DE GENENBANK VOOR LANDBOUWHUISDIEREN DE GENENBANK VOOR LANDBOUWHUISDIEREN
Betekenis voor de Kip Henk Sulkers en Kees Zuidberg Nijverdal
17-5-2011 Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Programma van mijn verhaal:
Genenbank algemeen Principe invriezen spermacellen/embryos Keuze zeldzame dieren Cryogeen onderzoek en proeven/resultaten Procedures eigenaren en hanen Spermaproductie hanen Sperma vangen van hanen/microscoop Videofilmpje hanen spermaproductie Spermaproductie duiven Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Genenbank houdt zich bezig met • Populaties • Rassen • DNA
• Sperma • Embryos • Somatische cellen
Variation between and within breeds Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Wageningen UR (University & Research centre) “gezonde voeding en leefomgeving” 12.000 studenten 5500 medewerkers 700 miljoen omzet 30 locaties • •
Animal Breeding and Genomics Centre CGN taak: agrobiodiversiteit landbouw en bosbouw
Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland (CGN)
Plant Genetic Resources Forest Genetic Resources
Animal Genetic Resources
Landbouwhuisdieren, inclusief paarden Genetische variatie tussen én binnen rassen Commercieel en/of cultuurhistorisch belang
Wettelijke Onderzoeks Taken voor EL&I 5-jarig programma www.cgn.wur.nl
Waarom een genenbank ?
1/3 van locale rassen ‘at risk’ (FAO statistieken)
Klein aantal internationale rassen zijn dominant en locale rassen worden vervangen
Genetische variatie binnen rassen is vaak beperkt
Verzekering voor de toekomst ?
Historie Genenbank in vogelvlucht
Directeur IVO neemt initiatief tot genenbank in 1970s 1976 – Oprichting Stichting Zeldzame Huisdierrassen 1993 – Oprichting Stichting Genenbank Landbouwhuisdieren door NRS, HG, SZH, ondersteund door IVO en IKC 1993 tot 2003 – Start met rundvee, daarna paard, varken (en schaap) 2004 – heden – Mandaat CGN uitgebreid naar landbouwhuisdieren 2005 SGL collecties overgedragen aan CGN MKZ, Varkenspest, Aviaire Influenza hebben belang van Genenbank onderstreept 2010 Collecties van vrijwel alle Nederlandse runder-, varkens-, schapen-, geiten-, kippen- en paarderassen in de genenbank. Vooral sperma en ook embryo’s
Genenbank doelstelling CGN
Alle zeldzame rassen van landbouwhuisdieren veiligstellen in de genenbank Zoveel mogelijk genetische diversiteit binnen de soort en binnen het ras vastleggen (ook commerciële rassen/lijnen)
Korte termijn gebruik van genenbankmateriaal ter ondersteuning van bedreigde rassen
Welke diersoorten en rassen in genenbank ?
CGN - Genenbank collecties in 2010 Diersoort
Aantal rassen
Aantal mannelijke dieren/donoren per ras
Aantal rietjes
Rund
9
7 - 4095
181753
Hond
2
3–7
162
Geit
2
6 – 25
3820
Paard
5
8 – 20
18200
Varken
16
7 – 47
69981
Kip
20
5 – 19
18827
7
12 – 68
22147
Schaap
Hond en kat Eend en Gans
Duif
Genenbank kippen start 2003
Invriezen van genetisch materiaal
Onderzoek invriesmethode
Ander soort gevogelte
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Doelstelling
Veiligstellen van zeldzame Nederlandse kippenrassen
Tegelijkertijd zoveel mogelijk genetische diversiteit van kippen opslaan
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Wat voor genetisch materiaal invriezen
Spermacellen Eicellen Embryo‟s Somatische cellen
Haalbaarheid Praktisch Kosten Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Kunnen we sperma invriezen?
Onderzoek
Spermacel
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Wat gebeurt er tijdens het invriezen
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Onderzoek invriesmethode
Beperkte literatuur Algemene opinie: hanensperma moeilijk invriesbaar Enkele successen in literatuur beschreven Successen niet allemaal praktisch toepasbaar Fase 1: invriesprotocol vastgesteld op basis van literatuur en beperkt onderzoek (2003) Fase 2: aanvullend onderzoek (optimalisatie, 2004) Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Insemination of laying hens with frozen-thawed semen • Welsumer cocks, frozen in 2003. • Ten hens were inseminated on day 0 and 3 with 2.7 billion sperm • Eggs collected on days 2,3,4,5,6,7,8 % motile sperm
% live sperm
Fertilized eggs
foetus/ embryo
25
43
18/64 (28%)
13/64 (20%)
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Improvement of freezing method
An existing French method seemed to give very good results The method uses DMA as cryoprotective agent (CPA). This is a good alternative for glycerol, as glycerol in the hen is contraceptive. In the French method, semen is frozen in „pellets‟ directly in liquid nitrogen. For the gene bank straw freezing is required, because of hygiene and sample identification. Therefore, one goal was to achieve the good results with „pellet freezing‟ but in straws. Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Improvement of freezing method
A large number of cryoprotective agents (CPAs) have been tried (glycerol, DMSO, EG, DMA) Combinations of permeant (glycerol) with non-permeant CPAs (glucose, sucrose) have been tried A number of media have been compared A new medium was composed that combines the advantages of different media The interaction between cooling rate and CPA concentration was studied
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
• Extra fast cooling programme gave best results • A strong interaction between cooling rate and CPA concentration • Therefore, at high cooling rate a lower CPA concentration was sufficient Lake A, DMA
Lake A, DMA
60
40
20
Xfast faster fast
0 A+ DMA 0.6
slow A+ DMA 1.0
A+ DMA 1.5
% live sperm
% motile sperm
100 80 60 40 Xfast
20
faster fast
0 A+ DMA 0.6
slow A+ DMA 1.0
A+ DMA 1.5
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Improvement of freezing method
Post thaw motility (52%) and live sperm (74%) was now much higher than in the semen frozen in 2003
Post thaw motility was even a bit higher in Lake A medium (54 and 80%, respectively), but in our „new‟ medium the type of movement seemed more normal, and the longevity was better
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Freezing method and insemination test Using our freezing method and „new‟ medium, an insemination trial was done with frozen semen
Fresh semen in „new‟ medium frozen semen in straws, „new‟ medium Frozen semen in straws, Lake A medium Frozen semen in pellets, Lake A medium
Inseminations twice per week with 0.3 billion sperm/hen 96 hens, 2500 eggs
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
All (2500) eggs were opened and embryo develoment was rated
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Not frozen, new medium
100
Dev embr.
90
Underdev embryos
80 70 60 50 40 30 20 10 0 2 In
3
4
2 In
3
4
5
2 In
3
4
2 In
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18
Frozen in straws, new medium 100 90
Dev. embryos
80
Underdeveloped
70
embryos
60 50 40 30 20 10 0 2 In
3
4
2 In
3
4
5
2 In
3
4
2 3 for 4 5Genetic 6 7 8Resources, 9 10 11 12the 13 Netherlands 14 15 16 17 18 Centre In
Conclusion (1)
Percentage bevruchte eieren met diepgevroren sperma komt dicht bij die van vers sperma (86%)
Slechts een inseminatie per week met 0.3 miljard spermacellen zal voldoende zijn
Onze nieuwe verdunner lijkt beter dan de tot nu toe bestaande Lake A
Resultaten in rietjes zijn zeker zo goed als de bestaande pilletjesmethode Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Conclusion (2)
Resultaten onderzoek worden gepubliceerd in Cryobiology Goede perspectieven (effectiviteit en efficiency) voor nieuwe invriesacties pluimvee (2005,2007 en 2009) Medium ook bruikbaar voor Traghopannen, duiven, kraanvogels, eenden,ganzen en kalkoenen (?)
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Protocol invriezen sperma
Opslag in rietjes ipv pilletjes Keuze medium Keuze invriessnelheid (per fase) Invriezen en opslag in vloeibare stikstof
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Nederlandse pluimveerassen Landenrapport Nederland AnGR (LNV, 2002):
32 zeldzame Nederlandse pluimveerassen
1 critical 27 bedreigd 4 kwetsbaar
Met welke rassen starten? Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Selectie rassen
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Selectie rassen en aantallen op basis van:
Risicostatus ras Uniciteit van het ras Genetische variatie binnen het ras Beschikbaar budget
Beslissing op basis van advies van:
Deskundigen
Stichting Zeldzame Huisdierrassen Genetici van CGN/ASG Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Vier invriesrondes totaal, te weten in: 2003 2005 2007 2009
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Geselecteerde kippenrassen
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Hoe gaat een en ander in z‟n werk ?
1. Selectie pluimveerassen en donoren 2. Overleg/afspraken met belangenorganisaties en eigenaren 3. Aanvoer hanen op centrale locatie 4. Veterinaire controle 5. Gewenning- en trainingsperiode 6. Sperma winning, sperma conservering en opslag 7. Afvoer hanen 8. Documentatie
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Welsumer haan
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Nederlandse Uilenbaard
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Drentse hoenen
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Overleg/afspraken met betrokkenen •Eigenaren
van hanen, contract voor gebruik haan •Dierfaciliteiten van ASG •Deskundigen Stichting Zeldzame Huisdierrassen •Genetici van CGN/ASG
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Aanvoer donoren •Routeplanning •Stalinrichting:
klimaatregeling, 18 gr.C 16 uren met 60 % licht Individuele kooien(100x40x60) •Numerieke volgorde hanen •Identificatie per haan, ringnummer •Vel met stickers voor spermaproductie
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Klinische controle en gezondheid •Eigenaren
bieden gezonde dieren aan •Klinische controle bij aankomst in Lelystad •Controle op verenkleed •Meeste dieren geënt tegen NCD •Attent zijn op luis bij de dieren/behandelen
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Collectie sperma Centre for Genetic Resources, the Netherlands
In de stal: •“Melken”
van 10.00 tot 12.00 uur •Identificatie spermamonsters •Monstername voor concentratiemeting •Eerste verdunning ( 1:1 ) •Monsters in koeling •Vervoer lab
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Buisje met sperma
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Monster voor Concentratie
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Koeling
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Op het laboratorium •Volume
bepaling middels wegen •Gegevens inbrengen in “dagstaat” •Berekenen eindvolume en aantal rietjes •Rietjes bedrukken •Rietjes vullen •Invriezen en opslaan •Kwaliteitscontrole (steekproefsgewijs) •Administratie in “Cryo-Web” Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Nog te verwerken
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Rietjes printen
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Sperma verpakt in rietjes in vloeibare stikstoftank
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Administratie in Cryo-web: •Unieke
code per dier •Fokker/eigenaar •Afstamming: foklijn kleur en tekening •Opslag spermarietjes: aantal doses cellen per doses kleur rietje opslagplaats Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Afvoer donoren 1: “Verkoopdonoren”, niet terug naar eigenaar (opruimen of evt afzet in particulier circuit) 2: “Leendonoren” terug naar eigenaar
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Spermaafname duiven
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Spermawinning duiven
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Sperma wordt van de cloaca opgezogen
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Centre for Genetic Resources, the Netherlands
Dank voor uw aandacht Henk Sulkers en Kees Zuidberg
Centre for Genetic Resources, the Netherlands