de puur muziek
08.10.15 | 20:00 | concertzaal
de
BarokOpera Amsterdam
Muziekcentrum Gent
Henry Purcell | King Arthur
PROGRAMMA Henry Purcell (1659-1695) & John Dryden (1631-1700), King Arthur – Z. 628 (1691) • First Music • Second Music • Overture Act I • • • •
Woden, first to thee The lot is cast – Brave souls I call to Woden’s hall Come if you dare – First Act tune
Act II • • • • • • •
Hither, this way Let not a moon-born elf Hither, this way Come, follow me How blest are shepherds Symphony – Shepherds, lead up – Hornpipe Second Act tune
Act III • • • • • •
Prelude – What ho! What power art thou Thou doting fool Great love No part of my dominion Prelude
• • • •
See we assemble – Dance ‘Tis I that have warm’d ye Sound a parley – ‘tis Love Third Act tune: Hornpipe
Act IV • • •
Aire Two Daughters of this aged stream Passacaglia
Act V • • • • • • • • • • • •
Trumpet tune Ye blust’ring brethren of the skies Symphony Round thy coasts For folded flocks Your hay it is mowed Fairest isle You say ‘tis love Trumpet tune Saint George Our natives Chaconne
De voorstelling wordt voorzien van boventitels in het Nederlands.
UITVOERDERS BarokOpera Amsterdam: Frédérique Chauvet | artistieke en muzikale leiding Sybrand van der Werf | regie en teksten Wendy Roobol | sopraan Mijke Sekhuis | sopraan Gunther Vandeven | contratenor Mattijs Hoogendijk | tenor Pieter Hendriks | bariton Mariette Holtrop, Jan-Pieter van Coolwijk | viool Niek Idema | altviool
Robert de Bree | barokhobo/blokfluit Will Wroth | baroktrompet Elly van Munster | theorbe Cassandra Luckhardt | basse de violon Claudio Barduco Ribeiro | klavecimbel Marten van Bijlaart | slagwerk Studio RUIM | kostuums en rekwisieten Toon van Wolferen | boventiteling Onno Heerlien | voorstellingsleiding en productie
BarokOpera Amsterdam Henry Purcell | King Arthur Semi-opera Henry Purcell (1659-1695) componeerde zijn semi-opera King Arthur, or the British Worthy op een tekst van John Dryden (1631-1700) in 1691. Dryden had al in 1684 een eerste versie van het werk ge- schreven, maar het plan om er een opera van te maken werd uiteindelijk niet gerealiseerd. Pas zes jaar later, sterk onder de indruk van Purcells semi-opera Dioclesian, nam Dryden het weer op en herzag zijn tekst specifiek voor Purcell. Hun King Arthur werd voor het eerst uitgevoerd in Queen’s Theatre in de Londense Dorset Garden in mei of juni 1691. Het is Purcells enige semi-opera die als dusdanig werd geconcipieerd en dus geen bewerking is van een bestaand toneelstuk. Een semi-opera is een toneelstuk met muziek, en geen opera, hoewel beide elementen zeer goed op elkaar zijn afgestemd. De tekstgedeelten zijn zelfs onmisbaar, want wanneer enkel de gezongen stukken worden uitgevoerd gaat de coherentie van het verhaal verloren: de belangrijkste personages uit het verhaal (Arthur, Emmeline, Osmond) zingen niet.
Strijd om Emmeline Anders dan men zou verwachten put het verhaal niet (alleen) uit de vele legenden over koning Arthur, maar is het in hoofdzaak een vinding van Dryden. Geen Lancelot, geen Guinevere, al is Merlijn wel van de partij. De Britse koning, Arthur, is verloofd met Emmeline, de blinde dochter van de hertog van Cornwall. De koning van de Saksen, Oswald, maakt haar echter ook het hof. Oswald besluit de Britten de oorlog te verklaren – hier begint het muzikale gedeelte van het werk. De veldslag loopt af in het nadeel van de Saksen, maar
Oswald schaakt Emmeline op het eind van het eerste bedrijf. Arthur gaat naar haar op zoek; dwaallichten proberen zijn ridders van de wijs te brengen en Arthur zelf ontmoet Sirenen die hem proberen te verleiden; onze held slaagt er in aan alle magie te weerstaan. Uiteindelijk komt het tot een verzoening tussen Britten en Saksen.
Muziek De muziek voor King Arthur behoort tot Purcells bekendste werk en bleef populair tot in de achttiende eeuw. Eén van de meest geprezen passages is de Vorstscène in het derde bedrijf, waarin Purcell op geniale wijze het beven van de Koude Genius verklankt. Purcell zou hierbij het model van Lully’s muziek voor een soortgelijke scène uit diens opera Isis (1677) hebben gevolgd. Ook de uitvoerige Passacaglia ‘How happy the lover’ in het vierde bedrijf is beroemd: Purcell gebruikt een ‘ground bass’ formule van vier maten die 59 keer wordt herhaald en waarboven zich een afwisseling van solo’s, ensembles, koor- en instrumentale passages afspeelt. Purcell componeerde zijn semi-opera voor bescheiden middelen; hij had slechts een beperkt orkest zonder pauken en drie solozangers ter beschikking die meerdere rollen vertolkten.
Politiek Het werk reflecteert de politieke situatie van de tijd. Het heeft een sterk patriottische inslag, al valt hier en daar een behoorlijk cynische ondertoon te bemerken. Dryden verrichtte naar eigen zeggen grondig onderzoek naar de oude gebruiken van de Britten en de Saksen, maar tegelijkertijd bevat het werk een aantal hoogst ironische anachronismen, zoals huwelijkscontracten en kritiek
op de tienden (kerkbelasting). Het was een periode waarin dichters zich wel wat kritiek konden permitteren; en kritiek had Dryden wel. Hij was immers ‘poet laureate’ geweest sedert 1668, en had zich tijdens de regering van de katholieke James II tot het katholicisme bekeerd. Dit leidde ertoe dat Dryden na de Glorious Revolution van 1688, waarbij de protestante koningen William en Mary aan de macht kwamen, zijn post weer werd ontnomen.
Transparante regie BarokOpera Amsterdam ontwikkelde King Arthur als een voorstelling waarin met een minimum aan scenische middelen een maximaal theatraal effect wordt bereikt, wat een extra dimensie geeft aan de muziek. Het ensemble maakte daarbij een weloverwogen selectie uit het libretto van Dryden. De teksten blijken vaak verrassend modern: heroïsche passages, maar vaak ook pikante en ronduit grappige scènes, zoals we die ook uit Shakespeare kennen. Regisseur Sybrand van der Werf koos voor een moderne vorm van ‘episch’ of transparant theater: de acteurs verschuilen zich niet achter een vermomming, maar zijn in en door die personages ook zelf aanwezig om het verhaal te vertellen en te zingen. Deze transparantie zorgt voor een meerlagige maar evenwel heldere verhaallijn, waarbij de oorspronkelijke ironie, luchtigheid en ondeugendheid van het werk bewaard blijven.
SYNOPSIS Act I – De Britse koning Arthur staat klaar voor de strijd en neemt afscheid van zijn blinde geliefde Emmeline. De indringers, de Saksen, hebben een paard geofferd aan Wodan, Thor en diens moeder, ter voorbereiding van de veldslag tegen de Britten. De veldslag volgt: de Saksen verliezen, terwijl de Britten victorie kraaien en aan het plunderen slaan.
Act II – De Britten achtervolgen de Saksen en hun leider Oswald. De elf Philidel poogt Arthurs ridders de juiste richting uit te sturen. Grimbald, de kwade geest opgeroepen door Osmond, Oswalds magiër, roept de ridders de andere richting uit, langs het turfpad. Dan weerklinken de stemmen van de ‘brethren of air’ die beloven de helden op het juiste spoor te brengen. In een pastorale idylle zingen herders en herderinnen de lof van het landleven. Inmiddels wordt Emmeline door Oswald gevangengenomen. Act III – Ze blijft zijn avances afwijzen, en Oswald demonstreert haar zijn krachten door Brittannië te bedekken met ijs. Cupido roept de Koude Genius van Brittannië op om op te staan en te verdwijnen. De Genius erkent Cupido, en noemt hem de schepper aller dingen. De Britten bezingen de overwinning van Cupido. Act IV – Arthur dringt Oswalds territorium binnen om Emmeline te bevrijden. Oswald en Grimbald roepen een droomwereld op, met een valse Emmeline en twee Sirenen die willen verleiden. Arthur kan zich aan de betovering en de verleiding onttrekken. Act V – Het slotgevecht tussen Oswald en Arthur; de Britten overwinnen en Arthur vergeeft Oswald. Ze worden uiteindelijk verenigd door een gemeenschappelijke taal en geloof. Aeolus roept de winden op tot rust te komen, zodat Britannia, koningin van de eilanden, uit de golven kan oprijzen. Wat volgt is een lofzang aan Britannia, die de hele wereld overtreft in de vruchtbaarheid van haar gronden en mijnen; de Britse wol is het huidige goud. Als humoristisch contrast verschijnt Comus met drie mannen die in dialect een boerenlied zingen en oproepen de oogst binnen te halen. De opera eindigt met een eerbetoon aan Saint George, beschermheilige van Engeland.
IN DE KIJKER: AVONTUURLIJK LOCATIEPROJECT BRUSSELS PHILHARMONIC IN DE ESKIMOFABRIEK 20 NOVEMBER 2015 – EXTRA CONCERT OM 21:30 Componist, architect, mathematicus én visionair Xenakis experimenteerde in Terretektorh met ruimtelijke klank, door het publiek tússen de musici te laten plaatsnemen. We creëren een radicale ervaring: de muziek van Wagner, Gabrieli en Ligeti krijgt door de confrontatie met Xenakis’ ruimtelijke visie een heel nieuwe betekenis. Foto: Virginie Schreyen
AGENDA VR | 09.10.15 | 20:00 | CONCERTZAAL BRUSSELS PHILHARMONIC SAINT-SAËNS, BRUCKNER
za | 24.10.15 | 15:00 | MIAT PIANO & CO | TOM BEGHIN CRAMER, KALKBRENNER, BEETHOVEN
ZA | 10.10.15 | 20:00 | CONCERTZAAL | LAATSTE TICKETS CONCERTO ROMANO PALESTRINA, ASOLA, COSTANTINI
Zo |25.10.15 | 16:00 | Concertzaal KIDCONCERT | DEFILHARMONIE MIJN BROER IS EEN WONDERKIND (6+)
WO | 21.10.15 | 20:00 | CONCERTZAAL CHILDREN OF THE LIGHT TRIO PÉREZ, PATITUCCI & BLADE
wo | 28.10.15 | 20:00 | miryzaal (BIEZEKAPELSTRAAT) ANNA VINNITSKAYA BRAHMS, SJOSTAKOVITSJ, PROKOFJEV
VR | 23.10.15 | 20:00 | concertzaal B’ROCK BACH, GOEYVAERTS, PASQUINI, HEINICHEN, RAMEAU, HÄNDEL
DO | 29.10.15 | 20:00 | concertzaal TALEA ENSEMBLE APERGHIS, CENDO, DILLON, MINCEK
DEBIJLOKE.BE/NU 24 UUR VOOR EN NA HET CONCERT. VIND SNEL MEER ACHTERGRONDINFO. BEREKEN JE ROUTE NAAR DE BIJLOKE. DEEL JE MENING OVER DIT CONCERT.
Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent MA - vr 10:00 - 17:00 09 269 92 92 /
[email protected] / www.debijloke.be
Colofon Tekst programmaboekje Pieter Mannaerts v.u. Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be) Dankzij onze partners ontvangen onze artiesten lekkere lokale producten:
