ghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcv Medische termen bij pathologie bnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiop asdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqw 19-12-2012
Instructie & Service van Ool
Inhoudsopgave A............................................................................................................................................................... 2 B ............................................................................................................................................................... 6 C ............................................................................................................................................................... 7 D ............................................................................................................................................................ 10 E ............................................................................................................................................................. 12 F ............................................................................................................................................................. 13 G ............................................................................................................................................................ 14 H ............................................................................................................................................................ 15 I .............................................................................................................................................................. 17 J.............................................................................................................................................................. 19 K ............................................................................................................................................................. 19 L ............................................................................................................................................................. 19 M ........................................................................................................................................................... 20 N ............................................................................................................................................................ 22 O ............................................................................................................................................................ 22 P ............................................................................................................................................................. 23 Q ............................................................................................................................................................ 27 R ............................................................................................................................................................. 27 S ............................................................................................................................................................. 28 T ............................................................................................................................................................. 30 U ............................................................................................................................................................ 32 V............................................................................................................................................................. 32 W ........................................................................................................................................................... 33 X ............................................................................................................................................................. 34 Z ............................................................................................................................................................. 34
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
1
A abces = ophoping van pus in een van tevoren niet bestaande holte abdomen = buik ablatio retinae = het loslaten van het netvlies abortivum = middel tot het opwekken van een miskraam, vruchtafdrijvend middel abortus = miskraam abortus incompletus = onvolledige miskraam abortus provocatus = kunstmatig opgewekte miskraam accident = ongeval acetonurie = aanwezigheid van aceton in urine achloorhydrie = het ontbreken van een spijsverteringssap achromasie = kleurblindheid achylia = afscheiding van zoutzuurvrij maagsap aciditeit = zuurgraad acidum = zuur (medische term) acne vulgaris = puistvormige ontsteking van de talgklieren acrocyanose = blauwe verkleuring van uitstekend lichaamsdelen (neus, kin, handen, voeten) acuut = plotseling beginnend en snel verlopend Adam-Stokes aanvallen = korte aanvallen van plotselinge bewusteloosheid als gevolg van hartritmestoornissen adenitis = klierontsteking adenoïd = neusamandel adenotomie = verwijderen/verkleinen van adenoïden adhesie = vergroeiing, verkleving adipositas = vetzucht adjuvans = middel ter versterking van de werking van een geneeswijze adnexitis = ontsteking van de adnexum adnexum = eierstok met bijbehorende eileider adstringens = samentrekkend middel, looiend middel aequaal = gelijk en gelijkmatig (van de pols) aërofagie = luchthappen Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
2
afasie = stoornis in het spraakcentrum afebriel =koortsvrij afte = klein pijnlijk zweertje aan de slijmvliezen van de mond agens = werkzame factor agglutinatie = samenklontering aids = Acquired Immune Deficiency Syndrome albino = iemand met aangeboren tekort aan pigment albuminurie = eiwituitscheiding in urine algesie = gevoeligheid door pijn allergeen = overgevoeligheidsstof, stof die afweerreactie veroorzaakt allergie = overgevoeligheid alopecia = kaal(hoofdig)heid alternans = afwisselend alternerend = afwisseling Alzheimer, ziekte van = de meest voorkomende oorzaak van dementie amalgaam = verbinding van kwik met een andere metaal amaurosis = blindheid amblyopie = een lui oog ambulant = lopend, niet bedlegerig amenorroe = uitblijven van de menstruatie amnesie = geheugenverlies amoebe = eencellig diertje amoeben dysenterie = een ernstige ingewandziekte door eencellige diertjes ampul = dicht gesmolten glazen flesje ampulla recti = het verwijde uiteinde van de endeldarm, waarin de ontlasting verzameld wordt amputatie = geheel of gedeeltelijk afzetten van een lichaamsdeel anaciditeit = ontbreken van zoutzuur in de maag anaëroob = zonder behoefte aan zuurstof analgesie = pijnloosheid analgeticum = pijnstillend middel analyse = onderzoek, ontleding anamnese = ziektegeschiedenis Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
3
anastosmose = natuurlijke verbinding tussen twee bloedvaten, kunstmatige verbinding tussen twee ingewanden (antero anastosmose) anemie = tekort aan hemoglobine, bloedarmoede anesthesie = gevoelloosheid of gevoelloos maken anestheticum = gevoelverdovend middel aneurysma = zakvormige verwijding van het bloedvat, vaatzak angina = elke ziekte die met gevoel van verstikking gepaard gaat angina pectoris = bij aanvallen optredende hevige pijn in de hartstreek angioom = vaatgezwel anomalie = afwijkend, abnormaliteit anopheles = malariamug anorexie = gebrek aan eetlust antacidum = zuurbindend middel antagonist = in tegengestelde werkende stof, spier of zenuw anthelminticum = wormdodend middel anthrax = miltvuur (een infectieziekte) anti = tegen antibioticum = product van levend organisme dat bacteriën in het lichaam doodt of hun groei remt anticoagulantia = stoffen die de stolbaarheid van bloed verminderen anti-emiticum = middel tegen braken antiflogisticum = ontstekingsremmend middel antigeen = stof die bij inspuiting vorming van antilichamen ten gevolgen heeft antigenen = lichaamsvreemde stoffen die een afweerreactie veroorzaken antihistaminicum = middel dat de werking van histamine in het organisme tegengaat. Histamine ontstaat bij allergische aandoeningen antilichaam = stof i het bloed, gemaakt of ingespoten als afweer tegen antigenen antimycoticum = geneesmiddel tegen schimmels antiperistaltiek = peristaltiek of darmbeweging tegengesteld aan de normale richting antisepticum = bacteriedodende stof voor lokaal, uitwendig gebruik antitoxine = tegengif anurie = het uitblijven van het urineren; minder dan 100ml urine in 24 uur Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
4
anus = aars, uitmonding endeldarm anus preaternaturalis = een kunstmatig aangelegde anus apoplexie = beroerte (herseninfarct) appendectomie = operatieve verwijdering van de appendix appendicitis = ontsteking van de appendix appendix = wormvormig aanhangsel van de blindedarm applicatie = aanwending, toepassing aritmie = onregelmatig hartritme arteriografie = door gebruik van een contrastvloeistof wordt het lumen (holte, opening) van de arterie op een röntgenfoto zichtbaar arteritis = slagaderontsteking arthritis = gewrichtsontsteking arthrose = gewrichtsdegeneratie artificieel = kunstmatig artrodese = operatieve verstijving van een gewricht artoplastiek = kunstmatige vormen van een nieuw gewricht ascaris = spoelworm ascites = ophoping van vrij vocht in de buikholte asepsis = vrij zijn van ziektekiemen aspermie = het ontbreken van zaadcellen asphyxie = schijndood astasie = onvermogen om te staan astigmatisme = onregelmatige bolling van het oog astma = een ziekte gekenmerkt door dyspnoe t.g.v. vernauwing in de luchtwegen ataxie = coördinatiestoornis van de spieren atelectase = onvolledig ontplooiing van de longblaasjes atheroomcyste = talgklierzwelling met ophoping van vocht atresie = afwezigheid van normale opening (anus, mond)of buisvormig orgaan atrofie = vermindering in volume van weefsel attaque = beroerte ()apoplexie) attest = doktersverklaring aura = het waarnemen van schitteringen/flikkeringen/vlekken (bij migraine) Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
5
ausculatie = het beluisteren van geluiden die in het lichaam worden gevormd auto- = zelf autoclaaf = stoomsterilisator onder verhoogde druk autoplastiek = het overbrengen van weefsel van de ene naar de andere plaats bij de patiënt autopsie = lijkschouwing, sectie avitaminosen = gebrek aan vitaminen azoöspermie = afwezigheid van levende zaadcellen in sperma
B bacillus = bacil of bacterie bactericide = bacteriedodend bacterie = eencellige ziekteverwekkers/ziektekiem bacteriëmie = aanwezigheid van bacteriën in de bloedbaan bacteriofaag = uiterst klein levend wezen dat bacteriën opeet bacteriologie = de leer van bacteriën balanitis = ontsteking van de eikel en voorhuid bandage = heelkundig verband benigne = goedaardig beri-beri = ziekte ontstaan door gebrek aan vitamine B1 besmetting = het binnendringen van ziekteverwekkers in het lichaam bili- = gal biliair = galachtig bindweefsel = fibroom bloedvaten = hemangioom borborygmi = overmatig darmgeruis/borrelen van de buik botulisme = voedselvergiftiging brachialgie = (zenuw)pijn in de arm bradycardie = langzame hartwerking bronchiëcstasie = ziekelijke verwijding van de luchtpijptakken bronchiolitis = ontsteking van de fijnste takjes van de luchtpijp (de bronchioli) Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
6
bronchografie = het maken van röntgenfoto's van de luchtwegen met een contrastvloeistof bronchopneumonie = combinatie van bronchitis en pneumonie bronchoscopie = inwendig bekijken van de luchtpijp(takken) bulla = blaas gevuld met vocht
C ca = zeer gangbare afkorting van carcinoom cachexie = uitputtingstoestand calicot = fijne katoenen verbandstof callus = het weefsel dat bij de genezing ontstaat tussen de breukvlakken van een gebroken bot calor = warmte cambric = een soort stevige verbandstof campylobacter = voedselvergiftiging capaciteit = kracht of bevattingsvermogen capsula = omhulsel cara = chronische aspecifieke respiratiore aandoening carbunculus = karbonkel, negenoog; steenpuist die groter en ernstiger is dan een gewone steenpuist. carcinofobie = kankervrees carcinoom/carcinoma = kwaadaardige tumor vanuit epitheel cardiogram = registratie van elektrische processen in hartspier cariës = aantasting van het gebit castratie = ontmanning of ontvrouwing door operatief verwijderen van de teelbalen of eierstokken casuïstiek = bespreking van ziektegevallen casus = geval cataract = staar, ooglensvertroebeling catarre = slijmvliesontsteking catgut = hechtmateriaal van schapendarm causa = oorzaak cavérne = holte in de longen bij TBC Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
7
cerumen = oorsmeer chemotaxis = de beweging van cellen naar een bepaalde plaats, waar zich micro-organismen (bacteriën) bevinden chemotherapeuticum = scheikundig samengesteld geneesmiddel , dat speciaal de bacteriegroei of tumorgroei remt chemotherapie = het gebruik van chemotherapeutica Cheyne-Stokes ademhaling = cyclisch ademhalingspatroon, waarbij perioden van hyperpnoe en apnoe geleidelijk in elkaar overgaan chirurgie = heelkunde chlamydia = een SOA met waterige afscheiding chloroform - verdoven middel chol- (zie bili-) = m.b.t. gal cholangitis = ontsteking van galwegen cholecystectomie = operatieve verwijdering van de galblaas cholecytsitis = galblaasontsteking cholelithiasis = het hebben van galstenen cholestase = afvloedbelemmering van de gal cholurie = uitscheiding van galkleurstoffen met de urine chronische bronchitis = blijvende ontsteking van de luchtpijptakken met overmatige slijmproductie chylus/chyl = vethoudende darmlymfe cicatrix = litteken cilinders = de cilindervormige bestanddelen die bij sommige nierziekten in de urine worden aangetroffen circumcisie = besnijdenis, verkorting van de voorhuid van de penis cirrhosis = leverziekte claudicatio intermittens = pijn in het been door zuurstofgebrek optredend bij lopen, verdwijnend in rust; ook wel: etalageziekte clearance = klaring van een stof uit het bloed climacterium = overgangsjaren van een vrouw clonus = kramp clysma = via anus in de darm spuiten van een vloeistof coagulum = stolsel cocci = ronde bacteriën coccus = ronde bacterie Terug naar boven www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
8
cochlear = lepel (in recepten afgekort tot c.) colitis ulcerosa = chronische ontsteking van slijmvlies van de dikke darm collaps = instorting colloïd = bloedeiwit colostrum = eerste moedermelk colpitis = schedeontsteking coma = toestand van bewusteloosheid op organische basis waarbij patiënt ook na het toedienen van krachtige stimuli niet aanspreekbaar is comedo = mee-eter commensaal = kostganger commensalisme = de situatie waarin twee organismen samenleven en waarbij de een daar voordeel van heeft en de ander geen nadeel commotio (cerebri) = hersenschudding compressie - samendrukken conceptie = bevruchting concrement = klein steentje, gruis, stukje vaste stof condensor = onderste lenzenstel voor microscoop congenitaal = aangeboren congestie = overmatige bloedvulling van huid/orgaan conjuctivitis = oogbindvlies ontsteking conservatief = behandeling die uitgaat van eigen herstellend vermogen consolidatie = versteviging, aaneengroeiing van de breukvlakken bij botbreuken constipatie = verstopping hardlijvigheid constitutie = gestel, aanleg consult = raadpleging continentie = het vermogen om urine op te houden contra = tegen contractuur = verkorting contra-indicatie = aanwijzing dat bepaalde geneesmiddelmethode werkt contrastvloeistof = vloeistof die zich op de röntgenfoto duidelijk aftekent contusie = kneuzing convulsie = stuip Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
9
COPD = Chrinic Obstructive Pulmenary Diseases; chronische bronchitis en longemfyseem coronair-sclerose = verharding van de kransslagaderen corpus aliena = vreemd voorwerp coryza = verkoudheid crepitatie = knisperend geluid crisis = beslissend ogenblik in ziekte Crohn, ziekte van = chronische ontsteking van alle lagen van de dikke darmwand crusta = korstjes cryptorchisme = het (nog) niet ingedaald zijn van de teelballen in de balzak curatief = genezend curretage = het wegkrabben van slijmvlies (schoonmaken van baarmoeder) cutaan = via de huid CVA - Cerebro Vasculair Accident: aantal stoornissen van de doorbloeding van de hersenen cyanose = blauwe verkleuring van de huid/slijmvliezen door zuurstofgebrek cyste = holte gevuld met vocht cystitis = blaasontsteking cystoscoop = blaaskijker cytostaticum = stof die remmend werkt op de celgroei
D decompensatio cordis = hartfalen, hartzwakte, tekortschieten van pompfunctie van het hart decompressie = opheffing van verhoogde druk decubitus = doorliggen defaecatie = ontlasting defect = gebrek, tekort defense = reflectorische spierspanning deficiëntieziekte = ziekte veroorzaakt door een tekort degeneratie = ontaarding; onomkeerbare achteruitgang dehydratie = tekort aan lichaamsvocht Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
10
dermatitis = huidontsteking dermatologie = leer van de huidziekte dermatose = huidaandoening desensibiliseren = ongevoelig maken voor bepaalde invloeden desinfectie = ontsmetting di- = twee diabetes insipidus = een tekort aan ADH diabetes mellitus = suikerziekte diagnose = herkenning, onderscheiding van ziekte diathermie = elektrische weefselverwarming dmv hoogfrequente (wissel)stroom differentiëren = tellen van de verschillende soorten witte bloedlichaampjes in een bloeduitstrijkje diffuus = verspreiden difterie = besmettelijke keelziekte diparese = gedeeltelijke verlamming van beide lichaamshelften diplegie = totale verlamming van beide lichaamshelften diplopie = dubbel zien distorsie = verstuiking diureticum = urineafdrijvend middel diverticulitis = ontsteking van divertikels diverticulose = aanwezigheid van zakvormige uitstulpingen in de wand van een hol orgaan dolor = pijn dosis = hoeveelheid dosis letalis = dodelijke dosis dragee = versuikerde pil of tablet drainage = het afvoeren van wondvocht door buisjes of gaasstroken druppelinfectie = besmetting via druppeltjes duodenitis =ontsteking van de twaalfvingerige darm duodenum = twaalfvingerige darm dysenterie = darmstoornis dysfagie = moeilijk slikken dysmenorroe = pijnlijke menstruatie Terug naar boven www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
11
dyspepsie = opgeblazen gevoel dyspnoe = kortademigheid, bemoeilijkte ademhaling, benauwdheid dyspnoe d'effort = inspanningskortademigheid dystrofie = groeistoornis
E eclampsie = epileptisch insult, kruipstuipen eczema = eczeem effusie = loopoor; afscheiding uit de gehoorgang elektrocardiogram = registratie van de elektrische processen in de hartspier (ECG) elektrocoagulatie = met elektrische stroom stollen van bloedingenvan weefsel elektrode = pool van elektrische cel elektro-encefalogram = registratie van de elektrische processen in de hersenen (EEG) eliminatie = verwijdering embolie = verstopping van een embolus embolus = luchtbel, bloedstolsel, weefselstukje of vetbolletje meegevoerd door het bloed emfyseem = blijvend verlies van elasticiteit van luchtwegen, cara empyeem = ophoping van pus in een bestaande holte encephalitis = hersenontsteking endemie = streekgebonden, besmettelijke ziekte endogeen = van binnen uit endometriose = aandoeningen met woekeringen van baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder endometritis = ontsteking van het baarmoederslijmvlies endoscoop = instrument ter bezichtiging van inwendige organen enteraal = via de spijsvertering enuresis nocturna = nachtelijk bedwateren epicondylitis = tenniselleboog epicrise = overzicht van de ziektegeschiedenis epidemie = het zich snel verspreiden en zich voordoen van een ziekte Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
12
epididymitis = bijbalontsteking epigastricum = bovenbuik epilepsie = vallende ziekte epileptiform/epileptoïd = epilepsieachtig epileptisch insult = aanval van vallende ziekte, toeval episiotomie = door insnijding van huid en vaginaal slijmvliezen verwijden van nauwe schede-uitgang bij baring epistaxis = neusbloeding erosie = oppervlakkige zweer, aanvreting erysipelas = wondroos, besmettelijke huidziekte erytheem = huiduitslag: rode plekken op de huid (niet scherp begrensd) erythema infectiosum = vijfde ziekte esculaap = doktersembleem etiologie = ziekteoorzaak, leer der ziekteoorzaak EUG = extra-uteriene graviditeit; buitenbaarmoederlijke zwangerschap euthanasie = het opzettelijk bespoedigen van de dood om meer lijden te voorkomen exacerbatie = periode van verslechtering exantheeem = huiduitslag (scherp begrensd) exanthema subitum = zesde ziekte excisie = uitsnijden excreta = afvalstoffen, ontlasting exogeen = afkomstig van buiten het lichaam exophtalmus = het uitpuilen van het oog expectorans = hoestmiddel expiratie = uitademing, afloop exsudaat = het uit de bloedbaan getreden vocht bij een ontsteking, wondvocht extirpatie = operatieve verwijdering
F facialis parese = verlamming van de aangezichtspieren faecaal braken = braken van ontlasting farmacologisch = met medicijnen Terug naar boven www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
13
febris = koorts fenomeen = verschijnsel fibrilleren = chaotische, ongecoördineerde hartactie fibroom = goedaardig bindweefselgezwel fissuur = spleet, kloofje, scheurtje fistula of fistel = aangeboren of verkregen abnormale verbinding van een lichaamsholte onderling; buisvormige zweer flatus = wind floride = bloeiend, van een ziekte; hevig fluctuatie = golvend gevoel bij indrukken van abcessen en met vocht gevulde holten fluor albus = witte vloed fluxus = vloeiing, bloedvloeiing foetor ex ore = stank uit de mond door een pathologische aandoening forceps = verlostang forcipale extractie = tangverlossing formula = voorschrift, recept fractuur = botbreuk fungicide = schimmeldodend middel furunculus = steenpuist fysiotherapie = lichamelijke therapie fysisch = natuurkundig functio laesa = verstoorde functie
G galactose = melksuiker galvanisatie = behandeling met constante stroom gangreen = afsterving en rotting van weefsel gargarisma = gorgeldrank gastritis = maagontsteking gastro-enteritis = ontsteking van de wand en ingewanden gastroscoop = maagkijker gastroscopie = inwendig maagonderzoek met maagkijker Terug naar boven www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
14
genua valga = X-benen genua vara = O-benen geriatie = leer van ziekten van bejaarde mensen gerontologie = wetenschap van ouderdom glaucoma / glaucoom = groene staar, verhoogde oogboldruk glottis = stemspleet glottis oedeem = zwelling van de stemspleet glucosurie = glucose in urine glue ear = lijmoor; afscheiding uit het middenoor gonnorhoe = druiper, soa gynaecologie = leer van de vrouwenziekten gynaecomastie = vergroting van de melkklier van de man
H habitueel = regelmatig voorkomend, zich herhalend haemophilus influenza = bacterie die meningitis kan veroorzaken helminthes = wormen heminthiasis = door wormen veroorzaakte ziekte hemangioom = wijnvlek; benigne tumor van bloedvaatjes in de huid hematemesis = bloedbraken hematogeen = door de bloedbaan hematoom = bloedgezwel, bloeduitstorting hematurie = aanwezigheid van bloed in urine hemianopsie = wegvallen van het halve gezichtsveld hemiparese = halfzijdige, gedeeltelijke verlamming hemiplegie = halfzijdige, totale verlamming hemofilie = bloederziekte hemogram = overzicht van de samenstelling van het bloed hemoptoë = ophoesten van bloed hemorragie = hersenbloeding hemorrhoïden = aambeien hemostaticum = bloedstelpend middel Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
15
hepatitis = leverontsteking hernia = uitstulping hernia diafragmatica = middenrifbreuk hernia inguinalis = liesbreuk hernia nuclei = uitstulping van de nucleus pulpopus hernia nuclei pulposie = kern van de tussenwervelschijf, in het wervelkanaal herpes = virus met uit kleine blaasjes bestaande uitslag als gevolg herpes labialis = liproos herpes zoster = gordelroos hirsutisme = het bestaan van een mannelijk beharingspatroon bij een vrouw histamine = stof die een rol speelt bij een allergische reactie historia morbi = ziektegeschiedenis hordeolum = ooglidabcesje, strontje hydrocephalus = waterhoofd hydrofiel = gemakkelijk vocht opnemend hydrokèle = met vocht gevulde holte, waterbreuk hyper- = boven, overmatig, verhoogd hyperemesis = overmatig braken hyperglycemie = te hoog bloedsuikergehalte hyperkyfose = een te bolle rug hyperlordose = een te holle rug hypermenorroe = menstruatie met te veel bloedverlies hypermetropie = verziendheid hyperplasie = overmatige groei en ontwikkeling door toename van het aantal cellen hyperpnoe = te diepe ademhaling hypertensie = verhoogde arteriële bloeddruk hyperthyreoïdie = te sterke werking van de schildklier hypertrofie = bovenmatige groei zonder celvermeerdering hypnoticum = slaapmiddel hypofunctie = verminderde werking hypoglycemie = te laag bloedsuikergehalte hypoplasie = onvoldoende groei en ontwikkeling Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
16
hypopnoe = te oppervlakkige ademhaling hypotensie = te lage bloeddruk hypothyreoïdie = te zwakke werking van de schildklier hypotonie = te geringe spanning hypoxie = te weinig zuurstof in weefsels hysterectomie = operatieve verwijdering van de baarmoeder
I icterus = geelzucht ileum = kronkeldarm immobilisatie = onbeweeglijk maken immunisatie = het onvatbaar maken tegen een ziekte immuniteit = verminderde vatbaarheid immuniteit = onvatbaarheid impetigo vulgaris = bacteriële, puisterige huiduitslag implantatie = het inbrengen van levend weefsel om het daar vast te laten groeien impotentia = onvermogen impotentia coeundi = onvermogen van de man om de geslachtsdaad te verrichten impotentia generandi = onvermogen van de man om te bevruchten in situ = ter plaatse incidentie = het aantal nieuwe gevallen van een ziekte in een bepaalde populatie in een bepaalde periode incisie = insnijding, snede incontinentia/incontinentie = onvermogen om urine of faeces op te houden incontinentia urinae = onvrijwillige urinelozing incubatietijd = de tijd die loopt van de besmetting tot het uitbreken van de eerste verschijnselen van de infectieziekte indicatie = aanwijzing tot bepaalde behandeling indigestie = spijsverteringsstoornis infarct = weefselversterf door embolie of trombose infaust = ongunstig Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
17
infectie = het vermeerderen en verspreiden van ziekteverwekkers in het lichaam infiltraat = door ontstekingsproducten gezwollen weefsel influenza = griep infusie = ingieting, infuus infuus = het toedienen van vloeistoffen of bloed onder de huid, in bloedvaten of lichaamsholten injectie = inspuiting inoperabel = niet meer opereren inspiratie/inspirium = inademing insufficientia = onvoldoende werking, ontoereikend, insufficiëntie insuline = hormoon dat hoeveelheid suiker in het bloed verlaagt insult = aanval, o.a. van epilepsie integraal = geheel intern = inwendig intestina = ingewanden intoxicatie = vergiftiging intra = in, binnen intra-arterieel = in een slagader intra-cutaan = in de huid intra-musculair = in een spier intra-veneus = in een ader intubatie = inbrengen van buisjes in het strottenhoofd invaginatie = instulping iritis = regenboogvliesontsteking irreponibel = niet op z'n plaats te krijgen ischemie = onvoldoende bloeding van weefsel of orgaan ischias = neuralgie van heupzenuw itereren = herhalen van een recept IUD = spiraaltje of schildje in de uterus om zwangerschap te voorkomen
Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
18
J julapium = eetlust opwekkend drankje, waarin een zuur met een stroopje zit
K kadaver = lijk karbunkel = negenoog; steenpuist die groter en ernstiger is dan een gewone steenpuist katheter = buis, o.a. om urine uit de blaas weg te laten lopen keratitis = hoornvliesontsteking klierweefsel = adenoom koliek = aanval van heftige krampende pijn, die gepaard gaat met bewegingsdrang koorts = verhoging van lichaamstemperatuur boven de 38 graden Celsius kraakbeen = chondroom Kussmaulse ademhaling = diepe en snelle ademhaling bij comapatiënt
L lancet = chirurgisch mes laparotomie = buiksnede, buikoperatie laryngitis = strottenhoofdontsteking laryngitis subglottica = pseudo kroep latent = sluimerend, verborgen lavement = darmspoeling laxans = purgeer- of afvoermiddel lege artis = volgens de regels van de kunst lesie/laesie = beschadiging letaal = dodelijk letaliteit = sterfte leukemie = kwaadaardige bloedziekte, woekering van witte bloedlichaampjes leukocytose = toegenomen bloedconcentratie leukocyten Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
19
leukopenie = afgenomen bloedconcentratie leukocyten liniment = smeersel lipoom = goedaardig vetgezwel lithiasa = steenvormig logopedie = spraakonderwijs lokaal anestheticum = plaatselijke verdoving lotio = vloeistof voor wassingen lues =syfilis, soa lumbaalpunctie = aftappen van vocht rond het ruggenmerg lumbago = spit, lendenschot luxatie =ontwrichting Lyme-siekte = tekenziekte lymfadentitis = lymfeklierontsteking lymfagioom = goedaardig gezwel vanuit de lymfevaten lymfangitis = lymfevatontsteking lymfoom = gezwel of zwelling van lymfeklieren lymfopenie = afgenomen bloedconcentratie van lymfocyten lipoom = vetweefsel
M macula = kleine vlek malaria = ziekte veroorzaakt door protozoa maligne = kwaadaardig mammografie = röntgenfoto van een borst mandrijn = sonde, metaaldraad in katheters, canules, (injectie)naalden Mantoux-reactie = test om tbc te diagnosticeren mastitis = borstontsteking mastoïditis = rotsbeenontsteking mastopathie = pijnlijkheid en gevoeligheid van de borsten melaena = teerontlasting melanoom = maligne tumor van pigmentcellen meningitis = hersenvliesontsteking Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
20
meningokok = bacterie die meningitis kan veroorzaken meniscuslaesie = voetbalknie, scheurtjes in de meniscus menopauze = het ophouden van de menstruatie aan het eind van de geslachtsrijpe leeftijd menorragie = langdurige menstruatie metastase = uitzaaiing, secundair gezwel metrorragie = onregelmatige menstruatie migraine = schele hoofdpijn mitella = draagdoek voor arm mono- = één monoparese = gedeeltelijke verlamming van één lichaamsdeel monoplegie = totale verlamming van één lichaamsdeel monstrum = misgeboorte, monster morbide = ziekelijk morbiditeit = ziektecijfer morbilli = mazelen morbus = ziekte mors = dood mortificatie = afsterving multiple sclerose = ruggenmergziekte musculair diarrhoe/diarree = buikloop, frequente en vloeibare ontlasting myalgie = spierpijn mycose = schimmelinfectie mycosis = schimmelziekte mydraticum = pupilverwijdende stof myocarditis = hartspierontsteking myodegeneratio = spierontaarding myoom = goedaardig spiergezwel myopie = bijziendheid myxoedeem = slijmophoping in de huid
Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
21
N naevus pigmentosus = (moeder)vlek narcose = bedwelming necrose = weefselversterf nefrectomie = het operatief verwijderen van een nier nefritis = nierontsteking nefrolithiasis = niersteenziekte nefrose = degeneratieve nierziekte nefrotisch syndroom = toestand gekenmerkt door een zodanig eiwitverlies in de urine dat er een eiwittekort ontstaat nefrotomie = opensnijden van een nier nelaton = slappe katheter neoplasma = nieuwvormig gezwel neuralgie = zenuwpijn neuritis = zenuwontsteking neurologie = leer van de zenuwziekten neuropathie = zenuwbeschadiging nodus = knobbeltje (in de lederhuid) NSAID'S = niet-steroïde ontstekingsremmers nycturie = nachterlijke mictie nystagmus = onwillekeurig draaien van de oogbol
O obductie = lijkschouwing, sectie obesitas = vetzucht, zwaarlijvigheid observatie = waarneming obsoleet = verouderd obstetrie = verloskunde obstipans = stopmiddel obstipatie = bemoeilijkte stoelgang occult = verbogen, latent occulte bloeding = verlies van kleine hoeveelheid bloed met de ontlasting Terug naar boven www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
22
oedeem = een abnormale toename van het interstitiële vocht oedeem = vochtophoping in een weefsel oese / öse = lis, oogje van platina (gebruikt bij microscopie en bacteriologie) oesofagitis = slokdarmontsteking oftalmologie = oogheelkunde ofthalmoscoop = oogspiegel oligomenorroe = lange menstruatiecyclus oligurie = te weinig urineafscheiding oraal = via de mond orchitis = teelbalontsteking orthopedie = leer van de misvorming van het beender- en spierstelsel osteo- = mbt het been osteomyelitis = beenmergonsteking osteoporose = botontkalking ostitis = botontsteking otitis = oorontsteking otitis externa = buitenoorontsteking otitis media = middenoorontsteking otoguttae = oordruppels otologie = oorheelkunde otosclerose = verkalking van de gewrichtjes van de gehoorbeentjes waardoor doofheid ontstaat otoscoop = oorspiegel oxyuren = aarsmade oxyuris = ingewandswormpje, aarsmade
P pacemaker = apparaat om door elektrische stroompjes de hartwerking op peil te houden palliativium = verlichting, maar geen genezing brengend middel of ingreep palpatie = betasting panaritium = fijt, zwerende vinger/teen pandemie = zeer ver verbreide epidemie (in meer landen tegelijk) Terug naar boven www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
23
panniculus adiposus = onderhuidse vetlaag papula = knobbeltje in de opperhuid paracentese = doorprikken van het trommelvlies paralyse = totale verlamming paramedisch = grenzend aan het terrein van de geneeskunde paraparese = gedeeltelijke verlamming van beide benen paraplegie = totale verlamming van beide benen parasitisme = de situatie waarbij het ene organisme leeft ten koste van een ander paratyfus = buiktyfus parenteraal = buiten de spijsvertering om parese = gedeeltelijke verlamming parethesie = spontane gevoelens van tintelen en prikken paronichia = ontsteking om de nagel, nagelwalomloop parotis = oorspeekselklier parotitis = ontsteking van de oorspeekselklier paroditis epidemica = de bof pathogeen = ziekteverwekkend pathogenese = ziekteoorzaak, wijze van ontstaan van een ziekte pathologie = ziekteleer pathologische anatomie = ziektekundige ontleedkunde pediatrie = kindergeneeskunde pediculus captis = hoofdluis pediculus pubis = schaamluis per = door per anum = door de endeldarm per oraal = door de mond per rectum = door de endeldarm per acuut = zeer acuut perchondritis = kraakbeenvliesontsteking percussie = bekloppen percutaan = door de huid heen perforatie = doorbraak Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
24
peri-arteritis = ontsteking om een arterie heen pericarditis = hartzakontsteking periostitis = beenvliesontsteking peritonium = buikvlies peritonitis = buikvliesontsteking pernicieuze anemie = bloedarmoede door tekort aan vitamine B12 pertussis = kinkhoest petechiën = kleine puntbloedingen Pfeiffer, ziekte van = klierkoorts pharyngitis = keelontsteking phimosis = voorhuidsvernauwing phlebitis = aderontsteking phlegmone = voortschrijdende celweefselontsteking pilula = pil placebo = geneesmiddel zonder farmacologische werking plastiek = operatie waarbij verkloren gegaan of verscheurd deel nieuw wordt gevormd of hersteld -plegie = totale verlamming (achtervoegsel) pleuritis = borstvliesontsteking pneumectomie = het verwijderen van een long pneumonie = longontsteking pneumothorax = klaplong polarimeter = toestel om het suikergehalte van de urine te bepalen poliepo = gesteeld gezwel polio = kinderverlamming poliomyelitis = kinderverlamming pollakisurie = veelvuldige urinelozing polyposis coli = (dikke)darmpoliepen polypragmasie = de neiging om te veel verschillende behandelingen op een patiënt toe te passen polysurie = vaak plassen polyurie = toegenomen urineafscheiding post = na Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
25
postmortaal = na de dood optredend pre- = voor presbyacusis = ouderdomsdoofheid presbyopie = ouderdomsverziendheid Priessnitz verband = waterdicht afgedekt verband proctitis = endeldarmontsteking proefexisie = het uitsnijden van een stukje weefsel voor microscopisch onderzoek profylactisch = ter preventie prognose = voorspelling van verder verloop van de ziekte progressief = ziekte die alleen maar verergerd prolapsus = uitzakking, verzakking prothese = kunst ledemaat of kunstgebit pruritis = jeuk pseudo- = onecht- abnormaal, schijn proriasis = schilferende huidziekte, erfelijke verhoorningsafwijking psychiater = zenuwarts psychiatrie = leer van de behandeling van geestes- en zielziekten psychosomatiek = wisselwerking tussen geest en lichaam pulvis = poeder punctaat = de door punctie verkregen vloeistof punctie = steek of prik tot onderzoek/behandeling purgans = afvoermiddel laxans purgeren = laxeren purulent = groen/donkergeel sputum door bacteriële infectie pus = etter pustula = puist, pustel pyelitis = nierbekkenontsteking pyemie = bloedvergiftiging (pus in het bloed) pyodermie = etterige huidontsteking pyogeen = ettervormend pyrose = het zuur, zure oprisping pyurie = etter in urine Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
26
Q R rabiës = hondsdolheid rachitis = Engelse ziekte, in hoofdzaak veroorzaakt door vitamine D tekort radiatie = straling raspatorium = instrument om beenvlies los te maken reagens = stof om reacties op te wekken recidief = herhaling reconvalecent = herstellende reconvalecentie = tijdperk van herstel rectaal = via de endeldarm reflux = terugstroming regeneratie = herstel, genezing remissie = tijdelijke verbetering reponibel = herstelbaar resectie = uitsnijding, operatieve verwijdering residu = bezinksel, rest resistentie = weerstand: het minder gevoelig zijn resistentie = weerstandsvermogen retentio urinae = urine-retentie, onmogelijkheid van volledige urinelozing retinopathie = netvliesbeschadiging retractiele testes = zaadbal teruggetrokken in buikholte retrograad = teruggaand reuma = verzamelnaam voor ziekten van botten, gewrichten en spieren die veel pijn geven reuma, acuut = verspringende gewrichtsontstekingen revaccinatie = herinenting revalidatie = herstel van het arbeidsvermogen van invaliden, wederaanpassing aan de maatschappij reversibel = omkeerbaar rhonchi = reutelen, piepen, brommen van de ademhaling Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
27
rigide = stijf rigiditeit = stijfheid rigor mortis = lijkstijfheid rinitis = ontsteking van het neusslijmvlies rinitis allergica = hooikoorts rinoguttae = neusdruppels roborans = versterkend geneesmiddel roodheid = rubor RR = gangbare afkorting voor bloeddruk rubella = rodehond ructus oprisping, boer ruptura = inscheuring, scheur ruptuur = scheuring van kapsel of ligament
S salmonella = buiktyfus, voedselvergiftiging salmonella typhi = bacterie die tyfus veroorzaakt salpingitis = eileiderontsteking sanatio = genezing saneren = alle maatregelen om contact met allergische allergenen te vermijden sarcoma / sarcoom = kwaadaardig bind- of spierweefselgezwel scabies = schurft scalpel = chirurgisch mes scannen = het door radioactieve isotopen onderzoeken of een bepaald orgaan goed werkt scarlantina = roodvonk schizis = gespleten gehemelte sclerose = verharding scoliose = zijdelings verkromming van de wervelkolom -scoop = -kijker scorbuut = scheurbuik sectio = snede, lijkopening, sectie Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
28
sectio caeserae = keizersnede sepsis = bloedvergiftiging sequester = afgestorven botstuk serologie = leer van de bereiding van behandeling met geneeskrachtige sera en de leer van de eigenschappen en reacties van het bloedserum serum hepatitis = leverontsteking na injecties = hepatitis B shunt = kunstmatige verbinding tussen arterie en vene om een deel van de bloedsomloop uit te schakelen sinusitis = ontsteking van de neusbijholte situs = ligging SOA = seksueel overdraagbare aandoening solutio = oplossing solutio placenta = placenta-loslating solvens = oplosmiddel soma = lichaam sonde = dun buigbaar peilstaafje souffle = (hart)geruis spasme = kramp, abnormale spiersamentrekking spasmolytisch = krampopheffend specifiek = kenmerkend voor iets speculum = spiegel, kijker voor anus, vagina, keel, neus en oor spierweefsel = myoom spirocheten = spiraalvormige bacterie spondylitus = wervelontsteking sputum = slijm, fluim stafylokokken = bacterie in de worm van groepjes bij elkaar liggende bolletjes staphylococcus = bolvormige bacterie die op hoopjes, soms als druiven, in een tros bijeen liggen stase/stasis = stilstand stenose = vernauwing stereoscoop = toestel waarin men beelden met diepte, dus ook in de derde dimensie kan zien steriel = onvruchtbaar, kiemvrij, ziektekiemvrij stethoscoop = instrumenten waarmee de door het lichaam geproduceerde Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
29
geluiden kunnen worden beluisterd stigma = rood vlekje, kenteken, het rode puntje van een insectensteek stimulans = prikkelend, opwekkend middel stomatitis = mondslijmvliesontsteking strabismus = scheelzien streptococcus = bolvormige bacterie in ketting/rij gerangschikt streptokok = speciaal soort bacterie die allergische reactie kan veroorzaken streptokokken = bacteriën in de vorm van achter elkaar liggende ketens bolletjes stress = spanning stridor = piepend, gierend ademgeluid door vernauwing van de luchtwegen strophulus = huidziekte met jeukende bobbeltjes/blaasjes struma = krop, schildkliervergroting subcutaan = onderhuids sublimaat = ontsmettingsmiddel suppositorium = zetpil suspect = verdacht syfilis = een SOA symbiose = de situatie waarin twee organismen samenleven en er beiden voordeel van hebben symptoom = ziekteverschijnsel synchroon = gelijktijdig syncope = flauwte syndroom = ziektebeeld, complex van verschijnselen synops(is) = samenvatting, overzicht
T tabes dorsales = ruggenmergziekte, een vorm van lues tachycardie = snelle hartfrequentie (hoger dan 100/min) tachypnoe = toename van ademfrequentie taenia = lintworm tampon = gaas- of wattenprop om te deppen of lichaamholten te vullen tendinitis = peesontsteking Terug naar boven www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
30
tenesmus = pijnlijke, krampachtige aandrang tot defeceren(stoelgang) terminaal = aan het einde (van bv ziekte) testudo = verband voor gewrichten in gebogen stand tetanie = ziekte van het zenuwstelsel gepaard met krampen tetanus = spierkramp tetra- = vier tetraparese = gedeeltelijke verlamming van alle ledematen tetraplegie = totale verlamming van alle ledematen therapie = geneeswijze thromboflebitis = aderontsteking door trombose TIA = (Transient Ischaemic Attack) tijdelijk zuurstofgebrek van de hersenen tincura = alcoholisch extract -tomie = -snede tonicum = eetlust opwekkend middel tonsillitis = ontsteking van de keelamandelen toucheren = inwendig onderzoek met name van het rectum en van de vagina toxiciteit = giftigheid toxicologie = vergifleer toxicum = vergif toxine = bacterieel vergif toxinen = giftige stoffen toxoplasmose = ziekte door protozoa tracheïtis = luchtpijpontsteking tranquillizers = kalmerende middelen transfusie = het overgieten uit het ene bloedvat in het andere, meestal: overbrengen van het bloed van de ene patiënt naar de andere trauma = verwonding, kwetsing trauma capitis = eerstegraads hersenletsel tremor = beving, trilling trepanatie = het openen van de schedel met een boor trichinella/trigine = ingewandsworm trigeminus neuralgie = aangezichtszenuwpijn trocar/triocart = dikke holle naald voor punctie of drainage Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
31
trombose = vorming van een bloedstolsel op de binnenwand van een bloedvat trombus = bloedstolsel tuberculose (tbc) = infectieziekte in de longen tumor = gezwel turgor = weefselspanning tussis = hoest
U ulceratie = zweervorming ulcus = zweer ulcus duodeni = zweer in de twaalfvingerige darm ulcus pepticum = zweer in een orgaan van de spijsvertering ulcus ventriculum = maagzweer ungeuntum = zalf unguis incarnatus = ingegroeide nagel uremie = toestand waarbij zich te veel ureum in het bloed bevindt ureteritis = ureterontsteking urethritis = urethraontsteking urethritis gonnorrhoica = druiper urinaal= urinefles voor liggende patiënten urobiline = urinekleurstof urobilinurie = overmaat aan urobiline in de urine urologie = ziekteleer van de urine- en de geslachtswegen urticaria = netelroos; galbulten uteru-myoom = vleesboom uvulitis = entstof, bestaande uit levende, verzwakte of gedode bacteriën
V vaccin = inenting vaginaal = via de vagina valgus = afwijking in de stand van een gewricht (naar binnen) Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
32
varicella = waterpokken varices/varix = spataderen variokèle = spataders rond testes variola = pokken varus = afwijking van stand van het gewricht (naar buiten) vasoconstrictie = bloedvatvernauwing vasodilitatie = bloedvatverwijding vehiculum = stof die geneesmiddelen bevat en de toediening mogelijk maakt venerische ziekten = SOA's vermes = wormen vermicide = wormdodend middel verruca = wrat vertigo = draaiduizeligheid vicieus = schadelijk, slecht virulent = in hoge mate ziekteverwekkend virulentie = pathogeniteit, ziekteverwekkend vermogen virus = infectieus agens, kleiner dan een bacterie vita = leven vitale capaciteit = de hoeveelheid lucht die na maximale expiratie kan worden geïnspireerd vitiligo = witte vlekken op de huid door het plaatselijk ontbreken van pigment vitium = gebrek vitium cordis / cor vitium = hartgebrek hartkwaal volvulus = darmkronkel/darmafsluiting vomeren = braken vulnus = wond
W wekamine = opwekkend middel
Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
33
X xanthoma = zachte lichtgele iets verheven plekken in de huis, bestaande uit cholesterolophopingen
Z Terug naar boven
www.isvo.nl
Instructie & Service van Ool
[email protected]
34
