Forum Standaardisatie Wilhelmina van Pruisenweg 52 2595 AN Den Haag Postbus 96810 2509 JE Den Haag www.forumstandaardisatie.nl
Aan: Van: Datum: Betreft: Bijlagen:
Forum Standaardisatie Bureau Forum Standaardisatie 26-03-2015 Versie 1.0 Overzicht reacties openbare consultatieronde Digikoppeling 1. Reactie DHPA 2. Reactie CROW 3. Reactie DUO, Kennisnet en ministerie van OCW 4. Reactie Kamer van Koophandel 5. Reactie ministerie van EZ 6. Reactie ministerie van VenJ 7. Reactie DICTU 8. Reactie Sonnenglanz Consulting BV
Pagina 1 van12
1. Reactie DHPA
Datum 24-03-2015
Van: Michiel Steltman Verzonden: maandag 16 maart 2015 22:53 Aan: Schellevis, H.L. (Lancelot) - Logius Onderwerp: RE: Openbare consultatie NEN-ISO/IEC 27001/2:2013 Beste Lancelot, In verband met vakanties is onze reactie enigszins in het gedrang gekomen. De tijd ontbreekt om in detail te onderzoeken hoe de consultatie moet worden vormgegeven in de begeleidende documenten. Op de adviezen DMARC/SPF, SKOS en digikoppeling hebben we geen feedback ; aam DMARC hebben we zelf als DHPA inhoudelijk meegewerkt en het expertadvies heeft onze volledige instemming. Iets anders ligt dat met de ISO27001, daar zijn enkele kanttekingen te plaatsen. we hebben als leidraad het consultatiedocument gebruikt: https://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/os/Consultatiedocumenten/Consultatied ocument_ISO_27001_en_27002_-_v1.0.docx Met Vriendelijke Groet, Michiel Steltman | Directeur Dutch Hosting Provider Association
Pagina 2 van12
2. Reactie CROW
Datum 24-03-2015
Van: Jansen, P.Ph. Verzonden: dinsdag 10 maart 2015 12:08 Aan: Forum standaardisatie Onderwerp: RE: Openbare consultatie Digikoppeling, DMARC, SKOS en ISO27001/2 Geacht Forum c.s., De openbare consultatie over de onderstaande standaarden is jl. vrijdag besproken in de VISI Technische Commissie. Namens de TC wil ik de volgende reactie aangeven op alle vier de standaarden tegelijk. (het is wellicht een beetje met een ‘vormfout’ omdat ik niet het consultatiedocument gebruik, met mijn excuses daarvoor, maar ik vertrouw erop dat het commentaar niettemin serieus wordt genomen) De TC acht het hoogstwaarschijnlijk dat de onderstaande standaarden (grote) raakvlakken of zelfs overlap hebben met de VISI Open Standaard. De TC vindt het belangrijk dat wordt nagegaan in hoeverre die raakvlakken/overlap bestaan. Wij denken dat Forum dat zou moeten initiëren. De TC wil vervolgens zelf ook wel energie steken in een eventuele afstemming of harmonisatie. Aan Forum wordt ook gevraagd om na te (doen) gaan of en in hoeverre de beheerders van onderstaande standaarden VISI wellicht zouden kunnen adopteren in hun standaard. VISI is weliswaar ontwikkeld vanuit de bouw, maar niets staat in de weg om VISI ook in andere sectoren/industrieën te gebruiken. Ten slotte vraagt de TC zich af of de nieuwe Digicommissaris een rol zou kunnen (misschien wel moeten?) spelen in de eventuele afstemming van al deze standaarden. In de TC is afgesproken dat de voorzitter, dr. Hans Mulder, dit zal aankaarten dat bij Bas Eenhoorn. De suggestie van de TC is dat Forum dat van haar kant ook doet. Dan wordt dit hopelijk met succes vervolgd. Met vriendelijke groet, namens de VISI Technische Commissie Paul Jansen projectmanager
Pagina 3 van12
3. Reactie DUO, Kennisnet en het ministerie van OCW
Datum 24-03-2015
Van: Groot Roessink, Gerald Verzonden: donderdag 12 maart 2015 20:32 Aan: Forum standaardisatie Onderwerp: 'Consultatieprocedure Digikoppeling 3.0' Dag Hierbij na afstemming met centrale spelers rond Edukoppeling een consultatiereactie uit het onderwijs Gerald Groot Roessink Dienst Uitvoering Onderwijs Vraag 2. Bent u het eens met het door de expertgroep geadviseerde functionele toepassingsgebied? [paragraaf 2.2 van het expertadvies]? Reactie DUO/Kennisnet/OCW Wij zijn voorstander van een andere, klant gedreven, formulering van het toepassingsgebied. In ons geval staat de school centraal. Het is belangrijk dat een school met een eenduidige logistieke standaard kan uitwisselen en niet wordt geconfronteerd met protocollen uit verschillende hoeken. Dat is de primaire reden om de standaard Edukoppeling te definiëren. De Edukoppeling- community heeft een afgewogen keuze gemaakt uit Digikoppeling-opties. Dus, als een school iets van doen krijgt met GDI of sectoroverstijgend verkeer, wat nu overigens nog niet het geval is, dan zal Edukoppeling leidend zijn. Edukoppeling wordt regelmatig gereviewd en verbeterd door de open werkgroep Edukoppeling van Edustandaard. Vraag 6. Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake het draagvlak? [paragraaf 3.3 van het expertadvies]? Reactie DUO/Kennisnet/OCW Graag algemener formuleren: Recent is de populatie van Digikoppeling vertienvoudigd doordat de standaard met de naam “EduKoppeling” is overgenomen in de onderwijssector De werkgroep Edukoppeling van Edustandaard maakt een keuze uit de verschillende opties van Digikoppeling of draagt daaraan nieuwe opties aan. Vraag 10. Bent u het eens met de adoptie-aanbevelingen van de expertgroep aan het Nationaal Beraad Digitale Overheid? [paragraaf 3.5 van het expertadvies]? Reactie DUO/Kennisnet/OCW 2e bullit Een oproep aan de individuele beheerders van scholen vinden we niet zo’n goed idee. Compliancy met Digikoppeling 3.0 is collectief onderwerp van gesprek in de open werkgroep Edukoppeling van Edustandaard en dat geldt ook voor zogenaamde meldingen. Een oproep aan die groep kan natuurlijk altijd. 3e bullit DUO heeft enkele M2M koppelingen met basisregistraties zoals GBA en NHR en daarbij horen ook terugmeldingen en abonnementsleveringen. Maar er is nog niet veel in Digikoppeling 2 of Digikoppeling 3 beschikbaar. Het zou beter voor uitvoeringsorganisaties als DUO zijn als de logistiek van verschillende delen van het stelsel effectief wordt geharmoniseerd. Wat dat betreft mag deze reactie worden beschouwd als de gevraagde uiting. Nog beter is het als dat met een horizon van bijvoorbeeld 3 jaar planmatig wordt aangepakt en de organisaties als DUO het mee kunnen nemen in de jaarlijkse uitvoeringsafspraken met het kerndepartement. Pagina 4 van12
4. Reactie Kamer van Koophandel
Datum 24-03-2015
Van: Rob Spoelstra Verzonden: vrijdag 13 maart 2015 10:57 Aan: Forum standaardisatie Onderwerp: Openbare consultatie standaarden SKOS, DMARC, SPF, Digikoppeling Hallo, Hierbij de antwoorden van KvK op de openbare consultatie SKOS, DMARC, SPF en Digikoppeling 3.0. Een reactie op ISO 27001/2 komt nog. Groeten, Rob Spoelstra 1.
Zijn er volgens u in deze toelichting aanvullingen of anderszins wijzigingen nodig in paragraaf 1.5 (‘samenstelling expertgroep’) bezien vanuit het doel van het document (het Forum en Nationaal Beraad Digitale Overheid voorzien van een inhoudelijk relevante toelichting)? Antwoord: Nee
2.
Bent u het eens met het door de expertgroep geadviseerde functionele toepassingsgebied? [paragraaf 2.2 van het expertadvies]? Antwoord: Ja
3.
Bent u het eens met het door de expertgroep geadviseerde organisatorische werkingsgebied? [paragraaf 2.3 van het expertadvies]? Antwoord: Ja
4.
Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake de toegevoegde waarde? [paragraaf 3.1 van het expertadvies]? Antwoord: Ja
5.
Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake het open standaardisatieproces? [paragraaf 3.2 van het expertadvies]? Antwoord: Ja
6.
Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake het draagvlak? [paragraaf 3.3 van het expertadvies]? Antwoord: Nee, er wordt gesteld dat in het kader van het project Utrecht gekeken wordt naar protocolbinding met StuF en SuwiML. Het doel van project Utrecht is om juist de binding met domeinspecifieke protocollen te voorkomen.
7.
Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake de bevordering van de adoptie door opname op de lijst? [paragraaf 3.4 van het expertadvies]? Antwoord: Ja
8.
Bent u het eens met het advies van de expertgroep aan het Forum met betrekking tot opname van Digikoppeling 3.0 op de ‘pas toe of leg uit’-lijst? [Advies aan het Forum] Antwoord: Ja
9.
Bent u het eens met het advies van de expertgroep ten aanzien van het nog uit te voeren aanvullend onderzoek naar de verenigbaarheid van Digikoppeling met de Linked Open Data standaarden RDF en SKOS? [Advies aan het Forum] Antwoord: Ja
10.
Bent u het eens met de adoptie-aanbevelingen van de expertgroep aan het Nationaal Beraad Digitale Overheid? [paragraaf 3.5 van het expertadvies]? Antwoord: Ja
Pagina 5 van12
11. Is/zijn er volgens u nog andere informatie of overwegingen die aan het Forum en Nationaal Beraad Digitale Overheid zou moeten worden meegegeven voor een besluit over het opnemen van deze standaard op de lijst met standaarden? Antwoord: Nee
Datum 24-03-2015
Pagina 6 van12
5. Reactie ministerie van EZ
Datum 24-03-2015
Op 23 feb. 2015 om 08:25 heeft Linssen, drs. G.W.J.M. (Gé) het volgende geschreven: Beste Steven, Ludwig, Deze week is de openbare consultatie van Digikoppeling 3.0 gestart met als doel dit op de pastoe-of-leg-uit-lijst te krijgen. Digikoppeling is gebaseerd op de WUS (WS Reliable Messaging) en ebMS2.0/AS2 standaarden. Ik heb hierover met V&J geschakeld en we hebben een knelpunt gesignaleerd dat ik graag met jullie wil bespreken en oplossen. Ik zet V&J en BZK ook in kopie van deze mail. Hoewel ik goed begrijp dat continuïteit van Digikoppeling belangrijk is, is EZ ook voorstander van innovatie bij de eOverheid. Onze NL inzet in e-SENS moet renderen en ik heb jullie hulp daarbij hard nodig. e-SENS is de kraamkamer van standaarden en de EC vindt dit een belangrijke stap bij de implementatie van de Europese verordening elektronische identificatie en vertrouwensdiensten, die voor september 2018 geheel geïmplementeerd moet zijn. Ik ben verheugd dat ik in het expertadvies Digikoppeling teruglees dat de beheerder en opdrachtgever van Digikoppeling gevraagd is “om de ontwikkelingen rond e-SENS nauwlettend te volgen in het belang van de standaardisatie van gegevensuitwisseling van partijen in Nederland die Digikoppeling toepassen”. Ik wil jullie bij deze vragen om de ambitie van NL als gateway to Europe wat omhoog te schroeven. Mijn voorstel is dat Digikoppeling 3.0 wordt uitgebreid met een aantal eDelivery standaarden vanuit e-SENS (https://joinup.ec.europa.eu/software/cipaedelivery/description) en in het bijzonder met ebMS3.0/AS4. Deze standaard is terugwaarts compatibel met WSRM en ebMS2.0/AS2. Als dit niet op de PTOLU-lijst komt, worden innoverende (overheids-)partijen eigenlijk gestraft, omdat ze telkens moeten uitleggen waarom ze afwijken, terwijl ze juist de ambitie hebben verder in de vaart der volkeren te komen. ebMS3.0/AS4 is een standaard waarbij e-SENS en e-CODEX hebben aangegeven dat het niet alleen internationaal interoperabel is, maar ook prima nationaal worden ingezet. ebMS30/AS4 past prima bij NL-beleid qua connectiviteit, is toekomstvast en stabiel - en ook in financieel opzicht aantrekkelijk. De Europese Commissie heeft deze nieuwe standaard daarom inmiddels omarmd in de Connecting Europe Facility – e-Delivery Digital Services Infrastructure en er is steun bij: - DG MARE voor maritiem toezicht: http://ec.europa.eu/maritimeaffairs/policy/integrated_maritime_surveillance/index_nl.ht m - DG EMPL voor sociale zekerheid: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=nl&catId=869 (raakt aan SUWI-keten in Nederland) - EU–project eCodex, waaraan het ministerie van V&J meedoet - eTendering pilot waaraan TenderNed deelneemt - FR en DE die ebMS3.0/AS4 standaard voorgesteld om interoperabiliteit in de Europese verordening elektronische identificatie en vertrouwensdiensten te realiseren. - Multistakeholder platform voor ICT standaardisatie die op het punt staat deze standaard te erkennen. - 18 vendors w.o. IBM en Microsoft die het kunnen leveren vanwege de toenemende vraag. De EC loopt dus nu –voor de verandering- voor op NL. Het zou de aansluiting van Nederlandse overheidsorganisaties met hun partners elders in Europa vergemakkelijken als Nederland in de pas zou lopen in keuzen voor standaarden en aansluit op de internationale ontwikkelingen. Logius (Mark Pagina 7 van12
Goudriaan) heeft inmiddels onderzocht dat de e-SENS standaarden sterke raakvlakken hebben met veel diensten van Logius, dus dat biedt een kans.
Datum 24-03-2015
Digikoppeling 3.0 is bovendien gebaseerd op WSRM, een standaard die internationaal uitgefaseerd wordt vanwege interoperabiliteitsproblemen. Het Europese project PEPPOL heeft deze standaard reeds uitgefaseerd. Voor de NL context betekent WSRM dat er telkens dure patches voor moeten worden gebouwd, die met ebMS3.0/AS4 niet nodig zijn. WSRM draait nog niet bij overheidsorganisaties, heeft zich niet bewezen, en dit past m.i. niet in de geest van de PTOLUlijst. Als oplossing stel ik voor dat we de volgende acties inzetten voordat we onomkeerbare besluiten maken ten aanzien van Digikoppeling 3.0 / ebMS3.0/AS4.
EZ organiseert gesprekken met de mensen achter de CEF (bij de Europese Commissie) om versneld kennis te exporteren naar NL. Forum Standaardisatie voert een kosten-baten analyse alsmede technische analyse uit gestoeld op feiten (terugwaartse compatibiliteit en (a)synchrone communicatie). Hierin moeten de kosten voor patches voor WUS naar voren komen, de omzettingskosten naar ebMS3.0/AS4, en een voorstel worden gedaan voor een tijdslijn vóór 2018. De begeleidingscie zou moeten bestaan uit partijen die belang hebben bij continuïteit, maar ook verdere voortuitgang. In de relevante NCDO-regieraden aangeven dat de Generieke Digitale Infrastructuur in NL en Digital Service Infrastructure in EU beter op elkaar moeten passen.
Ik zie jullie voorstel graag tegemoet hoe we omgaan met het huidige PTOLU-voorstel voor Digikoppeling 3.0 en hoe dit met de Europese ontwikkelingen gaan zwaluwstaarten. Gé Linssen
Pagina 8 van12
6. Reactie ministerie van VenJ
Datum 24-03-2015
From: Smit, R.A. - BD/DII Sent: Friday, February 20, 2015 05:09 PM W. Europe Standard Time To: Luitjens, S.B. (Steven) - Logius Cc: Özyenici MCM, drs. E.L. - BD/DII Subject: Openbare consultatie voor de standaarden Digikoppeling
Beste Steven, Op verzoek van Emine Özyenici wil ik je informeren over de steun van VenJ voor de inbreng van EZ ten aanzien van Digikoppeling 30. VenJ herkent de behoefte aan de vaststelling van een nieuwe versie van Digikoppeling. VenJ zou het echter op prijs stellen dat de vaststelling van Digikoppeling 30 (ebMS20, WUS, WSRM) niet uitmondt in een blokkade op innovatie. Deze innovatie betreft de introductie van ebMS30/AS4, de standaard die ook in Europese projecten als logische standaard wordt geïmplementeerd in de opvolging van ebMS 20 en WSRM. e-CODEX is voor VenJ een vlaggeschip dat de digitale samenwerking met buurlanden en andere Europese lidstaten mogelijk maakt en grensoverschrijdend rechtsverkeer verder stimuleert en effectueert. eCODEX is net als eSENS en andere grootschalige Europese projecten in maritieme zaken en sociale verzekeringen gebaseerd op ebMS30/AS4. Deze ebMS30/AS4 is naar onze kennis backwards compatible en zodoende een veilige stap richting de toekomst. Groet, Ronald Smit
Ir Ronald A. SmitMPA Hoofd Programmamanagement ................................................................................. Ministerie van Veiligheid en Justitie Directie Informatisering en Inkoop Turfmarkt 147 | 2511 DP | Den Haag Postbus 20301 | 2500 EH | Den Haag .................................................................................
Pagina 9 van12
7. Reactie DICTU
Datum 24-03-2015
Van: Romein, ing. H.J. (Henk) Verzonden: woensdag 25 februari 2015 13:54 Aan: Forum standaardisatie Onderwerp: Consultatieprocedure Digikoppeling 3.0 L.S., Hierbij mijn reactie op het expertadvies t.a.v. Digikoppeling 3.0, vanuit DICTU. Vraag 1. Zijn er volgens u in deze toelichting aanvullingen of anderszins wijzigingen nodig in paragraaf 1.5 (‘samenstelling expertgroep’) bezien vanuit het doel van het document (het Forum en Nationaal Beraad Digitale Overheid voorzien van een inhoudelijk relevante toelichting)? Antwoord: Geen aanvullingen of wijzigingen nodig. Vraag 2. Bent u het eens met het door de expertgroep geadviseerde functionele toepassingsgebied? [paragraaf 2.2 van het expertadvies]? Antwoord: Ik ben het in principe eens, maar zou graag willen dat het functionele toepassingsgebied meer expliciet geformuleerd werd. De term GDI wordt niet verklaard en evenmin is duidelijk wat precies onder een sector wordt verstaan. Het Ministerie van EZ is groot voorstander van inzet van de Digikoppeling standaard, ook buiten het formele toepassingsgebied. Projecten zien standaarden vaak als een probleem in plaats van als een oplossing. Intern ontstaat daarom vaak discussie over het al of niet verplicht zijn van een standaard. Een duidelijk omschreven toepassingsgebied zorgt dat wij sterker staan in deze discussies. Architecten van DICTU zijn verplicht te rapporteren wanneer van de ‘pas toe oef leg uit’ standaarden wordt afgeweken. Deze rapportage wordt vervolgens opgenomen in de jaarstukken van EZ. Een goed omschreven toepassingsgebied maakt duidelijk in welke situaties er sprake is van een afwijking. Vraag 3. Bent u het eens met het door de expertgroep geadviseerde organisatorische werkingsgebied? [paragraaf 2.3 van het expertadvies]? Antwoord: zie het antwoord op vraag 2. Hier betreft het de term ‘instellingen uit de (semi-) publieke sector’. Vraag 4. Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake de toegevoegde waarde? [paragraaf 3.1 van het expertadvies]? Antwoord: Ik ben het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep. Aandacht nodig voor gebruik van een TLS versie die voldoende bescherming biedt. Vraag 5. Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake het open standaardisatieproces? [paragraaf 3.2 van het expertadvies]? Antwoord: Ik ben het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep. Vraag 6. Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake het draagvlak? [paragraaf 3.3 van het expertadvies]? Antwoord: Ik ben het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep. Vraag 7. Bent u het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep inzake de bevordering van de adoptie door opname op de lijst? [paragraaf 3.4 van het expertadvies]? Antwoord: Ik ben het eens met de constateringen en conclusies van de expertgroep. Vraag 8. Bent u het eens met het advies van de expertgroep aan het Forum met betrekking tot opname van Digikoppeling 3.0 op de ‘pas toe of leg uit’-lijst? [Advies aan het Forum] Pagina 10 van12
Antwoord: Ik ben het eens met het advies van de expertgroep.
Datum 24-03-2015
Vraag 9. Bent u het eens met het advies van de expertgroep ten aanzien van het nog uit te voeren aanvullend onderzoek naar de verenigbaarheid van Digikoppeling met de Linked Open Data standaarden RDF en SKOS? [Advies aan het Forum] Antwoord: Ik ben het eens met het advies van de expertgroep. Vraag 10. Bent u het eens met de adoptie-aanbevelingen van de expertgroep aan het Nationaal Beraad Digitale Overheid? [paragraaf 3.5 van het expertadvies]? Antwoord: Ik ben u het eens met de adoptie-aanbevelingen van de expertgroep. Binnen eSENS wordt bijvoorbeeld ebMS 3.0 toegepast; voorkomen moet worden dat overheidsdiensten meerdere versies naast elkaar moeten implementeren, wat kostenverhogend werkt. Vraag 11. Is/zijn er volgens u nog andere informatie of overwegingen die aan het Forum en Nationaal Beraad Digitale Overheid zou moeten worden meegegeven voor een besluit over het opnemen van deze standaard op de lijst met standaarden? Antwoord: nee. ing. H.J. (Henk) Romein architect ........................................................................ Team Strategie en Innovatie Afdeling Strategie, Innovatie, Kwaliteitsborging en Security Dienst ICT Uitvoering Ministerie van Economische Zaken Bezuidenhoutseweg 73 | 2594 AC | Den Haag Postbus 20401 | 2500 EK | Den Haag ........................................................................
Pagina 11 van12
8. Reactie Sonnenglanz Consulting BV
Datum 24-03-2015
Van: Pim van der Eijk Verzonden: donderdag 19 februari 2015 11:55 Aan: Forum standaardisatie Onderwerp: openbare consultatie Geachte heer / mevrouw, In reactie op het voorstel om Digikoppeling 3.0 op de comply-or-explain lijst te plaatsen, hierbij de volgende feedback: In Digikoppeling 3.0 is de WS-ReliableMessaging specificatie opgenomen als protocol voor reliable messaging. Op dit moment is er geen enkele overheidsorganisatie in Nederland die WS-ReliableMessaging in produktie gebruikt. Dit geldt zelfs voor organisaties die zich in het verleden sterk gemaakt hebben voor opname van deze standaard in Digikoppeling, zoals het programma Modernisering GBA. Grote aansprekende toepassingen van Digikoppeling, zoals CORV en OLO, maken gebruik van ebMS 2.0. De onderwijssector heeft besloten geen gebruik te maken WS-ReliableMessaging. Voordat een standaard op de comply-or-explain lijst wordt opgenomen zou deze zich bewezen moeten hebben. Dat is met WSReliableMessaging absoluut niet het geval. Dit is al reden genoeg om het besluit om versie 3.0 op de lijst te plaatsen minimaal een jaar uit te stellen tot meer inzicht in het al dan niet succesvolle werkelijke gebruik beschikbaar is. Ook buiten Nederland wordt WS-ReliableMessaging weinig toegepast of zelfs uitgefaseerd. Het project PEPPOL, dat ten onrechte vaak is genoemd (ook door LOGIUS) als gebruiker van WS-ReliableMessaging, heeft deze standaard uitgefaseerd. De belangrijkste reden is het gebrek aan interoperabiliteit van implementaties van WS-ReliableMessaging, dat ook in Nederland gebleken is. LOGIUS heeft hierop gereageerd door te investeren in open source tooling voor WS-ReliableMessaging, wat op zich sympatiek is, maar organisaties willen een open standaard waar ze zelf een bij hen passende implementatie van kunnen selecteren, niet een verplichting om een bepaald (als het is kostenloos) produkt of toolkit te gaan gebruiken. In het EU e-SENS project, waarin ik het cluster e-Delivery & e-Interaction leidt, is op basis van de ervaringen in lidstaten en large scale pilots besloten om geen WS-ReliableMessaging te gebruiken. In plaats daarvan is gekozen voor ebMS3/AS4, een OASIS Standaard die een eenvoudiger interoperabel protocol voor reliable messaging (gebaseerd op ebMS 2.0, waar geen interoperabiliteitsissues rond reliable messaging bekend zijn) gebruikt. Het zou de aansluiting van nederlandse overheidsorganisaties met hun partners elders in Europa zeer vergemakkelijken als Nederland niet uit de pas zou lopen in keuzen voor standaarden maar zich aansluit op de internationale ontwikkelingen. Kunt u de ontvangst van bovenstaande feedback bevestigen? Met vriendelijke groeten, Pim van der Eijk Sonnenglanz Consulting B.V. E-SENS leader Cluster e-Delivery & e-Interaction
Pagina 12 van12
