758237

Bijlage 2

Nota van beantwoording Zienswijzen ontwerp besluiten beheer damherten in leefgebied Noord-Holland Nr 717840/758237 Samenvatting van de ingekomen zienswijzen op de ontwerp ontheffingen op grond van de Flora- en faunawet en de ontwerp vergunning op basis van de Natuurbeschermingswet 1998 en de beantwoording door Gedeputeerde Staten, zoals vastgesteld door Gedeputeerde Staten op 9 februari 2016. Op 25 november 2015 hebben Gedeputeerde Staten de ontwerpbeschikkingen Flora- en faunawet en Natuurbeschermingswet 1998 voor het beheer van de populatie damherten in het leefgebied in de duinen van Noord-Holland ter inzage gelegd. Die terinzagelegging eindigde op 6 januari 2016. In deze periode hebben Gedeputeerde Staten twaalf zienswijzen ontvangen. In onderstaande tabel zijn de zienswijzen van de verschillende indieners samengevat en door Gedeputeerde Staten van een reactie voorzien. Daarbij zij opgemerkt dat de zienswijzen identiek zijn en daarom dan ook als één zienswijze zijn behandeld in onderstaande tabel. Sommige zienswijzen hebben aanleiding gegeven tot een wijziging in de beschikkingen. De belangrijkste aanpassingen zijn: •

•

•

•

Wij verlenen de ontheffing niet op het belang schade aan gewassen. Dit belang stond abusievelijk echter nog wel in het ontwerp van ons Flora –en faunawet besluit genoemd. Dit hebben wij verwijderd. In het ontwerp van ons Flora- en faunawet besluit namen we de gewenste streefstand over van het Faunabeheerplan Damhert (hierna: FBP damhert) en de aanvraag, namelijk 600 tot 800 dieren in de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD) (800 tot 1000 in totale leefgebied). Dit schiep onduidelijkheid. We noemen als streefstand van de populatie daarom nu in ons besluit een aantal van 1000 damherten in het totale leefgebied (800 in AWD) conform de aanvraag van de Faunabeheereenheid Noord-Holland. Op bladzijde 6 van het ontwerp van ons besluit Flora- en faunawet stond abusievelijk dat de goedkeuring geldig is tot en met 317 november 2020. Dit hebben we gecorrigeerd tot 17 november 2020. De door Waternet ingediende zienswijze heeft geleid tot aanpassing van voorschrift 5.

Ontwerp beschikkingen Flora- en faunawet en natuurbescherming 1998

2 | 32

8 januari 2016| Memo

beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen.

Indiener zienswijze

Samenvatting

Reactie van GS

Advies overge nomen

Flora- en faunawet Dierenbescherming

1

Indiener benadrukt dat damherten

Uit het Faunabeheerplan damherten

alleen maar positieve effecten

(hierna: FBP damhert) en de

hebben op de natuur. Schade aan

onderzoeksrapporten die ten grondslag

natuurwaarden wordt dan ook

liggen aan dit FBP blijkt voldoende dat

betwijfeld

er schade optreedt aan verschillende

Nee

natuurwaarden in het gebied. Damherten hebben zeker een bijdrage geleverd aan de gewenste begrazing van het gebied, maar door de huidige omvang van de damhertenpopulatie is hun bijdrage nu veel te omvangrijk. 2

De verkeersveiligheid en landbouw

Volledige omrastering is om zowel

hebben wel schade, maar dit is op

ecologische als landschappelijke

te lossen door het omrasteren van

redenen niet wenselijk. Nabij de zeereep

het totale gebied, en het verbinden

is dit zelfs niet toegestaan door het

van de verschillende omrasterde

waterschap. Er zal bijna zeker

eenheden met faunapassages.

voedselschaarste ontstaan bij het verder

Afschot is niet nodig.

groeien van de damhertenpopulatie, de

Nee

schade aan habitats, vegetaties en de leefgebieden van andere soorten zal verder toenemen, de ecologisch noodzakelijke verbindingen worden verbroken en landschappelijk en recreatief is het plaatsen van rasters binnen het gebied zeer ongewenst. 3

Indiener is voorstander van vroeg

Dit zal niet afdoende zijn voor het

reactief beheer in plaats van actief

beheren van de steeds groter wordende

beheer. Dit is beter voor het

populatie damherten in het gebied. Dit

welzijn van de damherten.

zal tevens de schade aan natuurwaarden

Nee

niet verminderen. 4

Indiener vindt dat er door de hoge

De conclusie dat het goed gaat met

begrazingsdruk een unieke

minder algemene soorten omdat het

samenstelling van flora en fauna

slecht gaat met algemene soorten

ontstaat in het gebied die nergens

onderschrijven wij niet. In de huidige

anders in Nederland is te vinden.

situatie heeft de populatie damherten

Het is dan ook juist een goed teken

een te overheersende rol, waardoor er

dat veel algemene vlindersoorten

steeds minder ruimte is voor andere

achteruit gaan, omdat het aangeeft

soorten. Dat is zeker gezien de Natura

dat het gebied ruimte biedt aan

2000-status van het gebied een

Nee


3 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. minder algemene soorten. Ook de

ongewenste ontwikkeling.

achteruitgang van het ree is niet erg omdat het een algemeen voorkomende soort is in Nederland. Dit in tegenstelling tot het damhert dat in een veel beperkter deel van het land voorkomt. 5

Het gaat volgens indiener niet

Indiener refereert o.a. aan het

slecht met de keizersmantel in de

onderzoeksrapport ‘parels van de

AWD, maar juist goed.

duinen’ dat ook gebruikt is in het FBP

Nee

damhert. Hierin wordt inderdaad duidelijk dat het op dit moment niet direct slecht gaat met de keizersmantel (de soort is juist opvallend terug van weggeweest, juist in AWD). Maar er worden wel knelpunten geconstateerd vooral op het gebied van nectaraanbod, en er worden op korte termijn problemen voorzien voor de soort als er niets wordt gedaan aan de populatie damherten. De soort heeft veel nectar nodig en is nu aangewezen op een beperkt aantal voor damherten giftige soorten als duinkruiskruid. De afhankelijkheid van een zeer beperkt aantal bloemsoorten is risicovol, en bij een groeiende populatie damherten zal dit probleem nog groter worden. 6

Indiener geeft aan dat het publiek

Wij zijn ons bewust van de weerstand

geen grootschalig afschot wil in

welke dit beheer kan oproepen. Het

natuurgebieden.

voorgestelde beheer volgt uit de visie

Nee

van zowel de grondeigenaar, de beheerders als de Faunabeheereenheid. 7

8

Indiener geeft aan dat toerisme op

De Flora- en faunawet neemt financiële

de Veluwe veel inkomsten

inkomsten niet mee als reden voor het al

genereerde dankzij de

dan niet afgeven van een ontheffing.

aanwezigheid van grote wilde

Op de Veluwe vindt ook populatiebeheer

hoefdieren. Populatiebeheer in de

door middel van afschot plaats om het

duinen zou dit hier in de weg

aantal grote hoefdieren in balans te

staan.

houden met hun leefgebied.

Damherten zijn een vrijwel gratis

Het damhert is een onderdeel van het

kracht in het beheer van de

onderhavige ecosysteem en zal dat ook

natuurterreinen, en zorgen er

blijven. Het beheer zal er immers op

bovendien voor dat zeldzame

gericht zijn om duurzaam een populatie

soorten kunnen floreren.

damherten in de duinen te laten leven. Een overwicht van één enkele soort in

Nee

Nee


4 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. een bepaald gebied kan echter wel degelijk worden gezien als schadelijk, omdat het ten koste gaat van en dus schadelijk is voor andere natuurwaarden in het gebied. 9

De tellingen zijn niet deugdelijk. In

Wij hechten aan de deskundigheid en

plaats van gegevens van 3

het zorgvuldig opgestelde protocol

telrondes zou er maar 1 telronde

waarmee het onderzoek wordt

gehouden moeten worden, omdat

uitgevoerd. Er bestaat geen waterdichte

er uitwisseling tussen gebieden

telmethode, maar de gebruikte

kan plaatsvinden waardoor dieren

telmethode is op dit moment de meest

makkelijk dubbel geteld kunnen

betrouwbare.

Nee

worden. 10

Tellingen geven slechts een trend

Dat klopt. Bij een dergelijk onderzoek

aan, geen exacte getallen.

kunnen niet alle dieren geteld worden.

Nee

Daarom wordt uitgegaan van een trend, die laat zien dat de damhertenpopulatie snel groeit. De tellingen geven de minimaal aanwezige aantallen damherten aan. In werkelijkheid zijn de aantallen hoger. 11

Modellen zoals het in het FBP

Het model geeft een indicatie, waarmee

gebruikte model, kunnen niet de

een getal wordt bepaald waarbij de

draagkracht van het gebied

populatie in harmonie met de overige

bepalen. Dat is ook het geval in de

natuurwaarden in het gebied aanwezig

AWD waar de populatie damherten

kan zijn. De populatie laten doorgroeien

momenteel veel groter is dan het

tot de draagkracht van het gebied is

aantal damherten dat er volgens

bereikt zal leiden tot onomkeerbare

het model zou kunnen leven, en de

schade aan flora en fauna.

Nee

populatie groeit nog steeds. Indiener pleit ervoor de natuur te laten bepalen wat de draagkracht is van een gebied in plaats van een model. 12

Intensieve begrazing is niet

Uit onderzoek blijkt dat de mate van

schadelijk voor de te behalen

begrazing van de damherten wel

natuurdoelstellingen. Het zorgt wel

degelijk schadelijk is voor de

voor een andere samenstelling van

natuurwaarden binnen het gebied.

de natuur, maar niet een mindere.

Aangezien het gebied een Natura 2000-

Indiener vindt dan ook dat die

gebied is zijn deze waarden van

conclusie niet getrokken kan

(inter)nationaal belang.

Nee

worden uit de gebruikte onderzoeksrapporten. 13

Schade aan gewassen is er niet

Dat klopt. We verlenen de ontheffing

meer, en kan daarom ook geen

niet op dit belang. Dit belang staat

reden zijn voor het massaal

echter abusievelijk nog wel vermeld in

afschieten van damherten.

het besluit. Wij zullen dit verwijderen.

Ja


5 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. 14

Schade aan verkeersveiligheid is

Zie onze reactie onder punt 2.

Nee


Nee

Indiener vindt het onjuist dat er in

Een zo compleet mogelijk ecosysteem is

Nee

de duinen wordt gestreefd naar

een ecosysteem waarin zoveel mogelijk

een maximale biodiversiteit. Dat

soorten leven die thuishoren in het

suggereert een soortenverzameling

gebied, en waar evenwicht is tussen de

zoals in een dierentuin of een

verschillende soorten en zoveel mogelijk

botanische tuin. In de natuur moet

soorten die bij dat ecosysteem horen

echter worden gestreefd naar een

interactie hebben met elkaar. De

zo compleet mogelijk ecosysteem

ontheffing wordt verleend omdat

met zo min mogelijk onnatuurlijke

onderzoek aantoont dat verschillende

ingrepen.

soorten die typerend zijn voor het

goed te voorkomen met hekken, en het verbinden van natuurgebieden via ecoducten. Afschot is dus voor dit belang niet nodig, en bovendien minder effectief dan afrasteren. 15

Hekken hoeven de natuur niet te versnipperen, maar kunnen damherten en andere dieren juist bescherming bieden tegen gevaren zoals verkeer, en de ruimte geven om de populatie te laten groeien. Gebieden moeten dan worden afgerasterd langs menselijke structuren zoals wegen, en met elkaar verbonden worden door ecoducten. Indiener is het dan ook absoluut niet eens met de uitspraken in het FBP en het ontwerpbesluit dat het plaatsen van hekken niet overal mogelijk is.

Faunabescherming

1

gebied in toenemende mate schade ondervinden door een te grote populatie damherten. 2

Het damhert is een beschermde

Het damhert is inderdaad een onderdeel

inheemse diersoort en moet

van het onderhavige ecosysteem en zal

worden beschouwd als een

dat ook blijven. Het beheer zal er

onderdeel van het onderhavige

immers op gericht zijn om duurzaam

ecosysteem en niet als een

een populatie damherten in de duinen te

veredelde maaimachine die naar

laten leven. Een overwicht van één

believen kan worden ingezet. Hun

enkele soort in een bepaald gebied kan

invloed op de vegetatie kan per

echter wel degelijk worden gezien als

definitie niet als schade worden

schadelijk, omdat het ten koste gaat van

gezien.

en dus schadelijk is voor andere natuurwaarden in het gebied.

Nee


6 | 32



Het effect van de damherten op de

Uit onderzoek dat ten grondslag ligt aan

vegetatie is een natuurlijk systeem

het FBP damhert blijkt dat de mate van

en hoort erbij. Het uitgangspunt

begrazing van de damherten wel

dat er een achteruitgang van de

degelijk schadelijk is voor de

plantensoorten wordt veroorzaakt

natuurwaarden binnen het gebied.

door de toegenomen aantallen

Damherten en hun gedrag vormen

damherten in de AWD is niet juist.

inderdaad een (waardevol) onderdeel

De damherten vormen namelijk

van het ecosysteem. In een gezond

een onderdeel van het ecosysteem,

ecosysteem moet er echter een

waar zij als planteneter uiteraard

evenwicht zijn tussen verschillende

invloed op hebben, en dat

soorten, waaronder tussen planteneters

betekent dat sommige soorten

en de planten die zij eten. Een systeem

hiervan zullen profiteren en

dat enkel en alleen dient om voedsel en

anderen meer onder druk komen

ruimte te bieden aan een enkele soort

te staan.

(in dit geval het damhert) is geen

Nee

evenwichtig ecosysteem. 4

In twee onderzoeksrapporten van

De streefsituatie van het FBP damhert,

Waternet getiteld ‘effect van

waar de onderhavige ontheffing op

damhertenbegrazing op nectar- en

gestoeld is, is niet een situatie zonder

waardplanten in de AWD’ uit 2013

damherten, maar een situatie waarin een

en ‘Effect van damhertenbegrazing

kleinere, gezonde damhert populatie

op nectarplanten in de

leeft, die een positief effect heeft op het

Amsterdamse Waterleidingduinen’

gebied.

Nee

uit 2014 wordt een vergelijking gemaakt tussen een situatie met, en een situatie zonder damherten. Dit is niet juist, omdat een situatie zonder grote grazers niet natuurlijk is, en daarom nooit als streefsituatie of als uitgangssituatie worden genomen. 5

In een van bovengenoemde

Een verminderd aantal planten dat tot

rapporten wordt aangegeven dat

bloei komt betekent vanzelfsprekend

het aannemelijk is dat een

minder nectaraanbod, en minder aanbod

verminderde bloei de draagkracht

van nectar betekent uiteraard minder

voor insecten verlaagt. In de AWD

voedsel voor insecten die aangewezen

gaat het volgens indiener echter

zijn op nectar. Niet alle plantensoorten

buitengewoon goed met de kleine

hebben even zwaar te lijden van de

vuurvlinder, glad- en echt walstro,

begrazing van damherten. Als de

waardplanten voor de rupsen van

populatie echter ongehinderd door blijft

het klein avondrood, en met de

groeien zal de druk op meer soorten

aardbeivlinder gaat het ook goed.

toenemen, al naar gelang het voedsel

Met de keizersmantel gaat het ook

schaarser wordt, want dan zullen

goed, en het bruin blauwtje wordt

damherten uiteindelijk ook gedwongen

waarschijnlijk niet beïnvloed door

zijn soorten te eten die ze liever zouden

begrazing.

laten staan als er genoeg ander voedsel aanwezig was. Ook is het zo dat een

Nee


7 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. verminderd aanbod van nectar, niet meteen betekent dat de plantensoorten niet meer voorkomen in het gebied. Maar omdat er minder zaad wordt gevormd zal het effect wel een dalende trend zijn. Dat is nu nog niet altijd te zien, maar wel te voorzien als bepaalde soorten nauwelijks meer tot bloei komen en zich dus niet meer voortplanten in het gebied. 6

In het rapport ‘Effect van

Uit ditzelfde onderzoek komt naar voren

damhertenbegrazing op

dat de damhertenpopulatie een negatief

nectarplanten in de AWD’ uit 2014

effect heeft op nectarplanten en

blijkt dat de diversiteit van de

daarmee op de variëteit van de

soortensamenstelling zich

plantengroei. De mate van

kenmerkte als hoog wanneer er

begrazingsdruk overstijgt datgene wat

geen konijnen zitten maar wel

nog als een ‘natuurlijk gegeven’ kan

grote aantallen damherten. Dat

worden gezien.

Nee

betekent dat de aanwezigheid van damherten geen belemmering vormt voor een zeer gevarieerde plantengroei. Dat er als gevolg van begrazing door damherten van sommige soorten minder bloemen tot bloei komen, moet worden beschouwd als een natuurlijk gegeven. 7

In het rapport van het OBN-

Er wordt in datzelfde rapport ook

deskundigenteam Duin- en

gesteld dat er ‘Samenvattend kan

Kustlandschap getiteld ‘Damherten

worden geconcludeerd dat de

in de AWD’ wordt gesteld dat met

instandhouding van het habitattype

betrekking tot de droge

Droge duinbossen (H2180A) op korte en

duinbossen spontane verjonging

middellange termijn weliswaar niet in

van kenmerkende

het geding is, maar dat de huidige hoge

hoofdboomsoorten in onbegraasde

dichtheid van damherten waarschijnlijk

situaties binnen het bos niet of

wel een negatieve invloed heeft op de

nauwelijks wordt waargenomen.

kwaliteit van het habitattype. Hierbij

Dat betekend dat hierbij geen

moet worden opgemerkt dat de huidige

sprake is van een effect door

hoge dichtheden in de bossen

damherten. Ook staat in het

samenhangen met de ongelijkmatige

rapport dat ervaringen elders

verspreiding van de herten over het

uitwijzen dat kruiden en struiken al

duingebied. Zeer lage dichtheden zouden

verdwijnen bij lage dichtheden van

juist positief kunnen werken op de

damherten. Dat betekend dat de

habitatkwaliteit’. Daarnaast is het

huidige hoge dichtheid aan

habitattype droge duinbossen slechts

damherten geen extra invloed

een deel van het gebied in zijn totaal.

heeft op dit habitattype. De

Het ene habitattype binnen het gebied

Nee


8 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. opmerking in de

ondervindt meer schade dan het andere.

ontwerpontheffing, te weten dat de

Delen van het gebied verder uitrasteren

jongste fase in de duinbossen

is niet gewenst.

ontbreekt vanwege de hoge graasdruk, klopt dus niet. Ook wordt in het rapport gesproken over alternatieve middelen om deze kruiden- en struiklaag te beschermen met alternatieve middelen door uitrastering. 8

9


Milieuomstandigheden zoals


stikstofdepositie hebben volgens het


rapport inderdaad waarschijnlijk ook

in de Amsterdamse

invloed op de vegetatie. Dit is echter een

Waterleidingduinen’ wordt er op

probleem dat in het kader van de

gewezen dat slechte

Programmatische Aanpak Stikstof wordt

milieuomstandigheden

aangepakt. Dat deze milieu effecten de

plantenpopulaties extra gevoelig

vegetaties gevoeliger maken voor

kunnen maken voor intensieve

intensieve begrazing betekent dat er

begrazing. Nader onderzoek naar

extra voorzichtig omgegaan moet

deze problematiek is gewenst.

worden met te intensieve begrazing.


Voor het afrasteren van deze stukken


essenhakhout zou een raster van


minstens 2,5 meter hoog nodig zijn. Het

in de Amsterdamse

is ongewenst en onpraktisch om elk

Waterleidingduinen’ wordt onjuist

stukje van het gebied dat schade

gesteld dat door de damherten de

ondervindt van de te hoge

structuur van de bossen zou

begrazingsdruk af te gaan rasteren. Het

veranderen en dat door het schillen

gebied zou dan vol komen te staan met

een deel van de bomen zal sterven

afrasteringen van 2,5 meter hoog. Ook

en dat verjonging achterwege

zal de druk op andere delen van het

blijft. In het rapport wordt

gebied daardoor verder toenemen.

Nee

Nee

aangegeven dat spontane verjonging van de essen niet is te verwachten vanwege de sterk gewijzigde milieucondities als gevolg van de gedaalde grondwaterstand. De betreffende stukken essenhakhout zouden eventueel tijdelijk kunnen worden uitgerasterd waardoor het schillen van bomen niet meer voor zal komen. 10


In bepaalde delen van het gebied is


sprake van overbegrazing, in andere is


meer begrazing misschien gewenst, en

in de Amsterdamse

in weer andere delen zijn de effecten

Nee


9 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. Waterleidingduinen’ wordt

van begrazing niet uitgesproken positief

aangegeven dat negatieve effecten

of negatief. Het probleem is dat de

op de kwaliteit van het subtype

begrazing door wilde dieren als

vochtige duinbossen optreden. Met

damherten niet is te sturen. Meer

betrekking tot

damherten zal er dan ook niet

binnenduinrandbossen wordt

automatisch voor zorgen dat de plekken

aangegeven dat het slechts gaat

waar meer begrazing gewenst is ook

om een oppervlakte van 4 hectare

meer begraasd zullen worden. Er bestaat

en dat het effect van de begrazing

een gerede kans dat het voorkomen van

door damherten op de

nog meer herten in eerste instantie

voorjaarsflora niet bekend is. Met

alleen maar betekent dat er nog meer

betrekking tot kruipwilgstruweel

begrazing zal plaatsvinden in de

wordt aangegeven dat het effect

gebiedsdelen die nu al overbegrazing

van de damherten waarschijnlijk

kennen, en dat andere delen onder-

beperkt is. En over het

begraasd blijven. De damherten grazen

duindoornstruweel wordt

alleen datgene en daar waar zij dat zelf

aangegeven dat de herten

wensen, en zijn niet of nauwelijks te

betrekkelijk weinig toevoegen aan

sturen.

de natuurlijke dynamiek. Zonder damherten zouden verder de duingraslanden (grijze duinen) sterk vergrast zijn, waar zij nu soms een overbegraasde indruk maken. Op veel plaatsen in met name de middenduinen is echter nog steeds sprake van vergraste situaties en zijn er ruime mogelijkheden voor een intensievere begrazing en is deze zelfs gewenst (blz. 25). 11

In het rapport opgesteld door EIS

Wij hebben geen redenen om aan de

getiteld ‘Effect van damherten op

inhoud en conclusies van het rapport

bestuivers in de Amsterdamse

van de stichting EIS - als zijnde het

Waterleidingduinen’ is niet

kenniscentrum voor insecten en andere

onderzocht of er daadwerkelijk

ongewervelden - te twijfelen. Het is een

minder bestuivers aanwezig zijn.

logisch gevolg van het verdwijnen van

Nee

nectarplanten dat ook de bestuivers die zich met deze nectar voeden zullen verdwijnen. 12

Uit een rapport van de

De invloed van een grote planteneter

Vlinderstichting getiteld ‘Meer

zoals het damhert is inderdaad een

damherten in de Amsterdamse

gegeven. Maar het is een gegeven dat

Waterleidingduinen – minder

kan worden beïnvloed door onder

vlinders?’ blijkt dat van de 23

andere beheer van de populatie. De

onderzochte dagvlinders er in de

Vlinderstichting geldt als een

AWD 9 een afname vertonen, 3

deskundige en onafhankelijke partij die

vertonen geen toename en 11

als doel heeft het onderzoeken en

Nee


10 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. vertonen geen duidelijke trend. Het

beschermen van vlindersoorten in

uitgangspunt waarbij het effect van

Nederland. Damhertenbeheer op

damhertenbegrazing ten opzichte

zichzelf is dan ook geen doel of belang

van de aantallen vlinders

voor de Vlinderstichting. De

onderzocht wordt, is onjuist,

damhertenpopulatie vertoont nog geen

aangezien de invloed van een grote

tekenen dat de groei op korte termijn

planteneter als het damhert als

zal stoppen. Voordat de groei

gegeven moet worden beschouwd.

uiteindelijk afvlakt zal de druk op

Het gegeven dat de keizersmantel

nectarplanten en dus op vlindersoorten

zich aan de omstandigheden

nog verder toenemen.

aanpast en zich prima op Jacobskruid kan redden, een plant die de damherten niet eten, komt de Vlinderstichting niet uit. Dat de Vlinderstichting het Jacobskruid ‘geen goede nectarbron’ vindt, kan natuurlijk niet worden beschouwd als argument. Met betrekking tot nachtvlinders blijkt uit dit rapport dat (ondanks het toegenomen aantal damherten) het aantal soorten is toegenomen. In het rapport wordt gesteld dat de duinparelmoervlinder het moeilijk zal gaan krijgen bij een verdere toename van het aantal damherten, waarbij de Vlinderstichting uitgaat van een voortgaande exponentiele groei van de damherten. Dit is niet correct. Zodra de draagkracht van het gebied is bereikt zal de groei van het aantal damherten gaan afvlakken. 13

Diverse soorten planten en

Diverse soorten komen algemeen voor

struiken komen zeer algemeen

in Nederland, maar andere soorten

voor in Nederland. Zoals in het FBP

komen alleen in dit type duinlandschap

terecht wordt opgemerkt, wordt

voor. Die soorten dienen te worden

door uw provincie als voorwaarde

beschermt tegen overbegrazing. Het

voor afschot ter voorkoming van

damhert hoort ook thuis in het gebied

schade aan flora en fauna gesteld

en blijft ook in de toekomst onderdeel

dat een soort of vegetatietype

van de natuur in de duinen.

geheel uit het terrein dreigt te verdwijnen en in de directe omgeving geen vergelijkbare (groei)plaatsen met deze soort of vegetatie voorkomen. De achteruitgang van de genoemde

Nee


11 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. algemene soorten kan dan ook geen reden zijn om zeer ingrijpende maatregelen te nemen tegen een soort die gewoon in dit gebied thuishoort.

14

In opdracht van Waternet is een

Damherten hebben zowel positieve als

rapport getiteld 'Parels van de

negatieve invloed op de verschillende

duinen' opgesteld. Hierin is

habitattypen in het gebied. De

speciaal gekeken naar de

begrazing gaat bijvoorbeeld vergrassing

duinparelmoervlinder en de

tegen wat goed is voor de

keizersmantel in de AWD. De

duinparelmoervlinder. Er moet dan ook

invloed van damherten wat dit

een balans worden gevonden. Dat het

betreft voor de duinparelmoer zal

aantal bloeiende planten dat nectar kan

gunstig zijn vanwege het

bieden aan de vlinders hard achteruit

tegengaan van vergrassing. In het

gaat door begrazing van damherten is

FBP wordt aangegeven dat enkele

een negatief effect. Het is niet mogelijk

braam- en ligusterstruwelen

en bovendien onwenselijk dat in het

plaatselijk door middel van rasters

gebied alleen nog maar liguster en

tegen vraat worden beschermd. Dit

braam kunnen groeien en bloeien achter

betreft een minder ingrijpende

een 2,5 meter hoge afrastering.

Nee

maatregel, die zeer effectief is. De aanwezigheid van alternatieven om eventuele invloed van damherten op bepaalde plantensoorten plaatselijk te beperken is een extra argument voor onze stelling dat niet is voldaan aan de voorwaarden van de wet om toestemming te verlenen voor een zeer ingrijpende maatregel, te weten het doden van damherten. 15

In alle rapporten wordt weinig tot

Dat damherten ook op een positieve

geen aandacht besteed aan de

manier invloed kunnen hebben op hun

positieve effecten van de

omgeving is niet in geschil. De

aanwezigheid van een grote

rapporten concluderen slechts dat bij

planteneter in de AWD. Zo blijkt uit

het huidige hoge aantal damherten de

de verschillende rapporten dat een

positieve invloed omslaat naar een

aantal planten en vlinders juist

negatieve.

Nee

matig tot zelfs sterk van de aanwezigheid van de damherten profiteert. 16

Alternatieve oplossingen ten

De AWD is bijna volledig omrasterd. Dit

aanzien van het aantal

gebied wordt niet doorsneden door

aanrijdingen zijn er wel degelijk.

infrastructuur en andere menselijke

Zoals in het FBP is aangegeven zijn

structuren. Ook is er maar 1 beheerder.

de damhertkerende rasters

Het gebied is dan ook relatief eenvoudig

Nee


12 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. rondom de AWD zeer effectief waar

af te rasteren. Het NPZK daarentegen

het gaat om het beperken van het

bestaat uit diverse fragmenten,

aantal aanrijdingen. Rondom het

doorsneden met wegen, een spoorlijn,

NPZK staat geen raster. Om

en bewoond gebied. Het gebied wordt

aanrijdingen te voorkomen zou op

beheerd door verschillende

zijn minst aan de kant van de

terreinbeherende organisaties en ligt in

Zeeweg, waar de meeste

verschillende gemeenten. Het is

ongelukken gebeuren, een

daardoor onmogelijk om dit gebied af te

deugdelijke afrastering geplaatst

rasteren. Er is veel meer hekwerk nodig

kunnen worden. Daarnaast zou de

dan in het geval van de AWD, en deze

verkeerssnelheid op deze weg

hekken zouden het gebied voor zowel

verlaagd kunnen worden en zou

de mens als de natuur verder

deze snelheid in ieder geval

versnipperen. Los daarvan zouden al

moeten worden gehandhaafd. Een

deze hekken het gebied zeker ook

andere zeer effectieve manier om

visueel niet aantrekkelijker maken.

aanrijdingen te voorkomen, is door de al aangelegde ecologische verbinding tussen de AWD en het NPZK voor de damherten te openen. De ontheffingen had dus niet mogen worden afgegeven. 17

Indiener vraagt zich overigens af

De begrazing door vrij levende

in hoeverre het argument van

damherten, gerichte begrazing van

'schade aan flora' door de

gedomesticeerde dieren als schapen, en

beheerders zelf wordt

de maatregelen die genomen worden in

onderschreven. De beheerders

het gebied voor het herstel van

laten vele tientallen hectares van

dynamiek en stuifvegetaties (ontdoen

ieder begroeiing ontdoen. De

van iedere begroeiing) zijn verschillende

impact daarvan is vele malen

dingen die niet 1 op 1 met elkaar te

groter dan van de begrazing door

vergelijken zijn. Schapen kun je laten

de damherten. En pas nu, na alle

grazen waar je vind dat het nodig is, en

kritiek, overweegt men de schapen

weghalen wanneer je vind dat het

te verwijderen. Tot nog toe was er

genoeg is geweest. Stuivende duinen

echter in de ogen van de

bieden een habitat voor allerlei

beheerders alleen maar sprake van

pioniersoorten, die daar vervolgens ook

een gebrek aan begrazing.

tot bloei kunnen komen. Damherten

Nee

leven vrij en daar heeft de beheerder geen invloed op. Dat is niet erg. Maar als er teveel damherten zijn en de dieren met hun begrazing teveel ongewenste effecten hebben op het gebied dan is dat wel erg. Beheer van de populatie geeft wel de mogelijkheid voor enige sturing. 18

In de ontwerpontheffing wordt

De groei van de populatie zal pas

gesteld dat het noodzakelijk zou

afvlakken en tot stilstand komen als

Nee


13 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. zijn om de populatie binnen de

voedselschaarste optreedt en de dieren

leefgebieden te beperken, omdat

in de magere delen van het jaar door

daardoor de druk op het

honger en ziekten zodanig verzwakken

leefgebied afneemt en de

dat ze doodgaan. Ook zullen verzwakte

damherten minder de neiging

dieren inderdaad een verminderde

zouden hebben om het leefgebied

vruchtbaarheid hebben. Dit zal echter

te verlaten. Dit is een verkeerde

niet eerder optreden dan nadat de

voorstelling van zaken. De groei

begrazingsdruk op het gebied nog eens

zal dan snel gaan afvlakken en

flink is toegenomen, met negatieve

uiteindelijk tot stilstand komen. Op

effecten op allerlei andere soorten. En,

dat moment levert het leefgebied

wanneer binnen het gebied het voedsel

nog steeds voldoende voedsel en

op is, maar buiten het gebied volop

ruimte voor de dan aanwezige

voedsel beschikbaar is zal dit voedsel

dieren, maar zal er geen groei

toch een aantrekkingskracht op de

meer optreden. Op dat moment zal

damherten hebben.

de aanwas alleen nog optreden ter compensatie van de sterfte. 19

Ook als de populatie zou worden

Dat is inderdaad niet helemaal te

gedecimeerd, zullen jonge

voorkomen met het beheer. Maar als er

mannelijke damherten zich toch op

meer ruimte beschikbaar is binnen het

gezette tijden buiten het

gebied zullen er toch in ieder geval wel

leefgebied begeven. Het afschot

minder jonge mannetjes buiten het

zal dat niet voorkomen.

gebied treden omdat zij ook binnen het

Nee

leefgebied nog expansie ruimte hebben. 20

Door het afschot en de daarbij

Er zullen inderdaad meer dan 2000

behorende hormoonstress zal het

damherten geschoten moeten worden

aantal geboorten onder damherten

om tot de streefstand te komen. Hier is

toenemen. Het gevolg daarvan is

ook al rekening mee gehouden in het

dat er veel meer geschoten moet

uitvoeringsplan (bijlage 9 van het FBP

worden om het 'doel' te halen.

damhert). Omdat de damherten zich

Aangezien dat doel ook niet in

zullen blijven voortplanten, ook nadat

korte tijd bereikt kan worden,

de streefstand is bereikt, zal beperkt

zullen er in de praktijk niet 2000

afschot noodzakelijk blijven.

Nee

exemplaren, maar in totaal een veelvoud daarvan geschoten moeten worden. Dit afschot zal tot in lengte van jaren moeten worden volgehouden. Dit heeft een enorm negatief effect op alles en iedereen. De enige die hier voordeel van heeft, betreft een select groepje jagers.

21

In de Beleidsnota Flora- en

Wij delen niet de visie dat grote

faunawet Noord-Holland van

hoefdieren per definitie geen schade

november 2007 wordt (terecht)

kunnen veroorzaken aan hun

niet gesproken over 'schade aan

leefomgeving. Alle onderdelen van een

Nee


14 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. flora en fauna' in die zin dat deze

natuurlijk systeem beïnvloeden elkaar,

grote hoefdieren schadelijk zouden

totdat er een bepaald evenwicht bereikt

kunnen zijn voor aanwezige

wordt. De duinen zijn zowel een

planten of andere dieren in hun

natuurgebied als een cultuurlandschap.

leefgebied. Zoals wij hiervoor

Het is natuur, maar geen wildernis. De

hebben toegelicht, veroorzaken

habitattypen en de soortensamenstelling

deze dieren per definitie geen

zijn ontstaan onder invloed van de

'schade' aan hun leefomgeving. Zij

mens, en heeft de invloed van de mens

maken er onderdeel van uit.

ook nodig om te kunnen voort bestaan. We hebben het niet over wildernis waar de mens slechts een minimale rol in heeft te spelen. Los daarvan is een natuurlijk systeem waar predatie geen enkele rol speelt, waar een populatie grazers kan doorgroeien totdat het beschikbare voedsel op is en waar er geen plaats meer is voor andere soorten planteneters geen natuurlijk systeem.

22

1

Een vermindering van het aantal

De invloed van overige grazers is te

damherten zal ongetwijfeld tot

sturen, waardoor de beheerder de

gevolg hebben, dat er ter

begrazing kan afstemmen op het

compensatie van het gebrek aan

gewenste resultaat. De begrazing van

begrazing meer koeien, schapen

deze dieren is altijd ten dienste van het

en paarden in het gebied zullen

gebied. Gebiedsdelen zijn gemakkelijk

worden losgelaten. De impact van

voor deze dieren af te sluiten of juist

deze dieren op hun omgeving is

toegankelijk te maken. En ook de

veel groter dan die van de

aantallen van deze dieren worden

damherten.

gemakkelijk gereguleerd.

Het is onbegrijpelijk dat men

Er zijn de afgelopen jaren diverse

binnen een jaar na de constatering

onderzoeken gedaan naar de effecten

dat er zeker nog geen sprake van

van begrazing van damherten op het

alarmfase rood of oranje was in

duingebied. De resultaten van deze

ecologisch perspectief (OBN

rapporten vormt de basis van de

Rapport 2013) toch tot de meest

onderbouwing in het FBP. De algehele

ingrijpende maatregelen komt.

conclusie van deze onderzoeken is dat

Nee

Nee

de invloed van de damherten op het gebied bij de huidige hoge aantallen is omgeslagen naar een negatieve. Bij de voorgestelde streefstanden is de overtuiging dat invloed van de populatie damherten op het gebied positief zal zijn. 2

Het is verbijsterend dat de voor

Alle voor de besluitvorming relevante

behandeling voorgelegde

documenten hebben ter inzage gelegen

besluitvorming niet exact op de

en hebben wij gedeeld op de provinciale

site van de provincie Noord-

website.

Holland te achterhalen valt.

Nee


15 | 32



Het is onontkomelijk dat “jacht” en

Uitgangspunten voor het beheer zijn

“populatiebeheer en

gelegen in verschillende onderzoeken

schadebestrijding” de sturende

die staan beschreven in het FBP.

Nee

uitgangspunten zijn van het voorgelegde faunabeheerplan. 4

Het is verdwaasd hoe men het

Onder normale omstandigheden zouden

‘beheer’ via afschot vormgeeft. Dit

wolven uiteraard nooit de gewenste

blijkt als men dit beheer zou

aantalsreductie kunnen bewerkstelligen.

omzetten naar een uitvoering door

Echter, onder natuurlijke

de daadwerkelijke predatoren,

omstandigheden zou er ook geen hek

zoals de wolf.

om het gebied staan en bij het

Nee

voorkomen van een grote predator per definitie meer dispersie ontstaan van de damhertenpopulatie. 5

Het is een gotspe dat er een

Wij herkennen ons niet in dit standpunt.

natuurlijk evenwicht tot stand zou

Wij hebben geen redenen te twijfelen

kunnen worden gebracht

aan het zorgvuldig opgestelde protocol

doormiddel van het voorgestelde

waarmee het beheer wordt

beheer.

vormgegeven. Tevens voorziet

Nee

monitoring in de mogelijkheid tot bijstellen van de uitvoering. 6

Het getal van 800 damherten als

Het streefgetal van 600-800 damherten

maximaal aantal damherten is een

in het FBP Damhert is een getal dat

verzonnen getal, en deze

gebaseerd is op een model en de kennis

maximale stand is alleen te

en ervaring van deskundige partijen op

handhaven met structureel en

dit gebied. Het is een getal waarvan kan

extreem hoog afschot. Het gebied

worden aangenomen dat bij een

heeft namelijk voldoende

dergelijke populatie de damherten geen

voedingswaarde voor minstens

schade zullen aanrichten aan de

3000 herten, wat blijkt uit de

natuurlijke waarden van het gebied.

huidige situatie.

Beperkt afschot zal jaarlijks nodig zijn

Nee

om het streefgetal te kunnen handhaven, dit zal onderdeel zijn van het beheer van het gebied. 7

De aanwas van de populatie ligt

Het is niet duidelijk waar de 55 tot 60%

nu op zo’n 20 tot 25%, en dit zal

vandaan komt. Een dergelijke verhoogde

vrijwel zeker rond de 55 tot 60%

reproductie doordat de populatie

komen te liggen door het geplande

afneemt door afschot is hier niet aan de

afschot.

orde. Damherten kennen een jaarlijkse bronst waarna de hindes één keer per jaar één kalf dragen (zelden twee). Dit is anders dan bijvoorbeeld bij kleine zoogdieren, die een grote variatie in het aantal nakomelingen kennen en meerdere keren per jaren kunnen dragen. Het proces waarbij de reproductie per vruchtbaar dier

Nee


16 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. toeneemt bij gunstige omstandigheden kent het damhert niet. Er kan wel sprake zijn van een verhoogd aantal vruchtbare hindes, omdat de 1-jarige hindes slechts bij gunstige omstandigheden dragen (de oudere hindes dragen vrijwel altijd). De aanwas in 2014-2015 geeft echter geen indicatie dat er nu sprake is van ongunstige omstandigheden. Wij zien daarmee geen aanleiding om aan te nemen dat de aanwas in dergelijke mate zal toenemen. 8

Het is stuitend hoe eenzijdig en

Er zijn geen andere predatoren in het

onvolledig de processen in de

gebied aanwezig dan de mens.

Nee

onderliggende stukken zijn. Daadwerkelijke mechanismen en interacties zijn bijvoorbeeld die tussen vegetatie, grazers, en predatoren. Hier is in het voorgelegde plan geen enkele aandacht aan besteed. 9

Het is vrijwel zeker dat er een

Zeker is dat er voldoende voedsel

uniek fenomeen optreedt, namelijk

aanwezig was en is om een aanvankelijk

een wonderbare

kleine populatie herten al jarenlang

hertenvermenigvuldiging. Dit is te

exponentieel te laten groeien.

Nee

verklaren door de extreem hoge voedingswaarde op de vroegere landbouwenclaves, en de interactie tussen de vegetatie en de grazers. Een alternatieve verklaring ontbreekt. 10

Het is uiterst verwerpelijk dat men

Wij volgen in deze de lijn die in het FBP

naar een geslachtsverhouding van

is opgenomen en onderbouwd.

Nee

1:1 en een natuurlijke leeftijdsopbouw streeft, terwijl men hierover geen enkele informatie beschikbaar stelt. 11

Het is niet minder stuitend dat het

Wildwallen zullen niet kunnen

gebruik van goede afscherming in

voorkomen dat er schade zal ontstaan

de vorm van wildwallen gekunsteld

aan de natuurwaarden van het gebied,

ontweken wordt.

en nemen daardoor niet de noodzaak

Nee

voor afschot weg. 12

Er wordt gesteld dat omrastering

Allereerst zou omrastering niet de

de ecologisch noodzakelijke

schade aan natuurwaarden tegen gaan.

verbindingen tussen de

In tegendeel. Het zou de druk op het

verschillende delen van het

gebied allen maar vergroten als de

duingebied verbreekt en dat dit

dieren geen voedsel meer zouden

Nee


17 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. uitwisseling en vrije migratie van

kunnen halen buiten het leefgebied. Met

andere soorten blokkeert. Men

de migratie wordt overigens niet

stelt zich niet de vraag wat de

bedoeld dat grote zoogdieren iets te

grote zoogdieren te zoeken

zoeken hebben buiten de natuur. Om te

hebben in onze steden en dorpen,

migreren zullen zij zich echter wel

op onze (snel)wegen en

kortstondig buiten hun leefgebieden

spoorlijnen, en op ons

moeten kunnen begeven. Dit is iets wat

landbouwareaal.

op termijn ook met faunapassages kan worden opgelost. Dit is echter niet overal en zeker niet op korte termijn mogelijk.

13

Het meest stuitend is de

Die verantwoorde geleiding vergt tijd,

misleidende informatie dat

geld, organisatie, en bereidheid van veel

Europees en rijksbeleid zich

verschillende partijen, overheden, en

zouden verzetten tegen een

belangengroepen. Zolang dat niet

verantwoorde geleiding van grote

geregeld is, is het onmogelijk om alle

zoogdieren in de

gebieden te omrasteren zodat er in de

verbindingszones.

tussentijd geen uitwisseling meer kan

Nee

plaatsvinden en er allerlei geïsoleerde deelpopulaties ontstaan. 14

15

Het afschermen van een deel van

Het betekent wel dat bepaalde soorten

de kwetsbare vegetatie tegen

vegetatie alleen nog maar als kleine

damherten vraat zal veel minder

eilandjes ingesloten door een 2,5 meter

inzet vragen gemeten naar plaats,

hoog raster in het gebied kunnen

tijd en duur, dan het voorgenomen

voorkomen. Dit is geen gewenste

afschot.

situatie.

Bij een juiste afrastering van

De begrazing van damherten is op

kwetsbare vegetatie is er

zichzelf helemaal geen probleem. Teveel

bovendien de zekerheid, dat de

begrazing is wel een probleem. De

kwetsbare vegetatie ook

streefstand is een stand waarbij de

daadwerkelijk beschermd is. Dat is

begrazingsdruk zodanig laag is dat geen

niet zo bij het voorgenomen

van de soorten gewenste vegetatie daar

beheer want zolang damherten

onevenredige schade van zal

aanwezig zijn, ontbreekt die

ondervinden.

Nee

Nee

zekerheid. 16

Nationaal gezien ontbreekt het

Voor het betreffende gebied kan er geen

besef hoe extreem het inmiddels

sprake zijn van een vergelijking met

volledig uitgerolde faunabeleid via

dierlijke predatoren. Dieren als wolf en

“jacht” en “populatiebeheer en

beer hebben indien ergens aanwezig

schadebestrijding” feitelijk is als

ieder een bepaalde invloed op hun

dit zou worden afgezet tegen

omgeving. In een dichtbevolkt

natuurlijke wijzen van

cultuurlandschap zoals Zuid-

populatiebeheer (met dierlijke

Kennemerland zullen altijd veel

predatoren zoals de wolf). Ook

verschillende belangen moeten worden

ontbreekt het besef dat vrijwel alle

afgewogen. Wolven en beren houden

natuurlijke processen

geen rekening met deze belangen.

fundamenteel en structureel

Menselijk beheer is nu eenmaal niet

Nee


18 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. ontregeld worden door het regime

hetzelfde als het gedrag van een roedel

van het huidig nationale

wolven, of een beer.

faunabeheer. 1

Er is nog nergens grote schade aan

De onderzoeksrapporten die ten

natuur opgetreden door de

grondslag liggen aan het FBP damhert,

damherten, integendeel.

de onderbouwing van de

Damherten hebben juist een

ontheffingsaanvraag, tonen wel degelijk

positief effect op het bereiken van

schade aan de natuur aan.

Nee

de natuurdoelen. Bij uitvoering van het gewenste afschot zou het noodzakelijk worden om grote aantallen schapen in te zetten in het gebied voor de begrazing, en dit leidt tot extra kosten. 2

Tegen landbouwschade en schade


aan de verkeersveiligheid zijn


hekken wel effectief, maar jacht

redenen niet wenselijk. Er zal bijna

niet.

zeker voedselschaarste ontstaan bij het

Nee

verder groeien van de damhertenpopulatie, de schade aan habitats, vegetaties en de leefgebieden van andere soorten zal verder toenemen, de ecologisch noodzakelijke verbindingen worden verbroken en landschappelijk en recreatief is het plaatsen van rasters binnen het gebied zeer ongewenst. 3

Door het proactief afschot in het

Het proactief afschot zal met zorg

gebied zullen damherten het

worden uitgevoerd, waarbij de populatie

gebied uitvluchten door resterende

damherten zo min mogelijk verstoord

openingen en zijn de investeringen

zal worden. Daarbij zal er gericht beheer

in het hekwerk voor niets geweest.

plaatsvinden in de delen van het gebied

Nee

waar damherten het gebied zouden kunnen verlaten. 4

Door de maatregelen zullen

De uitvoering van het afschot is er op

damherten schuw worden en niet

gericht de damherten zo min mogelijk te

meer goed zijn te zien in het

verstoren.

Nee

gebied. Daardoor gaat de recreatieve en educatieve meerwaarde van de AWD verloren. 5

De beschikbare cijfers laten zien

In 2011 werden er in totaal 2312

dat de populatieontwikkeling niet

damherten geteld. IN 2015 waren dit er

alarmerend is, maar zich

3765 (blz: 19, FBP damhert). De

stabiliseert. Er zijn dit jaar zelfs

populatie groeit dus nog steeds fors.

Nee

minder herten geteld dan in 2011 en 2012. 6

Het is niet mogelijk te zeggen

Het is inderdaad niet mogelijk om een

Nee


19 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. hoeveel dieren er in een gebied

exact aantal te noemen dat in een

kunnen leven. De methode die is

gebied kan leven. De gebruikte methode

gebruikt om te bepalen dat er

geeft een indicatie. Het aantal (in totaal

maar voor 600 herten plaats is

ongeveer 800 tot 1000, met 600 tot 800

deugd niet.

herten in deelgebied AWD) is een getal waarbij het aannemelijk geacht wordt dat de damherten vooral een positieve invloed hebben op hun omgeving en het gebied ook andere soorten zoals het ree nog ruimte kan bieden.

7

Een normale natuurlijke sterfte ligt

De ontheffing wordt op grond van

op 25%, terwijl dit bij de

verschillende belangen afgegeven. De

damherten in de duinen ligt op

belangrijkste reden is dat de huidige

ongeveer 10%. De extra sterfte in

hoge mate van begrazing door

de winter na het plaatsen van het

damherten schadelijk is voor allerlei

hek was waarschijnlijk eenmalig,

andere te beschermen soorten dieren en

de herten moeten de kans krijgen

planten. Een nog hogere damherten

om te wennen aan de nieuwe

stand zal ten koste gaan van allerlei

situatie.

andere soorten. Bovendien zou

Nee

onvermijdelijk alsnog een hogere damherten sterfte optreden op een later moment, indien afschot nog zou worden uitgesteld. 8

Hoe zal het bloederige afschot

Het afschot zal zorgvuldig worden

vallen bij het publiek?

uitgevoerd, met uiterste aandacht voor

Nee

de zorgplicht en veiligheid voor het publiek. 9

Het proactief afschot leidt tot

Het afschot zal zeer zorgvuldig worden

dierenleed omdat het de sociale

uitgevoerd door ervaren uitvoerders in

structuur van de roedels verstoord.

het bezit van alle noodzakelijke

Het leidt tot stress, paniek,

documenten. Bij het afschot zal er veel

aangeschoten dieren.

aandacht zijn voor de sociale structuur

Nee

in de roedels. 10

Door proactief beheer zal de

Vergrote reproductie doordat de

aanwas versnellen, omdat er meer

populatie afneemt door afschot is niet

ruimte en voedsel beschikbaar zal

aan de orde. Damherten kennen een

zijn voor overgebleven dieren.

jaarlijkse bronst waarna de hindes één keer per jaar één kalf dragen (zelden twee). Dit is anders dan bijvoorbeeld bij kleine zoogdieren, die een grote variatie in het aantal nakomelingen kennen en meerdere keren per jaren kunnen dragen. Het proces waarbij de reproductie per vruchtbaar dier toeneemt bij gunstige omstandigheden kent het damhert niet. Er kan wel sprake zijn van een verhoogd aantal vruchtbare

Nee


20 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. hindes, omdat de 1-jarige hindes slechts bij gunstige omstandigheden dragen (de oudere hindes dragen vrijwel altijd). De aanwas in 2014-2015 geeft echter geen indicatie dat er nu sprake is van ongunstige omstandigheden. Wij zien daarmee geen aanleiding om aan te nemen dat de aanwas zal toenemen. 11

Bij proactief beheer worden niet

Deze ontheffing ziet niet op reactief

per definitie ook de zwakke dieren

beheer. Er bestaat reeds een aanwijzing

geschoten. Die zullen alsnog

om zwakke dieren uit hun lijden te

sterven in een strenge winter.

kunnen verlossen. Hiermee wordt

Nee

verzekerd dat de zwakste dieren reeds uit de populatie zijn weggenomen. 12

De maatregelen worden

In het mede aan deze ontheffing ten

voorgelegd als een reeds bepaald

grondslag liggende faunabeheerplan

standpunt in plaats van een af te

zijn de alternatieven afgewogen.

Nee

wegen keuze. Alternatieven worden niet genoemd. En van de nadelen wordt ook geen melding gemaakt. 13

Waarom wordt de natuurbrug

Aan beide kanten van de natuurbrug

Zandpoort niet opengesteld voor

leven damherten. De populatie in de

de herten? Het verbinden van de

AWD is echter veel groter dan de

twee natuurgebieden zou het

populatie aan de andere kant van de

leefgebied van de herten vergroten

brug (NPZK). Een voorwaarde voor het

en door de openstelling wordt de

openen van de natuurbrug is dat eerst

kwaliteit van het natuurgebied

de populatie in de AWD teruggebracht

verhoogd.

wordt naar de gewenste streefstand. Een

Nee

belangrijke reden hiervoor is dat het deelgebied NPZK veel meer versnipperd is dan de AWD. Nu zonder beheer van de populatie de natuurbrug open zetten zou er onherroepelijk toe leiden dat er veel damherten het leefgebied uittreden, met een gevaar voor de verkeersveiligheid tot gevolg. 14

Na vergroten van het natuurgebied

In het mede aan deze ontheffing ten

kan er doormiddel van

grondslag liggende faunabeheerplan

bijvoorbeeld castratie aan

zijn de alternatieven afgewogen.

Nee

geboorteregulering worden gedaan. 15

Er moeten betere omheiningen


komen waardoor mens en dier


geen last van elkaar hebben.

redenen niet wenselijk. Er zal bijna zeker voedselschaarste ontstaan bij het verder groeien van de

Nee


21 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. damhertenpopulatie, de schade aan habitats, vegetaties en de leefgebieden van andere soorten zal verder toenemen, de ecologisch noodzakelijke verbindingen worden verbroken en landschappelijk en recreatief is het plaatsen van rasters binnen het gebied zeer ongewenst 16

Mensen genieten nu van de aanblik

De uitvoering van het afschot is er op

van damherten op korte afstand in

gericht de damherten zo min mogelijk te

een natuurlijke omgeving. Deze

verstoren.

Nee

unieke situatie zal door afschot verdwijnen. 1

Omdat er maar liefst 17.000

Wij zijn ons bewust van de weerstand

mensen een petitie (van

welke dit beheer kan oproepen. Het

Dierenbescherming) hebben

voorgestelde beheer volgt uit de visie

getekend tegen het plan om

van zowel de grondeigenaar, de

damherten actief te beheren mag

beheerders als de Faunabeheereenheid.

Nee

het plan niet doorgaan. 2

Mensen komen graag in het gebied

De voorliggende ontheffing wordt juist

om van de natuur te genieten. Het

afgegeven om de verschillende

is voor hen een plaats waar men

natuurwaarden in het gebied te

rust en ontspanning vindt, iets

beschermen zodat het een aantrekkelijk

waar mensen erg veel behoefte aan

en afwisselend gebied blijft. En dat is

hebben. Het feit dat damherten zo

inclusief een nog steeds aanzienlijke

goed te zien zijn in het gebied

populatie damherten.

Nee

draagt in belangrijke mate bij aan de natuurbeleving van vele mensen. Men heeft het gevoel dat de natuur nu onder druk staat. 3

Menselijk ingrijpen is uitsluitend

Het belang van het voorkomen van

geoorloofd indien er sprake is van

schade aan flora en fauna is een in de

onnodig lijden in geval van zieke

Flora- en faunawet genoemd belang.

Nee

en verzwakte dieren. 4

Eventuele negatieve aspecten van

Het mede aan deze ontheffing ten

de damherten worden enorm

grondslag liggende FBP Damhert is

uitvergroot, en het is twijfelachtig

gebaseerd op de deskundigheid,

of deze beweringen wel kloppen.

onafhankelijkheid, en professionaliteit

Nee

van de onderzoeksbureaus die de onderzoeken hebben uitgevoerd. 5

Alternatieven en goede adviezen

De voorliggende besluitvorming is het

worden op voorhand verworpen.

resultaat van een jarenlang proces

Nee

waarin steeds allerlei adviezen en alternatieven zijn meegenomen en serieus afgewogen zijn. 6

De gevolgen van de uitvoer van het plan zullen onomkeerbaar zijn. De


Nee


22 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. damherten die overblijven zullen schuw worden en mensen uit de weg gaan. Dit zal verstrekkende gevolgen hebben voor de natuurbeleving in het gebied. 7

Er zal vanzelf een natuurlijk

De ontheffing wordt op grond van

evenwicht ontstaan in de

meerdere belangen afgegeven. De

damhertenpopulatie, zoals dit ook

belangrijkste reden is dat de huidige

is gebeurd in het Deelerwoud.

hoge mate van begrazing door

Daardoor zal er nooit een

damherten schadelijk is voor allerlei

overschot en overlast kunnen

andere soorten dieren en planten. Een

ontstaan.

nog hogere damhertenstand zal ten

Nee

koste gaan van allerlei andere te beschermen dieren plantensoorten. 1

Het is de taak van de overheid om

Het damhert is in de Flora- en faunawet

zinloos geweld (zoals jacht) te

niet aangewezen als een diersoort

voorkomen. Een overheid die hierin

waarop de jacht kan worden geopend.

niet het goede voorbeeld geeft zal

Bij het doden van damherten op basis

een verruwde maatschappij in haar

van de af te geven ontheffing is er dan

kielzog voeren. Plezierjagers zijn

ook geen sprake van jacht, maar van

mensen die er lol in hebben om

uitvoering in het kader van

weerloze levende wezens te doden,

schadebestrijding. De af te geven

en het is moreel onjuist dat deze

ontheffing ziet toe op de uitvoering van

verwerpelijke vrijetijdsbesteding

het FBP Damhert dat ten doel heeft om

telkens wordt gerechtvaardigd met

de omvang van de in het leefgebied

ongefundeerde en

levende damhertenpopulatie terug te

onwetenschappelijke argumenten.

brengen om schade aan de wettelijke

Nee

belangen te voorkomen. Aan dit FBP damhert liggen gefundeerde en wetenschappelijke uitgangspunten ten grondslag. De uitvoering vindt plaats door professionele beheerders. Stichting

1

Duinbehoud

Het door Alterra uitgevoerde

Het door Alterra uitgevoerde onderzoek

onderzoek naar het aantal

is de best beschikbare informatie die er

damherten dat kan leven in de AW-

momenteel is voor het bepalen van een

duinen op basis van het natuurlijk

streefstand.

Nee

voedselaanbod houdt geen stand. Dit onderzoek is gebaseerd op een rekenmethode die is ontwikkeld voor edelherten, wilde zwijnen en reeën op de Veluwe. Die situatie is niet vergelijkbaar met de situatie van de damherten in de duinen. 2

De motivatie voor grootschalig

De lagere streefstand voor het

afschot van damherten in het NPZK

deelgebied NPZK is nodig in het kader

schiet ernstig tekort. Tot op heden

van de verkeersveiligheid. Dit gebied is

is er bij een populatie omvang van

namelijk erg gefragmenteerd en is in

Nee


23 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. circa 700 dieren in het NPZK op

tegenstelling tot deelgebied AWD niet

geen enkele wijze sprake van

omrasterd.

schade aan de natuur. 3

Ten aanzien van de

Het aantal aanrijdingen is rondom het

verkeersonveiligheid wordt in het

deelgebied AWD drastisch afgenomen na

ontwerpbesluit ontheffing flora- en

het grotendeels omrasteren van het

faunawet ten onrechte

gebied en afschot van damherten die

geconstateerd dat sprake is van

zich buiten het leefgebied ophouden.

een toenemend aantal

Het aantal aanrijdingen rondom

aanrijdingen. Daarbij zijn langs de

deelgebied NPZK is de afgelopen jaren

randen van het NPZK nog vrijwel

daarentegen wel degelijk toegenomen.

geen maatregelen genomen om

Het is ons niet duidelijk welke

het aantal aanrijdingen met

mogelijkheden er aanwezig zijn om het

damherten te verminderen. De

aantal aanrijdingen te verminderen in en

mogelijkheden zijn hiervoor wel

rondom dit gebied, zonder het plaatsen

aanwezig, ook zonder het plaatsen

van nieuwe hoge hekwerken.

Nee

van nieuwe hoge hekwerken. 4

De motivatie voor afschot van

Een ontheffing voor het beheer van

damherten in de duinen van

damherten in de duinen van Noordwijk

Noordwijk schiet ernstig tekort.

valt onder de bevoegdheid van de

Tot op heden is er bij het beperkte

provincie Zuid-Holland.

Nee

aantal damherten in de duinen van Noordwijk op geen enkele wijze sprake van schade aan de natuur. 5

De monitoring van de

Dat klopt. De looptijd van het huidige

populatieontwikkeling van het

FBP damherten is 5 jaar. Dit FBP dient

damhert moet worden gekoppeld

mede als onderbouwing van de

aan de monitoring van de

onderhavige ontheffing. Tijdens de

natuurwaarden. Alleen dan kan

looptijd van dit FBP zal doormiddel van

worden beoordeeld of het

monitoring en onderzoek de

populatiebeheer ook werkelijk leidt

ontwikkelingen in het gebied in de gaten

tot het gewenste doel.

gehouden worden, zodat er aan het eind

Nee

van de periode zichtbaar gemaakt kan worden welk effect het beheer tot dan toe heeft op de natuurwaarden. 6

In de voorschriften van het

In het ontwerpbesluit zijn de aantallen

ontwerpbesluit ontbreekt (ten

overgenomen uit het FBP Damhert. Om

onrechte) een heldere duiding van

onduidelijkheden te voorkomen zullen

de minimale populatie damherten

we hierover duidelijkheid scheppen in

die in stand moet worden

het besluit, en een streefstand voor het

gehouden. Soms wordt gesproken

gehele leefgebied van minimaal 1000

over 1000 damherten, maar elders

dieren aanhouden, conform de aanvraag

over 800 damherten. Zoals eerder

van de Faunabeheereenheid Noord-

aangegeven is de Stichting

Holland.

Duinbehoud van mening dat er binnen de AW-duinen en het NPZK (op grond van historische

Ja


24 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. gegevens) zeker ruimte is voor een populatie van 1500 damherten. 7

In het ontwerpbesluit ontbreekt

In de door ons af te geven ontheffing is

een voorschrift die het gebruik van

er geen toestemming verleend voor het

kunstlicht verbiedt. Dit is

gebruik van het middel kunstlicht. Het

noodzakelijk omdat hiervoor in het

gebruik van dit middel is daarmee niet

ontwerpbesluit ontheffing Ffwet

toegestaan in de gebiedsdelen welke

van de provincie Zuid-Holland

gelegen zijn in de provincie Noord-

toestemming wordt verleend. Het

Holland.

Nee

toestaan van het gebruik van kunstlicht is in strijd met het Faunabeheerplan. 1

Alhoewel het ongetwijfeld waar is

Dat damherten met hun begrazing

dat damherten planten eten en dat

invloed hebben op andere

dat invloed heeft op zowel de

natuurwaarden in het gebied is op

planten als op andere

zichzelf een positief gegeven dat hoort

plantenetende dieren, is dit een

bij het systeem. Schade aan andere

natuurlijk proces en vind ik het

natuurwaarden ontstaat omdat de

absurd om te stellen dat ze

begrazingsdruk momenteel te hoog is.

daarmee schade aan de natuur

Het laten ontstaan van een natuurlijk

zouden aanrichten. Uiteindelijk

evenwicht zonder menselijk ingrijpen is

ontstaat er vanzelf een nieuw

een mogelijkheid. Maar dit zou een

natuurlijk evenwicht.

keuze zijn waarbij het gebied aan veel

Nee

andere soorten planten en dieren geen leefruimte meer zal bieden. Dit gaat in tegen de natuurdoelstellingen van het gebied. 2

Het is niet duidelijk waarom het

Om damherten ergens effectief uit weg

middel van (tijdelijke) afrastering

te houden is een raster nodig van 2,5

niet zou kunnen worden ingezet

meter hoog. Het zou een aanslag zijn op

om planten te beschermen, zoals

het gebied wanneer alle kwetsbare

dat nu al gedaan wordt bij

vegetatie op een dergelijke manier moet

braamstruiken en ligusters.

worden beschermd tegen

Nee

damhertenvraat. 3

Er wordt nergens aangetoond dat

Er wordt door de gebruikte

het netto-effect van de damherten

onderzoeksrapporten voldoende

op de biodiversiteit negatief is, dit

aangetoond dat de huidige hoge

komt in geen van de conclusies

aantallen damherten een overwegend

van de onderzoeken naar voren.

negatief effect hebben op de

Nee

biodiversiteit en de beschermde natuurwaarden in het gebied. 4

Uit de flora- en faunanota uit 2007

Het gaat om het voortbestaan van

blijkt dat het nooit de bedoeling

plantensoorten in het gebied en het

was om vanwege schade aan

voortbestaan van de diersoorten die aan

planten een ontheffing voor het

deze plantensoorten gekoppeld zijn.

doodschieten van damherten af te

Kortom de soortensamenstelling van het

geven. GS had om die reden dus

gebied. De ontheffing wordt inderdaad

Nee


25 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. geen ontheffing mogen verlenen.

niet verleend enkel voor schade aan planten.

5

Het lijden van dieren is het beste

De ontheffing wordt verleend voor het

te voorkomen met reactief afschot,

voorkomen van schade aan flora en

zoals aanbevolen door de

fauna, en de verkeersveiligheid.

Nee

internationale commissie van experts ICMO en ICMO2. Dierenwelzijn is dus geen reden voor het voorgestelde proactieve afschot. 6

Botsingen met damherten zijn

Dat klopt, en waar dit mogelijk was is dit

goed te voorkomen door

ook al uitgevoerd. Volledige omrastering

damhertkerende hekken tussen het

is om zowel ecologische als

leefgebied van de damherten en de

landschappelijke redenen niet wenselijk.

weg te plaatsen. Met dergelijke

Nabij de zeereep is dit zelfs niet

hekken kan ook landbouwschade

toegestaan door het waterschap. Er zal

goed bestreden worden.

bijna zeker voedselschaarste ontstaan

Nee

bij het verder groeien van de damhertenpopulatie, de schade aan habitats, vegetaties en de leefgebieden van andere soorten zal verder toenemen, de ecologisch noodzakelijke verbindingen worden verbroken en landschappelijk en recreatief is het plaatsen van rasters binnen het gebied zeer ongewenst. 7

Het kunstmatig laag houden van

Het is ons onduidelijk waarom reeën

de damhertenstand leid tot een

gevaarlijker zouden zijn voor het

toename van het aantal reeën.

verkeer dan damherten. Het lijkt ons

Reeën zijn gevaarlijker voor het

bovendien onwaarschijnlijk dat dit klopt

verkeer dan damherten, dus zal

omdat het damhert een stuk zwaarder is

het doodschieten van damherten

dan een ree, en daardoor heeft een

eerder tot meer dan tot minder

botsing met een damhert ook een

verkeersongelukken leiden.

grotere impact op de bestuurder en

Nee

inzittenden dan een botsing met een ree. 8

Het plan om met een klein groepje

Het geplande afschot zal worden

jagers enorme aantallen herten

uitgevoerd onder verantwoordelijkheid

dood te schieten lijkt mij

van de terreinbeherende organisaties.

levensgevaarlijk voor wandelaars,

Het afschot zal zeer zorgvuldig worden

gezien je in de AWD makkelijk kan

uitgevoerd door ervaren uitvoerders in

verdwalen.

het bezit van alle noodzakelijke

Nee

documenten. Dit zijn mensen die het gebied goed kennen. 9

Het gebruik van geluidsdempers

Er wordt niet gesteld dat

zou volgens de Ffwet

geluidsdempers alleen voldoende zijn

ontwerpontheffing en de Nbwet

om hier voor te zorgen. Het is de

Nee


26 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. ontwerpvergunning afdoende zijn

combinatie van voorzorgsmaatregelen

om te voorkomen dat de herten

die door de uitvoerders in acht zullen

schuw worden. Dit lijkt me uiterst

worden genomen. De uitvoering van het

onwaarschijnlijk. Geluidsdempers

afschot is er op gericht de damherten zo

zijn geen recente uitvinding en

min mogelijk te verstoren.

toch zijn de herten in alle Nederlandse natuurgebieden waar wel herten worden doodgeschoten uiterst schuw. 10

Op bladzijde 6 van de

Dit zullen we aanpassen.

Ja

Voorschrift 5b (Per locatie, uiterlijk

Voorschrift 5b van het concept besluit

Ja

één uur voor aanvang van

wordt verwijderd. Hiermee wordt het

voorbereidingen en uitvoering

voormalige voorschrift 5c in het

contact opnemen met het

definitieve besluit genummerd als 5b.

servicepunt SVT (0800-9986734)

Hierbij wordt het nieuwe voorschrift 5b

van de provincie Noord-Holland)

wel aangescherpt, zodanig dat toezicht

zou moeten worden geschrapt en

gericht kan plaatsvinden, ook wanneer

vervangen door een melding per

er wordt afgeweken van de initieel

week.

aangemelde weekplanning conform

ontwerpontheffing Ffwet staat dat de goedkeuring geldig is tot en met 317 november 2020. Deze datum bestaat echter niet. Waternet

1

voorschrift 5a. 2

3

In bijlage 10 van het FBP staat dat

Dit is een bijlage van het FBP, en betreft

er een bufferzone ligt in de

niet een stuk dat door ons opgesteld is

Noordoostelijke rand van de AWD,

of aangepast kan worden. De kaart in

maar dit moet zijn de

het FBP (op blz:58) maakt duidelijk waar

Noordwestelijke rand.

de bufferzone ligt.

De einddatum van de ontheffing is

De einddatum van de ontheffing loopt

17 november 2020. Is er een

gelijk met de looptijd van het FBP

voorstel over hoe er daarna verder

damhert. De ontheffing is hieraan

kan worden gegaan met het

gekoppeld. Het beheer na deze datum

beheer?

zal ook weer gekoppeld moeten worden

Nee

Nee

een nieuw FBP. Dit nieuwe FBP zal het beheer van de komende 5 jaar moeten evalueren en de effecten die dit gehad heeft op de natuurwaarden van het gebied. Vervolgens kan in een nieuw FBP worden gemotiveerd waarom er wel of niet doorgegaan moet worden met het beheer en/of er aanpassingen wenselijk zijn. Kort gezegd zal er dus tegen die tijd een nieuwe aanvraag moeten worden ingediend. 4

Het is niet goed duidelijk wat er

De geschoten dieren dienen conform de

bedoeld wordt met de bepaling dat

wettelijke bepalingen te worden

Nee


27 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. gedode dieren conform de

afgevoerd. Dat betekent dat naar keuze

toepasselijke wettelijke bepalingen

van de ontheffinghouder en afhankelijk

worden afgevoerd. Het zou goed

van al dan niet gestelde specifieke

zijn om onderscheid te kunnen

voorschriften, conform de betreffende

maken tussen dieren die reactief of

wettelijke bepalingen, de dieren voor

actief zijn geschoten.

consumptie en/of verwerking kunnen worden aangeboden.

Stichting Herstel

1

Inheems Duin

De doelstanden ten opzichte van

Wij hebben voldoende vertrouwen in de

het aantal herten zijn o.i. veel te

deskundigheid van de beheerders van

hoog gesteld, de aantallen herten

de gebieden en de onderzoeksbureaus

die er volgens de streefstand

die de onderzoeken hebben uitgevoerd

uiteindelijk rondlopen geven geen

die ten grondslag liggen aan het FBP dat

enkele garantie dat de natuur van

dient als onderbouwing voor de

de AWD zich zal herstellen. Het

onderhavige ontwerpontheffing. Geen

betreft met name de door Natura

van deze rapporten stelt een 0 – stand

2000-regeling beschermde

voor het leefgebied voor. Het damhert is

Duinbossen H2180 in de

bovendien een door de wet beschermde

Amsterdamse Waterleidingduinen

inheemse diersoort, waarvan de

(AWD). De bossen herstellen zich

gunstige staat van instandhouding niet

niet bij een beoogde stand van 600

in het geding mag komen.

Nee

tot 800 Damherten. Daarom bestrijden wij dit Ontwerpbesluit, dat immers gestoeld is op een Pb die nalaat de evidente negatieve effecten van een te hoge doelstand van 600 tot 800 Damherten te onderkennen. 2

Een langzaam herstellende

Het is ons niet duidelijk waarom een

plantengroei mag op geen enkele

langzaam herstellende plantengroei op

wijze hinder ondervinden van zelfs

geen enkele wijze hinder mag

maar de laagste dichtheid aan

ondervinden van zelfs maar de laagste

Damherten. Het achterwege blijven

dichtheid aan damherten. Het FBP dat

van een onderzoek naar deze nog

ter onderbouwing van de

veel lagere aantallen Damherten is

ontheffingsaanvraag dient beoogd een

een omissie in het FBP. De Pb had

evenwicht te bereiken tussen ruimte

op deze omissie mogen wijzen en

voor damherten aan de ene kant, en

GS hadden hier moeten ingrijpen.

ruimte voor allerlei andere natuurlijke

Nee

processen en waarden aan de andere kant. 3

Het FBP stelt zonder meer dat de

Het is een getal dat op de eerste plaats

AWD 600 Damherten kunnen

is gekozen op basis van historische

herbergen. Het is een getal dat

schadegegevens. Een stand van 600 tot

nergens wordt toegelicht. Zelfs de

800 dieren is de populatie damherten

door FBP aangehaalde nota van

die rond de jaren 2006 tot 2008

Alterra 'Hoeveel damherten en

aanwezig was in het gebied. In deze

reeën kunnen leven ,n de

jaren was de schade die door damherten

Amsterdamse Waterleidingduinen

werd veroorzaakt aan de verschillende

Nee


28 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. op basis van het natuurlijke

belangen binnen en buiten het

voedselaanbod', april 2013, levert

leefgebied volgens de beheerder

geen goed cijfermateriaal dat als

acceptabel. Er was een gewenst

basis kan dienen voor een

evenwicht tussen de recreatieve waarden

populatie van 600 Damherten.

(zowel damhert als ree), biodiversiteit en een acceptabele schade en overlast buiten het leefgebied. Daarnaast wordt dit getal ondersteund door Alterra die de draagkracht van de AWD heeft bepaald op basis van een erkende methode en berekend dat een gezonde populatie van circa 600 damherten duurzaam moet kunnen leven op het natuurlijk voedselaanbod in de AWD. (blz:54 FBP).

4

Wellicht is voor de hele AWD een

Het damhert is een door de wet

totaal van hooguit 20 dieren

beschermde inheemse diersoort,

wenselijk teneinde het duinbos

waarvan de gunstige staat van

naar de oude toestand te

instandhouding niet in het geding mag

herstellen, te laten functioneren in

komen. Een 0-stand voor het gebied is

zijn kenmerkende

dan ook geen te overwegen optie.

boseigenschappen zoals

Wellicht dat aanvullende maatregelen in

ondergroei en boomverjonging.

het gebied in combinatie met het

Een beginnende nulstand verdient

geplande afschot op lokale schaal extra

de voorkeur, er ontsnappen

bescherming kunnen bieden aan de

overigens altijd dieren aan het

kwetsbare vegetatie van de duinbossen.

Nee

afschot en dan is er nog immigratie uit het NPZK. 5

Het Damhert is lang geleden door

De Flora- en faunawet merkt het

de Romeinen naar ons land

damhert aan als een beschermde

gehaald. Het Biodiversiteitsverdrag

inheemse diersoort, waarvan de

verplicht in artikel 8 indien

gunstige staat van instandhouding niet

'passend en mogelijk' tot uitroeiing

in het geding mag komen. Het damhert

van invasieve exoten. Een FBP dat

is volgens de wet zeker geen invasieve

de natuurbeschermingsconventies

exoot die dient te worden uitgeroeid.

Nee

c.q. internationale verdragen serieus neemt beveelt een streefstand aan van nul Damherten. De provincie wil het verdrag niet uitvoeren en geeft geen uitvoering aan het Verdrag. 6

Het afschotplan in het FBP roept

Het is praktisch onmogelijk om de

afzonderlijke ergernis op. Dat is

gewenste aantalsreductie nog sneller te

over liefst 5 jaar uitgesmeerd. Een

bereiken zonder onnodig veel dierenleed

hoge stand van duizenden dieren

te veroorzaken, en de overige

wordt in de eerstkomende jaren

natuurwaarden significant te verstoren.

kennelijk toelaatbaar geacht. Niet

Nee


29 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. in één keer terug willen gaan naar de gewenste doelstand betekent onnodig extra aanwas en extra afschot, terwijl de reeds gedecimeerde natuurwaarden geen verdere aderlating verdragen. Uitgesteld afschot zet de natuurwaarde extra onderdruk. 1

Uitvoering van de besluiten

Mee eens.

Nee

Mee eens.

Nee

Mee eens.

Nee

Mee eens.

Nee

Mee eens.

Nee

omtrent het damhertenbeheer is onvermijdelijk omdat actief beheer noodzakelijk zal zijn om het unieke karakter en de biodiversiteit van de Amsterdamse Waterleidingduinen en het gehele Noord- en Zuid-Hollandse duingebied ook in de toekomst te kunnen waarborgen. Daarnaast is het besluit noodzakelijk om daarmee te kunnen voldoen aan de Natura 2000 biodiversiteit doelstellingen, conform de stelling van Natura2000, namelijk: “De biodiversiteit moet gehandhaafd blijven, maar dient ook uitgebreid te worden”! 2

De alarmerende symptomen van achteruitgang van de biodiversiteit in de AWD zijn al duidelijk zichtbaar. Niet ingrijpen door toepassing van een vakkundig en professioneel actief beheer zal negatieve gevolgen hebben voor dit unieke Hollandse natuurgebied.

3

Overmacht van 1 bepaalde species/diersoort (hier damhert) kan niet voldoen aan het creëren van een gebalanceerde en gezonde biodiversiteit voor zowel flora als fauna.

4

Door overpopulatie en dus overbegrazing van 1 bepaalde diersoort begint kaalslag in de AWD al duidelijk waarneembaar te worden.

5

Overpopulatie en overbegrazing is desastreus voor de ontwikkeling


30 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. van de biodiversiteit voor zowel flora als fauna. 6

7

De begrazing van dieren moet ‘in

Mee eens. Met dien verstande dat de

dienst’ staan van de biodiversiteit

begrazing van damherten niet als een

en dient er niet toe om deze te

beheersmaatregel kan worden gezien,

vernietigen.

maar een natuurlijk fenomeen.

De bezwaren tegen actief beheer

Met het voorgenomen actief beheer zal

zijn volkomen onterecht, want mits

er inderdaad een gezonde

goed en vakkundig uitgevoerd zal

damhertenpopulatie overblijven in het

het dier niet onder het beheer

gebied waarbij verschillende belangen

lijden, zal schade binnen de

en ook natuurwaarden met elkaar in

populatie en binnen en buiten het

evenwicht zijn.

Nee

Nee

gebied voorkomen worden, zal er t.z.t. sprake kunnen zijn van migratie via het nieuw aangelegde ecoduct en zullen dure hekken op termijn mogelijk niet langer noodzakelijk zijn. 8

De huidige negatieve ontwikkeling

Mee eens.

Nee

in de AWD druist geheel in tegen de Natura2000 doelstellingen.

Natuurbeschermingswet 1998 Faunabescherming

?

1

1

Door de argumenten zoals

De aangedragen argumenten ten

genoemd in onze zienswijze

aanzien van de afgegeven Flora- en

stellen wij dat de ontheffing van de

Faunawet ontwerpontheffing hebben er

Ffwet niet afgegeven kan worden.

niet toe geleid dat besluit niet af te

Dit heeft tot gevolg dat de

geven. Derhalve kan de vergunning in

vergunning in het kader van de

het kader van de

Nbwet ook niet afgegeven kan

Natuurbeschermingswet 1998 ook

worden.

afgegeven worden.

Door jaar rond afschot van

Het is niet duidelijk over welke negatieve

damherten zullen er verstoring en

effecten het volgens de bezwaarmaker

negatieve effecten op de overige

gaat. In het afgegeven ontwerpbesluit en

natuur optreden.

de bijbehorende Passende Beoordeling

Nee

Nee

wordt uiteengezet waarom het afschot geen verstoring en negatieve effecten op de overige natuur zal hebben. Stichting Duinbehoud

1

In de ontheffing flora- en faunawet

In de ontheffing Ffwet is over het doel

is sprake van de inzet van honden

van het gebruik van de hond het

bij het populatiebeheer. Het is

volgende gesteld: “Hierbij zal de hond

opmerkelijk dat dit punt in de

slechts worden ingezet om

vergunning voor de Nbwet niet

gewonde of gedode damherten op te

wordt genoemd. De Stichting

sporen. Alleen het geweer zal

Duinbehoud heeft grote bezwaren

gebruikt worden als daadwerkelijk

tegen de inzet van honden bij

dodingsmiddel”. Gezien de inzet van de

populatiebeheer in

hond incidenteel nodig is om het

natuurgebieden, met name als

onnodig lijden te voorkomen en de

Nee


31 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. gevolg van verstoring van de

verstoring bij het naspeuren van de

fauna.

hond in ruimte en tijd daadwerkelijk zal beperken, wordt het gebruik van een hond toegestaan.

2

In een deel van het natuurgebied

Er is in het kader van de Nb-wet geen

wordt afschot jaarrond toegestaan.

vastgestelde datum voor de start van het

Dit is in strijd met de algemene

broedseizoen. De broedperiode is

regel dat het broedseizoen start op

gestoeld op de kenmerkende vogels van

15 maart. Er is geen enkele

het duingebied zijnde april-augustus.

motivatie om door te gaan met

Het jaarrond beheren van damherten is

bejaging van damherten in het

enkel toegestaan binnen de bufferzones

broedseizoen. Dit is in strijd met

en niet in het gehele leefgebied. Het

de Nbwet.

afschot binnen de bufferzones zal niet

Nee

tot een schaal van verstoring leiden waarbij er negatieve effecten zullen optreden aan de populatie van vogels en overige zoogdieren. 3

In de uitgevoerde natuurtoets

De overmatige graasdruk van de

wordt voorbij gegaan aan de

groeiende populatie damherten heeft

positieve effecten van begrazing

conform het onderliggend onderzoek

door damherten op de

van o.a. de passende beoordeling een

duinvegetatie en de verschillende

negatief effect op met name de kwaliteit

habitattypen. Afschot van

van de duingraslanden en de

damherten kan dit positieve effect

duinbossen. Deze begrazingsdruk valt

teniet doen en leiden tot

moeilijk te sturen. Door bij het afschot

aantasting van diverse

de streefstand van de damherten te

habitattypen (als gevolg van

handhaven en door gerichte inzet van

vergrassing en verstruiking). Het

aantallen runderen, wisenten en

kan zeker niet worden uitgesloten

gescheperde kudde schapen conform

dat het terugdringen van de

begrazingsplan, is gewaarborgd dat

damhertenpopulatie in de AW-

verslechtering van habitattypen bij

duinen tot 800 tot 1000 dieren

afnemende begrazingsdruk van het

leidt tot een situatie waarbij

damhert is uitgesloten.

Nee

vergrassing van het Grijs duin weer de overhand krijgt en het beleid van afschot van damherten leidt tot een achteruitgang van dit habitattype. 4

In de aanvraag en het

In de ‘oude doelen ‘van het voormalige

ontwerpbesluit mist de Stichting

beschermde natuurmonument is o.a. het

Duinbehoud het toepassen van het

thema rust opgenomen. Effecten van

principe van rustgebieden. Deze

het afschot op het doel rust zijn

rustgebieden zijn momenteel

conform passende beoordeling

aanwezig binnen zowel de AW-

uitgesloten.

duinen als het NPZK. De Stichting Duinbehoud pleit ervoor om deze gebieden (of speciaal hiervoor aan

Nee


32 | 32


beheer populatie damherten in Zuid-Kennemerland, Noord-Holland: reactie GS op ingekomen zienswijzen. te wijzen gebieden) vrij te houden van afschot van damherten.

1

De damherten houden het grijs

De overmatige graasdruk van de

duin open. Het doodschieten van

groeiende populatie damherten heeft

damherten is daarmee juist een

conform het onderliggend onderzoek

bedreiging voor de Natura 2000-

van o.a. de passende beoordeling een

doelstellingen. Het is in het geheel

negatief effect op met name de kwaliteit

niet duidelijk of de begrazing met

van de duingraslanden en de

veel minder damherten voldoende

duinbossen. Deze begrazingsdruk valt

zal zijn om het duin open te

moeilijk te sturen. Door bij het afschot

houden, vooral gezien de hoge

de streefstand van de damherten te

stikstofdepositie.

handhaven en door gerichte inzet van aantallen runderen, wisenten en gescheperde kudde schapen conform begrazingsplan, is gewaarborgd dat verslechtering van habitattypen bij afnemende begrazingsdruk van het damhert is uitgesloten.

Nee

758237

Recommend Documents