Casco beoordeling Aanvraag casco gemeente Dinkelland
Auteur:
Annemarie Kamerling, Martin Degen
Versie:
Definitief
Rapportnummer: LG-2015-06 / DNK-015 Datum:
Casco Noordoost Twente
30-04-2015
-1-
Inhoudsopgave
Casco Noordoost Twente
1
Inleiding 1.1 Advies landschap
5 5
2
Beoordeling 2.1 Casco aanvraag 2.2 Economisch belang 2.3 Beoordeling landschap 2.4 Conclusie beoordeling landschap 2.5 Compensatievoorstel, beoordeling en beplantingsadvies
7 7 9 9 13 14
3
Beoordeling Landschap Overijssel
19
-3-
Casco Noordoost Twente
-4-
1
Inleiding
Binnen de casco benadering Noord-Oost Twente (NOT) kunnen particuliere eigenaren van landschapselementen een individuele of een gebiedsaanvraag indienen om een landschapselement te verwijderen en ergens anders te compenseren. Reguliere casco aanvragen worden door de gemeente beoordeeld en goedgekeurd dan wel afgewezen. Het gaat dan om onderstaand type aanvragen: - Aanvragen voor het verwijderen van landschapselementen die op de cascokaart zijn aangemerkt als ‘geen onderdeel casco’; - Aanvragen met afwijking van compensatie, compensatie op een andere locatie dan staat aangegeven op de cascokaart. Afwijkende casco aanvragen dienen te worden voorzien van een onafhankelijk landschappelijk advies. Het gaat dan om onderstaand type aanvraag: - Aanvragen met het verzoek tot het verwijderen van een casco element (op de cascokaart aangemerkt als ‘onderdeel casco’). Voorwaarde voor het verder in beoordeling nemen van een afwijkende casco aanvraag is dat de aanvraag uitgaat van een sterk economisch belang. Er moet sprake zijn van een volwaardig agrarisch bedrijf en er moet sprake zijn van een huiskavel, welke door verwijdering van de aangevraagde elementen vergroot wordt.
1.1 Advies landschap Vanwege de geplande aanleg van een spoorviaduct langs de Vliegveldstraat te Deurningen zal een deel van de beplanting langs de weg verwijderd moeten worden. Deze beplanting is onderdeel van het casco. Deze rapportage geeft een beschrijving van de onafhankelijke landschappelijke beoordeling van deze aanvraag.1 Daarnaast is als aanvulling op de casco beoordeling een beplantingsadvies toegevoegd. Dit onafhankelijk advies is gemaakt op basis van de Methodiek Beoordeling Landschap.2 Deze methodiek is afgeleid van een reeds bestaande beoordelingssystematiek, de Waarderingssystematiek landschapselementen voor veldselectie.3 Deze laatste systematiek is al meerdere malen ingezet om een objectieve beoordeling te geven over de ecologische en landschappelijke kwaliteit van landschapselementen.
1
Landschap Overijssel stuurt dit onafhankelijk landschappelijk advies naar de initiatiefnemer met een afschrift aan de betreffende gemeente. Indien bij de provincie een ontgrondingsvergunning dient te worden aangevraagd, behoort het landschappelijke advies ook onderdeel uit te maken van deze aanvraag. 2 Landschap Overijssel, 2012. 3 Landschap Overijssel, 2011.
Casco Noordoost Twente
-5-
Casco Noordoost Twente
-6-
2
Beoordeling
2.1 Casco aanvraag De casco aanvraag betreft 3 landschapselementen langs de Vliegveldstraat die verwijderd zullen moeten worden voor aanleg van het spoorviaduct. De elementen liggen ter hoogte van Vliegveldstraat 22 te Deurningen. Op de kaarten in Figuur 1 is de ligging van de verschillende elementen te zien, die voor de aanleg van het spoorviaduct moeten wijken. Element 1 betreft een bosperceel, element 2 betreft een houtsingel/struweel. Elementen 1 en 2 worden in het kader van de EHS gecompenseerd, dit is afgestemd met provincie. Deze elementen worden dan ook niet meegenomen in deze casco aanvraag. Element 3 is een bomenrij, element 4 is een houtsingel en element 5 betreft een houtsingel. Element 5 lijkt vanaf kaart mogelijk onderdeel te zijn van het naast gelegen bosperceel, maar in het veld blijkt dit element duidelijk later aangeplant te zijn bij de aanleg van de weg en het fietspad. De beplanting wijkt duidelijk af van het bosperceel en is dan ook vastgesteld als op zichzelf staande houtsingel. De tweede kaart in Figuur 1 laat de cascokaart zien. Hierop is te zien dat elementen 3, 4 en 5 onderdeel zijn van het casco. De derde kaart laat zien welk voorstel is ingediend als compensatie voor de te verwijderen elementen. Figuur 1 Casco aanvraag ↓
1 3
2
4 Vliegveldstraat 22
5
Aanvraag: te verwijderen elementen (blauw)
Casco Noordoost Twente
-7-
Cascokaart: te verwijderen elementen zijn onderdeel van het casco
Voorstel: nieuwe aanplant in 2 deelgebieden
Casco Noordoost Twente
-8-
2.1.1 Afmetingen aanvraag De afmetingen van de elementen zijn niet aangeleverd door de gemeente, deze zijn in het veld en op basis van GIS bepaald door Landschap Overijssel volgens de opgestelde richtlijnen.4 Tabel 1 laat de oppervlaktes per element zien.
Locatie
Elementtype
Oppervlakte
Locatie 3
Bomenrij
65 x 12 = 780m2
Locatie 4
Houtsingel
100 x 2 = 200m2
Locatie 5
Houtsingel
140 x 15 = 2.100m2
Tabel 1 Oppervlakte te verwijderen elementen
2.1.2 Ecologische toetsing Voor het verwijderen van deze elementen voor de aanleg van een spoorviaduct is een ecologische toetsing noodzakelijk. Bij Landschap Overijssel is niet bekend of dit al uitgevoerd is.
2.2 Economisch belang Zoals ook in het begin van deze rapportage genoemd moet een casco aanvraag uitgaan van een sterk economisch belang. Er moet sprake zijn van een volwaardig agrarisch bedrijf en er moet sprake zijn van een huiskavel, welke door verwijdering van de aangevraagde elementen vergroot wordt. In deze aanvraag is geen sprake van een volwaardig agrarisch bedrijf en/of een huiskavel. Het verwijderen en compenseren van landschapselementen ten behoeve van de aanleg van een spoorviaduct kan mogelijk gezien worden als maatschappelijk belang. Het is aan de gemeente Dinkelland deze aanvraag definitief te beoordelen wat betreft economisch belang.
2.3 Beoordeling landschap Via een gestandaardiseerd methodiek is de casco aanvraag beoordeeld. Binnen de landschapsbeoordeling wordt per element gekeken naar het elementtype, het landschapstype, de landschappelijke waarde, cultuurhistorische waarde, ecologische waarde, belevingswaarde en bedreigingen. Voor ieder facet krijgt het landschapselement een totaalscore van 1 (laag), 2 (gemiddeld) of 3 (hoog). De eindbeoordeling is gebaseerd op de gemiddelde score uit deze facetten. 2.3.1 Elementtype en landschapstype Zoals eerder genoemd gaat de casco aanvraag om het verwijderen van een bomenrij en twee houtsingels. De elementen behoren tot het landschapstype heidebebossing. 4
Casco Noordoost Twente
Richtlijnen objectivering casco NOT, Landschap Overijssel, 2012
-9-
Dit landschapstype valt officieel niet onder de cascobenadering5 en kan als zodanig niet worden beoordeeld. De elementen vertonen echter de meeste overeenkomsten met het landschapstype heideontginningen. De elementen zijn dan ook op basis van dit landschapstype beoordeeld wat betreft landschappelijke waarde, zie paragraaf 2.3.2.
2.3.2 Landschappelijke waarde Om de landschappelijke waarde van de elementen te beoordelen is gekeken naar de belangrijkste kenmerken van het landschapstype heideontginningen: Halfopen tot open landschap; Rationele regelmatige blokverkaveling; Zandig, vochtig tot droog terrein; Beplanting in singels op perceelsranden, in lanen langs wegen, enkele bosheide-restanten; Genormaliseerde beken en waterlopen; Moderne erven langs wegen. De bomenrij (element 3) levert een gemiddelde bijdrage (score 2) aan het heideontginningenlandschap, onder andere omdat het lijnbeplanting langs een weg betreft. Daarnaast draagt de bomenrij bij aan een halfopen tot open landschap en regelmatige rationele blokverkaveling. Houtsingel 4 draagt gemiddeld (score 2) bij aan het landschap van heideontginningen, onder andere omdat het lijnbeplanting langs een weg betreft. Daarnaast herinnert de houtsingel aan de rationele regelmatige blokverkaveling, typerend voor het heideontginningenlandschap. Houtsingel 5 heeft een lage landschappelijke waarde (score 1), dit element past het beste bij het landschap van de heideontginningen, maar is weinig kenmerkend.
2.3.3 Cultuurhistorische waarde De cultuurhistorische waarde van de elementen wordt voor een belangrijk deel bepaald door beoordeling van de landschappelijke waarde naar aanleiding van de belangrijkste kenmerken van de landschapstypen. Ook de leeftijd van het element speelt echter een rol. De beplanting van element 3 is niet ouder dan 25 jaar, dit levert een score 1 op, dit staat voor een lage cultuurhistorische waarde. De beplanting van element 4 en 5 is tussen de 25 en 75 jaar. Dit levert een score 2 op, dit staat voor een gemiddelde cultuurhistorische waarde.
5
Casco Noordoost Twente
Casco benadering Noordoost-Twente, Alterra, 2012
- 10 -
2.3.4 Ecologische waarde De ecologische waarde wordt bepaald door te kijken naar het directe en het indirecte groene netwerk waar het element al dan niet onderdeel van uitmaken. Dus of het element direct en al dan niet indirect verbonden is met andere elementen. Daarnaast wordt gekeken naar de aanwezige en potentiële habitatwaarde voor dier- en plantensoorten die gebruik maken van het Noordoost Twentse cultuurlandschap.6 Voor de huidige habitatwaarde wordt gekeken in hoeverre deze dier- en plantensoorten in de afgelopen 10 jaar zijn aangetroffen in of dichtbij het element. Voor de potentiële habitatwaarde wordt een inschatting gemaakt in hoeverre het element potentieel geschikt is voor diverse plant- en diersoorten. Tabel 2 laat de ecologische beoordeling per element zien.
Locatie
Elementtype
Huidige habitatwaarde
Netwerkwaarde
Potentiële habitatwaarde
Locatie 3
Bomenrij
2
3
2
Locatie 4
Houtsingel
2
3
3
Locatie 5
Houtsingel
2
3
2
Tabel 2 Ecologische beoordeling per element (waardering: 1 = laag, 2 = gemiddeld, 3 = hoog)
De eindscore wordt door middel van wegingsfactoren bepaald. De weging voor de habitatwaarde is 3x, voor de netwerkwaarde is dit 2x en voor de potentiële habitatwaarde is dit 1x. De ecologische waarde komt daarmee gemiddeld op de scores uit zoals hieronder benoemd. Eindscores ecologische waarde per element: Locatie 3 > 2 (gemiddeld) Locatie 4 > 3 (hoog) Locatie 5 > 2 (gemiddeld) Element 4 heeft een hoge ecologische waarde, Figuur 2. De andere elementen hebben een gemiddelde ecologische waarde.
6
De lijst van Noordoost Twentse dier- en plantensoorten is samengesteld door Mark Zekhuis, ecoloog Landschap Overijssel. De lijst is onderdeel van de Methodiek Beoordeling Landschap Casco Noord-Oost Twente, Landschap Overijssel, 2012.
Casco Noordoost Twente
- 11 -
Figuur 2 Houtsingel element 4
2.3.5 Belevingswaarde Voor beoordeling van de belevingswaarde van het element wordt gekeken naar verschillende niveaus. Beleving vanaf doorgaande wegen, beleving door wandelaars vanaf wandelpaden en beleving door fietsers vanaf fietspaden. Daarnaast wordt beoordeeld aan de hand van de uniciteit van een landschapselement (hoe uniek is het landschapselement voor zijn omgeving). Alle elementen scoren hoog qua belevingswaarde (score 3). De elementen zijn allemaal goed zichtbaar vanaf de openbare weg en een aantal elementen draagt daarnaast ook bij aan een afwisselend landschap en is uniek in de omgeving.
2.3.6 Bedreigingen Hoe sterker een element bedreigd is, hoe hoger deze scoort, om moedwillig bedreigen van landschapselementen niet in de hand te werken. Tevens kan hiermee het goed beheren van landschapelementen worden ‘beloond’, doordat deze een lagere score krijgen (hoe hoger de score, hoe lager de kans dat een element een positief advies ontvangt en verwijder mag worden). De elementen zijn niet bedreigd, deze krijgen dan ook een score 1 (geen bedreigingen).
Casco Noordoost Twente
- 12 -
Cultuurhistorische waarde
Ecologische waarde
Belevingswaarde
Bedreiging
TOTAAL
Bomenrij
Heideontginningen
2
1
2
3
1
2
Locatie 4
Houtsingel
Heideontginningen
2
2
3
3
1
2
Locatie 5
Houtsingel
Heideontginningen
1
2
2
3
1
2
Elementtype
Landschapstype
Locatie 3
Locatie
Landschappelijke waarde
2.4 Conclusie beoordeling landschap De in paragraaf 2.3 genoemde scores komen uit op de totaalscores zoals te zien in Tabel 3.
Tabel 3 Totaalscore per element
Bij een totaalscore van 2 is het advies dat het element verwijderd mag worden, mits door compensatie de nieuwe situatie duidelijk winst oplevert ten opzichte van de huidige situatie. Dit kan bijvoorbeeld zijn: winst in type element; winst in type landschap; winst in nieuwe elementen met meer natuurkwaliteit; Bij compensatie moet in ieder geval worden voldaan aan het cascobeleid (compensatiefactor, elementtype en landschapstype).
2.4.1 Compensatieplicht In onderstaande tabel wordt voor alle elementen met behulp van de compensatiefactor behorend bij het landschapstype berekend voor welke oppervlakte compensatie nodig is. Compensatiefactor behorend bij het landschapstype heideontginningen is 1,0.7
Locatie
Elementtype
Oppervlakte
Compensatieplicht
Locatie 3
Bomenrij
780 m2
780 m2
Locatie 4
Houtsingel
200 m2
200 m2
Locatie 5
Houtsingel
2.100 m2
2.100 m2
TOTAAL
7
Casco Noordoost Twente
Casco benadering Noordoost-Twente, Alterra, 2012
- 13 -
3.080 m2
Compensatie kan vervolgens plaatsvinden door aanplant van eenzelfde type landschapselement of door aanplant van een landschapselement met hogere waarde. Waardering van de landschapselementen binnen de cascobenadering, van hoog naar laag: Houtwal Houtsingel Geriefhoutbosje Bomenrij Met betrekking tot het landschapstype kan compensatie plaatsvinden in hetzelfde landschapstype of een landschapstype met een hogere waarde. Waardering van de landschapstypen binnen de cascobenadering, van hoog naar laag: Essen, maten en flieren, Dinkeldal Kampen Veenontginning Broekontginning en heideontginning
2.5 Compensatievoorstel, beoordeling en beplantingsadvies De landschappelijke beoordeling van Landschap Overijssel richt zich in principe alleen op het beoordelen van te verwijderen elementen, dit is een uitgebreide, cijfermatige beoordeling. Indien ook een compensatievoorstel wordt gedaan, wordt deze ook kort meegenomen in de beoordeling. Omdat bij deze casco aanvraag specifiek gevraagd is om een beplantingsadvies, wordt dit tevens meegenomen in deze paragraaf.
2.5.1 Compensatievoorstel Als compensatie wordt aanplant voorgesteld in 2 deelgebieden, zie Figuur 3.
Figuur 3 Voorstel tot aanplant in 2 deelgebieden
Casco Noordoost Twente
- 14 -
De nieuw aan te planten deelgebieden 1 en 2 hebben respectievelijk een oppervlakte van 2.500 m2 en 4.500 m2. Van deelgebied 2 valt ruim 3.000 m2 binnen het bestaande bosperceel. Dit is dus geen locatie voor compensatie. Het overige deel van element 2 (1.500 m2), richting de spoorlijn vormt een verbinding tussen het bosperceel en het aan te planten deelgebied 1. De totale compensatieoppervlakte komt hiermee op 2.500 m2 + 1.500 m2 = 4.000 m2.
2.5.2 Beoordeling compensatievoorstel
Landshapstype
Oppervlakte
Deelgebied 1
Geriefhoutbosje
Heideontginningen
2.500 m2
Deelgebied 2
Geriefhoutbosje
Heideontginningen
1.500 m2
Nieuw elementtype
Elementtype
Nieuwe oppervlakte
Locatie
Nieuw landschapstype
In Tabel 4 wordt de oppervlakte, het elementtype en het landschapstype van het compensatievoorstel beoordeeld. Wanneer een element verwijderd en gecompenseerd kan worden, moet rekening gehouden worden met de compensatiefactor, deze is voor alle te verwijderen elementen 1,0 (heideontginningen).
O
AKK
AKK O
AKK
Tabel 4 Beoordeling compensatievoorstellen (AKK = akkoord, O = onvoldoende)
Het compensatievoorstel is qua oppervlakte (4.000 m2) groot genoeg ter compensatie van de te verwijderen elementen. Geriefhoutbosjes bieden qua elementtype voldoende compensatie voor de bomenrij, maar niet voor de houtsingels, omdat deze hoger gewaardeerd worden dan geriefhoutbosjes. Het compensatievoorstel ligt direct naast de locaties waar elementen verwijderd zullen worden. Qua landschapstype is het compensatievoorstel akkoord.
2.5.3 Beplantingsadvies compensatielocaties Het landschappelijk en ecologisch advies op deze locaties is om aanplant in beide deelgebieden te richten op een overgang van het bosgebied naar de nieuw aan te leggen weg, waarbij de randen voornamelijk uit struweel bestaan.
Figuur 4 laat een vakkenkaart zien. Per vak wordt vervolgens een beplantingsadvies
gegeven.
Casco Noordoost Twente
- 15 -
Figuur 4 Vakkenkaart beplantingsplan
Vak 1a - 1250m2 Bosplantsoen (3 jarig maat 60-100 ) Aantal Meidoorn 200 Sleedoorn 125 Hondsroos 75 Gelderse roos 75 Vuilboom 150 Lijsterbes 125 Inlandse vogelkers 50 Hazelaar 150 Kardinaalsmuts 75 Zoete kers 75 Wilde appel 25 Wilde Peer 25 Berk 100 Totaal 1250
Casco Noordoost Twente
- 16 -
Vak 1b 1250m2 Bosplantsoen ( 3 jarig maat 60-100 ) Aantal Meidoorn 100 Vuilboom 100 Lijsterbes 50 Haagbeuk 100 Zoete kers 50 Eik 700 Berk 100 Els 50 Totaal 1250 Vak 2a 2250m2 Bosplantsoen ( 3 jarig maat 60-100 ) Aantal Meidoorn 300 Sleedoorn 200 Hondsroos 100 Gelderse roos 100 Vuilboom 250 Lijsterbes 250 Inlandse vogelkers 125 Hazelaar 300 Kardinaalsmuts 150 Haagbeuk 50 Zoete kers 125 Wilde appel 50 Wilde Peer 50 Berk 200 Totaal 2250 Bomen ( maat 10-12 ) Wintereik Totaal
Aantal 10 10
Vak 2b 2250m2 Bosplantsoen ( 3 jarig maat 60-100 ) Aantal Meidoorn 150 Vuilboom 150 Lijsterbes 150 Haagbeuk 200 Zoete kers 100 Eik 1250 Berk 250 Totaal 2250
Casco Noordoost Twente
- 17 -
Casco Noordoost Twente
- 18 -
3
Beoordeling Landschap Overijssel
Positief, mits… Landschap Overijssel adviseert positief ten opzichte van het verwijderen en compenseren van elementen uit onderstaande aanvragen, mits door compensatie de nieuwe situatie duidelijk winst oplevert ten opzichte van de huidige situatie. In geval van een eindscore 2, die alle te verwijderen elementen hebben gescoord, moet compensatie duidelijk winst opleveren ten opzichte van de huidige situatie. Om een duidelijk meerwaarde te verkrijgen ten opzichte van de huidige situatie kunnen onderstaande tips helpen.
TIPS voor het creëren van meerwaarde ten opzichte van de huidige situatie Meerwaarde kan verkregen worden door te compenseren… … door middel van een hoogwaardiger type landschapselement; … in een hoogwaardiger landschapstype; … zodat twee bestaande casco-elementen verbonden worden; … door middel van een langer element; … door ecologisch duidelijk meerwaarde te creëren.
Het compensatievoorstel (zie paragraaf 2.5) bied qua oppervlakte voldoende compensatie voor de te verwijderen landschapselementen. Kwalitatief bied het compensatievoorstel onvoldoende compensatie voor de te verwijderen elementen, omdat de aan te leggen geriefhoutbosjes een laagwaardig type landschapselement betreft dan de te verwijderen houtsingels. Binnen het casco beleid is vastgesteld dat enkel gecompenseerd kan worden door middel van een gelijkwaardig over hoogwaardiger landschapselement. Verzachtende omstandigheden in het compensatievoorstel zijn: Er wordt 920 m2 meer gecompenseerd dan noodzakelijk; Er wordt ingeplant volgens een ecologisch beplantingsadvies van Landschap Overijssel. Voor nieuw aan te leggen elementen wordt geadviseerd deze aan te leggen volgens de richtlijnen in het document Richtlijnen objectivering casco Noord-Oost Twente8. Daarnaast moet voldaan worden aan onderstaande voorwaarden. 8
Casco Noordoost Twente
Landschap Overijssel, 2012.
- 19 -
Voorwaarden Hieronder volgen een aantal voorwaarden waaraan in ieder geval voldaan moet worden bij compensatie: • De ecologische gevolgen van de kap van de houtwal en de bomenrij binnen deze aanvraag mogen niet strijdig zijn met de ecologische wet- en regelgeving die van toepassing is (Flora- en Faunawet, EHS en Natuurbeschermingswet). • Compensatieplannen mogen niet cumuleren met andere (compensatie)plannen van bijvoorbeeld het waterschap. • Indien mogelijk worden de compensatie elementen onder een Groene Blauwe Diensten contract gebracht, zodat de instandhouding geborgd is.
Casco Noordoost Twente
- 20 -
