Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie
Lesmateriaal PO
Museum Het Grachtenhuis
Lesmateriaal PO
Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie
Lesmateriaal ter voorbereiding of verwerking van een bezoek aan museum Het Grachtenhuis voor de bovenbouw van het primair onderwijs. Amsterdam staat aan het begin van de 17e eeuw. Statige grachtenhuizen schieten uit de grond. De één nog mooier dan de ander. Maar wie zijn de bewoners van deze prachtige panden? Hoe ziet hun huis er van binnen uit? Waar praten ze over? Leerlingen leven zich in oude en huidige bewoners van de grachtenhuizen in, en ensceneren een momentopname in het interieur van een miniatuur grachtenpand. Ze maken hiervan geen gewone kijkdoos, maar creëren een Pepper’s ghost, een toneelillusie. Daarnaast bedenken en beschrijven ze in enkele zinnen het bijbehorende verhaal of de bijbehorende dialoog. Ook in museum Het Grachtenhuis staat een miniatuur grachtenpand, waar de leerlingen naar binnen kunnen gluren en diverse echte Pepper’s ghost filmpjes kunnen zien. Op de website entoen.nu staan clips die u kunt gebruiken als introductie van deze opdracht. Canonclip ‘De grachtengordel’ voor groep 7 en 8 en de clip ‘Zo leven in de Gouden Eeuw’.
Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie Lesmateriaal PO
2 van 9
Materiaal • docentenhandleiding • per groepje van 5 leerlingen twee bouwplaten;
- de Pepper’s Ghost Box
- de meubels en personages
• per groepje een plexiglas plaatje
Museum Het Grachtenhuis en Pepper’s ghosts De Amsterdamse grachten maken de stad. Hier wordt al eeuwen lang geld verdiend, kunst gemaakt, feest gevierd, het leven geleefd. In museum Het Grachtenhuis, gevestigd in een (dubbel) grachtenpand uit 1664 aan de Herengracht, wordt het verhaal van 400 jaar wonen en werken aan de grachten op avontuurlijke en multimediale wijze verteld. Het museum gebruikt de Pepper’s ghost techniek om de bewoners van de statige grachtenpanden in de afgelopen 400 jaar tot leven te wekken. In een aantal miniatuur grachtenpanden, waar de leerlingen naar binnen kunnen kijken, zijn Pepper’s ghost filmpjes te zien van bewoners vroeger en nu en zijn hun gesprekken te beluisteren.
De Pepper’s ghost techniek Met de Pepper’s ghost techniek kan een voorstelling ‘om de hoek’ worden geprojecteerd als een ‘geestverschijning’. De techniek is genoemd naar John Henry Pepper, een Londense leraar scheikunde die er in 1862 in slaagde een Pepper’s ghost verschijning te realiseren. De techniek werd in de 19e eeuw gebruikt om op het toneel een geestverschijning te kunnen realiseren. Door de persoon of het voorwerp goed uit te lichten en deze te laten spiegelen in glas waar je doorheen kunt kijken, lijkt er een spook te verschijnen. Bij het doven van het licht verdwijnt de verschijning. De filmpjes die te zien zijn in het miniatuur grachtenpand in museum Het Grachtenhuis zijn eveneens gemaakt met behulp van deze techniek.
Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie Lesmateriaal PO
3 van 9
Benodigdheden •
karton A2 formaat (ca. 250 grs),
•
liniaal, schaar/mesje, lijm, zaklamp.
Eventueel voor versteviging van de Pepper’s Ghost Box: splitpennen. Bij 2D: satéprikkers of karton voor versteviging van de personages (bewoners) en meubels. Bij 3D: allerhande knutselmateriaal of lego
Vakken en Kerndoelen Vak Nederlands, Kerndoelen 5 en 9 Vak Oriëntatie op jezelf en de wereld, Kerndoel 52 Vak Kunstzinnige oriëntatie, Kerndoelen 55 en 56
Leerlijnen cultuuronderwijs Cultureel Erfgoed en Beeldend
Doelen •
Leerlingen gebruiken verschillende kunstzinnige elementen om een eindproduct te maken (Pepper’s ghost en beeldende vaardigheden).
•
Leerlingen leven zich in in verschillende bewoners van de grachtenpanden van vroeger en nu.
•
Leerlingen kunnen een fantasierijk verhaal schrijven bij een (Pepper’s ghost) scène.
•
Leerlingen reflecteren op het creatieve proces.
Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie Lesmateriaal PO
4 van 9
Korte inhoud & werkwijze Verdeel de leerlingen in groepjes. Elk groepje krijgt een bouwplaat. De leerlingen plakken de bouwplaat eerst op karton en vervolgens kunnen ze de plaat uitknippen of snijden. In de bouwplaat maken de leerlingen twee openingen op de aangegeven plaatsen: 1 voor een lichtbron (zaklamp) aan de bovenzijde en 1 opening aan de zijkant die dient als kijkgat. Nu kan de Pepper’s Ghost Box in elkaar worden gevouwen en geplakt. De buitenzijden van de Box worden beplakt met de bijgeleverde grachtengevels en muren. De binnenzijde bestaat uit het interieur -de vloer, wanden en het plafond- van één grachtenpand-kamer. De leerlingen richten het interieur in naar eigen smaak en wens. Ze kunnen hierbij gebruik maken van de bijgeleverde personages en meubels. Vervolgens plaatsen de leerlingen zowel het eveneens bijgeleverde plexiglas plaatje in het interieur als de (niet bijgeleverde) zaklamp/lichtbron op de Box. Door het kijkgat is nu te zien dat de gemaakte interieur scène ‘om de hoek’ wordt geprojecteerd: de zogenaamde Pepper’s ghost illusie. Zodra de leerlingen tevreden zijn over de gemaakte scène, wordt de Pepper’s Ghost Box doorgegeven aan een andere groepje. Dit groepje bekijkt de scène en schrijft hierbij een kort verhaal of dialoog van maximaal 5 regels.
Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie Lesmateriaal PO
5 van 9
Stap voor Stap • Inleiding (5 min.) • De opdracht (40 min.) • Presenteren en reflecteren (20 min.)
Inleiding De karakteristieke grachtenpanden aan de drie grote Amsterdamse grachten (Prinsengracht, Keizersgracht en Herengracht) werden gebouwd aan het begin van de 17e eeuw (de Gouden Eeuw). De grachtenhuizen waren destijds bedoeld voor de rijke bewoners van de stad en hun personeel. Regenten (bestuurders) en ook rijke kooplieden lieten aan de nieuw gebouwde grachten hun woonhuis en soms ook hun pakhuizen bouwen. In de afgelopen 400 jaar hebben talloze, uiteenlopende families voor kortere of langere tijd hun intrek genomen in de karakteristieke Amsterdamse grachtenpanden. De leerlingen bouwen een miniatuur grachtenpand dat zij naar eigen smaak inrichten voor door henzelf gekozen bewoners. Vervolgens schrijven zij hierbij een dialoog of een kort verhaal.
Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie Lesmateriaal PO
6 van 9
De opdracht De opdracht bestaat uit 3 onderdelen: 1. Het vouwen van de bouwplaat (grachtenpand).
Plak de bouwplaat ter versteviging op karton. Knip of snijd deze uit. Knip ook de twee openingen (bovenzijde en zijkant) uit. Dit zijn de lichtgaten. Let op het verschil tussen de vouwlijnen en de kniplijnen. De vouwranden kunnen worden gelijmd of met splitpennen worden bevestigd. 2. De leerlingen richten het interieur in met bijgeleverde meubels en personages. Ze kunnen hierbij ook ander materiaal gebruiken (3D, plaatjes uit tijdschriften) Het is mogelijk deze elementen tegen de wand te plakken of los in de ruimte te plaatsen. In dat laatste geval dienen de platte 2D personages en meubeltjes verstevigd te worden met karton en/of een stukje satéprikker. Het plexiglasplaatje moet op de aangegeven plek worden geplaatst, evenals de zaklamp op het lichtgat. Door het kijkgat is nu de projectie van de bewoners en het interieur zichtbaar: de Pepper’s ghost illusie. 3. De groep ruilt de Pepper’s Ghost Box nu met een ander groepje. De groepsleden bekijken de door de ander groep gemaakte scène door het kijkgat. Bij deze scene verzinnen ze een dialoog of een kort verhaaltje van maximaal 5 regels.
Suggesties •
Om de techniek van de Pepper’s ghost te illustreren dan wel te verduidelijken kunt u een van de vele filmpjes van Pepper’s Ghost Boxen en effecten op Youtube raadplegen of in de klas vertonen.
•
Bij het inrichten van de scène in de Pepper’s Ghost Box kan ook gebruik worden gemaakt van 3D-elementen (van b.v. playmobiel of lego).
Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie Lesmateriaal PO
7 van 9
Presenteren en Reflecteren Elk groepje verzamelt de verschillende verhaaltjes/dialogen die gemaakt zijn bij zijn Pepper’s ghost illusie en leest deze voor. De rest van de klas kiest, op basis van argumenten, het verhaaltje of de dialoog dat volgens hen het beste past bij de gemaakte scène. Wat zijn de verschillen? Welk verhaaltje of dialoog vinden de overige leerlingen het beste passen bij de scène en waarom? Welk verhaaltje of dialoog is het leukst of fantasierijkst? Waarom? Het klassikaal gekozen verhaal of dialoog kan vervolgens op de buitenzijde (korte zijde, op een van de muren) van de betreffende Pepper’s Ghost Box worden geplakt.
Allemachtig Grachtig! creëer je eigen Pepper’s ghost illusie Lesmateriaal PO
8 van 9
Meer informatie? Kijk even op onze website hetgrachtenhuis.nl of bel ons +31 (0)20 42 11 656
Museum Het Grachtenhuis
