AAN DE SLAG MET BREED EVALUEREN? DE TOOLKIT BREED EVALUEREN WIJST DE WEG
Koen Van Gorp Centrum voor Taal en Onderwijs, KU Leuven 23 oktober 2014
Overzicht Van toetsen naar... Breed evalueren Evaluatiebeleid
Allemaal toetsen Verplichte maar niet-bindende oriëntatieproef hoger onderwijs Niet-bindende toelatingsproef voor de lerarenopleiding Toets voor iedereen op einde basisschool Verplichte taalscreening Nederlands voor alle leerlingen die beginnen aan de lagere en middelbare school
Allemaal toetsen Verplichte maar niet-bindende oriëntatieproef hoger onderwijs Niet-bindende toelatingsproef voor de lerarenopleiding Toets voor iedereen op einde basisschool Verplichte taalscreening Nederlands voor alle leerlingen die beginnen aan de lagere en middelbare school
De macht van toetsen Please God may I not fail Please God may I get over sixty per cent Please God may I get a high place Please God may all those likely to beat me get killed in road accidents and may they die roaring.
(uit Shohamy, 2001)
Impact: toetsen als sloten, als richtingbepaler, ...
(Deygers, Van Gorp & De Wachter, 2013)
Zorgpunt: ‘vertoetsingscultuur’ Toets is een poging om een realiteit te meten (te construeren). Niet alles is meetbaar in de klassieke betekenis
Taalvaardigheid als ladder
Taalvaardigheid als ladder
Taalleren in actie Geen trapsgewijze ontwikkeling Schrijftaak: Vehaal bij prenten Communicatieve Effectiviteit
3de en 4de lj 6 momenten (Verheyden e.a., 2011)
(Taal)leren in actie
(Van den Branden, 2012)
Zin en onzin van taalscreening Een kans om aan een echt taal- en evaluatiebeleid op school te gaan werken, over de vakken en vakgroepen heen. Gevaren: Verenging tot een klassieke, makkelijk af te nemen test! spelling (als indicator voor schrijfvaardigheid?) of woordenschat (als indicator voor (schoolse) taalvaardigheid?). Etikettering – lage verwachtingen “Een van de gevaren van een taaltoets […] is dat leerlingen die er als ‘zwak’ uitkomen dat etiket blijven meedragen. ‘Uit buitenlandse voorbeelden is gebleken dat voor deze jongeren al gauw de lat lager gelegd wordt. Daar bewijs je hen geen dienst mee.’” (Kris Van den Branden, DS 01.09.2014)
Zin en onzin van taalscreening Screenen we de ‘juiste’ competenties? Bijv. geletterdheid voor de 21ste eeuw, het kunnen omgaan met teksten en informatie (= ook taalvaardigheid). Evalueren we ‘breed’ genoeg? “Het is belangrijk dat de school verder breed blijft kijken naar die leerlingen en zich niet focust op één screeningsinstrument en/of taaltoets” (VVKSO – Mededeling, 31.03.2014, p. 1) Vraag naar het geheel van evaluatieinstrumenten dat een schoolteam gebruikt om de talige competenties van leerlingen in kaart te brengen? Taalscreening is aanvullend op de al aanwezige evaluatie, informatie uit BaO (Basofiche), van ouders, van leerlingen zelf, …
Taalvaardigheid als een stevige klim
Taalvaardigheid als een stevige klim
De kern van evalueren Naar cursisten kijken en je afvragen: Hoe verloopt hun leerproces? Hoe kan ik hen dan het best ondersteunen?
Naar je eigen onderwijs kijken en je afvragen: Is mijn onderwijs effectief en duurzaam? Hoe kan ik het bijsturen?
Functies van evaluatie In essentie zijn er drie verschillende functies van evaluatie: Informeren Ondersteunen van de ontwikkeling Beslissingen nemen
Nood aan brede evaluatie Nood aan kwaliteitsvolle evaluatie
Kwaliteitscriteria voor evaluatie Validiteit: de evaluatiemethode meet wat er bedoeld wordt te meten Betrouwbaarheid: de scores zijn consistent, nauwkeurig en reproduceerbaar Efficiëntie: de evaluatie en het scoren ervan zijn de geïnvesteerde tijd en kosten waard Objectiviteit (bias): elke leerling krijgt dezelfde kansen zonder invloed van individuele kenmerken Transparantie: de leerling krijgt alle informatie die nodig is om zich optimaal voor te bereiden en om de evaluatieopdracht succesvol uit te voeren Normering: je kan de beoordeling verantwoorden door te verwijzen naar duidelijke beoordelingscriteria en scoringsrichtlijnen (welke prestatie krijgt welke beoordeling)
Wat betekent breed evalueren? Kennisconstructie, niet enkel kennisreproductie. Evalueren integreren in leer- en instructieproces (permanent i.p.v. momentopname achteraf). Leerlingen actief betrekken bij ontwerp en uitvoering van evaluatieprocedures. Gebruik van authentieke of levensechte situaties, niet enkel schoolse contexten. Niet alleen het product, maar vooral ook het proces van het leren is belangrijk. Competenties (dus kennis, én vaardigheden én attitudes)!
Breed evalueren is... Uitgaan van wat leerlingen kunnen (sterktes en zwaktes) Groei(potentieel) in kaart brengen Talenten ontdekken Via... Zelfevaluatie Peerevaluatie Co-evaluatie Observeren Portfolio
Waarom? Wat? Hoe? Waarom?
Wat?
Hoe?
Door wie?
Wanneer?
Vaststellen Rapporteren Ingrijpen / remediëren Zelfreflecterende houding bevorderen Onderwijsaanpak evalueren Vaardigheid ontwikkelen ...
Product Proces Kennis Vaardigheden Strategieën Competenties
Observatie Portfolio Toets Zelfevaluatie Peerevaluatie Co-evaluatie
Leerkracht Leerling Zichzelf (Ouders)
Eenmalig Op verschillende momenten
Het belang van feedback De leerkracht maakt het verschil. De leerkracht maakt het verschil door het geven van feedback. John Hattie (2009). Visible learning. Meta-analyses lees- en schrijfonderwijs (Centrum voor Onderwijseffectiviteit en Evaluatie en Centrum voor Taal en Onderwijs) Padmos, Van Gorp & Van den Branden (2013). Beter leren lezen en schrijven. Handvatten voor een effectieve aanpak in het basis- en secundair onderwijs. Brussel: Departement Onderwijs en Vorming.
Feedback is het meest efficiënt als hij op de leerdoelen is gericht en minder op andere kenmerken van de taak, zoals netheid, handschrift, lengte, geleverde inspanning, ... als mondelinge feedback op het moment van het uitvoeren van de taak wordt gegeven. als hij informatie verstrekt over hoe en waarom de leerling iets begrijpt en niet begrijpt. als hij strategieën aanbiedt die de leerling helpen om zijn prestatie te verbeteren. als hij de leerling in staat stelt de doelstellingen te begrijpen: waar hij of zij op korte termijn naartoe moet (de volgende stap).
Toolkit Breed Evalueren Vanuit al deze bedenkingen en verwachtingen... op zoek naar een handzaam instrument ter ondersteuning van de klas- en schoolpraktijk: evaluatiebeleid taalbeleid Toolkit Lager onderwijs: http://www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorscholen/tool kit_breed_evalueren_bao Toolkit Secundair onderwijs: http://www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorscholen/tool kit_breed_evalueren
De Toolkit Brengt alle bestaande taaltoetsen en evaluatie-instrumenten Nederlands samen in een voor de school-/klaspraktijk bruikbaar kader dat talige competenties binnen alle leerdomeinen beschrijft. Stelt leerkrachten in staat de competenties Nederlands van leerlingen zowel bij aanvang als gedurende het hele secundair onderwijs nagaan. ! Competenties Nederlands = taalcompetenties, leercompetenties, zelfsturende competenties, sociale competenties = inherent aan taalverwerving wil schoolteams ondersteunen bij het vormgeven en/of verder uitwerken van hun evaluatiebeleid en dit helpen inpassen in het talenbeleid van de school.
De Toolkit breed evalueren
3 ingangen De toolkit in zijn geheel als pdf Een startvragenlijst Breed evalueren, hoe begin je eraan?
Evaluatiebeleid: hoe begin je eraan?
Opzet van de Toolkit cases + vormingsinstrumenten
implementatiescenario's + stappenplannen inventaris evaluatieinstrumenten
doelenkader competentie Nederlands
Inventarisatie evaluatie-instrumenten
Voor SO
Overzicht van bestaande instrumenten Secundair: 22 evaluatie-instrumenten Secundair + Basis: 2 instrumenten Basis: 10-tal instrumenten Voor 6de lj BaO
Diataal Evaluatiefiches leerplan NL Jongerenbeginbeeldinstrument Kijkwijzer SLO Klaar voor hoger onderwijs? Leeskaarten boekenjuf Observatie-instrument SGOK Paralleltoetsen Schoolfeedback KU Leuven TAS
Cito Leerlingvolgsysteem Dossier Output en Kwaliteitsbewaking (DOK) Interdiocesane proef LVS Spelling VCLB Europese taalportfolio OVSG-toets PI-dictee PI-einddictee VLOT
Identificatiefiche per instrument 1 Praktische informatie Productinformatie, doelgroep, soort instrument, afnameduur, aantal meetmomenten, … 2 Omschrijving van de toets Wat doen de leerlingen? Waarvoor kan het instrument gebruikt worden? (Screening, Diagnose, …) Laat het instrument toe leerlingen te vergelijken? (Norm, criterium, …) 3 Kwaliteitscriteria VRIP: validiteit, betrouwbaarheid, impact, praktische haalbaarheid
Ontwikkelen van raamwerk Gebaseerd op ET/OD Nederlands en PAV in 3 graden aso, tso, kso en bso ET Nederlands lager onderwijs ET en leerplandoelen van andere vakken (steekproefsgewijs) Aangevuld met VOET-en uit de gemeenschappelijke stam van het SO die talig handelen ondersteunen.
Een handzaam kader Instrumenten (stap 1) en taaldoelen (stap 2) integreren in een handzaam kader
23 implementatiescenario's Hoe breng je de competenties Nederlands in kaart in de eerste/tweede/derde graad? Hoe stel je een goed evaluatie-instrument op? Wat is een goed schrijfportfolio? Hoe ga je aan de slag met de resultaten van breed evalueren? Hoe past een evaluatiebeleid in een taalbeleid? …
Getuigenissen Co- en peerassessment bij spreektaken http://www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorsc holen/toolkit_breed_evalueren_bao/film/F3. mp4
Online toegankelijk maken van TBE
http://www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorscholen/toolkit_breed_evalueren/
Besluit Om de concrete klaspraktijk aan te passen aan de taalleerbehoeften is het evalueren en opvolgen van de taalontwikkeling van leerlingen cruciaal in een talenbeleid. De Toolkit wil leerkrachten en teams handvaten geven om na te denken over hun evaluatiebeleid, over hun doelen, over hoe ze aan die doelen met het volledige team willen werken, over welke stappen ze in dat proces willen en kunnen zetten...
Oefening Kennismaking met de Toolkit Breed Evalueren SO Per twee – vijf opdrachten uitvoeren Vertrekpunt: Startvragenlijst Zoek het vijfletterwoord
Brainstorm Wat is het belang van de Toolkit voor de lerarenopleiding? Hoe kan de Toolkit in de lerarenopleiding ingezet worden?
Bedankt
VRAGEN?
[email protected]
