21-2-2014
Beleidsplan Stichting Kapel Weddesteyn
STICHTING KAPEL WEDDESTEYN
Inhoudsopgave Introductie ...................................................................................................................... 2 1
Cultuurhistorie ........................................................................................................ 3
2
Draagvlak ................................................................................................................ 4
3
Visie en doelstellingen ............................................................................................ 4
4
Organisatie ............................................................................................................. 5
4.1
Relatie met Careyn ...................................................................................... 5
4.2
Werkgroepen ................................................................................................ 5
4.3
Financiën en beheer .................................................................................... 6
5
Restauratie ............................................................................................................... 6
5.1
Kwaliteit en bouwtechnische aanpassingen .............................................. 6
5.2
Bouwkosten .................................................................................................. 6
5.3
Dekking van restauratiekosten .................................................................... 7
6
Exploitatie ................................................................................................................ 7
6.1
Exploitatie: opbrengsten .............................................................................. 7
6.2
Exploitatie: uitgaven ..................................................................................... 9
6.3
Exploitatie: resultaat .................................................................................... 9
7
Financiën: conclusies ........................................................................................... 10
8
Fondsenwerving .................................................................................................... 11
9
Tenslotte................................................................................................................. 11
Bijlagen Bijlage 1 Visie: de toegevoegde waarde van de kapel ............................................ 13 Bijlage 2 Statuten ....................................................................................................... 16 Bijlage 3 Cultuurhistorie kapel .................................................................................. 17
1
Beleidsplan Stichting Kapel Weddesteyn
Introductie In april 2014 zal Careyn Weddesteyn zijn ambitie hebben gerealiseerd om haar zorgcentrum volledig te verbouwen en te vernieuwen. Op het terrein van het zorgcentrum aan de Utrechtsestraatweg 52 te Woerden staat de St. Franciscus kapel. Aanvankelijk was in de bouw- en vernieuwingsplannen voorzien dat de kapel zou worden gerestaureerd. Echter, in de loop van het bouwproces blijkt Careyn vanwege bezuinigingen in de zorg geen financiële middelen meer ter beschikking te hebben voor de restauratie van de kapel noch voor de exploitatie of het gebruik ervan voor religieuze en spirituele bijeenkomsten. Om een dreigende sluiting en sloop van de kapel te kunnen afwenden heeft Careyn Weddesteyn met name in de personen van zijn geestelijk verzorgers, mevr. ds. J. Colenbrander en pastor B. van Kooten, de hulp ingeroepen van een aantal betrokkenen uit de Woerdense gemeenschap. Deze hebben het initiatief genomen een stichting op te richten met het doel de kapel te behouden en te exploiteren voor de verschillende primair zorgbehoevende doelgroepen. De Stichting Kapel Weddesteyn heeft zich ten doel gesteld de kapel van Weddesteyn weer in gebruik te nemen voor het doel waarvoor zij oorspronkelijk gebouwd is, namelijk als plek van bezinning en ontmoeting en van spirituele/religieuze beleving. Zo kan de kapel, die velen in de Woerdense gemeenschap zeer vertrouwd is, een bijdrage blijven leveren aan het realiseren van optimale kwaliteit van zorg (zie bijlage 1). In dit Beleidsplan wordt uitgewerkt hoe de inmiddels opgerichte stichting denkt de restauratie te kunnen verwezenlijken en de exploitatie financieel verantwoord en duurzaam te voeren. Dit beleidsplan is tevens de grondslag voor het verwerven van benodigde middelen om de ermee gepaarde kosten te financieren. Bij dit alles staat voorop dat de Stichting met Careyn, vanuit wederzijds respect voor elkaars doelstellingen tot heldere afspraken in een convenant komt, welke meerwaarde biedt voor beide organisaties. Careyn heeft aangegeven dat zij de sloop niet zal doorvoeren als voor eind februari 2014 het bedrag van € 160.000 en voor eind mei 2014 de additionele € 140.000 voor de restauratie en de dekking van de verwachte exploitatietekorten voor de komende decennia kunnen worden overlegd. De nieuw opgerichte Stichting streeft ernaar de kapel in eigendom te verwerven. Allereerst wordt een schets gegeven van de cultuurhistorie van de kapel, het draagvlak binnen Woerden zowel op gemeentelijk als wijkniveau, de visie/doelstellingen van de stichting, de voorziene interne en externe organisatie, de restauratie- en exploitatiekosten, gevolgd door een overzicht van de opbrengsten die gegenereerd moeten worden om de exploitatie in balans te houden. Daarna wordt ingegaan op de financiële resultaten en tenslotte zal de werving van de door Careyn gevraagde financiële middelen uiteengezet worden.
2
1 Cultuurhistorie van de kapel De historie van de kapel kan niet los gezien worden van de ontwikkeling van de zorg in Woerden en in het bijzonder op deze locatie in Woerden-Oost. In 1922 werd hier door de St. Franciscus stichting het eerste Woerdense ziekenhuis opgericht, waar de Congregatie van de Kleine Zusters van de Heilige Joseph de zorg verleenden. In het midden van jaren vijftig van de vorige eeuw werd het ziekenhuis te klein en werd het Ope Dei op het belendende perceel gebouwd en werd het oude ziekenhuis het St. Franciscus bejaardenhuis. in 1957 werd de St. Franciscus kapel gebouwd. Het R.K. ziekenhuis Ope Dei werd later uitgebreid tot Hofpoort ziekenhuis en werd vervolgens de verpleeginstelling Weddesteyn. Dit maakt nu deel uit van zorgcentrum Careyn. Het bejaardenhuis St. Franciscus is inmiddels vervangen door het zorgwooncomplex Hofplein en de bejaarden woningen Vossenburgh, direct aangrenzend aan het zorgcentrum Careyn Weddesteyn. In de kapel kan primair worden voldaan aan de door het management van Careyn gedragen wens tot geestelijke verzorging van de direct betrokken zorgbehoevende cliënten en bejaarden in de aangrenzende instellingen. De architectuur van de kapel is zeker ook de moeite waard om deze kapel te behouden. Het ontwerp is van architect Johannes van Halteren, die tot de Bossche architecten school wordt gerekend, zie bijlage 2. De karakteristieken van de Bossche School zijn duidelijk terug te vinden in de basilica bouwstijl en de campanile toren van de kapel. De kapel is een product van de tijd waarin het is gebouwd en heeft ook meerdere kenmerken van de welbekende Limburgse architect Peutz. Genoemd wordt vooral het glas in beton. Een nieuwe ontwikkeling in de naoorlogse tijd. Deze kapel is een van de laatste kerkelijke bouwwerken boven de grote rivieren, daarna heeft de moderne kerkbouw deze traditionele stijl verdrongen. In Woerden en in de regio zijn, naar ons bekend, geen bouwwerken met deze bouwstijl, hetgeen het unieke van deze kapel nog meer onderstreept. Al bij al is het complex van Careyn Weddesteyn een bijzondere locatie vanuit de historie van de zorginstellingen en zien we in de kapel een anker uit het verleden van de zorg op die locatie en in Woerden in bredere zin. De stichting is van mening dat de kapel naast zijn functie als religieus en spiritueel centrum, voor Woerden een uniek kerkelijk erfgoed is. Het ligt in de verwachting dat, als daar beleidsmatig de gelegenheid voor ontstaat, de kapel een monument status of het kenmerk “Karakteristiek object” van de Gemeente Woerden zal verwerven. Een lijn die gedeeld wordt door de Gemeentelijke Advies Commissie Monumenten en de Stichting Hugo Kotenstein, die het cultureel erfgoed in Woerden en omstreken wenst te beschermen. Om tot een zinvolle benutting en goede, meer evenwichtige exploitatie te komen zullen, naast de restauratie van de kapel, waarbij de oorspronkelijke bouwstijl zal worden gerespecteerd, de volgende veranderingen ten opzichte van de huidige situatie worden doorgevoerd en begroot. - De sacristie, die bij de herinrichting van het interieur van de kapel zelf, twee jaar geleden niet is gerenoveerd, zal deels als mortuarium worden ingericht, een functionaliteit die Careyn Weddesteyn ontbeert, waardoor het aantrekkelijker wordt voor uitvaartdiensten; - het aanbrengen van een verbindingscorridor, waardoor het gebruik van de kapel door bewoners van het centrum vergemakkelijkt wordt en een sterkere binding ontstaat met het zorgcentrum en de daar aangeboden diensten; - andere bijeenkomsten worden aangeboden dan enkel religieuze en spirituele vieringen; -
de oprichting van een Vriendenkring van Kapel Weddesteyn. 3
2 Draagvlak De missie van de Stichting, het behoud en exploitatie van de Kapel Weddesteyn is niet alleen gedragen door het management van Careyn, maar krijgt ook ruime support vanuit: -
De lokale Cliëntenraad van Careyn: deze raad heeft meerdere keren aan het management aangegeven en geadviseerd sterk voorstander te zijn van het behoud en in stand houden van de functies van de kapel. Daarbij hebben zij zich ook op het standpunt gesteld dat een verbindingsgang tussen het hoofdgebouw en de kapel moet worden aangebracht om de cliënten van Careyn gemakkelijker toegang te verschaffen tot de kapel.
-
Gemeente en het Wijkplatform Staatsliedenkwartier: Het Wijkplatform beijvert zich al enkele jaren voor het behoud van de kapel, vanwege zijn wezenlijke functies voor de zorgbehoevenden in de wijk, denk allereerst aan de bewoners van het Careyn zorgcentrum zelf, Hofplein en Vossenburgh. Maar ook aan het toenemende aantal zorgbehoevenden, die extramuraal verzorging (van uit Careyn of ander zorginstellingen) gaan krijgen. Het wijkplatform onderkent samen met de gemeente dat er ook een groeiende behoefte is aan ruimte waar wijk activiteiten kunnen plaats vinden. Voorheen kon men hiervoor het voormalige gebouw De Meent en meer recent de Willemshoeve, een Rijksmonumentale boerderij, gebruiken, maar er blijkt behoefte aan een goedkope doch gezellige en functionele faciliteit. In welke mate bestaande faciliteiten, waaronder die van Careyn, daartoe in kwantiteit en kwaliteit toereikend voor zijn wordt door de Gemeente onderzocht. Het Wijkplatform ziet in de kapel in elk geval een mogelijkheid om het aanbod van ruimte in de wijk te vergroten en daarmee het verder decentraliserende wijkbeleid beter tot ontwikkeling te laten komen.
-
Gemeente Woerden; de Gemeentelijke Advies Cie. Monumenten heeft aangegeven stellig geïnteresseerd te zijn in de waarde als kerkelijk erfgoed dat de kapel vertegenwoordigt, zoals hieronder verwoord. Een lijn die ondersteund wordt door de stichting Hugo Kotenstein, die thans nader onderzoek uitvoert naar deze waarde om te zien of dit de status of kwalificatie van gemeentelijk erfgoed verdient. Indien dit op termijn zou leiden tot deze status dan zijn er meerdere financieringsbronnen van overheid of andere instanties in ruime mate voor handen, zoals het Prins Bernardfonds, Skanfonds/Katholiek Noden, RC Maagdenburg, etc.
3 Visie en doelstellingen De stichting wil erop inzetten, dat de kapel in de nabije toekomst als spiritueel en religieus centrum kan blijven functioneren en daarmee unieke eigen mogelijkheden biedt van hoogwaardige begeleiding en ondersteuning aan cliënten van Careyn Weddesteyn (zie ook bijlage 1). Ook voor de bewoners uit de wijk en in het bijzonder van het Hofplein en Vossenburgh, die direct aan het verpleeghuis grenzen dient de kapel van waarde te blijven voor met name de oudere mensen bij hun soms moeizaam pogen om betekenis, zin te geven aan het leven en om (ook geestelijk) overeind te blijven, wanneer de dagen zwaar worden. Bovendien wil ze met het oog op de toekomst beschikbaar zijn voor de wijk en anderen organisaties en instellingen de gelegenheid bieden bijeenkomsten te organiseren die aanvullend zijn op het aanbod van Careyn en passen bij de sfeer en het karakter van 4
de kapel. Daarbij zal de oorspronkelijke bouwstijl van de kapel worden gerespecteerd. De volgende doelstellingen van de Stichting zijn in de statuten vastgelegd: 1. De stichting heeft ten doel: de Franciscuskapel, hierna te noemen ‘’de kapel’’ in stand te houden ten behoeve van de cliënten en de bezoekers van het verpleeghuis Careyn Weddesteyn, voor geloofsgemeenschappen, voor de bewoners van het Staatsliedenkwartier en overige groeperingen. De kapel ruimte te laten bieden voor kerkdiensten, uitvaarten, herdenkingsbijeenkomsten, individuele devotie, activiteiten van zingevende en spirituele aard en andere activiteiten die passen bij de sfeer en/of het karakter van de kapel. 2. De stichting tracht haar doel te bereiken door onder meer het werven van financiële middelen, die nodig zijn voor de restauratie en de instandhouding van de kapel en voor de jaarlijkse exploitatie van genoemde kapel vanaf tweeduizend veertien gedurende een de periode van tenminste dertig (30) jaar. 3. De stichting heeft de intentie de wederzijdse afspraken over het gebruik van de kapel met Careyn locatie Weddesteyn vast te leggen in een convenant. 4. De stichting beoogt het algemeen nut. De stichting heeft geen winstoogmerk.
4 Organisatie 4.1
Relatie met Careyn Er wordt naar gestreefd dat de kapel eigendom wordt van de Stichting Kapel Weddesteyn om zo de exploitatie het beste te kunnen voeren. De juridische vorm die hiervoor gekozen is de stichting met een Stichtingsbestuur, waarvan de bestuursfuncties in de statuten. De Stichting heeft de ANBI status aangevraagd. De Statuten zijn te vinden in de bijlage 3 en een Huishoudelijk Reglement wordt ontwikkeld nadat met Careyn afspraken in een convenant zijn vastgelegd over de eigendomsverhoudingen, bestuurlijke aspecten en operationele activiteiten.
4.2
Werkgroepen Het Bestuur heeft drie werkgroepen in het leven geroepen, waarvan de voorzitter steeds rapporteert aan het Bestuur; 1. De Werkgroep Fondsenwerving campagne; deze werkgroep richt zich op het verwerven van de benodigde fondsen bij de leden van de diverse kerkelijke genootschappen in Woerden en bij de wijkbewoners. Ook zal zij een Vriendenkring van de Weddesteyn kapel opzetten. 2. Werkgroep Vieringen, bijeenkomsten en inrichting; deze werkgroep richt zich , samen met de geestelijke verzorgers van Careyn op het organiseren van de diverse kerkelijke diensten, waaronder uitvaarten en het gebruik van het mortuarium. Deze werkgroep zal voortkomen uit de kring van pastores, voorgangers en lectoren en ondersteunende kosters en nauwe banden onderhouden met de diverse kerkelijke instellingen, uitvaartondernemingen. 3. Werkgroep Bouw en techniek; deze werkgroep zal in nauwe samenwerking met de facilitaire diensten van Careyn zorg dragen voor de aanbesteding en het laten uitvoeren van de restauratie en herstelwerkzaamheden en daarna voor het onderhoud en het technisch goed functioneren van het gebouw en zijn installaties. Deze Werkgroepen zullen bestaan uit vrijwilligers. 5
4.3
Financiën en beheer. De financiële administratie, met kas, liquiditeitsbeheer en contracten beheer wordt gevoerd door een financieel administrateur, onder supervisie van de penningmeester uit het bestuur en zo nodig bijgestaan door een RA als financieel adviseur, die ook de jaarrekeningen zal opstellen. Om de (intern en externe) klantrelaties goed te borgen zal een parttime beheerder worden aangesteld die tegen een lichte vrijwilligersvergoeding de coördinatie taken zal uitvoeren. Een Raad van Advies, met vertegenwoordigers uit de verschillende stakeholdergroepen zal geïnstalleerd worden.
5 Restauratie 5.1
Kwaliteit en bouwtechnische aanpassingen Ondanks het achterstallige onderhoud bevindt de kapel zich in een redelijk goed staat. En bouwkundig onderzoek heeft meer inzicht gegeven in de benodigde werkzaamheden en kosten om de kapel, in lijn met de oorspronkelijke bouwstijl, te restaureren zoals het aanbrengen van de kopgevel, de reparatie van het dak en het inbrengen van het nodige metselwerk, schilderwerk en ander achterstallig onderhoud. Voorzien is ook dat de sacristie opgeknapt wordt, hetgeen achterwege is gebleven bij de verbouwing van het interieur van de kapel, twee jaar geleden en de sacristie functioneler wordt gemaakt voor het opbaren van overledenen voor de uitvaarten (mortuarium). Zo kunnen de in het verleden gebruikelijke uitvaarten en condoleance bijeenkomsten weer op een waardige wijze worden uitgevoerd. Om de verwevenheid van de kapel met het zorgcentrum te versterken is door de Cliënten raad het advies uitgebracht om een verbindingscorridor aan te brengen tussen beide gebouwen om zo de bewoners/cliënten van Careyn, en daarmee ook vanuit Hofplein en Vossenburgh beter toegang tot de kapel te verschaffen. Thans vindt onderzoek plaats of het efficiënt is om zonnepanelen op het dak of op het dak van het hoofdgebouw te laten aanbrengen, zodat de exploitatiekosten gedrukt kunnen worden. Ook wordt bekeken of gebruik gemaakt kan worden van de (over) capaciteit van de WKO van Careyn.
5.2
Bouwkosten De bouwkosten, exclusief de corridor, zonnepanelen en participatie van uitvaartondernemingen worden in totaal geschat op € 170.000.
6
Bouwactiviteit
Geschat bedrag
Renovatie, achterstallig € 140.000 onderhoud en herstel (buitenkant) Restauratie en richting sacristie
herin- € 25.000
Inrichtingskosten
€ 5000
Corridor
p.m.
Zonnepanelen
p.m
Totaal
€ 170.000
Mogelijke dekking Te financieren uit 1ste tranche
Voor gebruik als mortuarium wordt co-investering vanuit uitvaartonderneming(en) gezocht Specifieke dekking zal uit sponsoring kunnen komen voor bijv. geluidsapparatuur; meubilair is beschikbaar. Specifieke sponsoring wordt gezocht Specifieke sponsor en subsidie (gemeente) wordt gezocht
De Stichting zal de regie voor deze bouwactiviteiten laten voeren door de Werkgroep Bouw en Techniek, die het plan van eisen/bestek opstelt, de verbouwvergunning aanvraagt en de aanbesteding en uitvoering organiseert. Ook moet voldaan worden aan wetgeving, onderhoud/bouwvergunning ed. 5.3
Dekking van de restauratiekosten Voor de financiering van de restauratie ad. € 170.000 zijn, naast het direct beschikbare eigen vermogen meerdere sponsoren benaderd. En voor de specifieke projecten, zoals de corridor en de zonnepanelen worden ook sponsoren gezocht.
6 Exploitatie. 6.1 Opbrengsten In de kapel zullen, conform de statuten en het convenant spirituele en religieuze vieringen en andere daaraan verwante bijeenkomsten plaats vinden. Hieronder volgt een niet uitputtende opsomming hiervan en wordt aangegeven wat de verwachte opbrengsten zijn. Hierbij dient te worden aangetekend dat de in het verleden, van voor de herinrichting van de kapel als tijdelijk restaurant van Careyn, gerealiseerde prestaties/omzetten niet direct opnieuw zullen worden behaald. In die periode konden deze diensten niet of nauwelijks worden aangeboden vanuit de tijdelijke zaal in het souterrain van Weddesteyn. Er moet “marktaandeel” worden terug verdiend. De diensten en bijeenkomsten worden aangeboden tegen marktconforme prijzen. M.n. is een vergelijking gemaakt met soortgelijke faciliteiten voor uitvaarten, bijzondere kerkdiensten en andersoortige bijeenkomsten. Vertrekpunt daarbij is dat de kapel primair beschikbaar zal moeten zijn voor 7
“low budget” organisaties. Hiervoor zijn de prijzen van bijv. Het Baken, Concordia, Bonaventura kerk en De Dam als referentie punten bekeken. De kosten die voor de voorgangers en bijzonder gebruikskosten (drukwerk, kaarsen, koor ed.) die aan de kapel in rekening worden gebracht zullen één op één worden doorberekend aan de uitvaartonderneming. Door het opnieuw opbouwen van ervaringen met de verschillende diensten en het kenbaar maken van het aanbod van de kapel wordt gerekend met een geleidelijke groei tot de genoemde, verwachte opbrengsten. Nadat de publiekscampagne “We luiden de noodklok”, de sponsoring/verkoop van symbolische stenen heeft plaatsgevonden zal een ‘Kring van Vrienden van de Kapel’’ worden opgericht met een vrijblijvende bijdrage per jaar. Deze vrienden zullen primair worden geworven bij bewoners van het Hofplein, Vossenburgh, Careyn Weddesteyn en hun familie en bij de wijkbewoners. Uitgegaan wordt dat honderd vrienden een bijdrage zullen geven van gemiddeld € 25. Het is te overwegen om hiervoor een aparte stichting in het leven te roepen. Inkomsten overzicht Activiteit Collectes
Inkomsten na drie jaar/ 2017 (1) € 5625
Giften en legaten
€ 250
Uitvaarten/mortuarium
€ 7000
Avondwakes, condoleance bijeenkomsten
€ 625
Huwelijk en jubilea
€ 700
Huwelijkssluitingen
€ 350
Andere bijeenkomsten
€ 1125
Vrienden van de Kapel
€ 2500
Kerkelijk en zakelijke bijeenkomsten
pm
Totaal opbrengsten
€ 18.175
1) Zoals bij kerkelijke instellingen gebruikelijk zijn diensten van de kapel vrijgesteld van BTW, en is betaalde BTW een kostenpost. De inkomsten zullen na zo’n drie jaar € 18.000 per jaar bedragen, hetgeen beduidend meer is dan de inkomsten uit de periode van voor de verbouwing, geschat op € 5000 - € 7500 per jaar. Andere mogelijke inkomsten kunnen worden verdiend door specifieke diensten bij het gebruik van de kapel, zoals geluidsapparatuur, aankleding ed. Ook moet met specifieke leveranciers en met Careyn bekeken worden of aanbrengprovisie voor de te leveren diensten afgesproken kan worden. 8
6.2
Exploitatie: uitgaven In onderstaande tabel staan de exploitatiekosten, zoals deze worden verwacht in en na het derde exploitatie jaar. Uitgaven overzicht Exploitatie uitgaven (1) (2) Energie en water *
per jaar BTW) € 9750 (3)
Schoonmaak *
€ 5250
Onderhoud *
€ 3000
Verzekeringen*
€ 630
Belastingen*
€ 665
Promotie, pc., bankkosten
administratie
(incl.
en € 1000
Beheerskosten
€ 2500
Reservering voor inventaris
€ 1000
Totaal
€ 23.795
1) Zoals bij kerkelijke instellingen gebruikelijk zijn diensten van de kapel vrijgesteld van BTW, en is betaalde BTW een kostenpost. 2) De met een * aangeduide posten zijn schattingen van Careyn. 3) Incl. extra energiekosten voor mortuarium
6.3
Exploitatie resultaat Bovenstaande opbrengsten en uitgaven leiden tot het volgende exploitatie resultaat in de eerst vier jaren, waarna het in de daaropvolgende jaren gelijk worden verondersteld.
Exploitatie resultaat per jaar Bedragen in € Inkomsten
2014 jaar) 5800
Uitgaven Resultaat
(half 2015
2016
2017
13050
16100
18175
Vanaf 2018 18175
9850
20295
21450
23795
23795
-4050
-7245
-5320
-5620
-5620 9
Bovenstaand opbrengsten en kosten leiden tot een jaarlijks negatief resultaat dat in de aanloopjaren tot 2017 varieert en daarna stabiel blijft op - € 5600. Om deze verliezen te kunnen dekken worden de volgende strategieën gevolgd: a. jaarlijks te zorgen dat het resultaat beter wordt, door kosten besparingen en/of hogere opbrengsten. b. door sponsoracties in aanvulling op de reguliere opbrengsten. c. het verwerven van een beginkapitaal of eigen vermogen bij diverse organisaties, bedrijven en particulieren waarmee deze tekorten voor langere tijd kunnen worden gedekt. Conform de afspraken met Careyn zal eigen vermogen worden aangetrokken waarmee een buffer of reserve worden opgebouwd voordat de kapel in gebruik wordt genomen. Ook kunnen als eigen vermogen garantie stellingen en achtergesteld leningen worden opgenomen, die dienen als afdekking van mogelijke exploitatie tekorten. De geschatte buffer is afhankelijk van het aantal jaren waarin de exploitatie tekorten dienen te worden afgedekt. Wetend dat in de eerste jaren een nieuwe positie moet worden opgebouwd en de periode daarna door grote onzekerheden wordt gekend een grotere opbrengsten en lagere kosten zeker niet uitgesloten zijn. Voor de eerst vijf jaren zal een buffer nodig zijn van € 26.500, de netto contante waarde van de tekorten, rekening houdend met een interestvoet van 3%.
7 Financiën: conclusies De Stichting heeft zich ten doel gesteld om de kapel te restaureren, in te richten voor de diverse functionaliteiten én de toekomstige exploitatie risico’s te minimaliseren. Daarvoor heeft de Stichting een concept ontwikkeld waarbij de initiële kosten van restauratie op € 145.000 uitkomen en rekening houdend met de restauratie en herinrichting van de sacristie op € 170.000. In dat programma, aangevuld met specifiek sponsoring wordt voorzien in: Vanwege achterstallig onderhoud het opknappen en herinrichten van de sacristie als mortuarium, waardoor het aantrekkelijker wordt voor uitvaartdiensten. een sterkere binding met het zorgcentrum zelf door het aanbrengen van een verbindingscorridor, waardoor het gebruik van de kapel en de bewoners van het centrum vergemakkelijkt wordt. om tegen vergoeding de mogelijkheid te verschaffen voor andere bijeenkomsten dan enkel religieuze en spirituele vieringen. de oprichting van een Vrienden kring van Kapel Weddesteyn. De jaarlijkse inkomsten komen hoger te liggen bij een geringere dan proportionele toename van de exploitatiekosten. Hetgeen ertoe leidt dat de exploitatie jaarlijkse een tekort zal laten zien van ca. € 5000-€ 6000. Bezuinigingen op verschillende kostenposten zullen worden nagestreefd, alsmede het inzetten van meer vrijwilligers. Ook kan na de wellicht lage rente in de beginjaren op 10
termijn een rente groter dan 3% aan de orde zijn, waardoor er een minder groot beginkapitaal nodig is.
8. Fondsenwerving Om de benodigde fondsen te verwerven zijn meerdere acties ontwikkeld: - ten eerste zijn diverse organisaties benaderd van religieuze en maatschappelijke aard, die een verbinding hebben met de zorg sector. Ook betreft dit fondsen van meer algemene aard, zoals het RABODichtbij fonds, VSB fonds ed. - Ook worden bedrijven, veelal relaties van het zorgcentrum en de kapel en vermogende particulieren benaderd om ons doel te helpen realiseren. - Ten derde wordt een publiekscampagne “We luiden de noodklok” opgezet om financiële support te verwerven van leden van de verschillende kerkelijke gemeenten en parochies in Woerden en van de bewoners van het Staatliedenkwartier. Deze campagne zal gericht zijn op de verkoop van symbolische stenen om de kapel te kunnen restaureren. Voorts zullen andere campagnes worden opgezet. - Ten vierde zal een Vrienden kring van de kapel worden opgezet voor een jaarlijkse bijdrage. - Tenslotte zullen de nodige landelijke fondsen worden benaderd voor ondersteuning, zoals het SKAN fonds, Prins Bernhardfonds, RC Maagdenhuis etc. Belangrijk is aan te geven dat de Stichting de ANBI heeft aangevraagd, waarvan de toekenning in mei/juni 2014 wordt verwacht.
9 Tenslotte Onder de druk van de stevige bezuinigingen en beleidsmatige overwegingen van het zorgcentrum dreigt de kapel Weddesteyn gesloopt te worden, waarmee een centrum van spirituele en religieuze aard, zo belangrijk voor de geestelijke verzorging van de bewoners van het zorgcentrum, de zorgbehoevende en oudere bewoners van Hofplein en Vossenburgh en de wijk dreigt te verdwijnen en een fraai kerkelijk erfgoed uit Woerden teloor zal gaan. De stichting is er veel aangelegen om dit scenario af te wentelen en heeft daartoe een strategie ontwikkeld om de exploitatiekosten beheersbaar te houden. Ter dekking van de restauratie kosten en de exploitatie tekorten is een brede en intensieve actie ontwikkeld bij organisaties, bedrijven en particulieren om de door Careyn benodigd geachte financiële middelen te verwerven en zo de kapel weer in goede bouwtechnische staat te brengen. En in nauwe samenwerking met Careyn worden de gebruikelijke activiteiten geïntensiveerd en andere activiteiten, diensten en bijeenkomsten georganiseerd. Last but not least, zal een Vriendenkring in het leven worden geroepen voor duurzame financiële ondersteuning, welke tevens een stevige basis zal zijn voor de werving van vrijwilligers voor de verschillende taken binnen de kapel en daarmee ook een sterkere verbinding te leggen met de bewoners binnen en buiten de zorginstelling.
11
Bijlagen 1. Visie: de toegevoegde waarde van de kapel 2. Statuten (separaat) 3. Cultuurhistorie van de kapel
12
Bijlage 1 Visie: de toegevoegde waarde van de kapel voor Careyn Weddesteyn, door B. v. Kooten en J. Colenbrander, geestelijk verzorgers Careyn Weddesteyn In de al langer lopende discussie over het toekomstig gebruik van de Franciscuskapel op het terrein van Careyn Weddesteyn willen wij opnieuw pleiten het in stand houden van het gebouw als kapel. Tot nu toe ging het in de gedachtebepaling voornamelijk om de financiële en bouwkundige aspecten die moesten leiden tot een besluit over de toekomst van de kapel. Vanuit de betrokkenheid, die wij als geestelijk verzorgers hebben bij het totaal van de zorg in Careyn Weddesteyn, willen we bij deze een aantal vakinhoudelijke argumenten aanreiken voor ons pleidooi om de kapel in de toekomst weer kapel te laten zijn. Onze stelling luidt: ‘De kapel is van blijvende toegevoegde waarde voor het bieden van hoogwaardige zorg aan cliënten in en rondom Careyn Weddesteyn (NB: Careynvisie Het Dorp).’ De kapel Op onze locatie staat een klein gebouwtje, dat een vreemde eend in de bijt lijkt te zijn. Dit gebouwtje, de Franciscuskapel, lijkt in niets op het moderne gebouw van functionaliteit dat op dit moment op hetzelfde terrein gerealiseerd wordt. Maar het staat er en het heeft een geschiedenis, waarin het vanaf zijn ontstaan een belangrijke rol heeft gespeeld in het aanbod van hoogwaardige zorg door wat nu ‘Careyn Weddesteyn‘ heet. De kapel roept van alles op, maar niet “ functionaliteit” of “ rationaliteit”. Tenminste, niet op de manier waarop daarover in de wereld van de zorginstellingen meestal wordt gesproken. De kapel appelleert aan een andere sfeer, andere waarden en een andere manier van denken. En dat is goed, want de principes van functionaliteit en rationaliteit vertellen niet het hele verhaal. Wij zijn een zorginstelling, maar we weten dat zorg slechts tot op zekere hoogte kwantificeerbaar is. Wat zorg tot goede zorg maakt zit gedeeltelijk in zaken die niet geteld kunnen worden of op hun meetbaar resultaat kunnen worden afgerekend. Het aantal keren dat een zorgmedewerker een cliënt bemoedigt of troost wordt niet geteld, maar het aanreiken van bemoediging en troost hoort desondanks bij de goede zorg die Careyn Weddesteyn wil bieden. Juist waar mensen de grenzen van hun bestaan ervaren, waar ze niet meer weten waar ze het zoeken moeten, telt goede zorg die zich uit in het bieden van ruimte en aandacht, van een mogelijkheid om stil te worden en gehoor te vinden, om te bezinnen en op verhaal te komen. De kapel is bij uitstek de plek hiervoor en wel in de volgende opzichten:
als inspiratiebron en vrijplaats In een geseculariseerde en pluralistische wereld is juist de herkenbaarheid van de kapel als kapel een van de sterkste punten van deze ruimte. De ruimte van de kapel roept van alles op en in haar herkenbare eenvoud kan zij veel mensen aanspreken. De kapel is uitermate geschikt voor vieringen op zondag, voor uitvaarten, voor herdenkingsbijeenkomsten, voor concerten, maar ook als stilteruimte op doordeweekse dagen. De drie belangrijkste functies van de kapel zullen moeten zijn: liturgische ruimte, stiltecentrum en ruimte voor muziek. Wie de kapel binnenkomt heeft over het algemeen niet veel behoefte om te spreken. Mensen komen even binnen om rustig te zitten. Ze lezen een tekst of schrijven een intentie. Ze steken een lichtje aan. Ze ervaren in de kapel rust door de sfeer, de ramen. Ze ervaren ruimte voor bezinning en gebed. Hier komen 13
belangrijke aspecten van zingeving naar voren. In de kapel kunnen mensen in contact komen met hun kern, hun krachtbronnen of inspiratiebronnen. Het gebouw kan een oase bieden in de hectische en soms verdrietige omgeving waar dingen met je gebeuren die je niet meteen kunt verwerken. De kapel is dan een rustpunt, een vrijplaats te midden van drukte en onrust. De kapel zal daarom altijd bereikbaar moeten zijn voor een ieder die daar behoefte aan heeft.
als plek van ontmoeting en verbondenheid Vieringen (kerkelijke en andersoortige) bieden verbondenheid en ontmoeting. Verbondenheid met lotgenoten en bemoediging door het samenzijn. Bezoekers kunnen contact maken met zichzelf, met anderen of met de Ander. Bezoekers kunnen zich verbonden voelen met dierbaren en steken een kaarsje aan. De kapel appelleert op deze manier aan religieuze gevoelens of spirituele ervaringen. Ontmoeting en verbondenheid zijn belangrijke aspecten van welzijn.
als plek om te verwerken De kapel biedt cliënten een rustige omgeving om zich terug te trekken en de ruimte om te komen tot verwerking van wat hen is overkomen. De kapel kan mensen een rustgevoel bieden.
als plek voor troost en geborgenheid De ruimte van de kapel kan door haar speciale sfeer en inrichting troost en geborgenheid bieden. Ervaringen van troost en geborgenheid zijn typisch existentiële ervaringen die nodig zijn, een plaats hebben in het leven van iedere mens.
als plek voor rituelen De kapel biedt gelegenheid om een kaarsje te branden, om even bij Maria te zijn, om te bidden. De kapel biedt door haar bijzondere sfeer en inrichting de mogelijkheid voor allerlei vormen van persoonlijke rituelen en devotie.
als plek voor heling In de sfeervolle ruimte van de kapel kunnen cliënten zich in rust bezinnen op wat diep in hen verborgen is. Zo kunnen zij dicht bij zichzelf komen, verborgen schatten opgraven, komen tot hernieuwde kennismaking met de levensbeschouwelijke traditie waaruit zij voortkwamen (het verlangen naar het geloof van vroeger, verzoening met het eigen leven). Dit kan worden verwoord als heling van het zingevingproces.
De kapel in de toekomst Wij, geestelijk verzorgers in Careyn Weddesteyn, menen dat de kapel een blijvende zelfstandige functie moet houden in de verwezenlijking van hoogwaardige zorg. De kapel biedt een belangrijke meerwaarde voor een van de kernopgaven voor de zorg in Careyn Weddesteyn, nl. het aandachtig en liefdevol present zijn bij en begeleiden van de processen van zingeving en spiritualiteit, met het oog op het geestelijk welbevinden van de cliënt. De krappe financiële ruimte en de eis om kwaliteit van de geboden zorg inzichtelijk en vergelijkbaar te maken dwingen instellingen ertoe om de zorgprocessen voortdurend te stroomlijnen en waar mogelijk af te slanken. Kwaliteitsbeleid en financiële haalbaarheid houden elkaar in de houdgreep en bepalen de mogelijkheden en grenzen van onze zorg. Om beschikbare middelen (mensen, financiën, 14
ruimte) wordt gestreden tot de rationaliteit is vastgesteld en de functionaliteit zo goed als onomstreden is. Wij zitten op dit moment midden in het proces van nieuwbouw van het zorgcentrum en iedere vierkante meter is bestemd voor een omschreven doel. Alles is erop gericht om het nieuwe zorgcentrum zo rationeel en functioneel mogelijk vorm te geven ten behoeve van de zorgprocessen. Met deze ontwikkelingen hebben wij nu eenmaal te maken. Daarvan zijn we ons bewust. En juist daarom (omdat er meer is dan het kwantificeerbare) pleiten wij ervoor om in 2014, als de nieuwbouw is afgerond, de kapel weer in gebruik te nemen voor het doel waarvoor zij oorspronkelijk gebouwd is, namelijk als plek van bezinning en ontmoeting en van spirituele/religieuze beleving. Zo kan onze vertrouwde kapel ook na 2014 een bijdrage blijven leveren aan het realiseren van onze doelstelling: het leveren van optimale kwaliteit van zorg.
Woerden, 19-2-2014.
15
Bijlage 2 Statuten van de Stichting
16
Bijlage 3 Notitie over de cultuurhistorie van de Kapel Weddesteyn in Woerden
De kapel Weddesteyn, voorheen bekend als de St. Franciscus kapel is gelegen op het terrein van het zorgcentrum Careyn Weddesteyn aan de Utrechtsestraatweg 50 te Woerden. Deze kapel heeft sinds het gebouwd is in 1957-1959 dienst gedaan als kapel voor patiënten, cliënten en bewoners van het zorgcentrum en daar voorheen bestaande zorginstellingen en het aangrenzende woonzorg-complex Hofplein en de appartementen flat voor bejaarden Vossenburgh. Door de beperkte financiële middelen van het huidige zorgcentrum wordt deze kapel bedreigd door sloop nu op het terrein een nieuwe bebouwing wordt gerealiseerd. Naast de kerkelijke functies die daardoor teloor dreigen te gaan zijn er ook redenen van cultuurhistorische aard om deze kapel te behouden. Conform onze doelstelling, zoals verwoord in de bijgesloten Statuten, wordt ernaar gestreefd zowel de zo belangrijke functie van de kapel als wel het kerkelijke erfgoed in stand te houden. Hieronder willen we aangeven wat de cultuurhistorische waarde is van de kapel om vervolgens in te gaan op het bijzondere karakter van de locatie, waar de zorg in Woerden, historisch gezien, in de jaren twintig van de vorige eeuw is begonnen.
Architectuur van de kapel Tot rond 1920 werden katholieke kerkgebouwen opgetrokken in de stijl van de neogotiek. Deze bouwstijl verwees naar de hoogtijdagen van het katholicisme: de middeleeuwen met zijn uitbundige naar de hemel verwijzende hoogbouw, de gotiek. In de jaren ’50 van de vorige eeuw kwam er een vernieuwing in de kerkelijke architectuur. Er werd teruggegrepen op de vroegchristelijke basilicale bouwstijl. Hiermee werd aansluiting gezocht bij een opkomend kerkelijk verlangen tot terugkeer naar de bronnen, de oorsprong van de geloofstraditie. Bovendien zouden de nieuw te bouwen kerken met hun eenvoud van vorm en inrichting goed passen in de moderne wijken, die toen werden gebouwd. Toen in 1958 - 1959 de Franciscuskapel gebouwd werd gebeurde dit geheel in de lijn van de vernieuwde kerkelijke architectuur. Het ontwerp van de kapel is van architect Johannes van Halteren, die tot de Bossche architecten school wordt gerekend, welke verwant is aan de zgn. Delftse school. De principes van de Bossche architectuur stijl laten zich als volgt goed beschrijven: “De Bossche School is een verzamelnaam voor een geheel van ideeën aangaande architectuur, stedenbouw, meubilair, etc., waar het gedachtegoed van de Benedictijner monnik Dom Hans van der Laan aan ten grondslag ligt. In de beslotenheid van het klooster wijdde hij zich aan een speurtocht naar de grondslagen van de architectuur. Hierbij ontdekte hij de beginselen voor de verhoudingenleer die later ‘het plastische getal’ zou worden genoemd. Dit is een ordening en maatverhoudingen-stelsel zowel in de natuur als in vele architectuurstromingen in de klassieke oudheid van diverse culturen. Het bouwen is in feite het ontnemen en verbijzonderen van een stukje natuur om de mens fysiek te beschermen met wanden, vloeren en daken; het op deze wijze expressief maken van dat omhulsel met openingen in de juiste afmetingen is architectuur. Dit geldt voor de dikte, de lengte en de breedte van de diverse onderdelen als zodanig maar ook ten opzichte van elkaar. Omdat vanaf 1946 in Den Bosch de cursus over deze vernieuwende architectuur werd gegeven, ontstond de benaming Bossche School. 17
Deze cursus was bedoeld om de naoorlogse kerkenbouw te ondersteunen en heeft twee generaties architecten opgeleverd.” Herkenbare elementen uit die stijl zijn de basilicale opzet van de Weddesteyn kapel, bestaande uit een wat breder middenschip met relatief lage zijbeuken (allen plat afgedekt), een uitgebouwde apsis en een aangebouwde eenvoudige sacristie, die zowel vanuit de kapel als direct van buitenaf bereikbaar is. Ook de de campanile toren van de Weddesteyn kapel is een duiding van de Bossche stijl. De kapel is dus echt een product van de tijd waarin het is gebouwd en heeft ook meerdere kenmerken van de welbekende Limburgse architect Peutz. Genoemd wordt vooral het glas in beton. Een nieuwe ontwikkeling in de naoorlogse tijd. Nader onderzoek is nodig om de vraag te beantwoorden of de genoemde getallen systematiek ook en detail is terug te vinden in de kapel. Deze kapel is overigens één van de laatste kerkelijke bouwwerken in deze bouwstijl boven de grote rivieren, daarna heeft de moderne kerkenbouw deze traditionele stijl verdrongen. In Woerden en in de regio zijn, naar ons bekend, geen bouwwerken met deze bouwstijl, hetgeen het unieke van deze kapel, zeker voor de regio nog meer onderstreept. Dit alles in overweging nemend zijn wij van mening dat de kapel naast zijn functievervulling als religieus en spiritueel centrum, voor Woerden een uniek kerkelijk erfgoed is. En ligt het in de verwachting dat, als daar beleidsmatig de gelegenheid voor ontstaat, de kapel een monument status of het kenmerk “Karakteristiek object” van de Gemeente Woerden zal verwerven. De Gemeentelijke Advies Commissie Monumenten en de Stichting Hugo Kotenstein, die het cultureel erfgoed in Woerden en omstreken behartigt wensen dit nader te onderzoeken. Zie ook de bijlage van de Cie Monumentenverordening, artikel 3j (vertrouwelijk).
Ontwikkeling van de zorg De historie van de kapel kan niet los gezien worden van de ontwikkeling van de zorg in Woerden en in het bijzonder op deze locatie in Woerden-Oost. In 1922 werd op deze locatie door de St. Franciscus stichting, in de villa van de familie Münninghof het eerste Woerdense ziekenhuis opgericht, waar de Congregatie van de Kleine Zusters van de Heilige Joseph de zorg verleenden. In het midden van jaren vijftig van de vorige eeuw werd het ziekenhuis te klein en werd het Ope Dei op het belendende perceel gebouwd en werd het oude ziekenhuis, het St. Franciscus bejaardenhuis. Daar voldeed de inpandige kapel niet meer aan de groei van het aantal patiënten, bejaarden en de bij deze zorginstellingen betrokken zusters, evenmin voldeed het aan de wens om patiënten op bedden en in rolstoelen te laten deelnemen aan de vieringen. Daartoe werd in 1957 de St. Franciscus kapel gebouwd door de Fa. van Staveren. Het R.K. ziekenhuis Ope Dei werd later uitgebreid tot Hofpoort ziekenhuis en werd vervolgens het verpleeghuis Weddesteyn. Dit maakt nu deel uit van zorgcentrum Careyn. Het bejaardenhuis St. Franciscus is inmiddels vervangen door het woonzorgcomplex Hofplein en de bejaarden woningen Vossenburgh, direct aangrenzend aan het zorgcentrum Careyn Weddesteyn. Door deze uitbreiding kreeg de kapel steeds meer een rol te vervullen voor de zorgbehoevende cliënten en bejaarden in de aangrenzende instellingen. 18
Al bij al is het complex van Careyn Weddesteyn een bijzondere locatie vanuit de historie van de zorginstellingen en zien we in de kapel, een anker uit het verleden van de zorg op die locatie en in Woerden in bredere zin. Bronnen: http://bosscheschool.blogspot.nl/2007/05/dom-hans-van-der-laan-1904-1991-bijeen.html http://www.bai-denbosch.nl/Bossche-School.html http://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_van_Halteren
19
