9RRUEHHOGXLWZHUNLQJHQSUDNWLVFKHRSGUDFKWHQ ±*HVFKLHGHQLV±

9RRUEHHOGXLWZHUNLQJHQSUDNWLVFKHRSGUDFKWHQ ±*HVFKLHGHQLV± 

$OJHPHQHLQOHLGLQJELMGH]HYRRUEHHOGXLWZHUNLQJ In ’Algemene uitleg over het vmbo-examen, het sectorwerkstuk en praktische opdrachten’ wordt uitgelegd wat een praktische opdracht is. Natuurlijk lenen niet alle genoemde opdracht- en presentatievormen zich voor de visueel gehandicapte leerling. Toch blijven er dan nog vele mogelijkheden over om ook voor deze leerling een passende invulling te geven aan een praktische opdracht geschiedenis. Deze mogelijkheden worden aangegeven in het concept praktische geschiedenis. SUDNWLVFKHRSGUDFKWJHVFKLHGHQLVGH9HUHQLJGH6WDWHQ±HHQVDPHQOHYLQJ RSGHUDLOV Dit onderwerp maakte onderdeel uit van de staatsexamens in 1996 en 1997 en stond in 2001 op het programma voor de mondelinge examens als verplicht te bestuderen onderwerp. In dit onderwerp wordt o.a. de situatie van de zwarten, ten tijde van de slavernij en daarna uitgebreid behandeld. Het is vrij goed mogelijk om op internet en op bestaande cd-rom programma’s informatie te verzamelen betreffende dit onderwerp. Ook is het heel goed mogelijk om via dit onderwerp verbanden te leggen met de tegenwoordige tijd, bijvoorbeeld door te kijken naar welke invloeden de zwarten hebben gehad op de hedendaagse Amerikaanse cultuur en daaruit voortvloeiend ook de Nederlandse samenleving. Omdat het hier een voorbeeld voor een praktische opdracht voor een visueel gehandicapte leerling betreft zal er, i.p.v. visueel bronnenmateriaal, zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van voor deze leerlingen toegankelijk auditief materiaal. Voor het vak geschiedenis is het voor een blinde of slechtziende mogelijk om met literatuur en muziek te werken. Het is bij dit onderwerp goed mogelijk om samen te werken met de vakgroepen aardrijkskunde, engels en muziek. Een link met de kunstvakken kan worden gemaakt. Er moeten in het examenjaar meerdere praktische opdrachten worden gemaakt die qua omvang kunnen verschillen. Voor een grote verplichte opdracht staan 10 studie-uren genoteerd. De eerste 10 deelopdrachten kunnen samen als één praktische opdracht worden beschouwd, de uitvoering van een deelopdracht kost gemiddeld 1 studie-uur. Het is ook mogelijk om, naar gelang de gewenste omvang van de totale opdracht, slechts enkele deelopdrachten te selecteren. Er kan echter ook worden gekozen uit extra opdrachten, die inspelen op de actualiteit.

1

$32±*HVFKLHGHQLV±/LWHUDWXXU 'RFHQWHQPDWHULDDO 3UDNWLVFKHRSGUDFKWOLWHUDWXXU De docent stelt, eventueel in samenwerking met de docent engels een literatuurlijst samen van Amerikaanse schrijvers die een boek hebben geschreven dat zich afspeelt tijdens de Amerikaanse slavernij. De lijst ziet er dan bijvoorbeeld als volgt uit: - Harriet Beecher Stowe – 'Uncle Tom's Cabin; or life among the Lowly' - Toni Morrison – 'Beloved' - Frederick Douglass – 'Narrative of the Life of Frederick Douglass, an American Slave'' - Booker T. Washington – 'Up from Slavery'' - W.E.B. Dubois – 'The Souls of Black Folk' NB: Checkt u wel tijdig of de boeken beschikbaar zijn bij de FNB. Checkt u ook of de websites die u wilt (laten) gebruiken, toegankelijk zijn. Indien u websites wilt laten gebruiken die niet toegankelijk zijn, kunt u de tekst voor hen kopiëren naar Word. 'HHORSGUDFKWGHDXWHXU Maak m.b.v. internet een profielschets van de auteur van het door jou gekozen boek. Geef in 200 woorden een beschrijving van de auteur en vermeld hoe je aan de informatie bent gekomen. Werkschema: 1. Zoek op internet sites over de auteur van jouw keuze. Hoeveel heb je er gevonden? Leg de sites voor aan je docent. 2. Kies er één uit. Leg de site van jouw keuze voor aan je docent, verantwoord jouw keuze. 3. Maak een samenvatting van maximaal 500 woorden over het leven van de auteur. Beschrijf hierin de levensloop en noem andere werken van de auteur. 4. Probeer een verklaring te geven voor het feit dat de auteur over slavernij is gaan schrijven. 5. Overleg de samenvatting ter beooreling aan je docent %HRRUGHOLQJVFULWHULD • zelfstandig kunnen werken op internet: 10 punten • gevonden relevante sites: 10 punten • verantwoording keuze: 10 punten • inhoudelijk correct verslag: 40 punten (dit criterium kan onderverdeeld worden in: - waarheidsgetrouw: 10 punten - volledig: 10 punten - relevant: 10 punten - grammatica: 10 punten) • gegeven verklaring: 10 punten • werkhouding tijdens proces: 10 punten • afwerking en verzorging samenvatting: 10 punten maximaal 100 punten, delen door 10. Informatie over de twee auteurs kan bijvoorbeeld via internet gevonden worden op de volgende sites: • Stowe, Harriet Beecher http://digital.library.upenn.edu/women/stowe/folks/folks.html • Stowe, Harriet Beecher – Uncle Tom's Cabin http://www.arts-entertainmentrecreation.com/Arts/Literature/Authors/S/Stowe,_Harriet_Beecher/Works/

2

•

Morrison Toni – Aniinna's Page http://www.luminarium.org/contemporary/tonimorrison/toni.htm

0RJHOLMNHVDPHQYDWWLQJ Harriet Beecher Stowe leefde van 1811 tot 1896. Zij was afkomstig uit een zeer gelovige familie: haar vader was priester, haar twee broers predikant. Toen zij vijf was ging zij naar school in Litchfield, Connecticut en in 1824 ging zijn naar de vrouwenuniversiteit in Hartford. Zij verhuisde naar Cincinnati Ohio toen haar vader in 1832 president werd van de Lane Theological Seminary (universiteit) aldaar. Zij leidde daar aanvankelijk, zoals zo veel vrouwen, een huiselijk en onderdanig bestaan. Tussen 1830 en 1840 begon zij om wat bij te verdienen met het schrijven van verhalen voor tijdschriften. In 1836 trouwde ze met Calvin Ellis Stowe, één van de professoren aan Lane. Samen kregen zijn zeven kinderen, en het waren haar bijverdiensten als schrijfster die het gezin in staat stelde een redelijk bestaan te leiden. In de daaropvolgende jaren ging Harriet zich steeds meer verdiepen in de positie van de slaven in het land. In Ohio ontmoette zij gevluchte slaven en bezocht zelf enkele malen de zuidelijke staten waar het houden van slaven gewoonte was. In 1850 keerde het gezin terug naar New England, toen Calvin een nieuwe baan kreeg aangeboden. In datzelfde jaar werd de Fugitive Slave Act afgekondigd, hetgeen inhield dat slavenhouders hun gevluchte 'eigendom' uit de vrije staten mochten terughalen. Geïnspireerd door deze gebeurtenis en haar eerdere ervaringen met slavernij, kreeg Harriet in februari 1851 het idee voor Uncle Tom's Cabin. Het eerste deel werd gepubliceerd in de National Era in juni 1851, het laatste deel in april 1852. Toen het verhaal in boekvorm verscheen was het een direct succes. In het eerste jaar werden er 350.000 exemplaren verkocht, en sindsdien is het in veertig talen verschenen en door miljoenen mensen over de wereld gelezen. Na dit succes schreef Harriet nog zo'n 35 jaar. Ze schreef nog één andere anti slavernij roman: 'Dred: A Tale of the Great Dismal Swamp' (1856). Ze publiceerde veel in de Atlantic Monthly en haar romans 'The Pearl of Orr's Island' (1862) en 'Oldtown Folks' (1869) kregen goede kritieken. Toch evenaarde zij nooit het succes van haar eerste boek. Ze reisde veel en mengde zich onder de 'rich and famous' in de V.S.. Haar leven kende ook tegenslagen. Twee zonen stierven op jonge leeftijd en een ander werd alcoholist. Haar zevenstigste verjaardag werd als een nationale feestdag gevierd, maar niet lang daarna stierf haar man. Ze eindigde haar leven als een eenzame kluizenaar. 0RJHOLMNHYHUNODULQJ Stowe is zich door haar ontmoetingen met gevluchte slaven gaan verdiepen in de situatie in de zuidelijke staten. Waarschijnlijk is zij ook beïnvloed door haar religieuze echtgenoot die ook fel tegen de slavernij was. 'HHORSGUDFKWKHWERHN 'Hoe was de situatie van de zwarten ten tijde van de slavernij?' Kies één van de boeken uit de door je leraar voorgelegde literatuurlijst en volg het werkschema. • •

De leerling kan een titel kiezen uit de door de leerkracht, in samenwerking met de vakgroep engels, samengestelde literatuurlijst met boeken die de slavernijperiode als onderwerp hebben. Aan de hand van bijvoorbeeld 'De hut van oom Tom' van Harriet Beecher Stowe dient een antwoord op deze vraag te worden geformuleerd.

ZHUNVFKHPD 1. Lees het boek. Let tijdens het lezen goed op de manier waarop de schrijver de werkelijkheid heeft weergegeven. Let goed op hoe de rol is van de hoofdpersonen en hoe bepaalde historische gebeurtenissen worden beschreven. Wordt uit het verhaal de mening of stelling van de schrijver duidelijk? Formuleer een antwoord op deze vraag en maak een samenvatting van het boek van maximaal 500 woorden.

3

2. Stel naar aanleiding van het boek drie vraagstellingen op voor verder onderzoek, die logisch uit het onderwerp van het boek voortvloeien. 3. Laat de samenvatting en de vraagstelling door de docent controleren. Na een week krijg je de recensie en de vraagstelling terug, voorzien van een cijfer en commentaar. 4. Zoek informatie om antwoorden te vinden op de door jullie geformuleerde vragen. Denk aan encyclopedieën op cd-rom, op school aanwezige geschiedenisboeken in braille en artikelen van internet. In dit stadium kan blijken dat je je vraagstellingen moet bijstellen. Doe dat in overleg met je docent. 5. Vat al je gegevens samen in een werkstuk van ongeveer drie kantjes. Hierin moeten staan: a. de samenvatting van het boek b. de bespreking van de werkelijkheid achter het boek, in de vorm van de beantwoording van de vraagstellingen c. een logisch hieruit voortvloeiende conclusie: in hoeverre geeft het boek een goed beeld van de werkelijkheid erachter? Er moet worden ingegaan op de bedoeling van de schrijver. d. een kort verslag van de werkzaamheden aan de praktische opdracht, met vermelding van het aantal studielasturen per onderdeel Het geheel moet op de computer worden gemaakt. De vormgeving moet zo netjes mogelijk zijn. %HRRUGHOLQJVFULWHULD • Goede recensie: 10 punten • Goede vraagstelling: 10 punten • Inhoudelijk correct verslag: 10 punten (dit criterium kan ingedeeld worden in: - waarheidsgetrouw: 10 punten - volledig: 10 punten - relevant: 10 punten - grammatica: 10 punten • Aanwijzingen vraagstellingen opgevolgd: 10 punten • Vraagstelling goed beantwoord in conclusie: 10 punten • Werkhouding tijdens proces: 10 punten • Afwerking en verzorging werkstuk: 10 punten Maximaal 100 punten; delen door 10 Tips: Bij vraag 1: u kunt desgewenst de stelling ook uitleggen of meegeven met de boekenlijst. Bij vraag 2: Het formuleren van vraagstellingen levert voor de meeste leerlingen de grootste problemen op. Aan dit onderdeel extra aandacht besteden. In de examenmethode van Meulenhoff Educatief over de Verenigde Staten worden voorbeelden gegeven van dergelijke vraagstellingen. 0RJHOLMNHXLWZHUNLQJHQ 9UDDJYDQKHWZHUNVFKHPD 6WHOOLQJDXWHXU Door te vertellen over de vele ontberingen waar oom Tom tijdens zijn leven als slaaf onder te lijden heeft, tracht Harriet Beecher Stowe een zo realistisch mogelijk beeld van de slavernij in de zuidelijke staten. Met het boek wordt stelling genomen tegen het racisme in de Verenigde Staten gedurende de 19e eeuw. 0RJHOLMNHVDPHQYDWWLQJ

4

Oom Tom is een negerslaaf die werkt op de katoenplantage van meneer Shelby. Hij heeft daar geen slecht leven en als het aan Tom ligt zou hij daar het liefst blijven. Shelby is een goed mens die goed voor zijn slaven zorgt en ze nooit slaat of mishandelt. Dan komt Shelby in financiële problemen te zitten en moet Tom worden verkocht. iedereen op de plantage is erg verdrietig omdat Tom een trouwe slaaf is en zeer geliefd is onder de mensen. Op een morgen wordt Tom opgehaald door een bikkelharde slavenhandelaar uit het zuiden. Tom wordt op de boot gezet om daar te werken op de katoenplantages. Op de boot ontmoet hij een blank meisje van vijf, Eva. Als Eva in het water valt, duikt Tom haar achterna en redt haar leven. Als beloning mag Tom als koerier komen werken voor St. Clare, de vader van Eva. Bij het huis van St. Clare ontmoet Tom ook zijn vrouw, die erg onaardig tegen hem doet. Dan wordt Eva ziek en een tijdje later sterft zij. Een week later overlijdt meneer St. Clare ook plotseling. Tom voelt het onraad dan al aankomen: tegelijk met alle andere slaven wordt hij verkocht door mevrouw St. Clare aan een groot pakhuis op de slavenmarkt. Tom wordt uiteindelijk gekocht door meneer Legree, een zeer ruwe man. Na een tocht over de Red River komt Tom aan op de katoenplantage van Legree. Daar ontmoet Tom veel andere slaven die stuk voor stuk uitgeput, ondervoed en zwaar mishandeld blijken. De slaven wonen in stinkende barakken terwijl meneer Legree in een groot mooi landhuis woont. Nadat de nieuwe slaven hebben uitgerust in één van de barakken moeten ze direct de volgende dag het land op om katoen te plukken. Daar ontmoet Tom een slavin die ondervoed is en niet genoeg katoen kan plukken. Om haar te helpen geeft Tom haar wat van zijn katoen, maar als aan het eind van de dag de opbrengst wordt gewogen, blijkt de vrouw toch nog te weinig katoen te hebben. Legree geeft Tom de opdracht de vrouw te ranselen, maar Tom weigert dat. Legree wordt zo kwaad over deze weigering, dat hij Tom helemaal afranselt. Nadat hij op bed is gelegd in zijn barak om bij te komen wordt hij de volgende dag weer afgeranselt door de woedende Legree. Als Tom de dag daarop wakker wordt hangt Shelby, zijn oude baas, over hem heen om hem terug te kopen. Tom is echter zo verzwakt dat hij niet goed meer kan luisteren en zien, en hij overlijdt aan zijn ernstige verwondingen. Shelby laat daarop al zijn slaven vrij, als eerbetoon aan oom Tom. (Geschreven door Merel, 2 Havo) 9UDDJYDQKHWZHUNVFKHPD 9RRUEHHOGHQYUDDJVWHOOLQJHQSOXVGHNHUQGLHHHQJRHGDQWZRRUGPRHWEHYDWWHQ   • :DDURPEHVWRQGHUMXLVWLQKHW]XLGHQEHKRHIWHDDQVODYHQ" Antwoord: Door de enorme bloei van de katoen en tabaksindustrie ontstond er grote vraag naar goedkope arbeidskrachten op de plantages. •

:DDUNZDPHQGHVODYHQYDQGDDQ" Antwoord: De slaven waren gevangen genomen inwoners uit West Afrika. Zij werden onder erbarmelijke omstandigheden per schip naar Amerika vervoerd.

•

:LHZDUHQGHVODYHQKDQGHODUHQ" Antwoord: De slavenhandelaren waren West-Europeanen, Engelsen, Fransen, maar ook .... Nederlanders! Met deze handel werd erg veel geld verdiend.

•

+RH]DJKHWOHYHQYDQHHQVODDIHUXLW" Antwoord: Daar moet aan de hand van het boek al een beeld over zijn ontstaan. Toch kan verder onderzoek uitwijzen dat er inderdaad vrij grote verschillen waren tussen hoe slaven werden behandeld. Kijk maar naar het verschil in behandeling door Shelby en Legree in het boek. Het was sterk afhankelijk van de persoon waaronder een slaaf te werk werd gesteld.

•

:DQQHHULVHUHHQHLQGHJHNRPHQDDQGHVODYHUQLM" 5

Antwoord: In 1863 door president Abraham Lincoln. De Amerikaanse Burgeroorlog, waarin het al of niet afschaffen van de slavernij centraal stond, zou evenwel nog twee jaar voortduren. Deze oorlog werd uiteindelijk gewonnen door de noordelijke staten. •

:HONHGULHJURQGZHWVZLM]LJLQJHQ]LMQHUGRRUJHYRHUGYRRUGHDIVFKDIILQJYDQVODYHUQLM" Antwoord: Het 13e amendement (grondwetswijziging) maakte een einde aan de slavernij. Het 14e amendement schafte de ’drievijfde-regel’ af. De ’drievijfde-regel’ was een politieke beslissing die bepaalde dat de slaven voor drievijfde deel als bevolking meetelde. Deze beslissing was van belang voor het bepalen van het aantal volksvertegenwoordigers dat iedere deelstaat naar het Congres mocht sturen. Het 15e amendement verschafte de negers uiteindelijk kiesrecht.

•

:LHVWRQGHQHUWHJHQRYHUHONDDULQGHVWULMGRYHUGHDIVFKDIILQJYDQGHVODYHUQLM" Antwoord: De zuidelijke staten (de ’Confederacy’) en de noordelijke staten stonden in dit conflict tegenover elkaar. Het leidde uiteindelijk tot de Amerikaanse Burgeroorlog die duurde van 1861 tot 1865. De Burgeroorlog was een mislukte poging van de zuidelijke staten om zich af te scheiden van de Verenigde Staten. De oorzaak was een diepgaand economisch en sociaal verschil tussen het industrialiserende noorden en het agrarische zuiden. Directe aanleiding vormde de afschaffing van de slavernij.

•

%HWHNHQGHGHDIVFKDIILQJYDQGHVODYHUQLMHHQGLUHFWHYHUEHWHULQJYRRUGHQHJHUV" Antwoord: Volgens de wet was de zwarte bevolking vrij, maar de overgrote meerderheid van de zwarten was analfabeet, had geen opleiding en was straatarm. Zij waren niet in staat om een stukje grond te kopen. Door nood gedwongen klopten zij weer bij de blanken aan. Blanke landeigenaren verhuurden hen een stukje grond, een huis, een ezel en wat gereedschap in ruil voor de helft van de oogst. Door deze gebondenheid aan de landeigenaren en de leningen die zwarten bij blanken dienden af te sluiten ontstond een systeem dat verdacht veel op het oude slavernijsysteem leek.

Voor de eindbeoordeling van de praktische opdracht literatuur dient het gemiddelde cijfer van deelopdracht 1 en 2 te worden genomen.

6

/HHUOLQJHQPDWHULDDO 'HHORSGUDFKWGHDXWHXU Maak m.b.v. internet een profielschets van de auteur van het door jou gekozen boek. Geef in 200 woorden een beschrijving van de auteur en vermeld hoe je aan de informatie bent gekomen. Werkschema: 1. Zoek op internet sites over de auteur van jouw keuze. Hoeveel heb je er gevonden? Leg de sites voor aan je docent. 2. Kies er één uit. Leg de site van jouw keuze voor aan je docent, verantwoord jouw keuze. 3. Maak een samenvatting van maximaal 500 woorden over het leven van de auteur. Beschrijf hierin de levensloop en noem andere werken van de auteur. 4. Probeer een verklaring te geven voor het feit dat de auteur over slavernij is gaan schrijven. 5. Overleg de samenvatting ter beooreling aan je docent %HRRUGHOLQJVFULWHULD • zelfstandig kunnen werken op internet: 10 punten • gevonden relevante sites: 10 punten • verantwoording keuze: 10 punten • inhoudelijk correct verslag: 40 punten (dit criterium kan onderverdeeld worden in: − waarheidsgetrouw: 10 punten − volledig: 10 punten − relevant: 10 punten − grammatica: 10 punten) • gegeven verklaring: 10 punten • werkhouding tijdens proces: 10 punten • afwerking en verzorging samenvatting: 10 punten maximaal 100 punten, delen door 10. 'HHORSGUDFKWKHWERHN 'Hoe was de situatie van de zwarten ten tijde van de lavernij?' Kies één van de boeken uit de door je leraar voorgelegde literatuurlijst en volg het werkschema. ZHUNVFKHPD 1. Lees het boek. Let tijdens het lezen goed op de manier waarop de schrijver de werkelijkheid heeft weergegeven. Let goed op hoe de rol is van de hoofdpersonen en hoe bepaalde historische gebeurtenissen worden beschreven. Wordt uit het verhaal de mening of stelling van de schrijver duidelijk? Formuleer een antwoord op deze vraag en maak een samenvatting van het boek van maximaal 500 woorden. 2. Stel naar aanleiding van het boek drie vraagstellingen op voor verder onderzoek, die logisch uit het onderwerp van het boek voortvloeien. 3. Laat de samenvatting en de vraagstelling door de docent controleren. Na een week krijg je de recensie en de vraagstelling terug, voorzien van een cijfer en commentaar. 4. Zoek informatie om antwoorden te vinden op de door jullie geformuleerde vragen. Denk aan encyclopedieën op cd-rom, op school aanwezige geschiedenisboeken in braille en artikelen van internet. In dit stadium kan blijken dat je je vraagstellingen moet bijstellen. Doe dat in overleg met je docent. 5. Vat al je gegevens samen in een werkstuk van ongeveer drie kantjes. Hierin moeten staan: a. de samenvatting van het boek

7

b. de bespreking van de werkelijkheid achter het boek, in de vorm van de beantwoording van de vraagstellingen c. een logisch hieruit voortvloeiende conclusie: in hoeverre geeft het boek een goed beeld van de werkelijkheid erachter? Er moet worden ingegaan op de bedoeling van de schrijver. d. een kort verslag van de werkzaamheden aan de praktische opdracht, met vermelding van het aantal studielasturen per onderdeel Het geheel moet op de computer worden gemaakt. De vormgeving moet zo netjes mogelijk zijn. %HRRUGHOLQJVFULWHULD • Goede recensie: 10 punten • Goede vraagstelling: 10 punten • Inhoudelijk correct verslag: 10 punten (dit criterium kan ingedeeld worden in: − waarheidsgetrouw: 10 punten − volledig: 10 punten − relevant: 10 punten − grammatica: 10 punten • Aanwijzingen vraagstellingen opgevolgd: 10 punten • Vraagstelling goed beantwoord in conclusie: 10 punten • Werkhouding tijdens proces: 10 punten • Afwerking en verzorging werkstuk: 10 punten Maximaal 100 punten; delen door 10

8

%32±*HVFKLHGHQLV±0X]LHN 'RFHQWHQGHHO 'HHORSGUDFKWDQDO\VHUHQPX]LHN De leraar stelt een lijst samen van Amerikaanse leidjes uit de zwarte muziektraditie. Men kan bijvoorbeeld ook gebruik maken van de muziekcasette die hoort bij de Nieuwe Studiegids ’De Verenigde Staten 1787-1914’ van Meulenhoff Educatief (ISBN 90-280-6510-5). De lijst ziet er dan zo uit: • Worksong; - Julie (1965) • Blues; Southern trees bear strange fruit – Billie Holiday (1944) • Blues; Black, brown and white blues – Big Billie Broonzey (1958) • Gospel; I can see everybody's mother – The five blind boys from Alabama (1963) De docent is natuurlijk vrij om de lijst zelf aan te vullen. Werkschema: 1. Luister naar de liedjes, noteer en vertaal de teksten. 2. Probeer in één of twee zinnen te formuleren over wie en waarover de liedjes gaan. 3. Formuleer een vraag die tijdens het bestuderen van de tekst bij je op komt. Dat mag een vraag zijn over iets letterlijks in de test, maar het mag ook een vraag zijn die te maken heeft met de historische context van het lied. Formuleer m.b.v. het boek, internet of je docent een antwoord op deze vraag. 4. Welke historisch interessante informatie bevatten de liederen? 5. Welke functie hadden deze liederen? Maak van je antwoorden een lopend verslag en geef deze ter beoordeling aan je docent. Beoordelingscriteria Vraag 1: 20 punten totaal (5 punten per lied) Vraag 2: 20 punten totaal (5 punten per lied) Vraag 3: 20 punten totaal (2 punten per vraag, 3 per antwoord) Vraag 4: 20 punten totaal (5 punten per gevonden historische betekenis) Vraag 5: 20 punten totaal (5 punten per geformuleerde functie) Maximaal 20 punten per vraag, 100 punten in totaal, voor cijfer delen door 10. $QWZRRUGHQ :RUNVRQJ±-XOLH 1. "Julie, hear me when I call you Julie won't hear me (2x) B'lieve I'll go to Dallas (2x) Got to see my Julie Oh my Lordy Raise 'em up together (3x) Oh my Lordy Julie, hear me when I call you Julie and the baby (2x) Better get the sergeant (3x) Oh my Lordy My feet is getting' itchy 9

Feet is getting’ itchy (2x) Oh my Lordy Got to see my Julie (3x) Oh my Lordy Child’s getting’ hungry (3x) Oh my Lordy Rattler can’t hold me (3x) Oh my Lordy Raise ’em little higher (3x) Oh my Lordy Julie, hear me when I call you Julie won’t hear me (2x) Julie, Julie won’t hear me" 2. Dit werklied werd gezongen door een groep slaven tijdens het houtkappen. Het gaat over een slaaf wiens straf de afwezigheid is van zijn vrouw Julie; hij mist haar en de baby. 3. Vraag: "Wie of wat is een rattler?" Antwoord: Een rattler is de naam van een jachthond die gevangenen en slaven bewaakt. Volgens de traditie wordt nog steeds in elke Amerikaanse gevangenis één hond Rattler genoemd. Dit antwoord en de antwoorden op de geformuleerde vraagstellingen bij de andere drie liederen kunnen gevonden worden in de docentenhandleiding behorende bij de Nieuwe Studiegids 'De Verenigde Staten 1987-1914; Een samenleving op de rails' (ISBN 90280-1887-5) en in de Nieuwe Studiegids zelf (ISBN 90-280-6510-5). 4. De historisch interessante informatie die deze tekst bevat is dat leden van een gezin, als gevolg van de slavernij, meestal uit elkaar werden gehaald. In de meeste gevallen zagen zij hun familieleden nooit meer terug. 5. Het werklied is bij uitstek functioneel door het ritme, de vorm en de eindeloze herhaling van zinnen. Vaak gaat er iemand voor in het gezang, de voorganger, gevolgd door een koor. Zowel de tekst als de melodie waren éénvoudig, zodat het lied gemakkelijk kon worden nagezongen en zich leende voor improvisatie. De werkliederen werden dan ook overal gezongen: op plantages, in de mijnen, op zee en bij het aanleggen van spoorwegen, waarbij de werkzaamheden werden uitgevoerd op de maat van de muziek. Met het zingen van deze liederen doodde men de werktijd. 6RXWKHUQWUHHVEHDUVWUDQJHIUXLW±%LOOLH+ROLGD\ 1. "Southern trees bear strange fruit Blood on the leaves and blood at the root Black boy swinging in the southern breeze Strange fruit hanging from the poplar trees Pastoral scene of the gallant South The bulging eyes and the twisted mouth Scent of magnolia sweet and fresh Then the sudden smell of burning flesh. Here is a fruit for the crows to pluck For the rain to gather, for the wind to suck

10

For the sun to rot, for the tree to drop Here is a strange and bitter crop." 2. Dit lied gaat over een zogenaamde lynchpartij, een blanke jacht en moordpartij waarvan een negerjongen het slachtoffer is geworden: hij is opgehangen aan een boom. 3. Vraag: "Wie voerden deze lynchpartij uit? Äntwoord: De Ku Klux Klan was verantwoordelijk voor deze lynchpartijen. De organisatie werd in 1866 opgericht ter bescherming van de rechten van de blanke gemeenschap. Gehuld in witte gewaden begon de Klan een afschuwelijke terreur onder de zwarte bevolking en tegen de bevolking die de zwarten steunden. Niets schuwde de Klan: verkrachting, moord, verminking of verbranding. 4. De historisch interessante informatie die dit lied bevat is dat de negers volgens de wet wel vrij waren na de burgeroorlog, maar dat er verder hoegenaamd niets gebeurde om hen te beschermen tegen dit soort terreur. De afschaffing van de slavernij betekende niet direct een verbetering van de leefomstandigheden van negers. 5. De blues stamt oorspronkelijk uit de tijd van de slavernij, maar de trieste en vaak melancholieke melodieën en teksten werden ook gezongen voor en door ex-slaven die na de officiële afschaffing van de slavernij in 1863 nog steeds geen rechten hadden en behalve de plantages geen thuis kenden. Zij uitten hun gevoelens van eenzaamheid, onmacht, woede, vernedering en verdriet in bluesliederen en beklaagden zich zo over hun lot. In dit lied wordt duidelijk woede en verontwaardiging geuit over het geweld tegen de zwarten in het zuiden. %ODFNEURZQDQGZKLWHEOXHV±%LJ%LOO%URRQ]H\ 1. "This little song that I'm singin' about, People you all known it's true. If you're black and got to work for a livin', Now this is what they'll say to you: Refrein: Now, if you's white, it's allright, And if you's brown, stick around, But as you's black, O brother, Get back, get back, get back. I was in a place one night, They was all having fun, They was all buying beer and wine, But they would not sell me none. Refrein: I went to an employment office, I got a number and I got in line. They called everybody's number But they never did call mine. Refrein: Me an' a man was working' side by side, And this is what it meant. They was paying him a dollar an hour And they was paying me fifty cents.

11

Refrein: I helped win sweet victory With my plough and horse. Now I want you to tell me brother, What you gonna do about the old Jim Crow?" Refrein: 2. Dit bluesnummer handelt over het lot van een zwarte man na de afschaffing van de slavernij. Hij wordt door zijn huidskleur nergens goed behandeld. Hij mag geen drank kopen, wordt niet geholpen bij het arbeidsbureau en krijgt veel minder betaald dan een blanke. 3. Vraag: "Wie of wat was Jim Crow?" Antwoord: Jim Crow was een andere benaming voor segregatie, de scheiding der rassen, die officieel werd toegestaan sinds de uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof in de zaak Plessy versus Ferguson. Dit was een proces uit 1896 waarin het Hooggerechtshof bepaalde dat de scheiding van rassen toegestaan was, mits blanken en zwarten dezelfde voorzieningen kregen. Het vonnis werd samengevat met de regel: ’seperate but equal’. 4. De historisch interessante informatie die uit dit lied naar voren komt is dat de zwarten, ondanks dat zij volgens de wet recht hadden op een gelijke behandeling in de praktijk helemaal niet gelijk behandeld werden. 5. Ook de functie van dit lied is het uiten van gevoelens van eenzaamheid, onmacht, woede, vernedering en verdriet. De zanger beklaagt zich over zijn lot, over de oneerlijke behandeling die hij krijgt. ,FDQVHHHYHU\ERG\ VPRWKHU±7KHILYHEOLQGER\VIURP$ODEDPD 1. "I can see everybody’s mother Lord I can’t see mine I can see everybody’s mother Lord, I can’t see mine Simple dead has come along Taking my darling mother Taking my mother home I can see everybody’s mother Lord I can’t see mine I wonder can I get a witness here I remember kneeling Down by my mother’s side I was nothing but a little boy When my mother died But I got to thinking That I was loosing I was loosing my only friend Oh, how much is it to you It almost, almost broke my heart To see my darling mother My mother had to part

12

I can see everybody’s mother Can’t see mine Can’t see mine" 2. In het lied wordt het leed bezongen van een man, die al op zeer jonge leeftijd zijn moeder heeft verloren, als gevolg van het zware slavenbestaan. 3. Vraag: "Waarom wordt ’the Lord’ zoveel toegesproken in dit lied? Antwoord: De persoon in het lied beklaagd zich tot God, veel slaven hadden zich bekeerd tot het Christendom, over het verlies van zijn moeder. De teksten hebben vaak dierbaren en het verlangen naar huis als onderwerp. 4. De historisch relevante informatie die uit deze tekst kan worden gehaald is dat veel negers zich vanwege hun slechte leefomstandigheden hun toevlucht hadden gezocht in het geloof. Het geloof staat dan ook centraal in gospelliederen. Vaak gaan de liederen over God en zijn religieus van karakter. 5. De functie van dergelijke liederen was het kunnen uiten van emoties tijdens verdriet. Veelal gaat het in gospelliederen om krachtige uitingen van hoop. Tips: Op soortgelijke wijze kunt u leerlingen ook opdrachten geven om zelf geselecteerde songs te analyseren; of hen op zoek laten gaan naar de wortels van de hedendaagse muziek zoals rap en hiphop.

13

/HHUOLQJHQPDWHULDDO Hieronder vind je de teksten van de songs: • Worksong; - Julie (1965) • Blues; Southern trees bear strange fruit – Billie Holiday (1944) • Blues; Black, brown and white blues – Big Billie Broonzey (1958) • Gospel; I can see everybody's mother – The five blind boys from Alabama (1963) Werkschema: 1. Luister naar de liedjes, noteer en vertaal de teksten. 2. Probeer in één of twee zinnen te formuleren over wie en waarover de liedjes gaan. 3. Formuleer een vraag die tijdens het bestuderen van de tekst bij je op komt. Dat mag een vraag zijn over iets letterlijks in de test, maar het mag ook een vraag zijn die te maken heeft met de historische context van het lied. Formuleer m.b.v. het boek, internet of je docent een antwoord op deze vraag. 4. Welke historisch interessante informatie bevatten de liederen? 5. Welke functie hadden deze liederen? Maak van je antwoorden een lopend verslag en geef deze ter beoordeling aan je docent. Beoordelingscriteria Vraag 1: 20 punten totaal (5 punten per lied) Vraag 2: 20 punten totaal (5 punten per lied) Vraag 3: 20 punten totaal (2 punten per vraag, 3 per antwoord) Vraag 4: 20 punten totaal (5 punten per gevonden historische betekenis) Vraag 5: 20 punten totaal (5 punten per geformuleerde functie) Maximaal 20 punten per vraag, 100 punten in totaal, voor cijfer delen door 10. 7HNVWHQYDQGHOLHGMHV :RUNVRQJ±-XOLH 1. "Julie, hear me when I call you Julie won't hear me (2x) B'lieve I'll go to Dallas (2x) Got to see my Julie Oh my Lordy Raise 'em up together (3x) Oh my Lordy Julie, hear me when I call you Julie and the baby (2x) Better get the sergeant (3x) Oh my Lordy My feet is getting' itchy Feet is getting' itchy (2x) Oh my Lordy Got to see my Julie (3x) Oh my Lordy Child's getting' hungry (3x) Oh my Lordy

14

Rattler can’t hold me (3x) Oh my Lordy Raise ’em little higher (3x) Oh my Lordy Julie, hear me when I call you Julie won’t hear me (2x) Julie, Julie won’t hear me"  6RXWKHUQWUHHVEHDUVWUDQJHIUXLW±%LOOLH+ROLGD\ 1. "Southern trees bear strange fruit Blood on the leaves and blood at the root Black boy swinging in the southern breeze Strange fruit hanging from the poplar trees Pastoral scene of the gallant South The bulging eyes and the twisted mouth Scent of magnolia sweet and fresh Then the sudden smell of burning flesh. Here is a fruit for the crows to pluck For the rain to gather, for the wind to suck For the sun to rot, for the tree to drop Here is a strange and bitter crop." %ODFNEURZQDQGZKLWHEOXHV±%LJ%LOO%URRQ]H\ 1. "This little song that I’m singin’ about, People you all known it’s true. If you’re black and got to work for a livin’, Now this is what they’ll say to you: Refrein: Now, if you’s white, it’s allright, And if you’s brown, stick around, But as you’s black, O brother, Get back, get back, get back. I was in a place one night, They was all having fun, They was all buying beer and wine, But they would not sell me none. Refrein: I went to an employment office, I got a number and I got in line. They called everybody’s number But they never did call mine. Refrein: Me an’ a man was working’ side by side,

15

And this is what it meant. They was paying him a dollar an hour And they was paying me fifty cents. Refrein: I helped win sweet victory With my plough and horse. Now I want you to tell me brother, What you gonna do about the old Jim Crow?" Refrein: ,FDQVHHHYHU\ERG\ VPRWKHU±7KHILYHEOLQGER\VIURP$ODEDPD 1. "I can see everybody’s mother Lord I can’t see mine I can see everybody’s mother Lord, I can’t see mine Simple dead has come along Taking my darling mother Taking my mother home I can see everybody’s mother Lord I can’t see mine I wonder can I get a witness here I remember kneeling Down by my mother’s side I was nothing but a little boy When my mother died But I got to thinking That I was loosing I was loosing my only friend Oh, how much is it to you It almost, almost broke my heart To see my darling mother My mother had to part I can see everybody’s mother Can’t see mine Can’t see mine"

16