Brazilië

Zuid-Amerika / Brazilië

Brazilië is het grootste land van Zuid-Amerika en kent een grote verscheidenheid aan landschappen en mogelijkheden voor de natuurliefhebber. In de waterrijke Pantanal laten capibara’s, kaaimannen en vele soorten watervogels zich dagelijks zien. Het Amazonewoud herbergt kleurrijke papagaaien, vreemde apen en schuwe tapirs. In het bijzondere Atlantisch regenwoud van Ilha Grande en Itatiaia Nationaal Park kunt u heerlijk wandelen en vogels spotten. De watervallen van Iguaçu, aan de grens met Argentinië en Paraguay, behoren tot de grootste en mooiste ter wereld en worden bovendien door groen regenwoud omringd. Combineer dit natuurgeweld met cultuurrijke steden zoals Salvador of Paratí, een bezoek aan de sambascholen en uitzichtpunten van Rio de Janeiro of een strandverblijf op exotisch Ilha de Tinaré. Waar u ook gaat, de ontmoetingen met de vriendelijke Brazilianen geven uw reis extra kleur. Brazilië bruist!

land & cultuur

algemeen

1

28-6-2016 5:45

Algemeen Feiten en cijfers Š Š Š Š Š

Š Š

Oppervlakte: 8.547.403 km² (205 x Nederland) Hoofdstad: Brasília Inwonertal: 184,1 miljoen Bevolkingsdichtheid: 21,5 inwoners per km² Godsdienst: Voornamelijk Rooms-katholiek (80%), sterke opkomst van protestantse groepen, waaronder Pinkstergemeenten Taal: Portugees Klimatologische gesteldheid: Tropisch in het Amazone gebied; gematigd op de centrale en zuidelijke hoogvlakten; perioden van droogte in het noordoosten; overstromingen en incidentele vorst in het zuiden

Een typering van Brazilië is onmogelijk te maken zonder gebruik van allerlei superlatieven, waarin de Braziliaan zich ook gewoonlijk uit en die in alle toonaarden in hun taal, het Portugees, verweven is. De grootsheid van het land zit niet alleen in de afstanden, ook al vermelden de richtingsborden soms duizelingwekkende getallen en is men na vijf of zes uur vliegen nog het land niet uit. Lands grootsheid zit ook in de natuur, in de enorme verscheidenheid, in de onwaarschijnlijke economische potentie en vooral in de cultuur. Smeltkroes Dat de cultuur grote indruk op de bezoeker achterlaat heeft te maken met het feit dat het Braziliaanse volk een smeltkroes van negers, indianen en blanken zich als één volk voelt, terwijl het in totaal verschillende leefomstandigheden leeft. Ondanks de veel geprezen raciale harmonie hebben arm en rijk al vijf eeuwen duidelijk hun eigen kleur. De paradox is zó Brazilië eigen, zó on-Europees, dat het veel in- en uitheemse schrijvers tot uiterst fascinerende literatuur heeft geïnspireerd. Brazilië is in grootte het vijfde land van de wereld, na Rusland, Canada, China en USA.

bevolking

Bevolking De bevolking van Brazilië is de afgelopen halve eeuw verdrievoudigd en telt op dit moment 155 miljoen inwoners, waarvan de helft jonger is dan twintig jaar. Driekwart van de bevolking woont in (miljoenen)steden als Rio de Janeiro, São Paulo, Brasilia, Salvador, Recife, Fortaleza, Belém en Porto Alegre. Behoud van taal, tradities en gebruiken De Braziliaanse bevolking is een ware smeltkroes van indianen, Portugezen en Afrikanen. Net zoals in veel andere landen van Zuid-Amerika heeft de oorspronkelijke indiaanse bevolking het zwaar te verduren gehad en maakt nu nog maar een klein percentage van de totale bevolking uit. Bij de laatste volkstelling was de verdeling als volgt: blanken 55 procent; mestiezen 38 procent, Afrikanen 6 procent en Aziaten 1 procent. De indianen komen met 2

28-6-2016 5:45

0,2 procent niet eens op deze officiële lijst voor. Er zijn nu nog 150 indianenvolken; ongeveer 120.000 mensen. Alleen de volkeren die diep in het regenwoud leven hebben hun eigen taal, tradities en gebruiken kunnen behouden. Andere indianen zijn al sterk verwesterd en integreren langzaam met de overige Brazilianen. Kolonisatie De Portugezen gingen aanvankelijk alleen aan de kust wonen, maar later werden het zuiden en grote delen van het midden gekoloniseerd door andere Europeanen. In de politiek en de economie trekken de afstammelingen van de blanke immigranten nog steeds aan de touwtjes. Tussen 1532 en 1855 (het jaar waar in de slavenhandel afgeschaft werd) zijn door de Portugezen 3,5 miljoen Afrikanen als slaven naar Brazilië gebracht om te werken in de suikerplantages in het noordoosten. Tot op de dag van vandaag zijn de meeste afstammelingen van de Afrikaanse slaven aan de kust in de noordoostelijke provincie Bahia te vinden. Ondanks dat de de slavernij al anderhalve eeuw geleden is afgeschaft, hebben deze afstammelingen nog steeds een grote maatschappelijke achterstand. Rassenongelijkheid Officieel kent Brazilië geen rassenongelijkheid, maar de lagere sociale klassen zijn zwarter dan de hogere. De grootte invloed van de Afrikanen is nog steeds goed merkbaar op het gebied van religie en muziek en eetcultuur. De AfroBraziliaanse cultuur heeft geleid tot de beroemde Samba en de Capoeira (een acrobatische combinatie van dans en vechtsport). Religie Ongeveer 90% van de bevolking is aanhanger van het katholicisme en dat maakt Brazilië de grootste katholieke natie ter wereld. Dit cijfer is echter ook weer misleidend aangezien er onder dit katholieke dak talloze religieuze stromingen zijn, die weinig met het katholicisme te maken hebben. Bovendien gebruiken zeker de welgestelden hun geloof meer om speciale gebeurtenissen als doop en huwelijken met veel vertoon te vieren. In het dagelijks leven wordt er dan weinig tot geen aandacht besteed aan het geloof.

gastronomie

Gastronomie Goed, lekker en goedkoop Het eten in Brazilië is goed, lekker en goedkoop. Brazilië heeft een eigen keuken, maar kent ook specialiteiten uit landen als Afrika, Portugal, Italië, Japan, Amerika en Duitsland. De Braziliaanse keuken is zeker de moeite waard. Op elke menu-kaart staat bife (rundvlees), dat op talloze manieren wordt bereid. Daarbij serveert men vaak exotische sauzen met een goede smaak en niet te pittig. Er bestaan verschillende nationale gerechten. Feijoada De feijoada is bijvoorbeeld hét nationale gerecht en bestaat uit rijst, bonen, 3

28-6-2016 5:45

rundvlees, varkensvlees en spek. Voor een goede feijoada is een uitgebreide voorbereiding nodig en dat schiet bij sommige hotels en restaurants nog wel eens tekort. Churrasco Het tweede nationaal gerecht is churrasco en bestaat uit grote stuken rundvlees dat aan lange spitten boven het vuur geroosterd wordt. Churrasco wordt geserveerd met salades en andere bijgerechten. In restaurants deelt een ober vaak de vleespennen rond en gaat daarmee door totdat iedereen vol zit. Middenklasse restaurants Om goed te eten hoeft men in Brazilië niet noodzakelijk naar chique restaurants te gaan. Vaak is in middenklasse restaurants het eten en de bediening net zo goed. Wel wordt het afgeraden om de zelfgemaakte ijssoorten en etenswaren, die op straat worden verkocht te eten. Batida en caipirinha Batida en caipirinha zijn de nationale dranken en bestaan uit suikerrietbrandewijn, suiker en citroensap of sappen van diverse vruchten. Een Braziliaans kopje koffie is naar onze maatstaven vrij sterk, maar gedronken met veel suiker went dat zeker wel. Ook kan men goed een biertje (cerveja) nemen. Verder is er aan alcoholvrije dranken geen gebrek. Populair zijn de vruchtensappen (succos), die in alle smaken te krijgen zijn en ook de kokosnootsappen (água de coco) en suikerrietsappen (caldo de cana) zijn aan te bevelen. Het is echter wel verstandig om aan deze drankjes pas te beginnen als uw maag en darmen zich aangepast hebben.

cultuur

Cultuur Net als de grote verscheidenheid in landschappen vindt men in Brazilië ook een grote diversiteit aan bevolkingsgroepen en culturen. De huidige Brazilianen zijn een mengelmoes van indianen, Portugezen en Afrikanen, waarbij de inheemse bevolking - de indianen - veruit in de minderheid zijn. De taal van de kolonisten (Portugees) is de officiële taal van Brazilië, maar de invloeden van de Tupí (de belangrijkste indianen taal) en de diverse talen van de slaven zijn goed merkbaar. Bouwkunst en muziek Bouwkunst en muziek zijn de twee grote kunstuitingen die authentiek Braziliaans zijn. In de bouwkunst is een aantal Brazilianen wereldberoemd geworden. De beeldhouwer O. Aleijadinho heeft met name in de staat Minas Gerais en vooral Ouro Preto een schat aan kerken en beeldgroepen vereeuwigd. Deze legendarische man leefde in de achttiende eeuw. In de twintigste eeuw leveren architecten moderne architectuur, waarmee de wereld verrast wordt. Bekendste namen zijn Oscar Niemeyer en Burle Marx.

4

28-6-2016 5:45

Feestvieren Brazilië en de Brazilianen staan vooral bekend door hun manier van carnaval vieren. Het carnavalfeest is begin 19e eeuw door het voor Napoleon op de vlucht geslagen Portugese Hof meegebracht vanuit Europa. Al snel imiteerden gewone burgers en slaven de Portugezen en verkleedden zich als rijke dames en heren die symbolisch de steden in beslag namen. De drie belangrijkste Braziliaanse carnavals zijn die van Rio de Janeiro, Salvador en Olinda/Recife. De eerste wordt gekenmerkt door sambamuziek en de grote optocht van de sambascholen, de tweede door axémuziek en het rondrijden van bands die spelen bovenop enorme trucks en de derde door honderden carnavalsgroepen die verkleed door de straten trekken begeleid door frevo- of maracatumuziek. Deze laatste heeft de meeste overeenkomsten met het Nederlandse carnaval.

traditie & vooruitgang

Traditie & vooruitgang Brazilië is achtereenvolgens in de geschiedenis de belangrijkste wereldproducent geweest van hout, suiker (17e eeuw), goud, rubber (19e eeuw) en koffie (20e eeuw). Toch kampt Brazilië opmerkelijk genoeg nog altijd met de typische problemen van een ontwikkelingsland. Rijk in het zuiden en zuidoosten, waar de Europese immigranten van weleer een moderne landbouw en industrie met een passende infrastructuur tot stand hebben gebracht. Arm in het noordoosten, het Afrikaanse deel van het land, waar armoede, werkeloosheid en soms zelfs honger heerst, maar waar ook, hoe fascinerend, het culturele hart van Brazilië klopt. Amazonegebied Sinds de jaren 1950 is de blik niet alleen meer gericht geweest op de industrie, maar ook op het onmetelijke Amazonegebied. Men probeerde zo de grote problemen als ongelijke verdeling van de grond en inkomensverschillen en de onstuitbare trek naar de grote steden het hoofd te bieden. Maar na de vele slachtoffers onder de inheemse bevolking van een ongecontroleerde exploitatie en kolonisatie van het Amazonegebied dringt het besef steeds meer door die maatschappelijke kwesties structureel op te lossen. Het eeuwig ritselen en regelen is niet meer voldoende, evenmin het eeuwige vertrouwen in God. Gebrekkige infrastructuur en organisatie Brazilië is een land met een grote buitenlandse schuld. De verschillen tussen arm en rijk zijn enorm. Hoewel de meeste mensen wel te eten hebben is de armoede van bepaalde bevolkingsgroepen schrijnend. Gebrek aan geld leidt onder andere tot een gebrekkige infrastructuur en organisatie. In het binnenland zijn slechts weinig wegen geasfalteerd waardoor ze veel te lijden hebben van de tropische stortbuien. Uw reis zal daardoor niet altijd even comfortabel verlopen en u kunt voor onverwachte obstakels komen te staan. Als u hieraan kunt wennen, zal het uw reis naar Brazilië alleen maar verrijken.

5

28-6-2016 5:45

landschap & klimaat

algemeen

Algemeen Brazilië is qua oppervlak het grootste land van Zuid-Amerika en het vijfde land van de wereld. Het land bezit een grote verscheidenheid aan natuur en door de uitgestrektheid komen er verschillende klimaten in het land voor. Vijf streken Het land kan globaal worden onderverdeeld worden in vijf streken: Het hoogland van Brazilië dat zich parallel aan de kust uitstrekt van Brasilia tot aan Pôrt Alegre in het zuiden. Langs de grens met de Guyana’s in het Noorden treft men ook een gebied aan met heuvels en tafelbergen. De verschillende laagvlakten waaronder de enorme regenwouden van het Amazonegebied in het noorden en de laagvlakten van Paraguay-Paraná in het midden van het land. Hiervan maakt ook de Pantanal een deel uit. Het dichtst bevolkte deel van het land is de langgerekte laaggelegen kuststrook langs de oceaan, die varieert van een paar honderd meter in het zuiden tot ongeveer tweehonderd kilometer in het noorden. Afwisselend Brazilië De grote verscheidenheid aan landschappen maakt Brazilië tot een zeer aantrekkelijk land voor reizigers. Iedereen komt aan z’n trekken: wandelen door de tafelbergen van Chiapada de Diamantina en in de heuvels en bergen rond Rio de Janeiro, de bijzondere fauna van de Pantanal en de spectaculaire watervallen van Foz de Iguaçu.

fauna

Fauna De fauna in Brazilië is ongekend rijk. Van het aantal vogelsoorten wereldwijd (ongeveer 7.000) komen er circa 1.200 voor in Brazilië. Vogelsoorten Van het geschatte aantal van 15.000 diersoorten in de Amazone, zijn er nog honderden soorten niet geclassificeerd. Typische vogelsoorten van de Amazone zijn de Toekan, de Arara, de papegaai, de kolibrie, de specht en de havik. De Pantanal staat bekend om de Tuiuiu, een groot soort kraanvogel die tevens symbool staat voor deze unieke regio. De kuststrook van Brazilië is het leefgebied van vele, helaas ook bedreigde, vogelsoorten. Van de 600 vogelsoorten die aan de kust leven zijn er verschillende uniek, zoals de soorten kolibries en spechten. Zoogdieren De bekendste soorten zoogdieren in de Amazone zijn de Jaguar, de Tapir, het Wilde Varken, verschillende soorten apen, de Luiaard, de Roze Rivierdolfijn en 6

28-6-2016 5:45

het Gordeldier. In de Pantanal komt de Capibara, het grootste knaagdier ter wereld, in hoge mate voor. De Capibara heeft een grootte die te vergelijken is met een volwassen labrador. Het in het zuiden van Brazilië gelegen centrale plateau is naast het leefgebied van verschillende soorten apen ook het leefgebied van verschillende diersoorten die ook in Europa voorkomen, zoals eekhoorns, vossen en wilde katten. Reptielen en amfibieën Onder de reptielen/amfibieën vallen de Kaaiman, verschillende soorten schilpadden, de Boa constrictor en de Anaconda. Insecten Insecten zijn oververtegenwoordigd in de Amazone, waaronder meer dan 1.800 soorten vlinders en meer dan 200 soorten muskieten. Vissoorten In de Amazone Rivier komen meer dan 2.500 soorten vis voor. De bekendste vissoorten in de Amazone zijn de beruchte Piranha en de Sidderaal.

flora

Flora Wat de natuur betreft, is Brazilië een rijk gezegend land. Dit heeft het niet alleen te danken aan de grote hoeveelheden tropisch regenwoud, het meest gevarieerde ecosysteem ter wereld, waarmee het land zo rijk toebedeeld is, maar ook omdat Brazilië nog tal van andere rijke levensgemeenschappen herbergt. Indeling naar streken In het zuiden van het land liggen pampa’s. Op de Braziliaanse hoogvlakte vinden we subtropische bossen, maar ook savannen en Araucariabossen. Langs de Atlantische Oceaan vinden we eerst een smalle strook met duinvegetatie of mangroves, die wanneer we het kustgebergte ingaan plaatsmaken voor laaglandregenwouden en tegen de oostflanken van de bergen gebergteregenwouden om tenslotte hoog in de bergen te eindigen in subalpiene graslanden. De Pantanal heeft een eigen type savannebegroeiing. Voor het gebied waar de Rio San Francisco stroomt, geldt dat ook. Daar vinden we typische droogtebossen: de Caatinga. Langs de rivieren tenslotte vinden we galerijbossen. Houtkap Natuurlijk heeft ook de mens een groot stempel gedrukt op de natuur van het land. Veel bos is gekapt en heeft plaats gemaakt voor landbouw. Toch is er nog veel over en valt er veel te zien en te beleven.

geografie

7

28-6-2016 5:45

Geografie Brazilië beslaat de helft van Zuid-Amerika en grenst aan alle ZuidAmerikaanse landen, behalve Chili en Ecuador. De afstand tussen het meest noordelijke en meest zuidelijke punt is 4.320 km; tussen het meest oostelijke en meest westelijke punt 4.328 km. Zo is het land 240 x groter dan Nederland. Het land is in vier geografische eenheden onder te brengen. De kuststrook Een meer dan 7.000 km lange kuststrook strekt zich uit van Uruguay tot aan Frans Guyana. Vanaf het zuiden tot voorbij Bahia (het noordoosten) lopen evenwijdig aan deze kust kustgebergten, die rivieren onbevaarbaar maken en ook het land achter de bergen onthouden van vochtige zeewinden, waardoor droogte met name in het noordoosten (de Sertaõ) voor grote problemen zorgt. Het Hoogland van Guyana en Brazilië Zowel boven het Amazonebekken als ten zuiden ervan liggen twee hooglanden. Het Hoogland van Guyana in het uiterste noorden beslaat echter maar een fractie van het Braziliaans grondgebied en maakt een klein deel uit van een hoogland wat zich verder uitstrekt over Venezuela en Guyana. Wèl ligt de hoogste berg van Brazilië in dit gebied: de Pico de Neblina (3.014 m) bij de grens met Venezuela. Het Hoogland van Brazilië daarentegen is erg groot en strekt zich uit over een deel van bijna alle staten van het land. Evenals het Hoogland van Guyana gaat het hier om een geologisch gezien zeer oud, afgesleten gebergte met ronde vormen, zelden hoger dan 1.500 m. Amazonebekken Het Amazonebekken, in het westen 1.300 km breed en in het oosten 100 km, bevat werelds grootste rivier. De Amazone is 6.000 km lang en stroomt over 3000 km op Braziliaans grondgebied. Met haar ongeveer 1.100 zijrivieren bevat zij 20% van al het rivierwater in de wereld. Paraná-Paraguaybekken Deze depressie, minder laag als het Amazonebekken, omsluit het gebied van de Pantanal en loopt uit in de buurlanden Paraguay en Argentinië. Haar twee belangrijkste rivieren, de Rio Paraguay en de Rio Paraná stromen hier zuidwaarts naar Paraguay en Argentinië. Het gebied wordt gekenmerkt door open bos, struikgewas en moeras.

geologie

Geologie De bodem van Brazilië is oud. Het maakt een onderdeel uit van het Precambrisch schild, de aardkorst waaruit het Zuid-Amerikaanse continent opgebouwd is. Ongeveer 200 miljoen jaar geleden lagen alle continenten van de aarde nog aan elkaar en vormden het supercontinent Pangea. Ongeveer 140 miljoen jaar geleden begon dit langzaam supercontinent uiteen te vallen en ongeveer 30 miljoen jaar geleden schuurde Zuid-Amerika van Afrika los en 8

28-6-2016 5:45

ontstond de Atlantische Oceaan. Dit kwam doordat tussen de beide continenten zich een Mid-Atlanische rug vormde, een gebied waar vanuit de mantel van de aarde oceanisch aardkorst gevormd werd, die de continenten naar beide zijden wegdrukte. In het westen van Zuid-Amerika dook de Oceanische korst van de Stille Oceaan onder de continentale korst en vormde daar het imposante Andesgebergte. (zie figuur 6). Dalings- en stijgingszones De krachten die daarbij optraden bleven niet beperkt tot de Andes die plaatselijk meer dan 6.000 m oprees, maar ook verderop kwam de ZuidAmerikaanse Schild onder druk te staan. Er ontstonden breuken in die aardkorst, waarlangs delen omhoog gingen of juist wegzonken. Op die manier werd de spanning weggenomen. Dalingszones ontstonden op de plaats van het Amazone Bekken en het Paraná-Paranaqua Basin. Stijgingszones waren de Braziliaanse Hoogvlakte en het oostelijk gelegen kustgebergte.

klimaat

Klimaat In Brazilië overheerst het tropisch zeeklimaat. Het hele jaar door mooie temperaturen en maar af en toe regen. Op het uiterste zuiden na ligt Brazilië geheel binnen de keerkringen, zodat het klimaat over het algemeen een duidelijk tropisch karakter heeft. Toch bestaan er door de uitgestrektheid van het land grote verschillen en kan men verschillende klimaten onderscheiden. Het Noorden Het noorden van het land kent weinig grote verschillen in temperatuur. In het grootste deel van het noorden van het land heerst een tropisch regenwoudklimaat net vrij hoge gemiddelde temperaturen van meer dan 26°C. Het hoogland en het noordoosten In het hoogland van Brazilië en in de noordelijkste staat Roraima heerst een savanneklimaat waar het ’t hele jaar door overdag ca. 26°C is. Het noordoosten is een droog en heet gebied, de sertão, en daar heerst een steppeklimaat. Er valt maar af en toe regen, soms jaren achter elkaar niet. Het zuiden In het zuiden heerst een subtropisch klimaat en hier zijn vier jaargetijden te onderscheiden, net als in Nederland. In dit deel van Brazilië vinden we ook de grootste temperatuurverschillen. Langs de kust een mild klimaat met in de winter temperaturen die tot de 5 en 10°C kunnen teruglopen, en in het binnenland en de hogere gebieden nog lagere temperaturen. In het uiterste zuiden is zelfs sneeuwval mogelijk. De regenval is over het hele jaar verdeeld.

reisperiode

Reisperiode 9

28-6-2016 5:45

Brazilië kan het gehele jaar door bezocht worden. Het droge seizoen van mei tot oktober is de beste reisperiode. Tijdens de zomer van december-maart kan het er warm en vochtig zijn met periodieke stortregens. In mei en juni zijn de watervallen het volst en dus het meest spectaculair. Regenseizoen Het regenseizoen duurt in regel van januari tot juni. De meeste regen valt in februari en maart, wat overigens niet wil zeggen dat het dan ook de hele dag regent. In de meeste gevallen worden buien afgelost met zonnige momenten waarbij de temperatuur al weer snel kan oplopen tot ruim 30 graden Celsius. Overgangsperiode De periode volgend op het regenseizoen staat in het teken van een sterk afgenomen regenfrequentie, waarbij de sterk gezwollen rivieren hun hoogste punt hebben bereikt. Complete bossen zijn geheel of gedeeltelijk onder het water verdwenen. Deze overgangsperiode valt in regel tussen juni en augustus. ‘s Nachts daalt de temperatuur altijd tot rond de 23 graden Celsius vanwege de watermassa in de regio, de nachten worden hier dan ook als fris ervaren. Warme maanden Na de maand augustus komen we langzaam in een wat warmere tijd waar met name de maand november de heetste maand is met temperaturen tot in de 40 graden met praktisch geen regenval. Daarna loopt de temperatuur weer terug als gevolg van de eerste flinke regenbuien in december die het komende regenseizoen aankondigen.

grafiek

Grafiek De onderstaande grafiek toont het klimaat in de regio rond Brasilia. Voor een exacte weergave van de klimaatgemiddelden op uw reisbestemming kunt u informatie vinden in de uitgebreide reisbeschrijvingen.

10

28-6-2016 5:45

ontdekken

feesten & festivals

Feesten & festivals Brazilië kent officieel acht nationale feestdagen en heel veel lokale en regionale festiviteiten. De acht officiële feestdagen zijn: Š Š Š Š

Š Š Š Š

Š Š

Š

Š

01 januari: Ano Novo (Nieuwjaar); 20 januari: Stichtingsdag Rio de Janeiro (1554); 25 januari: Stichtingsdag S ão Paulo (1554); 21 april: Tiradentes (Sterfdag 18e eeuwse vrijheidsstrijder Joaquim José da Silva Xavier (1746-1792)); 01 mei: Dia do Trabalho (Internationale Dag van de Arbeid); 19 juni: Sacramentsdag, Corpus Christi (10e dag na Pinksteren); 07 september: Independência (Onafhankelijkheid van Portugal in 1822); 12 oktober: Nossa Senhora Aparecida (De Zwarte Maria, patroonheilige van Brazilië); 02 november: Finados (Allerzielen, herdenkingsdag overleden familieleden); 15 november: República (Nationale feestdag; Proclamatie van de Republiek (1889), Keizer Dom Pedro II afgezet); 20 november: Dia da Consciência Negra (Dag van het Zwarte Bewustzijn, sterfdag Zumbi, een marroon en vrijheidsstrijder, die in de 17e eeuw een opstand van gevluchte Afrikaanse slaven leidde; vooral in Rio de Janeiro); 25 december: Natal (Kerstmis).

In Brazilië kent men geen 2e Kerst-, Paas- of Pinksterdag, en ook geen Hemelvaartsdag. Het parlement behandelt een wetsvoorstel voor 2 nieuwe officiële feestdagen: 11

28-6-2016 5:45

Š Š

dinsdag in februari/maart: Terça-feira de Carnaval (Vastenavond); vrijdag in maart/april: Sexta-feira Santa (Goede Vrijdag, begin Paasweekend);

Volksfeesten - Carnaval De 5 grootste, bijna overal uitbundig gevierde volksfeesten zijn: Š 31 december: Oud & Nieuw (bij voorkeur de hele nacht vuurwerk, eten, drinken en muziek op het strand); Š Carnaval; Š 13 februari: Aswoendag; Š 13 juni: Sint-Antonius. Š 24 juni: Sint-Jan (São João); Š 29 juni: Sint-Petrus. Vooral de 3 ‘Festas Juninas’ (junifeesten) zijn aanleiding voor een hele maand feest in grote delen van het land, speciaal het noordoosten.

foto & film

Foto & film De meeste Brazilianen vinden het leuk om gefotografeerd te worden en poseren graag voor u. Let er wel op dat u niet te opdringerig te werk gaat en vraag altijd eerst even toestemming voordat u een foto maakt. Het geven van een kleine fooi, alvorens de foto gemaakt wordt geeft een nog mooier plaatje! Etiquette Politieagenten worden liever niet in dienst gefotografeerd. Ook is het niet raadzaam om militaire objecten op de gevoelige plaat vast te leggen. Wees bovendien voorzichtig met uw camera en hang deze niet op uw buik of in een opvallende fototas aan de schouder. Beter stopt u hem weg in een rugtas. Dit om diefstal tegen te gaan. Fotograferen in de jungle Omdat het op veel plaatsen in Brazilië warm en vochtig is, is het verstandig om de camera op een zo droog en koel mogelijke plaats te bewaren. Voor goede foto's van details en dieren in dicht regenwoud moet u uw digitale camera op ASA 400 of 800 kunnen instellen. Neem beslist een zoomlens van bij voorkeur 300 mm mee, vooral als u natuurgebieden gaat bezoeken als Amazone en Pantanal en boottochten maakt over een rivier waarlangs veel dieren leven.

adressen

Adressen

12

28-6-2016 5:45

Ambassade van Nederland in Brazilië SES - Quadro 801, Lote 05 70405-900 Brasília - DF Telefoon: + 55 61 39 61 32 00 Noodgevallen (buiten kantooruren): + 55 61 81 34 93 84 Fax: + 55 61 33 21 47 69 Website: Ambassade van Nederland E-mail: [email protected] Openingstijden Ambassade: maandag t/m vrijdag van 08.00 uur tot 17.00 uur Openingstijden Consulaire afdeling: Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 09.00 uur tot 12.00 uur E-mail: [email protected] Nederlandse Consulaten-Generaal in Brazilië Er zijn Consulaten-Generaal van Nederland in Rio de Janeiro en São Paulo. Consulaat-Generaal van Nederland in Rio de Janeiro Av. Ataulfo de Paiva/6e verdieping Leblon 22440-033 Rio de Janeiro - RJ Telefoon: + 55 21 21 57 54 00 Noodgevallen (buiten kantooruren): + 55 21 99 81 93 14 Fax: + 55 21 21 57 54 54 Website: C-G van Nederland in Rio de Janeiro E-mail: [email protected] Openingstijden Consulaat-Generaal: maandag t/m donderdag van 09.00 uur tot 17.00 uur Bereikbaarheid Consulaire afdeling: E-mail: [email protected] Consulaat-Generaal van Nederland in São Paulo Avenida Brigadeiro Faria Lima, 1779/3e verdieping Jardim Paulistano 01452-001 São Paulo - SP Telefoon: + 55 11 38 11 33 00 Noodgevallen (buiten kantooruren): + 55 9 82 92 11 80 Fax: + 55 11 38 14 08 02 Website: C-G van Nederland in São Paulo E-mail: [email protected] Openingstijden Consulaat-Generaal: maandag t/m donderdag van 08.00 uur tot 17.00 uur; vrijdag van 08.00 tot 14.00 uur 13

28-6-2016 5:45

Openingstijden Consulaire afdeling: maandag t/m donderdag van 09.00 uur tot 12.00 uur E-mail: [email protected] Nederlandse Honoraire Consulaten in Brazilië Er zijn Honoraire Consulaten van Nederland in Belem, Belo Horizonte, Curitiba, Fortaleza, Manaus, Natal, Porto Alegre, Recife, Salvador, Santos en Vila Velha (adressen, telefoonnummers, e-mail, zie de website van de Nederlandse Ambassade).

lezen

Lezen Goede algemene reisgidsen over Brazilië zijn: Š Reishandboek Brazilië, Jaap Dekker, Uitgeverij Elmar; Š Lonely Planet Brazil, John Noble, Lonely Planet Publications; Š Insight Guide Brazil (veel achtergrondinformatie en prachtige foto’ s), Uitgeverij Cambium; Š Natuurreisgids Amazonewoud en Latijns-Amerika (behandelt alle aspecten van het ecosysteem van het Amazonewoud in het bijzonder), Luft, Uitgeverij Elmar. Service SNP SNP heeft in samenwerking met de gerenommeerde reisboeken & landkaartenwebshop van De Zwerver een handige bestelservice. De manier om snel en gemakkelijk de juiste reisboeken en kaarten voor uw reis in huis te krijgen. Deze postorderservice en de bijbehorende voorwaarden kunt u via internet gratis raadplegen. Op onze website zoekt u de reis van uw keuze en met twee eenvoudige klikken verschijnt een bestelformulier met de juiste selectie behorende bij uw bestemming. U kiest vervolgens welke boeken of kaarten u wilt bestellen. Normaliter is de levertijd 3 werkdagen. Per verzending wordt va. € 2,95 verzendkosten in rekening gebracht en uw bestelling thuisbezorgd.

souvenirs

Souvenirs De meest populaire souvenirs zijn Braziliaanse muziek en lokale handgemaakte kunstvoorwerpen. Braziliaanse muziek kunt u kopen bij straatventers en in de betere muziekzaken, die vaak in de winkelcentra te vinden zijn. De kunstvoorwerpen kunt u het beste (goedkoopste) kopen op lokale markten. Bijna elke regio in Brazilië heeft zijn eigen typisch handgemaakte kunstvoorwerpen. In de Amazone vindt u onder andere sieraden gemaakt door de lokale indianen. Lokale markten 14

28-6-2016 5:45

Lokale markten zijn een lust voor het oog. De meeste dorpen en stadjes houden eens per week een markt en als u de kans krijgt, moet u er absoluut eens één bezoeken. Bovendien kunt u op de verschillende markten leuke koopjes op de kop tikken. De prijzen zijn altijd lager vergeleken met de winkels in de toeristische gebieden, al zal het op sommige markten niet meevallen om een echt koopje te bemachtigen. Afdingen Op markten en in stalletjes is afdingen een absolute must en zelfs diegenen die beweren daar erg behendig in te zijn, zullen het hier moeilijk hebben. De meeste marktlui doen dit werk namelijk al jaren en zijn absoluut door de wol geverfd. Begin altijd met een prijs die ver onder de vraagprijs ligt en probeer dan ergens in het midden uit te komen. Afdingen krijgt u na een paar keer oefenen goed onder de knie. Maar in sommige gevallen zijn de prijzen al zo laag, dat je de mensen het brood uit de mond zou stoten als je afdingt. Laat het dan ook, want men moet er hier wel vaak met grote families van leven. Neem er de tijd voor en wees voorzichtig met het afrekenen, want op sommige plaatsen worden wisseltrucs uitgehaald met toeristen. Bedenk op voorhand wat u het product waard is en betaal niet meer dan dat. CITES De Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES; 1975) is een internationale overeenkomst tussen overheden. De doelstelling van CITES is de handel in wilde dieren en planten zodanig te reguleren, dat deze door overmatige exploitatie en verlies van hun leefomgeving niet in hun voortbestaan of zelfs met uitsterven worden bedreigd. Ook de handel in dierlijke en plantaardige producten, zoals voedingsmiddelen, huiden, bont, tassen, hout, houten (muziek)instrumenten, toeristische souvenirs en medicijnen van tegenwoordig meer dan 30.000 dieren plantensoorten vallen onder CITES. Invoer souvenirs Kijk voor de meest actuele informatie over CITES, het invoeren van voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke op de website van de Nederlandse douane.

taal & etiquette

Taal & etiquette Talen Portugees is de officiële taal van Brazilië, het enige land in Zuid-Amerika met Portugees als voertaal. Wel hebben de Brazilianen hun eigen draai aan de taal gegeven, waardoor Portugezen en Brazilianen elkaar niet altijd zonder meer kunnen verstaan. De kennis onder Brazilianen van andere talen is slecht, weinigen spreken Engels, Duits of Spaans. Buiten de toeristische plekken in Rio en sommige hotels in São Paulo spreekt vrijwel niemand Engels. Maar dan ook echt niet. Met wat moeite verstaan sommigen Brazilianen wat Spaans. 15

28-6-2016 5:45

Zelfs in betere hotels en bij banken kan het gebeuren dat er niemand Engels spreekt. Dit geldt in het algemeen ook voor taxichauffeurs en obers in de restaurants (hoewel de betere vaak wel een menukaart in het Engels hebben). Stop daarom altijd voor de zekerheid een Portugees woordenboekje of een boekje met handige Braziliaanse zinnetjes in uw bagage. Er is zelfs e en speciaal taalboekje “Wat en Hoe” in Braziliaans Portugees verkrijgbaar. Tips & fooien Het geven van fooien is in Brazilië heel gebruikelijk. Op de restaurantrekening staat standaard 10 % Taxa de serviço. Dat is de fooi. Het is niet verplicht dat te betalen maar als er niets rampzaligs voorgevallen is, is deze 10% tip wel gebruikelijk om te geven. Daar bovenop hoef je dan geen fooi meer te geven. Soms staat de fooi er met de hand bijgekrabbeld. Check dit goed, maar het is vrij normaal dat dit in Brazilië zo gebeurt. Als richtlijnen gelden de volgende bedragen: taxichauffeurs 15% van de rekening, kamermeisjes US$ 1 per dag en bellboys US$ 0,50 per koffer. Deze richtlijnen gelden natuurlijk alleen wanneer u tevreden bent met de kwaliteit van de service. U maakt iedereen nog blijer door de fooi in Braziliaanse Reals te geven.

van belang

reisdocumenten

Reisdocumenten Voor een verblijf in Brazilië hebt u een paspoort nodig dat bij aankomst nog minstens 6 maanden geldig is. N.B. Wij raden u aan om een kopie van uw paspoort mee te nemen op reis en dit apart van uw paspoort goed te bewaren voor noodgevallen (verlies of diefstal). N.B. Wijziging van deze informatie is altijd mogelijk! Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. Neemt u hiervoor contact op met de ambassade of een consulaat van Brazilië (zie nuttige adressen). Medisch paspoort Een Europees Medisch Paspoort (EMP) is geen geldig grensdocument! Maar het is wel erg handig voor mensen die met regelmaat medicijnen (moeten) innemen. Het is verkrijgbaar bij oa. huisarts, apotheek, medisch specialist of GGD. Op het EMP vermeldt de arts gegevens over ziekte en de benodigde medicijnen. Met dit document voorkomt u problemen bij de douane. Meer informatie vindt u op EMP en douane. Voor het meenemen van medicijnen die onder de Opiumwet vallen, is een aparte vergunning nodig (zie medicijnen Opiumwet). 16

28-6-2016 5:45

Visum

Visum Voor een verblijf in Brazilië van maximaal 90 dagen hebt u geen visum nodig. Uw paspoort moet minstens 1 lege visumpagina bevatten. Daarnaast moet u beschikken over over een vliegticket voor de terug- of doorreis, een reserveringsbevestiging van de eerste accommodatie en over voldoende financiële middelen voor de duur van uw verblijf. N.B. Bij de check-in op Schiphol, in het vliegtuig of bij aankomst in Brazilië ontvangt u een visumformulier. Dit benodigde visumformulier, genaamd 'Cartão de Entrada e Saída', is persoonlijk en kost niets. U overhandigt het ingevuld bij de paspoortcontrole bij aankomst, waar het wordt afgestempeld. De doorslag moet u goed bewaren, want dit levert u in bij het verlaten van het land. Langer verblijf Wilt u langer in Brazilië blijven? Het visumformulier of aangevraagde visum geeft in principe recht op een verblijf van max. 90 dagen. Dat kan eenmaal voor max. 90 dagen verlengd worden, als u tenminste aan kunt tonen over voldoende financiële middelen te beschikken (een bankafschrift met daarop minimaal € 700,00) en over een vliegticket voor de terug- of doorreis. N.B. Wijziging van al deze bovenstaande informatie is altijd mogelijk! Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. Neemt u hiervoor contact op met de ambassade of een consulaat van Argentinië (zie nuttige adressen). SNP service visumverplichtingen SNP biedt u een extra service waarmee u zich kunt informeren over de visumverplichtingen voor een te ondernemen reis en de mogelijkheid om via VisumCentrale CIBT tegen een gereduceerd tarief een visum aan te vragen. VisumCentrale CIBT Klik hier voor de visumverplichtingen en het aanvragen van een visum voor Brazilië

gezondheid

Gezondheid Als u op reis gaat, dient u goed uitgerust te zijn en over een goede gezondheid en conditie te beschikken. Begin rustig aan en weersta de verleiding om teveel te proeven van het aantrekkelijke eten, totdat uw maag gewend is aan het voedsel. Hierdoor kunnen ongemakken, als 'reizigersdiarree' veroorzaakt door een ander klimaat, de hoogte en vreemd voedsel tot een 17

28-6-2016 5:45

minimum worden beperkt. Gezondheidszorg N.B. Zorg dat u niet vertrekt zonder een uitgebreide ziektekosten- en/of reisverzekering. Zika Virus In Brazilië is het Zika virus vastgesteld. Voor meer informatie: zie onder vaccinatie Medicijnen Gebruikt u medicijnen op doktersvoorschrift, neem dan een medicatielijst en voldoende voorraad vanuit Nederland mee voor de duur van uw verblijf in duidelijk gemerkte verpakkingen. N.B. Let op mogelijke invoervoorwaarden van uw medicijnen. Dit voorkomt problemen met de douane (zie ook 'medisch paspoort'). Heeft u speciale aandoeningen, dan is het zeer aan te raden een codicil/talisman te dragen. Denk eraan de (plaatselijke) reisleiding in te lichten over uw medicijngebruik en eventuele allergieën voor bepaalde medicijnen. Hygiëne Goede hygiëne is erg belangrijk tijdens uw vakantie. We raden aan uw handen vaak en goed te wassen, zeker na toiletbezoek en voor het eten. Een paar pakjes ‘wetties’ komen op veel momenten goed van pas. Hoewel de hygiënische omstandigheden in Brazilië goed zijn, kunt u in de meeste plaatselijke restaurantjes met een gerust hart eten. Pas echter op met wat u eet en wees erg voorzichtig met het op straat eten van oa. vlees, salades, ijs, geschild fruit enz. Drink alleen gekookt of met jodium gedesinfecteerd water of gebotteld mineraalwater. Wees ook voorzichtig met onverpakt ijs en ijsblokjes. EHBO U dient zelf te zorgen voor enkele EHBO-spullen, oa. pijnstillers, pleisters, compeed, jodiumtinctuur, norit, immodium, zakjes ORS tegen uitdroging door diarree, sporttape, rekverband, evenals lippenzalf, zonnebrand, zonnebril, ed. Praktisch Š

Š Š

Draagt u een bril, hang deze met een koortje om uw nek, neem een reservebril mee en een kopie van de specificaties van uw bril. Draagt u lenzen, neem dan ook een reservebril (met zonneglazen!) mee. Voldoende luchtige kleding (lange broek, lange mouwen!), een hoofddeksel of -doek ter bescherming tegen felle zon.

Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) Het KIT geeft lezenswaardige boekjes uit over gezond blijven in het buitenland, oa. ’Hoe blijf ik gezond in de tropen’. Ze zijn te koop in de betere boekhandels, buitensportzaken en bij het KIT zelf.

vaccinatie 18

28-6-2016 5:45

Vaccinatie Aanbevolen Als u binnen 6 dagen UIT een Gelekoorts-gebied Brazilië binnenkomt, is Gelekoorts-vaccinatie aanbevolen. In Brazilië zelf komt ook Gelekoorts voor. Malaria prophylaxis wordt sterk aanbevolen, zeker wanneer u onderstaande gebieden bezoekt. Gelekoorts In Brazilië breidt Gelekoorts zich uit. Naast alle noordelijke en centraal westelijke staten, hebben de autoriteiten nu ook de staten Maranhão en Minas Gerais, de regio's zuidwestelijk van Piauí, westelijk van Bahia en westelijk van Paraná, westelijk van Santa Catarina, noordwestelijk van Rio Grande do Sul en noordwestelijk van São Paulo bestempeld als risicogebieden (sinds januari 2008). Zikavirus (& dengue en chikungunya) Sinds 2015 is er sprake van een zikavirusuitbraak in diverse landen in Zuid- en Midden-Amerika. Het zikavirus (& dengue en chikungunya) wordt overgebracht door een bepaalde steekmug en de gebruikelijke antimuggenmaatregelen moeten in acht worden genomen. Het zikavirus lijkt vooral een groter risico mee te brengen voor zwangere vrouwen op afwijkingen van het ongeboren kind. Ben je zwanger of van plan zwanger te worden, dan raden we je aan contact op te nemen met de GGD of je huisarts. Voor meer informatie over het zikavirus verwijzen we je naar het RIVM. Malaria In Brazilië komt met een hoog risico het hele jaar Malaria voor in bosgebieden op minder dan 900 m hoogte in het Amazonegebied ('Legal Amazonia': Acre, Amap, Amazonas, West-Maranho, noordelijk Mato Grosso, Par, Rondnia, Roraima en West-Tocantins). De kans op Malaria is klein in de steden en, vanwege de hoge zuurgraad van het water, op en langs de Rio Negro. Om risico's zoveel mogelijk uit te sluiten zijn bescherming tegen muggenbeten en goede anti-muggen maatregelen tegen Malaria en andere door muggen overdraagbare ziekten, extra belangrijk. Voor de bescherming tegen Malaria worden anti-Malariamiddelen aanbevolen op basis van een persoonlijk medisch advies. Neem bij koorts of griepachtige verschijnselen tijdens of na verblijf in een Malaria-gebied altijd direct contact op met een arts. Dengue (Knokkelkoorts) en Leishmaniasis De Braziliaanse autoriteiten waarschuwen voor een Dengue-koorts epidemie rondom bijna alle steden waar regenwater achterblijft in vuilnis, watertonnen, ongebruikte zwembaden, ed. zoals oa. in delen van Rio de Janeiro, muv. toeristische centra als Copacabana en Ipanema en in woongebieden rond de stad. De ziekte wordt overgebracht door muggen. De verschijnselen lijken op griep. Er bestaat geen vaccinatie tegen Dengue. Leishmaniasis wordt overgebracht door zandvliegen. De ziekte komt vooral voor in de Mato Grosso do Sul. Reizigers dienen zich goed te beschermen tegen beten van muggen en zandvliegen (kleding, insectenwerende middelen, muskietennet).

19

28-6-2016 5:45

Algemeen en persoonlijk advies inentingen Voor de meest actuele informatie over verplichte/aanbevolen (herhalings) inentingen per ziekte en per land met bijbehorende, algemene beschermingsadviezen verwijzen wij u naar de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) in Nederland of het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in België. Voor een persoonlijk advies moet u zich 4 tot 6 weken voor vertrek laten adviseren door uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland). Vaccinaties en antiMalariamaatregelen kunnen verschillen per reiziger. Neem voor een gericht medisch advies het SNP reisprogramma mee om te kunnen zien in welk gebied u reist. Vaccinaties halen tijdrovend? U gaat op reis en heeft vaccinaties nodig, maar heeft weinig tijd door uw drukke baan of gezinsleven. Een afspraak maken kost u veel tijd en kan vaak niet op het moment dat het u uitkomt. Dit is nu verleden tijd. Thuisvaccinatie.nl biedt u namelijk hét alternatief voor de GGD of ander vaccinatiecentrum. Natuurlijk wilt u die welverdiende vakantie ook niet laten verpesten door het oplopen van een infectieziekte. Dankzij tijdige vaccinatie kunt u uzelf een hoop ellende besparen. Een kleine moeite, vooral omdat Thuisvaccinatie.nl gewoon bij u thuis komt voor de vaccinatie. Ook vaccineren we regelmatig tijdens bijeenkomsten. Makkelijk toch? De voordelen van Thuisvaccinatie.nl: Š Š Š Š

vaccinatie en reisadvies bij u thuis buiten kantooruren en in weekenden vaccinatie door erkende artsen vergoeding meestal (deels of geheel) mogelijk

Klik hier om naar de site van Thuisvaccinatie.nl te gaan.

veiligheid

Veiligheid Toeristenpolitie - Delegacia do Turista Net als in ieder ander arm land is er in Brazilië veel kleine criminaliteit. De meeste criminaliteit vindt plaats in de wijken rond toeristische trekpleisters, hotels, discotheken, bars en nachtclubs. Ook in de (stads)bussen en op busstations wordt veel gestolen. Verschillende Braziliaanse steden hebben daarom een gespecialiseerd politiecorps dat met name de toeristenbuurten in de gaten houdt (Delegacia do Turista). Naar het strand In Rio de Janeiro moet u extra op uw hoede zijn, want daar zijn voornamelijk toeristen het slachtoffer van diefstal en berovingen. Met name de gebieden rond de stranden zijn geliefde doelwitten. Vermijd de stranden en lege straten na zonsondergang. Het is gebruikelijk naar het strand uitsluitend een handdoek of pareo en wat kleingeld mee te nemen. Evt. graaft u uw badtas in 20

28-6-2016 5:45

als u gaat zwemmen. Alert zijn Ook op luchthavens, busstations en andere openbare gelegenheden lopen veel zakkenrollers rond. Een veelgebruikte truc is om de toerist af te leiden, terwijl een handlanger toeslaat. Wees dus extra attent als u aangesproken wordt. Favoriete objecten zijn laptops, aktetassen, camera’s, mobieltjes en andere handbagage. Algemeen advies Een algemeen advies voor reizigers naar Zuid-Amerika is: laat uw sieraden en dure horloges thuis, draag uw reisdocumenten en geld in een tasje onder uw kleding dan wel, altijd beter, laat dit achter in de kluis van uw hotel- en blijf altijd alert!

handig

douanebepalingen

Douanebepalingen Vóór u Brazilië binnenkomt, moet u nog een formulier invullen, waarop u aangeeft wat u mee het land in neemt aan apparatuur, valuta, medicijnen, levensmiddelen, ed. Dit formulier geeft u na ontvangst van uw bagage af bij de douane. Het is gebruikelijk dat men de meeste reizigers zonder controle laat doorgaan. Een minderheid wordt apart genomen. De bagage wordt dan gescand met de modernste röntgenapparatuur. Bij verdachte inhoud zult u gevraagd worden de koffer open te maken. Levensmiddelen worden in beslag genomen. Het is streng verboden schelpen, koraal, zeesterren, fruit, groenten en vlees, tropische dieren etc. in of uit te voeren. Raadpleeg voor specifieke informatie over bijvoorbeeld het invoeren van souvenirs, etc. en/of uw host (ess). Zij kan het vooraf voor u controleren met de Nederlandse douane. Medicijnen Voor medicijnen die onder de Opiumwet vallen wordt een medisch paspoort aanbevolen (medicijnen Opiumwet). Andere medicijnen: geen problemen mits voor eigen gebruik en beperkte hoeveelheid. In- en uitvoer Voor alle in- en uitvoerbepalingen voor Nederland van oa. wilde dieren en planten en ervan afgeleide producten (CITES), voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke verwijzen wij u naar de website van de Nederlandse douane.

21

28-6-2016 5:45

algemeen

Algemeen Na 40 jaar van interne migratie en bevolkingstoename, is Brazilië een modern, stedelijk land geworden. Meer dan tweederde van de Brazilianen leeft, woont en werkt in een stad. São Paulo (met voorsteden) heeft ongeveer 20 miljoen inwoners en is een van de 5 grootste urbane centra ter wereld. Een land in ontwikkeling Brazilië is echter wel een land in ontwikkeling en heeft te kampen met de daarmee gepaard gaande sociale spanning. Hoewel het overgrote deel van Brazilië veilig is, is het verstandig zich te realiseren dat het land grote verschillen tussen arm en rijk kent die terug te zien zijn in de publieke sector.

communicatie

Communicatie U kunt bellen of faxen vanuit de hotels, maar dit is vrijwel altijd duurder dan vanuit speciale telefoon- en faxwinkels. U kunt internationaal bellen vanuit de blauwe telefooncellen. Een telefoonkaart kunt u kopen in een kiosk, een nabij winkeltje of in een telefoonkaartenautomaat. Wilt u collect call bellen, dan draait u het nummer 000111, en vraagt u naar een 'International operator'. Zij helpt u verder. Om vanuit Brazilië naar Nederland te bellen, draait u eerst ‘002131’ of '003131' gevolgd door het netnummer zonder 0 en dan het abonneenummer. Zie daarvoor ook de Engelstalige instructies in de telefooncel. Telefoonmaatschappijen De '21' of '31' na de 2 nullen staat voor de telefoonmaatschappij die de verbinding tot stand moet brengen. Daarvan heeft Brazilië er, sinds de privatisering, meer dan 20. De meest gebruikte zijn Embratel (21) en Oi (31). Daarnaast komen veel voor: Brasil Telecom (14), Telefônica (15), Intelig (23) en TIM (41). Bij interlokale gesprekken kiest u één 0, dan het nummer van de telefoonmaatschappij en dan het netnummer zonder 0. Bij lokale telefoontjes, precies zoals in Nederland, uitsluitend het abonneenummer. Moderne communicatiefaciliteiten De ontwikkeling op het gebied van moderne communicatiefaciliteiten als mobiele telefonie en internet gaat razendsnel. Mobiel bellen met uw Nederlandse GSM-toestel kan tegenwoordig in alle steden en in grote delen van de kust. Bellen met uw GSM buiten de meer verstedelijkte gebieden is moeilijk, u heeft in de meeste gevallen geen bereik. Voor het gebruik van een GSM-telefoon raden we aan om uw provider te raadplegen. Die kan ook vertellen wat het kost om in Brazilië met uw eigen mobiele telefoon te bellen of gebeld te worden. U kunt e-mailen en internetten in de meeste hotels en tal van internetkantoortjes of LAN-houses. Steeds meer winkelcentra, 22

28-6-2016 5:45

restaurants, hotels en luchthavens installeren WiFi-apparatuur. Meestal moet u daarvoor speciaal inloggen. Dit kost geld, soms is het gratis. Let op het WiFi-logo.

eten & drinken

Eten & drinken Braziliaanse keuken De Braziliaanse keuken is gevarieerd en overvloedig met voor elk wat wils. Groenten, vlees, vis, pastagerechten, rijst en salades kunnen op velerlei wijze klaargemaakt worden. Rijst, spaghetti, bonen, tomaten en sla vormen vaste onderdelen van vrijwel elke lunch en diner. Ontbijt Ontbijten in hotels zijn meestal zeer uitgebreid met diverse brood- en cakesoorten, kaas, vleeswaren, yoghurt en veel vers tropisch fruit, aangevuld met koffie, thee en vruchtensap. Lunch en diner In Brazilië is de ‘almoço’ (lunch) de belangrijkste maaltijd van de dag. Wij raden aan om tijdens uw reis de Braziliaanse gewoonte om tweemaal daags warm te eten over te nemen. Ten eerste is uit eten gaan niet duur, u heeft zo tweemaal zoveel gelegenheid om al die heerlijke regionale gerechten uit te proberen en het is makkelijker dan bv. op zoek gaan naar belegde broodjes. Tip: meestal is één gerecht (ruim) voldoende voor 2 personen. Slechts één gerecht bestellen is dus allerminst vreemd, automatisch wordt er voor 2 personen gedekt. Onder 'tira-gostos' of 'petiscos' vindt u een lijstje met bijgerechten (porties of ‘tapas’), ideaal voor als je licht wilt tafelen. Eten en locals Als je in Brazilië wat wilt eten of drinken zoals de locals doen, bedenk dan dat: Een Braziliaan zal nooit wat drinken zonder te eten. Bestel dus bij je drankje een petisco. Deze borrelhapjes zijn er in alle soorten en maten. Sommige zijn een maaltijd op zich en sommige zijn typische snacks. Probeer eens de gefrituurde kabeljauwballetjes, de “Bolinho de bacalhau” Eten wordt gedeeld. In veel restaurants zijn de maaltijden voor twee of zelfs drie personen bedoeld. Dit staat niet expliciet aangegeven. Kies dus iets dat alle tafelgenoten lekker vinden. Vraag anders of een gerecht een “prato individual”, voor één persoon, Bier wordt gedeeld. Als je in Brazilië bier bestelt krijg je vrijwel altijd een fles van 600ml. Letterlijk ijskoud en in een soort “bierfleskoeler”. Deze deel je met je tafelgenoten, er zal je in de regel gevraagd worden hoeveel glazen je wil. Wil je liever een tapbiertje, bestel dan een chopp [sjoppie]. Deze zijn naar verhouding vaak erg prijzig De belangrijkste maaltijd van de dag is de lunch. Vanaf twaalf uur wordt er 's middags een volwaardige maaltijd genuttigd. Doe als de Brazilianen en ga warm lunchen. Het “broodje kaas” tussen de middag kennen Brazilianen 23

28-6-2016 5:45

niet. 's Avonds wordt er vaak een paar petisco´s besteld. Een caldinho (een “koffie” kopje soep) is populair. Drinkwater Voedsel en water zijn in Brazilië soms minder betrouwbaar. Door u aan de volgende regels te houden kunt u de kans op een darminfectie beperken. Was uw handen altijd met water en zeep voor het eten en na gebruik van een toilet. Gekookt water en (mineraal)water dat in verzegelde flessen verkocht wordt kunt u veilig drinken. Vermijd het drinken van leidingwater, wees voorzichtig met het gebruik van ijsklontjes als u er niet zeker van bent dat ze gemaakt zijn van gefilterd- of mineraalwater. Zorg, vooral in droge, hete gebieden dat u voldoende vocht binnenkrijgt. Rauwkost en fruit dat al geschild is zijn niet altijd veilig, evenals ongekookte melk, ijs en rauwmelksekaas. Koop alleen verpakt (fabrieks)ijs of ijs in nette ijssalons. Vlees en vis moeten goed gekookt of doorbakken zijn. Houd er verder rekening mee dat voedsel dat al lange tijd staat, zelfs als het gebakken of gekookt is, een welkome voedingsbodem is voor allerlei bacteriën. Doe uzelf alleen tegoed aan de uitgebreide saladebuffetten in de betere hotels en restaurants waar veel klanten eten en niet in dat sjofele, bijna lege tentje op de hoek of dat gammele barakje op het strand.

geldzaken

Geldzaken Braziliaanse Real De munteenheid is de Real brasileiro, de Braziliaanse Real (BRL), meervoud: reais. Deze is onderverdeeld in 100 centavos. Er zijn munten in omloop van 5, 10, 25 en 50 centavos en 1 real en bankbiljetten van 2, 5 10, 20, 50 en 100 reais. Voor meer informatie verwijzen wij u naar het hoofdstukje 'geld op reis' elders in dit SNP-reispakket. Betaalpassen Ter voorkoming van betaalpasfraude en vergroting van de veiligheid hebben alle Nederlandse banken besloten om het gebruik van de betaalpas buiten Europa standaard te blokkeren. Als je je betaalpas buiten Europa wilt gebruiken, zul je dit bij de bank moeten aangeven. Doe dit voor vertrek, want bij de meeste banken duurt het minimaal 1 dag voor de aanpassing is verwerkt. Bij de meeste banken kan het betaalprofiel online voor de duur van je verblijf buiten Europa gewijzigd worden binnen de ‘internetbankieren’ omgeving, aanpassing op bankkantoren is ook mogelijk. Kijk op de website van je bank voor meer informatie over het gebruik van de betaalpas buiten Europa en hoe je het betaalprofiel kunt wijzigen. Geldautomaten In Brazilië zijn op veel plaatsen geldautomaten aanwezig. Wilt u weten waar, kijk dan op de website: Mastercard ATM locator. 24

28-6-2016 5:45

Koersinformatie

openingstijden

Openingstijden Banken Banken zijn op werkdagen geopend van 11.00-16.00 uur. Winkels Winkels zijn op werkdagen geopend van 9.00-18.00 uur en zaterdag van 9.00-12.00 uur. Vaak zijn winkels tussen de middag (van ca. 12.00-14.00 uur) gesloten. Supermarkten en shoppingcentra Grotere supermarkten en shoppingcentra zijn geopend op maandag t/m zaterdag van 9.00-22.00 uur en soms ook op zondagen. Postkantoren Postkantoren zijn geopend op werkdagen van 08.00-17.00 uur en op zaterdag van 08.00-12.00 uur.

overig

Electriciteit Voltages In Brazilië wordt netstroom geleverd met 2 stroomsterktes, namelijk 110 en 220/240V. Grofweg in het zuiden is 110V gangbaar, in het noorden/noordoosten 220/240V. Bijna alle telefoon, camera, batterij en computeropladers functioneren op beide stroomsterktes (en werken dus als adapter; staat altijd op het stekkertje). Mocht u een 220V apparaat in een 110V stopcontact steken dan is het enige effect dat de stroom minder sterk is (dus duurt het opladen veel langer). Andersom weerklinkt een knal en is er schade. 25

28-6-2016 5:45

Stopkontakten Veel Braziliaanse typen stopcontacten zijn universeel, d.w.z. ze accepteren 'gewone' en platte, 'Japanse' stekkers. Maar niet de stekkers met dikke pinnen. Daarvoor hebt u een adaptor nodig, verkrijgbaar voor een paar euro in de meeste elektriciteitswinkels, bij de ANWB en in de tax free shop op Schiphol. Meer informatie over het type stopcontact, stekker, netspanning en frequentie, zie de website wereldstopcontacten.nl.

Tijdsverschil Brazilië is bijna net zo groot als Europa (8.515.000 km² om 10.180.000 km²) . Het land kent daardoor verschillende tijdzones. Globaal geldt: in de Amazone en de Pantanal is het tussen april en november 6 uur vroeger dan in Nederland, en tussen november en april 5 uur. In het noordoosten is het tussen april en november 5 uur vroeger en tussen november en april 4 uur. In de rest van Brazilië, het meest bezochte gebied, is het 3 uur vroeger tussen november en maart, 4 uur vroeger in maart, en 5 uur vroeger tussen april en november. Deze laatste afwijkingen hebben alles te maken met de Braziliaanse zomertijd (ongeveer van eind oktober-eind februari). Deze geldt slechts in dit deel van het land, omdat het dichter bij de evenaar geen energiebesparing oplevert.

op reis

per auto

Per auto Zelf autorijden in Brazilië is mogelijk, maar niet zonder risico’s. De meeste problemen worden veroorzaakt door de Braziliaanse chauffeurs. Overstekende voetgangers krijgen geen medelijden. Kijk uit voor motorfietsen in de steden, ze slalommen tussen het drukke verkeer door. Autohuur U kunt uw auto bespreken via SNP (zie autohuur) of via internationale huurbedrijven. Lokale firma’s kunnen goedkoper zijn dan de internationale, maar bieden minder zekerheid. Om in Brazilië te kunnen huren, moet u boven de 21 zijn en ten minste een jaar in het bezit zijn van een rijbewijs en een credit card. Het prijsniveau wanneer u in Brazilië huurt is vrij hoog, maar de kwaliteit van de huurauto kan getoetst worden aan Europese maatstaven. Het grootste deel van Brazilië is redelijk tot goed te doen per auto, al zijn de wegen en bewegwijzering hier en daar slecht. Om in São Paulo te rijden moet je een ervaren rijder zijn, omdat hier de verkeersdrukte enorm is. Rijbewijs Om in Brazilië een auto te besturen dien je in het bezit te zijn van een 26

28-6-2016 5:45

internationaal rijbewijs, die je in Nederland bij de ANWB kunt aanvragen. Zorg er ook voor dat je altijd de documenten van het gehuurde voertuig bij je hebt. Brandstof Er zijn twee soorten brandstof in Brazilië; loodvrij (’gasolina especial’) en gelood (’gasolina comon’). Deze laatste is iets goedkoper dan de loodvrije benzine. Brazilië heeft daarnaast een groot aantal voertuigen die rijden op alcohol. Deze brandstof is een stuk goedkoper dan de loodvrije en gelode, maar de voertuigen gebruiken meer alcohol per kilometer dan benzine. Hierdoor komen de totale kosten ongeveer gelijk. Bijna geen enkele auto rijdt op diesel, alleen mini busjes en zwaardere voertuigen gebruiken deze brandstof.

per bus

Per bus Met uitzondering van het hart van de Amazonië, is de bus de meest geschikte vorm van vervoer over lange afstand. De diensten zijn over het algemeen goed en ook goedkoop, met verbindingen naar alle belangrijke steden. De bussen rijden vaak volgens schema, en de meeste Mercedes, Volvo of Scania bussen zijn schoon, comfortabel en prima uitgerust om de reis zo prettig mogelijk te laten verlopen. Daarnaast zijn de snelwegen tussen de grote steden prima, maar er moet bij gezegd worden dat er ook wegen zijn die in slechte conditie verkeren.

per ferry

Per ferry Hoewel het openbaar vervoer per boot in Brazilië afgenomen is door de ontwikkeling en bouw van een uitvoerig wegensnet, is het nog steeds mogelijk (waar de vervoer over de weg meestal geen optie is) om met de boot tussen enkele steden van Rio São Francisco en langs de Amazone te reizen.

per trein

Per trein Brazilië beschikt over meer dan 30.000 kilometer spoorlijn verspreid door heel het land. Desondanks wordt er nauwelijks gebruik van gemaakt om passagiers mee te vervoeren. Het spoor wordt voornamelijk gebruikt voor goederentransport. De trend is boevendien dat er meer en meer gesneden wordt in het spoorwegnet. Gelukkig blijven een aantal prachtige spoorwegroutes, waaronder de lijn Curitiba-Paranaguá, voorlopig nog in tact.

per vliegtuig 27

28-6-2016 5:45

Binnenlandse vluchten De meest comfortabele en snelle manier om door Brazilië heen te reizen is per vliegtuig. Aangezien afstanden in Brazilië meestal enorm zijn is het als je niet al te ruim in je tijd zit en toch veel wil zien het slimst om te vliegen. Zo bieden diverse Braziliaanse vliegmaatschappijen een Brazilian Airpass aan, bestaande uit 5 vluchtcoupons die voor 5 verschillende binnenlandse vluchten gebruikt kunnen worden. De gemiddelde prijs voor een Brazil Airpass ligt rond de US$ 520,00. Niet de goedkoopste manier om door Brazilië rond te reizen, maar wel de meest comfortabele. Schema’s en tijden zijn aan wijzigingen onderhevig. Meer informatie over vluchten en prijzen kunt u telefonisch of bij de SNP Reiswinkel opvragen.

in de stad

In de stad Per taxi Er zijn genoeg taxi’s te vinden in de meeste Braziliaanse steden. De taxi’s variëren nog al van uiterlijk en van soort chaffeur. De meeste taxi’s zijn niet uitgerust met air-conditioning, wat wel lekker zou zijn bij het Braziliaanse klimaat. De prijs voor een taxirit variëert van stad tot stad, al zal de prijs over het algemeen nooit hoger zijn dan de Europese prijzen voor een taxirit. Per metro De steden Rio de Janeiro, São Paulo en Recife beschikken over een metronetwerk. Al bestaat dit netwerk in Rio maar uit 2 lijnen en in São Paulo uit drie lijnen. Het is wel een effectieve manier om deze steden te verkennen, al doet de metro lang niet de hele stad aan. Net zoals in andere wereldsteden wordt het niet aangeraden om na middernacht met de metro te reizen. Parkeren in de stad Het veiligst in de stad is het parkeren van de auto in een parkeergarage. Mocht je een parkeerplaats vinden op straat, moet je waarschijnlijk parkeergeld betalen zonder dat je auto bewaakt wordt. Het straat parkeersysteem gaat als volgt: je kunt een parkeerkaartje kopen bij een straatverkoper of bij een dichtstbijzijnde kiosk. Er is ook een zwarte markt voor deze kaartjes, maar de verkopers bieden de kaartjes voor de dubbele prijs of meer aan. Elk parkeerkaartje is geldig voor 1 of 2 uur. De parkeerzones in de steden staan aangegeven met een ‘E’ wat ‘Estacionamente’ (= parkeren), en wanneer je parkeerkaartjes dient te kopen staat dat extra aangegeven met ‘Cartão Azul’ (= blauwe kaart, parkeerkaart). In sommige straten kun je gratis parkeren, maar er zijn vaak straatkinderen in de buurt die vragen of ze je auto mogen ‘bewaken’. Wanneer je terug komt, wordt er van uitgegaan dat je wat kleingeld aan deze kinderen geeft.

28

28-6-2016 5:45