BEKEGEM. Bevrijdingsweg

Inventaris Bouwkundig Erfgoed – Ichtegem (Bekegem)

BEKEGEM Bevrijdingsweg Straat gelegen in het dorpscentrum van Bekegem, beginnend bij de Dorpsstraat en eindigend bij Vanderkinderenweg. Op het einde van de straat loopt de straat langs de grens met Oudenburg (Roksem). In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) omschreven als "Chenim de Ghistelles à Zerkeghem" en aangeduid met de naam "Dorpsweg". De huidige naam dateert wellicht van na de fusie in 1976. De bebouwing is fasegewijs tot stand gekomen. Lang een schaars bebouwde straat gebleven. Op de kaart van Ferraris (1770-1778), weergave van de site Bevrijdingsweg nr. 18, de hoeve z.g. "Dravershof". De overige bebouwing in het dorpscentrum is pas in de jaren 1930 tot stand gekomen. De huidige bebouwing bestaat in het dorpscentrum uit vrijstaande woningen vanaf de jaren 19201930 tot stand gekomen. Het tweede straatgedeelte wordt gedomineerd door de aanwezigheid van akkers. Het einde van de straat is afgezoomd met fruitbomen. Ter hoogte van Bevrijdingsweg nr. 18 een voormalige toegangsdreef waarlangs in de jaren 1950-1960 een verkaveling langs ontstaan is.

Bevrijdingsweg nr. 1. Pastorie, opgenomen in een dorpsgezicht vastgelegd bij MB van 11/04/1984. Bekiezelde toegangsdreef afgezoomd met beuken. Breedhuis met dubbelhuisopstand van vier traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Volgens het kadaster bouwt Antoine Desmadryl in 1841, de eerste pastoor van Bekegem, op een nog onbebouwd stuk grond een pastorie. Verankerde baksteenbouw witbeschilderd boven een gepekte plint. Lijstgevel opengewerkt met rechthoekige muuropeningen, voorzien van nieuw schrijnwerk. Op de begane grond beluikt. ARCHIEF RUIMTE EN ERFGOED, AFDELING WEST-VLAANDEREN, Archiefnr. OW 000600, OW 000601, OW 000595. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, 207: Mutatieschetsen, Eernegem, 1841/1.

© Ruimte en Erfgoed - 2010

p. 1


Bevrijdingsweg nr. 3. Voormalige herberg z.g. "EDELWEIS" cf. naambord met cimorné. Gebouwd op een hoekperceel bij de Kerkweg. Volgens het kadaster fasegewijs tot stand gekomen. In 1885 wordt een herberg op een nog onbebouwd perceel gebouwd. In 1897 wordt het volume uitgebreid. Het huidige uitzicht en volume dateert van 1911. Lage woning met dubbelhuisopstand van vier traveeën en één bouwlaag onder een gemansardeerd zadeldak (mechanische pannen). Bepleisterde en beschilderde baksteenbouw met imitatievoegwerk. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen voorzien van nieuw schrijnwerk. Het dakvlak is voorzien van drie geblokte dakvensters. Rechts lagere aanbouw van verankerde baksteen, witbeschilderd onder een pannen zadeldak. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Eernegem, 1885/3, 1897/3, 1911/3.

207:

Mutatieschetsen,

Bevrijdingsweg nr. 5. Vrijstaand woonhuis z.g. " ANNA" cf. naambord. Volgens het kadaster gebouwd in 1932. Enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak (mechanische pannen), rechts aanbouw van één travee en twee bouwlagen onder een pannen lessenaarsdak. Beschilderde baksteenbouw in combinatie met cementering voor de geveltop. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen, in de top rondboogvormig of met afschuining. Op de begane grond behouden schrijnwerk met sierlijk uitgewerkt bovenlichten voorzien van gekleurd glas. KADASTERARCHIEF Eernegem, 1932/10.

WEST-VLAANDEREN,

207:

Mutatieschetsen,

Bevrijdingsweg nr. 7. Vrijstaand woonhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder een pannen schilddak. Onregelmatige plattegrond. Volgens het kadaster gebouwd in 1935. Oranjerode baksteenbouw in combinatie met witbeschilderde betonnen lateien en penanten. Arduinen plint. Wit voegwerk. Rechts inkomtravee, op de begane grond wordt de deur geflankeerd door twee smalle lange vensters. De boogvelden zijn voorzien van een dambordpatroon. Links driezijdige erkeruitbouw van twee bouwlagen hoog, bovenaan uitgewerkt als een balkonvenster. Vernieuwd schrijnwerk. KADASTERARCHIEF Eernegem, 1935/5.

WEST-VLAANDEREN,


207:

Mutatieschetsen,

p. 2


Bevrijdingsweg nr. 18. Voormalige site van de hoeve z.g. "DRAVERSHOF" cf. naambord. Oorspronkelijk een hoevesite bestaande uit losse bestanddelen (cf. weergave op de kaart van Ferraris). Volgens de kaart van Ferraris (1770-1778) was de hoevesite toegankelijk via twee lange toegangsdreven. De zuidelijke toegangsdreef, nu gekend onder de naam Zilverstraat is voorzien van kasseien. Erlangs ligt een nieuwbouwverkaveling van de jaren 1960. Niets overgebleven van de oorspronkelijke bebouwing. Aan de straat gelegen imposante erfpijlers. Oranjerode baksteenbouw, witbeschilderd boven een gepekte plint. Ingewerkte betraliede beeldnis. Detail uit de kaart van Ferraris (1770-1778)

Bruggestraat Lange straat beginnend bij de Zeeweg ter hoogte van de Boskapel en eindigend bij de Barletegemweg op het grondgebied Jabbeke. In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) omschreven als "Grand chemin d'Eerneghem à Bruges par le cabaret dit den Haen" en aangeduid met de naam "Bruggeweg ou Veldstraat". Schaars bebouwde straat, vormt één geheel met de Bruggestraat op het grondgebied Eernegem. Ter hoogte van de z.g. "Boskapel" vanouds getypeerd door bossen. Op de kaart van Ferraris (17701778) enkel weergave van de z.g. "Boskapel", gelegen op de hoek met de Zeeweg. De straat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bossen aan weerszijden van de straat, één geheel vormend met het z.g. "Oude Vijverbosch". Tot op heden zijn de bossen van het "Oude Vijverbosch" nog deels aanwezig. De enige bebouwing is de "Boskapel", Bruggestraat nr. 353, Bruggestraat nr. 355 en Bruggestraat nr. 357, gelegen op het grondgebied Eernegem.


p. 3


Bruggestraat nr. 357. Voormalige herberg, ingeplant op een hoekperceel bij de Schipleedstraat. Volgens gevelstenen met geglazuurde tegeltjes z.g. "HERBERG HET SCHIPLEED" en volgens gevelsteen met rode baksteen gebouwd in "1913". Oranjerode baksteenbouw op grosso modo een L-vormige plattegrond. Volume van drie traveeën en één bouwlaag onder een pannen zadeldak. Enerzijds afgewerkt met een puntgevel en voorzien van een bijna gevelbrede risaliet bovenaan afgewerkt met een beglaasde gevelnis en traptop met afgeronde trappen. Anderzijds een lijstgevel. De gevels zijn opengewerkt met rechthoekige aangepaste muuropeningen.

Bruggestraat z.nr. Z.g. "Boskapel". Kapel toegewijd aan Onze-Lieve -Vrouw. Toegankelijke, éénbeukige kapel ingeplant op een omhaagd (beukenhaag) hoekperceel bij de Zeeweg. De toegang tot de kapel wordt geflankeerd door linden. Op de kaart van Ferraris (1770-1778) wordt op deze locatie een kapel weergegeven. Kapel op rechthoekige plattegrond voorzien van een driezijdig uitgewerkt koor. Zadeldak bedekt met zwarte mechanische pannen. Witbeschilderde baksteenbouw met gepekte plint. De voorgevel is uitgewerkt als een puntgevel en afgelijnd met bakstenen banden. Opengewerkt met verdiept geplaatste rondboogdeur. Op de hoeken pilasters. De geveltop is voorzien van een medaillonnis met opschrift. De zijgevels worden geritmeerd door steunberen. Opengewerkt met cirkelvormige ramen. Behouden deur- en vensterschrijnwerk, o.m. dubbele houten deur met ovaal betraliede glaspartij en beglaasd boogveld. Interieur. Bepleisterd en beschilderd interieur. Voorzien van een altaar geplaatst achter een smeedijzeren hekken. DEGRANDE V., Inventaris van kapellen in West-Vlaanderen. Gemeente Bekegem, in Inventaris van de Kapellen in West-Vlaanderen, Assebroek, 2005.

Detail uit de kaart van Ferraris (1770-1778)


p. 4


Dorpstraat Straat gelegen in het dorpscentrum van Bekegem, beginnend bij Bevrijdingsweg en eindigend bij de Zerkegemstraat. Licht gebogen straattracé, in de dorpskern voorzien van kasseibestrating, het overige deel van de straat is voorzien van asfalt. In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) omschreven als "chemin de Ghistelles à Zerkeghem" en aangeduid met de naam "Dorpsweg". De naam verwijst naar de centrale ligging van de straat in het dorpscentrum van Bekegem. De bebouwing is fasegewijs tot stand gekomen. Weergave van de straat op de kaart van Ferraris (1770-1778). De bebouwing concentreert zich in het begin van de straat te situeren rond de St. Amanduskerk (cf. Kerkweg). Enkel bebouwing aan de noordzijde van de straat bestaande uit vrijstaande volumes gelegen in een tuin. In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) omschreven als "chemin de Ghistelles à Zerkeghem" en aangeduid met de naam "Dorpsweg". De bebouwing concentreert zich nog steeds ter hoogte van de kerk en komt grosso modo overeen met de huidige bebouwing. Ter hoogte van Dorpsweg nrs. 1 en 4 wordt bebouwing weergegeven. Oorspronkelijk een straat met commerciële functies, nu overwegend een woonstraat. Het huidige heterogene straatbeeld bestaat enerzijds uit aaneengesloten bebouwing en anderzijds achteringelegen volumes die meestal ouder zijn, cf. Dorpstraat nr. 15. Sommige volumes die aan de straat zijn gebouwd behouden nog oudere bijgebouwen cf. Dorpstraat nr. 18. Overwegend breedhuizen van drie à vijf traveeën en één à twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Overwegend sobere bakstenen lijstgevels. Dorpsstraat nrs. 10, 16 en 18, voorbeelden van sobere bakstenen lijstgevel met weinig uitgesproken vormkenmerken. Enkele zijn voorzien van een gecementeerd bakstenen parement met schijnvoegen


p. 5


of geometrische versieringen. Sommige panden zijn verfraaid door verschillend baksteengebruik. Tot op heden worden bestaande woningen afgebroken en vervangen door nieuwbouw.

Dorpstraat nr. 1. Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak + lager volume onder pannen zadeldak. Op het primitief kadasterplan van ca. 1835 weergave van een volume op L-vormige plattegrond. Vermoedelijk was het eigendom van brouwer Joannes Moens. In 1868 volgt een uitbreiding van het hoofdvolume en krijgt het gebouw een rechthoekige plattegrond. Volgens het kadaster wordt in 1932 in opdracht van Cyrille Simpelaere het huis volledig herbouwd. Maar volgens de mutatie wordt enkel een volume aan de zuidzijde gebouwd. Oranjerode bakstenen lijstgevel met gecementeerde plint. Centraal op de verdieping een rondboogvormige beeldnis met een HeiligHartbeeld achter glas geplaatst. De gevel is opengewerkt met muuropeningen onder een getoogde strek. Vernieuwd schrijnwerk. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan, 207: Mutatieschetsen, Eernegem, 1868/3, 1932/6.

Dorpstraat nr. 4. Laag volume van vier + één travee ingeplant op een hoekperceel bij de Watervallestraat. De gebouwen zijn volgens het kadaster fasegewijs tot stand gekomen. Op de mutatieschets van 1878 weergave van een vrijstaand volume op een rechthoekige plattegrond, omschreven als een landgebouw. Door de aanleg in 1879 van de z.g. "Steenweg van de Watervalle naer Bekegem plaets" komt dit volume langs de weg te liggen. In 1920 volgt een uitbreiding van het hoofdvolume en omvorming tot een woonhuis. Opsplitsing in twee woonhuizen in 1923. Geelbeschilderde bakstenen lijst- en puntgevel opengewerkt met rechthoekige aangepaste muuropeningen voorzien van vernieuwd schrijnwerk. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan, 207: Mutatieschetsen, Eernegem, 1878/1, 1879/3, 1908/15, 1920/1, 1923/2.

Dorpstraat nr. 5. Vrije Basisschool, afdeling Bekegem. School en bijhorend klooster. De gebouwen zijn fasegewijs tot stand gekomen. 1880: pastoor Tras, als tegenhanger van het ‘goddeloze’ gemeenteonderwijs, richt een vrije katholieke school op. Deze stond op de hoek van de Bevrijdingsweg en de Zilverstraat, toen bekend als de ‘Alhambra’. Zijn opvolger E.H. Reynaert contacteerde de Zusters van Maria uit Pittem om in Bekegem een klooster op te richtten, met een vrije school daaraan verbonden. 1900-1901: de school met aangebouwd klooster werd afgewerkt, de school kreeg de naam “Sint-Laurentiusschool”.


p. 6


1914: door de invoering van de leerplicht moeten twee klassen opnieuw verhuizen naar de Alhambra, die wordt omgedoopt tot de Vrije Katholieke Sint-Amandusschool. Die verdween na de oorlog 1920: er wordt een lokaal bijgebouwd voor de jongens van de lagere school van de gemeenteschool. 1924: in de kloostertuin werd een Lourdesgrot gebouwd. 1953: bij het klooster wordt een huiskapel gebouwd. 1955: de bisschop zegent het nieuw Maria-monument naast het klooster in. Dit waarschijnlijk naar aanleiding van het Mariajaar 1954 en het dogma van de Ten Hemelopneming door Pius XI. 1946-1947: de school wordt uitgebreid met een klaslokaal.. De ramen en de speelplaats worden vernieuwd. 1952: naast de speelplaats van de Sint-Laurentiusschool wordt een nieuwe Alhambrazaal opgericht. In de tweede helft van de jaren ’50 organiseerde E.H. Van Overbeke er een bibliotheek. 1972-1973: samenwerking tussen de Vrije Basisschool en de gemeenteschool opgezet. Enkele jaren later fusioneerde Bekegem met de Vrije Meisjesschool van Eernegem en werd er in Bekegem opnieuw gemengd onderwijs ingericht. 1987: de wasplaats van de zusters wordt omgevormd tot klaslokaal. 1999: de school krijgt nog een prefablokaal en een speelplein in de tuin van de zusters. De school telt momenteel meer dan 100 leerlingen. Hoofdvolume met dubbelhuisopstand van zes traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Geelbakstenen lijstgevel opengewerkt met getoogde muuropeningen. De gevel wordt horizontaal belijnd door onderling verbonden onderdorpels en de bakstenen overhoekse tandlijst onder de goot. Boven de deur een beeldnis met Mariabeeld en eronder een arduinen banderol moet opschrift " ZUSTERS VAN MARIA/ 1900". Behouden deur- en vensterschrijnwerk. Tegen de linkergevel is een éénbeukige kapel aangebouwd. In de tuin bevindt zich een typische mariagrot. Voorliggende tuin, aan de straat afgesloten met laag bakstenen muurtje onder ezelsrug, geplaatst tussen pilasters. Rechts lager volume van één bouwlaag en tien traveeën onder een pannen zadeldak. Oranjegele bakstenen lijstgevel opengewerkt met rechthoekige muuropeningen onder een betonnen latei en voorzien van vernieuwd schrijnwerk.

Dorpstraat nr. 7. Breedhuis met dubbelhuisopstand van zes traveeën en één bouwlaag onder een pannen zadeldak. Volgens het kadaster fasegewijs tot stand gekomen. In 1882 worden twee huizen samengevoegd en omschreven als "Inden Vyazeur verkoopt men drank". In 1885 wordt door de nieuwe eigenaar, Augustus Monteyne-Declerck, een bakker uit Eernegem, een woning gebouwd. Aan de westzijde wordt een smidse gebouwd in 1908. De smidse wordt in 1913 omgevormd tot een wagenhuis.


p. 7


Verankerde baksteenbouw voorzien van een cementering met rood geschilderde schijnvoegen. De gevel is verfraaid met geometrische motieven op de borstwering die voorzien zijn van een vlakke of een ruwe cementering. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen voorzien van nieuw schrijnwerk. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan, 207: Mutatieschetsen, Eernegem, 1882/1, 1885/2, 1908/15, 1913/3.

Dorpstraat nr. 15. Achteringelegen woonhuis met voorliggende tuin. Volgens het kadaster gebouwd in 1906. Volume met dubbelhuisopstand van drie traveeën bouwlagen onder een pannen zadeldak. Verankerde lijstgevel met geelbakstenen gevelparement. De opengewerkt met rechthoekige muuropeningen voorzien houtwerk.

en twee bakstenen gevel is van nieuw

KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan, 207: Mutatieschetsen, Eernegem, 1907/1.

Dorpstraat ter hoogte van nr. 15. Onze-Lieve-Vrouwkapel van Lourdes. Volgens het kadaster gebouwd in 1884. Toegankelijke kapel op rechthoekige plattegrond met hoekig uitgewerkt koor. Gele baksteenbouw onder zadeldak bedekt met metalen platen. Rechthoekige deuropening met spitsboogvormig bepleisterd en beschilderd boogveld. Interieur. Bepleisterd en beschilderd interieur. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, 207: Mutatieschetsen, Eernegem, 1885/2. DEGRANDE V., Inventaris van kapellen in West-Vlaanderen. Gemeente Bekegem, in Inventaris van de Kapellen in West-Vlaanderen, Assebroek, 2005.

Dorpstraat nr. 16. Voormalige winkelpand bestaande uit een lage woning van vier traveeën en één bouwlaag onder een pannen gemansardeerd zadeldak opengewerkt met hoekig uitgewerkte dakkapellen. Volgens het kadaster gebouwd in 1933 in opdracht van bakker Joseph Storme – Viaene, bakker uit Bekegem, ter vervanging van woonhuis gebouwd ca. 1880. Lijstgevel voorzien van een geelbakstenen gevelparement en arduinen plint. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen geplaatst in een omlijsting van arduin. Behouden schrijnwerk. De rechtertraveeën zijn gecementeerd en voorzien van belijnende banden ter hoogte van de tussen- en bovendorpels. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan, 207: Mutatieschetsen, Eernegem, 1880/2, 1933/5.


p. 8


Dorpstraat nr. 25. Halfvrijstaand breedhuis met enkelhuisopstand van twee traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Volgens het kadaster gebouwd in 1935 in opdracht van Franciscus Devriendt-Crabeels, kleermaker uit Bekegem, ter vervanging van een oudere woning. Roodbakstenen lijstgevel met horizontaal belijnende ruw gecementeerde plint en kordonlijst tussen de twee verdiepingen. Getoogde muuropeningen gevat in een rechthoekige traveenis, op de begane grond voorzien van een bakstenen tandlijst. Op de verdieping afgewerkt met afgeronde bovenhoeken. De muurdammen zijn voorzien van geometrisch siermetselwerk. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan, 207: Mutatieschetsen, Eernegem, 1935/3.

Dorpstraat nr. 46. Voormalig winkelpand van drie/ twee traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Gecementeerde bakstenen lijstgevel voorzien van een pseudo-bossageplint, schijnvoegen en onderling verbonden onderdorpels. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen, op de verdieping gevat in geprofileerde omlijsting met sluitsteen. Vernieuwd houtwerk.

Kerkweg Straat beginnend in het dorpscentrum van Bekegem bij de Sint-Amanduskerk en eindigend bij de Vanderkinderenweg, gelegen op de grens met Oudenburg. In het dorpscentrum is de straat voorzien van klinkers. Ter hoogte van de kerk aanwezigheid van een parking. In het kader van het dorpskernhernieuwing van 2005 wordt het voorliggend pleintje gekasseid en verkeersvrij gemaakt. De straatnaam verwijst naar de hier gelegen kerk. In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) omschreven als "Sentier du hameau de Watervalle à la route de Ghistelles à Bruges" en aangeduid met de naam "Kerkweg". Op een 19de-eeuwse kaart aangeduid met de naam "straete n°2 leydende van Roxem molen naer Zerkegem". Op de kaart van Ferraris (1770-1778) wordt de straat ter hoogte van de huidige kerk weergegeven. De straat loopt nog niet verder door. De bebouwing is fasegewijs tot stand gekomen. De oudste bebouwing is de kerk van Bekegem. De kerk dateert van 1636. Niets overgebleven van de overige bebouwing weergegeven op de kaart van Ferraris (1770-1778). De bebouwing concentreert zich ter hoogte van de Sint-Amanduskerk en © Ruimte en Erfgoed - 2010

p. 9


bestond uit vrijstaande bebouwing rondom de kerk. Een gelijkaardige weergave is terug te vinden op een kaart uit de 19de eeuw. Volgens 19de-eeuwse kaarten lag de pastorie aan de overzijde van de kerkweg recht tegenover de kerk. Vanaf 1841 staat de pastorie op de huidige locatie nl. Bevrijdingsweg nr. 1. De huidige bebouwing rondom de Sint-Amanduskerk is overwegend ca. 1900 tot stand gekomen en bestaat uit woningen gelegen langs de Dorpstraat. Hier situeren zich vanouds herbergen en winkels. RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en plannen, nr. 1128.

* Kerkweg z.nr. Sint-Amanduskerk, beschermd als monument bij MB van 11/04/1984. De omgeving van de kerk o.a. kerkhof, dubbele gearmde lindenrij en akker is opgenomen in het dorpsgezicht. In 1636 gebouwde laat-gotische kapel omstreeks 1856 verbouwd en uitgebreid door provinciaal architect Pierre François Buyck. Kerk beschermd als monument (M.B. dd. 11 april 1984), omliggend dorpsgezicht (M.B. dd. 11 april 1984) en *Petegem-orgel (M.B. dd 25 maart 1980) Historiek.

Detail uit de kaart van Pieter Pourbus (1561-1571)

1107: bekrachtiging van het patronaatschap van de Abdij van Elnon, later de Sint-Amandusabdij (Saint-Amand-les-Eaux, NoordFrankrijk) door Baldricus, bisschop van Doornik. 1636: bouwen van een eenbeukige kapel onder impuls van deservitor Jacob Van Gerensdael. Het gebouw werd toen omschreven als "kort en smal doch ruym genoeg voor de bevolking en verbeeldt een kruys". Het vervangt een oudere bidplaats. 1641: aankoop van 800 bedevaartsprentjes voor de SintLaurentiusbedevaart. 1651-1652: inrichting van de kerk met het hoofdaltaar opgedragen aan de patroonheilige Sint-Amandus (1651) en het zuidaltaar opgedragen aan Sint-Laurentius (1652), noordaltaar opgedragen aan Onze-Lieve-Vrouw (1648-1649) (wapenschild abt van Baudelo in schilderij). 1666-1684: tijdens de oorlog tussen Spanje en Frankrijk heeft de pasgebouwde kerk ernstig schade ondervonden. Door de Fransen werd de kerk gedeeltelijk afgebrand. 1697: gift van de arduinen doopvont door "DONO DNI/ WALTERY DE/ CLERCQ". 1756: het kerkgebouw wordt grondig gerenoveerd. De vloer wordt verhoogd met nieuwe tegels, er worden herstellingen uitgevoerd aan de vensters en aan de ingangsdeur en er wordt een nieuwe voet gemaakt voor de monstrans. 1774: er worden nogmaals werken uitgevoerd aan de kerk, o.m. aan het metselwerk en aan het interieur (witten van de muren). 1776: plaatsing van een Dumery-klok 1830: Bekegem krijgt haar eerste eigen pastoor en wordt een aparte parochie. Bekegem is afgesplitst van de parochie Zerkegem.


p. 10


1840: de eerste pastoor, Antoine Desmadryl laat een pastorie optrekken ten noordoosten van de kerk (cf. Bevrijdingsweg nr. 1). 1848: er worden herstellingswerken aan de kerk uitgevoerd. 1852: bouw van het *orgel door Maximilien Van Petegem-Cornet (Gent) en geschonken door Salomon de Clercq en zijn weduwe Josephine Mergelynck-Vallaeys-van Ieper. 1891: aanpassingen door de Kortrijkse orgelbouwer Modest Schotte; eind 19de eeuw door de orgelbouwers P. & F. Loncke uit Hoogstade. Later, op een niet nader bekend tijdstip door koster De Vriese uit Sint-Jacobs-Kapelle; in de eerste helft van de 20ste eeuw door Jules Anneessens uit Menen; in 1958 door P. Anneessens uit Menen en in 1973 door de Deerlijkse onderpastoor J. Marichal. 1856 - 1857: de kerk wordt door de sterke bevolkingsaangroei te klein en uitgebreid met twee smalle neogotische zijbeuken, ook het koor wordt hersteld onder leiding van provinciaal architect Pierre François Buyck, kerkmeester J. Tyberghein en pastoor JozefBenedict De Bergh. 1872: aan noordoostzijde wordt een nieuwe sacristie gebouwd. 1878: plaatsing van de twee gebrandschilderd glasramen in het koor van Samuel Coucke (Brugge). 1914: gift van gebrandschilderd glasraam van de Heilige Familie. Tussen 1872-1947: er werden regelmatig herstellingswerken uitgevoerd aan de muren en het dak. Ook vernieuwen van schaliën. 1947: er werden grotere werken uitgevoerd waarbij grotere gedeelten van het dak werden vernieuwd. 1956-1957: verplaatsing van het orgel. In de westgevel wordt een nieuw glasraam geplaatst. 1971: renovatie van de gevels. Bouwen van een ingangsportaal met nieuw doksaal. Opnieuw plaatsen van het orgel op haar oorspronkelijke plaats. Ontpleisteren van het interieur. 1980: bescherming van het orgel als monument. 1984: de kerk wordt beschermd als monument samen met het kerkhof en de dubbele leilindes. 2005: in het kader van het dorpskernhernieuwing wordt het voorliggend pleintje gekasseid en verkeersvrij gemaakt. De betonnen Sint-Laurentius kapelletjes uit 1948, die toen houten kapelletjes vervingen, worden vervangen door bronzen sculpturen van de hand van Mia Moreaux (Oudenburg). Beschrijving Kleine georiënteerde, pseudo-basilikale kerk. Het omliggende kerkhof wordt omsloten door een ommegang met een dubbele rij gekandelaberde leilindes waarvan de waterscheuten van de binnenste rij opgeschoten zijn tot een haag. Vier bronzen ommegangssculpturen ter ere van Sint-Laurentius van de hand van Mia Moureaux (Oudenburg). Hoofdtoegang van het kerk en kerkhof van op een gekasseid verkeersvrij pleintje op de hoek van de Kerkweg en de Bevrijdingsweg via twee grote bakstenen hekpeilers met ijzeren hek, waarnaast een kleinere toegang met dito hek en een lage tuinmuur.


p. 11


Kerkhof ook toegankelijk van de zuidzijde via smeedijzeren hek. Oudere graven en familiegraven veelal gelegen ten zuiden van de kerk. Grondplan: Pseudo-basilikale kerk met schip van twee traveeën onder geknikt zadeldak, korte transeptarmen en een driezijdig koor. Aan westzijde een zeszijdige dakruiter met naaldspits. Materiaalgebruik: Schip, transept en zuidoostelijke sacristie in rood–geelrode baksteen, koor en noordoostelijke sacristie in gele baksteen met sporen van gesneden en opgelegde voegen, volledige kerk met lage gecementeerde plint.. Beperkt gebruik van natuursteen in aanzetsteen van de transepten koorvensters en lateien onderdorpel van de noordoostelijke sacristie. De bedaking en de dakruiter zijn volledig bekleed met leien. Zinken dakgoten. Exterieur Westgevel met aandak en muurvlechtingen; centraal de oorspronkelijke tuitgevel geflankeerd door getrapte steunberen en lagere zijbeuken uit 1856 onder hetzelfde dak. De noordzijde is voorzien van een gedichte oculus waar voor deze verbouwing mogelijks de doopkapel stond. Centraal een moeilijke leesbare datumsteen met de vermelding "1636" waaronder een groot spitsboogvenster met druiplijst, dagkanten en traceringen in gele geprofileerde baksteen en gecementeerde afzaat. Hieronder de roodgeschilderde dubbele toegangsdeur met briefpaneelmotief en barokke makelaar met de datering "1636". Ingang bevloerd met oude, sterk afgesleten grafsteen van Willem Van den Weghe en Pirine, zijn vrouw (1528-1529). Zijgevels van koor en schip met meervoudige baksteenfries. Zuidelijke zijgevel van het schip en transept met gelijkaardige spitsboogvensters maar met zwartgeschilderde bakstenen dagkanten en geelgeschilderde traceringen; afzaten bekleed met leien. Tussen de twee vensteropeningen een calvariekruis onder houten zadeldakje met sierlijke bebording; witgeschilderd Christusbeeld. Zuidelijke transept met tuitgevel met aandak en twee getrapte steunberen en spitsboograam. De grote grafplaat in Doornikse kalksteen is de grafsteen van Arnoudt Nocke en zijn vrouw Kathelyne Rijcquaert, met centraal de afbeelding van twee figuren in lijkgewaden en op de hoeken de afbeelding van de Evangelisten. Omlopende insciptie: "SEPULTURE VA(N) AERNOUDT /F( ILIU) S AERNOUDS NOCKE DIE OVERLEED INT {SCHILD} JAER XVC EEN. DEN XXXEN DACH . IN MEYE. HIER LEGHET KATHELIJNE F(ILIA) J ANS F( ILIUS) J A(N) S / RIJCQUAERTS AERNOUDT NOCKE WIJF WAS {SCHILD} DIE STARF INT JAER XVC DEN XXIIEN DACH IN/MEYE ". De twee kleinere stenen

zijn in kalzandsteen, sterk verweerd en onleesbaar. Een ervan zou de grafsteen zijn van Pieter Telleboom en Cornelie Balins (1528 -1568). In de oksels tussen het koor en de transeptarmen staan twee sacristieën, beiden onder plat dak maar met bouwsporen van © Ruimte en Erfgoed - 2010

p. 12


oorspronkelijk lessenaarsdak, gelijkaardig houten kruisramen al dan niet met kleinhouten verdeling en afgesloten met verschillende types dievenstaven. Oude zuidoostelijke sacristie aan oostzijde houten kroonlijst, zuidmuur met drie steunberen, jonger metselwerk aan de dakrand en de oostzijde. Vensteropeningen onder baksteenstrek en afgesloten met dievenstaven (verschillende uivoering aan zuiden oostzijde). Noordoostelijke sacristie van 1872, gebouwd in gele baksteen, houten kroonlijst muuropeningen onder baksteenstrek, vensteropening met natuurstenen latei en onderdorpel. Driezijdig koor met pilasters op de hoeken en sporen van geknipt en of gesneden voegwerk; twee spitsboogvensters met druiplijst, dagkanten en traceringen en afzaat in gele geprofileerde baksteen. Interieur. Oorspronkelijk interieur verschraald door de quasi volledige ontpleistering van de muren (1971), o.m. verdwenen neogotische muurschilderingen aan koor en zijaltaren. Middenbeuk en transept met fraai houten geribd spitsbooggewelf, halfrond uitgewerkt ter hoogte van het koor. Groengeschilderde beplanking met gepolychromeerde ribben en figuratieve elementen, meeste figuratieve consoles van verflagen ontdaan. Zijbeuken uit 1857 met gestuct kruisgewelven. Beuken gescheiden door spitsbogige scheibogen op bakstenen (half)ronde toscaanse zuilen met gecementeerde achtzijdige basis. Wanden van schip, transepten en koor met spitsboogvormige vensters; in koor en transepten met figuratieve glas-in-loodramen. In oostgevel aan noordaltaar drielobbige (kaars)nis. Eenvoudig ingangsportaal uit 1971 met doksaal in vernist hout. Centraal daarop het *Petegem-orgel (1852) die het achterliggend glasraam verbergt. Fraaie 18de eeuwse kerkvloer in Basècle met geometrische motieven in witte marmer. Mobilair Hoofdaltaar, Sint-Amandus, gepolychromeerd hout, barok, 1652 (inscriptie in cartouche). Retabel met schilderij "aanbidding der wijzen" school P. P. Rubens, waarboven witgeschilderd beeld van Sint-Amandus. Onderbouw deels ontdaan van polychromie en gedeeltelijke integratie van het voormalig koorgestoelte uit 1656, vernieuwd tabernakel. Bijhorende altaartafel. In reliëf het Lam van de Apocalypsis in stralenkrans verdwenen na afbraak, evenals de expositietroon, versierd met hostiedragende kelk en bekroond met een kruisbeeld. Zuidbeuk , zijaltaar, Sint-Laurentius, geboend eikenhout, barok, 1651 (inscriptie in cartouche), en retabelschilderij "Marteling van Heilige Laurentius". Noordbeuk, zijaltaar, Onze-Lieve-Vrouw, gepolychromeerd hout, barok, 16481649. Datering aan de hand van wapenschild, verwerkt in het schilderij, " van de abt van Baudelo, Boudewijn van der Schuere”. Schilderij "Ten-HemelOpnemening van Maria", door Van Oost (naar verluidt), verdwenen onderbouw. Altaartafel, neo-stijl, marmer, 19 de-eeuws afkomstig van klooster (zusters van Liefde) Pittem. Vml. communiebank, "Sint Walburga, Ark des Verbonds", geboend hout, rococo, midden 18de eeuw. Oorspronkelijk uit de Sint-Walburgakerk in Brugge. Thans in drie opgesplitst en opgesteld in het koor tegen de zijwanden, verwerkt in huidig altaar.


p. 13


Vml. koorgestoelte, hout, barok, 1656 (inscriptie kroonlijst) thans gedeeltelijk verwerkt in onderbouw hoofdaltaar. Glas-in-loodramen: Koor, neogotisch, 1878, gebrandschilderd glas, door Samuel Coucke (insriptie). Noordzijde: "Sint-Bavo, Sint-Amandus, Sint-Adeltrudis"; zuidzijde: "Sint-Sixtus, Sint-Laurentius, Sint-Petrus". Transepten, neogotisch, 1914 brandgeschilderd glas, (zuid) "Heilige Familie" (noord) "De Kroning van O.-L.-Vrouw". Westgevel, "Uitnodigende Christus", 1956-1957. Biechtstoelen, geschilderd hout, met Maria en Christusmonogram, 18de eeuw. Calvariekruis, 18de eeuw. Gedenkstenen pastoors. Beelden, "Christus aan het Kruis", hout, 17de eeuw, "H. Laurentius", gepolychromeerd hout, 18de eeuw, "H. Antonius van Padua", negotisch, gepolychromeerd hout, 19de eeuw, "H. Hart van Jezus", "H. Jozef met kind" Schilderijen. 14-delige kruisweg, 18de eeuw, geschilderd op doek Doopvont, 1697, arduin, achtkantig. Gift "DONO D NI/ WALTERY DE/ CLERCQ" (koperen deksel verdwenen) ARCHIEF RUIMTE EN ERFGOED, AFDELING WEST-VLAANDEREN, Archiefnr. OW 000600, OW 000601, OW 000595. KONINKLIJK INSTITUUT VOOR HET KUNSTPATRIMONIUM, Fototheek.  VLAAMS INSTITUUT VOOR HET ONROEREND ERFGOED, Documentatiecentrum, Kaarten en plattegronden K.C.M.L. VLAAMS INSTITUUT VOOR HET ONROEREND ERFGOED, Archief orgelinventarisatie. BECUWE F., De Sint-Amanduskerk in Bekegem.bouwhistorische nota, Nieuwpoort, 2006, p. 118. NAERT A., Kroniek. Bekegem, Eernegem, Ichtegem, Wijnendale, Torhout, 2001, p. 22-23. ROOSE-MEIER B.; VERSCHRAEGEN H., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie West-Vlaanderen, Kanton Oostende II, Brussel, 1977, p. 13-14. VAN BELLE R., Vlakke grafmonumenten en memorietaferelen met persoonsafbeeldingen in West-Vlaanderen: een inventaris, funeraire symboliek en overzicht van het kostuum, Brugge, 2006, p. 118-119.

Kerkweg nr. 15. Boerenarbeiderswoning met stal ingeplant op een ruim perceel. Boerenhuis, gedateerd door middel van jaarankers "1843". Laag volume van één bouwlaag en dubbelhuisopstand van drie traveeën onder pannen zadeldak met ertegenaan gebouwd volume onder een pannen sleepdak. Verankerde bepleisterde en witbeschilderde baksteenbouw opengewerkt met rechthoekige muuropeningen voorzien van nieuw schrijnwerk. Vrijstaande stal met geïntegreerde schuur. Verankerde witbeschilderde baksteenbouw onder een pannen zadeldak. De gevels zijn opengewerkt met rechthoekige muuropeningen.


p. 14


Kouterstraat De straatnaam verwijst naar de hier gelegen kouter. Lokatie van het polyvalent centrum "De Kouter", sinds 1991 hier gevestigd. Het centrum geeft onder meer onderdak aan een vergaderzaal, een kantoor van de Post en een bibliotheekfiliaal. Ook aanwezigheid van een voetbalvelden en speelplein.

TER PLAATSE KIJKEN

Kouterstraat z.nr. Oorlogsmonument

Leegstraat Straat met grosso modo een L-vormig tracé, beginnend bij de Dorpsstraat en eindigend bij de Zeeweg. Oorspronkelijke naam Watervallestraat. In de Atlas der Buurtwegen van ca. 1841 aangeduid met de naam "Watervallestraete" en omschreven als "chemin de Bekeghem à Eerneghem". De bebouwing is fasegewijs tot stand gekomen. Op de kaart van Ferraris (1770-1778) wordt de straat met een gewijzigd tracé weergegeven, de straat zorgt voor de verbinding tussen de wijk Watervalle en het dorpscentrum van Bekegem. De straat werd toen getypeerd door de aanwezigheid van bossen, de bebouwing concentreert zich op het einde van de straat bij de Zeeweg ter hoogte van het gehucht "De Watervalle". Op de kaart van Ph. Vandermaelen van ca. 1850 wordt de straat met het huidige tracé weergegeven. De Leegstraat was de belangrijkste verbindingstraat tussen de wijk Watervalle en het dorpscentrum van Bekegem. Het huidige straatbeeld wordt gekenmerkt door bebouwing die zich concentreert in het begin van de straat tegenaan de Dorpsstraat en op het einde van de straat tegenaan de Zeeweg waar oorspronkelijk het gehucht de Watervalle gelegen was. De rest van de straat wordt getypeerd door verspreide bebouwing bestaande uit al dan niet aan de straat gelegen hoeves met losse bestanddelen en boerenarbeiderswoningen. Akker- en weilanden. Leegstraat nr. 4A is een achteringelegen hoeve bestaande uit losse bestanddelen. Het boerenhuis is gedateerd "1930" door middel van jaarankers. Nr. 8, het z.g. "Laurentiushof", bestaat uit losse bestanddelen ingeplant op een perceel omhaagd met meidoornhaag. Nieuw woonhuis en behouden lage bijgebouwen uit de tweede helft van de 19de eeuw.


p. 15


Leegstraat nr. 11. Voormalige herberg cf. blanco rechthoekige cartouche. Laag woonhuis met dubbelhuisopstand van drie traveeën en één bouwlaag onder een pannen zadeldak, links en rechts een aanbouw onder een pannen sleepdak. Een grosso modo gelijkaardig volume wordt weergegeven in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841). Verankerde bruingele baksteenbouw met grijsbeschilderde voorgevel met een lage zwarte plint. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen.

Vanderkinderenweg Straat, gelegen op de grens met Oudenburg. De noordzijde van de straat is gelegen op het grondgebied Oudenburg, de zuidzijde van de straat is gelegen op het grondgebied Bekegem (Ichtegem). De straat begint bij de Kerkweg en eindigt bij de Bevrijdingsweg. Op de Ferrariskaart (1770-1778) weergegeven als een straat met gebogen tracé afgezoomd met bomen en eindigend bij de z.g. "Roksemmolen". Op een 19de-eeuwse kaart aangeduid met de naam "kleiyne hofstede dreve". In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) aangeduid met de naam Vanderkinderenweg en omschreven als "chemin de servitude de celui dit Zeeweg à la route de Ghistelles à Bruges". Landelijke straat met concentratie van bebouwing ter hoogte van de Kerkweg. RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en plannen, nr. 82.

FOTO INSCANNEN

Vanderkinderenweg nr. 2. Achteringelegen hoeve bestaande uit losse bestanddelen gegroepeerd rondom een bekiezeld erf. Met huidige gebouwenconfiguratie weergegeven in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841). Boerenhuis, ten noorden van het erf gelegen. Volume van één bouwlaag onder een pannen zadeldak. Geïntegreerde stalvleugel. Verankerde bakstenen lijstgevel voorzien van imitatievoegwerk. Opengewerkt met rechthoekige muuropeningen, meestal aangepast en met vernieuwd schrijnwerk. KADASTERONDERZOEK

Watervallestraat Straat in het centrum van Bekegem, beginnend bij de Dorpstraat en eindigend bij de Zeeweg met recht tracé. In het dorpscentrum voorzien van kasseien, op het einde ven de straat voorzien van asfalt. De straat werd volgens het kadaster aangelegd in 1879 en zorgt voor een nieuwe verbinding met het dorpscentrum van Bekegem. Verbreding van de weg in 1908 (volgens het kadaster).


p. 16


De straatnaam verwijst naar de wijk "Watervalle". Volgens sommigen zou hier het dorp Bekegem ontstaan zijn. De naam Watervalle wordt reeds vermeld in een schenkingsakte van 1180. Toen schonk ridder Arnold van Gistel en zijn echtgenote Agnes aan de abdij van Oudenburg, "Rocsem et Bekeghem inter Pitha et Watervalle". De watervalle was een belangrijk eindpunt van een watergang. Hier werd tol geheven, daarom waren hier ook tolbarrières aanwezig. Door de Duinkerke II transgressie (300-700) ontstond er ten oosten van deze een gebied van slikken en schorren. Dit gebied werd al snel geëxploiteerd als schaapsdriften. Er was waarschijnlijk ook een kleine nederzetting. De hoeve van die nederzetting kan de oorsprong zijn van het toponiem ‘Watervalle’, dat in oudere geschriften voorkomt als ‘ Watervalla’. In ‘-valla’ kunnen we de verbastering van ‘wallis’ terugvinden, wat betekent aarden wal of beschutting. Een eerste hypothese is dus dat deze omwalde hoeve later bewoond werd door de Frankische familie van Bikjo (= Bikjoinga-haim), later verbasterd tot Bekegem. Waaruit dan zou volgen dat de plaats waar nu de dorpskern gelegen is, pas later is ontstaan bij het in cultuur nemen van dit gebied. Het toponiem ‘Watervalle’ kan ook leiden tot een tweede hypothese, namelijk dat deze niet zou wijzen op een omwalde hoeve ter uitbating van de schorren, maar wel op een dijk. Op het einde van de 10de eeuw verschenen rond de schorren kleine nederzettingen die zich bezighielden met het ontwateren van de omliggende veengronden. Dit door middel van de aanleg van grachten en kleine dijkjes. Door deze ontzouting werden deze gronden als weiland geschikt, terwijl de schorren beter als akkerland dienst deden. De dijkjes werd uitgebreid en versterkt met de overstromingen van de Duinkerke IIIa transgressie in de eerste helft 11de eeuw. ‘Watervalla’ zou dan wijzen op deze dijkjes en de woning van de Bikjo zou zich toen al ter hoogte van de huidige dorpskern bevonden hebben. Op de kaart van Ferraris (1770-1778) is de straat nog niet weergegeven. In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) omschreven als "sentier du hameau de Watervalle à la route de Ghistelles à Bruges" en aangeduid met de naam "Kerkweg". De huidige straat is aangelegd in 1875 als verbinding tussen de Dorpplaats tot aan de wijk Watervalle. De bebouwing is fasegewijs tot stand gekomen in de tweede helft van de 19de eeuw. In het dorpscentrum van Bekegem is de straat dichter bebouwd. De bebouwing hier bestaat uit aaneengesloten bebouwing van breedhuizen van drie traveeën en twee bouwlagen. Weinig uitgesproken stijlkenmerken. Overwegend grondig verbouwde volumes voorzien van een nieuwe gevelbezetting en aangepast muuropeningen. Nr. 1 is een breedhuis met dubbelhuisopstand van drie / twee traveeën en één en een halve bouwlaag onder een pannen zadeldak. Op de begane grond aangepaste muuropeningen en nieuwe gevelbezetting. Even buiten het dorpscentrum vrijstaande woonhuizen, waarvan enkele deel uitmaken van een nieuwbouwverkaveling vanaf de jaren 1950-1960 tot stand gekomen. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, 207: Mutatieschetsen, Bekegem, 1879/2, 1908/15.

www.bekegem.be


p. 17


Watervallestraat nr. 2. Z.g. "ELEONORA" cf. naambord. Enkelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Vermoedelijk daterend uit de late jaren 1930. Oranjerode baksteenbouw in combinatie met natuursteengebruik voor de plint. De gevel wordt horizontaal belijnd door betonnen banden. Rechthoekige muuropeningen met vernieuwd schrijnwerk.

Watervallestraat nr. 3. Lage woning met dubbelhuisopstand van vier traveeën en één bouwlaag onder een pannen zadeldak. Gebouwd ca. 1900. Bakstenen lijstgevel voorzien van een cementering met geometrische motieven. De gevel wordt horizontaal belijnd door o.m. de uitgewerkte plint met pseudobossage en de brede fries met trigliefen onder de goot. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen met uitgewerkte strek. Nieuw schrijnwerk. FOTO INSCANNEN

Watervallestraat nr. 15. Vrijstaand breedhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak, rechts brede aanbouw waarbij de geveltop is afgewerkt met trapjes. Gebouwd ca. 1920. Bakstenen beschilderde lijstgevel horizontaal belijnd door de grijsbeschilderde plint en de doorgetrokken onderdorpels. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen voorzien van afgeschuinde bovenhoeken. De muuropeningen zijn telkens gevat in rechthoekige nissen bovenaan voorzien van een bakstenen tandlijst.

Zeeweg Weg, ten zuidwesten van het dorpscentrum van Bekegem gelegen, begint bij de Watervallestraat en eindigend bij de Ossenweg op het grondgebied Oudenburg. In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) aangeduid met de naam Zeeweg en omschreven als "chemin d'Oudenburg à Thourout". In oorsprong een Romeinse weg (1ste-2de eeuw na Christus). De weg verbindt de rand van de kuststreek, met name de belangrijke nederzetting van Oudenburg met het binnenland. De weg volgt de zandrug waarop Oudenburg is gelegen en die uitsteekt tegenover het omliggende waddengebied tot op het grondgebied van Bekegem, waarna hij verder doorloopt naar Torhout en zo verder naar het binnenland via de Steenstraat. Fasegewijs tot stand gekomen. De oudste weergave van de straat is terug te vinden op de kaart van het Brugse Vrije opgemaakt door Pieter Pourbus (1561-1571) en gekopieerd door Pieter Claeissens (1601). De bebouwing


p. 18


concentreert zich aan het kruispunt Zeeweg – Watervallestraat en wordt aangeduid met de naam "Watervalle". De bebouwing bestaat uit vrijstaande volumes. Ook weergave van een kapel met aanduiding van de naam "St. Laurentius capelle". De naam Watervalle wordt reeds vermeld in een schenkingsakte van 1180. Toen schonk ridder Arnold van Gilstel en zijn echtgenote Agnes aan de abdij van Oudenburg "Rocsem et Bekeghem inter Pitha et Watervalle". De watervalle was een belangrijk eindpunt van een watergang. Hier werd tol geheven, daarom waren hier tolbarrières aanwezig. Reeds in 1634 wordt er nabij de Watervalle een smidse vermeld. In 1698 stond er een herberg en een kasteel. Op de kaart van Ferraris (1770-1778) vinden we een gelijkaardige weergave van de straat. Ter hoogte van de wijk Watervalle vinden we een concentratie van bebouwing. Het stuk voorbij de wijk Watervalle wordt getypeerd door smalle percelen die loodrecht of evenwijdig op de straat zijn ingeplant. Zeer schaars bebouwd. Het verder verloop van de straat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bossen. Op kaarten uit de 19de eeuw wordt een schaars bebouwde straat weergegeven, waarbij de bebouwing zich nog steeds concentreert ter hoogte van de wijk Watervalle. Ook weergave van een molen langsheen de Zeeweg, te situeren op de hoek met de Vaartstraat. Locatie van de wijk en de herberg de "Watervalle". Volgens sommigen lag deze wijk aan de oorsprong van Bekegem. De wijk "Watervalle" is gelokaliseerd langs de Zeeweg en de Leegstraat. . Nog steeds een schaars bebouwde straat met een landelijk karakter, mede bepaald door de aanwezigheid van gracht aan weerszijden van de straat. Ook aanwezigheid van akker- en weilanden, dennenbos en deels afgezoomd met knotwilgen. Aanwezigheid van het natuurdomein "de magere bulte". In de jaren 1970 graven van een put om vuilnis in te storten. De put werd slechts enkele jaren gebruikt en werd later opgevuld met water. In de jaren 1990 kreeg het domein de naam "de magere bulte". RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en plannen, nr. 82. NAERT A., Kroniek. Bekegem, Eernegem, Ichtegem, Wijnendale, Torhout, 2001, p. 14. SYMAEYS A., De Watervalle, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 13, 1994, nr. 1, p. 13-15.

Zeeweg nr. 1. Z.g. " WATERVALLEHOEVE" cf. naambord. Hoeve bestaande uit losse bestanddelen ingeplant op een hoekperceel bij de Watervallestraat. Op de kaart van Ferraris (1770-1778) weergave van een vrijstaand volume loodrecht op de straat ingeplant. Reeds afgebeeld op het primitief kadasterplan (ca. 1835) als een alleenstaand volume, loodrecht op de Zeeweg ingeplant. In 1852 wordt het woonhuis in oostelijke richting uitgebreid. In 1862 wordt een achterliggende schuur gebouwd evenwijdig met de straat. Omstreeks 1870 wordt de schets deels aangepast aan de bestaande situatie en wordt een deel van het huis vergroot en deels als landgebouw opgetekend. Omstreeks 1879 wordt de aanleg van de “steenweg” of Watervallestraat opgetekend. In 1883 wordt een foutieve opmeting


p. 19


rechtgezet. Omstreeks 1950 wordt de achterliggende schuur vergroot en een kleine serre gebouwd.

Detail uit de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841)

Hoofdvolume met dubbelhuisopstand van drie traveeën en één en een halve bouwlaag onder een pannen zadeldak. Achter het nieuw gevelparement gaat een oude kern schuil van een volume reeds afgebeeld op de kaart van Ferraris (1770-1778). De gevel, kant Watervallestraat, is bijna volledig blind. De gevel, kant Zeeweg is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen, op de verdieping halfronde vensteropeningen. Het boerenhuis is van de weide afgesloten met een bakstenen muurtje onder ezelsrug toegankelijk via een smeedijzeren hekken geplaatst tussen twee pilasters met getrapte bekroning. In het verlengde van het woonhuis een stal, eveneens voorzien van een nieuw gevelparement. Aan de straat gelegen vroegere trampaal. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan; 207: Mutatieschetsen, Bekegem, 1852/4, 1863/7, 1870/3, 1879/3, 1883/7, 1950/11.

Zeeweg nr. 2. Site bestaande uit verschillende losse bestanddelen. Volgens het kadaster zijn de gebouwen fasegewijs tot stand gekomen.

Detail uit de kaart van Ferraris (1770-1778)

Weergave op de kaart van Ferraris (1770-1778) van een bebouwd perceel voorzien van twee losse bestanddelen gelegen binnen een boomgaard, loodrecht en evenwijdig op de straat ingeplant. Op het primitief kadasterplan van ca. 1835 weergave van een rechthoekig volume die evenwijdig met de straat is ingeplant gelegen binnen een weide. Achter dit perceel ligt een "hof". In 1860 splitsing van het bestaande woonhuis in “huis” en “stallingen” en bouwen van een kleine dwarse stalling en een achterliggende cichoreifabriek. Reeds in 1863 wordt de fabriek geïntegreerd binnen de andere landgebouwen. er wordt een vleugel achteraan de bestaande woning opgetrokken. Omstreeks 1871 wordt het nabijgelegen kapelletje bebouwd. De kapel is in dezelfde stijl opgetrokken als het woonhuis. In 1873 wordt een dreef aangelegd beginnend bij de Bourgogneweg m.n. “Route pavée conduisant de Bourgogne brug au Watervalle” vml. “ Bourgogneweg”. Op de schets weergave van een L-vormige waterpartij. Omstreeks 1902 wordt het volume aan de straatkant opgesplitst in twee woonhuizen en in 1954 opnieuw herenigd. Aan de straat gelegen hoofdvolume van vier traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak. Rode baksteenbouw in combinatie met gele baksteen voor de belijnende banden ter hoogte van de onderdorpels en voor het verfraaien en de gevel, de horizontale belijning en voor het benadrukken van de strekken. De gevel wordt horizontaal belijnd door banden van gele baksteen. Opengewerkt met rechthoekige vensters, op de verdieping geplaatst © Ruimte en Erfgoed - 2010

p. 20


in een bakstenen geblokte omlijsting met benadrukte strek. De gevel wordt verticaal geleed door geblokte muurkettingen. Meer uitgewerkte rechtertravee, op de begane grond voorzien van verticale en horizontale banden. Meer uitgewerkte zuidgevel afgewerkt met een puntgevel en opengewerkt met rondboogvormige vensteropeningen op de begane grond, op de verdieping centraal uitgewerkt als een balkonvenster geflankeerd door een rechthoekig venster gevat in een geblokte geelbakstenen omlijsting. De geveltop is voorzien van siermetselwerk in gele baksteen. Tegen het hoofdvolume is er een L-vormig volume aangebouwd van één travee en twee bouwlagen hoog onder een pannen zadeldak. De geveltop is opengewerkt met een spitsboogvenster in een geelbakstenen omlijsting. De westgevel is voorzien van een rondboognis in geelbakstenen omlijsting waarboven een spitsboogvormige beeldnis in een omlijsting van gesinterde baksteen. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan; 207: Mutatieschetsen, Bekegem, 1860/2, 1860/3, 1863/8, 1873/2, 1882/3, 1882/5, 1902/4, 1954/20. RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en plannen, nr. 1128.

Zeeweg z.nr. Toegankelijke éénbeukige kapel toegewijd aan OnzeLieve-Vrouw. Gebouwd ca. 1871. Roodbakstenen volume in combinatie met gele baksteen voor het verfraaien van de gevel. Zadeldak bedekt met Vlaamse pannen (grijs). De voorgevel van de kapel is uitgewerkt als een puntgevel voorzien van een deur gevat in een omlijsting van blauwe gesinterde baksteen. Natuurstenen latei met gekoppelde boogjes. Erboven een bepleisterde en witbeschilderd boogveld met opschrift "ONZE LIEVE VROUW MIDDELARES/ EN KONINGIN/ BID VOOR ONS ". De geveltop is afgelijnd met gele baksteen en voorzien van een kruis in uitspringende baksteen. De zijgevels zijn vertikaal en horizontaal belijnd met bakstenen banden van gele baksteen. Centraal een blinde deuropening in een vlakke bakstenen omlijsting. DEGRANDE V., Inventaris van kapellen in West-Vlaanderen. Gemeente Bekegem, in Inventaris van de Kapellen in West-Vlaanderen, Assebroek, 2005.

Zeeweg nr. 3. Hoeve bestaande uit losse bestanddelen ingeplant op een historische site. Reeds weergegeven op de kaart van Ferraris (1770-1778). Er zijn drie gebouwen ingeplant op een hoekperceel bij de huidige Leegstraat. Het perceel is voorzien van een boomgaard. Het huidige gebouwenbestand is fasegewijs tot stand gekomen. Op het primitief plan (ca. 1835) weergave van een woonhuis aan de straatkant en een lange dwars landgebouw. In 1883 registreert men verbouwingen van 40 jaar geleden, m.n. een totale heropbouw van het huis, aanbouw van een landgebouw aan de zuidzijde, vergroting van het bestaande dwarse landgebouw. Bouwen van twee kleinere


p. 21


achtergelegen gebouwtjes waaronder een bakhuisje aan zuidzijde en een ander aan noordzijde. In 1940 registreert men de vergroting van het oorspronkelijk dwarse landgebouw aan de straatzijde en de verbouwing van het achteringelegen bakhuisje. Boerenhuis. Aan de straat gelegen boerenhuis met dubbelhuisopstand van vijf traveeën en één bouwlaag onder een pannen zadeldak. Oranjerood bakstenen gevelparement. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen met betonnen latei. De zijpuntgevel is voorzien van een cementering en opengewerkt met een rondboogvormige beluikte muuropeningen. De erfgevel is opengewerkte met rechthoekige aangepaste muuropeningen. Schuur – stal. Ten zuiden van het erf gelegen volume, loodrecht op de straat ingeplant. Verankerde geelrode baksteenbouw opengewerkt met rechthoekige muuropeningen voorzien van een betonnen latei. Oorspronkelijk wagenhuis met gedichte muuropeningen. Hondenhok. Bakstenen conisch hondenhok gedateerd "1855". Witbeschilderd boven een zwarte plint. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, Primitief kadasterplan; 207: Mutatieschetsen, Bekegem, 1883/10, 1940/3.

Zeeweg nr. 4. Hoekpand bij de Vaartstraat. Voormalige locatie van molen. Het huidige volume is weergegeven in de Atlas der Buurtwegen van ca. 1841. Dubbelhuis van vijf traveeën en één en een halve bouwlaag onder een pannen zadeldak. Gele verankerde bakstenen lijstgevel, horizontaal belijnd door de doorgetrokken onderdorpels op de verdieping. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen. De vensters zijn voorzien van roodbakstenen onderdorpels. De zijgevel is voorzien van een ingewerkte kapel voorzien van een heiligenbeeld. Rechts lagere aanbouw onder een pannen zadeldak.

Detail uit de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841)

Zerkegemstraat © Ruimte en Erfgoed - 2010

p. 22


Straat gelegen in het dorpscentrum van Bekegem, beginnend bij de Dorpsstraat en eindigend bij de Bekegemstraat op het grondgebied Jabbeke. In de Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) aangeduid met de naam "Dorpsweg" en omschreven als "Chemin de Ghistelles à Zerkeghem". De bebouwing bestaat uit aaneengesloten bebouwing langsheen een drukke verbindingsstraat. Fasegewijs tot stand gekomen. Lang een schaars bebouwde straat gebleven. De huidige bebouwing bestaat uit overwegend breedhuizen van twee à vier traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Overwegend sobere architectuur, enkele zijn meer uitgewerkt door het verschillend materiaalgebruik o.m. toepassing van cimorné en cementering. Melkcentrale nota’s bekijken

Zerkegemstraat nr. 11. Vrijstaand woonhuis z.g. "ONZE WIL" cf. opschrift. Breedhuis met enkelhuisopstand van twee traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Gebouwd in de jaren 1920-1930. Bakstenen lijstgevel voorzien van een bezetting met cimorné. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen gevat in een vlakke omlijsting. Op de begane grond behouden vensterschrijnwerk.

Zerkegemstraat nr. 60. Oorspronkelijk een tweewoonst. Vermoedelijk ca. 1900 gebouwd. Nu breedhuis met dubbelhuisopstand van drie traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Gecementeerde bakstenen lijstgevel horizontaal belijnd door rode imitatievoegen. De gevel is opengewerkt met rechthoekige muuropeningen en voorzien van een uitgewerkte strek.


p. 23


Zerkegemstraat nr. 62. Halfvrijstaand breedhuis met dubbelhuisopstand van drie traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Gebouwd ca. 1900. De gecementeerde lijstgevel wordt horizontaal belijnd door de breukstenen plint, het imitatievoegwerk en de doorgetrokken onderdorpels. De gevel is opengewerkt op de begane grond met rechthoekige muuropeningen gevat in een geprofileerde omlijsting en voorzien van een sluitsteen. Op de verdieping segmentboogvormige vensteropeningen voorzien van behouden schrijnwerk. Rechthoekige deur geplaatst onder een geprofileerde kroonlijst rustend op modillons.


p. 24

BEKEGEM. Bevrijdingsweg

Recommend Documents