April 2014
Gebiedsanalyse Amstel III / ArenAPoort
Strategie en Beleid Stadsdeel Zuidoost
1. Naam Stadsdeel Zuidoost, gebied Amstel III / ArenAPoort
1
2. Algemene beschrijving Amstel III is een belangrijk werkgebied binnen en voor de metropoolregio Amsterdam. ArenAPoort is naast werkgebied tevens winkel-, evenementen- en uitgaansgebied met regionale en zelfs landelijke uitstraling. Het totale gebied is qua bedrijvigheid en werkgelegenheid de derde werklocatie van Amsterdam. Er zijn relatief veel bedrijven in de sectoren zakelijke dienstverlening, medisch/zorg, logistiek en techniek, automotive, facilitaire diensten, ict, hotellerie, entertainment, industriële productie 1 en detailhandel (PDV/GDV ). Het gebied is één van de belangrijkste economische motors van de stad, het trekt maar liefst ruim 16 miljoen bezoekers per jaar die er uitgaan en winkelen. Er werken bijna 50.000 mensen. Het gebied is goed bereikbaar, zowel met de auto, als met trein, metro en bus. Centraal gelegen aan de A2 en A10 biedt het aan de bedrijven bovendien een uitstekende prijs- kwaliteit verhouding en een geavanceerde digitale infrastructuur. Met uitzondering van ruim 500 kleinschalige sociale huurwoningen boven en naast winkelcentrum Amsterdamse Poort, en 170 studentenwoningen bij de HvA, wordt er nauwelijks gewoond in het gebied. Net als andere (grootschalige) kantoorlocaties in Nederland kent ook dit gebied echter leegstand, vooral in Amstel III. Voor Zuidoost biedt het gebied (groot)stedelijke winkel- en uitgaansvoorzieningen voor de bewoners en kansen in de zin van werkgelegenheid, stages, opleidingen en spin-off van de aanwezige functies en bedrijvigheid. De ontwikkelingen in en kansen van Amstel III en de ArenAPoort zijn dusdanig met elkaar verweven dat het stadsdeel dit gebied – in tegenstelling tot de indeling die door de stad gehanteerd wordt – als één geheel en apart gebied benadert. Dit gebied onderscheidt zich nadrukkelijk van de andere drie woongebieden in Zuidoost. De separate benadering en aanpak geeft de meeste en grootste mogelijkheden om de kansen die er zijn in samenspraak met de partners, optimaal te benutten. ArenAPoort ArenAPoort maakt formeel deel uit van Amstel III maar wordt hier, gezien het eigen karakter, even apart uitgelicht. Het gebied rond station Amsterdam Bijlmer ArenA, staat vooral bekend als belangrijk entertainment en leisure gebied met iconen als de Ziggo Dome, Heineken Music Hall, ArenaPark en de Amsterdam Arena en AJAX. Er zijn ruim 400 evenementen per jaar, soms gelijktijdig: op 30-032014 vonden zes evenementen plaats waar 100.000 bezoekers op af kwamen. Dit is probleemloos verlopen maar evident is dat dergelijke evenementen en dit soort topdagen forse druk op het gebied leggen en een gedegen aanpak vergen (zie ook bij ‘trends en ontwikkelingen’). Bovendien is het een goed lopend kantorengebied met ca. 200.000 m2 kantoren waaronder een aantal hoofdkantoren zoals die van ING, Deutsche Bank en Nuon Vattenfall. Rond de Amsterdam ArenA zijn de grootschalige winkels (o.a. Mediamarkt, Decathlon) en de Villa ArenA met perifere detailhandel gericht op wonen. Er zijn horecavoorzieningen, hotels en de drukst bezochte Pathé bioscoop van de regio. Omdat dit gebied, naast het historische stadscentrum, het tweede uitgaanscentrum van Amsterdam is en als visitekaartje voor uitgaanspubliek moet functioneren is voor dit gebied binnen de gemeente afgesproken dat er extra wordt geïnvesteerd in een hoog kwaliteitsniveau van (het beheer van) de openbare ruimte. De Hogeschool van Amsterdam en het ROC hebben er beide flinke locaties. Winkelcentrum Amsterdamse Poort is het stadsdeelwinkelcentrum met kleinschaligere veelsoortige detailhandel, horeca en drie dagen per week markt.
1
PDV/GDV= Perifere detailhandelsvoorzieningen / Grootschalige detailhandelsvoorzieningen
Overig Amstel III De ca. 600 meter brede kantorenzone langs het spoor telt bijna 720.000 m2 bruto kantorenoppervlak. Meer dan 300 bedrijven zijn hier gevestigd in 120 gebouwen. Een aantal grote bedrijven heeft er het (Europese) hoofdkantoor (bijvoorbeeld Cisco). Zowel hoogwaardige kennisbedrijven als dienstverlenende bedrijven zijn te vinden in Amstel III. De leegstand (circa 27%) is behoorlijk, net als in de rest van Amsterdam en Nederland. Deze leegstand – waarbij 13 gebouwen geheel leegstaan en er voor de rest verdiepingen in panden leeg staan - biedt ook kansen, daar komen we later op terug in dit stuk. Het Academisch Medisch Centrum grenst aan Amstel III. De aanwezigheid van dit ziekenhuis met de medische faculteit van de UvA (onderzoek en onderwijs) maakt, tezamen met de ruimte die Amstel III (nog) biedt voor nieuwe ontwikkelingen, dat het gebied kansrijk is als ‘medische, technische en wetenschappelijke HUB’.
3. Opvallende verschillen in positieve of negatieve zin in het gebied ten opzichte van het 2 Amsterdams gemiddelde . De opvallendste afwijking t.o.v. veel andere Amsterdamse gebieden is dat dit gebied een werkgebied is met weinig bewoners en zoals gezegd één van de grootste evenementen- en uitgaansgebieden van 3 de gemeente Amsterdam en Nederland . Vanwege de kleine aantallen, het bijna niet voorkomen van analyse-thema’s als ‘werk en inkomen’ en ‘jeugd en onderwijs’ worden deze onderwerpen niet behandeld in deze paragraaf. Vanuit het perspectief van een zelfdragende en zelfrealiserende samenleving functioneert het gebied deels als proeftuin van publiek private samenwerking. De ontwikkeling van delen van het gebied zijn in publiek private samenwerking (PPS) tot stand gekomen en ook het managen van de grootschalige evenementen gebeurt via een PPS-constructie. 3.1 Bewoners gebiedcode gebiednaam
T
Am sterdam
T92
TS15
Am stel III Am stel III Zuidoost (excl. / Bullew ijk Arena)
TS17
TS09
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
aantal inw oners
799.442
83.743
236
229
7
aantal huishoudens
431.370
42.509
86
80
6
911
18,2
22,0
34,3
35,4
0,0
14,8 7,6
% 0-17 jaar
Bewoners
STAD
1.417
8,8
10,9
2,1
2,2
0,0
% 65+
11,6
9,9
3,0
3,1
0,0
8,9
% niet-w esterse A'dam m ers
34,9
64,0
46,6
46,7
42,9
74,3
% eenoudergezinnen % nieuw e stedelingen
9,1
17,6
1,2
1,3
0,0
12,7
29,0
10,8
23,7
23,1
42,9
15,5
% 4-12 jaar
In Amstel III/ArenAPoort wonen iets meer dan 1600 mensen. De groep bestaat uit veel minima huishoudens (minimahuishoudens in de Amsterdamse Poort en studenten). Het aandeel niet-westerse Amsterdammers is 10% hoger dan het gemiddelde in Zuidoost en 40% hoger dan het gemiddelde in Amsterdam. Het hoge percentage bewoners jongeren in Amstel III wordt verklaard uit het feit dat jongeren die in de jeugddetentie zitten worden meegerekend als bewoners.
2 NB. Er zijn nog geen totaalcijfers voor het gehele gebied Amstel III en ArenAPoort beschikbaar. De cijfers voor het totale gebied zijn terug te vinden in de kolommen T 92, Amstel III / Bullewijk (dat is een optelling van kolom TS15 Amstel III excl. Arena en TS17 Arenagebied) en TS09, Amsterdamse Poort / Centrumgebied. 3 Als gevolg daarvan zijn er weinig O&S cijfers uit de stedelijke tabel te gebruiken en is voor zover voorhanden aanvullende statistiek gebruikt om de opvallendste afwijkingen te benoemen.
3.2 Wonen gebiedcode gebiednaam
STAD Am sterdam
aantal w oningen
T92
TS15
Am stel III Am stel III Zuidoost (excl. / Bullew ijk Arena)
TS17
TS09
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
397.022
36.662
13
13
.
495
46,1
61,6
0,0
0,0
.
100,0
€ 152.684
-
% sociale huur
Wonen
T
gem iddelde WOZ-w aarde
€
243.970
gem iddelde WOZ- w aarde / m 2
€
3.142
% grote w oningen (>80m 2) % goedkope huur (< EUR 425)
€
1.911
34,2
46,7
84,6
28
18
.
.
.
€
118.964
.
.
€
1.997
84,6
8,7
De weinige bewoners wonen bijna uitsluitend boven winkelcentrum Amsterdamse Poort. Dit zijn allemaal sociale huurwoningen, die vrijwel allemaal tot één en hetzelfde complex behoren(495). Ook zijn er 170 studentenwoningen naast de HvA (deze ontbreken overigens in de tabel). Tot de ‘bewoners’ van Amstel III worden naast de jongeren in de jeugddetentie ook de antikraak bewoners geteld. Dat verklaart de relatief grote omvang van de woningen. 3.3 Bedrijvigheid gebiedcode gebiednaam totaal aantal vestigingen totaal aantal w erkzam e personen
Bedrijvigheid
STAD
T
Am sterdam
T92
TS15
Am stel III Am stel III Zuidoost (excl. / Bullew ijk Arena)
TS17
TS09
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
95.832
5.458
1.162
1.051
111
283
482.714
62.557
39.840
37.524
2.316
8.238
49.295
2.550
58
58
% ZZP'ers
51,4
46,7
5,0
5,5
0,0
13,4
aantal w erkzam e personen/ 1000 inw . aantal w erkzam e personen/ 1000 inw .
604
747
168.814
163.860
330.857
5.814
604
747
.
.
.
5.814
aantal ZZP'ers
-
38
Uit de cijfers in 3.3 blijkt dat dit gebied werkgelegenheid biedt aan veel mensen: er werken bijna 50.000 mensen. Deze mensen wonen grotendeels niet in Zuidoost, ze komen hier om te werken. De mensen die in Zuidoost wonen, vinden er in beperkte mate een baan. Net als in de rest van Amsterdam staan er ook in ArenAPoort/Amstel III kantoren leeg. In Amsterdam is de leegstand gemiddeld 17%. In Amstel III bedraagt de kantorenleegstand per januari 2014 ca 27%; dat is beduidend hoger en vergt dus aandacht. Dit percentage is ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van de drie voorgaande jaren. In absolute zin gaat het om ca. 200.000 m2 leegstand (in Amsterdam staat in totaal ca. 1,3 miljoen m2 kantoorruimte leeg). 13 van de 120 panden staan volledig leeg, verder gaat het om gedeeltelijke leegstand (op verdiepingen). ArenAPoort kent wel leegstand (o.a. Frankemaheerd, Margriettoren) maar zat in 2011, 2012 en 2013 landelijk gezien bij de top qua kantoormeteropname, d.w.z. dat veel leegstand is gevuld (o.a. met komst Deutsche Bank, ING, Peugot/Citroën en Nuon). De kantoren en bedrijven die er zijn gevestigd zijn in een aantal sectoren sterk vertegenwoordigd, zie de algemene beschrijving. Daarbij is het aantal (inter)nationale hoofdkantoren dat in het gebied is gevestigd opvallend, o.a. Cisco, Mc Donald’s, V&D, Bijenkorf, Huawei, Intralocks, Praxis, Deutsche Bank, ING, DAS rechtsbijstand, Peugot/Citroën en Nuon. Ook is een aantal kantoren weggetrokken uit het gebied, waar onder ABN en HEMA. Bovendien is opvallend het grote aantal (recent geopende of nog te openen) hotels. Het gebied is naast kantorengebied ook ict-hub (knooppunt dataverkeer, glasvezel, datacenters). 3.4 Leefbaarheid en veiligheid Het gebied rondom de ArenAboulevard is een gebied dat veel bezoekers trekt. Dit brengt zijn eigen problematiek mee op het gebied van veiligheid -specifiek ook bij voetbalevenementen- en biedt uitdagingen i.r.t. het beheer van de openbare ruimte. Dit vraagt om extra voorzieningen, kwalitatief hoogwaardig en intensief beheer, veiligheidsmaatregelen en management van het gebied, bijvoorbeeld in relatie tot (meerdere) grootschalige evenementen die tegelijkertijd worden gehouden (onder meer crowd management). Crisisbeheersing is een ander belangrijk aspect. Samen met
veiligheidspartners en bedrijven in het gebied is met het stadsdeel in 2013 een crisisorganisatie opgezet welke de komende tijd verder wordt geprofessionaliseerd. Er zijn van dit gebied geen cijfers voorhanden uit de dataset die O+S geleverd heeft voor de gebiedsanalyses. Het stadsdeel beschikt over gegevens waaruit blijkt dat zakkenrollerij, auto-inbraak en drugscriminaliteit relatief veel voorkomen. Deze zaken zijn voor een groot deel gerelateerd aan evenementen. Uit externe metingen van de openbare ruimte van de aspecten schoon en heel blijkt dat een hoog kwaliteitsniveau van beheer wordt gehaald in ArenAPoort. Voor de rest van Amstel III geldt het beheerniveau ‘sober’. In delen van Amstel III is sprake van achterstallig onderhoud; hier is het beeld slechter. De ambitie om het gebied te doen verkleuren van functie brengt ander gebruik met zich mee, wat vraagt om een andere (hogere) kwaliteit van beheer dan de huidige norm. In de Amsterdamse Poort moet de ‘openbare ruimte’ bij de woningen (op het dak van de winkels en garages) nodig worden vernieuwd. Gezien de uitzonderlijke en complexe stedenbouwkundige en technische constellatie (openbare ruimte op een dak), is dit een fors en kostbaar project. 3.5 Milieu en (volks)gezondheid: Luchtkwaliteit Amstel III In het gebied is een fors aantal grootverbruikers van energie gevestigd, zoals het AMC, de datacenters en de Amsterdam Arena. Ook het verkeer op rijkswegen A2 en A9 zorgen voor een hogere uitstoot. Met een uitstoot van ruim 24 miljoen kg CO2 per jaar stoot dit gebied na het westelijk havengebied de meeste CO2 uit van Amsterdam. Omdat het een werkgebied betreft is dit enerzijds te verklaren, anderzijds ligt er een uitdaging om te zien in hoeverre op een slimme manier met energieverbruik en uitstoot kan worden omgegaan.
4. Trends en ontwikkelingen in het gebied De ontwikkelingen in het gebied worden (nog) meer dan elders in het stadsdeel bepaald door nationale trends en ontwikkelingen in het economisch speelveld. 4.1 Trends Het Nieuwe Werken Flexibel werken, zowel qua werkplek als qua werktijden, doet steeds meer opgeld in het moderne werkgevers- en werknemersschap. Flexwerken leidt er onder andere toe dat er minder vierkante meters per werknemer nodig zijn en dat de werkplek kwalitatief hoogwaardig is. Dit vraagt om andere vormen van werkplekken en ruimtes die flexibel kunnen worden ingezet en om aanvullende functies naast het werk in de omgeving (sport, ontspanning, horeca, kinderopvang, winkels, etc.). Mensen werken meer thuis of ergens anders, er zijn meer ZZP’ers en het personeelsbestand is flexibel. Deze trend is bijvoorbeeld terug te zien in de kantoorinrichting van nieuwe kantoren zoals Nuon, Het Nieuwe Kantoor en het Atlas complex en het feit dat de kantoren rond ArenAPoort beter verhuurbaar zijn dan meer zuidelijk gelegen kantoren in het deel Amstel III dat meer monofunctioneel van opzet is (d.w.z. dat er nauwelijks andere voorzieningen zijn dan kantoren). Ook verklaart deze trend voor een klein deel de leegstand in het gebied. Duurzaamheid en innovatie Het thema Duurzaamheid is een maatschappelijk breed gedragen ontwikkeling en ambitie. Niet alleen op het gebied van energie, groen en milieu, maar ook daarbuiten. De trend van duurzaam omgaan met energie, de omgeving en het milieu is ook voor dit gebied belangrijk. Ook in Amstel III/ArenAPoort vraagt duurzaamheid steeds slimmere en innovatievere oplossingen in het omgaan met de omgeving en gebouwen. In het gebied wordt hier ten dele op ingespeeld zoals bij ArenA, Nuon, Cisco en AMC. Hier liggen verdere kansen. Daarnaast is een trend dat een bewustwordingsproces gaande is op het gebied van voedsel en voedselproductie. Mensen willen graag weten waar hun voedsel vandaan komt en dat de bijbehorende voedselketen een zo min mogelijke print achterlaat op de wereld. Dit houdt in
dat bijvoorbeeld urban farming een meer prominentere rol gaat krijgen in productie van voedsel. Ook hier liggen kansen voor het gebied. De projecten uit het programma Oogst van de Floriade spelen op beide trends in, o.a. met een project bij Hoekenrode en mogelijk bij AMC met tuinbouw op eigen terrein i.s.m. bewoners uit Zuidoost. Daarbij is er in het gebied een belangrijkere trend gaande ten aanzien van innovatieve ontwikkelingen en kennis, niet alleen op het vlak van duurzaamheid maar ook op technologisch vlak zijn er veel vernieuwende initiatieven. In het gebied zijn bedrijven en instellingen gevestigd die zich hier specifiek op toeleggen, zowel in de ICT als in het medische (onderzoeks)cluster rond en veroorzaakt door de aanwezigheid van het AMC, zoals het initiatief om hier kennisinstituut Amsterdam Institute for Health and Technology te vestigen (zie paragraaf 5). Leisure Vrijetijdsbesteding is een economische sector van belang, zeker voor dit gebied. In deze individualiserende maatschappij zoeken mensen steeds meer naar vermaak, vernieuwing en beleving. Dit wordt alleen maar versterkt door het digitale tijdperk en de daarmee samenhangende technologieën. Dit stelt eisen aan bijvoorbeeld detailhandel. Het is een voortdurende zoektocht naar concepten die zichzelf keer op keer opnieuw uitvinden en daardoor aansprekend blijven. Het verklaart o.a. de aantrekkingskracht van het evenementengebied ArenAPoort, van de aantrekkingskracht van een bedrijf als de MediaMarkt maar ook het succes van het kantoorconcept van Atlas ArenA waarin gezocht wordt naar de mogelijkheden om de werkplek interessant te maken door een community achtige omgeving van te maken met bijvoorbeeld kleine evenementen. 4.2 Ontwikkelingen Meer evenementen, meer bezoekers, meer hotels, meer horeca Het gebied blijft in ontwikkeling. De druk op het gebied, in de zin van aantal bezoekers en gebruikers van de openbare ruimte, het OV en de voorzieningen, is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Dat komt de laatste tijd door een grote toename van het aantal evenementen in ArenAPoort met de komst van de Ziggo Dome en toename van activiteit bij de andere evenementenvoorzieningen in het gebied, maar ook door een hoge kantooropname in ArenAPoort. Deze ontwikkeling leidt tot meer horecagelegenheden en meer (nieuwe) hotels. In het gehele gebied zijn recentelijk drie hotels geopend en er komen er de komende tijd nog tenminste vijf bij. In de toename van het aantal hotels en horeca liggen kansen voor aansluiting vanuit de arbeidsmarkt in Zuidoost. Meer bezoekers optimaal niveau van schoon-heel-veilig en bereikbaarheid De hoge en verder toenemende gebruiksintensiteit vraagt om continue aandacht voor de bereikbaarheid en verkeersveiligheid van het gebied (o.a. regie op evenementenverkeer, fysieke maatregelen, de Zuidtangent), crowdcontrol en specifieke veiligheidsmaatregelen. Vanwege de gewenste grootstedelijke uitstraling van de voorzieningen in ArenAPoort en de hoge gebruiksintensiteit tijdens evenementen wordt ingezet op een hoogwaardig kwaliteitsniveau van het beheer van de openbare ruimte. Qua veiligheid wordt voorts ingezet op maatregelen die bijdragen aan een verbetering van de subjectieve veiligheid om het verblijfsklimaat verder te verbeteren. In de Amsterdamse Poort blijft de subjectieve veiligheid (de beleving van mensen) nog achter bij de objectieve veiligheid (feitelijke situatie). Dit is ook belangrijk in Amstel III op transformatieplekken waar bijvoorbeeld woningen komen en bij de hotels, evenals rond het AMC. In de Amsterdamse Poort wordt tot slot ingezet op veilig ondernemen en winkelen. Transformatie en ‘verkleuring’ van (het) kanto(o)ren(gebied) Verkleuring van het gebied met andere functies dan sec kantoren en bedrijven worden ingezet als strategie om het gebied aantrekkelijker en toekomstbestendiger te maken. Leegstaande kantoren worden (soms) ingevuld met nieuwe (flexibele) kantoorconcepten of getransformeerd naar andere functies. De meeste transformaties zijn van kantoorbestemming naar hotel. Daarnaast is op een
aantal plekken de transformatie naar studentenhuisvesting bijna gerealiseerd. Ook is er soms een omzetting van kantoor naar meer een bedrijfsmatige of sociaal maatschappelijke invulling, zoals de vestiging van een kerk in een voormalig kantoor. Er vinden ook deeltransformaties plaats waarbij het kantoorconcept wordt aangevuld met en daardoor versterkt door andere functies zoals kinderopvang, sport en horeca bij Atlas, een hotel en horeca bij Nieuw Amsterdam/ Nuon, een bibliotheek en culturele instelling in Frankemaheerd en horeca bij het kantoor van Caransa. Het stadsdeel faciliteert deze ontwikkelingen o.a. met het initiatieventeam, erfpacht, bestemmingsplan en door investeringen in de kwaliteit en uitstraling van de openbare ruimte. De openbare ruimte in het gebied moet passen bij de veranderende functies en veilig en aantrekkelijk worden gemaakt voor gebruik. Dit geldt vooral ook voor de routes voor langzaam verkeer. Hier ligt een forse opgaaf voor de komende jaren (o.a. bij Frankemaheerd, Holendrecht Center, voormalig CERN kantoor, overige te transformeren panden Amstel III). Zo wordt de openbare ruimte in de spoorzone in Amstel III en Molenwetering heringericht, evenals de openbare ruimte Schepenbergweg, vernieuwing Meibergdreef en een nieuwe verbindingsweg bij het A&O hostel, Ook wordt de inrichting van het maaiveld van Frankemaheerd veranderd om het beter aan te laten sluiten bij de nieuwe functies. Daarnaast wordt met marktpartijen gesproken over zelfbeheer (ZuidoostZuid). Zelfbeheer is in toenemende mate voor de gebruikers ook een middel om tot meer diversiteit (vooral groen) en identificatie met het gebied te komen (branding and signing).
Retail De afgelopen jaren is het aantal vierkante meters retail in Amstel III verder uitgebreid (PDV Gamma, LeenBakker, WoonXL, etc). Tegelijkertijd heeft ArenAPoort te maken met toenemende leegstand van de winkels. De leegstand in Villa ArenA is behoorlijk. Als gevolg daarvan is de eigenaar bezig om een nieuw concept te ontwikkelen dat niet alleen leunt op woninginrichting. In winkelcentrum de Amsterdamse Poort is het winkelvastgoed deels vernieuwd. Ook hier zijn sinds 2013 de gevolgen van de economische crisis merkbaar. De leegstand van winkelruimten is toegenomen tot het landelijke niveau terwijl er daarvoor nauwelijks sprake was van leegstand. Een speciale opgave is het versterken van de warenmarkt op het Anton de Komplein.
5. (Nog meer) Kansen voor het gebied Veel ruimte voor Ontwikkelingen Binnen het gebied is er zowel in letterlijke als figuurlijke zin ruimte: fysiek in de vorm van kavels in Amstel III en leegstaande gebouwen en op termijn door extra areaal wanneer de A9 overkapt wordt; en figuurlijk in de vorm van ruimte op het gebied van regels. Veel is mogelijk en de ruimte voor experimenten is groot. Dat kunnen experimenten zijn op het gebied van evenementen, om te ondernemen en om fysieke ruimte anders te gebruiken. Er zijn daarmee volop kansen voor nieuwe functies en tijdelijke functies. Denk bijvoorbeeld aan proeftuinen voor nieuwe woonconcepten (bijvoorbeeld de huidige initiatieven voor studentenhuisvesting; het concept van het GreenNest Hotel), urban farming, innovatieve bedrijven, maar ook ambachtelijke bedrijvigheid die niet (goed) in een woongebied past. Daarbij liggen er tevens kansen in het verbeteren van de routing binnen het gebied, de creatie van verblijfsplekken (zoals Hoekenrode en ArenAPark) en een aantrekkelijke openbare ruimte passend bij de functies in het gebied. Verlengen van de dag Momenteel zijn bezoeken aan ArenAPoort vooral doelgericht: men gaat naar een concert of naar de bioscoop of komt er om te winkelen. Er vindt beperkt combinatiebezoek plaats. Met de toename van het aantal bezoekers in ArenAPoort en de kracht van huidige en nieuwe voorzieningen in het gebied, liggen er nog verder in te vullen kansen voor het ‘verlengen van de dag’. Dit is onder andere wenselijk vanuit de gewenste spreiding van bezoekers bij evenementen, bevordering van werkgelegenheid en economie en de levendigheid in het gebied.
Nieuwe en/of innovatieve verbindingen van bedrijfsleven en hoogwaardige kennis Kansen schuilen ook in het faciliteren en stimuleren van de verbinding tussen bedrijfsleven en kennis op het gebied van (bijvoorbeeld) automotive, digitale infrastructuur, zorg en gezondheid, maar ook van duurzaamheid en voedsel (en gezondheid). Doel is dat er een vestigingsklimaat ontstaat waarbij nieuwe bedrijvigen, mensen met goede ideeën en ondernemers met lef zich juist in in dit gebied willen vestigen. De bestaande hoogwaardige kennisbedrijvigheid biedt hiervoor de basis en kan dit als partner helpen meestimuleren en van profiteren en een aantrekkende werking hebben op andere bedrijvigheid, bezoekers en potentiële nieuwe bewoners. In het gebied zijn tal van voorbeelden te noemen van innovatieve ontwikkelingen. Daarbij wordt soms ook samengewerkt met de gemeente, zoals bij de recentelijk gesloten innovatieconvenant tussen gemeente Amsterdam en de Amsterdam ArenA. The Amsterdam Institute for Health and Technology Er is een initiatief om een nieuw kennisinstituut op het gebied van innovatieve ontwikkelingen in de zorg- en gezondheidsector in Amstel III te vestigen n.a.v. een prijsvraag van de gemeente (tweede prijswinnaar). Dit aan het AMC, Duke University, UvA en aan kennisinstellingen en bedrijven verbonden instituut, is op zich een aanwinst voor het gebied. Het kan ook een belangrijke impuls zijn voor nieuwe bedrijven die zich bezig houden met innovatie van gezondheidszorg en technologie. Het stadsdeel neemt de rol in van facilitator en stelt zich pro-actief dienstverlenend op. Juist door de ruimte (zie hierboven) die het gebied letterlijk en figuurlijk biedt kan het gebied extra aantrekkelijk zijn voor ondernemers en bedrijven en kan een goede spin-off ontstaan. Congressen De drie kansen die hierboven beschreven staan vormen de basis voor een andere kans: die van het hosten van congressen. Hoogwaardige kennisinstituten en bedrijvigheid gaan vaak samen met kennisuitwisseling, op nationaal en internationaal niveau. Aantrekkelijke locaties voor de benodigde congresruimte zijn er volop in dit gebied, ook nog te creëren. Er komen steeds meer hotels in de nabijheid van deze locaties en evenementenlocaties kunnen hiervoor ook worden ingezet. Tezamen vormen zij een belangrijke randvoorwaarde tot het trekken van meer bezoekers naar het gebied. Amsterdams’ proeflab voor duurzaamheid en energie Er liggen kansen op het gebied van duurzaamheid en innovaties in de energiesector. Er ligt een sterke basis in dit deel van de stad op het gebied van energie: een van de grootste Nederlandse energiepartijen heeft er haar (hoofd)kantoor, de energie-infrastructuur is zeer goed en het energieverbruik zeer hoog wat tot zeer hoge kosten voor de gebruikers leidt. Tezamen met de noodzaak om te herinvesteren in en het transformeren van bestaand vastgoed kan een vliegwiel in gang gezet worden. Dit geeft aanleiding waarom Zuidoost en specifiek Amstel III / ArenAPoort het proeflab van de stad kan worden op het gebied van innovaties in duurzaamheid en energie. Daarbij zijn er partijen in het gebied die zich op dit vlak willen inzetten: de Amsterdam ArenA is hier voorloper in met de ontwikkeling van allerlei duurzame oplossingen zoals het bedekken van het dak met zonnepanelen. De gemeente heeft een zgn. Green Deal met de ArenA gesloten waarin wordt samengewerkt aan deze oplossingen. Campusontwikkeling De introductie van (studenten)wonen in het gebied brengt verdere verlevendiging met zich mee. De dubbelslag van de aanwezige onderwijs- en kennisinstituten en de daarmee gepaard gaande aantallen studenten die vrijwel dagelijks in het gebied zijn, en een toenemend aantal studenten dat hier ook in een campusachtige setting woont, brengt een spin-off teweeg van nieuwe functies als horecavoorzieningen en onderwijs- en jongeren gerelateerde bedrijvigheid. Die vervolgens weer leidt tot een grotere aantrekkelijkheid van het gebied waardoor er weer mensen (studenten) op af komen. De potentiele vliegwielwerking van deze ontwikkeling willen we als stadsdeel graag stimuleren en faciliteren.
Verbindingen woongebied Zuidoost met werk-, entertainment en transformatiegebied Amstel III Er liggen kansen om nog meer verbindingen te leggen tussen het woongebied van Zuidoost en het werkgebied van Amstel III. Letterlijk zit dit in het maken van goede routes tussen het woon- en werkgebied. Figuurlijk zit dit bijvoorbeeld in de kansen die het gebied biedt voor aansluiting van de potentiële arbeidsmarkt in Zuidoost. Ook op het vlak van onderwijs en stages zijn deze verbindingen te leggen. Daarbij (werk en opleiding) is een koppeling te leggen met het feit dat steeds meer bedrijven invulling willen geven aan sociaal maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Met de functionele verkleuring van Amstel III zal er ook op functioneel vlak meer uitwisseling kunnen en moeten ontstaan met het woongebied, bijvoorbeeld bij Heesterveld waar aansluiting kan worden gezocht tussen de lokaal te ontwikkelen horeca aan de ene kant van het spoor en de komst van een hostel in een voormalig kantoorpand aan de andere kant in Amstel III. Op cultureel vlak is meer uitwisseling mogelijk om verbindingen aan te gaan tussen de culturele instellingen met de grote uitgaansvoorzieningen (samenwerking in programmering, doorgroeien lokale talenten, maar ook grote sterren die zich willen inzetten in Zuidoost voorafgaand aan een concert). Samenwerking Er zijn kansen op het vlak van ‘verbinding’ en samenwerking tussen bedrijven en tussen bedrijven en overheid. Amstel III kan dienen als proeftuin voor deze samenwerkingsverbanden teneinde de gezamenlijke ambities te bestendigen daar waar zich de kansen voordoen (zoals bij de positionering en marketing van het gebied, verdere ontwikkeling van het gebied, samenwerking bij evenementen, beheer, etc.).
6. Bijlage: Indicatoren uitgesplitst in de door het stadsdeel gehanteerde indeling binnen de 27 wijken); cijfers van O+S NB. Er zijn nog geen totaalcijfers voor het gehele gebied Amstel III en ArenAPoort beschikbaar. De cijfers voor het totale gebied zijn terug te vinden in de kolommen T 92, Amstel III / Bullewijk (dat is een optelling van kolom TS15 Amstel III excl. Arena en TS17 Arenagebied) en TS09, Amsterdamse Poort / Centrumgebied. 1. Bewoners gebiedcode gebiednaam
STAD Am sterdam
T92
Am stel III Zuidoost / Bullew ijk
TS15
TS17
TS09
Am stel III (excl. Arena)
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
aantal inw oners
799.442
83.743
236
229
7
aantal huishoudens
431.370
42.509
86
80
6
911
18,2
22,0
34,3
35,4
0,0
14,8 7,6
% 0-17 jaar
Bewoners
T
1.417
8,8
10,9
2,1
2,2
0,0
% 65+
11,6
9,9
3,0
3,1
0,0
8,9
% niet-w esterse A'dam m ers
34,9
64,0
46,6
46,7
42,9
74,3
% eenoudergezinnen % nieuw e stedelingen
9,1
17,6
1,2
1,3
0,0
12,7
29,0
10,8
23,7
23,1
42,9
15,5
% 4-12 jaar
2. Wonen gebiedcode gebiednaam
STAD Am sterdam
aantal w oningen
T92
TS15
Am stel III Am stel III Zuidoost (excl. / Bullew ijk Arena)
TS17
TS09
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
397.022
36.662
13
13
.
495
46,1
61,6
0,0
0,0
.
100,0
€ 152.684
-
% sociale huur
Wonen
T
gem iddelde WOZ-w aarde
€
243.970
gem iddelde WOZ- w aarde / m 2
€
3.142
% grote w oningen (>80m 2) % goedkope huur (< EUR 425)
€
1.911
34,2
46,7
84,6
28
18
.
.
.
€
118.964
.
.
€
1.997
84,6
8,7
3. Bedrijvigheid gebiedcode gebiednaam
STAD Am sterdam
totaal aantal vestigingen totaal aantal w erkzam e personen
Bedrijvigheid
T
T92
TS15
Am stel III Am stel III Zuidoost (excl. / Bullew ijk Arena)
TS17
TS09
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
95.832
5.458
1.162
1.051
111
283
482.714
62.557
39.840
37.524
2.316
8.238
49.295
2.550
58
58
% ZZP'ers
51,4
46,7
5,0
5,5
0,0
13,4
aantal w erkzam e personen/ 1000 inw . aantal w erkzam e personen/ 1000 inw .
604
747
168.814
163.860
330.857
5.814
604
747
.
.
.
5.814
aantal ZZP'ers
-
38
4. Werk en inkomen gebiedcode
Werk en Inkomen
STAD
T
T92
TS15
gebiednaam
Am sterdam
Am stel III Am stel III Zuidoost (excl. / Bullew ijk Arena)
gem iddeld besteedbaar huishoudinkom en (euro's, 2010)
€
€
% m inim a huishoudens (2012) % 15-65 jarigen m et WWB/WIJ
30.700
TS17
TS09
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
26.200
.
16,7
22,8
.
.
.
29,4
6,2
9,6
.
.
.
19,0
5. Jeugd en onderwijs gebiedcode gebiednaam gem iddelde CITOscore
STAD Am sterdam
TS15
Am stel III Am stel III Zuidoost (excl. / Bullew ijk Arena)
TS17
TS09
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
531,0
.
.
.
22,6
32,4
.
.
.
.
9,4
12,1
.
.
.
9,7
% VSV bew oners 18-22 jaar % bew oners dat jongerenoverlast vaak vindt voorkom en
.
18
18
.
.
.
.
23,2
34,1
.
.
.
46,6
60.156
7.433
.
.
.
.
36.968
2.945
% m inim ajongeren (2012) aantal leerlingen PO (2012) aantal leerlingen VO
T92
534,0
% gew icht leerlingen PO (2012)
Jeugd en Onderwijs
T
6. Leefbaarheid en veiligheid gebiedcode gebiednaam
Leefbaarheid en Veiligheid
STAD
T
Am sterdam
T92
TS15
Am stel III Am stel III Zuidoost (excl. / Bullew ijk Arena)
TS17
TS09
Arenagebied
Am sterdam se Poort / Centrum gebied
rapportcijfer tevredenheid buurt
7,4
7,1
.
.
.
verloederings score (0-100)
22
21
.
.
.
. .
rapportcijfer sociale cohesie rapportcijfer onderhoud straten/stoepen rapportcijfer schoonhouden straten/stoepen
5,7
5,7
.
.
.
.
6,6
6,5
.
.
.
.
6,4
6,4
.
.
.
.
objectieve veiligheids index (2012) subjectieve veiligheids index (2012)
70
57
.
73
81
.
