Besluitvorming betreffende ongewenste zwangerschap in de huisartsenpraktijk 2003-2011 Gé Donker1 Maaike Goenee, Charles Picavet en Ciel Wijsen2
1NIVEL
Zorgregistraties eerste lijn, Peilstations 2Rutgers/WPF - Utrecht
Disclosure sheet Gé Donker Sponsoring of onderzoeksgeld
Peilstationsfinanciering Ministerie van VWS
Honorarium of andere (financiële) vergoeding
• €250,- en reiskostenvergoeding
Geen andere relaties
Studie motivatie • Contraceptie is goed beschikbaar
• Ongewenste zwangerschappen komen regelmatig voor • Kennis kan helpen doeltreffende preventie te ontwikkelen • Weinig kennis over de rol van de huisarts
Studievragen • Wat is de incidentie en trend in ongewenste zwangerschappen? • Wat zijn patiëntkenmerken? • Wat zijn voorspellers van ongewenste zwangerschap? • Wat is de rol van de huisarts?
Abortuswet - 1984 • Legale abortus <24 weken vanaf 1e dag laatste MP • >16 dagen over tijd: 5 dagen bedenktijd vanaf 1e artsbezoek – niet indien <16 dagen
• Alleen gelegaliseerd in abortuskliniek met licentie (17) of ziekenhuizen (108) • Patiënten moeten volledig geïnformeerd zijn over alle opties en in vrijheid besluiten
Methode en meetinstrument • Cohort studie - peilstations 2003-’11 • Wekelijkse registratie – 45 HA-praktijken • EMR–ICPC-code W79 • Vragenlijst ingevuld door HA mbt patiëntkenmerken en reden van ongewenst zijn • Follow-up vragenlijst mbt definitief besluit 6 maanden na eerste huisartsbezoek • Cluster and multivariate regressie analyse
Incidentie per 10.000 vrouwen naar bevolkingsdichtheid 2003-’11 50 40 30 20 10 0 Platteland 2003
Kleine stad 2004
2005
2006
Grote stad 2007
2008
2009
Totaal 2010
2011
Incidentie per 10.000 vrouwen naar leeftijdsgroep 2003-2011 110 90 70 50 30 10 -10 15-19 yrs. 2003
20-24 yrs. 2004
2005
2006
25-29 yrs. 2007
2008
30-34 yrs. 2009
2010
35-39 yrs. 2011
Patiëntkenmerken • • • • • • • •
~ 9-10% zwangerschappen ongewenst Gemiddelde leeftijd: 28 jaar (13-53) 12% bij tieners in 2011 55% alleenstaand 68% Nederlandse origine 50% eerste zwangerschap 73% niet eerder ongewenst zwanger 79% niet eerder abortus
Casus HA-praktijk • Jongen en meisje op spreekuur 14 jaar
• Wat doet de huisarts? • Voorlichting opties
• Een week overtijd, pos. zwangerschapstest • Verwijzing abortus?
• Vraag om abortus
• Retour spreekuur? • Ouders?
Afkomst Marocco 5% Turkije 6%
Ned. Antillen 2% Suriname 3%
Anders 16% Nederlands 68%
Eerder abortus of ongewenste zwangerschap Eerder abortus
Eerder ongewenst zwanger
8
16
5
20
73
79 Geen
1
>1
Geen 1 >1
Redenen voor ongewenste zwangerschap
Clusteren van redenen
• Te oud en voltooid gezin (P<0.001) • Te jong + werk/studie interferentie + te arm (P<0.01)
Europese abortus rates • • •
< 10 per 1.000 11-21 per 1.000 22 per 1.000 of meer
Initieel verzoek versus def. uitkomst Initieel verzoek %
Def. uitkomst %
0,9
4,8
15,6
Abortus
1,2 Abortus provocatus
14,7
Kind opvoeden
Kind opvoeden 79,9
Niet besloten
Adoptie 81,4
Miskraam
Vervolg casus • Komt terug bij 13 weken met moeder • Ouders van beide kinderen hebben uitgebreid contact gehad, willen zwangerschap behouden • Uitgebreid plan over opvang kind door beide ouders, nu 4 kinderen, financieel onafhankelijk en gelukkig
Voorspellers voor verandering Factoren die verandering van besluitvorming voorspellen
OR (95% CI) P Multivariate analyse
Zwangerschapsduur (weken)
1.13 (1.04-1.22)
<0.01
Bespreken alternatieven
3.72 (1.84-7.50)
<0.01
Verwijzen naar abortuskliniek
0.41 (0.19-0.87)
<0.05
Conclusies • Meer ongewenste zwangerschap in grote steden • Leeftijd is een voorspeller (te jong, te oud) • Relatieproblemen als reden hangt niet samen met leeftijd of gezinsgrootte
• Redenen ongewenstheid zijn divers en clusteren • Risicogroepen voor abortus zijn jonge leeftijd en nietNederlandse afkomst • Een op 4 vrouwen is niet besloten of verandert van gedachte na het eerste HA-bezoek
Belangrijke rol voor de huisarts • Dames die van mening veranderen bespr. 2x zo vaak alt. opties met HA (P<0.01)
• Veranderen na initiële voorkeur voor abortus: 26x kind opvoeden en 2x adoptie • Een derde heeft een vervolgconsult bij de HA
• Twee derde van niet besloten vrouwen heeft vervolgconsult HA
Discussie • Plannen HA-en voldoende vervolgconsulten? • Meer aandacht voor ongewenste zwangerschap in medische opleiding? • Moeten er samenwerkingsafspraken komen? • Moeten bekwame HA-en toestemming krijgen abortus te induceren met med.?
