lossenum m er fs 3,50
,.t'";
I
,#
"VanWSMtot Westnederland" Opening vandetentoonstelling
Heraldiek
PortretwillemvanderPot NostalgÍsche busrit
(Bij)geloof in en om hetWesfland
ande Uitgever
NUMMER .@ii DIT -avono ng Vrienden vande Molen 4 6
Historische Vereniging Maasland Jaarboek KwartierstaatPaterVan Ziil
meer Dikken...en
groeit:vanafdit UwbladWestlands StreekHistorie s bov endi en 16pagina'en num m erisde omvang vergroot i.v.m. losse verkoop, isde oplage de die goed gang gaat nu komen. op
Studiegroep Oudheidkundig bodemonderzoek 6 PortretWillem vanderPot VanWSM tot Westnederland I nog steedsop de laatstepagina, is uit(BU)geloof 1 0 DeAgenda, g e b r e i dD . a a r i ni s n u o o k d e v o o r l o p i g ea g e n d a 't Land 11 v a nd e m a a n dw a a r i nh e t n i e u w eb l a dv e r s c h i i n t ïentoonstel Iingsnieuws 13 agendazalstaan, en waarinde definitieve Nostalgische busrit 13 13 0proep Agenda 14 R e g e l m a twi go r d tg e v r a a gnda a ro u d e r en u m Eerdere nummers mersvanStreekHistorie. betreft Het WestlandsMuseumaan de Middel Broekweg154 tussenonselersdijen Kwintseulheeft een "eigen"bushalte in vorm, zoals echter het Informatiebulletin de dat van west Nederland-lijn127 werdzelfuitgegeven doordeStichting Streeken Tuinbouwhistorie. ErisdestUds voorgekozen om en nummering vanhetoudeInformatieLOFON Jaatgang bulleting voortte zetten. StreekHÍstorie verschijnt6x perjaar en Westlands Heteerste nummerindehuidige vormverscheen w o r d t i n o p d r a c h tv a n d e s t i c h t i n ss t r e e k -€ n genummerd het voorJaar 1993 was in en tuinbouwhistoriewegtlanduitgegevendoor jaargang2, nummer5, mei/juni1993. PUBLISYË Postbus3?5,2670Al Naêlclwijk Wekunnenonsvoorstellen kan datdatverwarring l€ntoor:tlagemanstraat 76,'s-Cra\/enzandè geven, maar oudere nummers van StreekHistorie tefefoon 017482236, tax 0174822544 zUnerdusniet!
OudeNummers
Vooradver-tentieekuntu zichwendentot PUBUSYS; vooralleoverige zaken: st. strèËl(-en ïuinboulrï/histoÍie wesflEnrl MiddelBroekweg 154 2675KLHonseiersdUk RedactiÊ -Fousert Mevr:Mrlil, Dahmeijef Heliptroop l'1 L,J,M. vanden Ende f\daliis 4í J,,4.de BrabandÊr Wittev d- Laan21
0174021084 01748 13073 2691HJ 's-Cravenzande 01749 44315 2681MP Monster 0174296S09 2291KA Waleringen
DiËtfÍbutie Westlands StreekHistorie wordtgratistoegezonden aande vapdest,$treek-ËrlTuinbouwhi€torië donateurs w€sJl0nd; Losse abonnementen t 15,= In het streek-en I en bij een0oiltal Westlandse boekh; lossenummers te koop(f 3,50) Vormgéving ên ze Maarten Prins: PUBL Drukên aruèrLine Drukkerij PrangÊrVa Monster ISÊN 1380"O108 @St.StreËkLnd, enTuir vanartikefen Ovërnernen r'oegest;an, ftits de bronduidêl-tit< wordtvermeld. graageenbewijs-exemptaar, Deredactie ontvangËt
2
Ilaakergebruik ven! W isseltjes zijngr atisadver tenties waar i nu een vraagkuntstellen, ietste koopkuntaanbieden of vragen. Hetgaatnatuurlijk om (streek)historische zaken. Wisseltjes zUnnietbestemd voor commerciëledoeleinden. Uwinzending stuurtu opeenbriefkaart aan:
StreeWi&,&.o'FÊq Postbus325,2670 AJNaaldwrik
(StreekHistorie is eenuitgavevanPUBLISYS)
maart/ aTil1994
donderdag17 maart wordt de jaarlijkse donateursavondvan de StichtingStreek-en gehoudenin de kantinevan Tuinbouwhistorie de groenteveilingWesterlee.Reserveert U die avond alvastin Uw agenda.U krijgt uiteraard nog een schriftelijkeuitnodigingthuis.
M ar ieLouise ten Hor n- van Nispen woonta l r ui m t w i n t i gj a a r i n S c h i p l u i d e Z ne . i s l i d v a nd e Historische Vereniging 0ud-Schipluiden en secretarisvande Stichting ïramstation Schipluiden. Ze waszeernauwbetrokken bUdeacties tot behoud en restauratie vanhetvoormalige WSMtramstatr on. T i l d e nds e d o n a t e u r s a v oznadlm e v r o u wT e n D eb e l a n g s t e l l vl nogo rd e g e s c h i e d e vnai snd e vondtoenookzUnoorsprong. Sinds 1989is H o r n - V a nN i s p e nd i a ' s l a t e nz i e n o v e r d e WSM geschiedenis ze als docent van de techn i ek v er W e s t l a n d s cS h teo o m t r a m M a a t s c h a p pEi e j .n bonden aan de Technische Universiteit Delft. met m o o i ea a n v u l l i no gp d etU d e l Ute ken to onstelling geschiedenis name voor de van verkeer, vervoer VanWSM tot Westnederland', dienu in hetmuseenwaterstaatszorg, umte zienis.
ICHTING VRIENDEN VANDEMOLEN O n l a n gi s d e s t i c h t i nV g r i e n d evna nd e M o l e n opgericht. Destichting heeftalsdoelhetmedein s t a n dh o u d e nv a nd e m o l e nD eV i e rW i n d e n in Monster, doorhetverwerven vanfinanciële middelen. Ee nv a nd e b e stu u rsl e dva e nnd e sti chting isde o u d - b u r g e me e ste varnMo n ste r, me vrouw v.d. Klugt-Witteman
Voorf25,-per jaarkuntu donateur wor o env an dezestichting. Voormeerinformatie kuntu kontaktopnemenmetde heerVanNispen , tel.01749 45418.
jaren,gezien Demolenindedertiger vanafhetstrand
maart/ april1994
3
HERALDIEK Heraldiekis een hulpwetenschapbij de beoefening van de geschiedenisen bestaatal meer dan 800 jaar. Door zijn ouderdom behoort deze wetenschaptot een van onze oudste verschijnselenop cultuur/historisch gebied.Eenfenomeen,dat in de loop der eeuwen vele ontwikkelingenheeft ondergaan, maar nog niets van zijn verbeeldingskracht heeftverloren. Door zij n stiIi stische on ein di ge to epassingsmogelijkheden van stukken en kleuren als symboolvande familieof een gemeenschap heeft het wapenvelenzeer aangesproken en doet dat nog steeds.De bestuderingvan de heraldiekkan het hest worden weergegeven met een tweetal definities.
H e t g e v o l gh i e r v a nw a sd a t d e h e r a l d i eikn N e d e r l a nzdi c hv r i j e l i jkko no n t w i k k e l eenn d e gekozen symboliek vaakbestond uit ele m enten u i t h e td a g e l U klseev e nH . i e r bm i j o e tm e nd a n denken a a nt o e p a s s i n gneana rd ef a m i l i e n a a m (sprekend wapen), beroep, naamvanhetbewoondelandof huis,voorbeelden uitdenatuur. gaatdanookop,datdoorm i ddel Destelling v an systematisch onderzoek naarhetgebruik vande stukken ietsvanhetkarakter vande Nederlandse samenleving doorde eeuwenheeniste analyseren.Onder andere doordetoename vande beoef e n i n gv a ng e n e a l o giiseo o kd e b e l a n g s t e l l i n g groeiende. voorde heraldiek geenfamiErisbUna liewaarvan eenlidzichnietmetstamboomondergekoppeld zoekbezighoudten daaraan devraag naarhetfamiliewapen. Coede voorlichting op dit HERALDIEK terreinisdanookgeboden. MenkandanookconH e r a l d i ei skd e w e te n sch adpi eh e to n tstaan. de stateren datbUveelfamilies eenlatentebehoefte ontwikkeling, hetgebruik, hetrechten de regle- bestaat om eenwapente voeren.Ditverschijnsel m e n t e r i ne g n d e b e s c h r i j v i nv ga nh e t w a p e n dientmenniette ontmoedigen. maarte kanalisebestuderen. renenverantwoord te begeleiden. Naast adviseringis hetaanleggen vaneenwapenregister daar WAPENS eenvor mvan.0P dezewUzekunnenspel r egel s Wapens zijngekleurde meestertelUke of blUvende vandeheraldiek volledig tot hunrechtkomen. kentekens vaneenfamilieof eengemeenschap, vanzinnebeeldige betekenis en in principe voor- WAPENRECISTER AFDELING DELFLAND NGV gesteld a l sde a fw e e rw a p e nva e nne e nm iddel- Naaronzemeningligthiero.a.eentaakvoorde e e u w sker U gsmannl sch , i l dh,e l m,h e l mteken en A f d e l i n g D e l f l a n d v a n d e N e d e r l a n d s e dekleden. Cenealogische Vereniging en hetzoujammerzijn, indiendoorgebrekaanmogelUkheden op dit terr e i n d, e g a n gn a a b r e u n h a z e nFdien a n c i ëzl.eg . her aldische bur eaus of juwelier s, diemaaralte "een graagen snel wapenleveren" wordtingeslagen.Primair gaatheteromfamilies diein Delfland wonende mogelUkheid tot registratie te bieden. H e ti s b e k e n d a te r v e e lf a m i l i e zs i j nd i ee e n wapenvoer en, zonderdatmeninhoud el iijets k van dat wapen weet. Onsstreveniser danookop s-ur-íAvtrr\zAt\utr s-GRAVENZANDE scHlPLlJlDEN gerichtom onderhet desbetreffende waoeneen O v e rd e h e r al d i ebke sta ave n l emi sver standen.stevig fundament te leggen. eenfundament in de gedachte zoals b.vdealgemene datalleen deadel VofÍTr V?l't: Hetgevenvanvoorlichting en advies eenwapenzoumogenvoerenof dat hetgebruik overeenjuisteheraldische toepassing; vaneenwapende betrokkene aanzien of status Hetmaken vaneenheraldische beschrUving; v e r l e e nH t . e tke n me rke n va d end e N e der landseHetwapenplaatsen in de heraldische contextvan h e r a l d i ei skj ui std a t h e te e nb u rg e rl Uk kar akter defamiliedoorvastte leggenwaarde oorsprong draagt,EnerzUds omdattegenover de circa500à vanhetwapenligt,wiehet wapenvoorhet eerst 6 0 0a d e l l U ke w a p e n ve s rmo e d e l ici j krca40.000 voerdeenwaarhetwerdgevonden; b u r g e l i j kweap e nbs e sta aenn a n d e rzUds om dat Vermelding vande persoonsgegevens vanoeaangezagsdragers Nederlandse zeldenwapens heb- vrageren lastbutnot least; benverleend, zoalsin deonsomringende landen H e to p u n i f o r m e n g e s t a n d a a r d i s e ewridj zee welgebruikelUk was. vastleggen vandegegevens in hetregister.
4
maart/ aoril1994
1986heefthetbestuurvande afdeling tratie-formulierfamiliewapen kan met ondergetevande NCVbesloten om eenwapenregis-kendecontactwordenopgenomen.Degeregist e l e g g e nw, a a rvadne u i tvo e ring in sep- t r e e r d ew a p e n sw o r d e ng e p u b l i c e e r d in het 1 9 8 7i s g e sta rt.L e d e nva nd e afdeling M e d e d e l i n g e n b lvaadnd e A f d . D e l f l a n vd a nd e Delfland f a, m i l i eds i eh u n b a ke rmai nt Delfland N e d e r l a n d sCee n e a l o g i s cVhe r e n i g i n gH.e tb l a d hebbeo n f t h a n si n D e l fl a nwdo n e nku , nnen nun heefteenISSN-nummer en ook in CensNostrahet wapenter registratie aanbieden. Voortskanwor- m a a n d b l avda nd e N C Vw o r d t d a a rm e l d i n gv a n dengeadviseerd overeennieuwwapenontwerp gedaan.Hetwapenregister is op aanvraag te raade n t o e p a s si nva g nd e h e ra l d i eOn k. d erDelfland plegen. wordtverstaan de regio'sDenHaag, Zoetermeer. D e l f t ,h e t W e s t -e n O o s t l a n dV, l a a r d i n g e n , E.B.vanRijn Schiedam M,a a s s l uei sn,d e z . g .B - D r i e h o e b ki j Populierenhof 22 Rotterdam. 26785JDeLier Va ne l kw a p e nza le e nw a p e n b l awdo rdenutr geschreven metdevolgende informatie: - kleurenafbeelding vanhetwapen ( 1 0b i j1 5c m) ; - deheraldische beschrUving; - bUoudewapens deoorsprong; - 0e persoonsgegevens vande wapenvoerder/
01745- 14472(na'19.00 uur)
??t'lVt"ágef ;
- nummer endatumvanderegistratie. gegevens 0m de benodigde op uniformewijzete verkrUgen iseen"registratie formulier familiewapen"ontworpen. N ai n d i e n i nva g n: 1.bedoeld registratie formulier; 2.stamboom/genealogie; (10bU15cm.); 5.tweekleurenfoto,s 4. bronvermelding bUoudewapens, voorzover vantoepassing; 5. literatuurvermeldingen vanhetwapen,voor zovervantoepassing, zalhetwapenworden beoordeeld.
MAASLAND
WATERINGEN
Ê: zalo.a.wordengetoetstop de volgende elementen: a.historisch; b.heraldisch; c.esthetisch: d. rechtmatigheio; (=hetvoerenvaneenwaoenvan e. usurpatie eenandere familie). Hetbestuurvande Afd.Delfland beslist overoe registratie. Vande registratie ontvangtde aanvragereenexemplaar. Dekostenbedragen fl.25,-peraanvrage en Kunnenworoenovergemaakt op girorekening 569695 tnv mr.A.Verouden te Delft,metvermelding van "Wapenregister". Indienniettot registratie kanwordenovergegaan o n t v a n gd t e a a n v r a g edra a r o v esr c h r : j f t e l i j k bericht. Voornadere informatie enaanvraag regismaart/ aoril1994
NAALDWIJK
DE LIER
5
VANDE 1993 IAARBOEKIE D MAASLAN VERENIGING ISTORISCHE Het achtstejaarboekjevan de Historische Maaslandtelt 48pagina'sen opent Vereniging met het winterprogramma1993-94van de vereniging.Alsvasterubriekis weeropgenokroniekvan hetvoorgaanmen de Maaslandse gebeurtenissen van de jaar fl992. Maaslandse samen* dat jaar wordenkort en overzichtelU/< gevaten vastgelegd voorhet nageslacht. :
Warenhuis Hetboekjeiste koopin HetKleinste in museumDe en op zaterdag aande Herenstraat f. 6,-. DeprUs bedraagt Schilpen. nog eenbeperktaantal Erzijnvoor liefhebbers jaargangen vansommigevoorgaande boekjes verkrUgbaar.
Ee nt w e e t agro l te rea rti ke l ema n ke nd e hoofd- \ m o o t v a n h e t b o e k j eu i t . H a n sv a n B u u r e n in dieplaatsvonden beschrUft de gebeurtenissen plaatsen ronddejubiMaasland en in omliggende vanI aeril1872.1n datiaar washet leumvieringen j a a r g e l e d e n d a td e w a te rg e u zeDen n Br iel 5OO innamen. Ditfeitwerdgezienalshetbeginvande uit Spaanse dwingelandU en tevensals bevrUding vangodsdienst. eenstrrJd omvrUheid
VanZiSl/Van Binnenkort komtde Kwartierstaat Caalen in boekvorm uit.l.letis de meestrecente vandezekwartierstaat metverbeteringen versie in ópde publikatieer v an van,en aanvullingen "onsVoorgBslacht" is vAn1989/,1990.Bovendien vaneenindexop famllienahet geheel voorzien te raaddusgemakkeïUk fnenen patronimica: p l e g e nH . e tg e h e eits g é n a a i d e n g e l i j m de n l2obladiijden. Dezeu i tgav e ongeveer H e tk a t h o l i eke vo l ksd e e za l gd i t a n d e r sen was bestaat in de boekenkast van nietontbreken In magbestist weiniggeneigd dit feitfeestelUk te gedenken. geneatoog in het plaatsen zijn wortets heeft etke die hevige verschillende leidde dittot botsino p n t r r q q o nnrn fcsta n te ne n ka th o l ieken. verw ant is óf op óónOfandermanier e In W estland, indezekwartierstaat. Maasland kwamhettot ernstige ongeregeldhe- aaneenVêndefamilies op dezeuitgave door inde U kuntnu voor-intekenen eenboerderU deninen ronddePoelwoning, te maken If 25,= inclverzendjkosfiêntover 19,= Mendwongde R.K.boer f Commandeurs-polder 4488255 t.n.v Boekenfonds d e N e d e r l a n d se vl o pazi g j nb o e rd e te rUplaatsen, op gir or ekening Toendit nietcorrectgebeurde, werdende ruiten i n g e s l a g e n a n d e r vee r n i e l i n g ae an n g e r i c h t , O o kd e b e w o n e rws e r d e nb e d r e i g d o o re e n g r o e pp r o t e s t a n tjsoen g e r e nD. ep o l i t i e n d e voQrf 23,=te koopin dewinkelvan kwamen burgemeester er aante pas.Derelliep Hetisdaarna Museum te HonsetersdUk he.tW€stlands uit op eenrechtszaak, waarbij9 relschoppers tot ffe l i c h t eg e v a n g e n i sstra w en rd e nve roor deeld DankzU dit proces zijnnamenenfeitennauwkeurigbekend. Yv'
|
!uJJvr
I
vr
vuu-
K
D eh e e rR e i nde C ra aof u b l i ce e rd i nesa menwer k i n gm e t M . AA . l l e w U n1,8 ee e u w se MaaslandseInver band v an metalledr ukter ondde open i ng gebouwen, hetm useum Behalve verschillende dorpsgezichten. heeftde studiegr oep oudh ei dk unz o a l sd e c o mma n d eerinj h e tzo me rh uis, zijner d i gb o d e m o n d e r z oheekta f g e l o p ej a n a rg e e n het schervenavonden ookprentenvanhetdorpzelf,zoals tekenaars gehoudenNuwe weerin een toenzagen. vaarwater zrlngekomen ligthetin de watrustiger D ea u t e u gr e e ftru i mei n fo rma tioeve rhetont- bedoeling vandezestud i egr oep de aktiviteiten staanvandit soortprenten, en met ingang overdetekenaars vande maandmaartweerte hervatdeetsers. ten.U bentvanhartewelkomoo elkeeersteen D ep r e n t e ng e ve no n se e nb e e l dva nh etdor p, der demaandag vande m aandin hetW e s tl ands z o a l sh e t e r e n k e l ee e u w e ng e l e d e nu i t z a g . M useum v an om te heloenmet hetver werk en e sc hiedenisrecente D a a r m ei e se enstu kj eMa a sl a n dgse gsresu ltaten. opgravin visueel vastgelegd. Deavonden beginnen om 20.00 uur. maart/ aptil1994
tu EMVANDERPOT In1985overleed te Delftprof.dr. ir .A.v a nR o s su m o p h o g el e e ftUd.DeervenvondeninzUnnalatenschap eengrootstukfamilieHetoudstestukwaseen archief. perkamenten transportakte uit 1 4 7 2H . e tg i n gd a a r i no m e e n s t u k l a n dd a t e e n o n d e r d e e l v o r m d ev a n d e b u i t e n o l a a t s " E n d e l d Ui nk "H o n se l e rsddUi ek. W I L L EV MA ND E RP O Ti n 1 7 4 1 k o c h te n d a a r n ua i t b r e i d deen v e r f r a a i d eD.ezeR o tte rd a mse z a k e n m awna se e nv o o r v a d e r vanorof.VanRossum. U i td e z er e l a ti e me t H o n se l e rsd i j kv o l g d eh e tve rzo eva k nd e familieaanonzewerkgroep het a r c h i etfe b e w e rke nT.u sseanl dezepapieren bevondzicheen e n v e l o p pm e e td e k o p e r p l a a t vande gravure met het portret vanWillem vanderPot,gemaakt in 1767en 1768. Dekoperplaat isgesneden door R .V i n k e l eisn 1 7 6 8n a a re e n geschilderd portretdoorC.van N i j m e g eu ni t1 7 6 7D . ea f d r u k g e m a a kt w e r dt o e n d o o rP .va n WIILLTENI
-V:Àl\rD,rl,R
,P C'['
G a b , 0 n c ' mc t e m d 9 r y n Ï j | , i r : l w i l n n a n o , r'lnl L , c l"ar r t :
grafischontwerper te Monster h e b h e n g e v ra a g dn o g e e n paar afdrukken te maken. íNatuurlUk vroegen we hiervoor toestemming aandefamilie.)
r 1 r ,i
J)er Zarrp'qrrrlinn.^ Y,'i.,rJ Jic't mt rrr.el{l rrlct hcl zor,t; Ziin eirreii-r,,ccstel on cer nrJrre lr.,r.J,{ 1r,..,t: .rtËê,l.8lzaanr,vriend'eliih,,'I'r'.,?ht iir z. iï"rr (:('zoíÍeu,{ .irr ziin z a a i l ; r r r l z c r r r . r r l j n z r i r r L "aal ," l,,l ',l. l : l'icfoetal.,'ilr ,{à-nk.'rr,le li. ni-l'nfclcrr z"rirr tlr',1 : Á'nnfcLourv.'r, zir"ïie" IÍarr in t l'",'1,{ *dl \^NJ)l:lt l'()'l'
gemaakt Erziin20afdrukken dienietzijngenum- i n d e g r a f k e l d earc h t e rd e N e d .H e r vK . e r kt e merd.Deportret-gravure vanWillem vanderPot ' s - C r a v e n z a n dwea, a r z e - d e b u i t e n p l a a t s komtvoorin hetdoorhemgeschreven boekmet "Vreeburg" bezaten. gedichten, "EndeldUk". waaronder eenlofdicht op HijwasdevadervanCornelis vanderPot,diede b u i t e n p l a a"K ts ra a i j e n b u rch i n R" i j sw i ij n k bezit Vande gr avur van e W illem vanderPotzij nnog h e e f tg e h a dV. e rd ew r a sh i jd e g ro o tvader van enkeleexemplaren te koopbijde werkgroep Oud Willem v a nd e rP o tva nC ro e n e vedl di e. weerde Honselersdijk, p/a mevrouw Prins,Molenlaan 17, VAdET WaSVan MARIAADRIANA VAN DERPOT,echtHonselersdijk. DeprUs isf.40,-. genotevanJhr.J.W.vanVredenburch, eensburgemeester vanRtjswUk. Ditechtpaar ligtbegraven Historische Werkgoep OudHonselersdUk. maart/ aprll1994
'VAN TOT WESTNEDERLAN WSM VANDETENTOONSTELLI PENING
vonddeofficiële E e nb i j k o m e n dp r o b l e e mb l e e kd a t d e ( j o n g e ) 5 februarij.l. Opzaterdagmiddag 'VANWSM chauffeurnietvolledigop de hoogtewasvanalle vandetentoonstelling openingplaats vande ope- s p e c i a l eh a n d e l i n g e dn i e n o d i gz i j nv o o r h e t Alsonderdeel T0TWESTNEDERLAND'. vanzo'nold-timer. n i n gr e e de r e e no u d eWS M-b ui nsd e oudever - besturen aande trouwdeblauwekleurvanhet busstation in chauffeurs zatener genoegoud-WSM Celukkig naarhetmuseum. Verdilaan in NaaldwUk jaren nog levendig k onden gebouwd zich de tr ucjes de bus die is in vUfdie de DezeLeyland-bus, genodig- herinneren dusmet goederaad en de chauffeur om 13.00uurmeteen4O-tal tig,vertrok konden staan. g H o n s e l e r s d U kterzUde . d e nn a a rd e M i d d eBl r o e k w ei n zichde chefs bevonden Onderdezegenodigden aangekome bn l e e kd a a ra le e n en B i jh e tm u s e u m v a nd e W S M-sta ti oi n L s o o sd u i n ePn,oeldUk genodigden gr oot aanwezig te z i j n.Om aantal an N a a l d w i jdk, e h e re nK e rkh o veKnl,o o ster men 100 vanongeveer zichin de busook 13.15uurwerdhetgezelschap Zaalberg. Daarnaast bevonden van welkomgehetendoordevoorzitter vanWestnederlandpersonen dhr.Hoeben, vestigings-chef c l o S f i r ' h t i n o S t r c g ( T U i n b O U W h i S tOrie e n ar chivar is i n D e nH a a g e n d h r.V a nH a rti n g sve ldt, deheerC,L, vanWoerden. Deze Westland, vanWestnederland. vanhet bedrUfsarchief vanhet in hetkortietsoverhetbelang herenzouden alleneenrolvervullen bUdeofficië- HUvertelde WSM, dieer vervoer en speciaal over de openbaar l eo p e n i n g . problemen, dat deelaanheeftbijged r agen omdatde bus in eenbelangr ijk Deritverliep metenige gehaald. werd uithaarisolement Tjahet hetWestland vanuitstilstand watmoeilUk op gangkwam. vangoedeverbindingen metde datwaarschUn-Doorhetcreëren istenslotte ookaleenoudbeestje, g e w e n d op het nationasteden en aansluiting omliggende zalhet l U kn i e tv e elme e r i s,b o ve n dien hielpde WSMbUde ontwikkeling nietveelmeervoorkomen datde le spoorwegnet tegenwoordig vanhetWestland. enemancioatie buszovolzitmetoassaqiers. vv
8
Julvr
maart/ april1994
rurr r:,
W o e r d esnp ra ku i t d a t h e t b e stu uvan r het g e b ru i knemen u m e r gb l i jw a sme t h e ti n ": nieuwenaamvande bushalte diezichvoor *6ffir$\e *"{'lVmuseum bevindt.Hiervan werd eenpositief ,ilvr' "'"--" eff e c tv e r w a chvo t o rd e n a a msb e ke ndheid van hetmuseum, bovendien zouheteengoedezaak k ah e to p e n b a a z U na l sh e tp u b l i evi r rvoer ve naar hetmuseum zoukomen. '
I
gafdhr,VanWoerden Nadezekorteinleiding het woordaandhr.VanHartingsveldt dieeenkorthistorischbetooghieldoverhetopenbaar vervoer In hetWestland. Hierna onthulde dhr.Hoeben, vestigings-chef van Westnederland in DenHaag, hetnieuwe haltebord D SS EUM' . M E td a a r o d p e n a a m,WE S T L A N MU De ou d - s t a t i o n schkn e fs i p te nd a a rn ga e d rreën een l i n t d o o r ,w a a r n ao p e e n z w i e r i g ew i j z ed e Westnedeland-vlag opzrjviel en detentoonstelling wasgeopend. O n d ehr e tg e n o tv a ne e nh a p j ee n e e nd r a n k j e werddeexpositie bekeken doordegenodigden. Echteblikvangers warendetweegrotewandschilderingen diedoorNic Kortekaas speciaal voorde gemaakt tentoonstelling waren.Eentramtafereel de eersterit vanuitNaaldwijk wasde buszelfszo met hetstationvanNaaldwijk en eenbustafereel vol,dat allezitplaatsen bezetwarenen er in het o p h e tW i l h e l mi n a pte l eNi na a l d w U k. g a n g p an d o gv e r s c h i l l e nm d ee n s e n moesten k e e x p o s i t i e ) Ldd il. V a n a1 f 4 . 0 0u u r k o nh e t p u b l i e d bezichtigen. lntotaalzijner dezemiddag ongeveer 150personennaarnet museumver voer en d weerter uq D i em i d d a g z o ud e o u d eW S M - b uese np e n d e l - naarNaaldwUk of Wateringen. d i e n sot n d e r ho u d etunsse nN a a l d w UVk, er dilaan en Wateringen, Plein, waarbU er onderweg bUhet Al metalkunnen wemededoordegrotetoeloop W e s t l a n dMsu s e u m g e m a a k t s t e e d se e ns t o p s p r e k e vn a ne e ng e s l a a g ddea ge n e e nm o o i werd.Dereisnaarhetmuseum wasgratis: Vandit van leOin dezetentoonstelling. buitenkansje gemaakt. isdanookruimgebruik BU
maarï/ ap"jl1994
9
(Brl)GELOOF
W anneer de boter ber eiding mislukte, de k oei en gingendroogstaan, goed ging hetbierniet brouwen,danwasm enal snelgenegen om naarde bestuurders te gaanom eenof anderealsslecht bekend staande buurvrouw N o gi n 1 5 4 4zo u d e ne r b i jd e Wa a l br ug, aanteklagen wegens tussen 's-C ra ve n za n d e . NaaldwU e kn w a te rspoken zUn hekserU. executies, brandstapel, verdrinking w a a r g e n omeDna. alra ge e ng e va a rlUk en monster , Openbare bekentenissen maakhetWaalspook, op de loerom de onvoorzichtigedoorfolteringafgedwongen tegendewaanideeen voorbijgangers, moeilUk enwie diezichte dichtaandewaterkant- te weerstand keerde, liepgrotekans w a a g d e ni n, d e d i e p tete sl e u re nl n. d e donker e zichtegende heksenleer nachten konmenhemwelop de kantzienzetten. zelfalshekste wor denaangeklaagd, alw ashet hagelbui of nadatde O m s t r e e k18 s 5 8w e rde e nstre n g ew i nterdoor maarnaeenonverklaarbare plotseling wasoverleden. h e e l w a t m e n s e na l s e e n s t r a f v a n C o d buurman beschouwd. 0 n g e v e e1r 9 2 5z o uM a r i n u(sR i e nD) i j k s h o o r n Jaczn. zUneersteparanormale begaafdheid op 5 jarigeleeftUd hebbenontdekt.eenmanpakteeen stuktouw,knoopte datin eenschuur aaneenzolderbalk en hingzichop.Veertien dagenlaterzou gebeuren. hetwerkelijk Doorde eeuwenheenheeftbUgeloof de mensen doenhechten aantoverU, waarzegging, onheilsdagen,voortekenen, aande waarde vanmascotten. getallen, bepaalde het"afkloppen" en nietverget e n a a nh e kse nD. ei n h o u dw e rdste rkbeoaald f erd d o o rw a t i n e e nb e p a a l dt ei j d a l sg e l o o w omschreven endoor de bevolking werdaanvaard. C h r i s t e n ehne b b e ns o m sa l l en i e t - c h r i s t e l i j k e godsdiensten metafkeuring en minachting alsbUg e l o o fb e t i t e l de n d e e n e k e r kh e e f tw e l d e g e l o osf l e e rv a nd e a n d e r ek e r ka l sb i j g e l o o f gebrandmerkt. Inde17eenl6eeeuwspeelden hetgeloofenheksenin hetdagelUks levennetzo'ngroterolalshet geloofin Coden de duivel. Dattussenheksen en duiveleenverbondzoubestaan isechtereentoevoeging de heksenvervolging diepasindeí7e eeuwdoorde KatholiekeNaast kwamin onzeomgekerkwerdingebracht. vingin vr oeger tUdenookanderbijgel oof v eel T o td i et i j d wa se e nh e ksd o o rg a a ns ishetverhaal vandegoudenringdie eenar me voor.Klassiek oudevrouwdiebUvoorbeeld metkruiden wonoer- aaneendunnedraadbovende bollemoederbuik pleegde, lUke verrichtingen de ringlinksom, waarbU danwerd't geheid werdgeloofd hing.Draaide datzilzowelkongenezen eenzoon.Wildemenzekerzijnvaneenmeisje, alsziekmaken. zo luiddede intieme tip,danmoestdevrouwtUdens Devervolging vanheksen, aanwieeigenschappende geslachtsgemeenschap eenmutsopzetten... werdentoegeschreven ver halen m aarde aans taande die "nette"mensenniet Veelhokus- pokus behoorden te hebben, diendeom hetvolkin het moedermoestzelfonzinen waarheid vanelkaar g a r e etl e h o u d e n I. n d e h e k s e n w a aegn d e ziente onderscheiden. beruchte heksenprocessen warende bUgelovige voorstellingen Ende boeren, omtrentdeduivelbittereernst. zUlegdenhunlangesokken in een gesteld Deheksen werdenverantwoordelUk op de grondom de duivel entot kruisvoorde bedstee z o n d e b ogke ma a kt w a n n e evo r o rh e t menselUk u i t h e t h u i st e h o u d e nM . e e s t awl a sb o v e nd e paardestal vernuftonbegrUpelijke ziekten eenoudhoefUzer uitbraken. te vinden. zowelbU eenuitstemensen. alsbijdierenengewassen, nietalleen tegenbrandenveeziekte, miskramen en kendmiddel, s t e r f t ed i e he t e i n d ed e rti j d e nsn e ldichter bij maarooktegenallerlei kwadegeestelUke invloebrachten. oen.
10
maaft/ april1994
Kffifutuhrtu
'T LAND DeherenKallewiel Verbeek enVanderEykschre- Omdat er weinigindetuingedaan kanwordenzUn v e ni n 1 7 1 4 i nhu nb o e k B yzo n d earee nmer kin- w e m e t d e h e l ep l o e g( ' t v o l kv a nd e t u i n )h e t g e no v e rh e ta e n l e g g eva n nl a n d h u i zen, lustho- o u d eT u i n b o u w m u s e ua m l t h, a nw s a td a a rn o g p l a n t a g i e n ven, e n a e n k l e v e ncdiee r a e d edna' t staat,aanhetleeghalen om hette verhuizen naar 'h e tv o o r j a aby r u i tn e me n d h eko i du de n schr ael d e t u i n .N av e r l o o pv a nt i j d z a ld a a ra l l e se e n was,zelfstot den25sten Juny,wanneer dienagt plaatsje kr Ugen. Hetis neteenpuzzel. Hier m ee jaren ys nog in deslooten was'In hunbeschrijving om bedoel ikdatwealle vanhetbestaan vanhet jaarlUks in de openlucht,als- Tuinbouwmuseum overvloedig druiven steeds maarmateriaal hebben d ver gaar zodat ookdoorvervroeging in stook-en andere warme gespaaren d, nu bUvoor beel ded kassen voortte brengenkondenzijin genoemd wagens ondereenafdakkunnenstaan, de r i etjaartochdruiven vanvoorde murenen schuttin- mattenin deschuur kunnen endekisten en mangenoogsten. Wekunnen hieruit opmaken dathet denop zolder. Zestaanzovoorhetweqhalen als toenookhardkonvriezen en zelfslangook.Dus u E u r J v ) L \ l d d t t ) , wieweetwatonsnogte wachten staat. V e r d eirs h e te e ng o e d et i j d o m e e n r u i t e rt se repareren. 0p de vraagin hetvorigeinformatieln detuinzUnop hetogenblik weinigaktiviteiten,bulletin hebben weeenaantal vandezeramenin deweersomstandigheden latenhetniettoeom in onsbezitgekregen, maarnognietgenoeg, dusals degrondte werken. Doorde regenvandeafgelo- U nogeenstapeltje tegenkomt, denkdanaanons. p e nm a a n d en wa sd e g ro n dd o o rw e e kt vanhet OokgoedelUsten zUnwelkom. waterVoordeel vandatwaterisdatnu de grond 0 p d e v r c a go m b l o e m p o t t ei ns e c h tv r e s e l i j k m a k k e l ibj ke v r i e sD t ,ez o g e n a a m d he a li s i n d e goedgereageerd. WewillenhierbU met namede grond Daardoor grond breektde naverloopvan h e e rV a nd e L i n d eu i t H o n s e l e r s deinj kd e h e e r goedestructuur tUdkapot,zodateen ontstaat. Coeienbier uit NaaldwUk bedanken voorhungrote bUdrage hierin. Wehaalden bijVande Linde alleen tVqVplgvanpagina10) alzo'n2500bloempotten vaneenmaatop. 'Bïrtwbeschouwde menalgemeen alseenheksen Verder ookalleandere mensen bedankt, waarwe ,en'boze geesten afwerende kleur.Debuitenmu- van1Otot 100pottenperadr esophaald en. Nu renvande melkkelder werdenom dieredenwel hebben we pottengenoeg. Alleen alshetom nuleensgeblauwseld. Omstreeks 1910werdde piano potten,wittebloemkoolpotten en tom potten a l se e n ' d u i v e l s - i n s t r u mbeenst c" h o u wIdn.d e gaatziinwe nogwakker te krUgenZozienwetoch gereformeerden ogenvanChristelUk washethar- maardatde Westlandse bevolking meeleeft met ' du i ve l sd i nagn',d e resp juist dehistorische m o n i u me e n n raken tuin. o v e re e n"c i r ke l zadaegsg e l o o fs" .l1n9 41was in gereformeerde kringende doortrek-wc eenuit- lk hadpaseentweetaldamesop bezoek vanhet geloofof bUgeloof Hoogheemraadschap vinding vandeduivel...Toeval, Delfland inverband methun bUdr age aandetuin.Zehadden aleenpaa rk eer ln hetzichtvanhetjaar2000is naasthetgeloof, gevraagd om meete mogendoen,maarvanmijn hetvertrouwen datietswaaris,nogaltUd het bU- kanthadik dit wat latenversloffen. U weetwel. geloofaanwezig: bezoeken aanwaarzegsters of n: rovaunr I fLi iUr lU ua nr | 4z nv . h e l d e r z i e n de d enh, o ro sco oi n p d e kra n en t vr ij- Maarde dameswarenboostoenze kwamen. zie d a gd el 3 ee e no n g e l u ksd a g . danm aareensom tweedamesuit Delftw i j ste s Av o n d se e nzw a rteka to ve rstra a b t etekent makendatzedatnietmoetenzijn,en zekerniet o n g e l u ks.c h oe n eonp ta fe l :7 j a a rá tÍïto€; Zout op mU.MoetU nagaan, we stonden voorde poort Í T ' r o r s er uf lz: i e's ; ma a n d a gvissi ted, e h eleweek vandetuindit te bespreken toeneenvandetwee visiteeneenzondagse steekhoudtgeenweek!Je zeidatzenieteensbehoefte hadom detuineven b r e e ket e ns p ie g edl ,a tw o rd tTi a a rve rdr ieten te bekUken. ïoenzeweggingen warenzevoldaan, e l l e n d eE, nl o o pn o o i to n d e re e nl a d d edr o o r , omdatze zichnietkondenbedenken datzoiets w a n td a tb r e n get v e n e e nosn g e l u k .U. .w e e te r mooiszodichtbUkonziin.Ze vondenhetprachtig waarschUnlUk nogwelmeerl allemaal. of zein FrankrUk warengeweest, wantzo geloof= BUgeloof, ongeloof, Wiezalhetzeggen deedhetvoor. lk zei,mevrouwtje, noubenU in 't Westland van J .U b i c o m vroeger, mooihe. Àa
aaaa+
maart/ april1994
À-^Ê
i^
11
ele D o o r n e n b u r2g1 ,P o s t b u s1 2 0 , 1 1 2 0A CL a n d s m e e r
23581 tel02908
fax02908 25582
maart/ april1994
NSTELLIN GSNIEUWS,t TENTOO
geleden Op17maart1994is hetprecies 350Jaar d a td e O r a n je p o l daearnd e Ma a sd U wker dinged i j k t .D eSt a t en va nH o l l a nve d rl e e n d en namelUk op 17 maart1644aande PrinsvanOranje octrooi 'o m m et e b e d i j ckeene n i g eb u yte n g or sen van srJne aengewasschen intHoenderlant". E e nw e r k g r o eopn d e rl e i d i nva g ni n i ti a tiefnem er Jac.deJongAzn.zaltergelegenheid vanditjubile u me e nk l e i n e te n to o n ste l l i n i ngri ch ten in de p l a a t s e l URkaeb o b a nd ki eh i e rvo owr e l willend de ruimteter beschikking heeftgesteld. D eb e d o e l i nigse e nb e e l dte g e ve nva nenkele m a r k a n tpeu n t e nu i t d e g e s c h i e d e nhi se ;tj a a r 1 6 4 4 w a a rdi n e p o l d eirsa a n g e l e g d ,h etlaar 1712 waarin de bekende kaartvanKruikius isgemaakt in o p d r a c hvt a n h e t H o o g h e e m r a a d s c h p van D e l f l a n dh,e tj a a r1 8 2 0b i j h e to n tsta avnanhet kadaster, en het Jaar1919.Ditwashetjaardatde polderin eengrootaantal percelen werdverkocht pachters aande enandere ingezetenen. Vanaf dat momentbegonzichde huidige dorpskern te ontwikkelen, Hetstreven isom deexpositie in maartte openen. per s D ep r e c i e zdeatu mza ln o gi n d e re g i o nale gemaakt. bekend worden Voornadere inlichtingen : Jac,deJong,tel.01745- 15408.
OPROEPVOOR TOEZTCHTHOUDERS INHETMUSEUM AlsU onskomthelpenwordtU de eerstepeiióde doorvr ijwitligeren s medewer keringew s er k t, z o d a tU d a n v o l l e d i go p d e h o o g t ew o r d t gebracht vanalfevoorkomende museumzaken. U kuntzichaanr nelden bij het museum( U74A21O84, Tonlmmerzêeli of bUde coórdinatoi van de toezichthouders lO1V45^14478; Cobyvander Maref), AlsU zichàanmeldt ishet niêtzo datUelkezater dagof vrljdagmoetopdraven, Eenkeerpertwee wekenof eenkeerpermaandisookgbed. maart/ april1994
13
