Bloedcafé

www.jeugdrodekruis.be

Bloedc afé

Inleiding Rode Kruis-Vlaanderen zamelt jaarlijks meer dan 350.000 bloedzakjes in. Dankzij de duizenden vrijwillige bloedgevers kunnen we daarmee volledig voorzien in de vraag naar bloed (en bloedproducten). Er is echter een maar... Jaarlijks haakt 12 % van de donors af. Omdat ze de leeftijdsgrens van 65 jaar bereiken, maar ook door ziekte, verhuis zonder een adres na te laten... Aflossing van de wacht is dan ook constant nodig! En er is meer... jongeren bereiken we nu net minder, zeker met de bloedinzamelingen die we in de diverse afdelingen organiseren. Uit een bevraging van nieuwe, jonge donors leerden we dat ze de eerste keer voornamelijk met iemand meekomen (vrienden, ouders, broer/zus...) en dat ze ook via vrienden of familieleden te weten komen dat er een bloedinzameling is in de gemeente. Uit diezelfde bevraging haalden we nog dat we meer moeten doen aan promotie, gericht op jongeren en aan het ‘jongerenvriendelijk’ maken van de bloedinzameling zelf. Deze handleiding gaat dan ook in op deze drie suggesties. Achtereenvolgens geven we je een aantal mogelijkheden om: • promotie te voeren op plaatsen waar veel jongeren komen; • de inzameling zelf jongerenvriendelijker te maken; • bestaande donors in te zetten bij het zoeken van nieuwe.

FOCUSSEN OP BLOED GEVEN We kiezen bewust voor het promoten van bloed geven en laten het plasma geven even links liggen. We doen dit om een aantal redenen: • het geven van plasma duurt veel langer dan het geven van bloed; • voor het geven van plasma moet je naar een gespecialiseerd centrum; • eenmaal bloedgever is de stap naar plasma geven veel kleiner.



WE DOEN HET SAMEN Uiteraard zet je zo’n actie niet in je eentje op, je doet het samen met een aantal collega’s. In de meest ideale situatie ben je met zijn vieren: • de afdelingsverantwoordelijke Jeugd; • de afdelingsverantwoordelijke Bloed en Plasma geven; • de afdelingsverantwoordelijke PR; • de donorwerver van het Bloedtransfusiecentrum. Ieder van de vier heeft een eigen specialiteit, als je in je afdeling dus iets wil opzetten, zal je ieder van hen hierbij steeds moeten betrekken. Het is belangrijk dat je elk van hen van bij de start op de hoogte brengt maar ook dat je hen op de hoogte houdt tijdens het verloop van de actie. Zo vermijd je misverstanden en kunnen de nodige organisatorische maatregelen genomen worden.

De afdelingsverantwoordelijke Jeugd Hij staat in voor de coördinatie van alle initiatieven die het Rode Kruis neemt voor kinderen en jongeren. In vele gevallen heeft hij reeds contacten met organisaties waar veel jongeren komen. Een belangrijke medespeler in de actie dus. Noteer zijn gegevens alvast hieronder zodat je er nooit meer naar moet zoeken. Naam: .................................................................................................................................. Telefoon: .............................................................................................................................. Email: ..................................................................................................................................

De afdelingsverantwoordelijke Bloed en Plasma geven Hij staat mee in voor de promotie van het bloed en plasma geven, waarbij hij sowieso al bijzondere aandacht geeft aan de rekrutering van nieuwe, jonge bloedgevers. Verder is hij uiteraard verantwoordelijk voor de opvang van bloedgevers tijdens de bloedinzameling. Ook hij is een belangrijke medespeler. Noteer zijn gegevens alvast hieronder zodat je er nooit meer naar moet zoeken. Naam: .................................................................................................................................. Telefoon: .............................................................................................................................. Email: ..................................................................................................................................

De afdelingsverantwoordelijke Public Relations Hij zorgt ervoor dat het Rode Kruis een zo ruim mogelijke bekendheid heeft. Ook zorgt hij voor de interne en externe communicatie van zijn afdeling. Ook hem zal je dus moeten betrekken bij je actie. Wellicht zal hij je kunnen helpen met het leggen van de nodige (pers-)contacten. Noteer zijn gegevens alvast hieron-



der zodat je er nooit meer naar moet zoeken. Naam: .................................................................................................................................. Telefoon: .............................................................................................................................. Email: ..................................................................................................................................

Het bloedtransfusiecentrum In ieder bloedtransfusiecentrum is er een donorwerver. Hij kan er onder andere voor zorgen dat er voldoende materiaal en personeel is om de extra en/of nieuwe donoren op te vangen. Het is dus zeer belangrijk de donorwervers minstens een maand op voorhand te verwittigen!!! Bij hen kan je ook terecht voor het promotiemateriaal. In iedere provincie vind je een bloedtransfusiecentrum (BTC) Vlaams-Brabant - Limburg

Herestraat 49/BTC 3000 Leuven tel. 016 31 61 61 donorwerver: Leen Smets [email protected] Oost-Vlaanderen

Ottergemsesteenweg 413 9000 Gent tel. 09 244 56 56 donorwerver: Sandrijn Laureys [email protected] West-Vlaanderen

Lieven Bauwensstraat 16 8200 Brugge tel. 050 32 07 27 donorwerver: Sandrijn Laureys [email protected] Antwerpen

Wilrijkstraat 8 2650 Edegem tel. 03 829 00 00 donorwerver: Leen Smets [email protected]

Secretariaat Jeugd Rode Kruis Voor een goed evaluatie van dit project is het belangrijk dat je ons laat weten wanneer de activiteit doorgaat. Katleen Van der Straeten tel. 015 44 35 71 fax 015 44 33 01 [email protected]



HET PROMOTIEMATERIAAL In ieder bloedtransfusiecentrum kan je gratis promotiemateriaal aanvragen. In de bijlage vind je een overzicht. Vraag het materiaal minstens een maand op voorhand aan. Je kan het redelijk vrijblijvend verspreiden in jeugdhuizen en cafés, frituren, restaurants, de cafetaria van de sporthal, bibliotheek, huisarts...

DE GERICHTE DOE-HET-ZELFAANPAK Uiteraard kan je het materiaal ook zeer gericht verspreiden en er bovendien nog een aantal extraatjes aan koppelen. Toegegeven, hieraan heb je wel wat meer werk, maar wellicht loont het de moeite.

Ga na waar veel jongeren komen De eerste en meest belangrijke stap is nagaan waar de ontmoetingsplaatsen van de 18- tot 25-jarigen in je gemeente zijn. Wellicht ken je er een heleboel, maar een systematische aanpak kan nooit kwaad. Inventariseer alle plaatsen waar er veel jongeren komen in je gemeente, duid daarbij telkens aan wie de contactpersoon is en hoe je deze kan contacteren (als bijlage vind je hiervoor een werkschema). Vaak is het interessant deze plaatsen op een kaart van de gemeente aan te duiden. Zo heb je een beeld van eventuele concentraties waarop je je in eerste instantie kan baseren. Nog een tip: in het kader van het ‘Jeugdwerkbeleidsplan’ moet iedere gemeente een overzicht geven van de situatie van kinderen en jongeren in de gemeente. Hierbij worden de verschillende jeugdbewegingen en jeugdverenigingen vermeld met contactpersoon. De gemeentelijke jeugddienst beschikt met andere woorden over de informatie die je nodig hebt.

Bepaal je aanbod Vervolgens zal je moeten nagaan wat voor jou haalbaar is en wat je zelf leuk vindt. Je kan je beperken tot het verspreiden van het promotiemateriaal op deze plaatsen, maar je kan ook verder gaan en andere aanvullende initiatieven nemen.



TIP • Organiseer een quiz over bloed in het jeugdhuis voor alle jeugdverenigingen van de gemeente (zie bijlage). • Vraag de lokale radio (indien hier veel jongeren naar luisteren) een gelegenheidsquizje uit te zenden in de week van de bloedinzameling. • Zet een panelgesprek op. • Organiseer een bloed-message party in het jeugdhuis. • Laat jongeren de weg naar de website (www.rodekruis.be) vinden via enkele cybervragen. • Plaats een extra jongerenadvertentie in de huis-aan-huisbladen. • Neem een kijkje voor meer suggesties op onze website www.jeugdrodekruis.be.

Plan je actie en leg contacten Je hele actie is opgezet om nieuwe (jonge) bloedgevers op de bloedinzameling te krijgen. Plan dan ook de uitvoering van de actie in de twee weken voorafgaand aan een bloedinzameling bij jou in de gemeente. Uiteraard zal je reeds veel vroeger de nodige contacten moeten leggen met de verantwoordelijken van de plaatsen waar je iets wil doen. In een aantal gevallen zal ook de PR-verantwoordelijke zijn steentje kunnen bijdragen, b.v. voor de contacten met lokale radio en schrijvende pers. Vergeet zeker niet om vanaf het begin van je actie je collega’s in te lichten. Het bloedtransfusiecentrum zal je het nodige promotiemateriaal kunnen bezorgen als je dit tijdig bestelt (bestelformulier als bijlage)!!! Als bijlage vind je een modelbrief die je kan gebruiken, als introductie bij de verantwoordelijken van jeugdhuizen, jeugdcafés, jeugdsportclubs...

Voer je actie uit Evalueer je actie Na je actie kan je het resultaat van je inspanningen meten. Het bloedtransfusiecentrum houdt immers cijfers bij van het aantal donors dat naar een bloedinzameling komt. Bovendien weet men hoeveel nieuwe bloedgevers zich hebben aangemeld. Uiteraard zal je ook je hele actie moeten evalueren van voorbereiding tot nazorg.

Herhaal je actie Uit ervaring weten we dat een eenmalige actie niet leidt tot een spectaculaire stijging van het aantal nieuwe, jonge bloedgevers. De hele actie herhalen (met nieuwe accenten) bij een volgende bloedinzameling is aangewezen. Volhouden is de boodschap!



STEWARDS Wat je ook doet, je zal er voor moeten zorgen dat de nieuwe jonge bloedgevers een warm onthaal krijgen. Dat er iemand is die hen opvangt, hen bijstaat en hen een antwoord kan geven op vragen waarmee ze nog zitten. Om dit in goede banen te leiden voorzie je best in een aantal ‘stewards’. Zo’n steward is bij voorkeur iemand van Jeugd Rode Kruis of iemand die de taal van de doelgroep spreekt. Uiteraard weet hij best (uit ervaring) wat het is om bloed te geven. Zorg ervoor dat deze ‘stewards’ herkenbaar zijn. Hiervoor kan je gebruik maken van T-shirts, een duidelijke badge...

Taken • Het verloop van een bloedafname toelichten. • Antwoorden op niet-medische vragen van de donors. Indien de steward het antwoord niet zelf kent, gaat hij te rade bij de medewerkers van het bloedtransfusiecentrum. • De steward staat de donor NIET bij tijdens het invullen van de medische vragenlijst of het bloedbestemmingsformulier. Deze zijn volstrekt vertrouwelijk. Indien de donor hierover vragen heeft, kan hij ze stellen aan de arts.



HET BLOEDCAFE Een Bloedcafé is een ontmoetingsplaats voor jongeren, gekoppeld aan een bloedinzameling. Men hoeft geen bloed gegeven te hebben vooraleer men binnen mag. Met het Bloedcafé streven we een drieledig doel na: • jongeren op een niet-bedreigende manier laten kennis maken met een bloedinzameling. Uiteraard hopen we dat eens ze er zijn de stap kleiner wordt om ook effectief bloed te geven; • jongeren die bloed gegeven hebben in hun eigen leefwereld een drankje aanbieden; • extra promotie maken voor een bloedinzameling bij jongeren.

De bekendmaking Uiteraard kan je het bestaande promotiemateriaal gebruiken. Als je bij je aanvraag van het promotiemateriaal vermeldt dat er een Bloedcafé wordt georganiseerd, dan wordt dit op de labels (biervlekjes, affiches...) vermeld.

TIP Je kan hierop aanvullende dingen doen. Een aantal suggesties: • Een brief sturen naar organisaties die veel jongeren bereiken (zie bijlage). • Extra aandacht in de plaatselijke pers. • Aankondiging in de jeugdraadkalender. • Een discobar die aankondigingen voor je Bloedcafé doet op fuiven. • Etiketten die je op broodzakken bij de bakker kleeft. • Een lokale bekende jonge Vlaming overhalen om bloed te geven. • Meer suggesties vind je op de website www.jeugdrodekruis.be.

De plaats Je gebruikt best een lokaal dat naast het lokaal ligt waar de eigenlijke bloedinzameling gebeurt. Op die manier sla je twee vliegen in één klap. Enerzijds kan je er een eigen ruimte van maken (aangepaste muziek, inrichting, sfeer...). Anderzijds, door een lokaal er net naast te gebruiken, is het bloed geven dichtbij en ‘zichtbaar’ aanwezig. Maar vooral, zorg voor een leuke, gezellige ontmoetingsplaats. Met wat tafelkleedjes, kaarsjes, sfeerverlichting, muziek... kom je al een flink eind weg. Bedoeling is immers jongeren aan te spreken en hen te doen terugkomen.

TIP • Zorg voor wat aangepaste muziek. Laat de aanwezigen bloedplaatjes aanvragen bij de DJ van dienst. Hang hitlijsten aan de muur en maak briefjes waarop aanwezigen hun top 3 kunnen noteren. Laat de DJ elk half uur enkele meest genoteerde nummertjes spelen.



• Kleed de ruimte in naar de tijd van het jaar, bvb Halloween, Karnaval, St-Niklaas, Kerstmis, zomervakantie... • Zorg voor een aantal speciale gelegenheidsdrankjes. Enkele receptjes vind je als bijlage. Je kan ook de lijst van de drankjes (met uitleg) op de tafels zetten. • Voorzie drankbonnetjes waarmee jonge bloedgevers een gratis drankje kunnen krijgen. Uiteraard kan je aan anderen de drankjes verkopen. Zorg er echter wel voor dat het alcoholvrije drankjes zijn, alcohol drinken na het bloed geven is namelijk niet aan te raden

Voorzie in een sluitingsuur Voorzie in een sluitingsuur van je Bloedcafé, het is immers niet de bedoeling dat alle bloedgevers nog tot in de late uurtjes komen afzakken.

Herhaling is de moeder van het succes Als je met een Bloedcafé start, hou er dan vanaf het begin rekening mee dat je dit het best op iedere bloedinzameling doet. Op die manier wordt het een gewoonte, een vast moment op een vaste plaats om als jongere even langs te lopen en wie weet... bloed te geven!



EEN BLOEDGEVER BRENGT EEN NIEUWE BLOEDGEVER MEE Uit de bevraging van nieuwe jonge bloedgevers leerden we dat men de eerste keer vaak met een andere bloedgever meekomt. Dit betekent dat we via deze donors promotie maken. Als iedere bloedgever een nieuw iemand zou meebrengen, dan hebben we er dubbel zoveel, uiteraard is dit iets te simplistisch, maar toch.

TIP • Je kan kaartjes voorzien met daarop de data van de volgende inzameling en deze meegeven met de bloedgevers. Zij kunnen deze kaartjes verder verspreiden. • Schrijf de pers aan over je actie. Informeer bij de jeugddienst naar de lokale perscontacten. Contacteer Jeugd Rode Kruis voor een voorbeeld van een persmap. • Uiteraard zijn creatieve ideeën welkom! Het bloedtransfusiecentrum en Jeugd Rode Kruis kan je helpen met de uitwerking van je ideeën. Ook hier geld de regel: informeer steeds de collega’s voor je je actie start! Ook het bloedtransfusiecentrum moet op de hoogte worden gebracht! Zo kunnen zij extra personeel en materiaal voorzien.



ACHTERGRONDINFORMATIE Wanneer je de campagne ‘bloedcafé’ wil voeren, moet je uiteraard zelf iets weten van het bloedtransfusiegebeuren. Hieronder lees je al een en ander, maar er is nog een andere mogelijkheid. Een bloedtransfusiecentrum kan speciaal voor jullie een rondleiding organiseren. Hiervoor contacteer je de donorwerver van het bloedtransfusiecentrum in je buurt. Dit doe je best tijdig.

Alles wat je moet weten over bloed geven Elke dag zijn er mensen die bloed nodig hebben: na een operatie, een bevalling, een verkeersongeval... Om dan te helpen zamelt het Rode Kruis bloed in. Maar omdat bloed maar 42 dagen kan bewaard worden, moet men regelmatig bloedinzamelingen organiseren. Wie komt er in aanmerking voor bloed geven? Gezonde mensen tussen 18 en 65 jaar die geen aids-risicogedrag vertonen. Deze mensen kunnen vrijwillig een beetje bloed afstaan om iemand die er nood aan heeft, te helpen.

Hoe verloopt een bloedgift? • Vóór het prikje moet je eerst een medische vragenlijst invullen die de dokter nadien met jou overloopt. Daarnaast wordt gevraagd een bloedbestemmingsformulier in te vullen. Dit is anoniem en heeft enkel een nummer, gelijk aan het donatienummer van het bloedzakje. Men voorziet in een speciale bus voor dit formulier. • Na het medisch onderzoek, ga je liggen op één van de bedden. De dokter of verpleegkundige legt een knelband aan rond je arm, geeft een prikje met een steriele naald en je bloedgift begint. Als je dat wenst, krijg je een knijpballetje, zodat je bloed sneller naar het bloedafnamezakje stroomt. Per keer wordt er maximum 500 ml afgenomen. • Als het zakje vol is, worden nog een vijftal proefbuisjes bloed afgenomen, waarop men dan later de labotesten doet. Vervolgens wordt je arm verzorgd en mag je de afnamezaal verlaten. • Tenslotte krijg je een drankje in de cafetaria of in het bloedcafé. Daar kan je dan ervaringen uitwisselen met andere donors. De bloedafname zelf duurt ongeveer 12 minuutjes en in totaal ben je slechts een half uurtje kwijt. Daarna voel je je zeker niet flauwtjes en kun je gerust verder doen met wat je bezig was: sporten, studeren...

Wat gebeurt er met het bloed dat je geeft? * Allereerst wordt je bloedzakje in een snel draaiende trommel (4700 toeren per minuut!) geplaatst en door de middelpuntvliedende kracht zakken de rode bloedcellen onderaan en komt het plasma bovenaan het zakje te zitten. Dan gaat men over tot het splitsen van beide bestanddelen. Soms wordt er nog een derde bestanddeel van het bloed afgescheiden: de bloedplaatjes. Dat is dan ook de reden waarom je bij de bloedafname een bloedzakje met 2 of meer satellietzakjes krijgt.

10

* Ondertussen wordt elke bloedgift grondig gecontroleerd. Men onderzoekt het bloed op aids, syfilis, hepatitis B en C en bepaalt de bloedgroep. Elk bloedzakje dat qua kwaliteit twijfelachtig is, wordt vernietigd. • Het bewaren gebeurt zeer zorgvuldig. Bloedcellen worden bewaard op een temperatuur tussen 2° en 6°C en dit gedurende maximum 42 dagen. Plasma wordt ingevroren bij een temperatuur van -40°C en blijft langer dan een jaar bruikbaar. Bloedplaatjes daarentegen kunnen maar 5 dagen bewaard worden op 22°C. • Pas wanneer alle controles zijn uitgevoerd, kan het bloed doorgegeven worden naar de ziekenhuizen.

Wist-je-datjes Door één zakje bloed te geven, help je méér dan één patiënt. Kijk maar: • De rode bloedcellen worden toegediend aan ziekenhuispatiënten die een tekort aan bloed hebben. Bijvoorbeeld mensen met bloedarmoede of slachtoffers van verkeersongevallen. • Het plasmagedeelte wordt verder bewerkt tot vier soorten geneesmiddelen door de Centrale Afdeling voor Fractionering van het Rode Kruis (CAF). Namelijk stollingsfactoren voor hemofiliepatiënten, antistoffen die ziekten bestrijden en eiwitoplossingen die onder meer nuttig zijn voor brandwondenpatiënten in shocktoestand. Soms krijgt de patiënt het ontdooide zakje plasma in zijn geheel toegediend en dan spreken we van het virusgeïnactiveerd plasma. Dit gebeurt vooral bij zware heelkundige ingrepen. • De bloedplaatjes zijn vooral nodig voor leukemiepatiënten en patiënten met ernstig bloedverlies.

Een gezond mens kan wat bloed missen * Gemiddeld heeft een gezonde, volwassen persoon zo’n 4 tot 6 liter bloed, afhankelijk van zijn gewicht. Een vuistregel zegt dat een mens ongeveer een dertiende van zijn lichaamsgewicht aan bloed heeft. Bij een bloedafname geef je 7,5 ml bloed per kilogram van je lichaamsgewicht. Het maximum dat je geeft is echter 500 ml. * Kan je dat bloed wel missen? Jazeker. Onmiddellijk na de bloedgift maak je nieuwe bloedcellen aan.

Er zijn 8 verschillende bloedgroepen De meest voorkomende is O+, gevolgd door A+. O

A

B

AB

Rhesus +

38 %

34 %

8,5 %

4,2 %

Rhesus -

7%

6%

1,5 %

0.8 %

11

12

Bijlagen

13

WERKSCHEMA ONTMOETINGSPLAATSEN Plaats

14

Adres

Contactpersoon

Telefoonnr.

Aantal jongeren

MODELBRIEF 1 Aan de verantwoordelijke van XXX

Beste, Je kent het Rode Kruis wellicht van allerlei initiatieven binnen en buiten de gemeente. Wist je dat het Rode Kruis ook instaat voor 96 % van alle leveringen van bloed? Dankzij de inspanning van tienduizenden vrijwillige bloedgevers kunnen we heel wat patiënten helpen. Jaarlijks hebben we een natuurlijke afvloei van zo’n 20.000 bloedgevers door ziekte, door verhuis zonder adres na te laten, door het bereiken van de leeftijdsgrens van 65 jaar. Zaak is dus het verdwenen aantal aan te vullen met, bij voorkeur, jonge bloedgevers. Daarom durven we op jou en je organisatie een beroep doen om de basis van onze donorpiramide te helpen verstevigen. Graag hadden we samen met jou in de aanloop naar onze volgende bloedinzameling van 99 maand 9999 een sensibiliseringsen wervingscampagne gehouden binnen je organisatie. In de loop van volgende week zullen we je contacteren om verdere afspraken te maken. Met vriendelijke groeten, Piet Paaltjes, verantwoordelijke Jeugd

15

MODELBRIEF 2 Aan de verantwoordelijke van XXX

uitnodiging

Beste, Je kent het Rode Kruis wellicht van allerlei initiatieven binnen en buiten de gemeente. Wist je dat het Rode Kruis ook instaat voor 96 % van alle leveringen van bloed? Binnenkort op 99 maand 9999 is er weer een bloedinzameling in de gemeente. En er is meer... op dezelfde plaats organiseren we ook een Bloedcafé. Zo’n Bloedcafé is een ontmoetingsplaats voor jongeren. Je hoeft zelfs niet eens bloed gegeven te hebben vooraleer je binnen mag. Kom gewoon eens een kijkje nemen, we verwachten je. Voor wie geïnteresseerd is in het ‘bloed geven’ staan onze stewards klaar met alle antwoorden op je vragen. Met vriendelijke groeten, Piet Paaltjes, verantwoordelijke Jeugd

16

RECEPTEN Bloody Berry Ingrediënten

• • • •

2 roze pompelmoezen 4 eetlepels frambozensiroop Ijsblokjes Spuitwater

Bereiding

• • • • •

Als eerste pers je de pompelmoezen. Vervolgens voeg je het frambozensap toe. Goed mengen. Aanlengen met spuitwater. Voeg ijsblokjes toe.

Weetje 70 % van de mensen heeft ooit bloed of een afgeleid product nodig. Slechts 7 % van de mensen is bloeddonor. Bedankt dat jij tot die 7 % behoort. We hebben je hard nodig.

Double Fraction Ingrediënten

• Druivensap • Appelsap • IJs Bereiding

• Als eerste giet je het druivensap in een hoog glas. • Vervolgens voeg je enkele ijsblokjes toe. • Dan heel voorzichtig het appelsap, zodat beide mooi gescheiden blijven.

Weetje • De eerste bewerking na de bloedafname is de centrifugering. Hierdoor wordt het plasma uit het bloed netjes gescheiden van de overige cellen (rode- en witte bloedcellen, bloedplaatjes...). • De geconcentreerde rode bloedcellen worden gebruikt voor patiënten met een relatief groot verlies aan bloed. • De bovenste gele vloeistof (plasma) wordt voornamelijk gebruikt voor de aanmaak van levensreddende geneesmiddelen (stollingsfactoren voor hemofiliepatiënten, afweerstoffen tegen o.a. tetanus, rode hond...).

17

Transporter Ingrediënten

• Appelsap • Witte limonade Bereiding

• Giet 1 deel appelsap en 2 delen limonade in een laag glas. • Voeg eventueel een schijfje citroen toe.

Weetje • Ons bloed bestaat voor 55 % uit plasma: het geelachtige vocht dat de andere bestanddelen door ons lichaam heen transporteert. Het bevat onder meer stollingsstoffen, afweerstoffen... • Ook plasma kan je geven. Een plasmadonor kan om de veertien dagen terecht in een bloedtransfusiecentrum. Zo’n gift duurt ongeveer 1 uur. • Plasma wordt voornamelijk gebruikt voor de aanmaak van geneesmiddelen (stollingsfactoren voor hemofiliepatiënten, afweerstoffen tegen o.a. tetanus, rode hond...). Vers plasma wordt toegediend aan mensen met uitgebreide brandwonden of een groot verlies aan eiwitten.

Blue Blood Ingrediënten

• • • • •

2 bloedsinaasappelen 1 citroen 2 eetlepels druivensiroop Mineraalwater Ijsblokjes

Bereiding

• • • •

Eerst pers je de sinaasappelen en de citroen. Meng het sap van beide vruchten met de druivensiroop. Leng het naar keuze aan met mineraalwater. Voeg ijsblokjes toe.

Weetje Blauw bloed bestaat niet! Zelfs de koning z’n bloed is rood. Dit betekent echter niet dat alle bloed dezelfde tint van rood heeft. Zo is de helderheid ondermeer afhankelijk van de hoeveelheid zuurstof. Zuurstofrijk bloed is lichter van kleur dan zuurstofarm bloed.

18

Quiz (onderlijnd = het juiste antwoord) Welke Minister is verantwoordelijk voor de prijsbepaling van het bloed?

• Minister van Volksgezondheid • Minister van Sociale Zaken • Minister van Financiën Hoe heet de bloedinzamelingsactie die ieder academiejaar door de studenten in Leuven, Gent en Antwerpen op touw wordt gezet in samenwerking met het Rode Kruis?

• Bloedserieus • Bloedernstig • Jong Bloed Helpt Hoeveel bloedgiften werden in Vlaanderen ingezameld in 1998?

• 353.941 • 521.360 • 119.101 Hoeveel plasmagiften werden in Vlaanderen ingezameld in 1998 - 2005?

• 63.225 • 118.633 • 201.145 Wie ontdekte de verschillende bloedgroepen?

• O.H. Robertson • De Griekse geleerde Galenus • Karl Landsteiner De benaming RESUSFACTOR negatief of positief is afgeleid van proeven met:

• resusolifanten • resusapen • resusmuizen Wanneer werd in België het eerste bloedtransfusiecentrum geopend?

• 1919 • 1946 • 1934 Hoelang kan bloed worden bewaard?

• 21 dagen • 35 dagen • 50 dagen Op welke temperatuur moet bloed bewaard worden?

• tussen 2° en 6°C • tussen -10° C en -8°C • tussen 36° C en 38°C

19

Wat is de functie van de witte bloedcel?

• afweer tegen ziektekiemen • zuurstoftransport • stollingsproces Waaruit bestaat plasma?

• 93 % water en 7 % hormonen, suikers, zouten, eiwitten, vitaminen en vetten • 83 % water en 17 % hormonen, suikers, zouten, eiwitten, vitaminen en vetten • 53 % water en 47 % hormonen, suikers, zouten, eiwitten, vitaminen en vetten Hoeveel percentage plasma zit in ons bloed?

• 50 % • 55 % • 25 % Hoe noemt men een tekort aan rode bloedcellen?

• rode hond • leukemie • anemie Hoelang kan plasma worden bewaard?

• meer dan 2 maanden • meer dan 6 maanden • meer dan 1 jaar Welke bloedgroep komt in België het meest voor?

• AB+ • O+ • B+ Wat is de wetenschappelijke benaming voor geelzucht?

• gele koorts • hepatitis • haematoom Welke bloedgroep komt er in België het minst voor?

• A• B• ABWat is de wetenschappelijke naam voor bloedplaatjes?

• leukocyten • trombocyten • fenotypen Hoe noemt men de techniek waarbij een persoon, vóór een geplande ingreep, bloed van zichzelf laat afnemen wat eventueel tijdens de operatie kan worden teruggegeven?

• autoagglutinatie • autotransfusie • autocontrole

20

Hoelang kunnen bloedplaatjes worden bewaard?

• 4 à 5 dagen • 7 dagen • 2 dagen Wordt de aids-test op elke bloed- en plasmagift uitgevoerd als het een gekende donor betreft?

• ja • neen Hoeveel bloed wordt er per keer afgenomen?

• 100 à 200 ml • 350 à 500 ml • 800 ml tot maximum 1 liter Hoeveel keer mag men bloed geven?

• 1 keer per jaar • 4 keer per jaar • 6 keer per jaar Hoeveel keer mag men plasma geven?

• 1 keer per maand • 2 keer per maand • 4 keer per maand Welke bloedgroep wordt beschouwd als algemene gever?

• O• A+ • B+ Welke bloedgever kan als algemene ontvanger beschouwd worden?

• O+ • AB+ • A+ De naalden, leidingen en zakjes waarmee bloed wordt ingezameld, worden

• na elk gebruik vluchtig gespoeld met steriel water • na eenmalig gebruik vernietigd • na elk gebruik grondig chemisch gereinigd Op welke temperatuur moeten bloedplaatjes bewaard worden?

• op kamertemperatuur op een schudmachine • op vriestemperatuur zodat de bloedplaatjes niet meer kunnen bewegen • op kooktemperatuur zodat ze in beweging blijven Tot welke leeftijd mag je bloed geven?

• 65 jaar • 60 jaar • je mag op elke leeftijd bloed geven

21

Wat is de functie van de rode bloedcellen?

• bloed vloeibaar maken • helpen bij het stollingsproces • verzorgen van het zuurstoftransport Wordt de donor op de hoogte gebracht als blijkt dat er iets mis is met zijn bloed?

• ja • nee Op welke temperatuur moet plasma bewaard worden?

• in de oven aan 110°C zodat bacteriën geen kans krijgen • versneld invriezen aan -40°C en dan in de diepvries bewaren • op kamertemperatuur

22

23

24