Jaargang 37 no 8 oktober 2012 1
COLOFON Voorzitter Theo Hesp Kruin 25 1275 AZ Huizen 035-5262401
[email protected] Secretaris Marjan de Bruijn Melkweg 32 1271 TE Huizen 035-5252659
[email protected] Penningmeester & ledenadministratie Gerard van Dijk Vaartweg 21 1401 RA Bussum 035-6943831
[email protected] 2 de Penningmeester Nel Grolle van Roemburg Noorderweg 57 1271 VL Huizen 035-5260759 Techniek Frans van de Brug Kromme Englaan 9 1404 BV Bussum 035-6914385 Algemeen bestuurslid Dick Benkhard Kalmoes 8 1273 AG Huizen 0614212552
[email protected] Alexander van den Berg Prinses Beatrixhof 103 1411 CH Naarden 0654286786
[email protected] Redactie adres Kruin 25 1275 AZ Huizen 035-5262401
[email protected]
Vivariumvereniging voor Huizen en Omstreken Opgericht 18 maart 1975 Koninklijk goedgekeurd bij besluit nr 109 dd 17 juni 1975 Lid van de Nederlandse Bond “Aqua Terra” Bank rek. nr 383714974 t.n.v. de Penningmeester Aquarius VERENIGINGSRUIMTE: Trekkerweg 3C 1276 XP Huizen tel: 06 16196732 (ingang Weideweg, rechterzijde van het gebouw “De Koelemoes”) Toegankelijk voor leden en introducés op dinsdag- en donderdagavond van 19.00 tot 21.00 uur, en elke zaterdagmiddag van 13.00 tot 16.00 uur. Postadres: Melkweg 32, 1271 TE Huizen Aquarius website: www.aquariushuizen.nl Het verenigingsblad “AQUARIUS” verschijnt 10 x per jaar en wordt gratis toegezonden aan de leden van de vereniging. Het lidmaatschap loopt van januari tot en met december en wordt stilzwijgend verlengd met telkens één jaar.. Opzegging van het lidmaatschap dient voor oktober schriftelijk ingediend te worden bij de ledenadministratie. Inleveren kopij voor de 15 de van de maand. Overname van artikelen alleen met bronvermelding Postadres: Melkweg 32, 1271 TE Huizen
2
De voorzitter aan het woord
“waar doen wij het voor?” Dat heb ik mij de laatste tijd afgevraagd. Hebben de leden nog wel behoefte aan adviezen van ervaren aquarianen. Denken de leden dat internet overal advies op heeft. Of gaat het zo goed met hun aquarium dat zij geen verdere ondersteuning nodig hebben? Feit is, dat de loop naar ons clubhuis minimaal is, en dat naast de “dienstdoende” medewerkers er nauwelijks leden aanwezig zijn. Op de dinsdagavond gaat het nog, op donderdag en zaterdagmiddag is het bedroevend. Daar offeren dan een aantal leden hun avond en zaterdagmiddag voor op. Dat is niet vol te houden…. Al heeft U geen speciaal doel om naar de club te gaan, ik ben ervan overtuigd dat als er meerdere leden bij elkaar zitten, er altijd wel een onderwerp over de hobby wordt aangesneden dat ook Uw interesse heeft. Pas dan komt U er achter wat U niet weet. Wij horen van sprekers, van bezoekers en van iedereen die langskomt wat een geweldig onderkomen wij hebben. En dat is ook zo, wij kunnen daar trots op zijn. Om dit zowel financieel in stand te houden komt wel wat kijken: - Een ploeg van 16 man onderhoudt de vijver van Givaudan (zie schema achter in ons clubblad - Een duoteam doet elke 14 dagen het onderhoud van het aquarium bij Givaudan - Een inkoper zoekt naar de voordeligste leverancier voor de winkel, planten en vissen en voor speciale bestellingen van de leden - De kerstbingo brengt ook nog wel wat op Daarnaast wordt er door diverse leden heel wat inspanning geleverd om de levende have, de planten en showbakken in goede conditie te houden. De financiën dienen overzichtelijk gehouden te worden. En niet te vergeten het maandelijks uitgeven van ons clubblad. Ik vraag mij dan wel eens af:
Zoveel inzet voor zo weinig animo, waar doen wij het voor? Theo Hesp
3
Aquarius agenda Donderdag 11 oktober Tweede klaverjas kaartavond van het toernooitje over 7 avonden
Zaterdag 13 oktober De medewerkers van onze vereniging worden, als dank voor hun inzet van het afgelopen jaar, uitgenodigd voor een Grieks buffet in ons clublokaal. Aanvang 17.00 uur . De medewerkers hebben persoonlijk een uitnodiging ontvangen. Bent U daar niet bij? Daar kunt U wat aan doen. Een simpele toezegging dat U wel wil helpen de club in stand te houden en U krijgt volgend jaar ook een uitnodiging. Het is gebruikelijk om de medewerker van het jaar op de jaarvergadering bekend te maken. Het bestuur heeft besloten om met ingang van dit jaar de medewerker van het jaar in het vervolg op deze avond bekend te maken (ipv tijdens de jaarvergadering).
Zaterdag 17 november gaan we weer keuren om de Peter de Booij bokaal. Op dezelfde wijze als vorig jaar zal de keuring plaats vinden. De presentatie van de uitslag zal echter door één iemand verzorgd worden. De deelnemers worden verzocht om voor zaterdag 11 november dit kenbaar te maken.
Dinsdag 18 december Kerstbingo onder de enthousiaste leiding van Rob de Graaf en Alex van der Berg.
Dinsdag 8 januari Nieuwjaarsreptie Uitslagavond huis keuring In januari ( datum nog niet bekend ).
4
5
6
Voor U gelezen EEN NIEUWE TRENT IN DE AQUARISTIEK "Aquascaping" ontwikkelt zich als een nieuwe trend, die de aquariumhobby ongetwijfeld een nieuwe boost zal geven (meent branchekenner Chris Lukhaup). Om de aquaristiek een nieuw elan te bezorgen, heeft men telkens nieuwe trends nodig die onze hobby doen opleven, en de klanten iets nieuws bieden, of het oude met nieuwe ideeën telkens weer aantrekkelijk maken. Zo hebben garnalen en ongewervelde voor een nieuwe trend gezorgd, en ook het nano-gebeuren heeft de aquaristiek heel wat verder gebracht. Natuurlijk waren er voordien ook grote "trends" zoals Malawis en L-nummers, maar die stromingen stammen uit een andere tijd. Voor de lnternet-en playstationtijd bleven nieuwe trends gedurende langere tijd in de belangstelling. Dit is nu anders. In het Internettijdperk is het veel belangrijker geworden, dat aquariumspeciaalzaken snel en flexibel te reageren op de uitdagingen op de markt. Vanzelfsprekend zijn de zoetwater ongewervelde nog altijd in de mode, en ook de kleine nanobakjes hebben niets aan belangstelling verloren. Zij zijn, zoals voordien, in de aquaristiek van groot belang. Maar wat komt er nog bij? Ik schrijf bewust "erbij". Om de aquaristiek "spannender" te maken moeten we tegelijkertijd meerdere treds combineren: "cross-over" in de aquaristiek? Jazeker. "Aquascaping" kan één van de tijdsgebonden aanvullingen zijn. Wat is eigenlijk "Aquascaping", en welke filosofie schuilt daarachter? Er zijn aquarianen die niets meer willen dan in hun woonkamer de vissen of ongewervelde in hun aquarium te observeren. Men kan echter ook een aquarium als kunstvorm, als uitdrukking van zijn eigen creativiteit beschouwen. Bijna iedereen zou graag een kunstenaar zijn, en de meeste vinden het fijn iets te bouwen en te ontwerpen, te tekenen of te componeren.
Ik was zelf 2l jaar musicus, en het mooiste in mijn kunstcarrière was iets te maken dat andere mensen ook graag horen of zien, en de daaruit ontstane verbinding met hen te voelen. Tot nog toe gold het inrichten van een aquarium niet per se als een kunstvorm, en meestal werd het vooral visgericht ingericht. Aquascapers zien het als kunstenaars, die iets uniek en mooi in hun aquarium scheppen om de verbondenheid tussen mens en natuur te versterken. Daarom
7
noemt men dergelijke aquaria ook "natuuraquaria", en zijn ze een creatieve manier van uitdrukken. Hun drijfveer is, zoals in de muziek of schilderkunst ook, de wens van de mensen om te proberen de natuur te evenaren en daarbij iets moois te scheppen en voor te stellen. Aquascapes zijn meestal landschappen die niet per se een scène uit een onderwaterwereld zoals rivier of vijver kopiëren. Het lijken eerder mooie onderwaterlandschappen; nagemaakte hooggebergten of zachte heuvellanden. De meester van dit "in-scène-zetten" is wel Takashi Amano uit Japan, die met zijn landschappen en foto’s wereldwijd duizenden in zijn ban gekregen heeft. Nu is niet iedereen een Takashi Amano, en dikwijls moet men horen dat zijn designaquarium niet langer dan een paar weken kan draaien, en dat men daarvoor niet had moeten studeren. Ik heb mijzelf van het tegendeel door eigen ondervinding kunnen overtuigen. Mijn nano-aquaria doen het al veel maanden goed; het "scapen" heeft me veel vreugde verschaft, en de bewoners zijn duidelijk in hun mooi ingericht bakje zo gelukkig als voordien. De aquaria zien er nu veel mooier uit. Toch is het niet iedereen gegeven prachtige creaties te scheppen. Iedereen zou natuurlijk graag zo’n aquarium bezitten. En iedereen bewondert ze natuurlijk, maar ze doen hen ook aan de eigen creativiteit twijfelen. Daarom zou een inleiding tot het "aquascapen" welkom zijn, een "Amano light", of "Popular Aquascaping", of hoe men het ook wil noemen. Het moet er niet allemaal uitzien zoals bij de grote voorbeelden, maar bijna iedereen kan zeer mooie resultaten bereiken als men maar enige regels volgt. Natuurlijk hebben zulke mooi ingerichte aquaria nood aan een beetje zorg en oplettendheid. De wekelijkse waterwissel is gewoon verplicht; ik wissel zowat 80% water in mijn aquaria; de planten moeten dikwijls gesnoeid worden, en zonder CO2 en bemesting is het onderhoud bijna niet mogelijk. Het resultaat is dan ook zichtbaar. Gelijk wie mijn woning binnenkomt, kijkt eerst naar het aquarium. Het lijkt op een berglandschap, en de ongewervelde en vissen doen denken aan vogels in het woud, Vroeger stond daar gewoon een "aquarium", nu een wonderbaar stuk natuur, dat op een miniatuur, harmonisch landschap lijkt. De mens is zeer verbonden met de natuur, gezien hij er ook deel van uitmaakt. Die verbinding wordt zo door een klein, begrensd natuurwonder, uiteraard versterkt. Daardoor wordt niet alleen de wens versterkt om een zo perfect mogelijk ingericht aquarium te bezitten. Mooi ingerichte aquaria bekijken doet dikwijls de wens ontstaan om tussen de eigen 4 muren ook zo'n pronkstuk op te stellen. Baanbreker voor de aquascaping/aquadesign is Duitsland’s enige professionele ontwerper Oliver Knott, die met zijn scholingscentrum voor aquariumvormgeving een baken neergezet heeft. Ook Harald Sossna van Braunschweiger Fachgeschàft, geïnspireerd door het "aquascapen", heeft: "The Art of the planted Aquarium" in de huisdierenbeurs in Hannover uit de grond gestampt, een evenement dat tot een groot succes uitgegroeid is. Vroeger was de aquaristiek alleen maar het "houden van vissen". Om mooie aquascapes voort te brengen moest men zich behelpen met het beperkte aanbod dat voorhanden was. De "aquascaping" is ook voor de aquariumindustrie een kans om innovatieve ideeën in de praktijk om te zetten, en de aquaristiek opnieuw te definiëren. Nieuwe exotische bakmaten en toebehoren zijn nodig om deze nieuwe trends te lanceren en ook toegankelijk te maken voor een breed publiek. Gelezen in Haaien Echo’s, Zilverhaai Beringen Voor u gelezen in het blad van A.V.Ciliata uit Ridderkerk.
8
9
Bespreking van enkele algen Groenwieren De term ‘groenwieren’ moeten wij zien als een verzamelnaam voor een uitgebreide en nogal gevarieerde groep algen, die zowel in zoet- als in zeewater voorkomen. Binnen dit bestek is het niet mogelijk om op alle soorten binnen deze grote groep in te gaan en moeten we ons tot enkele beperken. Voor deze groenwierengroep geldt echter in zijn geheel: zij bezitten precies hetzelfde chlorofyl als de hogere planten. Samen met de kleine groep Euglenofyta zijn dit de enige algen waarvan we dit kunnen zeggen. Vooruitlopend op het onderwerp ‘bestrijding’ kunnen we hier dus al stellen: het bestrijden van groene algen via een andere wijze dan milieuverandering, zal vrijwel altijd gepaard gaan met risico’s voor onze aquariumplanten. Aantasting van de bladgroenkorrels van de groene algen zal dan immers dezelfde gevolgen hebben voor die van de waterplanten. Tot de eencellige groenwieren behoren onder andere de Chamydononas die veel in zoet water voorkomen. De cellen hiervan zijn meestal eivormig en leven solitair. De twee trilharen zijn in de cel met elkaar en met de kern verbonden. Deze is weer op vernuftige wijze ‘aangesloten’ op een lichtgevoelige ‘oogvlek’ die tegen de celwand ligt. De lichtinval wordt zo overgebracht naar de beide trilharen die daar hun bewegingen naar regelen. Zij vermenigvuldigen zich geslachtelijk en ongeslachtelijk. Zo kan één cel twee tot dertig nieuwe vertegenwoordigers voortbrengen. Ze zijn helder groen en kunnen ‘waterbloei’ veroorzaken. Het soms plotselinge afsterven vraagt onze oplettendheid: er kunnen in het aquarium giftige stoffen ontstaan. Bodem afhevelen, doorluchten en eventueel kleine delen water verversen. Gedrag van de vissen goed observeren. Leeft deze soort solitair; een andere, die qua bouw veel op hem lijkt, is zie meer bekende Volvox. Dit zijn niet-solitair levende eencelligen. Een per soort of geslacht vaststaand aantal eencelligen vormt tezamen een ‘kolonie’ of een ‘coenobium’. Ze hebben een geleiachtige buitenlaag waarmee ze aan elkaar kleven, terwijl ze bovendien nog onderling verbonden zijn door plasmabandjes. Deze samengevoegde cellen kennen arbeidsverdeling. Elke cel is zuiver groen en heeft twee tot acht even lange zweepharen. De zoetwatersoorten kunnen bestaan uit een coenobium van vijfhonderd tot ongeveer dertigduizend cellen. Het juiste aantal cellen staat per soort vast. De ‘slag’ van de zweepharen is op elkaar afgesteld door middel van plasmabandjes. In de kolonie zijn vaak een of meer dochterkolonies zichtbaar, die na het openbarsten van de oude tot nieuwe kolonies uitgroeien. Er bestaan vrouwelijke en mannelijke kolonies. Bevruchte vrouwelijk cellen groeien na een rusttijd uit tot een nieuw coenobium en zijn dan als een groene punt waarneembaar. Het ‘bolwiertje’ gedraagt zich dus als een volledig organisme. In de aquariumpraktijk wordt deze soort overigens vaak verward met een Protococcus-soort; een aantal hardgroene cellen die zich vooral op de voorruit en bijvoorbeeld ook op het Leidse plantje vastzetten en vrijwel niet te verwijderen zijn. Tot de bekende ‘draadalgen’ behoort verder onder andere de ‘grondlucht’ verspreidende Oedogonium met vertakte of onvertakte lichtgroene draden, die zich vastzetten aan steen of hout. In de voortplantingsperiode zijn ze te herkennen aan bolvormige cellen die op bepaalde plaatsen tussen de andere in de ‘draad’ zitten. De eicellen in de ‘bollen’ breken na bevruchting uit als
10
zwemsporen. Na enige tijd zetten zij zich met zweepdraadjes vast en door volgende delingen ontstaat een nieuwe draad. Het schroefwier Spirogyra: draadvormig, heldergroen, min of meer slijmerig weefsel en met een voorkeur voor stilstaand water. De spirogyra bestaat uit een vlokkige massa naast elkaar liggende draden, die opgebouwd zijn uit cilindervormige chloroplastband, waarin zich ook de pyrenoïden (stervormige deeltjes) bevinden. Hieraan wordt het gevormde zetmeel afgezet. De cellen vermenigvuldigen zich door deling. Vaak voltrekt dit proces zich in een hoog tempo. Ook geslachtelijke vermeerdering vindt plaats. Bij cellen van twee naast elkaar liggende draden komen ‘uitstulpingen’ voor die met elkaar versmelten: er wordt een soort ‘brug’ of ‘juk’ gevormd (Jukwieren). De inhoud van de ene cel gaat via deze brug (conjugatiebuis) over in de andere cel en versmelt daar tot een zygote. Deze zygote maakt een rustperiode door en groeit dan (meestal in het voorjaar) uit tot een nieuwe draad. Men noemt dit verschijnsel: conjugatie. Ook bij het draadwier Zygnema komt conjugatie voor. Phaeophyta - Bruinwieren Dit zijn vrijwel alle zeewieren, die grote afmetingen kunnen hebben en meestal vastgehecht leven aan rotsachtige kusten, vooral in de minder warme streken. Het bekende Sargassum behoort tot deze groep. Speciaal kleurpigment: fucoxanthine. De buitenlaag van de celwand bestaat uit algine. Deze stof is specifiek voor bruinalgen en wordt gebruikt bij de vervaardiging van consumptieijs, in de verfindustrie en door de farmaceutische industrie. In tegenstelling tot het aquaristisch spraakgebruik: bruine algen komen niet voor in het zoetwateraquarium. Ook het ‘blaaswier’ dat we vaak aan het strand kunnen vinden behoort tot deze groep. Rhodophyta - Roodwieren Ook dit is een zeewier, speciaal ingesteld op een leven in dieper, stromend water. Het bevat chlorofyl A, dat echter overdekt wordt door rood fycoergythrine en blauw fycocyaan. Als assimilatieproduct vinden we een speciaal soort koolhydraat: roodwierenzetmeel. In de Noordzee groeit het zogeheten Ierse mos dat in de geneeskunde toepassing vindt. Van weer een andere soort maakte men de welbekende agar-agar. Overigens zijn het in het algemeen warmteminnende soorten, met een zeer bijzonder voortplantingsproces, waarop we hier niet verder kunnen ingaan. De ‘kiemcel’ hecht zich aan of in een plantaardige of minerale ondergrond, waarna de snelgroeiende dunne draden omgeven worden door een aantal andere cellen. Een ontwikkeling die spoedig gevolgd wordt door vertakkingen. Zo doet zich ook de onder aquarianen gevreesde snor- of baardalg voor: Composogon coeruleus. Een hoog ontwikkelde alg, die we waarnemen als een uitgesproken stugge, warrige, vertakte, grijs- tot blauwgroene alg op bladranden, hout en steen. De dikte van de draden kan uiteenlopen van één tot tweeëneenhalve millimeter. Wat de kleur van veel roodalgen betreft: bij sterke belichting zien we ze niet als een ‘rode’ alg, doch als een blauwgroene omdat onder die omstandigheden de blauwe kleurstof de overhand krijgt. Wie deze alg kent weet dat deze vrijwel niet te verwijderen is: ze zet zich op elke ondergrond vast. De buitenste, kraakbeenachtige cellen beschermen het centraal lichaam van deze daarom zo moeilijk te bestrijden algensoort, die waarschijnlijk met uit de Everglades geïmporteerde planten zijn intrede in onze aquaria gedaan heeft. Enig houvast bij de bestrijding kunnen we vinden in een aantal bekende milieufactoren. Deze alg blijkt geen voorkeur te hebben voor bijzonder voedselrijk water, doch wel 11
voor een vrij hoge temperatuur en stromend water, dat helder is en zuurstofrijk (min of meer aquariumwater dus). Het sterk verminderen van de lichttoevoer, het uitschakelen van filters en pompen zou dus een remmende factor kunnen zijn, al moeten we bedenken dat deze alg enigszins aangepast is aan minder gunstige lichtfactoren. Chrysophyta Het grootste gedeelte van de tot deze groep behorende algen is eencellig. De diatomeeën onder hen zijn allemaal eencellig. Er zijn ongeveer tienduizend soorten bekend. In zee vormen zij de basis van alle voedsel. Behalve chlorofyl A bezitten ze steeds een goudbruin gekleurd pigment: diatomine. Ze zijn bijzonder talrijk en zowel in zoet- als in zeewater vinden we ze in grote hoeveelheden in het plankton. Fossiel worden ze in massa gevonden op de zeebodem, maar ook op het vasteland: soms in metersdikke lagen (diatomeeënaarde). Hun celwanden van pectine bevatten als regel een soort kiezelzuur, waardoor deze wand verhardt tot een kiezelachtige substantie (kiezelalgen). We onderseheiden twee hoofdgroepen: 1. Pennatae, met Iangwerpige vormen, als regel in zoet water. 2. Centricae, meestal rond of vijfhoekig, vrij zwemmend in zee. De kleur van deze wonderlijk mooie, symmetrisch opgebouwde algen is geelbruin tot bruin. Ze vormen geen zetmeel, doch een vitaminerijke soort olie. Voortbewegen is mogelijk via een soort plasmastroom door een groef die overlangs de schaalplaten loopt. Sommige soorten kunnen in drie minuten op deze wijze een afstand afleggen van ongeveer vierhonderd maal hun eigen lengte. De vermenigvuldiging door celdeling kan zich in hoog tempo voltrekken. Bij sterke vergroting is op de kiezelwanden een gevarieerde tekening van streepjes en punten te zien. De soortverschillen berusten voor een goed deel op deze tekening. De uit twee delen bestaande celwand past ongeveer als een doos en deksel op elkaar. Bij de celdeling krijgt het ‘deksel’ een nieuw ‘doosje’ en het ‘doosje’ een nieuw ‘deksel’. Het is vooral deze alg die in aquariumkringen de uitdrukking ‘bruine alg’ ingevoerd heeft. Bij niet te sterk licht en vooral bij verontreinigd water kunnen de diatomeeën zich namelijk sterk ontwikkelen en zowel planten, rotsformaties als bodem met een bruine laag bedekken. Daar vrijwel alle algsoorten aan de buitenzijde voorzien zijn van een dunne ‘slijmlaag’, zullen ze zweefvuil etcetera opvangen en vasthouden, waardoor ze na korte tijd alleen maar een vies-grauwe indruk maken. Dit is ook het geval met de in werkelijkheid bijzonder mooie diatomeeën. De zoetwatersoorten zijn in hoofdzaak bodemalgen en ze komen in het bijzonder voor in aquaria waarin zich veel organische (dus van leven afkomstige) afvalstoffen bevinden. In het aquarium zien we ze vaak het eerst op de ruiten. Ze geven dan de indruk van een vaalbruine aanslag. Een typisch kenmerk van de aanwezigheid van alg is bovendien de vetlaag die soms op het aquariumwater drijft. Onder dergelijke vetlagen vinden we vaak een sterke diatomeeënontwikkeling, hoewel deze laag ook olie die veel colloïdale oplossingen bevat, vasthoudt. Bestrijding is mogelijk door het inschakelen van een goed koolfilter en toevoeren van meer licht. Bedenk echter wel dat afgestorven diatomeeën een ideale voedingsbodem vormen voor blauwe algen. Cyanophyta - Blauwwieren Dit zijn de algen die door veel aquariumhouders het meest gevreesd worden. Een klein aantal van de ongeveer vijftienhonderd beschreven soorten is er waarschijnlijk de oorzaak van dat ons land niet tweemaal zoveel aquarianen telt als thans het geval is. Deze tot de laagst geclassificeerde algen behorende 12
aquariumplaag heeft al een niet te schatten aantal aquaria door de aanvankelijk trotse bezitter doen afdanken. En het is geen wonder. De vieze, blauwgroene laag die vanaf de bodem langzaam alles kan overtrekken en dan door zijn ‘vettige aard’ verandert in een smerige grauwe brei, verstikt elke vorm van plantaardig leven. Toch, en dat is een lichtpunt, ook deze primitieve alg is gebonden aan een milieu. Van dat milieu weten we nog lang niet alles, maar wel iets. In de eerste plaats: de grootste vijand van blauwe alg is helder, niet verontreinigd water. Nauwkeuriger gezegd: water dat weinig organische stoffen in allerlei staten van afbraak of oplossing bevat. Deze organische stoffen, die voortdurend op de bodem van het aquarium terechtkomen en die veel gebonden stikstof bevatten, worden door de bacteriën ‘afgebroken’ en omgezet tot stoffen die onze planten kunnen opnemen. Hoewel planten voortdurend stikstof voor hun groei nodig hebben, hebben ze niet het vermogen om die op te nemen als de aanwezige stikstof geen deel van een verbinding is die ze in opgeloste vorm wel kunnen opnemen. In de natuur hebben alleen een bepaald aantal organismen het vermogen zelf stikstof te kunnen ‘binden’. Dit zijn in de eerste plaats enkele bacteriëngroepen, doch ook diatomeeën en een aantal blauwalgen. Dit betekent: in sterk vervuild water hebben deze algen een voorsprong op de hogere planten. Terwijl deze laatste afhankelijk zijn van het ingewikkelde proces van de stikstof-kringloop, kunnen bepaalde aanwezige blauwalgen reeds toeslaan en tot ontwikkeling komen. Te meer daar zij, verhoudingsgewijs, veel minder stikstof nodig hebben dan hogere planten. Temidden van alle experimenten ligt hier de basis voor onze bestrijdingsmethoden. Voorkom een overdosering van organische stoffen! Een overdosering ontstaat wanneer de aanwezige planten de gevormde voeding, door welke oorzaak dan ook, niet meer of te traag opnemen. Op dat moment zet de vorming van een milieu voor blauwe algen zich in beweging! Onzichtbaar nog, doch intensief, want door de geremde plantengroei hopen de voedingszouten zich op. In tegenstelling tot wat we nu misschien verwachten, gaat in deze opeenhoping van gevormd nitraat de plant niet sneller groeien, neen, hij gaat steeds minder opnemen, totdat de groei uiteindelijk ‘stilstaat’. Het afbraak- en opbouwproces, dat juist vlak boven de bodem zo kwetsbaar is, wordt steeds verder verstoord en de blauwe alg doet zijn intrede! Een intrede die tevens een nieuwe factor van verstoring tot gevolg heeft. Onder normale omstandigheden overwoekert de alg geen hogere plantengroei, doch de reeds sedert enige tijd ‘geremde’ planten zijn een gemakkelijke prooi, zeker voor blauwe alg! Ook blauwe algen kunnen eencellig zijn, kolonies vormen of uit draden bestaan. De eencelligen vermeerderen zich door celdeling. De kolonies breken tenslotte in ‘stukken’ die elk weer tot een nieuwe samenleving van eencelligen aangroeien, terwijl bij de draadvormende soorten meestal korte stukken afbreken. De verschillende soorten komen over de hele wereld voor, niet alleen in zee- of zoet water, doch ook op het land. In de tropische gebieden groeien ze zelfs als epifyten op de bladeren van verschillende planten. Zelfs onder de meeste ongunstige omstandigheden kunnen ze zich lange tijd handhaven. Zo zijn er soorten die in water leven doch wanneer dit uitdroogt, ‘rustsporen’ vormen. In het aquarium kan dit voorkomen als we kienhout of bealgde lavasteen uit het water halen en tijdelijk niet gebruiken. Zouden we dit bij later gebruik niet eerst heel goed uitkoken, dan bestaat er een grote kans dat deze ‘rustcellen’ binnen korte tijd weer actief worden. Bestrijding Algen hebben, evenals hogere planten, een bepaald milieu nodig om te kunnen leven of tot massale ontwikkeling te kunnen komen. Een aantal eisen die ze aan dat milieu stellen kennen we. Voor veel soorten zijn die, als het om de hoofdzaken gaat, gelijk. Zowel groene als blauwe algen hebben voedingsstoffen nodig. Vooral blauwe algen blijken bijzonder sterk gebonden te zijn aan water 13
dat organisch vervuild is. Wanneer dit niet zo is, groeien ze beslist niet. Een overmaat aan uit deze vervuiling gevormde voedingsstoffen zal zowel groene als blauwe algen en diatomeeën tot grote ontwikkeling brengen. We moeten er hierbij van uitgaan dat ze ‘in sporen’ altijd in het aquarium aanwezig zijn en alleen wachten op het moment dat ze kunnen ‘toeslaan’. Voorkómen De belangrijkste vorm van bestrijden is daarom: voorkómen. Voorkómen dat het water zo vervuilen kan en dat meer fosfaten, nitraten en andere zouten gevormd worden dan de lagere planten kunnen opnemen. Hiervoor is maar één middel. In ander verband is dat al verschillende keren benadrukt: veel planten onder voldoende Iicht en een beperkt aantal vissen. Als extra maatregel kunnen we bovendien nog een koolfilter inschakelen. Zien we ondanks deze preventieve maatregelen toch de eerste zichtbare sporen van algen verschijnen, dan moeten we zonder uitstel ingrijpen. Vooral zonder uitstel. Lagere organismen kunnen namelijk in heel korte tijd tot explosieve vermeerdering komen. We kunnen in zo’n geval (eventueel tijdelijk) de hoeveelheid vissen in het aquarium verminderen door ze gedeeltelijk elders onder te brengen. Het voedsel dat we toedienen verminderen we zo sterk, dat er beslist niets in het water achterblijft. Als het om volwassen vissen gaat is het wel nuttig om ze korte tijd ‘op dieet’ te zetten zodat de hoeveelheid uitscheidingsproducten verminderd wordt. Zeker als het om blauwe algen gaat nemen we de grootst mogelijke hygiëne in acht. Het heel regelmatig afhevelen van de bodem en ruim waterverversen is daar in een al langer bestaand aquarium een onderdeel van. Ook het terugbrengen van de waterhardheid kan bij deze algen invloed hebben, mits we tot geen lagere waarde gaan dan ongeveer zes graden Duitse Hardheid. Hiervoor echter geen turffilter gebruiken! Het verminderen van de lichthoeveelheid zullen we (voorzichtig) als middel kunnen hanteren bij het verschijnen van de eerste groenalgen. Bij blauwe algen moeten we daar niet veel resultaat van verwachten. Bovendien zal dit in alle gevallen de plantengroei remmen. Als het gaat om bestrijding van kiezelalgen (diatomeeën) moeten we daarentegen de hoeveelheid licht opvoeren. (Wanneer ze al in te grote hoeveelheden aanwezig zijn op de planten etcetera zijn ze moeilijk van vervuilde blauwalgen te onderscheiden.) Zodra we de vaalbruine aanslag op de ruiten waarmee ze zich meestal aankondigen zien, mogen we het water uit dat aquarium niet meer via wisselaars die met kunsthars gevuld zijn laten lopen. De kans op reusachtige toename van diatomeeën wordt daardoor te groot. In alle gevallen moeten we zodra we maar denken dat algen (welke dan ook) aan het afsterven zijn de bodem heel goed afhevelen, ook al zien we de afgestorven delen niet liggen. Zodra alg werkelijk ‘vaste voet’ in het aquarium krijgt, zullen ook de planten erdoor overdekt worden. Eerst de langzaam groeiende soorten en daarna de andere. In een vergevorderd stadium zelfs de lotussoorten. We moeten proberen dit te voorkomen. Een belangrijk punt in het voordeel van de algen is namelijk het ‘slijmlaagje’ dat veel soorten aan de buitenzijde beschermt. Aanwezig zweefvuil zet zich daarin vast en geeft de alg na korte tijd het bekende vieze uiterlijk. Als dit nu ook gebeurt bij de algen op de planten dan ontvangen de daardoor afgeschermde bladgroenkorrels geen licht meer en zal de assimilatie sterk teruglopen. Uit al het voorgaande is wel duidelijk geworden dat dit het allerlaatste is wat gebeuren mag. De planten moeten hoe dan ook blijven functioneren! Juist in deze gevallen wordt er ter ondersteuning van het zwaar aangevochten milieu wel gebruik gemaakt van grote hoeveelheden waterpest die dan tijdelijk in het aquarium gebracht worden. Het zou niet verantwoord zijn om hier een opsomming te geven van alle methoden en middelen die in de loop van tientallen jaren al tegen deze plaag gebruikt zijn. Veel ervan hebben nameIijk nadelige gevolgen gehad voor het visbestand dat in de betrokken aquaria ‘ook
14
nog in leven moet proberen te blijven’. Een beperkt aantal dient echter wel genoemd te worden. Turfwater toevoegen Het sterk bruin gekleurde water dat we krijgen nadat we er turf in uitgekookt hebben, absorbeert in de eerste plaats heel veel licht. Zowel algen als planten zullen door toevoeging van dit water aan het aquarium een tekort aan licht krijgen. Sommige algsoorten verdragen dit beter dan de planten. In dat geval verliezen de planten deze ‘uitputtingsslag’. In het omgekeerde geval blijkt het soms een middel te zijn dat helpt. In zacht water zal ook de pH bij deze behandeling kunnen dalen. Ook daarvoor zijn sommige algsoorten zo gevoelig dat ze verdwijnen. Andere komen echter pas goed tot groei in zuur water of op een zure ondergrond (kienhout etcetera). Verschillende omstandigheden - die we vaak niet kennen - bepalen dus het resultaat van dit ‘middel’. Toevoegen van zouten van ‘zware metalen’ (koper etcetera) Dit wordt niet meer zo vaak gedaan als vroeger. Veel algsoorten gingen bij deze methode dood. Veel andere planten en vissen eveneens. De watersamenstelling en de zeer kritische dosering veroorzaakten deze resultaten. In zacht water mag zeker geen enkele van deze verbindingen worden toegepast. Ook de onmisbare activiteiten van de microörganismen worden door dit soort middelen geremd of beëindigd. Hierdoor kan een milieu ontstaan dat geen verdere levensmogelijkheden biedt. Men kan dan beter opnieuw beginnen. Gebruik van chemicaliën, zoals die in de handel verkrijgbaar zijn Hiervan wordt, zeker in ‘noodsituaties’, veel gebruik gemaakt en met uiteenlopende gevolgen. De algen sterven meestal wel af. In enkele gevallen komen ze daarna zelfs niet terug, doch dit is dan altijd een kwestie van milieuverbetering. Soms gaan er ook andere planten dood. Dit zijn dan vrijwel altijd juist de lichtgroene en meest nuttige, waarvan de chlorofylsamenstelling dezelfde is als van de (groene) algen. Bijna altijd worden juist deze planten tijdelijk ‘gestoord’ in hun groei. Het grote nadeel hiervan is dat juist dit gebeurt op het moment dat de algen door het gebruikte middel afsterven en het milieu dus dringend gezuiverd en verbeterd moet worden! Ook in zo’n situatie is het aanschaffen en planten van niet te kleine hoeveelheden waterpest, najas-soorten en dergelijke een middel om het terugkomen van dezelfde alg te voorkomen. Resumerend: het voorkomen van watervervuiling en handhaving van een goed plantenbestand zal de aquariumhouder veel van de zorgen, die typerend zijn voor onze liefhebberij, besparen. J. Hameeteman. Uit: Vivarium Eindhoven.
15
16
Klaverjas toernooi 2012 - 2013
Deelnemers aan dit toernooi
Totaalaantal punten op speeldag
13 september
Foekje Gerard Coby Frans Selma Jaap Tony Adri Theo Lenie Ina Anton
13 oktober
17 novem
12 januari
16 februari
15 maart
5453 5138 5005 4961 4881 4526 4457 4352 3836 3821 3609 3557
Klaverjassen: Moet je nu wel of niet goed kunnen kaarten om aan de punten te komen? Zijn de personen waarvan de namen vet gedrukt staan in dit overzicht vorig jaar niet de hoogst geplaatsten? Wist je dat iedereen wel eens verzaakt, ook van hen waarvan je het niet verwacht!
17
12 april
.
18
Medewerkers lijst
Bar
Winkel
Dinsdag
2 oktober
Dick
Henk
Donderdag
4
Greet
Nel
Zaterdag
6
Han
Foekje
Dinsdag
9
Femke
Henk
Donderdag
11
Emmy
Nel
Zaterdag
13
Tony
Nel
Dinsdag
16
Leo
Henk
Donderdag
18
Piet
Nel
Zaterdag
20
Leny
Joost
Dinsdag
23
Dick
Henk
Donderdag
25
Emmy
Nel
zaterdag
27
Harry
Marjan
Dinsdag
30
femke
Henk
Donderdag
1 november
Greet
Nel
zaterdag
3
Han
Foekje
Dinsdag
6
Leo
Henk
Donderdag
8
Piet
Nel
zaterdag
10
Tony
Nel
Dinsdag
13
Dick
Henk
Donderdag
15
Emmy
Nel
zaterdag
17
Leny
Joost
Dinsdag
20
Femke
Henk
Donderdag
22
Greet
Nel
zaterdag
24
Harry
Marjan
Dinsdag
27
Leo
Henk
donderdga
29
Piet
Nel
Indien u verhinderd bent probeer dan uw dienst te ruilen. Hierbij de tel. nummers: Leny de Booij Femke van Rijswijk Emmy Hesp Leo van Heukelom
6945363 5827489 5262401
Tony Grolle Piet Pool Etty Nel
5260403 5255140 5264055 5260759
Harry / Marjan de Bruijn
5252659
Foekje Verkerk
5261482
Han Hasker
5257107
Greet
5256117
19
VijVijveronderhoud Givaudan 2012 Hierbij ontvangt u het schema van de data waarop regulier onderhoud zal worden gepleegd aan de vijvers van Givaudan met de indeling van de groepen. Elke 14 dagen zal een groep actief zijn. Elke groep komt dan eens in de 6 weken bij elkaar. Als iemand niet kan dan graag ruilen met iemand uit een andere groep. Mocht dat niet lukken dan graag contact opnemen met Theo Hesp 0621100783 Theo is normaal op alle data aanwezig. Indien hij verhinderd is neemt hij contact op met de eerste uit de groep. We willen steeds om 9 uur beginnen. De ervaring is dat we om half twaalf klaar zijn. Wij verwachten dat u veel plezier zult beleven aan het samen met anderen uitoefenen van onze vijver hobby.
Indeling van de groepen: voor 2012 Groep 1 Theo Hesp
5262401
Piet Pool
5255140
Groep 2 Bert van 5253204 Roosmalen Rob de Graaf 5256117
Jan Geelen
5251437
Harry de Bruijn
5252659
Henk Piek
5264055
Gerard Hasker
5257107
Marjan de Bruijn
5252659
Leo van Heukelom
5264045
Jan Oudshoorn 0294-264510
Adri Grolle
5260403
Johan Fioole
6941971
Dick Benkhard
Dick Benkhard
0614212552
Dick Benkhard
0614212552
0614212552
De onderhoudsdata zijn in 2012: Groep 1 17 maart
Groep 3 Frans van de Brug
6914385
Gijs Kos
5265187
Groep 2
Groep 3
31 maart
14 april
28 april
12 mei
26 mei
9 juni
23 juni
7 juli
21 juli
4 augustus
18 augustus
1 september
15 september
29 september
13 oktober
27 oktober
10 november
24 november
8 december
Het Bestuur van Aquarius
20
21
