beleefhetindebieb.nl

beleefhetindebieb.nl

Saskia van Ramesdonk bibliotheek drachten

De maatschappelijke opdracht van de bibliotheek Door ontlezing, digitalisering en stagnerende ledenaantallen staat de bibliotheek in haar huidige verschijningsvorm onder druk. In deze inleiding kijken we naar wat de maatschappelijke opdracht van de bibliotheek in de toekomst zou kunnen zijn.In zijn artikel ‘de maatschappelijke opdracht van de openbare bibliotheek in de 21e eeuw’ gaat professor Frank Huysmans hier op in. Hij schrijft dat de oorsprong van de openbare bibliotheek in de tweede helft van de negentiende eeuw ligt. Het doel van de bibliotheek was niet het uitlenen van boeken, noch leesbevordering, noch het waarborgen van informatievrijheid. Het oorspronkelijke doel van de bibliotheek was burgers in staat stellen zichzelf te ontwikkelen. In de loop van de jaren is de verschijningsvorm van de bibliotheek veranderd, maar nog altijd is de missie van de bibliotheek het ondersteunen van individuele en groepen burgers in hun ontwikkeling, getuige het thans geldende UNESCO-manifestvoor de openbare bibliotheek uit 1994: ‘Vrijheid, welvaart en de ontplooiing van samenleving en individu zijn fundamentele menselijke waarden. Deze kunnen alleen worden gerealiseerd door goed geïnformeerde burgers, die in staat zijn hun democratische rechten uit te oefenen en een actieve rol te spelen in de samenleving. Constructief deelnemen aan het maatschappelijk leven en meewerken aan het vormgeven van de democratie zijn afhankelijk van voldoende opleiding en van vrije en onbeperkte toegang tot kennis, wetenschap, cultuur en informatie. De openbare bibliotheek, de plaatselijke toegangspoort tot kennis, schept een essentiële voorwaarde voor levenslang leren, onafhankelijke besluitvorming en de culturele ontwikkeling van individuen en maatschappelijke groeperingen.’ In 2005 zijn door de bibliotheken en gemeenten in de Richtlijn voor basisbibliotheken gezamenlijk een vijftal kernfuncties benoemd: warenhuis van kennis en informatie, centrum voor ontwikkeling en educatie, encyclopedie van kunst en cultuur, inspiratiebron van lezen en literatuur en podium voor ontmoeting en debat. Drie jaar later gaf het Rijk aan zich te willen toeleggen op het ondersteunen van drie van deze functies: lezen, leren en informeren. De overige twee werden aan de provinciale en lokale overheden gelaten. Huysmans schrijft dat het uitgangspunt voor de maatschappelijke opdracht van de openbare bibliotheek nog steeds het ondersteunen van ontwikkeling zou moeten blijven. Waar destijds de ‘verheffing van het volk’het oogmerk was, is dat in de geïndividualiseerde wereld van nu eerder ‘persoonlijke ontwikkeling’. Dit houdt een accentverschuiving in ten opzichte van de vijf kernfuncties uit de richtlijn voor basisbibliotheken. In de visie van Huysmans staan de andere kernfuncties in het teken van ontwikkeling als centrale opdracht voor de openbare bibliotheek. De verschillende dimensies van persoonlijke ontwikkeling worden ieder op een andere manier ondersteund door de kernfuncties kennis en informatie, lezen en literatuur, kunst en cultuur en ontmoeting en debat. Huysmans verwoordt dit als volgt: `De bibliotheek moet fysieke en digitale dienstverlening combineren in het verwerkelijken van de missie: het ondersteunen/faciliteren van de persoonlijke ontwikkeling van burgers, opdat het functioneren van de open, democratische samenleving verbetert.` De Amerikaanse autoriteit op bibliotheekgebied David Lankes heeft een vergelijkbare visie op de bibliotheek. Onlangs verscheen een nieuw boek van zijn hand, getiteld Expect More: Demanding Better Libraries For Today’s Complex World. Daarin betoogt hij dat bibliotheken van grote waarde kunnen zijn voor de gemeenschap waarin ze functioneren, mits ze meer inzetten op leren en kennis, zonder vast te blijven zitten aan de traditionele functies ‘bakstenen’ en boeken. Lankes beschrijft dat bibliotheken platformen horen te zijn, communities voor het creëren en delen van kennis:‘The mission of librarians is to improve society through facilitating knowledge creating in their communities.`

Bij zowel Huysmans als Lankes ligt de nadruk dus niet op het uitlenen van boeken, maar op het delen en ontwikkelen van informatie en kennis, in welke vorm dan ook. Ook de VOB beschrijft deze trend in ‘Bibliotheek in een digitaal tijdperk’ uit 2011. `Door de enorme groei van het informatieaanbod is het voor veel mensen ondoenlijk geworden om te onderscheiden wat de moeite waard is om te weten, wat feiten zijn en wat opinie. Er is behoefte aan duiding. Hier ligt een gouden kans voor de Bibliotheek om zich te ontwikkelen tot de onmisbare schakel tussen burgers en informatie. Kennis is niet langer voorbehouden aan experts. Op internet kan iedereen zich manifesteren als informatieproducent, schrijver, deskundige, muzikant of filmmaker. Er is onbeperkte interactie mogelijk, waardoor mensen gewend zijn te kunnen reageren, iets toe te kunnen voegen. Het zijn coproducenten van informatie en cultuur geworden. In de toekomst bestaat de collectie van de Bibliotheek niet alleen uit fysieke en digitale bronnen, maar ook uit mensen. Mensen in de samenleving die over kennis beschikken die zij willen delen met anderen, mensen die samen iets waardevols toe willen voegen aan de bronnen van de Bibliotheek en haar samenwerkingspartners. De Bibliotheek van de toekomst brengt mensen in contact met informatie, kennis en cultuur maar ook met elkaar. Meerwaarde creëren, samen met partners en gebruikers, staat de komende jaren centraal.` Het SIOB legt in haar meerjarenplan 2013-2016 de nadruk op contextualisering van informatie: `Meer aandacht voor het bieden van context voor de vele bronnen die zijzelf en anderen aanbieden over bepaalde onderwerpen. Onder het in context plaatsen (contextualiseren) verstaan we waarde toevoegen bij informatie, het inbedden van informatie uit allerlei bronnen in een op de klant afgestemde dienst. Dit kan via technische mogelijkheden (metadatering), via het selecteren en koppelen van bronnen (redacties) en door klantvragen geactiveerde verbinding van bronnen (cocreatie).`

Beleefhetindebieb.nl De overheid ziet het nog steeds als haar taak om burgers goed voor te bereiden op de taak zich staande te kunnen houden in deze complexe wereld en actieve, participerende burgers te worden, te zijn en te blijven. Wij zijn het met Huysmans en Lankes eens dat ontwikkeling en educatie het doel is van de bibliotheek. De visie van VOB en SIOB passen hier naadloos in. In onze ogen is de bibliotheek een bruisende en inspirerende plek, waar de bezoeker zich kan ontwikkelen en laten inspireren. Een plek waar de bezoeker kan studeren, werken en kennis delen. Een plek waar de bezoeker informatie krijgt over een rijk scala aan onderwerpen, op alle mogelijke manieren. Er zijn boeken en digitale bronnen, maar ook allerlei activiteiten zoals lezingen, films, workshops, cursussen, debatten en inloopmiddagen. De activiteiten sluiten aan op de actualiteit en zijn vraaggestuurd. De bibliotheek kent de fysieke en digitale bronnen, maar ook de mensen in de samenleving. Zij wordt een netwerk van mensen die samen werken, delen en creëren. Of, zoals de VOB het zo mooi verwoordt: ‘De Bibliotheek van de toekomst brengt mensen in contact met informatie, kennis en cultuur maar ook met elkaar. Meerwaarde creëren, samen met partners en gebruikers, staat de komende jaren centraal.’

Om deze visie te ondersteunen, ontwikkelden wij het concept ‘Beleefhetindebieb.nl’. ‘Beleefhetindebieb.nl’ bestaat uit verschillende onderdelen, die een samenhangend geheel vormen. De belangrijkste uitgangspunten zijn: Het ondersteunen van de ontwikkeling van burgers Contextualiseren van informatie

Maatschappelijke verankering

Ondernemerschap Cocreatie Landelijke cohesie tussen bibliotheken Afnemers van Beleefhetindebieb.nl kunnen gebruik maken van de volledig integrale digitale infrastructuur met content. Zij worden helemaal ontzorgd. Het product bestaat uit vier delen: Vragendatabase Activiteitenmodule Infopakkettenmodule Kennispartnersmodule

Vragendatabase In alle bibliotheken in Nederland worden vragen gesteld door bezoekers. Door deze vragen te analyseren, ontstaat een beeld van de informatiebehoefte en van trends in de samenleving.

Beleefhetindebieb.nl

De vragendatabase wordt gebruikt om alle vragen die in de bibliotheek gesteld worden op te slaan, inclusief de bijbehorende antwoorden. De redactie van de infopakketten en de activiteitenmakers gebruiken de vragendatabase om te kijken welke onderwerpen op dat moment actueel zijn en wat trends in de samenleving zijn. Hierdoor worden de activiteiten en infopakketten vraaggestuurd ontwikkeld.

Lokale bibliotheken

Lokale bibliotheken kunnen de database gebruiken en vullen met hun eigen vragen en antwoorden. Bibliothecarissen zien in een oogopslag welke vragen actueel zijn en wat het antwoord is. Dat bespaart tijd en geld. Lokale, regionale en landelijke trends worden zichtbaar en bruikbaar. Deelnemende bibliotheken kunnen de database op verschillende manieren inzetten. Activiteitenmakers gebruiken de database bijvoorbeeld om ideeën op te doen voor het organiseren van activiteiten. Ook kan de database worden ingezet voor interne deskundigheidsbevordering en collectievorming.

?

? ?? ?

Activiteitenmodule Activiteiten in bibliotheken variëren van lezingen tot workshops, informatiemarkten en cursussen over allerlei onderwerpen. In ons concept worden activiteiten georganiseerd in een range aan interessegebieden, zoals: Wonen, Eten & Drinken, Gezondheid, Opvoeden, Kunst & Cultuur, Geloven, Uiterlijk, Recht, Werken, Computers, Reizen, Vrije tijd en Sport. Deze interessegebieden kunnen ondergebracht worden in de Werelden van het landelijke winkelconcept van de bibliotheken.


De activiteitenmodule wordt gevuld met alle activiteiten van alle deelnemende bibliotheken. Dit noemen we de landelijke activiteiten. In deze module worden de activiteiten gekoppeld aan infopakketten en kennispartners. Ook de kaartverkoop wordt via deze module verzorgd.

Lokale bibliotheken

Lokale bibliotheken kunnen zich laten inspireren door de activiteiten in andere bibliotheken. Elke landelijke activiteit kan eenvoudig worden gekloond, aangepast en overgenomen op de eigen website. Natuurlijk kunnen ook eigen, nieuwe activiteiten worden ingevoerd. Deze zijn dan weer zichtbaar voor andere bibliotheken. De bibliotheek kan elk gewenst ogenblik een overzicht uitdraaien van aangemelde deelnemers, de afhandeling is volledig geautomatiseerd.

Bezoekers

Bezoekers van de bibliotheek vinden op de website van hun eigen bibliotheek een overzicht met lokale activiteiten. Het gebied kan worden vergroot om ook regionale of landelijke activiteiten te bekijken. Zij kunnen zich via de website eenvoudigweg opgeven voor een activiteit, betalen en kaartjes genereren. Hierdoor ontstaat er een landelijke uitstraling op het gebied van activiteiten.

Infopakketten De activiteiten van bibliotheken worden begeleid door infopakketten. Dit zijn digitale dossiers over diverse onderwerpen, bestaande uit een inleidende tekst, gevolgd door een serie bronnen: boeken, filmpjes, tijdschriftartikelen, e-books en websites. Fulltext artikelen kunnen desgewenst door leden van de bibliotheek gedownload worden. Overige media kunnen gereserveerd worden. Er is een sterke correlatie tussen het infopakket en de activiteit. Het gaat om een ‘hapklaar’ brokje informatie over het onderwerp.


In de infopakkettenmodule zitten ca. 500 actieve pakketten. Deze pakketten worden doorlopend door het redactieteam aangevuld met nieuwe pakketten, gebaseerd op actuele onderwerpen en activiteiten. Het redactieteam voedt zich niet alleen met de vragen uit de database, maar is op de hoogte van maatschappelijke trends en ontwikkelingen.

Lokale bibliotheken

Lokale bibliotheken kunnen zelf kiezen welke infopakketten zij willen weergeven op hun website. Ook kunnen zij verzoeken indienen voor het samenstellen van nieuwe pakketten over specifieke onderwerpen.

Bezoekers

De bezoeker van de bibliotheek kan op verschillende manieren in aanraking komen met het infopakket. Op de website wordt bij de omschrijving van een activiteit een link geplaatst naar het bijbehorende infopakket en bij het infopakket een link naar de activiteit. Maar bezoekers kunnen ook gewoon grasduinen in alle infopakketten. Om cocreatiete ondersteunen, worden bezoekers en lokale bibliotheken gestimuleerd bij de pakketten nieuwe bronnen aan te dragen. Nadat deze bronnen gecontroleerd zijn op geschiktheid door het redactieteam, worden ze toegevoegd aan de pakketten. Daarbij wordt vermeld dat het om cocreatie gaat.

Kennispartners Bedrijven en maatschappelijke organisaties hebben vaak veel kennis in huis. Als bibliotheek kunnen wij hen een platform bieden om deze kennis met burgers te delen. Voor bedrijven is dit interessant, want bibliotheken hebben een groot netwerk, zijn laagdrempelig, onafhankelijk en betrouwbaar.


Beleefhetindebieb.nl werft landelijke bedrijven en maatschappelijke organisaties, die zich bereid hebben verklaard samen met de bibiotheken (een) activiteit(en)te verzorgen. Deze bedrijven noemen we kennispartners. Zij worden opgenomen in een database die door alle deelnemende bibliotheken geraadpleegd kan worden. Er is altijd een samenhang tussen de kennispartner, het infopakket en de activiteit. Om de onafhankelijkheid van de bibliotheek te verzekeren, wordt in een overeenkomst vastgelegd dat bij de georganiseerde activiteit de door het bedrijf of organisatie gegeven informatie objectief, relevant en betrouwbaar is en dat reclame-uitingen alleen volgens bepaalde voorwaarden zijn toegestaan.

Lokale bibiotheken

Lokale bibliotheken kunnen in deze database kennispartners vinden om gezamenlijk een activiteit te organiseren. De kennispartner betaalt de bibliotheek om deze activiteit te mogen verzorgen. Bij de vermelding van de activiteit op de website wordt een link naar de kennispartner weergegeven. Vanzelfsprekend kunnen lokale bibliotheken ook zelf bedrijven of organisaties aandragen en in de database toevoegen. Daarmee wordt het cultureel ondernemerschap van de lokale bibliotheek gestimuleerd. De lokale bibliotheek wordt beloond voor het aandragen van de kennis- informatiepartner.

Waar staan we nu? Drachten kent al meer dan tien jaar het concept ‘Beleefbibliotheek’. Dit concept heeft model gestaan voor het vernieuwde ‘Beleefhetindebieb.nl’. De digitale infrastructuur wordt volledig vernieuwd en aangepast aan de landelijke huisstijl en de WaaS 2.0. Nieuw in de visie zijn de aspecten: cocreatie, het stimuleren van cultureel ondernemerschap en collectiviteitsbevordering binnen de sector. Cocreatie wordt gerealiseerd binnen het infopakket. Iedere burger of lokale bibliotheek kan zijn of haar kennis of informatie aanbieden voor cocreatie. De redactie zal die informatie , wanneer die relevant genoeg is voor het infopakket, daarin opnemen. Informatie van derden is als zodanig herkenbaar in het infopakket. Cultureel ondernemerschap wordt gestimuleerd door te werken met kennispartners. Dit levert de lokale bibliotheek direct inkomsten op. De sector zal geïnspireerd raken om naast deze landelijke samenwerkingspartners ook eigenpartners aan te dragen. Daardoor komt de werving van regionale, lokale of landelijke partners vanuit de gehele sector dichterbij. Het aandragen van nieuwe landelijke partners kan worden ‘beloond’ om dit wervingsproces te stimuleren. Collectiviteitsbevordering vindt onder andere plaats bij het samenstellen van de activiteiten. Alle activiteiten worden in de landelijke database ingevoerd en kunnen lokaal ontsloten worden voor het publiek.


Wij hebben als Beleefhetindebieb.nl een aantal taken:

waarnemen van trends en ontwikkelingen in de maatschappij

op basis van deze trends samenstellen en up-to-date houden van infopakketten

onderhouden van de digitale infrastructuur

helpdesk digitale infrastructuur

acquisitie van en onderhouden contacten met kennispartners

faciliterenvan alle handelingen rondom activiteiten, zoals afhandeling kaartverkoop

acquisitie deelnemende bibliotheken

Ambitie Het vernieuwen van de digitale infrastructuur Beleefhetindebieb.nl is voor Drachten en omgeving zo goed als gereed. Maar Beleefhetindebieb.nl komt pas volledig tot zijn recht als een groot aantal Nederlandse bibliotheken er aan deelneemt. Beleefhetindebieb.nl wil een aanzet geven om samen met de gehele branche een aantal stappen te zetten in het ontwikkelen van een nieuw verdienmodel. Wij staan hierbij voor de volgende uitdagingen:

1. Opschalen We willen bibliotheken enthousiasmeren deel te nemen aan Beleefhetindebieb.nl.

2. Kennispartners Het opzetten van het netwerk van kennispartners is een speciaal subproject. Dit vergt landelijke marktbewerking. Landelijk opererende organisaties moeten worden gewor- ven en vervolgens gekoppeld aan infopakketten en activiteiten. 3. Digitale infrastructuur Ons uitgangspunt is de lokale bibliotheken maximaal te ontzorgen. Wij zijn nu bezig met het programmeren van onze lokale infrastructuur, waarbij we rekening houden met landelijke uitrol. De nieuw te bouwen is nog in 2014 gereed en zal lokaal door ons begin 2015 in gebruik genomen worden. 4. Infopakketten en activiteiten De 500 infopakketten die er nu zijn kunnen worden opgenomen in de infrastructuur. Daarnaast zal de redactie moeten worden uitgebreid om landelijk te kunnen voldoen aan de vraag. Ervaring leert dat er grote landelijke verschillen en trends zijn. Het aan bieden van lokale- of provinciale infopakketten vormt dan ook een belangrijk onder deel. Er bestaat altijd een drievoudige koppeling tussen infopakket, kennispartner en activiteit. Dit is één van de kernwaarden van Beleefhetindebieb.nl. Wij organiseren niet alleen activiteiten, maar bieden ook de content rondom die activiteit.

beleefhetindebieb.nl

beleefhetindebieb.nl

Recommend Documents