39180

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Telefax (070) 333 40 33

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA DEN HAAG Uw brief

Ons kenmerk

AV/CAM/2005/39180 Onderwerp

Datum

CAO-ontwikkelingen

1 juni 2005

Doorkiesnummer

333 Contactpersoon

In het verantwoordingsdebat in uw Kamer op 19 mei jl. is toegezegd dat voor de zomer een overzicht van de CAO’s die na het sociaal akkoord (najaar 2004) zijn afgesloten aan de Tweede Kamer zal worden gezonden, waarin wordt nagegaan op welke wijze de afspraken van dat akkoord zijn verwerkt. Met deze brief wordt hieraan tegemoet gekomen.

Monitoring van relevante CAO-ontwikkelingen Bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn 748 CAO’s aangemeld (exclusief fonds-CAO’s) waaronder bijna 6,2 miljoen werknemers vallen. Monitoring vindt plaats op basis van 128 steekproefakkoorden (waaronder ongeveer 5,5 miljoen werknemers vallen), voorzover deze vanaf 1 januari 2005 tot stand zijn gekomen. In de bijlage treft u de cijfermatige informatie aan. Dit is een tussenstand op 24 mei 2005, gebaseerd op 42 (steekproef)akkoorden. Hierbij moet wel bedacht worden dat het in de meeste gevallen nog princ ipe-akkoorden betreft. De 42 (principe-)akkoorden betreffen 6% van alle 748 CAO’s. Onder deze 42 CAO’s vallen ruim 2 miljoen werknemers, ofwel 33% van de 6,2 miljoen werknemers met een CAO. De informatie betreft de contractloonmutatie (tabel A), de loonaanvulling gedurende de eerste twee ziektejaren (tabel B) en de werkgeversbijdrage kinderopvang (tabel C). Deze tabellen zijn opgenomen in de bijlage. Over de ontwikkelingen op het terrein van VUT/prepensioen/levensloop is nog geen informatie opgenomen. Teneinde ook op dit terrein de relevante beleidsinformatie te verzamelen, is, gehoord de sociale partners en koepelorganisaties van pensioenuitvoerders, een plan van aanpak opgesteld. Naar mijn mening is invoering van het nieuwe fiscale regime per 1 januari 2006 haalbaar, in de wetenschap dat er aan CAO-tafels en door pensioenuitvoerders veel werk moet worden verzet. Het plan van aanpak voorziet in zowel een inventarisatie van de ontwikkelingen aan de CAO-tafels als van een beeld van de voorbereidingen van pensioenuitvoerders. Zo zal er medio september een beeld ontstaan op grond waarvan kan worden bezien of de feitelijke stand van de voorbereidingen een verantwoorde invoering per 1 januari 2006 in de weg staat. Het parlement zal hierover medio september worden geïnformeerd.

2

Algemeen beeld Wat betreft de CAO-afspraken over contractlonen, de loonaanvullingen bij ziekte en de kinderopvang is de algemene indruk dat er veel gebeurt in de geest van het sociaal akkoord. De lonen voeren niet de boventoon, er zijn veel afspraken gemaakt over het aanpakken van ziekteverzuim en er wordt expliciet stilgestaan bij investeren in kinderopvang. Daarnaast gaat er veel aandacht uit naar het (pre-)pensioen. Een eerstkomend moment voor een bespreking met de Stichting van de Arbeid over de ontwikkelingen tot op dit moment is het komende Voorjaarsoverleg.

Loonontwikkeling In de kabinetsverklaring naar aanleiding van het sociaal akkoord staat dat het kabinet verwacht dat “op grond van de voornemens van sociale partners in 2005 de contractloonstijging uiterst terughoudend zal zijn”. Zoals bekend heeft de vakbeweging dit ingevuld met een looneis van 1,25%. Uit tabel A (zie bijlage) blijkt dat de gemiddelde contractloonmutatie op niveaubasis hiermee overeenkomt: 1,24%. Wordt gekeken naar de consequenties van de afspraken voor het jaar 2005 (het jaar waarop het sociaal akkoord betrekking heeft), dan is er sprake van een gemiddelde contractloonmutatie van 1,07% op jaarbasis. Tabel A kan worden samengevat in onderstaande indeling naar omvang van de contractloonmutatie op jaarbasis. Spreiding van de contractloonmutatie op jaarbasis in 2005* CAO (N=40) Aantal CAO’s Ondernemings-CAO Bedrijfstak-CAO 0,00% of minder 4 1 3 0,01% t/m 0,5% 7 2 5 0,51% t/m 1,0% 10 4 6 1,01% t/m 1,25% 8 4 4 Meer dan 1,25% 11 4 7 *De twee akkoorden met een expiratiedatum vóór 1 januari 2005 zijn hier buiten beschouwing gelaten.

Er zijn 11 akkoorden met een contractloonmutatie op jaarbasis van meer dan 1,25%. Hierbij moet wel worden aangetekend dat het in feite geen 11, maar 5 verschillende CAO’s betreft. Het gaat hier immers onder meer om een viertal metaal en techniek-CAO’s, een tweetal metalectro-CAO’s en een drietal Akzo-CAO’s.

Loonaanvulling in de eerste twee ziektejaren Over de loonaanvulling in de eerste twee ziektejaren hebben partijen in de Stichting van de Arbeid het afgelopen najaar een verklaring opgesteld. De kern hiervan luidt: “De totale ziekengelduitkering aan de werknemer zal over de twee ziektejaren tezamen gemeten niet meer dan 170% van het laatst verdiende loon bedragen. Dit laat onverlet de mogelijkheid om aanvullende specifieke arbeidsvoorwaardelijke afspraken te maken ter stimulering van (versnelde) reïntegratie en participatie-effecten”. Het kabinet heeft in zijn verklaring bij het sociaal akkoord de uitvoering van deze intentie van de Stichting van de Arbeid als voorwaarde geformuleerd voor de voorgenomen verhoging van de uitkering voor volledig duurzaam arbeidsongeschikten respectievelijk Pemba-afschaffing. Deze beoordeling is augustus 2007 aan de orde; de voorgenomen maatregelen zullen dan met terugwerkende kracht per 1 januari 2006 worden doorgevoerd. In dit licht is de inventarisatie in tabel B per definitie een tussenstand: op zeven akkoorden

3

na (metaal en techniek 4x, metalectro 2x en Ikea) zullen de geïnventariseerde CAO’s immers nogmaals vernieuwd moeten worden vóór augustus 2007. Op dit moment is het primair aan de Stichting een oordeel te vellen over de resultaten van hun eigen aanbeveling. In het komende Voorjaarsoverleg zal het kabinet hierover met de Stichting van gedachten wisselen. Tabel B in de bijlage geeft een inventarisatie per CAO. Het onderstaande overzicht geeft een indeling naar relevante categorieën. Daarnaast is onderscheid gemaakt tussen akkoorden met en zonder financiële prikkel reeds in het eerste ziektejaar. Categorieën loondoorbetaling CAO-afspraken t.a.v. loondoorbetaling tijdens de eerste twee ziektejaren (N=42)

Aantal CAO’s

170% Meer dan 170% i.g.v. reïntegratie (anders 170%) Meer dan 170% Nog in studie

12 12 10 8

CAO’s met loon- CAO’s met minder doorbetaling 100% loondoorbetaling in 1e ziektejaar in 1e ziektejaar 9 3 11 1 2 8 8 0

Het overzicht laat zien dat een loondoorbetaling boven de 170% vaak afhankelijk is gesteld van reïntegratie- inspanningen (12 CAO’s). Waar dit niet het geval is, geldt meestal een prikkel reeds in het eerste ziektejaar (8 CAO’s). Overigens moet worden bedacht dat de 10 akkoorden die boven de 170% uitkomen zonder nieuwe afspraken in deze CAO over reïntegratie, in feite 5 verschillende akkoorden betreffen. In deze categorie vallen namelijk de 4 metaal en techniek-CAO’s en de 3 Akzo-CAO’s.

Werkgeversbijdrage kinderopvang Tenslotte de afspraken over de werkgeversbijdrage kinderopvang. Tabel C in de bijlage geeft de afspraken voor de 42 akkoorden weer. Tabel C laat zich in het volgende overzicht samenvatten. CAO-afspraken over werkgeversbijdrage kinderopvang Categorie (N=42) Introductie werkgeversbijdrage Geen werkgeversbijdrage Voortzetting 1/3 werkgeversbijdrage 1/3 werkgeversbijdrage niet meer mogelijk Voortzetting 1/6 werkgeversbijdrage

Aantal 1 3 4 6 28

Er is sprake van een gemengd beeld. In het overgrote deel van de in de CAO vastgelegde kinderopvangregelingen worden afspraken gemaakt over het betalen van 1/6 deel van de kinderopvangkosten. Dit sluit aan bij de systematiek van de Wet kinderopvang. Daarbij geldt dat in de meeste CAO’s geen voorziening wordt getroffen voor die gevallen waarin de werkgever van de partner geen bijdrage levert. Voorheen bestond zo’n voorziening vaak wel. Voor werknemers die in deze situatie verkeren is dan sprake van een verslechtering. Van de vier CAO’s die geen regeling kenden, zijn er drie opnieuw afgesloten zonder regeling. In de CAO uitzendkrachten (ABU) zal voor het eerst een werkgeversbijdrage kinderopvang geïntroduceerd worden. In aantal werknemers (ruim 400.000) betreft het hier de grootste CAO van het land.

4

Daarnaast is in een aantal CAO’s een verbetering binnen de bestaande regeling afgesproken, variërend van budgetverhoging tot uitbreiding van de opvangmogelijkheden. De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,

(mr. A.J. de Geus)

Bijlagen Tabel A: Contractloonmutatie (CLM) in 2005 berekend o.b.v. nieuwe en oude CAO-afspraken medio mei 2005* CAO (N=42) CLM 2005 CLM 2005 Sta- WerkPrincipe- Ingangs- Expiratieniveaubasis jaarbasis tus nemers akkoord datum datum (%) (%) Meubelindustrie 0,00 0,15 P 24.050 20-05-05 1-04-05 1-04-07 Kleinmetaal (4x) 2,20 2,25 P 371.130 18-05-05 1-05-05 1-02-08 Hoger Beroepsonderwijs 0,47 0,17 P 33.990 18-05-05 1-01-05 1-01-06 Schildersbedrijf 2,15 2,50 P 31.410 17-05-05 1-03-05 1-03-06 Ziekenhuizen 1,02 0,77 P 182.000 4-05-05 1-04-05 1-01-06 Uitzendbureaus vaste medew. 1,60 0,98 P 25.800 27-04-05 1-01-05 1-01-06 Getronics 0,73 0,48 P 6.000 25-04-05 1-01-05 1-01-06 PinkRoccade 1,23 0,98 P 7.000 25-04-05 1-01-05 1-01-06 Fortis -bank 0,32 0,32 P 8.330 21-03-05 1-01-05 1-01-06 Nederlandse Spoorwegen 0,95 0,95 P 23.000 21-03-05 1-01-05 1-04-07 Grafi-media 1,00 0,59 P 52.340 20-04-05 1-02-05 1-02-07 Welzijnswerk 1,08 1,08 P 73.000 14-04-05 1-01-05 1-01-06 Corus Staal 1,25 1,14 P 9.500 13-04-05 1-02-05 1-10-06 Ikea Nederland b.v. 1,25 0,94 C 4.000 8-04-05 1-04-05 1-10-07 Sociale Verzekeringsbank 1,25 1,25 P 4.000 6-04-05 1-01-05 1-01-06 CWI 1,16 1,16 P 4.820 6-04-05 1-01-05 1-01-06 Architectenbureaus 1,06 0,56 P 12.280 5-04-05 1-04-05 1-01-06 Openbaar vervoer 0,00 0,00 C 12.760 21-03-05 1-01-05 1-01-06 Contract-cateringbedrijf 0,00 -0,52 P 19.710 16-03-05 1-01-05 1-04-06 Unilever 0,00 -0,20 P 3.300 15-03-05 1-03-05 1-03-06 Hoveniers 0,39 0,39 P 13.450 1-03-05 1-01-05 1-01-06 Kinderopvang -0,25 -0,43 C 40.630 3-02-05 1-01-05 1-01-06 Praxis P 3.900 28-04-05 1-05-04 1-01-05 Akzo Nobel (3x) 5,25 5,25 P 10.840 28-04-05 1-06-04 1-04-07 SNS Reaal Groep 2,00 1,17 P 6.000 26-04-05 1-06-04 1-01-06 Uitzendkrachten ABU 0,80 0,36 P 403.460 26-04-05 1-01-04 1-04-07 Bouwnijverheid (incl. UTA) 1,58 1,02 P 222.000 25-04-05 1-04-04 1-04-07 Universiteiten (2x) 0,90 0,71 P 53.020 15-04-05 1-09-04 1-01-06 AH distributiecentra 1,46 0,71 P 3.900 8-04-05 24-03-04 1-04-06 Metalektro (2x) 0,96 1,40 C 197.000 4-04-05 1-07-04 1-11-07 Rijkspersoneel P 125.390 31-03-05 1-01-04 1-01-05 ABN-AMRO 3,12 3,12 P 27.000 11-03-05 1-06-04 1-01-06 Algemene banken 1,50 1,21 P 11.400 10-03-05 1-07-04 1-01-06 Wonen 1,25 1,25 P 30.000 8-03-05 1-04-03 1-01-06 Sociale werkvoorziening 0,50 0,38 P 90.000 22-02-05 1-07-04 1-01-06 Totaal / gewogen gemiddelde 1,24 1,07 2.017.120 * Geordend naar ingangsjaar (2005 boven de streep en 2004 onder de streep) en datum van principeakkoord. De tabel bestaat zowel uit principeakkoorden (P) en aangemelde CAO’s (C). Noot: – Kleinmetaal bestaat uit de vier CAO’s: Motorvoertuigen (86.080), Technische installatie (126.950), Carrosseriebedrijf (19.490) en Metaalbewerking (138.610). – Akzo bestaat uit drie CAO’s: Akzo Nobel Chemicals (3.170), Akzo Nobel Hoger Personeel (4.010) en Akzo Nobel Pharma B.V. (3.660). – Universiteiten bestaat uit twee CAO’s: Openbare universiteiten (42.340) en Bijzondere universiteiten (10.680). – Metalektro bestaat uit twee CAO’s: Metalektro (177.110) en Metalektro Hoger Personeel (19.890).

6

Tabel B: Loonaanvulling gedurende eerste twee ziektejaren (nieuwe en oude CAO-afspraken), medio mei 2005* CAO (N=42) 1e ziekte- 2e ziektejaar (%), Totaal (%), Opmerking** jaar (%) reïntegratie: reïntegratie: Nee Ja Nee Ja Meubelindustrie 100 70 70 170 170 Vanaf 3e ziekmelding: 4 weken 90%, daarna weer 100% Kleinmetaal (4x) 100 (6m)/ 90 90 185 185 90 (6m) Hoger Beroepsonderwijs 100 70 70 170 170 Schildersbedrijf 100 70 70 170 170 Ziekenhuizen 100 70 100 170 200 I.g.v. werk of deelname reïntegratie Uitzendbureaus (vaste med.) 100 90 90 190 190 Studie moet leiden tot nieuwe afspraken per 1-1-2006 Getronics 100 80 80 180 180 PinkRoccade 100 80 80 180 180 Fortis -bank 100 70 100 170 200 I.g.v. werk of deelname omscholingstraject Nederlandse Spoorwegen 100 70 90 170 190 I.g.v. maximale reïntegratie inspanning Grafi-media 100 70 70 170 170 Welzijnswerk 100 70 85 170 185 Bonus mogelijk i.g.v. reïntegratie Corus Staal 100 70 90 170 190 I.g.v. meewerking reïntegratie Ikea Nederland 100 70 90 170 190 Mits werk, scholing of reïntegratie Sociale Verzekeringsbank 100 70 70 170 170 CWI 100 70 70 170 170 Architectenbureaus 100 70 100 170 200 Mits werknemer bijdraagt aan reïntegratie Openbaar vervoer 100 70 70 170 170 Contract-cateringbedrijf 95 (3m)/ 80 80 171¼ 171¼ Partijen maken nog nadere afspraken over 90 (9m) een reïntegratiebonus Unilever 100 (6m)/ 85 85 180 180 90 (6m) Hoveniers 100 70 70 PM PM Overeenstemming bereiken in 2005 Kinderopvang 100 (6m)/ 80 (6m)/ 90 (6m)/ 170 185 I.g.v. reïntegratie en/of scholing wordt in de 90 (6m) 70 (6 m) 85 (6m) zesde t/m 12e ziektemaand 95% uitgekeerd Praxis 100 70 70 PM PM Akzo Nobel (3x) 100 (6m)/ 90 (6m)/ 90 185 190 I.g.v. werk of scholing i.v.m. reïntegratie: 95 (6m) 85 (6m) 100% in 1e ziektejaar en 90% in 2e jaar SNS Reaal Groep 100 70 100 170 200 Mits voldoende reïntegratie-inspanning Uitzendkrachten ABU 100 70 70 PM PM Bouwnijverheid (& UTA) 100 70 100 170 200 Bonus bij succesvolle reïntegratie Universiteiten (2x) 100 (6m)/ 80 (6m)/ 80 (6m)/ 170 170 80 (6m) 80 (6m) 80 (6m) AH distributiecentra 100 70 70 PM PM Metalektro (2x) 100 70 80 170 180 I.g.v. medewerking reïntegratie, werkgever kan met bond andere verdeling afspreken Rijkspersoneel 100 70 70 170 170 ABN-AMRO 100 100 100 200 200 Overleg moet leiden tot afspraken voor ’06 Algemene banken 100 70 70 PM PM Overeenstemming bereiken vóór 1-6-2005 Wonen 100 70 70 PM PM Overeenstemming bereiken in 2005 Sociale werkvoorziening 100 70 70 170 170 I.g.v. bedrijfsongeval altijd 100% * Schuingedrukte percentages hebben betrekking op de oude CAO-teksten. Het gaat hier om akkoorden waarin nog geen expliciete afspraken over loondoorbetaling gedurende het tweede ziektejaar zijn gemaakt. ** Afspraken over loondoorbetaling over gewerkte uren zijn buiten beschouwing gelaten. Met ‘werk’ wordt in de toelichting de situatie bedoeld waarbij de werknemer meer dan 70% over het gehele loon doorbetaald krijgt, ongeacht het aantal daadwerkelijk gewerkte uren.

7

Tabel C: Kinderopvang (nieuwe en oude CAO-afspraken), medio mei 2005 CAO (N=42) Werkgeversbijdrage: Vergoeding werkCAOwaarvan geversbijdrage van afspraken nieuwe partner* (maximaal 1/3 afspraken bijdrage) Meubelindustrie Nee N.v.t. Kleinmetaal (4x) Ja Hoger Beroepsonderwijs Ja Schildersbedrijf Ja Nee, niet meer Ziekenhuizen Ja Uitzendbureaus (vaste.med.) Ja Nee, niet meer Getronics Ja PinkRoccade Ja Nee, niet meer Fortis -bank Ja Nederlandse Spoorwegen Ja Grafi-media Ja Welzijnswerk Corus IKEA Sociale Verzekeringsbank CWI Architectenbureaus Openbaar vervoer Contract-catering Unilever Hoveniers Kinderopvang Praxis Akzo Nobel (3x) SNS Reaal Groep Uitzendkrachten ABU Bouwnijverheid (incl. UTA) Universiteiten (2x) Albert Heijn Distributie Metalektro (2x) Rijkspersoneel

Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja

Opmerking

Continuering van huidige regeling Werkgevers storten 0,1% extra in fonds Budget verhoogd van 0,4% naar 0,5% Budget met 10% verhoogd

Uitbreiding met opvangmogelijkheden voor kinderen van 4 tot 12 jaar.

Ja, nog steeds Nee, niet meer Nee, niet meer N.v.t. N.v.t. Ja, nog steeds Nee, niet meer Ja, nog steeds Studie naar uitbreiding tot naschoolse opvang

Ja

Partijen willen vóór 1-1-2006 regeling Decentrale regeling

Ja, nog steeds

Decentrale regeling omgezet in centrale reg.

ABN AMRO Ja Algemene banken Ja Wonen Ja Sociale werkvoorziening Ja * Mits expliciet als (voorwaardelijke) mogelijkheid in het (principe-)akkoord genoemd.