e l s ' d e E er s te Kame r an der e men se n , zo a l s v ak b ond sb e stu u rd e r s , die ge e n t i j d h ebb en v o or e e n f ull-t i me p a r le men ta i re f u nct i e , z i t t i n g h e b b e n i n h et p a r l eme nt , a an g ez ie n op d e z e wi j z e d e v e rvr e e mding t u s s e n p ar l eme nt e n v o l k v o o r ko me n wor dt . De vo orz itt er c on c l u de e r t , d a t in d e co mm i ss i e ni et v e rde d ig d i s d e Ee rs te Kame r a f te s c ha f fe n e n h e t d a a rb i j te l a t en . He t v e r st g a at , a l du s s p r e k e r , d e h e e r Cal s , wa a r h i j de Ee r st e Ka me r wi l a f s c h a f f en onde r h e t scHe p pe n van de moge l i j k h e i d e e n twee de l e z in g b i n n e n d e Twe ede Ka mer t e ho u d e n . I n he t a lgeme e n vo el t men ee n ze k ere b eh o ef te a a n twe e din ge n : 1) h e t opn ieu w be k i jk e n v a n a a ngeno men wet s ontwe r pe n e n 2) het b e t r e k k e n van p ersone n i n d e Staten - Ge ne raa l d i e ni e t b ij wi jze va n h o o f db e r o e p d a a r i n wer kza am zijn . Er z i j n i n d a t g e v a l tw ee op l oss i n ge n mog e l i j k : a ) e e n t we ek a me r s t e l s e l , b ) e e n Noor s ste ls e l . Ook a l is op dit momen t ni e t a l l e s v a n h e t No or s e s te l s e l b ek end , t oc h k a n vo or Ne d e r lan d e e n a n dere v a ri a nt a a ng eg e ve n "o r de n . Bij h e t t wee kame r s te 1 s e I d o en z i eh d e p r o b I emen te n aanz i e n v an d e wi j ze v an same n s te l l i n g e n d e b e v o e gdh ed e n vo or . De keuze t u s se n d e t we e op l os s i n g e n h a ngt we l l i c ht same n me t h et stan d pun t te n a a nzie n van he t re v is ie - ve re is t e e n ,h e t e leme n t v an h e t b e t r e k k e n v an a n de r e pe r s one n d a n b e r o e p s po liti c i bij h e t we rk v a n d e S t a t e n - Ge n e r a a l . Sp re k e r wi l z ic h b ep e r k e n t o t drie vr a a gpun t en : I . ~~ n k a me r me t daar b i n n en ee n mog e l i j k he i d v a n een twee de l e z in g , I I.h e t No or se st e l s e l e n 11 1 . ee n t we e k ame r s t e l s e l . Spr ek er wi l ee n v oo r lo p i ge s ta n dp u n t b e p a l i n g p ei l e n , waar b i j l a t e r n a d e be spr e k i ng v an d e wi jz e va n same ns te l l i ng e n d e b evo e gd h ed en op n i euw e e n s ta n dpu n t b epaa l d k an wor d e n . Ee n ref er e n dum l a a t s p re k e r bu it e n b e s c h ou win g , a a n g e z i e n ni e ma n d d e z e o p l o s si n g me t ov e r tui gi n g ver d e d i g d h eeft . De he e r Heuwi s s en wi l met e l k a a r i n v erb a n d b e z i e n d e a f s c ha f f in g v an d e Ee r ste Ka mer en h e t sc h e p pe n v a n e e n t wee de l e z i n g vi a h e t i n s c h a kc Lc n v a n c omm i s s i e s , De v o o r z i t t e r mer kt op, d at er a l l e r l e i mod a l i t e i t e n mog e l i j k zi jn v oo r e e n t.we e d e l e z i n g d o or d e Tweede Ka mer . He t do or d e h e e r Me uw i s s e n g en o e mde p u n t v a l t on d er I , a ldus s pre k e r . De h e e r Wit te me e n t , d a t h e t Noo r s e ste lse l o ok t e pr e s e nt e re n is a l s ee n a nd e re w i j z e va n samen s te l li n g bi j ee n t we e k a me r s t e l s e l .
- De -
- 10 -
De v oor zi t t er i s v an oord e el, d a t het No orse ste ls e l t o c h a n de r sis . Er wor d t i unner s één ve r g a d er i n g ge l\ o ze n , wa a r -u i tee n Ka mer voor a l l e wc r-k z a n uih e d e n samengeste l d w o r d t , Revi s ie vindt p laats in d e plena i r e vergade r i ng . De h eer Ca ls i s van me n i n g , dat dat n i e t de inhoud va n h et No orse ste lse l i s . De g e k ozene n verde le n z ic h in t Mee de le n v an res p ec ti evelijk ee n v ierde e n dr ie vi er d en . Als h et d ee l de voor s t el l en h eef t aa nvaar d , d an gaan d e z e naa r he t t de e l . Ve r we r p t h et t d e e l d e z e v oo r stel l en , d an g a an d e ze . we e r te r ug n aar h et d ee l . Ver W' erp t h e t d ee l d e door he t dee l v o org e s t eld e wi jzi gin ge n , d an k omen d e voor s tell en in de p lenaire v e r g a d er ing in b eh a n d elin g . Spreker ac ht'mt ee n zee r l an ge weg . De h e er Albre c ht h e e f t d an een v~ or k eill' v oor het s y s t e e mBurger . De h e e r S cho l ten mer k t op , d a t wi j niet g e b on d e n z i j n aa n het ste ls e l , z o a l s da t in No o rwege n b e s t aa t . Spr ek er acht het d enk baar n a de v erki e zi n g v an é én v e r g ad er i n g, deze t e s p l itse n in twe e k a mer s . De b e vo e g d h e d en van d e ze kame rs moete n d an be zi en worden . De v o or z i t t e r p e il t de vo orl o p i g e men i ng e n . Vóór h e t a fsc haf fe n v an d e Eerste K am ~ met h et creëre n va n ee n tW'ee de l e z i n g ~ i n n e n de Tweede Kmller s p r e k e n z ic h u it 7 l e d e n, t .W' . d e h er e n Albr e ch t , Ca l s , Cr ame r, Daudt , Gruij ters 1), Van Van d er Ho e v en e n MeuW'i s s en . De voor z itte r con clude er t dat punt I te W'e i n i g steun ondervin d t . Er bl ij v en over pu nt 11 , in h ou d e n d ee n va riant va n he t Noors e ste lse l , b .v . éé n ver k iez i ng van éé n coll e g e , dat z ic h i n twe e d el en v e r d e el t , en pun t l Il , i nhouden d ee n twee kame r s te lse l me t op ver s chille nde W'i j z e ge k oze n kamers . De h e er Wit t e ste l t a ls vari ant voor om de v e rkiezi ng van d e t we e k a mers in é é n ver k iez i ng t e late n same nva l le n . De h e er Scho lten wi j st e r op , dat h e t mee rderhei ds v o ors t e l v an su bcommiss ie 1 1 even eens inh ie ld ee n ge l i jkt i j d i g e uit s lag van d e v e rki e z i n g van de t.we e k a mers . De h e e r Al br ec h t mer k t op , d a t d e Ki e s r a ad we l negat i e f z a l advi s e r en over dit v o o rs te l , we g ens techni s che b e zwa r en . De voorzitter v r a a gt , of de wi jz e v an samen ste l l i ng van de tw ee k amer s d ient t e gesc h ie de n do or h e tzij v e r s chill ende k i e z e r s ( du s d e Twe e d e Ka me r doo r a lgemene ve r kiezi ng e n d e E e r s t e Kame r door b .v . l e d e n va n , de p ro v i n cial e s t a t e n ) h e t zij beide k a mers doo r de z el fd e ki e z er s ( d o or a l geme n e v erkie z in gen ) . De h e e r Ca l s vr a agt , o f d e moge li j khei d v an a f sc h aff i ng v an d e E er ste Ka mer , e n v e r van g i n g door ee n a n d e r e k amer niet eers t b ezi en moet wo r d e n . De vo or zi t t er merk t , op , d a t ee n e n a n de r d oo r e l kaar he en loop t . E en No o rs ste lse l lijk t v e el op e e n twee kamer ste lse l me t éé n di r ecte verk iezing . ) De h e er Sc ho lten me r k t op , d a t de s u b c omm iss i e heeft getrac h t ee n modu s t e v i n d e n , W' a ar mee d e ki e z e r s v a n de pr ovin c i ale s t a t e n invlo ed h-unn en ui t oefene n op d e v e r k i e z i ng v an d e l ed en v an de Eerste Ka me r d o o r d e l e d e n van d e pro vinc ia le staten . Zij st e l d e d a ar t o e v o or d e pub l icati e v a n de k and ida ten l i j sten v o or d e Eer st e Ka mer te d o en p laats v i n d en vóór de statenverk iez i nge n . .De h e e r Simo ns v raagt , h o e d a t moge l i j k is , a l s de n i eux... e p rovin ci a le s t a t e n no g nie t ge k oze n z i j n .
t
t
t
t
- De 1) De h e e r Grui jters i s niet aanW'ezig , d o ch i s ll i e rbij gere ke n d v a nwo gc z i j n standpunt i n s u b c ommi s s i e I r.
- 11 -
De " h e er S ch o l te n wi jst e r op , da t de z itten de p r ovi ncia l e s t a t e n d e k a nd i a a t"enlTj:; t en o p zu llen ste lle n . De h e er Si mon s ach t daarvan het b e zwa a r , dat d e nieu we part ije n d an n og ni et mee we r k e n aa n he t opst e l l e n van de lij s t e n . De voorzi tt er wi js t er op , d a t het onde r schei d t uss e n h et hu id i g e s y steem e n he t No o r se s t e ls e l h ie r i n l i g t, d at in h e t ee r st e s ys tee m e r t wee v er s c h i l l end e wij z e n v an verkie zing z i j n , t er"wij l h e t l a at s t e s te ls e l s le c hts é é n wi j z e v a n ve r ki e z i ng k ent . De h e er Cal s mer k t op, d a t de pr ov i n c i a l e sta te n v oor i e t s a n de rs g e k o z e n wor d en d a n d e v er k i e z i~g v a n d e Eer s te Kamer . liet s ysteem v an d e De Savorn i n Loh llla n s t i c h t i n g maa k t de zaa k n o g on du i d e li j ke r . Mev r ou w F or t a n i e r -D e Wit me r k t op , d a t ver k iezinge n v o or d e pr ov inc i a le sta t en re e ds een land e l i jke aange legenhei d z ij n . De h e e r Da u d t is v a n oo r d e el , dat v e r k i e z i n g en v o or de pr ovinci a l e state n ee n graadmete r zi j n v oor d e l a nd eli j ke poli tiek e v e r h ou d in g en . Volg e n s d e h e e r Ca l s i s h e t d o e l va n de pr ovinci a l e stat e nv erki e z in g en het k i e z e n v an h e t pro vi nc iaa l b e s t uur . Sp re ke r z i e t nie t in h o e d e k i e z e r s me e r i n v lo ed k unn e n k rij g en d o or mi d de l v a n h et s y s t e em v an d e De S avo rnin Lohma n s tich ting . Voor t s ac h t s p r e k e r h et n i e t mee r v a n d e z e t ijd om ee n d ee l v a n d e vo l k sve r te g e n wo or d i g i ng via ki e s co l l e g e s t e ki e z en . De h e er Cr a mer i s v a n men ing , da t gee n e n k e l ar gume nt v ó ór h et t.we ck runc r-s t.e Ls c I l e i d t tot verkiezing v an d e rev isie -i nst an t i e d oor de p r ov i n c i a l e s t a t e n . Mevrouw Fo r t a nier - De Wi t merkt op , d a t d e wens om in d e Ee rste Ka me r e e n a n de r s o or t me ns e n z itting t e doe n hebbe n e rt o e k an l e i d e n d e verki e z ing va n d e l e d e n van deze Kame r t e d o en g e sc hjeilin do o r d e provi nc ia le stat e n , aangez i e n d e staten le de n i n s taat z i j n a d e qu a a t te re age re n op d e a dv ieze n v an d e b e s t u r e n va n d e pol i ti ek e p a r tij en . De v o or z itt er i s we i n ig ond e r d e i n druk v an d e a rgu me n t e n p ro en contra d e v e r ki e zin g v an de Ee rst e Kamer door l e d e n van de p ro vin ci a l e s t a t e n . 'vann e er e r t.wo e c o l leg es z i j n , d an k a n ee n v er sc hi l l en d e wi jze va n ver kiezing een voor de e l z i j n . In d e p r ov i n c iale state n tre ft men ee n d o or snee van het Ned er l a nd s e v o l k a a n , "e l k e ee n ander s oor t me ns en k a n ki eze n v o or de Eer s te Ka me r . Sp r e ke r ac h t h e t n i e t dwi n g e nd , dat d e z e verkiei i ng doo r d e p r o vi n c ia l e state n moe t g eschi e de n . Da t i s en bl ij f t ee n trou v a i l l e : De h e er S imo n s wi jst er op , dat d e verkie z in g do or de l e den v a n d e p ro vin c i a l e state n z ee r nauw ke ur ig gerege l d wo r dt . Wa n n ee r ~ ~n state n l i d z ic h ve r g ist , h e e f t d a t ern st ig e con se qu ent ies . De " stat e nl e d e n krij g e n pr e c ies voo rg e sch ote ld v a n de p arti jbe stu re n , hoe z i j di en en t e stemme n . Bov e nd i e n v i nd t voor de kand i daa ts t e l ling e n d e s t emmi n g ov e r leg t u s s e n d e versch i l le n d e p a r t ij en pl aat s . De he e r Wi t te mer kt op , d a t i n h e t hui di ge s y s t e e m a l l e s wordt v o orgek o okt doo r de b esturen van d e po l it ie k e p a r t i j e n . li et v oor d e e l v a n h e t mee r de r h e i d s v o or s t e l va n de s u bc ownis~ i e i s j u i s t d e k i e z e r s het t e l at e n u i t mak en . De h e er Albr e cht a c ht d e rederiering , dat wa n n e e r e r tw e e k a mer s z ij n , d e z e op t we e v erschill ende wi jzen d i en en te word e n v e rk o z en , waar bi j d e k amer met het gr o o tst e politi eke gewi c h t rec ht s tr ee ks , e n d i e me t e en minder po l itie k karakter g e t r a p t ver koz e n Jn o e t wor d en , n i e t overtui g end . Spre ker ac ht het ju i st , d at d e Twe e d e K a m ~ n i e t door d e prov in cia le s tate n wordt v e r k o z e n . Wi l nle n ec ht e r d e Ee r s t e Ka me r ee n r etie l po l iti ek gewi ch t ge ve n , d a n moe t men d e z e n i e t v erkie zen vo lg en s een s ys t e e m da t n ie t g oe d - ge n oeg -
- 12 -
ge no eg i s voor de Twe c d e Kamer . He t h ui d i ge s t e lse l h e e f t he t b e zwaa r , d a t aa n ~tat e n lede n e e n ap roport ione l e i n v l o ed wo r d t gege ve n . De h e er Meuwi s s en h erinnert aa n de ga ng va n za ke n te n a anzie n v an de PS P-fr ac tie v an Noo rd -Hol l an d . De voorz i tter i s v a n oord ee l , d at gee n s ys teem ong e lu kke n k a n v oo rko me n . De h e e r Va n de r Ilo e v e n mee n t , d at de samen s p r a a k v a n g ewe st e l i j k e po l it i e ke f i gu r en niet b e s l i s s e nd ma g z i j n v o o r d e samen s t el l in g v a n L nrrd c Li j k e v e r t.e g enwo o r-d i ge n d e l i c h ame n . De h e e r S ch o l te n a c ht d e opv a t ting , d a t u i t d e f un ctie van d e E e r s t e Ka mer ni e t d e v i jz e v an h a a r same n s t e l l i n g v oor tv loei t , j u i s t . De re den er ing v a n d e h e er Al bre c ht k a n spre k e r niet v ol g e n . Spreke r i s v a n me n i n g , dat a ls h e t a r gument v a n e en a n de r s o ort po li t i ci meet e lt , i n dat g e va l aa n get rapt e v e r ki e zin ge n d e voo r k eur gege ve n moe t v or de n , a a n g e z i e n a l du s di e g e n e n in de E e r s t e Ka mer ko men , d i e e r z i t t i ng in b ehore n t e h ebb en . Ee n s t e l se l v an dir e c t e v e r ki e z i n g va n d e Eer ste Kame r l e i d t er op d e n duur t oe , d a t d e k and i date n · t oc h de boe r o p mo e t e n in de v er k i e zi n g sstr i j d . De h e e r Alb r ec h t mer k t op , dat i n d e P a r tij va n d e Ar be i d j a r e nl a n g h et s y s te e m h e e f t gego lde n , d a t de k and i da a t s t e l l i n g ge schie d de co nfo r m h e t ei n do or dee l v an d e p ar ti j r a a d . De s alni et t e min was e r e e n vers c h i l i n g e aar d h eid t u ss e n d e fr a ct ies vari d e Ee rste e n d e Twee de Ka mer . De h e er Scho l ten v i js t er o p , d a t in d e Chr i st e li j k Hi s t ori sche Un i e de u n i e r a ad niet h e t l a a t s t e wo o r-d i n d e z e za k e n h eeft . E e n e n a n d e r is ech t er i rre leva nt v o or d e kves t i e , d a t bi j dir e c te v e r k iez ingen de k andi aten aa n de v e r k i e z i n g s s t r i j d mo e t e n mee d oe n . Om I n d a t g e v a l k ome n die a nd e r s ge a a rd e pe rso ne n ni e t aan b od . d e z e re de n g aef t spre ke r d e vo or k eur aa n v e r ki e z ing vi a d e pr ovi n c ia l e state n , ho ewe l hij de b e zv a r en d a a rva n v e l erk ent . De v o or zi t t er vra agt , v ie v ó ór a ) het tveekame rst e ls e l me t twee v e rsc h i l len de vi jzen van sru ne n s t e l l i n g o f b) ee n d e r g elijk \ ste l s e l me t é é n v i jze van s ame ns t e l l i n g i s . Voo r ee n t we ek a mer ste l s e l me t tve e \á · z e n v a n s amen s te l l i n g e h e r en s p r e k e n z ic h uit 8 l e d en , t . v . mevr ou v Fort a n i e r - De Wit , J euk e n s , De P ou s , P rin s , Sch o l te n , Ve rb ru gh , Wi tte e n d e v o o r z i t t e r . De voorzitter c o ncl ud e e r t , d at d e 9 a n d e r e l e d e n , i n c l us i e f d e J h ee r Grui j t e r s , voors t a n d e r s zi jn va n é én e nk e le v i j ze v an s ame n s t e lli n g . De vo or zit t e r mer k t op , d a t uit ga a n de va n éé n v i jz e v a n samen st e l l i ng e r twe e a lte r na t ieve n z i j n : 1) d e k i e z er z e l f maak t u i t wie in v e l ke k a mer ko mt e n 2) de v erk oze n v er g ad eri ng v erd e e l t · zic h z e l f . /" De h e e r Dau d t mer k t op , d a t d e k a nd id a t e n moe t e n vet e n v i e i n wel k e k a mer k omt . De v o o r z i t t e r mer k t op , d a t de k a n di d a t e n d a t we l wete n , a l s d e kiez ers h et u itma ke n . De h e e r J eu k en s v ra a g t wat het v e r s ch i l i s met he t v e r wor p en a lt e r na t ie f , nl . 2 v er s chi ll e n d e vi jze n va n v erkie z ing , wann e e r de ki e z er t e vo re n v e e t , v i e v o or we l k e k a mer b e s te md i s . De h e e r Cr a mer is v a n me n i n g , · d a t i n dien me n 2 k a me rs me t ee n v e r s ch il l e n d k arakter v i l hebben , van t e v ore n a an de kieze r b e k e nd moet zi j n wie in welke kamer kom t .
I
- De -
- 13 De he er Meuw i s sen merkt op , d a t va n de 3 a l t ern at ieve n ( nl . I . 6 6n k a me r , wa a r b i n lJe n de twe e d e l e z i n g p l aa t s vin dt , 11 . e en t we ek amer ste l se l e n 111 . h et Noo r s e s t e l s e l ) d e v o o r ~i t ter h e t t wee de e n d erde a lte rn atief h e ef t sam e ng e t r ok k e n . De voo r zi t t e r wi js t e r o p , d a t h et i n h e t t we ed e a lt e r na t i e f (d . w. z. e e n tw ee k a mer ste lse l ) g aat om t we e lij s t en vo or t.wee k a me rs , e n i n he t d erd e a lte r n a t i e f ( d. w. z . e e n Noors ste ls e l ) om éé n li j st , waar b i j d e ki e z er h e t a a n d e v er ko ze n v e r g ad eri ng overlaat hoe d e z e zic h za l ve rd ele n . De h eer Sch o l te n me r k t op , d a t het gaa t om de k euze tus se n t wee li j ste n o f é6 n li j st b ij de v e r k i e zin ge n . De h e e r Albr e cht is h et da armed e ee ns . De h e e r Ve r b r u g h is v an me n i n g , d at de k an s op h et v e r k i eze n v an t we e v er schil l e nd e t y pe n me ns e n d o o r d e k eu ze v a lJ de meer de r h eid v a n d e co mmi s s i e is v e rk ek en , aa n ge z i e n nu s l e c h t s de popu la i r e f i gu r en a a n b od ko men . Sp re k er vo e lt d an n o g het mee s t v oo r h e t s y s te em me t 66n v er k ie z i n g , omdat d e ge k o z ene n d a n ze l f b e o or d el en wie i n d e v er s chi llen de k a mer s ko men . De h e e r S i mons mer k t op , d at b tj ver ki oz ingon mct én lij st de even r e dig e v er t e g en wo or di ging noo d z a ke l ij k i s b inne n d e ple n a i re v erg a deri ng b ij d e v erd eli n g d o or d e z e v er g adering van haa r led en ov er d e t we e kame r s . De h e er S ch o l t e n ach t t wee l i j s t e n b e ter b ij ui t s chakri ling v an g e t r a pte v e rki e z i n ge n , omdat men ande rs in a l l e r l e i ingew ikke l d e co n s t r uct i e s v e r z ei l d r a akt . De h e e r Al brec h t a c h t h et ver s ch i l t u ss e n 6 6n of t we e ve r ki e z i n g en in e e n Noo r s s ys t e em niet g r o o t . Spr ek er v ra ag t de a an d a ch t v oor h et s y s teem- Bu r g e r , wa a r i n 2/3 dee l van de p l e na ire ve r g a de r i n g de k a mer voo r d e b eh and e li n g v an de we t son t werpen v orm t , t erwi j l h et pl e num a l s tw e e d e in st a n ti e fun g e ert . Ov e r d it s y st e e m di ent , a l du s sp re k e r , ee r s t ee n b e s l i s si ng ge nom e n t e wor de n , aan gez ie n t wee gesche i de n v e rk i ez i n gen d it s y steem ui t slui t on . De v oorzitte r i s e venee ns V~IJ me n i n g , d a t d it pun t vooro p g aat . De g en en , di e getra pt e ve rkiez inge n ui t d e t i j d ac h t e n , z i j n , a l du s s p re ke r , in c on se que nt , in d i en z i j v oo rs t a nd e rs z ijn v an he t s y s t e e m v an é én l ij st me t U{(~ k a mer s, aang ez ie n o ok h i er spr ak e i s v an ge t rapt e v e rki e zing . S p re ke r v r aag t , o f iede r een keus k an d oe n uit d e z e t we e a lte r na t i e v e n : 1) éé n l i j s t luet t wee kamers of 2) e e n s y st eem , wa a r i n d e a l ge mene v er gaderin g u i t z i ch z e l f ee n k a mer a f z on d e rt . Spr e k e r vr a a g t , ho e ee n k euze voo r h e t tw e e d e a l t ernatie f , d at i e t s ge h e e l n i euws is , ge r e c h t vaa r d i g d k an wo rde n . De h e er Al br ech t vra agt of d e ze kwe s tie ge ä cartee r d k a n wor d e n t o t de v o l ge n d e v e rg ad ering . De v o o r zi t t e r a c ht di t ni e t m oge l ~ j k . _ Va l t d e k euze o p het t wee de a l ter n at ie f ( d . w. z , e e n s y ste em , waari n d e a l g e men e v e r g a-de ring u it z i c h ze l f ee n k a mer af zond e r t ) , dan d i e n e n d e z ake n g e he e l op ni e u w b e zi e n te word en . Wo rdt ge ko ze n voor he t eer ste a l t ern at i e f , d a n bl ijft h e t tw ee kame rs t e l s e l g eh a nd h aa f d , e n k an c r ve rder ove r di t r ap po rt g ed i s cu s s i e e r d wor d e n . De h e er S im ons z i e t i n h e t twe e d e a lte~ nat ie f ee n sy s te em me t g e tra p te v erki e z in g en , met d e b e zwar en v a n d i e n . Sp r ek e r h e ef t om di e re de n ee n voo r k eur voor h e t e erst e a l te rnat ie f , waa r b i j i n d e wer kw i jze e n i g e e l e ment e n v a n he t Noo r s e s yst ee m op g enome n kunn en wor den , b . v . vi a de vere lJi g de v e rga d e r i n g . . é
- De -
- 14 -
De h ee r Cals z i e t in het t weede a l t e r na t i ef , ( e en s ysteem , wa a r i n de a l g eme n e ver g ad er ing u i t zi chze lf een kamer afzondert ) eveneens e e n gc tr -ap t .o v erkie zi ng . Sprc k e r wi l zo d icht mog e l i j k bi j een 6 6nk a mer sy st ee m b l ijve n . Van d e t a a k v e r d e l i n g t u ss e n d e t we e k amer s )la n g t h et af , of twee k a mers aa n v aa r d ba a r z i j n , aldus s p re k e r . Wordt d e v e r d el i n g van de S t a t eJI-Gener a a l i n t we e k amers gez ien a l s ee n verd e lin g v a n de wer k z a amhed e n van de p l e n ai re verg ad e r ing , d an i s e r ge e n s p ra k e v an g e trapt e ver kiezin ge n . Kome n d e t we e k a~ e r s e ch t er af zo nd erlijk n aast e lkaa r te staan , d an is e r we l s p ra k e v an ge tr apte ve rki e zing e n . De h eer Albr ec ht acht d e v a ri an t -Si mons me e r a a nva ar db aar , aa n g ez i e n d e ze p s y c h o l og i s ch b eter lig t . De h e e r Wï tte a c h t Lwe e lij s t e n duide l i jk e r v o or de ki e z er s . Zo we l d e k i e z e r s a ls d e g ekozenen moe te n wete n waa r z i j aa n t o e zi j n . De h e er Dau d t s l u it z ic h hi e rbi j aan . S pre ke r wen st bij h a n dhav i n g v a n d e tw ee k ame r s he t te zoeke n in de r ege ling v a n de we r kw i j z e . De v o or z i t t e r vr aag t ; wi e v6 6r stan de r i s va n b e houd v an twee k a mer s, d i e 0 d e z e lfd e wi ' z e wor d e n "e k o z e n . oo r z i j n 11 l ed en , t .w . d e h e er a u , me v r ou w F or t a n ie r .D e Wi t , d e h er en J euk ens , Kan , De Pou s , Pr i n s , S ch o l ten , Si mons , / Ve rb ru gh , !vi t t e e n d e vo o rz i t t e r . De IJe e r Va n d er IT o e v e n me rk t op , d a t h ij gestemd h e e f t v 6 6 r 66n k a me r , e n dus nu tege nste mt . De voor zit t er a c h t de opme i k i n g va n d e h eer Van de r Ho ev e n niet jui s t. Er i s g e s t e md ov er de v r aag , o f e r 66 n wi jz e va n s ame n s te l ling di ellt g e v o l g d te wor den . Deze v r aag ste l l ing l a a t d e vraag , of e r 66 n of twe e k a mers die n e n te z i j n , nog ope n . De h e e r; Van d(~..r Ho e v en b e s c h ouw t het s yst eem van ee n verg a d erin g , we l ke ee n d e e l v a n z i c h a fs che i d t voor e en b ep a a l d g e d e e l t e va n d e we r kzaamhe de n , a ls e en 't we e lcume r-s t .e Ls o l , De h e er }Iemvi s s en s te l t voor om te st emme n ove r het s y s t e e mBul' De voor zi t t e r me r k t op , d at h et s t e l se l -Burger i n h oud t 6 6n g e k oz e n k a mer , we l ke ui t h a a r mi d de n e e n kl ei n e re k amer v a n 2/ 3 dee l kiest , d i e d e fun c tie v a n de huidi ge Twe ede Ka mer ui to e fen t . De p l en a i r e v erg a d ering tree dt in d i t ste l se l op a ls r e vi si e -i n s t an t ie . De heer Dau d t mee nt , d at h e t e s sentie e l i s de k i e ze r s t e l a t en wete n e n b e sli s s e n wi e in we lke k a mer ko mt . He t ov e ri ge a c h t s p re ke r e e n kw est ie van naamge v i n g . De h e e r }Ieuwi sse n ziet h et s ys t e e m- Bu r g e r a l s e e n v ar ian t v an h et s t e ls e l v an op s pl it sing v a n 6 6n k a mer i n twe e ge de e lt e n . De h e e r Daudt v raag t , wa t h e t p r i.n c i p i ê'Le v e rsc hi l i s t u s s e n h et s ys tee m- Burg e r e n e e n verkie z i ng van t wee k amers . De h e e r }le u wi sse n i s va n men ing , d a t i n h e t g e v al va n e e n ver k ie zi ng v a n twe e k ame rs ie d e r e kamer ee n g r ot e ze lf s tan d i ghe i d b e z it . Op voo r ste l va n d e v oo r z i t t e r wordt b e s l o t en i n h e t r appor t ". u itvo e r i g e r i n te g a a n op he t s ysteem- Bu r g e r . De voor zitt er vra agt , wie v o or s tan de r i s va n h e t sy ste em, wa a r i n 66n k UIDer wor d t g eko zen , die ~ i c h z e l f kan sp l it se n i n v e r b a n d me t d e reg e li n g v an d e wer k z a a mhe den . Vo or d it s te ls e l s p re ke n z ic lJ u it 2 l e d e n, t .w . de h er e n Ca l s , e n }!emvi s sen . De v o or z itte r c on c l u dee r t , d at hie rui t voorlop ig
.
- b li jk t -
- 15 -
blij k t , da t he t t.we ok a mer s t.e l s e l wordt behoude n , e n da t d e h ui di ge wi jze v an v e rki e z i n g v a n d e Eers t e Ka mer wordt v er a n d erd in rec ht s t r e e ks e verkie z ing . Ten aan z i e n v a n de we r kwi jz e e n d e b e vo e g d h e d e n \ z i j n a l l e varianten no g moge l i j k . ' ~ I •
bl ad zij d e 9
Ar til[e l ST G 2 , tweede en derde lid , Aa n tal l e d en
De voor zi t t er st e l t aa n d e orde de v raa g , wel k aant a l l ed e n de k a mers di enen t e b eva t t en , t . •«, a) 'I'we e d c Kamer 100 e n Eerst e Ka mer 50 , of b) Twe ede Ka mer 150 e n Ee rs t e Ka mer 7 5 . De h e er S i mon s n oe mt n og de moge l i jkhe i d c ) T", e ede Ka mer 1 50 e n E er s te Ka mer 5 0 . De h e er Al b r e ch t ac ht ee n be langr i j k ar gume nt v66r het aan ta l .van 150 l ed en v o or d e T" e ede Kame r de deel n a me v an T",ee d e Kame r l euen a a n bo v enn a ti on al e p a r l eme n t e n . De voor zi t t er ac ht h et r eal i s ti sc h h et aan ta l v a n 15 0 T" e ed e Ka me rl e d en t t! h andhave n . De he er Sc h o l ten is v an me n i.ng , d at h e t voor ste l t ot v er l a gi ng v a n het aan t a l l e d e n gee n sc h i j n van k an s maak t . Spr e ker ", i js t ero p , d a t in a n dem ' la n de n de p ar l eme n t en r elatief een g r o te r e omv a ng h ebb en . Voo r t s pleit tegen ver l ag i ng de z ic h s tee ds mee r ui t br eid e nde ta a k v an d e 'I'we e d e Ka me r , me t n ame op h e t geb ie d van de ' wetgevi ng , a l dus s p r e k e r . Ni e t a l l e e n v o o r de k le i n e f r a c ti e s , ma a r ook voor de mi d d e lg r o t e f r ac ti e s ",ordt u e taak b i j ve r la g i ng van h e t a anta l k a mer le de n ui t ermate z",aar . Spre ker ver k laar t z ic h te g en
ve r lagi ng .
l ~
Ne vr ouw Por ta n i e r - De \V i t a cht de ni et -haa l b aar- h o i d v a n h et v o or s te l t o t v e rl a gin g v an h et aanta l l eu en niet d oor sla g g eve n d voo r h et nut v an d i t v o ors t e l . De ov e rb e la stin g v an p a rl e me n t sl eu en vin dt , a l
-
d a a r-va u --
