Achtergrond informatie over:
Appels
voor gastouders
Beste Gastouder, In dit boekje vind je achtergrondinformatie passend bij het thema ‘Appel’. Je kunt het boekje van voor naar achter lezen maar ook eruit halen wat je zelf nodig hebt. Hoe dan ook... we hopen dat je er wat aan hebt en je het steunt in een onvergetelijk thema! Vrinedelijke groet, het team van GastVrij
Inhoud Taalkundige informatie Zintuigelijke informatie Historische/ Culturele informatie Biologische informatie Appel: De vrucht van de liefde Mythologie van de appelboom De appel in het sprookje Appels en Mythologie
Taalkundig Spreekwoorden: De appel valt niet ver van de boom. Kinderen hebben vaak hetzelfde karakter als hun ouders Een appeltje voor de dorst bewaren. Iets als reserve voor moeilijke tijden bewaren. Voor een appel en een ei. Heel goedkoop Door de zure appel bijten. Iets vervelends verdragen Appels met peren vergelijken Verschillende dingen met elkaar vergelijken terwijl dat eigenlijk niet kan Appelen voor citroenen verkopen. Iemand foppen/ beetnemen Appel houden/blazen Iedereen bij elkaar roepen Een appel doen op iemand Iemand om hulp vragen
Zintuigelijk Proeven Smaken:
Zien Kleuren die met appels te maken hebben: Rood Groen (lichtgroen en donkergroen) Bruin Roze (pink lady)
Voelen Glad Nat Droog
Historisch/ Cultureel Sprookjes met waarin een appel een grote rol speelt: - Sneeuwwitje - Het eiland en de gouden appel (fries sprookje) - De boom met de gouden appels (uit de VS) - De betoverende Appelboom (Vlaams) - Vrouw Holle - Der Apfel (duits) - Willem Tell Symboliek - - - -
De appel is de vrucht van de liefde De appelboom werd vroeger gebruikt als geboorte- of levensboom De appel had bij trouwerijen de functie van een vruchbaarheidssymbool Het overhandigen van een appel was het teken van liefde. Het samen eten van een appel was een teken van verbondenheid.
Kunst Karel Appel speelt een grote rol in de kunst.
Biologisch Informatie over de voedingswaarde van appels:
http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/appel.aspx
Dranken met appel: Appelsap Appelcider
Voeding met appels: Appelflap Appelmoes Appeltaart Gepofte appel Bobotie Appelpannenkoek Aardappels Appelstroop
Appel: De vrucht van de liefde De appel werd altijd al in verband gebracht met de vrouwelijke boezem. Dat was al bij de oude Grieken zo. Volgens een sage zou Phryge, om een veroordeling te ontgaan, in de gerechtszaal haar boezem ontbloot hebben. Dit liet de rechters niet koud. Zij waren betoverd van de schoonheid van de twee ‘stralende appels. ’Zij veroordeelden haar niet. Het overhandigen van een appel was een teken van liefde. Het samen een appel eten was een teken van verbondenheid. Ook in de Keltische horoscoop is de appel symbool van de liefde. Iemand die tussen 23 december en 1 januari geboren was, zou die volgende karaktereigenschappen bezitten: de appelboom is niet echt sterk, maar bezit gratie en charme, sterke persoonlijke uitstraling tot op hoge leeftijd. Haar/zijn hele leven lang is zij/hij empatisch, soms gelukkig, soms ongelukkig verliefd, en altijd bereid tot flirten of een liefdesavontuur. Zij/hij vindt een partner die bij haar/hem past. Dan zal zij/hij rust in de liefde vinden en niet meer vreemd gaan. De appelmens kan niet goed voor zich zelf opkomen en kan daardoor door anderen misbruikt worden. Zij/hij is geschikt als wetenschapper en zal onder gunstige omstandigheden in dit beroep veel bereiken. Zij/hij leeft graag in het hier-en-nu en denkt niet graag aan de toekomst. Vaak is zij/hij een beetje verstrooid en zorgeloos.
Mythologie van de appelboom Het gebruik van de appelboom als levens en geboorteboom is eeuwenoud. De appelboom werd bij de geboorte van een kind geplant . Verpieterde de boom, dan moest men met de vroege dood van het kind rekening houden, groeide hij voorspoedig, dan voorspelde dit een lang leven. Welzijn en leed zijn nauw met de appelboom verbonden. De ziel van de mens werd met de ziel van de boom geïdentificeerd. Bij trouwerijen had de appel bij vele volkeren de functie van vruchtbaarheidssymbool. De rijkdom aan pitten gaf informatie over de vruchtbaarheid van het stel. In het oude Griekenland moest een bruidspaar, volgens de wet van Solon, bij het sluiten van het huwelijk appels of kweeappels eten om hun vruchtbaarheid te stimuleren. In Zwitserland schilden de begeleiders van de bruid een appel en vormden van de schil figuren. Hieruit werd de toekomst van het bruidspaar voorspeld. De nachtmerrie verscheen in de gestalte van een appel, en de ingang van het hol van de onsterfelijken ligt onder een appelboom.
De appel in het sprookje Appels spelen een belangrijke rol in het sprookje van Vrouw Holle. Op haar weg door de onderwereld ontmoet het meisje een appelboom die roept: ’Schud mij, want mijn appels zijn allemaal rijp!’ Zij schudt de boom en wordt met een regen van goud beloond, terwijl haar stiefzus achteloos aan de boom voorbij gaat. Als loon wordt zij overgoten met een regen van pek. Sneeuwwitje at van de appel die door haar jaloerse stiefmoeder vergiftigd was, en viel dood om. In het sprookje van de Vogel Greif genas een prinses van haar ziekte door het eten van appels. Wilhelm Tell moest een appel van het hoofd van zijn zoontje schieten. Nadat dit de eerste keer gelukt was, weigerde hij een tweede pijl af te schieten en belandde in de gevangenis. In zijn sprookje ‘Der Apfel ‘schrijft de Duitse auteur Werner Bergengruen het volgende: ‘Boven een muur verhief de tak van een appelboom, waaraan één enkele appel hing; deze appel had een bijzonder mooie kleur, en zijn vorm was die van een volkomen bol. Drie mensen liepen langs deze muur. Zij keken naar boven en zagen de appel. De eerste dacht: ‘dit is een heerlijke vrucht. Zijn geur is zoet en zijn vruchtvlees is zeker wit en stevig. De hand die deze appel zal plukken en de tong die hem zal proeven, mag zich gelukkig prijzen.’ De tweede dacht:’ er was veel nodig om deze vrucht te laten worden wat hij is: de wilde oerboom, een edele entloot, de ervaring van vele menselijke generaties, vlijt van de tuinder, tuinierskunst, geëigende grond, zon en regen – en vooral geduld. De derde passant dacht: ‘deze appel is rond als een wereldbol en net zo rijk gekleurd. Hij omsluit alle rijken en hun heerlijkheid. Onze voorouders hebben ervan gegeten. Wie ertoe beroepen is, zal deelnemen aan deze heerschappij en de rijksappel wegen zoals het kind van de Maagd naar de appel in de hand van zijn moeder greep en hem speels in zijn handpalm woog, want zo hebben de grote meesters het geschilderd.’ Zoals de appel voor deze drie mensen verschillende betekenissen heeft, zo heeft ook mijn verhaal een drievoudige betekenis, namelijk een woordelijke, een zedelijke en een mystieke.’
Appels en Mythologie Sinds mensenheugenis heeft de appel een vaste plaats in de mythologie van de mensheid. Meestal was hij gewijd aan de godinnen van liefde, erotiek, vruchtbaarheid en onsterfelijkheid. De Griekse Hesperiden, dochters van de nacht, woonden in een tuin, waar de gouden appels van de zon groeiden. Deze tuin werd bewaakt door een honderdhoofdige draak. Volgens een Griekse sage moest de held Herakles twaalf moeilijke taken volbrengen. Eén daarvan hield in dat hij uit de tuin van de Hesperiden drie gouden appels moest stelen. Onderweg ontmoet hij Atlas, de hemeldrager. Hij neemt van hem de last van het hemelgewelf over. Als tegenprestatie moet Atlas de appels te pakken krijgen. Dit lukt nadat Herakles de draak met zijn pijlen gedood heeft. Maar Atlas wil liever met de appels er van doorgaan dan de last van de hemel weer op zich te nemen. Door een list lukt het Herakles de appels te bemachtigen. Wanneer in de Griekse sage over appels gesproken wordt, zijn meestal kwee-of granaatappels bedoeld. Het toewerpen van een appel was altijd een teken van genegenheid. De appel hoorde bij Aphrodite, de Griekse godin van de liefde, maar ook bij Demeter, godin van de vruchtbaarheid, bij Venus, de Romeinse godin van liefde en zinnelijkheid, bij Hathor, de Egyptische godin van de liefde, bij Iduna, godin van de liefde bij de noordische volkeren. Dionysos, god van de wijn, die de appel geschapen had, en schonk hem aan Aphrodite. In het Noorse epos Edda wordt beschreven, dat de goden de appels van Iduna aten om jong te blijven. In de Euro-aziatische culturen was de appel eveneens zinnebeeld van liefde en vruchtbaarheid, maar ook van volkomenheid van de aarde en de kosmos. Bij de Kelten was de appel heilig. Van alle bomen die in het bos van Avalon (eiland van de appels) groeiden, was de appelboom de meest edele, want hij was boom van de onsterfelijkheid. Daarom reed koning Arthur naar het geheime bos van de appelbomen om van zijn zware wonden te genezen, wat ook lukte. In de christelijke symboliek werd de appel vaak in verband gebracht met de Maagd Maria, overgenomen van de matriarchalische moederreligies. Maar gauw kreeg de appel een negatieve betekenis als symbool van zonde en verleiding omdat de patriarchalische kerkvorsten het zo wilden. De witte godin van de oude religies veranderde in de onbetrouwbare, naïeve, verleidelijke Eva, die het waagde, Gods gebod te breken en van de Boom van Goed en Kwaad te eten. Van hieruit werd het Latijnse gezegde ‘malum e malo’ afgeleid wat betekent:’ het kwaad kwam van de appel of de appel die door Eva geplukt werd bracht ons allen ellende.’ Voor de beroemde natuurkundige Newton (1643-1727) werd de appelboom tot boom van inzicht. Hij zou door de val van een appel de wet van de zwaartekracht ontdekt hebben. De rijksappel, zinnebeeld van de aardbol, is symbool van de wereldheerschappij in de oudheid. Hij werd vaak afgebeeld in de hand van Nike, Griekse godin van de overwinning.
