2011

Meesterlijk leren Voortgezette Professionalisering, Advisering, Ondersteuning 2010/2011

Welkom bij het Marnix Onderwijscentrum! GOED ONDERWIJS VOOR IEDER KIND Opgroeien lijkt vanzelf te gaan, maar er zijn veel factoren die daarop van invloed zijn. Onderwijs is zo’n belangrijke factor. Het stelt kinderen in staat hun talenten te ontplooien, ambities te realiseren en zo te groeien tot zelfstandige individuen. Daarom heeft ieder kind recht op goed onderwijs. Leraren, schoolleiders, ondersteunend personeel en besturen geven vorm aan het onderwijs en wij willen hen daarbij helpen. GERICHT OP DE LERAAR Door de snel veranderende onderwijspraktijk wordt er een steeds groter beroep gedaan op het vakmanschap en de competenties van de individuele leraar. Onze activiteiten zijn gericht op het vergroten van het vakmanschap van deze professional. Onze dienstverlening stelt leraren in staat vorm te geven aan voortdurende professionalisering en aan het begrip ‘een leven lang leren’. Niet alleen worden cursussen en opleidingen verzorgd, leraren worden ook ondersteund in hun dagelijkse praktijk door bijvoorbeeld coaching, werkbegeleiding, supervisie of School Video Interactie Begeleiding. GERICHT OP SCHOOLTEAMS Onze dienstverlening is tevens gericht op schoolteams. Met hen werken we samen aan veranderingen op schoolniveau. We doen dat op zo’n manier dat het team ook zelf onderzoek kan doen naar mogelijkheden voor onderwijsverbetering. Deze professionele leergemeenschappen onderzoeken bijvoorbeeld welke bestaande aanpak in de klas het beste werkt of proberen nieuwe manieren van werken met leerlingen uit. Literatuur en praktijk gaan hierbij hand in hand. Op deze manier worden er in de school steeds meer kennis en vaardigheden ontwikkeld en realiseert het team zelf de beoogde onderwijsverbetering, stap voor stap. De adviseur van het Marnix Onderwijscentrum (MOC) treedt op als procesbegeleider, coach voor de schoolleider of ‘critical friend’. GERICHT OP MANAGEMENT In toenemende mate wordt aan schoolleidingen gevraagd verantwoording af te leggen over het gevoerde beleid. Dat vraagt onderwijskundig leiderschap. Het MOC vindt het van belang om leidinggevenden hierbij gericht te ondersteunen in de vorm van (master)opleidingen, cursussen, coaching en advies. Bovendien participeert het MOC met vijf andere hogescholen in de Academie voor Schoolmanagement Penta Nova. Zie www.pentanova.nl

2

M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • 2 0 1 0 / 2 0 11

Inhoudsopgave

2 8 9

Welkom bij het Marnix Onderwijscentrum! Waarom het Marnix Onderwijscentrum? Onze werkwijze voor schoolontwikkeling

12 13 nieuw 14 nieuw 15 nieuw 16 nieuw 17 nieuw 18 nieuw 19 nieuw 20 21 nieuw 22 nieuw 23

Identiteit Kenniscentrum School & Identiteit Adviesgesprek schoolidentiteit (gratis) Wat kenmerkt onze scholen? Een onderzoek naar identiteit Zin-ontdekkend leren Identiteit op papier Actief burgerschap en sociale integratie in het basisonderwijs Identiteitsonderwijs in de multiculturele klas Studieprogramma/-reis Marokko Coördinator identiteit ‘Mijn vader zegt dat ik niet mee hoef te doen met bidden’ Bijscholing godsdienstonderwijs: vul je identiteitsrugzak! Goed werken met methoden voor godsdienst/levensbeschouwing

26 27 nieuw 28 29 30 31 32 33 34 35 nieuw 36 nieuw 37 nieuw 38 nieuw 39 41 42 nieuw 43 44

Leerkracht Kenniscentrum Leerkracht Filosoferen met kinderen (1) Filosoferen met kinderen (2) Muziek voor een betere concentratie Werken in groep 7/8 Taakspel Coöperatief leren In gesprek met ouders Omgaan met agressief gedrag van ouders Krachtig gesprekken voeren Effectief ontvangen van feedback en omgaan met conflicten Help, ik ga in deeltijd werken Gemotiveerd en vitaal voor de klas blijven Videocoach Collegiale consultatie en het geven van professionele feedback Onderwijsverandering op schoolniveau Mentor zijn en blijven Activerende Directe Instructie


3

nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw

45 46 47 48 49

nieuw

50 51 53 54 55

58 60 63 65 67 68 69 70 71 72 nieuw 73 nieuw 74 nieuw nieuw

4

75 77 78 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89

Rekenlessen met het ADI-model (Activerende Directe Instructie) Activerend onderwijs geven Ontwikkelingsgericht onderwijs, ook ná de onderbouw! Verhalend ontwerpen? Gewoon doen! Uitwisselingsbijeenkomst primair onderwijs en voortgezet onderwijs Digibord en didactiek, een effectief koppel Master Leren en Innoveren (MLI) Geschiktheidsonderzoek voor zij-instromers Scholing op maat voor zij-instromers Herintreden in het onderwijs Taal, rekenen en andere vakken Kenniscentrum Interactief taal- en rekenonderwijs Coördinator taal Leescoördinator Interactief taalonderwijs Leesbevordering, boekpromotie en leesbeleving Beginnend lezen en schrijven Aanvankelijk lezen en schrijven Voortgezet technisch lezen, begrijpend lezen en schrijven Poëzie, verhalen vertellen en jeugdliteratuur Wat als het lezen moeilijk gaat? Coöperatief leren, meervoudige intelligentie en taal Vakwerk! Hoe interactie in alle vakken kinderen aan het denken zet Wisselwerk! Hoe interactie taal ontwikkelt Rijke leeromgeving, rekenen en taal in groep 1 en 2 Coördinator rekenen Productief oefenen met getallen tot twintig Tafeldidactiek, productie of reconstructie? Tussendoelen ontluikende gecijferdheid Tussendoelen hele getallen bovenbouw Techniek en rekenen/wiskunde in groep 7/8 Onderwijskundig coördinator techniek Instapcursus techniek Schrijven door de hele school heen Vakspecialist muziek Coöperatieve werkvormen en muziek


nieuw nieuw nieuw

90 91 92 94 95 96

Iedereen kan zingen Muziekles zonder zingen Bevoegdheid bewegingsonderwijs Opfriscursus bewegingsonderwijs De canon van Nederland en vernieuwend geschiedenisonderwijs Duurzame ontwikkeling en basisonderwijs

Leerlingenzorg 98 Kenniscentrum Leerlingenzorg nieuw 99 Leerlingbegeleiding 101 Passend onderwijs 102 Kanjertraining nieuw 103 Nascholingsdag Kanjertraining 104 De Vreedzame School 105 Democratisch burgerschap in de basisschool 106 Rouwverwerking bij kinderen 107 Depressieve kinderen 108 Kinderen met autisme en aanverwante stoornissen 109 Kinderen met (kenmerken van) faalangst 110 Kinderen met (kenmerken van) hyperactiviteit 111 Leerproblemen in de klas 112 Omgaan met signalen van zorgelijke opvoedsituaties en kindermishandeling 113 Gedragsproblemen door verwaarlozing in de vroegste jeugd en loyaliteitsproblemen 114 Het syndroom van de niet-verbale leerstoornissen (NLD) 115 (Hoog)begaafde kinderen in de school 116 Kind en echtscheiding nieuw 117 KIES, een programma voor Kinderen In Echtscheidingssituatie 118 Meervoudige intelligentie 119 Meervoudige intelligentie in de praktijk 120 Leergang Gedragsspecialist 122 Rekenhulp: spel en remedial teaching? Reken maar! 123 Als rekenen een opgave blijft: Rekenproblemen en dyscalculie 124 Diagnose dyslexie? nieuw 125 Digitale hulpmiddelen bij dyslexie nieuw 126 Leerlingmediation nieuw 127 Menselijke Dynamieken nieuw 128 Menselijke Dynamieken en passend onderwijs: Specifieke aandacht voor ieder kind M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • 2 0 1 0 / 2 0 11

5

129

131 133 134 135 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147

Opleidingen Speciale Onderwijszorg primair onderwijs (deeltijd en voltijd) Master Special Educational Needs Gespecialiseerd leraar zorg primair onderwijs Gespecialiseerd leraar zorg jonge kind (JK) Gespecialiseerd leraar zorg speciaal onderwijs (SO, REC) Remedial Teacher PO (deeltijd en voltijd) Taalspecialist/dyslexie PO Reken- en wiskundespecialist/dyscalculie Gedrag Autisme Spectrum Stoornissen (A.S.S.) Intern begeleider School Video Interactiebegeleider Dynamisch coachen op verschillen Vrije studierichting Upgradeprogramma E-learningprogramma Opleidingen Speciale Onderwijszorg voortgezet onderwijs

150 151 152 153 154 155 156 157 nieuw 158 159 160 nieuw 161 nieuw 162 163

Jonge kind Kenniscentrum Jonge kind Ontwikkelingsmaterialen en -activiteiten in groep 1 en 2 Spelende kleuters Passend onderwijs bij kleuters Hyperactieve kleuters Autisme en aanverwante stoornissen bij kleuters ‘Juf, kijk eens wat ik kan!’ Beginnend lezen en schrijven Rijke leeromgeving, rekenen en taal in groep 1 en 2 Kleuters tellen, meten en weten! Muziekbelevenissen in groep 1 en 2 Muziek en rekenen Muziek en taal Werken met kleuters, een vak apart?

166 168 169 170 171

Onderwijsmanagement Kenniscentrum voor Onderwijsmanagement Oriëntatie: van teamlid naar teamleider Coachend leidinggeven Coöperatief vergaderen Teamcoaching

6


nieuw nieuw

172 Op weg naar excellent schoolleiderschap 176 Assessment voor leidinggevenden in het onderwijs 178 Basistraining assessorvaardigheden 179 Master Educational Leadership (MEL) 180 Opleiding Directeur Primair Onderwijs 182 Opleiding Basisvaardigheden onderwijsmanagement 184 Basisschooldirecteur worden? 185 Het coachen van leraren 186 De intern begeleider als coach 187 Intern coördinator Opleiden in de school 189 Coördinator VVE/onderbouw 190 Coördinator Brede School 191 Managementontwikkeltraject 192 Basiscursus schoolmanagement 193 Organisatieontwikkeling 194 Gesprekken in het kader van integraal personeelsbeleid (IPB) 195 Mediationvaardigheden voor het werkbaar houden van samenwerkingsrelaties 196 Mediation 197 Teamvorming 198 Teamcommunicatie Individuele begeleiding 200 Kenniscentrum Individuele begeleiding 201 Coaching 202 Werkbegeleiding nieuw 203 Videocoaching voor leidinggevenden in het onderwijs 204 Ondersteuning met School Video Interactie Begeleiding 205 Supervisie 206 ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) 207 Stress en burn-out te lijf met de ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) 208 ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) en sterk leiderschap 209 ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) en loopbaanbegeleiding 210 Coachen met paarden 211 Het enneagram als instrument voor bewustwording en ontwikkeling 213 Voorwaarden 215 Aanmeldingsformulier (teamaanmelding) 217 Aanmeldingsformulier (individuele aanmelding) 219 Colofon


7

Waarom het Marnix Onderwijscentrum? Het Marnix Onderwijscentrum (MOC) is al zestien jaar een onderdeel van de Marnix Academie, een hogeschool die gespecialiseerd is in de opleiding en de verdere professionalisering van leraren in het primair onderwijs. KENNISCENTRA Het Marnix Onderwijscentrum heeft zijn dienstverlening georganiseerd in een aantal kenniscentra. In deze centra is kennis van de laatste ontwikkelingen in het domein en ervaring met begeleiding en advies van team, individuele leraren en directies. Zij zijn in staat om zich in te leven in de specifieke behoefte van onze relaties en deze te vertalen naar oplossingen op maat. In zo’n kenniscentrum werken adviseurs samen op een bepaald domein. Zij hebben allen ruime ervaring in het onderwijs en zijn op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van onderwijsconcepten, pedagogiek, schoolorganisaties en begeleiding van leraren en directies. Je kunt in ieder kenniscentrum terecht voor advies, begeleiding (individueel of team), opleidingen (post-hbo of hbo-master), cursussen, workshops, studiedagen of intensieve leerweek. De kenniscentra zijn: School en Identiteit; Leerkracht; Taal en Rekenen; Leerlingenzorg; Jonge kind; Onderwijsmanagement; Individuele begeleiding.

• • • • • • •

OPEN GROEPEN OF MAATWERK Deelname kan zowel in ‘open’ groepen plaatsvinden, met deelnemers uit verschillende organisaties of worden op verzoek geheel op maat verzorgd. Een maatwerkopdracht start altijd met een intakegesprek. In dit gesprek wordt samen met de adviseur de behoefte vastgesteld. Hiervan ontvangt men een intakeverslag, eventueel begeleid met een offerte. Locatie, data en tijdvakken worden in overleg bepaald. MASTEROPLEIDINGEN De Marnix Academie biedt ook drie masteropleidingen aan:

• Master Leren en Innoveren, pagina 51; • Master Special Educational Needs (SEN), pagina 129; • Master Educational Leadership, pagina 179.

NIEUW! Het onderwijsveld verandert voortdurend. Dat betekent dat ons aanbod ook voortdurend wordt aangepast. Voor het meest actuele overzicht verwijzen wij naar onze website www.marnixonderwijscentrum.nl.

8


Onze werkwijze voor schoolontwikkeling Samen Wijs is een beproefde manier van werken aan schoolontwikkeling, waarbij het team zelf onderzoek doet naar eigen mogelijkheden om het onderwijs te verbeteren. Een school is een gemeenschap waarin kinderen en leraren kunnen (leren) ontdekken en (leren) kiezen. Lesgeven is niet alleen kennis doorgeven aan leerlingen, maar betekent ook leerlingen aanmoedigen van elkaar te leren en de verantwoordelijkheid voor dat leren steeds meer bij de leerlingen zelf leggen. Voor leerlingen betekent dit dat ze nieuwsgierig worden, gebruik durven maken van de kennis die ze al hebben en steeds beter leren leren. Dat alles vraagt om leraren die expert zijn op hun vakgebied en die het leren van hun leerlingen coachen en begeleiden. Voor de leerlingen én hun leraren zijn zelfsturing, reflectievermogen en flexibiliteit belangrijke uitdagingen. In de school van nu werken ze samen aan hun eigen onderzoekende houding. Ze worden Samen Wijs. Het MOC begeleidt scholen die op een onderzoekende manier hun onderwijs verder willen ontwikkelen. Het doel en het onderwerp van de schoolontwikkeling wordt vastgesteld naar aanleiding van de visie van de school op leren en ontwikkeling. Als het doel van de onderwijsverbetering helder is, worden er groepen gevormd die op een systematische manier op onderzoek uitgaan in de eigen praktijk. Deze professionele leergemeenschappen onderzoeken bijvoorbeeld welke bestaande aanpak in de klas het beste werkt of proberen nieuwe manieren van werken met leerlingen uit. Literatuur en praktijk gaan hierbij hand in hand. De bevindingen van deze professionele leergemeenschappen worden regelmatig in het team uitgewisseld. Op deze manier worden er in de school steeds meer kennis en vaardigheden ontwikkeld en realiseert het team zelf de beoogde onderwijsverbetering, stap voor stap. Een aanpak die werkt. In dit onderzoeksproces is de adviseur van het MOC een procesbegeleider, een coach voor de schoolleider die de schoolontwikkeling aanstuurt, een aandrager van (onderzoeks)kennis of een ‘critical friend’ voor de teamleden in een professionele leergemeenschap. De mate van begeleiding wordt op maat gekozen en geboden.


9

10


Identiteit

Identiteit

Kenniscentrum School & Identiteit Identiteit ontwikkel je samen De adviseurs van het Kenniscentrum School & Identiteit begeleiden scholen bij het nadenken over schoolidentiteit. Deze gedachtevorming kan op verschillende niveaus plaatsvinden: Leerlingen: hoe begeleiden we leerlingen in de ontdekking van hun eigen identiteit? Leraren: welke waarden en idealen zijn kenmerkend voor mij als professional? School: wie willen we zijn en hoe willen we dat tot uiting brengen? Bovenschools: welke doelen en welke kernwaarden verbinden ons als scholen van deze stichting?

• • • •

Onze begeleiding is maatwerk. Zo kunnen we recht doen aan de actuele vragen en uniciteit van elke school. We verzorgen studietrajecten voor teams, ondersteunen schoolleiders en bestuurders bij het vormgeven en uitdragen van de identiteit. Verder helpen we bij het ontwikkelen van visiestukken en schoolspecifieke materialen, zoals een film, een enquête of lesmateriaal. Kenmerkend voor onze ondersteuning is dat we een teambreed gesprek op gang brengen over identiteit. Iedereen in de organisatie doet er toe. Concrete vragen uit de praktijk van alledag kunnen aanleiding zijn om een samenwerking aan te gaan met de identiteitsadviseurs van het Kenniscentrum School & Identiteit: Welke waarden willen wij voorop stellen in ons onderwijs? Hoe houden we binnen ons lerarenteam rekening met diversiteit? Hoe laten we leerlingen kennismaken met verschillende culturen en godsdiensten? Welke verhalen en feesten uit de traditie passen (nog) bij onze school en hoe vieren we die? Welke godsdienstmethode willen we gaan gebruiken? Welke invulling geven de scholen uit onze stichting aan de inhoud van de identiteitsnotitie?

• • • • • •

In ons begeleidingswerk zetten we diverse werkvormen in om het gesprek op gang te brengen. Zo werken we in teambijeenkomsten bijvoorbeeld met casuïstiek, wandelingen, creatieve opdrachten en reflectieopdrachten. We zorgen er altijd voor dat teamleden ook met collega’s in gesprek komen met wie ze niet dagelijks werken. De ervaring leert dat de saamhorigheid in het team versterkt wordt door werkwijzen waardoor je elkaar beter leert kennen. En dat opent de weg om samen vorm te geven aan dat wat je met elkaar belangrijk vindt. Meer informatie Voor meer informatie over mogelijke begeleiding van het Kenniscentrum School & Identiteit rond voor jou relevante vragen over schoolontwikkeling en identiteitsontwikkeling kun je contact opnemen via [email protected] of via telefoonnummer 030 275 35 60. Je kunt ook een bezoek brengen aan een van de onderstaande websites. www.stel-je-voor.nl www.dynamische-identiteit.nl www.marnixonderwijscentrum.nl

12

M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • I d e n t i t e i t • 2 0 1 0 / 2 0 11

Maatwerk

DOEL In een gesprek van anderhalf uur maak je als directeur en/of leraar kennis met het werk van ons kenniscentrum en met het begrip ‘schoolidentiteit’. Er is ruimte om stil te staan bij de vragen rond schoolidentiteit die actueel zijn op je eigen school. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan over het begeleiden van leerlingen in hun identiteitsontwikkeling, het met elkaar als lerarenteam vormgeven aan de identiteit van de school of de profilering van de school naar ouders van nieuwe leerlingen.

DOELGROEP Schoolleiders en leraren uit het basisonderwijs

KOSTEN Geen

Het gesprek is kosteloos en verplicht je tot niets. In het gesprek kunnen we wederzijds verkennen welke vragen en behoeften er op de school spelen rond schoolidentiteit. Misschien heeft het team lang niet gepraat over de manier waarop de identiteit van de school dagelijks wordt vormgegeven of is de samenstelling van de leerlingenpopulatie of het team veranderd. De identiteitsadviseurs van het MOC denken graag mee over de manier waarop het gesprek over identiteit in het team kan worden opgepakt. Zij hebben ruime ervaring in het begeleiden van scholen rondom deze thema’s en zien een verkennend gesprek op de school als een manier om goed af te stemmen op de vragen die er in de praktijk leven.


13

PLANNING Duur: anderhalf uur Tijdvak: op afspraak

DOCENTEN Bas van den Berg Mirjam Stroetinga Kees Meijlink Henriëtte Hoogenkamp

Identiteit

Adviesgesprek schoolidentiteit (gratis)

Nieuw!

Identiteit

Maatwerk

Wat kenmerkt onze scholen? Een onderzoek naar identiteit Doelgroep Bovenschools management, directeuren, besturen

Kosten Op basis van offerte

Planning In overleg

Docenten Henriëtte Hoogenkamp Mirjam Stroetinga

DOEL Het verkrijgen van antwoorden op vragen als: Waar staan we samen voor? Hoe krijgt de identiteit op schoolniveau vorm? Hoe blijven we herkenbaar en aansprekend in de veranderende samenleving? Scholen binnen één scholenkoepel geven vaak op uiteenlopende manieren vorm aan hun identiteit. Daarover kunnen op school- en op bovenschoolsniveau vragen ontstaan. Deze vragen kunnen aanleidinggeven tot het doen van onderzoek, waarbij antwoord wordt gevonden op vragen als: Hoe kunnen we op een eigentijdse manier invulling geven aan de grondslag van de stichting? Op welke gebieden wordt gezamenlijkheid ervaren binnen de scholen van de stichting? Hoe kunnen de diverse scholen op een eigen manier de identiteit van de stichting vormgeven? Hoe werkt de identiteitsnotitie en hoe wordt de inhoud ervan gewaardeerd door de scholen?

• • • •

Onderzoek kan de vorm krijgen van een enquête onder alle medewerkers van de stichting, ‘rondetafelgesprekken’ met directeuren of een studiedag. De identiteitsadviseurs van het MOC zijn ervaren in het doen van onderzoek naar schoolidentiteit. Zij merken in de praktijk dat het doen van een onderzoek een nieuwe impuls geeft aan het denken over identiteit binnen een stichting en dat het inhoudelijke informatie oplevert waar identiteitsbeleid op afgestemd kan worden.

14


Nieuw! Maatwerk

DOEL Kennismaken met een aanpak van levensbeschouwelijk leren, waarin kinderen centraal staan in hun ontdekkingstocht naar zin en betekenis. Deze benadering krijgt concreet gestalte in de methode Kleur. In bekende benaderingen wordt onvoldoende recht gedaan aan verschillen tussen de kinderen. Levensbeschouwelijk leren vanuit het perspectief van kinderen gedacht, komt in de huidige methoden voor godsdienst/levensbeschouwing nog onvoldoende uit de verf. Teams van basisscholen zoeken bij deze aanpak naar nieuwe manieren om het levensbeschouwelijk leren van kinderen te stimuleren. In drie middagen maken deelnemers kennis met ‘zin-ontdekkend leren’ en met de methode Kleur. Al doende ontdek je ook de vele mogelijkheden tot verbinding met taalontwikkeling, culturele ontwikkeling en persoonsontwikkeling van de kinderen.

Doelgroep Teams van basisschoolleraren die een nieuwe benadering van levens beschouwelijk leren zoeken


Planning Duur: drie bijeenkomsten van drie uur Data en tijdvak: in overleg

Docent Bas van den Berg


15

Identiteit

Zin-ontdekkend leren

Nieuw!

Identiteit

Maatwerk

Identiteit op papier Doelgroep Bovenschools management, directeuren, besturen

Kosten

DOEL Het komen tot onderzoek van de schoolidentiteit, het vernieuwen van de identiteitsnotitie en het maken van een communicatieplan. Voor elke school en elk bovenschools management is het een actuele vraag: Wat is kenmerkend voor onze identiteit en hoe communiceren we dat naar buiten?

Op basis van offerte

Planning In overleg

Docenten Mirjam Stroetinga Henriëtte Hoogenkamp

In afstemming met het bestuur, het bovenschools management of de directie krijgt het identiteitsproces vorm. Daarbij zijn de volgende stappen van belang: 1. Door inventarisaties en gesprekken wordt de identiteit verhelderd. 2. De kracht van de stichting of de school wordt zorgvuldig verwoord in een identiteitsnotitie. 3. Er wordt een plan gemaakt om de identiteit te communiceren met verschillende doelgroepen, zoals medewerkers en ouders. De identiteitsadviseurs van het MOC zijn ervaren in het zorgvuldig begeleiden van besturen en schooldirecties bij deze stappen.

16


Nieuw! Cursus

DOEL Deelnemers op de hoogte brengen van de belangrijkste aspecten van het begrip ‘burgerschap’ en de relatie met de kerndoelen voor het basisonderwijs. Er is een eerste analyse van burgerschap op de eigen school gemaakt. Aan de hand daarvan worden verbetervoorstellen gedaan voor concrete manieren om op school aan burgerschapsvorming te werken.

Doelgroep Leraren en schoolleiders in het basisonderwijs

Kosten Burgerschapsvorming heeft de aandacht van overheid en inspectie, naast taal en rekenen. Veel scholen doen vaak al aan burgerschapsvorming, zelfs zonder dat de leraren hier weet van hebben. Tijdens de cursus leren de deelnemers hoe zij bewuster aan de slag kunnen met burgerschapsvorming in de school. Dat doen zij via de volgende stappen: 1. Wat betekent burgerschap op micro-, meso- en macroniveau? 2. Welke activiteiten vinden op onze school al plaats? 3. Welke leerdoelen zouden wij centraal willen stellen voor burgerschapsvorming? 4. Welke activiteiten passen bij deze beoogde doelen?

€ 260,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten)

Planning

In de eerste bijeenkomst krijgen de deelnemers informatie over burgerschap en kerndoelen en maken ze een inventarisatieplan voor hun eigen school. Dit plan voeren ze na de eerste bijeenkomst uit op de eigen school. In de tweede bijeenkomst duiden we de resultaten en maken de deelnemers kennis met manieren waarop aan verschillende aspecten van burgerschap gewerkt kan worden. Maatschappelijke stage in het basisonderwijs, waar de Marnix Academie de mogelijkheden recent van heeft onderzocht in een pilotproject met vier basisscholen, is daarbij een van de mogelijkheden.


17

Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 19 januari en 16 februari 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Docenten Gerben de Vries Mirjam Stroetinga

Identiteit

Actief burgerschap en sociale integratie in het basisonderwijs

Nieuw!

Identiteit

Cursus

Identiteitsonderwijs in de multiculturele klas Doelgroep Leraren van diverse basisscholen of een team van een basisschool

Kosten € 148,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten)

DOEL Leraren van basisscholen leren met elkaar hoe zij op een zinvolle manier levensbeschouwelijke vorming kunnen vormgeven in een interculturele klas. In deze training van een middag leren deelnemers van diverse scholen of een team van één school van elkaar hoe ze met hun onderwijs in godsdienst en levensbeschouwing kunnen inspelen op veranderingen in de klas. Uitgangspunten die we onderzoeken: de lerende staat centraal: het lerende kind, de lerende professional en de lerende organisatie; een cross-culturele benadering van godsdienst en levensbeschouwing: wat delen we met elkaar, welke ruimte geven we elkaar en wat kunnen we leren van elkaar.

• •

Planning Duur: één bijeenkomst van drie uur Datum: woensdag 10 november 2010 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Aan de orde komen de uitgangspunten voor godsdienstpedagogiek van Ninian Smart en de door het MOC ontwikkelde onderwijsmethode Stel je voor.

Docent Kees Meijlink

18


Nieuw! Studieprogramma/ studiereis

Doel Inzicht krijgen in achtergronden van Marokkaanse medelanders. Kennis krijgen van het leven in een ‘zuidland’.

Doelgroep

In het voorjaar van 2011 organiseert de Marnix Academie het bijzondere Studieprogramma Marokko, bestemd voor leraren en directeuren uit het primair onderwijs. Het programma is speciaal voor scholen die beleid willen formuleren ten aanzien van interculturaliteit. Het studieprogramma bestaat uit twee studiebijeenkomsten voorafgaand aan een studiereis van acht dagen naar Marokko. Tijdens de reis worden scholen bezocht en maken we kennis met het leven in (wat we tegenwoordig noemen) een zuidland. Daarna vindt nog een studiebijeenkomst plaats.

Kosten

Wat levert het programma op? Voor de deelnemers levert het programma het volgende op: kennis van het Marokkaanse onderwijssysteem en het vermogen om belangrijke punten van overeenkomst en verschil met onderwijs in Nederland uit te kunnen leggen; (hiermee samenhangend) meer inzicht in en begrip voor de situatie van Marokkaanse kinderen en hun ouders binnen het Nederlandse onderwijs; toegenomen inzicht in achtergronden van Marokkaanse leerlingen, studenten en hun ouders; een genuanceerd beeld van de Marokkaanse samenleving en van de betekenis van religie (islam) in de samenleving; toegenomen interculturele competenties en de motivatie om hieraan individueel en in teamverband verder te werken binnen de context van school en/of opleiding; besef van de relevantie van intercultureel onderwijs en handvatten om dit te vertalen naar het eigen onderwijs; de kans om echt kennis te maken met een derdewereldland (economisch, demografisch en cultureel).

Docenten

• • • • • • •

“Een van mijn leerlingen vond het helemaal niet zo leuk dat ik naar zijn land ging. ‘Juf’, zei hij, ‘de wc van opa en oma staat buiten!’ Hij schaamde zich ervoor. Toen ik terugkwam en hem vertelde hoe ontzettend mooi zijn land was en wat een vriendelijke mensen ik had ontmoet, begon hij te stralen! Als je de mogelijkheid krijgt om met een ‘open’ blik rond te reizen in Marokko, dan kijk je met meer waardering naar je Marokkaanse (mede)leerlingen.” (quote deelnemer van eerdere Marokko-reis)


19

Leraren en schoolleiders

€ 1.450,- (inclusief administratiekosten)

Planning Voorjaar 2011

Kees Meijlink Gerben de Vries Mohammed Kashmi

Identiteit

Studieprogramma/-reis Marokko

Nieuw!

Identiteit

Leergang

Coördinator identiteit Doelgroep Leraren uit het basis onderwijs

Kosten € 823,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten)

Planning Duur: zeven bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 29 september, 13 oktober, 10 november 2010, 12 januari, 2 februari, 2 maart en 6 april 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur

Docenten Mirjam Stroetinga Kees Meijlink Bas van den Berg Henriëtte Hoogenkamp

DOEL De opleiding biedt de coördinator identiteit de vaardigheden en kennis die hij/zij voor het uitvoeren van deze taak nodig heeft. Een gedragen schoolidentiteit ontstaat niet vanzelf. De coördinator identiteit op de basisschool is degene die dit doorlopende proces aanstuurt. Hij/zij heeft oog voor de identiteitsvragen die relevant zijn voor de school en initieert en begeleidt het denken hierover in het team. Aan het einde van de opleiding hebben de deelnemers een plan van aanpak in handen voor het vormgeven van identiteit van hun eigen school. Bovendien hebben ze geleerd hoe ze hiermee als coördinator identiteit aan de slag kunnen. Deelnemers zullen tijdens de opleiding opdrachten uitvoeren in hun eigen school. In elke bijeenkomst is aandacht voor kennisvermeerdering, reflectie op eigen casussen en ontwikkelen van vaardigheden. Thema’s die telkens in een van de bijeenkomsten aan de orde komen, zijn: verschillende visies op schoolidentiteit; bidden, vieren, zingen en Bijbellezen met kinderen; filosoferen met kinderen; Trefwoord of toch een andere methode?; verschillende religies in de klas én in het team; begeleiden van een identiteitsgesprek in het team; identiteit op de website, in de schoolgids en tijdens het intakegesprek.

• • • • • • •

20


Cursus

DOEL Kennismaken met diverse manieren waarop een gebed in de klas vorm kan krijgen, stilstaan bij de betekenis van het gebed op school en inzicht krijgen in de werking van loyaliteit in het geloofsgesprek met kinderen.

DOELGROEP Leraren en directieleden primair onderwijs

In deze cursus worden de volgende onderwerpen behandeld: Waarom bidden we met kinderen op school? Hoe kun je bidden met jonge kinderen? Hoe ga je om met verschillende religieuze achtergronden van leerlingen? De theorie van Nagy, loyaliteitsbanden, conflicten, meervoudige partijdigheid: hoe spelen deze thema’s bij zaken rondom bidden en geloven? Hoe kun je hierbij recht doen aan kinderen, hun ouders en jezelf als leerkracht? Hoe bid je met de multiculturele klas? Welke afspraken zijn nodig in school met betrekking tot bidden?

KOSTEN € 148,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten)

• • • • •

De cursus reikt ideeën aan voor het creatief, actueel en laagdrempelig vormgeven van bidden met kinderen op de basisschool. Daarnaast is er volop ruimte om je eigen casussen in te brengen.

PLANNING Duur: één bijeenkomst van drie uur Datum: donderdag 10 februari 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk. DOCENTEN Henriëtte Hoogenkamp


21

Identiteit

‘Mijn vader zegt dat ik niet mee hoef te doen met bidden!’

Nieuw!

Identiteit

Cursus

Bijscholing godsdienstonderwijs: vul je identiteitsrugzak! Doelgroep Leraren basisonderwijs

Kosten € 148,- per bijeenkomst (inclusief administratieen materiaalkosten), € 495,voor vier bijeenkomsten (inclusief administratieen materiaalkosten)

Planning Duur: vier bijeenkomsten van drie uur Data: dinsdag 5 oktober en 2 november 2010, 1 februari en 1 maart 2011 Tijdvak: 19.00 - 22.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Docenten Bas van den Berg Henriëtte Hoogenkamp in samenwerking met Uitgeverij Kwintessens

Doel Veel leraren ervaren verlegenheid op het gebied van godsdienst/levensbeschouwing. Ze merken dat ze niet genoeg bagage hebben op dit gebied. Ze kunnen niet (meer) uit de voeten met wat ze vroeger hebben geleerd. Hoe kun je met kinderen op een zinvolle en eigentijdse manier vieren, bidden en zingen? Hoe ga je om met al die verschillende culturele en geloofsachtergronden in de klas? Deze cursus vult de rugzak van leraren met kennis en vaardigheden, met nieuwe inzichten en direct bruikbare werkvormen. Werken met Bijbelverhalen (5 oktober 2010) Wat voor verhalen staan er in de Bijbel? Wat kunnen wij nu met deze oude verhalen? Welke mogelijkheden zijn er om aan de slag te gaan met de verhalen: gesprek, spel, creatieve werkvormen… Hoe werken de verschillende methodes: Trefwoord, Kind op Maandag, Kleur, Hemel en Aarde? Bidden met kinderen (3 november 2010) Hoe kun je vormgeven aan gebed in de klas als je zelf geen band hebt met de christelijke traditie? Wat bedoel je met ‘eerbiedig zijn’? Hoe bid je als het gaat om ziekte of dood? Zijn er ook andere vormen van verstilling of inkeer mogelijk? Vieren met kinderen (1 februari 2011) Waar gaat het om bij het paasfeest? Hoe wil je met de kinderen kerst vieren? Welke rituelen gebruik je in de klas: bij verjaardagen, bij het begin van het schooljaar, bij een afscheid? Zingen in de klas (1 maart 2011) Welke liederen zing je graag met kinderen? Wat zijn mooie liederen om de dag mee te beginnen? Wat vind je van de teksten van de liederen: waarom spreekt het lied je aan of juist niet? Welke nieuwe liederenbundels zijn er? Deelnemers kunnen de volledige cursus volgen van vier themabijeenkomsten of kiezen voor deelname aan één of meer bijeenkomsten. De cursus kan op de Marnix Academie worden gevolgd, maar wordt ook op locatie (op school of bovenschools) ‘op maat’ aangeboden.

22


Nieuw! Maatwerk

DOEL Sterker worden in het creatief en kritisch leren werken met een gekozen methode voor godsdienst/levensbeschouwelijke vorming.

Doelgroep Leraren van diverse basisscholen of een team van een basisschool

In deze training leren deelnemers van elkaar hoe ze in hun aanpak van een bepaalde methode godsdienst/levensbeschouwelijke vorming speelser en creatiever kunnen worden. Speelser in de communicatie met kinderen en creatiever in de vertolking van verhalen, rituelen of waarden uit een bepaalde traditie. Samen met een vertegenwoordiger van uitgeverij Kwintessens worden mogelijkheden en grenzen van bestaande methoden verkend en nieuwe mogelijkheden voor een open levensbeschouwelijke ontwikkeling onderzocht.


Planning Duur: één bijeenkomst van drie uur Datum en tijdvak: in overleg

Docent Bas van den Berg Ulla Berger (uitgeverij Kwintessens)


23

Identiteit

Goed werken met methoden voor godsdienst/levensbeschouwing

Identiteit

24


Leerkracht

Kenniscentrum Leerkracht

Leerkracht

Hoe maak je leren uitdagend? In het leven doet elk mens steeds leerervaringen op. Op school gaat het niet meer alleen om incidenteel, maar zeker ook om intentioneel leren. Het hangt van de didactische competenties van een leraar af hoe er geleerd wordt en hoe uitdagend dat is. Leren gebeurt door veel en verschillende ervaringen op te doen en vooral door de manier waarop deze ervaringen worden verwerkt: het er over hebben, reflectie. Bij het Kenniscentrum Leerkracht gaat het er om hoe leerlingen leren, kennis, vaardigheden en attitudes krijgen en wat de rol van de leraar daarbij is. Het gaat om vragen als: ‘Hoe betrek ik leerlingen bij het (zelfstandig) verwerken van de leerstof, in een groep of individueel?’ Hoe ga ik het begeleid zelfstandig leren organiseren? ‘Welke hulpmiddelen, zoals het schoolbord of het digibord, gebruik ik en hoe dan?’ Kortom, het kenniscentrum richt zich op leraren die krachtige leeromgevingen willen ontwikkelen. We sluiten daarbij aan bij een sociaal constructivistische visie op leren: leren doe je zelf, in relatie met anderen. Leren is in interactie met anderen nieuwe kennis construeren. In deze brochure krijg je een overzicht van het aanbod op het gebied van het vormgeven van een krachtige leeromgeving en andere professionaliseringsmogelijkheden gericht op verschillende didactische competenties van de leraar zelf. Wil je meer weten over leren en didactiek, neem dan contact op met adviseurs van het Kenniscentrum Leerkracht via [email protected] of via telefoonnummer 030 275 35 60.

26

M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • L e e r k r a c h t • 2 0 1 0 / 2 0 11

Cursus

Filosoferen met kinderen (1) DOEL Kennisnemen van de doelen van filosoferen met kinderen en hoe dit in de klas georganiseerd kan worden met geschikte werkvormen.

DOELGROEP

Filosoferen met kinderen betekent: met elkaar leren denken. In deze tijd wordt van kinderen gevraagd dat ze zelf de denkweg om tot kennis te komen, leren ontdekken. Filosoferen met kinderen maakt dat ze dit gaan doen; kinderen worden nieuwsgierig, gaan zelf op onderzoek uit en leren kritisch denken.

KOSTEN

Leraren

PLANNING Thema’s waarover gedacht wordt, kunnen zijn: Wat zijn dromen? Wanneer is iets echt? Wanneer leeft iets? Waar is het eind van het heelal? Kan een dier denken? Zou je altijd willen leven? Waarom is er verdriet?

Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 19 januari en 2 februari 2011 Tijdvak: 13.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

• • • • • • •

DOCENT Kees Meijlink

Filosoferen met kinderen is: naar kinderen luisteren; samen onderzoeken; aan elkaar goede vragen stellen; lastige vragen concreet maken met voorbeelden: wat dacht je toen, wat voelde je, hoe wilde je verder gaan? et cetera; leren de dialoog te voeren; van de hoofdweg af durven raken, zijpaden durven betreden om pas later weer op de hoofdweg terug te komen.

• • • • • •

In deze cursus oefenen we filosofische gesprekken met kinderen. Hoe stel je goede vragen, hoe kunnen kinderen leren om een dialoog te voeren en hoe kunnen kinderen leren reflecteren op verhalen?


27

Leerkracht


Nieuw! Cursus

Filosoferen met kinderen (2) DOELGROEP

Leerkracht

Leraren die de cursus Filosoferen met kinderen (1) hebben gevolgd


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 22 september en 6 oktober 2010 Tijdvak: 13.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk

DOEL Uitwisselen van praktijkervaringen over het filosoferen met kinderen in de klas, het verder inoefenen van gespreksvoering met kinderen en verdieping in morele ontwikkeling en opvoeding. Deze vervolgcursus bouwt voort op de cursus Filosoferen met kinderen en bestaat uit de volgende onderdelen: delen van ervaringen: hoe gingen de filosofische gesprekken in de klas, wat had succes en wat was moeilijk; oefenen met het socratisch gesprek. De socratische dialoog, die uitgaat van vragen en zo het onderzoek naar een antwoord of naar iets meer inzicht vormgeeft, is al oeroud en nog steeds verrassend bruikbaar. We oefenen met het socratisch gesprek en kijken ook naar de toepasbaarheid ervan in de klas; morele ontwikkeling en opvoeding van kinderen. Hoe ontwikkelen kinderen zich eigenlijk als het gaat om denken en handelen met het oog op het goede? Heb je dat van jezelf? Volg je voorbeelden? Leren we ze deugden? Zit er groei in zo’n ontwikkeling en waarheen dan? Hoe kunnen we in de klas werken aan morele vorming?

• • •

DOCENT Kees Meijlink

28


Cursus

Muziek voor een betere concentratie DOEL Muzikale activiteiten aanbieden en verkennen, die bijdragen aan de concentratie in de klas.

DOELGROEP Leraren groep 3 tot en met 8

KOSTEN

Een goede luisterhouding bevordert ook de concentratie van de kinderen. In deze cursus worden suggesties gegeven hoe je met behulp van muzikale activiteiten aan de luisterhouding en het ontwikkelen daarvan kunt werken en hoe je dit kunt uitbouwen.

PLANNING


Duur: één bijeenkomst van twee uur Datum: woensdag 15 september 2010 Tijdvak 19.00 - 21.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Marjanka van Maurik


29

Leerkracht

Om muziek te maken, erop te bewegen en muziek vast te leggen heb je een goede luisterhouding nodig. Andersom dragen muziek maken, erop bewegen en muziek vastleggen ertoe bij dat de luisterhouding zich ontwikkelt.

Cursus

Werken in groep 7/8 DOELGROEP

Leerkracht

Leraren, intern begeleiders en bovenbouwcoördinatoren


PLANNING Duur: vijf bijeenkomsten van drie uur Data: donderdag 9 en 23 september, 7 oktober, 4 en 18 november 2010 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur

DOCENTEN Lourens van der Leij Froukje Hoobroeckx Lisette Uiterwijk

DOEL Handvatten en richtlijnen verkrijgen om te werken in de groepen 7 en 8 van de basisschool van nu. De groepen 7 en 8 worden vaak als moeilijke groepen gezien, ook door invalkrachten. Leerlingen willen als een individu worden gezien, de puberteit steekt de kop op en leerlingen zien lang niet altijd meer het nut in van de lessen op school. Ook de invloed van leeftijdsgenoten neemt toe en de interesse in het schoolse leren vermindert. Daarnaast is de verwijzing naar het voortgezet onderwijs een belangrijk aandachtspunt. In groep 7 wordt hier al een start mee gemaakt. Ouders hebben vaak hooggespannen verwachtingen over de toekomst van hun kind. Aan de school de taak om hier professioneel mee om te gaan. In deze cursus wordt aandacht besteed aan: de leeftijdsspecifieke kenmerken van groep 7/8 (fysiek, cognitief, emotioneel, sociaal); de sfeer in de groep (groepsdynamiek en pedagogisch klimaat); conflicthantering en agressie; effectief communiceren met (pre)pubers en hun ouders; overgang naar het voortgezet onderwijs (Cito, adviesgesprekken, verschillende schooltypen, koude en warme overdracht, verwijzen van zorgleerlingen); doorgaande leerlijnen taal en rekenen; andere zaken die naar aanleiding van interactie in de groep naar voren komen.

• • • • • • •

30


Cursus/Maatwerk

Taakspel DOEL Het bevorderen van een positief onderwijsklimaat door het verbeteren van taakgericht gedrag en het verminderen van regelovertredend gedrag bij kinderen.

DOELGROEP Leraren van groep 3 - 8 in het basisonderwijs

De klas wordt na een observatieperiode door de leraar in teams verdeeld. Leerlingen die bij elkaar in een team zitten, stimuleren elkaar om zich aan de regels te houden, zodat zij als team in aanmerking komen voor een beloning. Taakspel kan aan de situatie worden aangepast door met meer of minder regels te werken, door het langer of korter te spelen of door de beloning direct of later te geven. Taakspel wordt in drie fasen ingevoerd. Iedere fase start met een trainingsmiddag en wordt begeleid door een adviseur van het Marnix Onderwijscentrum. Iedere fase duurt ongeveer drie maanden. Fase 1 – invoeringsfase: hoe moet Taakspel gespeeld worden? Fase 2 – uitbreidingsfase: het spelen van Taakspel in andere klassensituaties. Fase 3 – generalisatiefase: hetzelfde effect bereiken zonder Taakspel. Iedere fase kent training en klassenconsultaties, waarvoor de intern begeleider opgeleid kan worden.

KOSTEN Open cursus € 1.959,- (inclusief administratieen materiaalkosten en exclusief Taakspeldoos van € 92,50) Maatwerk Op basis van offerte

PLANNING Duur: drie studiebijeenkomsten van tweeënhalf uur, tien klassenconsultaties van één uur (later in te plannen). Dit is inclusief nagesprek. Data: dinsdag 21 september 2010, 18 januari en 12 april 2011 Tijdvak: 14.00 - 16.30 uur

Maatwerk Taakspel kan aangeschaft worden via het MOC, dat daarvoor de licentie heeft. Invoeren is maatwerk en wij komen graag langs om het traject toe te lichten en te bespreken.

DOCENTEN Lourens van der Leij Lisette Uiterwijk


31

Leerkracht

In elke klas komt wel eens ongewenst gedrag voor. Leraren hebben de neiging om vooral op dát gedrag te letten en direct te reageren op leerlingen die zich ongewenst gedragen. Met behulp van Taakspel leer je als leraar vooral aandacht te besteden aan het gewenste gedrag.

Cursus

Coöperatief leren

Leerkracht

DOELGROEP Leraren die aan samen werkingsvaardigheden van leerlingen willen werken ter aanvulling op klassikale activiteiten en individueel werk


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 2 februari en 2 maart 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Het verkrijgen van kennis en vaardigheden voor het toepassen van coöperatief leren in de eigen onderwijssituatie. Leerlingen leren van en met elkaar – dat is een van de belangrijkste uitgangspunten van coöperatief leren. Leerlingen die coöperatief leren, werken op een gestructureerde manier samen in kleine groepen. Alle kinderen zijn tegelijkertijd actief met de lesstof bezig en praten hierover met elkaar, waardoor de inhoud van de stof meer betekenis voor hen krijgt. Door de samenwerking in een groepje ontwikkelen de leerlingen samenwerkingsvaardigheden. Samenwerken is een onmisbare vaardigheid om te kunnen functioneren in de samenleving. In deze cursus staat het actief uitproberen van verschillende coöperatieve werkvormen centraal. Daarbij komen de volgende onderwerpen aan bod: voorwaarden voor invoering van coöperatief leren; de achtergronden en aspecten van coöperatief leren; het introduceren van coöperatief leren in de groep; het indelen van de groepen; het observeren en begeleiden van coöperatief leren.

• • • • •

Daarnaast maak je uiteraard kennis met veel verschillende werkvormen om zelf uit te proberen. Kortom: een cursus waar je direct de volgende dag iets mee kunt in je klas.

DOCENT Lisette Uiterwijk Froukje Hoobroeckx

32


Cursus

In gesprek met ouders DOEL Het verkrijgen van kennis van diverse gesprekstechnieken, het bewust worden van de eigen houding daarbij en het oefenen van gespreksvaardigheden die van pas komen bij het voeren van gesprekken met ouders.

DOELGROEP

Gesprekken met ouders zijn niet altijd even gemakkelijk. We zijn soms geneigd om in de verdediging te schieten of denken achteraf: had ik nu maar dit of dat gezegd. Voor leraren is het uitermate belangrijk om te beschikken over goede gesprekstechnieken in de communicatie met ouders. Het is de basis voor het creëren van een vertrouwensrelatie. Ook gezicht, lichaam en stem spelen bij communicatie een belangrijke rol.

KOSTEN

Door kennis en ervaring op te doen over communicatie en gespreksvaardigheden kun je niet alleen boodschappen van ouders beter begrijpen, maar ook jouw eigen boodschappen aan ouders beter ordenen en coördineren.

PLANNING

In de cursus wordt onder andere ingegaan op: het oefenen van diverse gespreksvaardigheden; fasen in een gesprek; actief luisteren en vragen stellen; ik- en jij-boodschappen geven; slechtnieuwsgesprekken voeren.

• • • • •


€ 582,- (inclusief lunches, administratieen materiaalkosten)

Duur: twee bijeenkomsten van zeven uur Data: dinsdag 5 oktober en 2 november 2010 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Lisette Uiterwijk Froukje Hoobroeckx

33

Leerkracht

Directies, intern begeleiders en leraren die gesprekken met ouders soepeler willen laten verlopen

Cursus

Omgaan met agressief gedrag van ouders

Leerkracht

DOELGROEP Leraren en directies die zich goed willen voor bereiden op het voorkomen van geweld en agressie op school of daar al mee te maken hebben gehad

DOEL Het verkrijgen van inzicht in verschillende vormen van agressie en hierop inspelen met behulp van agressiereducerende technieken, zodat agressie voorkomen of gereduceerd kan worden. Agressie, bedreiging en geweld zijn onacceptabel in het onderwijs. Uit onderzoeken (door bijvoorbeeld het tv-programma Netwerk en de AVS) blijkt echter dat agressie van ouders tegen leraren op basisscholen de afgelopen jaren enorm is toegenomen. Het kan bij wijze van spreken iedereen overkomen die op een school werkt. Daarom is het belangrijk om hier goed op voorbereid te zijn zodat je er adequaat op kan inspelen als het zich voordoet.

KOSTEN € 370,- (inclusief lunch, administratieen materiaal kosten en kosten voor acteur)

PLANNING Duur: één bijeenkomst van zeven uur Datum: dinsdag 16 november 2010 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Belangrijk is om de grenzen helder te stellen. Daarom wordt in deze cursus ingegaan op vragen als: Hoe stel ik grenzen bij ouders die agressief de school in komen? Wat gebeurt er met mij wanneer ik word bedreigd en hoe kan ik mezelf onder controle krijgen? Hoe ga ik om met mondige ouders die vrijwel geen ontzag voor leraren hebben?

• • •

In dit soort situaties zijn agressiereducerende technieken een hulpmiddel. Meeveren en terugbuigen, grenzen stellen, agressie in een vroegtijdig stadium herkennen en preventief handelen komen aan bod. In de cursus wordt veel gebruikgemaakt van rollenspelen, waarbij we werken met een acteur. Daarnaast wordt gekeken hoe je elkaar als collega’s bij incidenten met ouders kunt ondersteunen en hoe je goede nazorg verleent.

DOCENT Lisette Uiterwijk

34


Cursus

Krachtig gesprekken voeren DOEL Het verkrijgen van inzicht in de mechanismen die er zijn in interactie en communicatie met kinderen, ouders en collega’s. Inzicht daarin maakt dat er op een open, creatieve manier met elkaar omgegaan wordt, doelen met kinderen sneller gehaald worden en conflicten op een goede manier worden opgelost.

DOELGROEP Directie, intern begeleiders en leraren

€ 271,- (inclusief lunch, administratieen materiaalkosten)

PLANNING Door inzicht te krijgen in deze mechanismen kun je invloed uitoefenen op de interactie tussen jou als leraar en de kinderen in de klas, en op de communicatie met ouders en collega’s. Hierdoor kun je constructiever samenwerken. Aan de hand van casussen uit de eigen praktijk gaan we na welke stijl in bepaalde situaties effectief is.

Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 20 januari 2011 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Anneke Aantjes


35

Leerkracht

KOSTEN Als leraar ben je de hele dag bezig met interactieprocessen. Verschillende mechanismen beïnvloeden de communicatie en interactie met leerlingen, collega’s en ouders. In deze cursus staat het model van de Axenroos centraal. Dit model gaat ervan uit dat spontaan gedrag actie en reactie uitlokt.

Nieuw! Cursus

Effectief ontvangen van feedback en omgaan met conflicten DOELGROEP

Leerkracht

Management en leraren (s)bo

KOSTEN € 271,- (inclusief lunch, administratieen materiaalkosten)

PLANNING Duur: één bijeenkomst van zes uur Data: donderdag 14 oktober 2010 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Ontdekken wat het effect is van de manier waarop je reageert op feedback, reageert op kritiek en omgaat met conflicten. Bewust kunnen kiezen van een aanpak om met feedback, kritiek en conflicten om te gaan. Ieder mens reageert op zijn eigen wijze op feedback, dat kan op heel productieve, maar ook op improductieve wijze zijn. Deze reactie komt vaak voort uit ‘oude’ patronen binnen onszelf. Voorbeelden hiervan zijn reactie vanuit de perfectionist, de doordouwer, de levensgenieter of de ‘pleaser’. Ditzelfde geldt voor het omgaan met conflicten. Wat is je voorkeursstijl en wat is het effect daarvan? Tijdens deze cursusdag gaan we actief met elkaar op zoek naar de patronen in jezelf. We doen dit door middel van werkvormen waarbij je actief gaat ervaren wat feedback met je doet en hoe je omgaat met conflicten. Rollenspelen maken hier deel van uit. Aan het eind van de dag weet je of er meer productieve manieren zijn om te reageren op feedback en kritiek en om te gaan met conflicten.


36


Nieuw! Cursus

Help, ik ga in deeltijd werken DOEL Kennisnemen van de aspecten die komen kijken bij plezierig en effectief kunnen werken in deeltijd.

DOELGROEP Management en leraren (s)bo

• • • •

Tijdens de bijeenkomsten wordt eerst een theoretisch kader geschetst ten aanzien van taken en verantwoordelijkheden binnen het onderwijs. Vervolgens verkennen we de volgende thema’s: afbakenen van taken; afstemmen met een duo; selecteren van noodzakelijke kennis en informatie; vasthouden van inspiratie en plezier in het werk; vinden van de juiste balans tussen privé en werk; deskundigheidsbevordering gericht op brede inzetbaarheid en inspiratie.

• • • • • •



PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 13 oktober en 3 november 2010 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENTEN Anneke Aantjes Margreet van Belzen

37

Leerkracht

Bij het werken in deeltijd gaat het om aspecten als: Hoe vind je je draai in de organisatie als je niet (meer) elke werkdag aanwezig bent? Hoe stem je de taken effectief en efficiënt af met je duo? Wat heb je nodig om een goede balans tussen privé en werk te vinden en te houden? Hoe zorg je ervoor dat je de juiste keuzes maakt op het gebied van deskundigheidsbevordering, zodat je optimaal inzetbaar bent en er gebruikgemaakt kan worden van je sterke kanten en inspiratie?

Nieuw! Cursus

Gemotiveerd en vitaal voor de klas blijven DOELGROEP

Leerkracht

Management en leraren die vitaal voor de klas willen blijven staan

KOSTEN € 939,- (inclusief lunch op 9 februari 2011, administratieen materiaalkosten)

PLANNING Duur: intakegesprek van één uur, drie bijeenkomsten van drie uur, één bijeen komst van zes uur, twee coachingsmomenten van elk één uur. Data: woensdag intake op afspraak, 12 januari van 14.00 - 17.00 uur, 9 februari van 9.00 - 15.00 uur, 9 maart van 14.00 - 17.00 uur en 13 april 2011 van 14.00 - 17.00 uur. De coachmomenten worden individueel afgesproken. Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Verkrijgen van een concreet stappenplan waarmee je meteen aan de slag kunt om weer enthousiast en vitaal voor de klas te staan. Je sterke kanten zijn naar voren gehaald en kunnen bewust ingezet worden als inspiratiebronnen om je doelen te halen. Het is voor iedere professional belangrijk om geïnspireerd te blijven. Daarom gaan we onderzoeken waar je van droomt, waar je goed in bent en wat je nodig hebt om geïnspireerd te blijven of weer te raken. We onderzoeken waar eventueel blokkades liggen en welke stappen je kunt zetten om bijvoorbeeld weer vitaal voor de klas te staan. Plannen maken en dromen doen we allemaal wel eens, maar echt veranderen (iets anders gaan doen, keuzes maken en stappen zetten) dat is een ander verhaal en daar heb je soms een ander bij nodig. Tijdens de bijeenkomsten gaan we je kennis en ervaring, gewoontes en (verborgen) talenten, kortom je ‘bagage’ verkennen. We gaan na wat je beter uit je bagage kunt halen en wat je er juist nog aan toe zou willen voegen. We onderzoeken hoe je (opnieuw) vorm kunt geven aan je werk en hoe je balans tussen werk en privé kunt handhaven. Het programma bestaat uit een afwisseling van theorie en praktijk. Er wordt gebruikgemaakt van verschillende theoretische bronnen, zoals de narratieve psychologie, revitalisatie, loyaliteit, levensfasen en omgaan met stress en burn-out. Na afloop beschik je over een concreet stappenplan, waar je meteen mee aan de slag kunt. Het programma wordt afgestemd op de vragen van de deelnemers. Bij het uitwerken van het stappenplan volgen twee individuele coachmomenten. We werken in kleine groepen van maximaal acht personen.

DOCENTEN Anneke Aantjes Henriëtte Hoogenkamp

38


Nieuw! Leergang

Videocoach (basisopleiding tot gecertificeerd coach) DOEL Het verwerven van kennis en vaardigheden op het gebied van coaching met behulp van video-opnames.

DOELGROEP

Videocoaching (School Video Interactie Begeleiding of SVIB) is een praktische manier van oplossingsgericht coachen, waarbij de leraar door microanalytisch te kijken naar video-opnames in de klas zich optimaal bewust wordt van zijn eigen effectieve handelen. Door dit geslaagde gedrag vervolgens frequenter toe te passen zal zijn pedagogisch klimaat in de klas (interactie, klassenmanagement en didactiek/inhoud) snel verbeteren.

KOSTEN Bij SVIB gaat het om professionalisering van de leraren en teams. Centraal staat de wijze waarop de leraar tegemoet komt aan de behoefte aan relatie, competentie en autonomie van zijn leerlingen. Deze aanpak, waarbij gebruikgemaakt wordt van videobeelden, is complex en stelt specifieke eisen aan de coach. Er wordt steeds handelings- en oplossingsgericht gewerkt. De leraar moet er de volgende dag mee aan de slag kunnen. Het gebruik van basiscommunicatie is essentieel.

•

Basiscursus: € 710,(inclusief administratieen materiaalkosten) Niveau 2: € 1.048,(inclusief administratieen materiaalkosten) Niveau 3: € 935,(inclusief administratieen materiaalkosten)

•

PLANNING

Kernpunten hierbij zijn: gerichtheid op en versterking van geslaagde interacties en interventies (in plaats van het zoeken naar fouten of mislukkingen); gerichtheid op de interactie (basiscommunicatie) in samenhang met het klassenmanagement en de didactiek; de mogelijkheden die er liggen in het contact tussen leraar en leerling analyseren en diagnosticeren; samen alternatieven zoeken die haalbaar en direct uitvoerbaar zijn in de praktijk van de klassensituatie; de mogelijkheden van de onderwijsgevende en de situatie.

• • •

SVIB kan ook ingezet worden bij schoolontwikkeling, zoals systeeminvoer of het toepassen van een nieuwe onderwijsmethode, bij intervisie, bij het coachen van kinderen of bij het verbeteren van gespreksvaardigheden. De opleiding bestaat uit drie delen die ook apart gevolgd kunnen worden: Deel 1: basiscursus SVIB Eerste kennismaking met de methodiek van videocoaching Het effect van filmen en gefilmd worden Een oplossingsgericht intakegesprek voeren Leerkrachtengedrag filmen in de klas

Deel 2: negen bijeen komsten van drie uur (maximaal zes deelnemers) Data: 28 januari, 11 februari, 4 en 18 maart, 1 en 15 april, 13 en 27 mei en 10 juni 2011 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur

• • • •


Basiscursus: zes bijeen komsten van drie uur (maximaal twaalf deel nemers) Data: vrijdag 1 en 15 oktober, 5 en 19 november en 3 december 2010 en 14 januari 2011 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur

39

Leerkracht

Leraren, IB’ers en directie leden in het primair en voortgezet (speciaal) onder wijs die op schoolniveau een begeleidende en/of coachende taak hebben.

Leerkracht

Deel 3: acht bijeenkomsten van drie uur (maximaal zes deelnemers) Data: vanaf oktober 2011 Tijdvak: 13.00-16.00 uur

DOCENT Wim Clements, als kern docent verbonden aan het Collectief van opleiders VIB-S.

• Communicatie op groepsniveau • Communicatie op individueel niveau • De ethische grenzen van videogebruik • Interpretatiekader van video-opnames • Microanalyse maken van leerkrachtengedrag • Kennismaken met het voeren van een intakegesprek en nagesprek Deel 2: niveau 2

• Coachende nagesprekken voeren met effectief gebruik van videobeelden • Analyseren van de interactie in de klas • Analyse van de communicatie tussen videocoach en leraar tijdens coachingsgesprekken • Selectie maken van beelden die competentieversterkend zijn voor de leraar • Activerend coachen met behulp van videobeelden • Uitvoeren van twee coachingstrajecten Deel 3: niveau 3

• Verdere verdieping van de onderwerpen uit deel 2 • Implementatie van de methodiek binnen de eigen organisatie • Uitvoeren van drie coachingstrajecten • Het vinden van een juiste balans tussen activeren, compenseren en informeren • Eindopdracht: presenteren van een afgerond coachingstraject Werkwijze

• Gehanteerde werkvormen zijn: video-opdrachten uitvoeren, videobeelden analyseren,

informatieoverdracht, werkbegeleiding, intervisie, eigen video-opnames presenteren, discussie en literatuurstudie. Na ieder deel ontvangt de deelnemer een certificaat van deelname. Bij het behalen van alle drie de certificaten en een afrondende toets ontvangen deelnemers het certificaat ‘gecertificeerd videocoach’. De opleiding is erkend door de Beroepsvereniging SVIB (School Video Interactie Begeleiding). De totale tijdsinvestering is ongeveer één dagdeel per week. Deelnemers dienen te beschikken over een digitale camera.

• • •

Na de drie delen is er ook nog een mogelijkheid tot specialisatie waarbij je kunt denken aan onderwerpen als: coachen van kinderen, coachen van gespreksvaardigheden (bijvoorbeeld vergadertechnieken), coachen van groepen (bijvoorbeeld een schoolteam) en videobeelden gebruiken bij intervisiegroepen.

40


Maatwerk teamgericht

Collegiale consultatie en het geven van professionele feedback DOEL Kennis en vaardigheden verwerven op het gebied van collegiale consultatie, zicht hebben op het eigen functioneren tijdens een consultcyclus en het oefenen van de communicatievaardigheden die bij een professionele invulling van begeleiden door middel van de consultcyclus nodig zijn.

Schoolteams die aan de kwaliteit van hun onderwijs willen werken door aanwezige competenties maximaal te benutten en die daarbij een eenduidige werkwijze willen inzetten

KOSTEN Door middel van collegiale consultatie kan de doorgaande lijn en open communicatie in de school worden geperfectioneerd. Veranderingen worden op deze wijze ook geborgd. Pas dan kan men spreken van een geslaagd veranderingsproces in de school. Het is een onmisbaar onderdeel van de werkwijze die bij schoolontwikkeling wordt gehanteerd. We behandelen de theorie van collegiale consultatie aan de hand van de consultcyclus en het vergroten van consultatievaardigheden, zoals vertrouwen winnen en behouden, vragen stellen, adequaat reageren en het structureren van een nagesprek.


PLANNING In overleg, gedurende een studiemoment van het team van drie uur

DOCENTEN Nettie van Trigt Lisette Uiterwijk


41

Leerkracht

Het zicht hebben op en het ondersteunen van elkaar bij het implementeren van veranderingen in de school is van wezenlijk belang. Het gaat erom dat de kwaliteiten die in de school aanwezig zijn, worden benut. Door gebruik te maken van collegiale consultatie wordt gestimuleerd dat teamleden elkaar op een professionele manier ondersteunen bij hun werk binnen en buiten de klas en dat alle competenties in de school ingezet worden.

DOELGROEP


Onderwijsverandering op schoolniveau

Leerkracht

DOELGROEP Een schoolteam of een combinatie van school teams die onder een schoolbestuur vallen

KOSTEN Op basis van offerte

PLANNING In overleg

DOEL Als schoolteam kennis en ondersteuning verkrijgen bij het werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Belangrijk daarbij zijn: afstemmen van de visie op onderwijs en het pedagogisch klimaat op schoolniveau; bezig zijn met klassenmanagement in relatie tot passend onderwijs en zorg voor alle leerlingen; komen tot collegiale consultatie en klassenbezoek.

• • •

Het kunnen omgaan met verschillen tussen leerlingen is een van de kenmerken van kwaliteit in het primair onderwijs. Adaptief en passend onderwijs zijn middelen om deze kwaliteit te bereiken. Leraren die werken aan adaptief en passend onderwijs bieden de leerlingen dát houvast en díe uitdaging waardoor leerlingen zichzelf kunnen ontwikkelen en waarbij de zelfstandigheid en autonomie bevorderd worden. Een middel hierbij is klassenmanagement dat voortvloeit uit de visie op het pedagogisch klimaat.

DOCENTEN Nettie van Trigt Lisette Uiterwijk Lourens van der Leij

Klassenmanagement is een onderwerp dat erom vraagt op teamniveau te worden aangepakt. Voor de leraar betekent klassenmanagement dat deze bewust rekening houdt met verschillen tussen leerlingen, door te werken aan de klassenorganisatie en aan bijvoorbeeld het pedagogisch klimaat, zelfstandig werken en differentiatie. Dit zijn thema’s die allereerst op schoolniveau aan de orde komen. Collegiale consultatie (ondersteuning) speelt hierbij in het kader van ‘de school als lerende organisatie’ een belangrijke rol. Het traject start met een intakegesprek. Ook bij de implementatie van passend onderwijs wordt ondersteuning geboden.

42


Nieuw! Cursus

Mentor zijn en blijven DOEL Mentoren voorzien van vaardigheden om studenten op een goede manier te begeleiden en coachen in hun opleiding in de praktijk.

DOELGROEP

De cursus voor mentoren heeft een inhoudelijke en een trainingskant. Casussen die door de deelnemers worden ingebracht zijn belangrijk leermateriaal. Intervisie loopt als een lint door de bijeenkomst(en).


PLANNING Duur: basisdeel: twee dagdelen van vier uur, voortgezette deel: twee dagdelen van vier uur Data: woensdag 10 en 24 november 2010 (basisdeel), 12 en 24 januari 2011 (voortgezette deel) Tijdvak: 14.00 - 18.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

De cursus heeft een basis en een voortgezet onderdeel. Tot de basis behoren: informatie over het partnerschap; de rollen in het praktijkleren; de rol van de mentor in relatie tot de andere rollen; de basishouding van de mentor; de leerlijnen in de verschillende fasen van het praktijkleren; situationeel begeleiden; begeleidingsvaardigheden; het geven van ontwikkelingsgerichte feedback; beoordelen; in de ervaring gaan staan en aanzetten tot reflectie.

• • • • • • • • • •

DOCENTEN Jacqueline Frentrop Nettie van Trigt Froukje Hoobroeckx Annette Schaafsma Martin Hunziker Tineke Nieuwenhuijsen

In het voortgezette deel komt aan de orde: feedback geven met gebruik van het johari-window; het SMART maken van leervragen; reflecteren en kernreflectie; slechtnieuwsgesprekken voeren en confronteren; werken met professionele leerwerkgemeenschappen.

• • • • •


KOSTEN

43

Leerkracht

Degenen die het meest directe contact met studenten binnen de school hebben, zijn de mentoren. Zij begeleiden en coachen studenten in de dagelijkse praktijk. Het is belangrijk dat zij weten wat enerzijds de opleiding van een student vraagt en wat anderzijds de rol van de begeleider en coach van hen vraagt.

Mentoren die zich willen professionaliseren in het begeleiden van studenten


Leerkracht

DOELGROEP

Activerende Directe Instructie

Een schoolteam dat, of een combinatie van schoolteams die, aandacht wil besteden aan de interactie tijdens de instructie en aan de effectiviteit van de instructie

DOEL Het verkrijgen van inzicht in wat Activerende Directe Instructie betekent, het realiseren van effectieve gedragspatronen om de instructie te optimaliseren en het vaardig worden in het hanteren van het model Activerende Directe Instructie (ADI) in een concrete praktijksituatie.

KOSTEN

Dit betekent dat de leraar geen lange lessen met veel uitleg geeft, maar de leerlingen stimuleert actief en interactief met de leerstof om te gaan, bijvoorbeeld door veel vragen te stellen om de leerlingen te stimuleren de leerstof te begrijpen en er kritisch mee om te gaan. De leraar kan hen stimuleren om verbanden tussen de voornaamste begrippen te zien en zelfstandig problemen op te lossen. Zo worden hogere cognitieve denkprocessen en leerstrategieën gestimuleerd.


PLANNING In overleg

DOCENTEN Nettie van Trigt Lisette Uiterwijk Lourens van der Leij

Uit onderzoek is gebleken dat de manier waarop instructie gegeven wordt de leerprestaties van de leerlingen beïnvloedt. Met het oog op de kwaliteit van het onderwijs is het nodig dat de leraar effectief instructiegedrag vertoont.

Als leraren nieuwe informatie zorgvuldig structureren, ordenen en doseren zijn leerlingen veel beter in staat om wat ze nieuw leren in het eerder geleerde te verankeren. Daarbij is goede basiscommunicatie essentieel. Leraren die het model Activerende Directe Instructie hanteren, hebben een grotere kans goed en succesvol, dat wil zeggen effectief, te onderwijzen. Het ADI-model is een model dat ook bij scholen die vernieuwend willen werken, bijdraagt aan effectiviteit van de instructie.

44


Nieuw! Cursus

Rekenlessen met het ADI-model (Activerende Directe Instructie)

DOELGROEP

DOEL Rekenlessen kunnen inrichten aan de hand van het model voor Activerende Directe Instructie

KOSTEN € 148,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten) Aanvullende persoonlijke begeleiding of feedback op basis van offerte.

PLANNING Duur: één bijeenkomst van drie uur, aanvullende persoonlijke begeleiding of feedback in overleg. Datum: donderdag 13 januari 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Froukje Hoobroeckx


45

Leerkracht

Activerende Directe Instructie is een didactiek, waarbij instructie efficiënt wordt ingezet om leerlingen vervolgens actief en interactief met de lesstof om te laten gaan. Bij rekenen vormt deze aanpak een effectieve combinatie van enerzijds gerichte instructie geven en anderzijds leerlingen de ruimte geven om zelfstandig problemen op te lossen. Het model wordt dan ook in diverse rekenmethodes gehanteerd. In de cursus leer je hoe je het model Activerende Directe Instructie in rekenlessen kunt toepassen in je eigen praktijk. Aanvullend kun je – indien gewenst en op aanvraag – persoonlijke begeleiding of feedback krijgen in je eigen praktijk.

Leraren en bouwcoördinatoren middenbouw en bovenbouw

Nieuw! Cursus

Leerkracht

DOELGROEP

Activerend onderwijs geven

Leraren, bouwcoördin atoren

DOEL Verkrijgen van inzicht in diverse activerende vormen van onderwijs en praktische handvatten om deze direct toe te passen in de eigen situatie.

KOSTEN

Onderzoek wijst uit dat leerlingen meer leren en dat het geleerde beter beklijft als leerlingen intrinsiek gemotiveerd zijn om actief met hun leerproces bezig te zijn. Belangrijke elementen hierbij zijn: verwondering, nieuwsgierigheid, delen van ervaring en mogen kiezen uit verschillende activiteiten.


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: donderdag 4 en 11 november 2010 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

In deze cursus passeren diverse activerende leervormen de revue, zoals breinvriendelijk leren, diep leren, interactief leren, coöperatief leren, verhalend ontwerpen en zelfsturend leren.

DOCENT

Tijdens de cursus wordt ook daadwerkelijk gebruikgemaakt van activerende werkvormen. Zo ervaren deelnemers direct aan den lijve hoe deze er in de praktijk uit kunnen zien. Deelnemers krijgen bovendien de praktijkopdracht om een les uit een door hen gebruikte methode om te bouwen tot een activerende les. Deze opdrachten worden op de tweede bijeenkomst behandeld. Ervaringen worden uitgewisseld en inzichten worden verder uitgediept.

Froukje Hoobroeckx

De kenmerken van activerend onderwijs hebben invloed op de rol van de leerlingen (zelf informatie verzamelen, samenwerken, reflecteren, presenteren), op de rol van de leraar (aansluiten bij belevingswereld, structuur bieden, tijd bewaken, keuzemogelijkheden geven) en de leeromgeving.

46


Nieuw! Cursus

Ontwikkelingsgericht onderwijs: ook ná de onderbouw!

DOELGROEP

DOEL Inzicht krijgen in de uitgangspunten van ontwikkelingsgericht onderwijs en handvatten krijgen om het onderwijs in de middenbouw en bovenbouw meer ontwikkelingsgericht te maken.


PLANNING OGO gaat daarbij uit van natuurlijke motieven om te handelen. Voor kinderen uit de onderbouw is dat nog vooral spel. Daarná komt de nadruk meer te liggen op ontdekken en begrijpen hoe de wereld in elkaar zit. Bij OGO in de middenbouw en bovenbouw wordt daarom gekozen voor een onderzoeksgeoriënteerde benadering. Hierbij zijn betekenisvolle situaties ‘uit het leven zelf’ het uitgangspunt.

Duur: drie bijeenkomsten van drie uur Data: donderdag 3, 17 en 31 maart 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

De cursus bestaat uit een basisbijeenkomst waarin je de uitgangspunten van ontwikkelingsgericht onderwijs vertaalt naar de situatie op je eigen school. In de volgende bijeenkomst doe je ideeën op en krijg je handvatten hoe je het onderwijs in de midden- of bovenbouw meer ontwikkelingsgericht kunt maken. Hierbij gaan we in op de vakgebieden rekenen en taal. Aan de hand van een opdracht doe je ervaring op in je eigen praktijk. In de laatste bijeenkomst wissel je ervaringen uit en scherp je je inzicht verder aan.


47


Leerkracht

Ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO) is gericht op de persoonlijke ontwikkeling van kinderen, niet alleen cognitief, maar ook sociaal, emotioneel, esthetisch en motorisch. Leraren hebben de verantwoordelijkheid de persoonlijke ontwikkeling van kinderen te volgen en te stimuleren door voor hen uitdagende leersituaties te creëren. Deze leersituaties moeten maatschappelijk relevant en betekenisvol zijn.

Leraren en bouwcoördinatoren middenbouw en bovenbouw

Nieuw! Cursus

Verhalend ontwerpen? Gewoon doen! DOELGROEP

Leerkracht

Leraren die nieuwe vormen van uitdagend onderwijs zoeken


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van vier uur Data: woensdag 29 september en 13 oktober 2010 Tijdvak: 13.30 - 17.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT

DOEL Inzicht krijgen hoe verhalend ontwerpen werkt en verkrijgen van handvatten om het zelf toe te passen. Het kind van nu heeft ook buiten school ruim toegang tot informatie. Via ouders, internet, tv, tijdschriften, uitstapjes, clubs komen zij in aanraking met een zeer gevarieerd aanbod aan informatie. Hierdoor verandert de rol van de leraar. Deze is niet langer de eerstverantwoordelijke aandrager van feiten, maar moet de kunst verstaan aan te boren wat kinderen al weten en hen helpen deze kennis op een hoger niveau te verwerken en te verbinden. In plaats van het geven van antwoorden kan de leraar kinderen helpen met het ontwerpen van vragen die hen helpen leren en die hen leren om te leren. Zelf en met elkaar. Dat is de kern van Verhalend ontwerpen. Verhalend ontwerpen is een benadering van onderwijs waarbij de leeractiviteiten verlopen als een verhaal. Een verhaal dat door de leerlingen zelf voor een groot deel wordt ingevuld of afgemaakt. Een verhalend ontwerp levert onderwijs op, dat voor kinderen aantrekkelijk is en waarin ze worden uitgedaagd. De leraar zorgt voor een leeromgeving die de leerlingen uitnodigt tot activiteiten. Hij of zij biedt structuur waar nodig. Verhalend ontwerpen biedt veel ruimte voor de leerlingen en het verloopt planmatig. Daarvoor is een goede voorbereiding door middel van een draaiboek nodig.

Froukje Hoobroeckx

Samenvattend zijn de voordelen van Verhalend ontwerpen: Het vergroot de betrokkenheid van de leerlingen. Er is sprake van samenhang tussen de verschillende vakken. Er wordt uitgegaan van wat de leerlingen al weten en niet van wat ze nog níet weten. Ze worden gestimuleerd iets te doen met deze voorkennis, hierop voort te borduren, deze kennis te toetsen en uit te breiden. Er is veel ruimte voor eigen inbreng van de kinderen. Het verhaal speelt zich af binnen de eigen ‘werkelijkheid’ van de leerlingen. Ze hebben invloed op het verloop.

• • • • •

In de cursus duikt de groep zelf een verhaal in waardoor je aan den lijve ervaart hoe Verhalend ontwerpen werkt. Je krijgt aanwijzingen en doet ideeën op over hoe je dit in je eigen praktijk kunt toepassen. Na de eerste bijeenkomst probeer je dit uit in je eigen praktijk. In de tweede bijeenkomst worden de praktijkervaringen besproken en verder uitgediept.

48


Nieuw! Maatwerk

Uitwisselingsbijeenkomst primair onderwijs en voortgezet onderwijs DOEL Inzicht geven hoe leraren uit het po en vo hun inspanningen beter op elkaar kunnen afstemmen, waardoor de aansluiting van het po naar een vo-school soepeler verloopt.

DOELGROEP Leraren en directies primair onderwijs en voortgezet onderwijs

KOSTEN Steeds meer basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs geven aan, dat het goed zou zijn om informatie uit te wisselen over de inhoud en aanpak van hun school en zo een doorgaande lijn vorm te geven.


PLANNING In overleg

Op een uitwisselingsbijeenkomst komen leraren uit groep 7-8 van ‘toeleverende’ basisscholen in contact met leraren onderbouw van een school voor vo. Het MOC geeft informatie over doorlopende leerlijnen po-vo en daarnaast is er veel gelegenheid om kennis te maken en informatie uit te wisselen. Door de inhoud van een vakgebied en de manier van werken met elkaar te vergelijken, worden deelnemers zich ervan bewust welke zaken belangrijk zijn voor een soepel doorgaande leerlijn. Met dit inzicht gaan zij op zoek naar mogelijkheden voor een betere afstemming. In het uitwisselingsprogramma kunnen verschillende onderwerpen aan bod komen. Denk aan doorlopende leerlijnen in taalvaardigheid (bij alle vakken), rekenvaardigheid, pedagogischdidactisch handelen, zorgverbreding, techniek, actief leren, differentiëren, Engels en gedragsproblematiek. Trainers van het MOC verzorgen de inhoudelijke organisatie van een uitwisselingsbijeenkomst. De organiserende school draagt in principe zorg voor de uitnodiging van deelnemers, geschikte ruimtes en catering. Op verzoek kan het MOC hier ook bij ondersteunen.


49


Leerkracht

Karim: “Vroeger snapte ik breuken wel, maar nu opeens niet meer…” Anna: “Bij de meester mocht ik hulp vragen aan iemand, nu krijg ik op mijn kop als ik iets vraag.”

Nieuw! Cursus

Digibord en didactiek, een effectief koppel

Leerkracht

DOELGROEP Leraren groep 4-8 en leraren groep 1-2-3 Bij voldoende deelname wordt voor de onderbouwgroep een apart programma aangeboden met aangepaste data.


PLANNING Duur: vier bijeenkomsten van tweeënhalf uur Data: donderdag 30 september, 14 oktober, 4 november of 18 november 2010 Tijdvak: 19.00 - 21.30 Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Wim A.B. Rob van den Dool-Wamelink

DOEL Bestaande lessen op basis van de principes van actief en constructief leren aanpassen aan de digitale mogelijkheden die ter beschikking staan met het digibord en andere digitale hulpmiddelen. Didactiek is een van de meest krachtige strategieën die een leraar heeft om zijn leerdoelen te bereiken. Hierbij wordt gebruikgemaakt van methodes, leermaterialen en een keur aan beelden geluidsmaterialen. De huidige digitale mogelijkheden maken het voor scholen mogelijk bestaande inzichten op aantrekkelijke wijze digitaal in te zetten. Maar gebruik van digitale middelen is meer dan een nieuw jasje voor beproefde aanpakken. De overgang van schoolkrijt naar digibord maakt het ook mogelijk nieuwe wegen in het leren te bewandelen. Vanuit de principes van activerend leren worden in de bijeenkomsten voorbeelden gegeven van mogelijkheden. Om je een indruk te geven van waar wij mogelijkheden zien, gaan we tijdens de bijeenkomsten in op het gebruik van de vele nieuwe en andere mogelijkheden die digiborden voor leraren en leerlingen te bieden hebben. Om tot krachtige lesontwerpen te komen wordt aandacht besteed aan het gebruik van tekentablets en webcams. Als werkvormen komen bijvoorbeeld de webwandeling, zelfstandig werken met e-readers en digitaal coöperatief werken aan de orde. De bijeenkomsten zijn naast informatief ook productief ingericht. De deelnemers werken aan het realiseren van doelen op het gebied van invoering en gebruik van digitale middelen met weloverwogen didactische werkvormen. Uitgangspunt zijn situaties in de eigen praktijk. Samen werken en bespreken we lessen en projecten die tijdens de bijeenkomsten worden ontworpen en op school worden uitgeprobeerd. We veronderstellen bij deze bijeenkomsten geen voorkennis op het gebied van gebruik van computers of digiborden in de schoolsituatie. Wel is het aan te bevelen dat je in jouw school experimenteert met een digibord. We inventariseren bij de eerste bijeenkomst jouw voorkennis van digitale werkvormen om zo in de bijeenkomsten deze kennis optimaal te koppelen met onze informatie en werkwijzen.

50


Opleiding

Master Leren en Innoveren (MLI) Vind jij nieuwe ontwikkelingen en veranderingen in het onderwijs belangrijk en wil je daarin een voortrekkersrol vervullen? Ben je een teamspeler die collega’s wil stimuleren en begeleiden? Met de Master Leren en Innoveren (MLI) bereid je je voor om die veranderingen als specialist te realiseren.

Excellente docenten uit het primair, voortgezet, beroepsvoorbereidend en hoger beroepsonderwijs die voldoen aan de toe latingseisen.

KOSTEN INHOUD Bij de MLI staat het onderwijs in je eigen groep en school centraal. Je leert wat je kunt vernieuwen in de school en hoe je dat met je collega’s kunt realiseren. Daarbij zijn de volgende competenties van belang: onderzoek als innovatiestrategie; kennis van theoretische opvattingen over veranderingsprocessen; initiëren van vernieuwingen in het eigen onderwijs; begeleiden en binden van collega’s en afstemmen met de schoolleiding.

• • • •

WERKWIJZE Leren en Innoveren sluit aan op de dagelijkse praktijk in de klas en in de school. Vanuit de school komen vragen; vanuit de opleiding neem je inzichten en ideeën mee terug naar je school. Onderzoek op je eigen werkplek vormt het begin van vernieuwingen in de school. De MLI is een competentiegerichte opleiding, waarbij je als student zelf verantwoordelijk bent voor het leerproces. Tijdens de opleiding werk je met vragen, dilemma’s en cases uit je eigen werkpraktijk en vorm je met je medestudenten een professionele leergemeenschap. Er zijn hoorcolleges en werkcolleges; daarnaast werk je in leergroepen en zijn er individuele tutorgesprekken. De voertaal is Nederlands. INTERACTUM De MLI is een samenwerking tussen de scholen van de Educatieve Federatie Interactum. Bij de ontwikkeling en uitvoering van de MLI werken de Hogeschool Domstad, Hogeschool De Kempel, Hogeschool IPABO, de Katholieke Pabo Zwolle en de Marnix Academie nauw samen. KWALITEIT De MLI is geaccrediteerd door de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). Na afronding van de opleiding mag je de titel Master of Education voeren.


51

De MLI is een bekostigde masteropleiding. Dit betekent dat de overheid het grootste deel van de kosten voor haar rekening neemt. Collegegeld € 1.625,- per jaar Aanschaf boeken gemiddeld € 500,- per jaar Verblijfskosten ca €200,in eerste jaar Deze opleiding voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de Lerarenbeurs. BRIN-nummer: 10IZ ISAT-/opleidingscode: 44135

PLANNING Deeltijdopleiding van twee jaar Studiebelasting 30 EC (840 uur) per jaar Studiedag: donderdag Start: september 2010

Leerkracht

Vernieuwing in de school vindt plaats in een gezamenlijk leerproces. Om dit leerproces te initiëren en te leiden, zijn bijzondere kwaliteiten nodig. De MLI is bedoeld voor talentvolle, excellente leraren die in de scholen een voortrekkersrol willen vervullen. Als voortrekker ben jij een inspiratiebron voor collega’s en een aanspreekpunt voor het management van de school.

DOELGROEP

Leerkracht

LOCATIE Studiedagen: Marnix Academie Utrecht De leerkringen kunnen in overleg op locatie van de student plaatsvinden. Bij voldoende aanmelding kunnen besturen op locatie een traject arrangeren.

Voorwaarden voor toelating tot het eerste jaar: 1 ten minste een afgeronde hbo-opleiding voor het onderwijs; 2 ten minste drie jaar werkervaring als leraar; 3 een werkplek die voldoet aan de eisen van de leerwerkplek; 4 intakeprocedure met een positief studieadvies afgerond. AANMELDING EN INFORMATIE www.lereneninnoveren.nl

52


Ondersteuning

Geschiktheidsonderzoek voor zij-instromers DOEL Het afnemen van een assessment in het kader van de invoering van de Interimwet zij-instroom leraren primair en voortgezet onderwijs. Deze wet stelt mensen met een hbo- of woopleiding in staat ook in het primair onderwijs te gaan werken nadat een geschiktheidsverklaring is afgegeven.

DOELGROEP

De procedure is als volgt. Een schoolbestuur of kandidaat vraagt een geschiktheidsonderzoek aan bij het Marnix Onderwijscentrum. Met behulp van een assessment wordt beoordeeld of de kandidaat geschikt is om direct voor de klas te staan. Ook wordt na het onderzoek aangegeven welke scholing de kandidaat nog dient te volgen, zodat hij/zij binnen twee jaar de bevoegdheid kan verwerven.

KOSTEN Kosten geschiktheids onderzoek: € 1.135,Scholingskosten worden vastgesteld na het geschiktheidsonderzoek.

Het onderzoek kent de volgende fasen: het samenstellen van een portfolio; het uitvoeren van simulatieopdrachten; een criteriumgericht interview; de praktijkopdracht; een reflectiegesprek.

• • • • •

PLANNING Na ontvangst van de aanvraag wordt de procedure van het geschiktheids onderzoek zo snel mogelijk gestart.

ADVISEUR Nettie van Trigt


53

Leerkracht

Schoolbesturen die het voornemen hebben enthousiaste leraren van buiten het onderwijs, als zij-instromer een benoeming te geven op een school die onder hun bevoegd gezag valt.

Opleiding

Scholing op maat voor zij-instromers DOELGROEP

Leerkracht

Zij-instromers in het beroep met een geschiktheids verklaring

KOSTEN Scholingskosten worden vastgesteld na het samenstellen van het scholingsplan.

PLANNING Na ontvangst van het scholingsplan wordt zo snel mogelijk gestart. Er zijn instroommogelijk heden in januari en september. De contactmomenten in het scholingsplan die onderdeel zijn van de deeltijdopleiding vinden plaats op dinsdag- of donderdagavond. De deeltijdopleiding is een verkorte paboopleiding voor volwassenen met een hbo- of wo-getuigschrift.

DOEL Het verzorgen van scholing op maat voor potentiële leraren die met een positief eindoordeel hun assessment hebben afgesloten. ‘Bijna volledig geschikt…’ Dat is een van de mogelijke eindoordelen na een assessment in het kader van de invoering van de Interimwet zij-instroom leraren primair en voortgezet onderwijs. Na het assessment is duidelijk welke competenties nog aangescherpt of ontwikkeld moeten worden. Dat zal bij elke zij-instromer anders zijn. Werken aan de ontwikkeling tot volledig bevoegde leraar in het primair onderwijs na het assessment is op de Marnix Academie dan ook maatwerk. De procedure is als volgt. Op basis van het assessment wordt een scholingsplan op maat samengesteld. Dit plan wordt daarna met de zij-instromer en een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag besproken. Voor ieder scholingsplan wordt gebruikgemaakt van de volgende mogelijkheden tot scholing en begeleiding: een persoonlijk studiebegeleider; een begeleider voor het samenstellen van het meesterstuk; begeleide intervisiebijeenkomsten waarbij op systematische wijze aan werkvragen wordt gewerkt (planning in overleg met de deelnemers); zelfstudie; het volgen van programma’s in de deeltijdopleiding waarvan naar aanleiding van het assessment duidelijk is geworden dat ze aan de orde dienen te komen; begeleiding en toetsing door middel van School Video Interactie Begeleiding; begeleiding op de werkvloer in overleg met de studiebegeleider door de coach op de werkplek; begeleiding door middel van supervisie.

• • • • • • • •

54


Opleiding

Herintreden in het onderwijs DOEL De startbekwaamheid van leraren die, na relatief lange afwezigheid weer voor de klas willen, verhogen. Waardoor zij gemakkelijker aansluiting vinden in het huidige primair onderwijs.

DOELGROEP

Wanneer je lange tijd uit het onderwijs bent geweest, is het vaak een hele stap om weer naar het basisonderwijs terug te keren. In deze opleiding doe je kennis en ervaring op met het zich vernieuwende onderwijs. Hiermee kun je je heroriënteren op een loopbaan in het onderwijs. De opleiding wordt voor een deel op maat gemaakt en voldoet aan de voorwaarden die het ministerie aan deze opleiding stelt. Het grootste deel van de opleiding volg je door deel te nemen aan colleges voor de deeltijdstudenten. De opleiding van 140 uur (inclusief stage en begeleiding) omvat vijf opleidingslijnen: portfoliobegeleiding en intervisie; leren op de werkplek; algemene didactiek; vakdidactiek; eigen kennis en vaardigheden.

• • • • •


PLANNING

PORTFOLIOBEGELEIDING EN INTERVISIE Portfolio- en intervisiebijeenkomsten vormen de rode draad van de opleiding. Bij de start van de opleiding maak je een overzicht van je eigen bekwaamheden. Dit vormt de basis van je persoonlijk ontwikkelingsplan. Vervolgens maak je een scholingsplan met onderdelen uit de andere vier opleidingslijnen. In de loop van de opleiding kun je je scholingsplan bijstellen, bijvoorbeeld op grond van jouw ervaringen op de werkplek. Tijdens de bijeenkomsten reflecteer je op je eigen ontwikkelingen en ondersteun je elkaar. Gedurende het hele traject word je begeleid door een vaste begeleider.

Duur: één jaar Data: dinsdag en/of donderdag, start september 2010 Tijdvak: 17.30 - 22.00 uur

COÖRDINATOR Tiny Hekkenberg

LEREN OP DE WERKPLEK Tijdens de opleiding doe je ervaring op, op de werkplek. Als je nog geen werkplek hebt, dan ga je met ondersteuning van de docenten zelf hiernaar op zoek. De invulling van het leren op de werkplek gebeurt op individuele wijze, in samenspraak met de docent en de basisschool. ALGEMENE DIDACTIEK Bij deze lijn gaat het om algemene ofwel vakgebiedoverstijgende didactiek. Het gaat dus om kennis, inzicht en vaardigheden die je als leraar basisonderwijs nodig hebt, of je nu een les aardrijkskunde of rekenen geeft.


55

Leerkracht

Leraren die de opleiding voor kleuterleidster, de kweekschool of de pedagogische academie afgerond hebben, niet (meer) in het onderwijs werkzaam zijn en meer willen weten van de nieuwe ontwikkelingen in het primair onderwijs voordat ze (weer) in het onderwijs gaan werken

Leerkracht

VAKDIDACTIEK Als leraar basisonderwijs moet je kinderen van alles leren. Veel vak- en vormings gebieden hebben een eigen didactiek. Het gaat er daarbij om hoe je het vak geeft. Bijvoorbeeld: hoe geef je goed les in beeldende vorming of hoe bereid je een goede geschiedenisles voor? EIGEN KENNIS EN VAARDIGHEDEN Als leraar basisonderwijs wordt van je verwacht dat je boven de stof staat. Dit betekent dat je kritisch kijkt naar je eigen kennis en vaardigheden. Binnen deze opleidingslijn kun je, door middel van onder andere workshops, werken aan bijvoorbeeld je eigen reken- of computervaardigheden.

56


Taal, rekenen en andere vakken

Kenniscentrum Interactief taal- en reken onderwijs


Taal- en rekenonderwijs staat als nooit tevoren in de belangstelling. Het belang ervan voor schoolsucces is evident. Kinderen die goed lezen, leren meer. Inzicht in getallen en vlot kunnen rekenen is nodig in een maatschappij die steeds meer digitaal wordt. Bij het Marnix Onderwijscentrum hebben professionals het Kenniscentrum Interactief taal- en rekenonderwijs ingericht dat zich gespecialiseerd heeft in taal- en rekenonderwijs in het (speciaal) basisonderwijs. Onze nascholing sluit aan op de visie van interactief onderwijs, waarvan de uitgangspunten zijn: betekenisvol, sociaal en strategisch leren. Betekenisvol leren Leren is een actief proces. Kinderen leren het beste wanneer zij dat doen in echte situaties, die betekenis voor hen hebben en die hen aanspreken. Leraren geven onderwijs in functionele contexten en zorgen ervoor dat kinderen authentieke leertaken krijgen, waaraan ze zelf betekenis kunnen geven. In het taalonderwijs gaan de teksten die kinderen schrijven over iets dat kinderen aanspreekt, dat hen raakt, bijvoorbeeld een briefje schrijven aan oma, vader of moeder. Als dat wat kinderen schrijven aansluit bij de eigen belevingswereld, wordt het betekenisvol. In het rekenonderwijs vormt de realiteit het startpunt én het toepassingsgebied van rekenactiviteiten. Met functionele en herkenbare contexten wordt in het realistisch rekenonderwijs een brug gelegd tussen de belevingswereld van kinderen en het wiskundig denken. Zelf op onderzoek uitgaan maakt het beredeneren, verklaren en reconstrueren van wiskundige verschijnselen mogelijk op elk niveau. Sociaal leren Het leren van taal wordt opgevat als een sociaal leerproces. Kinderen leren taal in interactie met anderen. In het taalonderwijs laten leraren voorbeeldgedrag zien waardoor kinderen de mogelijkheden van gesproken taal leren kennen. In realistisch reken-wiskundeonderwijs is interactie van leerlingen met elkaar en met de leraar een voorwaarde om op steeds hoger niveau te kunnen denken en problemen op te lossen.

58

M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • T a a l , r e k e n e n e n a n d e r e v a k k e n • 2 0 1 0 / 2 0 11

Strategisch leren Als volwassenen uitleggen en voordoen hoe de talige activiteiten uitgevoerd kunnen worden, leren kinderen hoe ze taalproblemen kunnen aanpakken. Hoe kun je het beste een samenvatting schrijven, hoe lees je een informatieve tekst? In het rekenonderwijs is aandacht voor de leeropbrengsten (de goede oplossingen), maar altijd op het fundament van een proces. Door het vergelijken van de eigen oplossingsstrategie met die van anderen, wordt een keuze voor een efficiënte en inzichtelijke oplossingsstrategie beter mogelijk. In realistisch reken-wiskundeonderwijs heeft strategisch leren betrekking op het denkproces achter het (goede) antwoord. Hoe heeft de leerling gedacht en op welke wijze kan de leraar de leerling stimuleren tot denken en problemen op te lossen op een volgend niveau? Taal, rekenen en andere vakken

Ons aanbod is onderverdeeld in: Opleiding Coördinator taal; Opleiding Leescoördinator; Interactief taalonderwijs; Mondelinge communicatie; Opleiding Coördinator rekenen; Interactief rekenonderwijs.

• • • • • •


59

Opleiding

Coördinator taal DOELGROEP Leraren groep 1 tot en met 8

De coördinator taal kan een centrale rol spelen op de basisschool bij het doorvoeren van vernieuwingen en verbeteringen op het gebied van taalonderwijs. Hij/zij voert in overleg met management en leraren van de school stapsgewijs de verbeteringen in.

KOSTEN


€ 1.940,- (inclusief administratieen materiaalkosten, exclusief aan te schaffen literatuur) Deze opleiding voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de lerarenbeurs. BRIN-code: 10IZ Er is geen opleidingscode. Vermelding van de opleidingsnaam volstaat.

Doel Leraren scholen voor de taak van coördinator taal in de eigen school of op bovenschools niveau. Er wordt wel beweerd dat de kansen van leerlingen op een succesvolle schoolcarrière toenemen bij goed taalonderwijs. Goed taalonderwijs draagt bij aan de kwaliteit van de school. De kwaliteit wordt tegenwoordig uitvoerig in de media en politiek besproken. Om goed taalonderwijs waar te kunnen maken, is het belangrijk dat iemand zich daarvoor verantwoordelijk voelt en deze taak op zich neemt. Dit past ook helemaal in de tendens van toenemende taakverdeling binnen de school en de belangstelling bij leraren voor coördinerende taken. Met een coördinator taal heeft de school iemand in huis die de kwaliteit van het taalonderwijs bewaakt, de vraagbaak en stimulator is voor het team op het gebied van taal en het taalonderwijs en de veranderingen planmatig aanpakt. Belangrijk is dat de directie de coördinator taal in opleiding in staat stelt om een taalbeleidsplan op te stellen en de activiteiten van de coördinator taal daadwerkelijk uit te voeren.

PLANNING Duur: 14 bijeenkomsten van drie uur, een intake van anderhalf uur, een voortgangs- en eindassessment van ieder 30 minuten. Data: woensdag, start 19 januari 2011 De intake wordt in de weken voorafgaande aan de cursus ingepland. Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENTEN Eefje van der Zalm Sjouke Sytema

Het Marnix Onderwijscentrum leidt al enkele jaren coördinatoren taal op in een gecertificeerde opleiding die door een landelijke werkgroep in samenwerking met het Expertisecentrum Nederlands is ontwikkeld. De opleiding is gebaseerd op de didactiek en uitgangspunten van interactief taalonderwijs. Deze gaan ervan uit dat kinderen taal leren in een krachtige leeromgeving die het authentiek, sociaal en strategisch leren van taal bevordert en die kinderen aanzet tot zelfstandig leren door rekening te houden met individuele verschillen. Leraren moeten hun onderwijs aanpassen aan de omstandigheden. Pijlers waarop de opleiding rust zijn taalbeleid, interactief taalonderwijs en coaching. De coördinator taal analyseert het taalonderwijs op school. Hij/zij kan het team enthousiast maken voor interactief taalonderwijs. Onderwerpen van de bijeenkomsten met betrekking tot beleid en coachen zijn onder andere: werken met een digitaal portfolio, taalbeleidsplan, omgaan met weerstanden, ontwikkelingsgericht coachen, fasen van betrokkenheid op onderwijsvernieuwing, effectief leiderschap, ervaringen van coördinatoren taal uit het veld en feedback op beleidsplannen.

60


Tijdens de opleiding kun je een beperkt verandertraject uitvoeren in de eigen school. Je ontwikkelt tevens een taalbeleidsplan dat door jou aan het einde van de opleiding wordt gepresenteerd om dit vervolgens in de eigen school te gebruiken. Tijdens de bijeenkomsten is gelegenheid de opdrachten te bespreken in zogenoemde leerwerkgroepen. De leden van de werkgroep fungeren voor elkaar als critical friends. Een intake, voortgangs- en een eindassessment zijn onderdeel van deze opleiding. Verplichte modules De verplichte modules zijn de startcolleges, coaching en taalbeleid en mondelinge communicatie. Taal, rekenen en andere vakken

De opleiding start met twee startcolleges van drie uur waarin aan de orde komen: huidige inzichten taalonderwijs; visie ontwikkelen op taalonderwijs; het toepassen van deze inzichten; oefenen en trainen; opbrengstgericht werken koppelen aan interactief taalonderwijs; leesplezier en leesbeleving koppelen aan rijke leeromgeving. Data: 19 januari en 2 februari 2011

• • • • • •

Coaching Coaching wordt tijdens twee bijeenkomsten aangeboden. Deelnemers van de opleiding Coördinator taal volgen deze bijeenkomsten samen met deelnemers van de opleiding Leescoördinator. Data: 6 april en 15 juni 2011 Taalbeleid Het ontwikkelen van taalbeleid wordt uitgewerkt tijdens twee bijeenkomsten. Belangrijke onderwerpen zijn het onderzoek naar de huidige situatie ten aanzien van het taalonderwijs op je eigen school en het maken van een analyse waar vanuit prioriteiten ter verbetering uitgewerkt worden. Data: 20 april en 21 september 2011 Mondelinge communicatie en interactie Deze module is voor de coördinatoren taal in opleiding een verplichte module Tijdens twee bijeenkomsten maak je kennis met inzichten ten aanzien van de eigen vaardigheden van mondelinge communicatie. Data: 16 februari en 2 maart 2011


61

Keuzemodules Om de opleiding af te ronden kies je twee modules (van telkens twee bijeenkomsten) uit de keuzemodules van de opleiding Coördinator taal of één module aangevuld met één module uit de opleiding Leescoördinator, pagina 63. Module: Taalverwerving, woordenschat en taal bij andere vakken Data: 16 en 30 maart 2011


Module: Interactief schrijven, stellen en taalbeschouwing Data: 11 en 25 mei 2011 Module: Voortgezet lezen en schrijven en begrijpend lezen Datum: 18 mei en 1 juni 2011 De opleiding wordt, na het eindassesment, op 2 november 2011 afgesloten. Elke module wordt ook als losse module aangeboden. AAN TE SCHAFFEN LITERATUUR Nulft, D. van den, en M. Verhallen, Met woorden in de weer, Coutinho, 2004 (circa € 15,-) Norden, S. van, Taalleren op eigen kracht, Van Gorcum, 2004 (€ 41,50)

• •

De volgende materialen zijn ontwikkeld door het Expertisecentrum Nederlands en zijn te bestellen op www.lcowijzer.nl: Damhuis, R. en P. Litjens, Mondelinge communicatie, drie werkwijzen voor mondelinge taalontwikkeling, Expertisecentrum Nederlands, 2003 (€ 49,-) Tomesen, M. en M. van Kleef, Strategisch lezen en schrijven met jonge kinderen (kleuters) Elsäcker, W. van en Ludo Verhoeven, Interactief lezen en schrijven

• • •

Expertisecentrum Nederlands, 2005 (€ 45,-)

• Cd-rom Mile-Nederlands 3, Aan de praat – goede gesprekken in de klas (€ 20,-) • Cd-rom Taal en zaakvakken met webquests

62


Opleiding

Leescoördinator De leescoördinator kan een centrale rol spelen op de basisschool bij het doorvoeren van vernieuwingen en verbeteringen op het gebied van leesonderwijs.

Doelgroep Leraren groep 1 tot en met 8, leescoördinatoren, bouwcoördinatoren, leerkrachten met affiniteit voor coördinatie van het leesonderwijs

Doel Leraren opleiden tot centrale vraagbaak en stimulator van het leesonderwijs op school. In onze geletterde maatschappij is lezen noodzakelijk om goed te kunnen functioneren. Volgens het onderwijsverslag 2004-2005 van de Inspectie verlaat een kwart van de leerlingen na groep 8 de basisschool met onvoldoende leesvaardigheid. Deze kinderen ondervinden ernstige belemmeringen bij het zelfstandig lezen. Het is belangrijk kinderen een goede start te geven. Deze éénjarige opleiding kan daar een impuls aan geven. In de opleiding Leescoördinator komen alle aspecten geïntegreerd aan bod waarbij leestechniek, leesplezier en leesbegrip de belangrijke pijlers zijn.

Kosten

Je brengt het leesonderwijs van je eigen school in kaart en doet aanbevelingen voor verbeteringen. Dit verbeterplan wordt aan het einde van de cursus gepresenteerd. Met de leescoördinator heeft de school iemand in huis die in staat is beleid op het gebied van lezen te maken, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingen en vraagbaak en stimulator voor het team is. Verplichte modules De verplichte modules zijn de startcolleges, coaching en leesbeleid.

PLANNING Duur: vijftien bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag, start 19 januari 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

De opleiding start met twee startcolleges waarin aan de orde komen:

• huidige inzichten; • het toepassen van deze inzichten; • visie ontwikkelen; • oefenen en trainen; • opbrengstgericht werken koppelen aan interactie; • leesplezier en leesbeleving koppelen aan rijke leeromgeving.

DOCENTEN Eefje van der Zalm Martin Hunziker Annette Schaafsma Patricia van Keulen Jacqueline Bakker

Data: woensdag 19 januari en 2 februari 2011 Coaching Coaching wordt tijdens twee bijeenkomsten aangeboden. Deelnemers van de opleiding Leescoördinator volgen deze bijeenkomsten samen met deelnemers van de opleidingen Coördinator taal. Data: woensdag 6 april en 15 juni 2011 M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • T a a l , r e k e n e n e n a n d e r e v a k k e n • 2 0 1 0 / 2 0 11

Deze opleiding voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de lerarenbeurs BRIN-nummer: 10IZ, ISAT-/ opleidingscode: 90313

63


€ 1.723,- (inclusief administratieen materiaalkosten, exclusief aan te schaffen literatuur)

Leesbeleid Het ontwikkelen van leesbeleid wordt uitgewerkt tijdens twee bijeenkomsten. Belangrijke onderwerpen zijn het onderzoek naar de huidige situatie ten aanzien van het leesonderwijs op jouw school en het maken van een analyse waar vanuit prioriteiten ter verbetering uitgewerkt worden. Data: woensdag 20 april en 21 september 2011


Keuzemodules Om de opleiding af te ronden kies je vier modules (telkens twee bijeenkomsten) uit de keuzemodules van de opleiding Coördinator taal of drie modules aangevuld met één module uit de opleiding Coördinator taal, pagina 60. Module: Beginnend lezen en schrijven, pagina 68 Data: woensdag 9 februari en 9 maart 2011 Module: Aanvankelijk lezen en schrijven, pagina 69 Data: woensdag 23 maart en 13 april 2011 Module: Voortgezet lezen en schrijven en begrijpend lezen, pagina 70 Data: woensdag 18 mei en 1 juni 2011 Module: Poëzie, verhalen vertellen en jeugdliteratuur, pagina 71 Data: woensdag 14 september en 5 oktober 2011 Tijdens de laatste bijeenkomst op woensdag 19 oktober 2011 wordt het leesbeleid van de eigen school aan de groep cursisten gepresenteerd. Elke module wordt ook als losse module aangeboden. Aan te schaffen materiaal Protocollen Leesproblemen en dyslexie Tomesen, M. en M. van Kleef, Strategisch lezen en schrijven met jonge kinderen (kleuters) Elsäcker, W. van en Ludo Verhoeven, Interactief lezen en schrijven

• • •

64


Cursus

Interactief taalonderwijs DOEL De uitgangspunten van interactief taalonderwijs in de eigen klassensituatie verwezenlijken en interactief taalonderwijs integreren in andere vakken.

Doelgroep

In het basisonderwijs is taalonderwijs de laatste jaren behoorlijk in beweging. Uit inspectierapporten en andere onderzoeken blijkt dat ondanks grote inspanningen van leraren basisonderwijs, het leerrendement nog onvoldoende is. De grote verandering in de komende decennia zal het ontwikkelen van interactief taalonderwijs zijn. Interactief taalonderwijs levert een groter leerrendement op dan het traditionele taalonderwijs.

KOSTEN

De uitgangspunten van interactief taalonderwijs zijn: betekenisvol, strategisch en sociaal leren. We spreken van betekenisvol of authentiek leren als de kinderen zelf de noodzaak van de activiteiten inzien, als ze tot denken geactiveerd worden, als ze geraakt worden door het onderwerp of de activiteit en als ze voldoende uitgedaagd worden. Bij strategisch leren staat het aanpakgedrag van de leerlingen centraal. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de vraag hoe kinderen een tekst kunnen lezen of schrijven. Doordat kinderen met elkaar bezig zijn, leren ze van elkaar. In de praktijk blijkt echter dat het echte sociale leren vaak tegenvalt, omdat er altijd kinderen zijn die er maar wat ‘bijhangen’. Dit kan gelukkig voorkomen worden door de werkvormen van coöperatief leren.

PLANNING

In de cursus wordt aandacht geschonken aan het didactisch model van interactief taalonderwijs. Ook is er veel ruimte voor feedback op betekenisvolle/authentieke leersituaties. Met video’s en cd-roms krijg je zicht op belangrijke veranderingen die op verschillende basisscholen al gerealiseerd zijn. Coöperatieve werkvormen komen bij diverse taaldomeinen aan de orde.

DOCENTEN

De cursus bestaat uit: Startcolleges Data: woensdag 19 januari en 2 februari 2011 Mondelinge communicatie en interactie Data: 16 februari en 2 maart 2011


65

€ 935,- (inclusief administratieen materiaalkosten, exclusief aan te schaffen literatuur)

Duur: acht bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag, 19 januari, 2 en 16 februari, 2, 16 en 30 maart, 11 en 25 mei 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Eefje van der Zalm Sjouke Sytema


In deze cursus werk je minimaal twee ‘prototypes’ van het Expertisecentrum Nederlands uit. Een prototype is een betekenisvolle activiteit waaraan je taaldomeinen verbindt. In het prototype ‘het nieuwsbord’ kunnen bijvoorbeeld lezen, schrijven, spreken en luisteren en taalbeschouwing aan bod komen. Aan het einde van de cursus presenteer je de uitgewerkte prototypes aan de groep. De presentatie wordt theoretisch verantwoord aan de hand van de gelezen literatuur.

Leraren groep 1 tot en met 8

Taalverwerving, woordenschat en taal bij andere vakken Data: 16 maart en 30 maart 2011


Interactief schrijven, stellen en taalbeschouwing Datum: 11 en 25 mei 2011 De startcolleges worden ook gevolgd door diegenen die de opleiding Coördinator taal of de opleiding Leescoördinator volgen. Tijdens deze bijeenkomsten komen aan de orde: huidige inzichten taalonderwijs; het toepassen van deze inzichten; visie ontwikkelen op taalonderwijs; oefenen en trainen; opbrengstgericht werken koppelen aan interactief taalonderwijs; leesplezier en leesbeleving koppelen aan rijke leeromgeving.

• • • • • •

AAN TE SCHAFFEN LITERATUUR

• Nulft, D. van den, en M. Verhallen, Met woorden in de weer, Coutinho, 2004 (circa € 15,-) • Norden, S. van, Taalleren op eigen kracht, Van Gorcum, 2004 (€ 41,50) De volgende materialen zijn ontwikkeld door het Expertisecentrum Nederlands en zijn te bestellen op www.lcowijzer.nl: Damhuis, R. en P. Litjens, Mondelinge communicatie, drie werkwijzen voor mondelinge taalontwikkeling, Expertisecentrum Nederlands, 2003 (€ 49,-) Tomesen, M. en M. van Kleef, Strategisch lezen en schrijven met jonge kinderen (kleuters) Elsäcker, W. van en Ludo Verhoeven. Interactief lezen en schrijven

• • •

Expertisecentrum Nederlands, 2005 (€ 45,-) Cd-rom Mile-Nederlands 3, Aan de praat – goede gesprekken in de klas (€ 20,-) Cd-rom Taal en zaakvakken met webquests

• •

66


Cursus

Leesbevordering, boekpromotie en leesbeleving Interactief taalonderwijs DOEL Oriënteren op het aanbod van jeugdliteratuur en weten hoe (les)activiteiten rondom boeken georganiseerd kunnen worden, om kinderen enthousiast te maken voor het lezen. Door het lezen van goede boeken, verhalen en gedichten komen kinderen in contact met (andere) emoties. Hierdoor kunnen ze meer greep krijgen op de wereld om hen heen en op hun innerlijke wereld. Het omgaan met goede jeugdliteratuur is van essentieel belang voor de esthetische en talige vorming en voor de persoonlijkheidsontwikkeling van kinderen. Daarnaast is lezen natuurlijk een ontspannende tijdsbesteding. Toch blijkt dat kinderen in hun vrije tijd steeds minder lezen. Eenvoudige activiteiten rondom boeken kunnen kinderen al uitnodigen in de wereld van het boek te duiken.

Deze bijeenkomsten zijn de startcolleges van de opleidingen Coördinator taal, pagina 60, Leescoördinator, pagina 63 en de cursus Interactief taalonderwijs, pagina 65.

Leraren groep 1 tot met 8 en leraren die overwegen om de rol van literair consulent of leescoördinator op zich te nemen


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 19 januari en 2 februari 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Martin Hunziker


67


Sinds enige tijd bestaat het idee om jeugdliteratuur in te delen in drie categorieën: recreatieve boeken, kinderjuryboeken en Griffel-juryboeken. In deze bijeenkomsten gaan we ons oriënteren op het aanbod van goede boeken van de afgelopen tien jaar in de drie categorieën. We bespreken werkvormen en lesideeën die zonder al te veel voorkennis in de klas uitgevoerd kunnen worden.

DOELGROEP

Cursus

Beginnend lezen en schrijven Interactief taalonderwijs DOELGROEP Leraren die starten in een kleutergroep of meer willen weten over beginnende geletterdheid

DOEL Kinderen in contact brengen met allerlei vormen van taal, en tussendoelen beginnende geletterdheid om kunnen zetten in concrete en speelse taal-, lees- en schrijfactiviteiten. Kinderen uit de onderbouw kun je al kennis laten maken met schriftelijk taalgebruik. Het gaat er dan niet om kinderen vroegtijdig te leren lezen of schrijven, maar om hen bewust in contact te brengen met allerlei vormen van taal.

KOSTEN



In deze cursus staan de tussendoelen beginnende geletterdheid van het Expertisecentrum Nederlands centraal. Daarnaast is er aandacht voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben op het gebied van letterkennis en fonemisch bewustzijn.


Deze bijeenkomsten maken ook onderdeel uit van de opleiding Leescoördinator, pagina 63.

DOCENT Eefje van der Zalm

68


Cursus

Aanvankelijk lezen en schrijven Interactief taalonderwijs DOEL Inzicht krijgen in de aspecten van het aanvankelijk leesproces in groep 3 en 4.

DOELGROEP Leraren die meer willen weten over problemen met aanvankelijk lezen

In groep 3 en 4 maken de meeste kinderen op het gebied van lezen een enorme ontwikkeling door. Dat is echter niet bij alle kinderen het geval. Ongeveer tien procent van de leerlingen van groep 3 heeft problemen met aanvankelijk lezen en één op de twintig leerlingen heeft dyslexie. Leesproblemen vormen in de eerste groepen de belangrijkste oorzaak voor zittenblijven en doorverwijzen naar het speciaal onderwijs.


In deze cursus wordt aandacht geschonken aan de verschillende aspecten die te maken hebben met het aanvankelijk leesproces: het in kaart brengen van het leesniveau; aandacht voor het stellen van leesdoelen en leesmethode; uitbreiden van extra leestijd voor de zwakke lezers; inzet en gebruik van het protocol dyslexie; aandacht voor preventie en interventies; werken aan een goed organisatiemodel; aandacht voor het aanbod van jeugdliteratuur.

PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 23 maart en 13 april 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT



Patricia van Keulen

69


• • • • • • •

Cursus

Voortgezet technisch lezen, begrijpend lezen en schrijven Interactief taalonderwijs

DOELGROEP

DOEL Inzicht krijgen in de aspecten van voortgezet technisch lezen in groep 4 en hoger.

Leraren die meer willen weten over voortgezet technisch lezen

Voor kinderen die met een laag technisch leesniveau in groep 4 komen, is het belangrijk dat de extra leeshulp die ze – als het goed is – in groep 3 kregen, wordt voortgezet.



PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 18 mei en 1 juni 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT

In deze cursus wordt aandacht geschonken aan verschillende aspecten die te maken hebben met voortgezet technisch lezen: toetsresultaten en de consequenties daarvan; leesdoelen; tussendoelen gevorderde geletterdheid; inzet en gebruik van het protocol dyslexie; aandacht voor preventie en interventie; werken aan een goed organisatiemodel; aandacht voor dispensatie en compensatie; aandacht voor het aanbod van jeugdliteratuur.

• • • • • • • •

Begrijpend lezen hoort thuis in het héle curriculum, het is geen geïsoleerde bezigheid. Het omgaan met teksten vindt plaats bij alle vakken. Kun jij begrijpend lezen integreren in alle vakken?

Annette Schaafsma


70


Cursus

Poëzie, verhalen vertellen en jeugdliteratuur Interactief taalonderwijs DOEL Leraren nog enthousiaster maken voor het vertellen van verhalen, oriëntatie op het aanbod van jeugdpoëzie en op manieren om lessen te geven rondom gedichten, zodat kinderen enthousiast worden over poëzie.

DOELGROEP Leraren basisonderwijs

KOSTEN Vertellen is als het geven van een cadeautje: je zoekt met zorg het verhaal uit, je pakt het mooi in en je hoopt dat de ontvanger blij is met je geschenk. Vertellen is als het wakker maken van herinneringen. Luisteren naar verhalen is door de ogen van de ander naar de wereld kijken: als je goed kijkt, zie je dat alles gekleurd is.


PLANNING

Je leert enkele basistechnieken ter ondersteuning van de voorbereiding en opbouw van een vertelling. Je maakt kennis met verschillende werkvormen (zoals de Kamishibai, de vertelkast), vertellen aan de hand van voorwerpen en vertellen vanuit een ander perspectief. Je maakt kennis met verschillende bronnen en mogelijkheden voor repertoireopbouw.

DOCENT Jacqueline Bakker Patricia van Keulen

Kinderen zijn heel ontvankelijk voor poëzie. Dat blijkt al uit het enthousiasme van kleuters voor versjes, liedjes en klankspelletjes. Vaak wordt er in de hogere groepen minder aan poëzie gedaan, waardoor het enthousiasme afneemt en gedichten moeilijk gevonden worden. De laatste jaren verschijnen er steeds meer dichtbundels voor kinderen in de basisschoolleeftijd. Ook komen er steeds meer poëziehandleidingen met bruikbare werkvormen. In twee bijeenkomsten wordt niet alleen aandacht besteed aan het schrijven van gedichten in de klas, maar ook het lezen en vergelijken van gedichten verdient een plaats in de les. Deze bijeenkomst is ook onderdeel van de opleiding Leescoördinator, pagina 63.


Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Datum: woensdag 14 september en 5 oktober 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

71


Misschien heb je zelf die ervaring, dat je al luisterend naar een verhaal meegaat in die wereld van een ander. Vertellen is een intensieve en creatieve bezigheid. Je luistert intensief naar wat de ander zegt, maar ondertussen vormen zich in je hoofd je eigen beelden en associaties. Zomaar genieten van een verhaal of naar een verhaal luisteren om er later met elkaar over te spreken en te denken, ervaringen te delen; het kan allemaal. Vertellen is een vaardigheid waar je als leraar dagelijks plezier van kunt hebben.

Cursus

Wat als het lezen moeilijk gaat? Interactief taalonderwijs


DOELGROEP Leraren, leesspecialisten, intern begeleiders en remedial teachers die bekend zijn met het Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor de groepen 1 tot en met 4. Deze nascholing kan ook op maat aangeboden worden op bijvoorbeeld bovenschools niveau. Bij een nascholing op maat kunnen wat betreft de uitvoering andere afspraken worden gemaakt.

DOEL Kennismaken met Connect klanken en letters, woordherkenning, vloeiend lezen en Ralfi en daarmee aan de slag gaan in de praktijk. Van de deelnemers aan de verdiepingscursus wordt verwacht dat de inhoud van het Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor de groepen 1 tot en met 4 bekend is. In de verdiepingscursus wordt aandacht besteed aan evidence based interventies in het proces van het aanvankelijk lezen: interventies op klank-letterniveau: Connect klanken en letters; interventies op woordniveau: Connect woordherkenning; interventies op tekstniveau: Connect vloeiend lezen en Ralfilezen.

• • •

Elke interventiesoort wordt tijdens twee bijeenkomsten zowel theoretisch als praktisch uitgewerkt. De cursist gaat in de eigen schoolpraktijk aan de slag met de drie Connect-interventies en presenteert de eigen aanpak in de groep.

KOSTEN € 710,- (inclusief administratieen materiaalkosten, exclusief het boek Dyslectische kinderen leren lezen van T. Braams en A. Smits. De cursist wordt gevraagd dit boek tijdens de eerste bijeenkomst mee te nemen)

PLANNING Duur: zes bijeenkomsten van drie uur Er worden twee bijeenkomsten gepland in oktober 2010, twee in januari en twee eind februari 2011 Data: dinsdag, start oktober 2010 Tijdvak: 18.00-21.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.


72


Nieuw! Cursus

Coöperatief leren, meervoudige intelligentie en taal Interactief taalonderwijs DOEL Inzicht krijgen hoe lees- en taalonderwijs op een gevarieerde manier aangeboden kan worden, gebruikmakend van elementen uit coöperatief leren en meervoudige intelligentie.

DOELGROEP

Taal leer je het beste door interactie met elkaar. Tijdens deze bijeenkomst leer je hoe je elementen uit interactief taalonderwijs, coöperatief leren en meervoudige intelligentie in kunt passen in het bestaande taalonderwijs. Meervoudige intelligentie is een model dat zich niet bezig houdt met hoe slim iemand is, maar meer met de vraag: hoe ben je slim? Een leraar die zich met deze vraag bezighoudt, weet de leerlingen op een andere manier te benaderen. Hij houdt rekening met de sterkere en zwakkere kanten van de leerling. Hoe kunnen leerlingen van klanken en letters, via woorden, zinnen en teksten komen tot lezen en schrijven? Het gaat tijdens deze bijeenkomst vooral over hoe concreet het lees-/taalonderwijs op een heel gevarieerde manier aangeboden kan worden.

KOSTEN

Leraren basisonderwijs


PLANNING



73


Duur: één bijeenkomst van drie uur Datum: dinsdag 15 maart 2011 Tijdvak: 18.00 - 21.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Nieuw! Maatwerk

Vakwerk! Hoe interactie in alle vakken kinderen aan het denken zet Mondelinge communicatie

DOELGROEP Hele schoolteams of per bouw van scholen die ruime of weinig ervaring hebben met interactief (taal)onderwijs



PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van zes uur, vier bijeen komsten van drie uur Individuele coaching: driemaal een uur en een kwartier per leraar Data: in overleg Tijdvak: het traject beloopt circa twintig schoolweken (exclusief vakanties)

DOCENTEN Resi Damhuis en Akke de Blauw; m.m.v. gecertificeerde CombiList-trainers van de Marnix Academie

DOEL Vaardigheden verkrijgen om rekenen, taal en andere (zaak)vakken interactief aan te pakken en zo de denken taalontwikkeling van alle leerlingen te bevorderen. Leerlingen zitten op school om te leren. Ze leren over de wereld om zich heen, ze leren rekenen en taal, ze leren na te denken over wat ze horen, zien, lezen en meemaken. Door versterking van de interactievaardigheden kan een leraar het onderwijs in alle vakken optimaliseren. Kwalitatief hoogwaardige interactie zorgt voor meer kans tot denken kennisontwikkeling. Taalzwakke leerlingen zijn afhankelijk van goede interactie om toegang te krijgen tot de kennis die op school in schriftelijke bronnen wordt aangeboden. De ervaring wijst uit dat scholen met taalzwakke leerlingen grote winst boeken met deze aanpak, maar ook de hoogtaalvaardige kinderen profiteren ervan. Actief leren vergt een goede balans tussen instructie en leren-in-interactie. Bij leren-in-interactie vervult de leraar een andere rol dan gebruikelijk. Tijdens de cursus oefenen leraren in hun eigen praktijk hiermee, zodat ze de benodigde vaardigheden daadwerkelijk onder de knie krijgen. Daarnaast leren deelnemers ook hoe ze de methodes waar ze in de klas mee werken, op die andere rol kunnen afstemmen. De cursus bestaat uit twee componenten: teambijeenkomsten en oefenperiodes met individuele coaching. De cursus start intensief met een studiedag. Leraren maken kennis met een praktisch instrument dat het gedrag van hun leerlingen in interacties in kaart brengt. Direct daaraan gekoppeld zijn concrete interactievaardigheden van de leraar. Daarmee kunnen leraren hun eigen interactie aanpassen. Na deze eerste studiedag volgen drie oefenperiodes, waarin men werkt aan de interactie-leerpunten en aan een meer activerende aanpak van het vakonderwijs. In iedere oefenperiode wordt tijdens een klassenbezoek een video-opname gemaakt en nabesproken. Na iedere oefenperiode is er een bijeenkomst van een halve dag. Bovendien is er halverwege het traject nog een tweede studiedag, waarin de koppeling met het vakonderwijs centraal staat.

74


Nieuw! Maatwerk

Wisselwerk! Hoe interactie taal ontwikkelt Mondelinge communicatie DOEL Vaardigheden verwerven waarmee je als leraar de taalontwikkeling van alle leerlingen in groep 1 tot en met 8 krachtig stimuleert. Ervaren hoe je goede interactie kunt inbouwen in je lesprogramma. Inzicht in de rol van interactie voor taalontwikkeling van alle leerlingen, ongeacht hun taalachtergrond en huidige taalvaardigheidsniveau.

DOELGROEP

Interactief taalonderwijs kent veel uitdagende activiteiten en werkvormen. Veel taalmethodes zijn erop gebaseerd. Toch ligt de effectiviteit van het onderwijs voor een belangrijk deel in handen van de leraren. Zij geven activiteiten en methodes handen en voeten.

KOSTEN

Compleet lerarenteam basisonderwijs of hele bouw (onder, midden, boven)


PLANNING

In de teambijeenkomsten maken leraren kennis met een praktisch instrument om het gedrag van leerlingen in interacties in kaart te brengen (CombiList, Damhuis, de Blauw & Brandenbarg 2004). Direct daaraan gekoppeld zijn concrete interactievaardigheden van de leraar. Daarmee kunnen leraren hun eigen interactie aanpassen, zodat leerlingen meer en betere gelegenheid krijgen voor taalontwikkeling. Leraren kiezen eigen leerpunten uit dit instrument en gaan daarmee in hun praktijk aan de slag. Tijdens de oefenperiodes tussen de bijeenkomsten in vindt individuele coaching plaats aan de hand van video-opnames. Ervaren successen en knelpunten worden in de teambijeenkomsten met elkaar uitgewisseld en besproken, waardoor ook met en van elkaar geleerd wordt. Omdat deze aanpak het meest vruchtbaar is, wanneer die schoolbreed wordt opgebouwd en uitgevoerd, is deze cursus bestemd voor hele schoolteams. Eventueel kan ook per bouw deelgenomen worden, zoals onder- en middenbouw, of midden- en bovenbouw. Gezamenlijke deelname zorgt ervoor dat de aanpak deel gaat uitmaken van het taalbeleid van de school.


75

Duur: vier bijeenkomsten van drie uur. Individuele coaching: twee maal een uur en een kwartier per leraar Data: in overleg Tijdvak: het traject beloopt circa zestien schoolweken (exclusief vakanties)

DOCENT Gecertificeerde CombiListtrainer van de Marnix Academie


De cursus biedt leraren concrete steun bij het realiseren van het hart van interactief taalonderwijs: de interacties met leerlingen. Kwalitatief hoogwaardige interacties bevatten niet alleen begrijpelijk taalaanbod en adequate feedback van de leraar, maar juist ook deelname van de kinderen aan het gesprek (uitgedaagde taalproductie). Het zijn de leerlingen zelf die aan het woord moeten komen. Natuurlijk komt in de cursus aan bod waarom dit belangrijk is voor de taalontwikkeling van leerlingen. Maar de focus van de cursus ligt op ervaren, oefenen en vaardiger worden in de eigen praktijk. Daarom is de cursus opgebouwd uit twee componenten: teambijeenkomsten en oefenperiodes met individuele coaching.

De cursus is geschikt voor zowel scholen die geringe ervaring hebben met interactief taalonderwijs, als scholen die daar al ruime ervaring mee hebben. De cursus past bij iedere taalmethode waar een school mee werkt en ook bij aanpakken die niet van een methode uitgaan. Voor scholen die aan de taalleespilots hebben deelgenomen en hun aandacht nu willen verbreden naar mondelinge taalvaardigheid, biedt de cursus een uitstekende verdieping. De ervaring wijst uit dat scholen met taalzwakke leerlingen grote winst boeken met deze aanpak, maar ook de hoogtaalvaardige kinderen profiteren ervan. AAN TE SCHAFFEN LITERATUUR Damhuis R., A. de Blauw & N. Brandenbarg, CombiList - een instrument voor taalontwikkeling via interactie, Expertisecentrum Nederlands, Nijmegen, 2004 Te bestellen via: www.onderwijsuitgaven.nl (€ 24,95)


•

76


Nieuw! Cursus

Rijke leeromgeving, rekenen en taal in groep 1 en 2 Interactief taal- en rekenonderwijs DOEL Handvatten krijgen om hoeken te ontwerpen die de ontwikkeling van rekenvaardigheden en taalvaardigheden stimuleren.

DOELGROEP Leraren groep 1 en 2, bouwcoördinatoren onderbouw


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: donderdag 27 januari en 17 februari 2011 Tijdvak: 16.00 - 19.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Docenten Froukje Hoobroeckx Wil Vlam


77


Door te spelen, in interactie met anderen, verkennen jonge kinderen hoe de wereld zich tot hen verhoudt. Spelenderwijs doen ze een veelzijdigheid aan ervaringen op. In het spel leren kinderen wat er gebeurt als ze zelf de winkeljuffrouw zijn en aan de kassa staan waar de klanten hun boodschappen betalen, of zelf de klant spelen die een boodschappenlijstje heeft gemaakt. Deze leerervaringen die opgedaan zijn in voor leerlingen betekenisvolle contexten, blijken het beste te beklijven. Spel en het opdoen van taal- en rekenvaardigheden zijn daarom niet los te zien van elkaar. Door het creëren van specifieke spelactiviteiten in hoeken, gericht op taal- en rekenvaardigheden, zullen kinderen daarom op een speelse en natuurlijke wijze in aanraking komen met letters, cijfers en hoeveelheden en het naschrijven van symbolen. Daarom de uitdaging voor leraren om binnen een betekenisvol thema, rekening houdend met de onderwijsbehoeften van jonge kinderen, inhoud te geven aan hoeken die in het teken staan van de ontluikende en beginnende geletterdheid en gecijferdheid.

Opleiding

Coördinator rekenen DOELGROEP


Leraren basisonderwijs die met plezier het vak rekenen beoefenen, die collega’s met rekenen willen helpen en die het rekenonderwijs binnen de eigen school op een hoger plan willen tillen

KOSTEN € 2.085,- (inclusief lunch, administratieen materiaalkosten en certificaat Post HBO Nederland en opname in het Abituriënten Register) De opleiding voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de lerarenbeurs. BRIN-nummer: 10IZ ISAT/opleidingscode: 90311

DOEL Leraren opleiden voor de taak van coördinator rekenen in de eigen school of op bovenschools niveau. Het Marnix Onderwijscentrum leidt al enkele jaren coördinatoren rekenen op. De post-hbo-opleiding is een product van Het Landelijk Platform Nascholing Primair Onderwijs (LPNPO). Het is een gecertificeerde opleiding die door een landelijke werkgroep in samenwerking met het FIsme (voorheen Freudenthal Instituut) is ontwikkeld. De opleiding is gebaseerd op de didactiek en principes van het realistisch rekenonderwijs. Er is een tendens in de school om steeds meer specialisten in te zetten. Een coördinator rekenen is zo’n specialist: hij/zij heeft als taak zijn of haar collega’s te enthousiasmeren voor het vak rekenen/ wiskunde, de collega’s te ondersteunen waar dat nodig is, hen op de hoogte te houden van de nieuwste ontwikkelingen, ideeën en materialen en zich als vakspecialist bezig te houden met het schoolbeleid op het gebied van rekenen. De cursisten kunnen als coördinator hun competenties verder ontwikkelen en daarmee een bijdrage leveren aan de eigen ontwikkeling en aan de kwaliteit van het onderwijs op hun school. Belangrijk daarbij is betrokkenheid van de schoolleiding. De coördinator rekenen moet tijdens de opleiding in zijn school activiteiten uit kunnen voeren die horen bij de toekomstige taak. De coördinator rekenen ontwikkelt zich op het werkgebied dat bestaat uit twee samenhangende domeinen: van eigen gecijferdheid en microvakdidactiek naar zicht op leerlijnen en inhoudelijke kwaliteitszorg door de hele school heen; van eigen ervaring met coaching naar het coachen van collega’s en beleidskwesties in school (gerelateerd aan het vak rekenen/wiskunde).

• •

78


De opleiding tot coördinator rekenen is ook mogelijk als maatwerk. In opdracht van een samenwerkingsverband of schoolbestuur verzorgt het MOC de opleiding op locatie. Ook gecombineerde trajecten (het samen opleiden van taal- én rekencoördinatoren) is mogelijk.

PLANNING

DOCENTEN Carla Compagnie Erica de Goeij Henk van Haaren


79


Duur: acht bijeenkomsten van zes uur, intakegesprek en assessments Data: woensdag 30 juni en 25 augustus intake gesprekken (30 minuten per deelnemer), 8 september, 6 oktober, 3 november, 1 december 2010, 12 januari voortgangsassessment (30 minuten per deelnemer), 19 januari, 16 februari, 16 maart, 13 en 27 april 2011 eindassessment (30 minuten per deelnemer). Diplomering 18 mei 2011 Tijdvak: 9.00 - 16.00 uur De studiebelasting is 200 uur. Ook als maatwerk mogelijk.

Cursus

Productief oefenen met getallen tot twintig DOELGROEP

DOEL Zicht krijgen op de plaats en de functie van eigen producties in de leerlijn rekenen tot twintig.

Leraren groep 3 en 4



PLANNING Duur: een bijeenkomst van drie uur Datum: vrijdag 5 november 2010 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

In deze cursus staat het rekenen tot twintig centraal, waarbij recente resultaten van onderzoek worden ingebracht. Het realiseren van inzichtelijke beheersing van het optellen en aftrekken tot twintig bij kinderen in groep 3 en 4, vraagt een stevig getalbegrip. Het positioneren, structureren en vergelijken van getallen vraagt daarbij zorgvuldige oefening. Soms is veelvuldig oefenen nodig om tot beheersing te komen (inoefenen). Oefenen kan ook gericht zijn op de wiskunde zelf (beoefenen). Kinderen kunnen plezier beleven aan het puzzelend bezig zijn met getallen en symbolen. Productief oefenen gaat uit van eigen producties van kinderen. In de cursus zoeken we met elkaar naar mogelijkheden voor eigen producties in het aanvankelijk reken-wiskundeonderwijs. De cursus biedt suggesties voor het stimuleren van eigen producties van kinderen met steun van de eigen methode.

DOCENT Carla Compagnie

De inhoud van deze cursus is ook onderdeel van de opleiding Coördinator rekenen, pagina 78.

80


Cursus

Tafeldidactiek, productie of reconstructie? DOEL Zicht krijgen op de relevante momenten in de leerlijn van de tafels van vermenigvuldiging.

DOELGROEP

In deze cursus houden we ons bezig met de leerlijn van de tafels van vermenigvuldiging. Deze leerlijn fungeert als een voorbeeld voor de reconstructiedidactiek. We besteden daarin ook aandacht aan zorgleerlingen: welke alternatieven zijn er als het automatiseren moeizaam of nauwelijks op gang komt? Tafelkaarten en tafeldiploma’s zijn bekende en veel voorkomende praktijkoplossingen om het automatiseren te markeren, maar… werken deze oplossingen ook op lange termijn? Kun je het als leraar ook anders aanpakken? We verdiepen ons in de opbouw van de leerlijn vermenigvuldigen. Waarin verschilt de nieuwe tafeldidactiek van de traditionele tafeldidactiek: reproductie of reconstructie en waarom? Je krijgt suggesties om op jouw eigen school de doorgaande lijn in het vermenigvuldigen te versterken.

Remedial teachers en leraren basisonderwijs/sbo


PLANNING

De inhoud van deze cursus is ook onderdeel van de opleiding Coördinator rekenen, pagina 78.



81


Duur: een bijeenkomst van drie uur Datum: vrijdag 19 november 2010 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Cursus

Tussendoelen ontluikende gecijferdheid DOELGROEP Leraren basisonderwijs groep 1 tot en met 4, remedial teachers (groep 1-4) en leraren sbo


KOSTEN € 178, - (inclusief administratieen materiaalkosten, boekje en cd-rom Jonge kinderen leren rekenen, Tal-team, Noordhoff, ISBN 90 01 85 180 0)

PLANNING Duur: één bijeenkomst van drie uur Data: vrijdag 26 november 2010 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Kinderen door middel van een rijke leeromgeving beter voorbereiden op het aanvankelijk reken-wiskundeonderwijs. De tussendoelen ontluikende gecijferdheid (Freudenthal Instituut) om kunnen zetten in concrete en speelse onderzoeksactiviteiten. Kinderen uit de onderbouw kun je al kennis laten maken met getallen en symbolen. Het gaat er dan niet om kinderen vroegtijdig te leren rekenen, maar om ze te stimuleren in een onderzoekende benadering van de wereld om hen heen. Het voorspellen, uitproberen en beredeneren van gebeurtenissen is eigenlijk een grondvorm van wiskundig bezig zijn. Wat je nieuwsgierig maakt, kun je onderzoeken, beredeneren en verklaren. In deze cursus verdiepen we ons in de tussendoelen ontluikende gecijferdheid (Tussendoelen annex leerlijnen, Tal-team, Freudenthal Instituut). Met de tussendoelen is uitwerking te geven aan: een soepele overgang van groep 2 naar groep 3; afstemming van rekenactiviteiten in de groepen 1 en 2 en het aanvankelijk rekenonderwijs in de groepen 3 en 4; een doorgaande lijn in het rekenonderwijs van groep 1 tot en met groep 4.

• • •

In de cursus is aandacht voor preventief handelen door vroege onderkenning van kinderen die in de rekenactiviteiten niet vanzelf op gang komen. Het signaleren en begeleiden van kinderen die extra ondersteuning nodig hebben op het gebied van getalbegrip en logisch denken is onderdeel van de cursus.

DOCENT Carla Compagnie Erica de Goeij

De inhoud van deze nascholing vormt een goede basis voor wie ook de nascholingen over kleuter wiskunde wil volgen (zie pagina 77 en 159). De inhoud van de nascholing Tussendoelen ontluikende gecijferdheid wordt verder uitgewerkt en verdiept in de opleiding Coördinator rekenen, pagina 78.

82


Cursus

Tussendoelen hele getallen bovenbouw DOEL De tussendoelen voor hele getallen in de bovenbouw (Freudenthal Instituut) kunnen hanteren bij het verrijken van reken-wiskundelessen in de bovenbouw.

DOELGROEP Leraren basisonderwijs groep 5 tot en met 8

In de bovenbouw komen er heel wat nieuwe onderwerpen in het reken-wiskundeonderwijs aan de orde. Vanaf groep 5 splitst de leerlijn ‘Hele getallen’ zich uit in verschillende onderdelen. Getalbegrip blijft het fundament in alle onderdelen. Gevoel krijgen voor (hele) grote getallen en het schattend benaderen van rekenproblemen krijgen een belangrijke plaats in de bovenbouw. Hoofdrekenen, kolomsgewijs rekenen en het (nieuwe!) cijferen komen centraal te staan. Iedere rekenen wiskundemethode legt daarin haar accenten.

KOSTEN

In de cursus gaan we met steun van de eigen methode en de tussendoelen aan de slag met voorbeelden van interactieve rekenlessen en projecttaken/lessen. Deze middag doen we een practicum om de eigen vakdidactische vaardigheden op te frissen.

PLANNING De inhoud van deze nascholingsmiddag is ook onderdeel van de opleiding Coördinator rekenen, pagina 78. In de opleiding tot Coördinator rekenen wordt verdere uitwerking van en verdieping gegeven aan de leerlijn Hele getallen bovenbouw.

Duur: één bijeenkomst van drie uur Data: woensdag 2 februari 2011 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Carla Compagnie Erica de Goeij Henk van Haaren


83


€ 184,- (inclusief administratieen materiaalkosten, boekje en cd-rom Kinderen leren rekenen Hele getallen bovenbouw, Tal-team, Noordhoff, ISBN 97 89 00 18 51 002)

Studiedag

Techniek en rekenen/wiskunde in groep 7/8 DOELGROEP Leraren basisonderwijs groep 7 en 8, bouw coördinatoren bovenbouw

KOSTEN


Studiedag: € 309,- (inclusief lunch, administratieen materiaalkosten) Terugkomochtend: € 148,-

PLANNING Duur: één bijeenkomst van zes uur en (optioneel) een terugkomochtend van drie uur. Data: studiedag woensdag 30 maart 2011, terugkomochtend woensdag 25 mei 2011 Tijdvak: studiedag: 9.00 - 16.00 uur, terugkomochtend 9.00 - 12.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Mogelijkheden benutten om rekenen/wiskunde en techniek in groep 7/8 te integreren. Steeds meer leraren in de bovenbouw geven aan de vakken techniek en rekenen/wiskunde te willen combineren, bijvoorbeeld ter voorbereiding op de brugklas. In het lesprogramma van groep 8 is vaak na de Citotoets meer aandacht en tijd voor studievaardigheden en voor het verkennen van ‘brugklasvakken’. De meeste reken-wiskundemethoden besteden in de bovenbouw aandacht aan onderwerpen die samenhangen met wiskunde en techniek. Tijdens deze studiedag willen we praktisch verkennen hoe de vakken techniek en rekenen/wiskunde in groep 7/8 meer te integreren zijn. We doen dat aan de hand van drie practica: weer en wind in grafieken; het raadsel van de cirkel; de kracht van tandwielen.

• • •

In de practica werk je met lesvoorbeelden. We vragen je daarna om een aantal lessen in jouw eigen praktijk uit te proberen. Op de terugkomdag wissel je ervaringen uit, ontvang je gerichte feedback en verdiep je je inzicht.

DOCENTEN Henk van Haaren Hans Smink

84


Opleiding

Onderwijskundig coördinator techniek DOEL Het ontwikkelen van competenties op de vakinhouden en didactiek van het techniek onderwijs, het ontwikkelen van beleid betreffende invoering van techniek, het ondersteunen van collega’s bij het verzorgen van techniekonderwijs en het afstemmen van techniekonderwijs op de omgeving van de school, zodat de kerndoelen voor wetenschap en techniek nog beter worden gerealiseerd.

DOELGROEP

In het nationaal actieplan Verbreding Techniek Basisonderwijs 2004-2010 (VTB) is besloten tot het ontwikkelen van een nascholingsopleiding tot onderwijskundig coördinator techniek. Dit komt voort uit het idee dat als Nederland een kenniseconomie wil zijn, er technici nodig zijn. Aandacht voor techniek in het basisonderwijs is daarvoor noodzakelijk. Van belang is dat kinderen niet alleen kennis over techniek vergaren, maar ook ‘zelf leren doen’.

KOSTEN

Leraren die affiniteit hebben met techniek en belangstelling voor een coördinerende functie.

De opleiding bestaat uit twee delen met ieder vijf bijeenkomsten: PLANNING

• Deel I – basisdeel

De opleiding bestaat uit twee delen van ieder vijf bijeenkomsten van drie uur en heeft een studiebelasting van 60 uur. Data: start woensdag 15 september 2010 Tijdvak: 13.30 - 16.30 uur

Het eerste deel is het basisdeel, waarin een aantal basale zaken voor de onderwijskundig coördinator techniek aan de orde komen, zoals vakinhoud op het domein techniek, vakdidactiek, de organisatie in de klas en de school en de daarbij behorende professionele vaardigheden.

• Deel II – vervolg

Het vervolgdeel gaat in op een ander deel van de vakdidactiek: de ondersteuning van collega’s bij het implementeren van techniek in de klas en het afstemmen van het techniekonderwijs op de omgeving van de school.

DOCENT Na het afronden van de cursus ontvang je een certificaat post HBO Nederland met opname in het Abituriënten Register. Je hebt competenties ontwikkeld op de vakinhoud en didactiek van het techniekonderwijs en de kennis op het gebied van techniek is verhoogd, waardoor je goed voorbereid bent op allerhande vragen van kinderen op het gebied van techniek. De praktische handvatten die zijn aangereikt kunnen direct worden toegepast in de klas, maar ook worden geïntegreerd in andere vakken zoals rekenen en taal.


Hans Smink

85


€ 1.475,- (inclusief administratieen materiaalkosten en certificaat Post HBO Nederland en opname in het Abituriënten Register)

Cursus

Instapcursus techniek DOELGROEP Leraren groep 1 tot en met 8



PLANNING Duur: vijf bijeenkomsten van drie uur Data: start woensdag 22 september 2010 Tijdvak: 13.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk

DOCENT

DOEL Enthousiasmerende, laagdrempelige kennismaking met de invoering van techniek in de basisschool. Kinderen groeien op in een wereld vol techniek en veel beroepen hebben technische aspecten. Het is belangrijk om kinderen hier bewust van te maken door ze in contact te brengen met diverse vormen van techniek. Techniek biedt een rijke en aantrekkelijke leeromgeving en zo ontdekken kinderen nieuwe talenten bij zichzelf. Om docenten hiervoor ook te enthousiasmeren is de instapcursus techniek ontwikkeld. In vijf bijeenkomsten kunnen deelnemers zich nader oriënteren op de mogelijkheden van techniek in het basisonderwijs. Zij krijgen door de cursus zelfvertrouwen om met techniek aan de slag te gaan, krijgen praktische lesideeën en er worden praktische vaardigheden bijgebracht, waarbij gebruikgemaakt wordt van verschillende materialen. Deze cursus is een goede opstap naar de opleiding Onderwijskundig coördinator techniek, pagina 85.

Hans Smink

86


Cursus

Schrijven door de hele school heen DOEL Het eigen maken van een vernieuwende en uitdagende werkwijze bij handschriftonderwijs. Aandacht gaat zowel naar de ontwikkeling van een handschrift bij het jonge kind als naar het onderhouden en doorontwikkelen van het (eigen) handschrift bij het oudere kind. Het gaat om verantwoorde handschriftontwikkeling door de gehele school.

In het ochtenddeel neem je kennis van de vele nieuwe ontwikkelingen op het gebied van het schrijfonderwijs, waarna met name het schrijven in de onderbouw tot en met groep 4 nader wordt bekeken. Je ervaart waartoe heel jonge kinderen al in staat zijn onder deskundige en vaardige begeleiding. Je krijgt inzicht in de gebieden waarop de problemen van veel jonge kinderen werkelijk liggen (meestal niet de motoriek). Verder wordt er ingegaan op de oefening van schrijfvoorwaarden, op letterverkenning met zeer praktische tips en op de oefening van hand en vingers en krijg je originele oefeningen voor de hand-oogcoördinatie, de schrijfrijpheid en hoe je dat bepaalt. Er is ook veel aandacht voor problemen met ruimtelijke oriëntatie in het platte vlak. In de middag wordt aandacht besteed aan het onderhouden van de kwaliteit van het handschrift in de bovenbouw, dat in de onderbouw tot stand is gekomen. Veel kinderen weten niet dat hun handschrift geleidelijk aan verandert en kan verzwakken. Hoe kun je het kind daar bewust van maken en daarin begeleiden? Hoe moet het verder als de kinderen een eigen handschrift willen vormen? Wat kan wel en wat kan niet? Ten slotte wordt ook gekeken naar de inhoudelijke aspecten van vakdidactische teksten, zoals die in artikelen en uitgeversmaterialen naar voren komen. Wat is waar en wat niet? Is iets hypothese of waarheid? Hoe kunnen we hier meer over te weten komen? Deze vernieuwende cursus is speciaal bedoeld voor wie de handschriftkwaliteit, ondanks de aandacht die het krijgt, onvoldoende ziet verbeteren.


87



PLANNING Duur: één bijeenkomst van zesenhalf uur Datum: woensdag 9 maart 2011 Tijdvak: 9.30 - 16.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Ben Hamerling


De laatste vijf jaar is er vanuit de Marnix Academie een vernieuwende werkwijze ontwikkeld voor het handschriftonderwijs, waarvan de betere resultaten inmiddels zichtbaar zijn. De uitgangspunten zijn in diverse didactische magazines gepubliceerd. In deze cursus staan de uitgangspunten van deze werkwijze centraal en worden deze aan de hand van praktische oefeningen duidelijk gemaakt. Zo ervaar je hoe het handschrift van kinderen in de bovenbouw in enkele minuten aanmerkelijk te verbeteren is. Ook leer je hoe kinderen geboeid kunnen worden door uitdagende schrijflessen.

DOELGROEP

Opleiding

Vakspecialist muziek DOELGROEP Leraren basisonderwijs die graag na hun studie aan de pabo extra scholing op muzikaal gebied willen en affiniteit hebben met kunst en cultuur


KOSTEN € 1.775,- (inclusief administratieen materiaalkosten, certificaat Post HBO Nederland en opname in het Abituriënten Register) Deze opleiding voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de lerarenbeurs. BRIN-nummer: 10IZ ISAT-/opleidingscode: 90323

PLANNING Duur: vijftien blokken van drie uur in één jaar (studiebelasting tot 200 uur) Data: woensdag, start januari 2011, afsluiting half januari 2012 Tijdvak: 18.45 - 21.45 uur

DOCENT

DOEL Leraren basisonderwijs scholen voor de taak van vakspecialist muziek in de eigen school of op bovenschools niveau. Er is een grote vraag naar leraren basisonderwijs die gespecialiseerd zijn in het vak muziek en die zo kunnen bijdragen aan de verbetering van het culturele klimaat in de school. Ook is er behoefte aan breed inzetbare vakspecialisten muziek die als begeleider van collega’s in andere klassen bijzondere taken kunnen verrichten. Om aan de speciale vragen op het gebied van cultuureducatie, in het bijzonder muziek, te voldoen, hebben samenwerkende instellingen van pabo’s en conservatoria deze nieuwe opleiding tot vakspecialist muziek ontwikkeld. Deze is de afgelopen jaren op meerdere plaatsen in ons land succesvol uitgevoerd. Ook heeft ze inmiddels haar waarde voor de praktijk van het basisonderwijs bewezen. Alle informatie over deze gecertificeerde post-hbo-opleiding is verder te vinden op www.vakspecialistmuziek.nl. OPLEIDING Cursisten raken bekend met de nieuwste muziekmethoden en ontwikkelen een leerlijn voor het vak muziek in de eigen school. Ze organiseren de schoolconcerten op school, studeren een musical in en geven tijdens bijzondere projecten leiding aan een schoolkoor of instrumentale speelgroep. De opleiding is competentiegericht. De benodigde competenties zijn de afgelopen jaren in samenwerking met de SLO ontwikkeld en sluiten goed aan bij de huidige methodiek voor het muziekonderwijs op de pabo. De cursist maakt een persoonlijk opleidingsplan en bepaalt voor een groot deel zijn eigen leerroute. Behalve voor de cursusbijeenkomsten zal de deelnemer tijd moeten investeren in zelfstudie, intervisie, het uitvoeren van praktijkopdrachten, overleg met teamleden, enzovoort. Tijdens de bijeenkomsten is er veel gelegenheid voor presentaties, waarin zingen, spelen en leidinggeven aan musiceren centraal staan. Ook worden basale muziektheorielessen gegeven en er vindt instrumentaal samenspel plaats. De cursist kan naar keuze aanvullende muzieklessen volgen. Tijdens de opleiding worden er tevens korte cursussen/workshops aangeboden waaruit je kunt kiezen, zoals: begeleid jezelf op gitaar of toetsen, slagtechniek, zang of cultuureducatie.

Marjanka van Maurik

Deze opleiding wordt verzorgd in samenwerking met Hogeschool Domstad en Theo Thijssen Academie.

88


Cursus

Coöperatieve werkvormen en muziek DOEL Coöperatieve muzikale werkvormen leren gebruiken om kinderen te stimuleren in hun muzikale ontwikkeling.

DOELGROEP

Kinderen hebben zelf vaak al veel muzikale bagage. Door in groepjes bezig te zijn met muzikale werkvormen helpen zij elkaar in hun muzikale ontwikkeling. Tijdens deze bijeenkomst worden coöperatieve muzikale werkvormen aangeboden en wordt nagegaan hoe die binnen de muzieklessen een rol kunnen spelen.

KOSTEN



PLANNING



89


Duur: één bijeenkomst van tweeënhalf uur Datum: woensdag 10 november 2010 Tijdvak: 19.00 - 21.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Nieuw! Cursus

Iedereen kan zingen! DOELGROEP Leraren basisonderwijs



PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van anderhalf uur Data: woensdag 29 september 2010 en 5 januari 2011 Tijdvak: 16.00 - 17.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Drempels verlagen om zelf in de klas je zangstem te gebruiken en te gaan zingen met je groep. Er zijn veel leraren die vinden dat ze zelf niet kunnen zingen. Dat is jammer, want de muzieklessen met kinderen schieten er daardoor vaak bij in of worden heel eenzijdig. Uit onderzoek is gebleken dat er maar heel weinig mensen zijn die echt niet kunnen zingen. We hebben het dan over een percentage lager dan een half procent. In deze bijeenkomsten gaan we aan de slag om te ontdekken welke mogelijkheden er zijn. Er wordt gewerkt aan het losmaken van, het ontdekken van en het oefenen met controle krijgen over de stem. Ook het overnemen van tonen, het vasthouden van de melodie en het durven zingen komen aan de orde. Belangrijk is de motivatie om in de periode die tussen de bijeenkomsten ligt, zelf te gaan trainen, maar natuurlijk ook een positieve intentie om in een veilige situatie stappen te nemen om de stem te gaan gebruiken.


90


Nieuw! Cursus

Muziekles zonder zingen! DOEL Ideeën opdoen voor het geven van muzieklessen waarbij geen gebruik wordt gemaakt van liedjes. Bijna iedereen kan, al dan niet met behulp van cd’s wel liedjes zingen met een groep. Maar er zijn ook tal van mogelijkheden om kinderen muziek te laten ervaren met behulp van de andere muzikale gedragsvormen, zoals spelen, bewegen en muziek vastleggen. In deze bijeenkomst worden ideeën aangeboden die in de groepen 5 t/m 8 uit te voeren zijn. Door de praktische uitvoering van deze ideeën en het beschikbare materiaal zijn de muzikale activiteiten direct al in de groep in te zetten.

DOELGROEP Leraren basisonderwijs groep 5 t/m 8


PLANNING



91


Duur: één bijeenkomst van tweeënhalf uur Datum: woensdag 29 september 2010 Tijdvak: 19.00 - 21.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Opleiding

Bevoegdheid bewegingsonderwijs DOELGROEP


Alle leraren van groep 1 tot en met 8 die in het bezit zijn van een pabo-diploma (met bevoegdheid bewegingsonderwijs groep 1 en 2) en affiniteit hebben met het vak bewegingsonderwijs

KOSTEN € 825,- per blok (inclusief administratieen materiaal kosten en exclusief aan te schaffen boeken). Voor de start van de opleiding moet je in het bezit zijn van het boek Basisdocument Bewegingsonderwijs, Jan Luitingfonds Zeist, ISBN 90 72335 36 8.

DOEL Leraren in basisscholen voorzien van een aanvullende bevoegdheid bewegingsonderwijs voor groep 3 tot en met 8. Studenten die na 1 augustus 2001 met de pabo gestart zijn, zijn niet meer bevoegd voor het geven van bewegingsonderwijs aan groep 3 tot en met 8. Via deze leergang kunnen afgestudeerden alsnog de bevoegdheid verkrijgen. Voorwaarde voor deelname is, behalve het hebben van affiniteit met het vak bewegingsonderwijs, in het bezit zijn van een pabo-diploma. De leergang bewegingsonderwijs bestaat uit zestien modules die in drie blokken worden aangeboden. Blok I en II bestaan ieder uit vijf modules, blok III heeft er zes. Aan ieder blok zijn certificeringseisen gekoppeld. Deze certificeringseisen hebben de functie van eindtermen van een blok. Wanneer aan deze certificeringseisen is voldaan, krijgt men een deelcertificaat. Twee deelcertificaten en het met een voldoende afsluiten van blok 3-deelcertificaten geven recht op het eindcertificaat van de Stichting Post HBO. Voor blok 1 en 2 moeten cursisten rekening houden met 200 studiebelastingsuren. Voor blok 3 zijn dit er 240. De bevoegde leraar basisonderwijs die de leergang volgt, is tijdelijk, gedurende maximaal twee aaneengesloten schooljaren, bevoegd om bewegingsonderwijs te geven aan alle groepen. Dit betekent dat de bij een school benoemde/aangestelde leraar vanaf de eerste dag dat de leergang bewegingsonderwijs wordt gevolgd dit onderwijs ook voor de groepen 3 tot en met 8 mag verzorgen. De opleiding is als volgt opgebouwd:

PLANNING Duur: drie blokken in anderhalf jaar, zeventien bijeenkomsten per blok van drie uur (studiebelasting van 640 uur). Data: woensdag Start Blok I: 8 september 2010 Start blok II: 9 februari 2011 Start Blok III: 15 september 2010 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur

• Blok I – Aanbieden van activiteiten

In dit eerste blok gaat het allereerst om een veelheid aan eenvoudige bewegingsactiviteiten en om de ervaring dat deze activiteiten aan kinderen van diverse leeftijdsgroepen verschillend moeten worden gepresenteerd en vooral ook georganiseerd. Het gaat er daarbij om dat er logische volgordes bestaan die op vaktheoretische inzichten zijn gebaseerd. Er wordt van je verwacht dat je op het gebied van eigen vaardigheid aan de activiteiten kunt deelnemen op niveau 2, groep 8.

• Blok II – Begeleiding en leerhulp

In dit blok gaat het vooral om de kennis en het inzicht dat wanneer je op basis van meer kennis beter naar kinderen leert kijken je tot een verschillend aanbod (differentiatie) dient te komen. Differentiatie betekent in dit geval een aantal kinderen introduceren in meer of in minder complexe bewegingssituaties. Ook wordt er aandacht besteed aan EHBO in de gymzaal.

92


• Blok III – Maatwerk en visie

DOCENTEN

In dit blok leren cursisten verschillende opvattingen over onderwijs betekenis te geven in het bewegingsonderwijs. Daarnaast leren zij verschillende vakspecifieke opvattingen te herkennen, keuzes daarbinnen te maken en op adequate wijze toe te passen. Ook leren de cursisten om langetermijndoelen te hanteren en lessen en lessenseries in het grotere perspectief van het leerproces van de kinderen te plaatsen.

Bauke Raadsveld Monique van der Pols Ronald Raggers Liesbeth Leistra

STAGEVERPLICHTINGEN Je dient er rekening mee te houden dat: er tijdens blok I minimaal vijftien lessen gegeven moeten worden: vijf in groep 3 en/of 4, vijf in groep 5 en/of 6 en vijf in groep 7 en/of 8; er tijdens blok II minimaal achttien lessen verzorgd moeten worden: zes lessen in groep 3 en/of 4, zes lessen in groep 5 en/of 6 en zes lessen in groep 7 en/of 8; er tijdens blok III minimaal zesendertig lessen gegeven dienen te worden, verdeeld over groep 3 en/of 4, 5 en/of 6 en/of 7 en groep 8. Cursisten wordt aangeraden om de planning van de te geven lessen voorafgaande aan de cursus met de schoolleider te bespreken. De organisatie van het lesgeven in groepen van collega’s vraagt om heldere afspraken.

• •

Bij alle blokken is het voor de toetsing noodzakelijk video-opnames te maken van de door jou gegeven lessen. Gedeelten van deze opnames moeten worden gebruikt voor het portfolio. De beelden moeten worden omgezet naar WMV-bestanden. Informatie hierover wordt tijdens een van de eerste bijeenkomsten gegeven.


93


•

Nieuw! Cursus

Opfriscursus bewegingsonderwijs KOSTEN € 546,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten)

DOELGROEP


Leraren primair onderwijs met de ‘brede’ bevoegdheid, die voor 2005 afstudeerden als leraar basisonderwijs.

PLANNING Duur: zeven bijeenkomsten van twee uur Data: vrijdag 10 en 17 september, 1 en 15 oktober 5 en 19 november en 3 december 2010 Tijdvak: 14.00 - 16.00 uur

DOCENTEN

DOEL Kennismaken met veranderingen in het hedendaagse bewegingsonderwijs, het denken vanuit leerlijnen en leren uitdagende bewegingsonderwijssituaties te ontwerpen. Sinds 2005 biedt de Marnix Academie zowel initieel als post-initieel de leerroute Vakbekwaamheid bewegingsonderwijs via pabo aan. De leraren met de ‘brede’ bevoegdheid zien hun collega’s of stagiaires soms in de gymzaal aan het werk en merken dat er wel het één en ander veranderd is. Al is het alleen al het gebruik van de minitramp. In deze opfriscursus wordt aandacht gegeven aan: het denken vanuit leerlijnen bij het geven van lessen; welke methodes er op de markt zijn; mogelijkheden van verschillende didactische werkvormen, zoals werken in groepen; ontwerpen van uitdagende leersituaties voor kinderen, waarbij het zelf aan den lijve daarvan ondervinden een onderdeel is, zoals: – minitramp springen – trapeze zwaaien – skateboarden – acrobatiek – bewegen op muziek – circusactiviteiten; leren hupverlenen binnen risicovolle activiteiten.

• • • •

•

Monique van de Pols Bauke Raadsveld Ronald Raggers Liesbeth Leistra

94


Cursus

De canon van Nederland en vernieuwend geschiedenisonderwijs DOEL Deelnemers weten na afloop van de bijeenkomst(en) waaraan geschiedenisonderwijs moet voldoen en kennen na afloop de canon van Nederland. Deelnemers kunnen de canon toepassen binnen geschiedenisonderwijs en andere schoolvakken. Ze kunnen collega’s hierbij ook ondersteunen. Najaar 2006 is de canon van Nederland gepresenteerd. De kern daarvan bestaat uit vijftig onderwerpen (vensters) uit de Nederlandse cultuur en geschiedenis. De canon moet leiden tot meer kaders en verdieping van de kennis over ons verleden. Het wordt geen nieuw schoolvak en past binnen de bestaande kerndoelen, datgene wat leerlingen moeten kennen en kunnen. De vraag dringt zich op: wat moeten we daar als basisschool mee?

DOELGROEP Leraren basisonderwijs, zowel uit onder- als bovenbouw, die zich willen inzetten om het vakgebied geschiedenis binnen het grotere geheel van mens en wereld aan te bieden

KOSTEN

We gaan in op mogelijke aanpassingen in de richting van ‘eigentijds’ geschiedenisonderwijs.


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 5 en 12 januari 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Gerben de Vries


95


In de cursus bespreken deelnemers de canon. Ook worden zij geïnformeerd over een aantal vereisten voor vernieuwend geschiedenisonderwijs. Die informatie wordt omgezet in didactische ontwerpen. Daarnaast komt de plek van het vakgebied geschiedenis binnen het basisonderwijs in het algemeen en binnen de eigen school in het bijzonder, ter sprake. De canon is bedoeld om buiten de kaders van het schoolvak geschiedenis te treden. Daarom zijn er ook vensters opgenomen die raken aan schoolvakken als Nederlands, aardrijkskunde, cultuur en kunst. Ook daar wordt in de cursus aandacht aan besteed.

Cursus

Duurzame ontwikkeling en basisonderwijs DOELGROEP Leraren en directies die meer willen weten van duurzame ontwikkeling en de betekenis daarvan

DOEL Deelnemers weten wat er onder duurzame ontwikkeling wordt verstaan en kunnen aspecten daarvan herkennen en bevorderen in de school en in het curriculum. Ze hebben handvatten gekregen om kinderen bewust te maken om verantwoord om te gaan met hun omgeving, waarbij zij leren rekening te houden met de consequenties van hun handelen voor de leef-, woon- en werkomstandigheden van andere mensen, eventueel op andere plekken op de wereld en in een andere, toekomstige tijd.

KOSTEN



PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drieënhalf uur Data: woensdag 19 en 26 januari 2011 Tijdvak: 14.00 - 17.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Gerben de Vries

Duurzame ontwikkeling betekent niets meer of minder dan dat je zó leeft dat bronnen niet uitgeput raken, de natuur in evenwicht blijft en de welvaart onder de mensen eerlijk is verdeeld. Nu en later. Hier en elders. Duurzame ontwikkeling begint bij kinderen. Zij hebben een plek en een rol in de huidige wereld en zijn de dragers van de wereld van later. Onderwijs is een belangrijke omgeving om kinderen zich bewust te laten worden van duurzaam heidsvraagstukken. Het is belangrijk dat leerlingen ontdekken dat ze zelf keuzes kunnen maken die het verschil kunnen maken, maar dat ze tegelijkertijd beseffen dat ze niet overal invloed op hebben. Kinderen kunnen leren zowel binnen als buiten school actief bij te dragen aan die leefwereld en daarmee aan een duurzame toekomst om in te leven en werken. Dit maakt het onderwijs medeverantwoordelijk voor het tot stand brengen van een duurzame samenleving. Het brengt leerlingen de basiskennis, basisvaardigheden en de basishoudingen bij waarmee zij op hun beurt verantwoorde keuzes kunnen maken. Onderwijs kan hedendaagse onderwerpen onder de aandacht van leerlingen brengen en leerprocessen op gang brengen die rekening houden met de langere termijn. In deze cursus wordt ingegaan op wat duurzame ontwikkeling is, hoe we het de kinderen onder de aandacht kunnen brengen, welke uitdagingen het begrip biedt en hoe we er in de praktijk van alledag in de school mee omgaan. De Marnix Academie ontving als tweede pabo in Nederland op 5 december 2007 de tweede ster voor duurzame ontwikkeling. De hogeschool heeft de tweede ster gekregen, omdat zij heeft aangetoond dat duurzame ontwikkeling structureel is ingebed in de organisatie.

96


Leerlingenzorg

Kenniscentrum Leerlingenzorg Aansluiten bij leerlingen Aansluiten bij de onderwijsbehoeftes van leerlingen. Dat is heel wat. En juist dat wordt van leraren in het (basis)onderwijs verwacht. Door de ontwikkelingen rond passend onderwijs worden leraren geacht om dat ook te kunnen én te doen. In veel gevallen lukt dat goed. En in gevallen waarin het niet lukt, ontbreekt het niet aan goede wil, maar eerder aan de juiste kennis of vaardigheden om aan de vraag van de leerling te kunnen voldoen. Het Kenniscentrum Leerlingenzorg kan hierbij op verschillende manieren hulp bieden.

Leerlingenzorg

Kennis, vaardigheden en attitude Actuele kennis van zaken op het gebied van leren en gedrag van leerlingen is een van de voorwaarden om goed onderwijs te kunnen geven. Daarom is er ons veel aan gelegen om op de hoogte te blijven van de actuele stand van zaken op het gebied van de leer- en ontwikkelgebieden binnen de (basis) school. Deze kennis gebruiken en verwerken we in onze diensten. Wij bieden cursussen, trainingen en (master)opleidingen op het gebied van leerlingenzorg. In ‘open’ groepen en op maat. De vertaalslag van de opgedane kennis naar de dagelijkse praktijk in de klas en de school gaat niet altijd vanzelf. Omdat wij willen dat ‘het echt lukt’ hebben we een speciaal begeleidingsaanbod ontwikkeld. Vaardigheden en attitudes van leraren kunnen hierdoor verder ontwikkeld en geborgd worden, omdat wij expertise hebben op het gebied van leerlingenzorg in relatie tot leerkrachtgedrag, klassenmanagement en planmatig werken. Onder de noemer ‘leerlingbegeleiding’ kunnen we op verschillende manieren de zorg voor leerlingen in de (basis)school ondersteunen.

98

M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • L e e r l i n g e n z o r g • 2 0 1 0 / 2 0 11

Nieuw! Maatwerk

Leerlingbegeleiding De ‘moeilijke groep’ Als je te maken hebt met een ‘moeilijke groep’ dan kunnen wij je daarbij ondersteunen. Onze insteek is kinderen leren om met elkaar om te gaan, want elkaar respecteren kun je leren. We gaan vanaf het begin oplossingsgericht te werk. We spreken af hoe we het echt willen en dat gaan doen. Leraren, ouders en leerlingen hebben elkaar hierbij nodig, om het effect zo groot mogelijk te laten zijn. De aanpak is als volgt:

DOELGROEP leraren, IB’ers, RT’ers en ouders

KOSTEN op basis van offerte

Fase 1: Intake Met de directeur, het zorgteam en de leraar wordt gekeken naar de onderlinge beïnvloeding van leraar, leerlingen, school en omgeving. Hierbij staan pedagogisch handelen, groepssituatie, instructie en regels centraal. Ook de communicatie in het team en met de ouders speelt een rol. Samen kijken we naar de mogelijke aanpak en binnen een week volgt een schriftelijk advies op maat, waarin een eventuele aanbeveling voor verdere interventies wordt gegeven.

• • • • • • • •

Onze orthopedagogen verlenen hulp bij invoering of uitvoering van de interventies en zorgen, indien gewenst, voor een goede communicatie en voorlichting hierover aan leerlingen, ouders en team. Leerlingbegeleiding en onderzoek Heb je een leerling met een leerprobleem waar je niet uit komt? Ondersteuning van een deskundige van ons kenniscentrum kan dan uitkomst bieden. Onze adviseurs hebben elk een eigen specialisme op het gebied van rekenen, taal, schrijven of gedrag. Zij spreken bovendien ‘de taal’ van de leraar. Dat maakt onze dienstverlening laagdrempelig. Onze orthopedagogen denken mee waar nodig. Ze gaan met hun benadering uit van de onderwijsbehoefte van leerling én school. Samen komen we tot snelle, flexibele en deskundige oplossingen. Geen wachtlijsten, niet de test voorop, maar de leerling én alleen onderzoek als het noodzakelijk is. De aanpak is als volgt:


99

In overleg

ADVISEURS Wim A.B. Carla Compagnie Lourens van der Leij

Leerlingenzorg

Fase 2: Interventies Om tot een verbetering van de ‘moeilijke groep’ te komen kan een aantal (op maat gemaakte) interventies worden ingezet, zoals: directe begeleiding en ondersteuning in de klas door middel van vormen van ‘moment-coachen’; Taakspel; Kanjertraining; Vreedzame school; Video Interactie Begeleiding voor leraren en voor leerlingen; gesprekken met leerlingen en met ouders; passend onderwijs; teamcommunicatie.

PLANNING

Fase 1: De intake De leraar staat in eerste instantie centraal. We kijken met de leraar hoe deze, de schoolomgeving en de leerlingen elkaar beïnvloeden. Hiervoor worden methodes, instructie, pedagogisch handelen, groepssituatie, regels, leerstrategie, taakgedrag en probleembeleving in beeld gebracht. Het kan zijn dat er nu genoeg mogelijkheden zijn gevonden om het probleem aan te pakken, maar het kan ook zijn dat we dieper op de kindfactoren moeten ingaan. Dit gaat in samenwerking met de school, de ouders en het kind. We kijken specifiek naar vijf aspecten: lichamelijk, sociaal-emotioneel, gedrag, schoolresultaten en thuisomgeving. Hierna volgt een schriftelijk advies, waarin een eventuele aanbeveling voor nader onderzoek wordt gegeven.

Leerlingenzorg

Fase 2: Nader onderzoek Nader onderzoek kan bestaan uit observaties en gesprekken met ouders en leerling. Of het afnemen van intelligentieonderzoek, gedragsvragenlijsten en didactisch onderzoek op het gebied van lezen, schrijven en rekenen. Dit onderzoek kan, in overleg met de school, ook door ons worden gedaan op verzoek van de ouders, zonder dat dit door de school wordt bekostigd. Fase 3: Uitwerking naar de praktijk Soms is een advies lastig te vertalen naar de praktijk. Wij kunnen de leraar en het zorgteam dan begeleiden. Ook bij onderzoeken uitgevoerd door andere instanties kunnen wij samen de uitwerking naar de praktijk maken. Ondersteuning zorgteam Het zorgteam kan naar behoefte en op afroep de deskundigheid van onze specialisten inroepen. Denk hierbij aan ondersteuning bij het schrijven van handelingsplannen en groepsplannen, REC-aanvragen, leerlingbesprekingen, testen van leerlingen, testprotocollen en individuele gesprekken met ouders.

100


Maatwerk

Passend onderwijs Passend onderwijs is de ontwikkeling die het voor elke leerling mogelijk maakt optimaal gebruik te maken van de onderwijsvoorzieningen en van alle ondersteuning die daarbij geboden kan worden. Voor leraren is de uitdaging om het onderwijs in de school af te stemmen op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Vanuit een door het team gedeelde visie moet er handelingsgericht gewerkt worden aan onderwijs op maat binnen de school en de klas.

DOELGROEP Leraren primair onderwijs, intern begeleiders, teams en directieleden

KOSTEN Het Marnix Onderwijscentrum kan in dit proces van dienst zijn. Als opleiders en adviseurs hebben we goed inzicht in wat dat voor scholen en leraren betekent. We bieden maatwerk en een passend advies.


PLANNING In overleg

Er wordt gewerkt vanuit de eigen praktijksituatie van de leraren. Stapsgewijs worden de kinderen in een groep in beeld gebracht: wat vragen de kinderen van de leraar aan instructie, zorg en aandacht? Vervolgens brengen we de onderwijsbehoeften van de leerlingen in kaart en die verwerken we in groepsplannen. Aspecten die zoal aan bod kunnen komen, zijn: stimulerende en belemmerende factoren voor de ontwikkeling; de werkcyclus handelingsgerichte diagnostiek; handelingsgerichte informatie waarnemen en verzamelen; groepsoverzichten maken; onderwijsbehoeften begrijpen en benoemen; gesprekken voeren met kinderen; onderwijsbehoeften clusteren en groepsplannen maken; groepsplannen uitvoeren met behulp van klassenorganisatie en klasseninrichting. Ook het project Afstemming van NTO-Effekt en de invoering van de 1-zorgroute van WSNS Plus behoren tot de mogelijkheden. Onze adviseurs zijn hiervoor gecertificeerd.


Anneke Aantjes Lourens van der Leij Wim A.B. Wil Vlam Leerlingenzorg

• • • • • • • •

DOCENTEN

101

Cursus

Kanjertraining DOELGROEP Leraren primair onderwijs die minstens drie dagdelen werkzaam zijn binnen dezelfde school

Leerlingenzorg

KOSTEN € 590,- (inclusief handleiding, lunches, administratieen materiaalkosten) Let op: exclusief boeken, te bestellen bij het Instituut voor Kanjertrainingen, www.kanjertraining.nl. Deelname aan de cursus geeft tevens recht op wachtwoord en inlogcode om exclusief gebruik te kunnen maken van een digitaal leerlingvolgsysteem.

PLANNING Duur: drie bijeenkomsten (twee trainingsdagen en een terugkomdag) van zeven uur Data: Er starten twee groepen. Groep 1: dinsdag 21 september en woensdag 22 september 2010, terugkomdag donderdag 25 november 2010. Groep 2: maandag 14 maart en dinsdag 15 maart 2011, terugkomdag donderdag 19 mei 2011 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk. DOCENT Lourens van der Leij

DOEL Opleiden van leraren tot kanjertrainer. Deelnemers ontvangen na drie dagen een eerste licentie waarmee zij ‘bevoegd’ zijn om in klassen de kanjerlessen te verzorgen. Hiervoor dienen materialen bij het Instituut voor Kanjertrainingen in Almere te worden aangeschaft (zie www.kanjertraining.nl). Het Marnix Onderwijscentrum is samenwerkingspartner van dit instituut. Dit betekent dat wij leraren in het basisonderwijs opleiden tot kanjertrainer. Kanjertrainingen hebben tot doel dat een kind zich gesterkt voelt, meer zelfvertrouwen heeft, een betere grip heeft op sociale situaties en gevoelens makkelijker kan uiten. In de training leren de kinderen onderscheid te maken in manieren van reageren. De wijze waarop kinderen reageren, heeft te maken met hun zelfbeeld en hun opvattingen over de buitenwereld. De aanpak richt zich op de mens: doe de dingen die bij je horen. Het is vooral een methodische aanpak, een werkwijze. Tijdens de training komen tal van onderwerpen aan de orde zoals: gespreksvaardigheid, interesse tonen, je mening durven geven, stoppen met treiteren, zelfvertrouwen hebben, trots zijn, uit de slachtofferrol stappen en het heft in eigen hand nemen. De kanjertrainer maakt gebruik van verschillende dierfiguren, die (kinder)gedrag voorstellen. Zo kan een mens zich gedragen als: het aapje, dat probeert contact te krijgen door met de pestvogel mee te doen en overal een grapje van te maken. Het aapje neemt niets en niemand serieus; het konijn, dat denkt dat hij minder waard is dan anderen, vaak bang is en last heeft van faalangst; de pestvogel, die zichzelf geweldig vindt. Alle anderen deugen niet en hij bepaalt zelf wel wat hij doet; de tijger, die een kanjer is. Het is een kind dat assertief, maar niet agressief is en zich in allerlei situaties goed weet te handhaven.

• • • •

De training bestaat uit twee studiedagen en een terugkomdag.

102


Nieuw! Cursus

Nascholingsdag Kanjertraining Om de kanjerlicentie up-to-date te houden, is het belangrijk om twee jaar na het behalen van de eerste licentie deel te nemen aan de nascholingsdag. Na deze dag heb je recht op Kanjer-licentie B. De volgende punten zullen aan de orde komen: nieuwe ontwikkelingen en inzichten binnen de Kanjertrainingen; nieuwe boeken en werkboeken; het leerlingvolgsysteem; de vernieuwde handleiding; wetenschappelijk onderzoek; intervisie over knelpunten die worden ervaren bij het geven van de Kanjertraining.

• • • • • •

DOELGROEP Leraren primair onderwijs die twee jaar geleden Kanjer-licentie A hebben ontvangen.


PLANNING

Docent Lourens van der Leij


103

Leerlingenzorg

Duur: een bijeenkomst van zes uur Data: Groep 1: dinsdag 28 september 2010 Groep 2: dinsdag 22 maart 2011 Tijdvak: 9.30-15.30 uur


De Vreedzame School DOELGROEP Scholen die de identiteit van de school willen vormgeven door democratie en inspraak en die de sociale competenties van allen die in de school een plaats hebben, willen versterken. Deze scholen willen kinderen voorleven wat deze kernwaarden voor hen kunnen betekenen.


Leerlingenzorg

PLANNING Mogelijk: vijf trainings bijeenkomsten in het eerste jaar, drie trainingsbijeenkomsten in het tweede jaar, klassenbezoeken en begeleidingsmomenten voor de stuurgroep.

DOEL De Vreedzame School wil het sociale en emotionele klimaat in de klas en de school veranderen. Het gaat om het werken aan de identiteit van de school als democratische gemeenschap waarin ieder gezien en gehoord wordt en verantwoordelijkheid en betrokkenheid van leerlingen én leraren geoptimaliseerd worden. Daarbij wordt leerlingen én leraren geleerd hoe conflicten op een constructieve manier, die voor alle betrokkenen acceptabel is, kunnen worden opgelost. De Vreedzame School is meer dan een lesmethode. Het is een filosofie, een aanpak waarin de kracht van kinderen centraal staat. Een vreedzame school vraagt vreedzame leraren die als het ware ‘de vreedzame school voorleven’. Door middel van lerarentraining en wekelijkse lessen leren kinderen en leraren niet alleen conflicten oplossen, maar wordt aan hen een breed scala aan activiteiten aangeboden die de sociale competenties van zowel kinderen als leraren verbeteren. Als een school kiest voor De Vreedzame School kiest zij voor een tweejarig invoeringsprogramma dat bestaat uit de volgende bouwstenen: invoering van de lessenserie in alle groepen; een training voor leraren; klassenbezoeken; een stuurgroep instellen; een training voor mediators; een informatieve ouderavond, eventueel gevolgd door een workshop voor ouders.

• • • • • •

De lessen zijn in zes blokken opgedeeld: onze klas, conflicten zelf oplossen, communicatie, gevoelens, mediation en anders en toch samen. In deze laatste lessenserie wordt onderzocht hoe stereotypen en vooroordelen tegengegaan kunnen worden.

DOCENTEN Anneke Aantjes Mirjam Stroetinga Nettie van Trigt

Een eerste kennismakingsbijeenkomst met De Vreedzame School voor het team is kosteloos. Wij verzorgen deze bijeenkomst op de school. Het werken met De Vreedzame School wordt verdiept als bouwstenen uit het programma Democratisch burgerschap als vervolg een plaats krijgen in het derde invoeringsjaar.

104



Democratisch burgerschap in de basisschool DOEL Bevorderen van ‘actief burgerschap en sociale integratie’, zodat kinderen uitgroeien tot verantwoordelijke burgers in de samenleving.

DOELGROEP

• •

Scholen die hun sociaalemotionele aanpak willen aanvullen met een van de genoemde thema’s of die nog niets doen aan actief burgerschap, en daarmee willen starten

•

KOSTEN

Scholen hebben de plicht te voldoen aan de wettelijke eis gericht op actief en democratisch burgerschap van kinderen. Dit maatwerktraject is gericht op: het hebben van respect voor elkaars anders zijn (geloof of mening); het nemen van eigen verantwoordelijkheid voor het klimaat waarin ze leven (klas, school, maatschappij); het hanteren van de basisprincipes van de democratische rechtsstaat, ook in hun eigen contacten met anderen; het creëren van win-winsituaties, met respect voor ieders eigenheid.

•

• • • • •

PLANNING Afhankelijk van wat in de school wordt gevraagd.

DOCENTEN

Heb je belangstelling voor dit programma of wil je meer weten, dan is een (kosteloze en vrijblijvende) kennismakingsbijeenkomst een goed begin.


Anneke Aantjes Mirjam Stroetinga Nettie van Trigt

105

Leerlingenzorg

Het programma kent een modulaire aanpak. Afhankelijk van de situatie op de school en van wat de school op dit terrein al in huis heeft, kunnen elementen uit het programma worden gekozen. Er kan een keuze worden gemaakt uit de volgende bouwstenen: overleg, menings- en besluitvorming; omgaan met conflicten; verantwoordelijkheid voor gemeenschap; uitgaan van diversiteit; democratische geletterdheid.

Na een kennismakingsbijeenkomst wordt desgewenst een offerte opgesteld. De kosten zijn afhankelijk van wat er aan maatwerk in de school wordt gevraagd.

Cursus

Rouwverwerking bij kinderen DOELGROEP Directies, leraren, intern begeleiders en remedial teachers.


PLANNING

Leerlingenzorg

Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 30 september 2010 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Henriëtte Hoogenkamp

DOEL Het verkennen van handelingsmogelijkheden bij het omgaan met de dood van bijvoorbeeld een leerling, een familielid of een leraar: richtlijnen hebben voor het opzetten van een draaiboek en de sociaal-emotionele opvang van kinderen na het definitieve afscheid. Soms worden we via de media of in onze directe omgeving opgeschrikt door de gewelddadige dood van een kind. Of we worden geconfronteerd met het overlijden van een leerling, een ouder of een leraar. Het schoolteam heeft dan de taak leerlingen te begeleiden bij het rouwproces. Op steeds meer scholen is een draaiboek aanwezig met een uitgewerkt stappenplan voor de handelwijzen op zo’n moment. In deze cursus wordt aandacht geschonken aan: het bespreekbaar maken van de dood; contact leggen met familie; verwerking van verlies; afscheid nemen; rekening houden met culturele verschillen; het verloop van het rouwproces; het opstellen van een draaiboek; het sociaal-emotioneel opvangen van de kinderen na het afscheid; mogelijke problemen die ontstaan.

• • • • • • • • •

106


Cursus

Depressieve kinderen DOEL Het kunnen herkennen van depressiviteit, het kennen van hulpverleningsinstanties die hulp bieden bij depressiviteit, kennis hebben van de gevolgen van depressiviteit thuis en op school. Het op school en in de klas begeleiding kunnen bieden bij de gevolgen van depressiviteit.

DOELGROEP

Uit onderzoek is gebleken dat twee tot vier procent van de kinderen in de basisschoolleeftijd depressief is. We spreken van depressiviteit als kinderen zich gedurende langere tijd in extreme mate en vaak met afwijkende uitingsvormen, ongelukkig voelen. Ze zitten ‘niet goed in hun vel’ en worden niet opgevrolijkt door positieve indrukken van buitenaf. Depressiviteit leidt bijna altijd tot gedrags- en leerproblemen.

KOSTEN

Leraren, intern begeleiders en remedial teachers


PLANNING Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 18 november 2010 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Anneke Aantjes


107

Leerlingenzorg

DOCENT

Cursus

Kinderen met autisme en aanverwante stoornissen DOELGROEP Directies, leraren, intern begeleiders en remedial teachers


Leerlingenzorg

PLANNING Duur: vier bijeenkomsten van tweeënhalf uur Data: dinsdag 18 januari, 1 en 15 februari, 8 maart 2011 Tijdvak: 19.00 - 21.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT

DOEL Weet hebben van onderscheidingen in het autistisch spectrum, zoals autisme, de stoornis van Asperger en PDD-nos. Kenmerken van kinderen met PDD kunnen herkennen. Daarnaast kennis opdoen van de handelingsstrategieën om de (leer)omgeving aan te passen aan kinderen met PDD en deze strategieën ook kunnen toepassen. Autisme en aan autisme verwante stoornissen worden samengevoegd onder de term PDD (Pervasive Developmental Disorders). Het gedrag van kinderen met PDD is ‘anders’. Opvallend is dat deze kinderen geen echt contact maken, dat ze zich ‘vreemd’ gedragen en regelmatig gedragsproblemen vertonen. De leerprestaties zijn wisselend. Ze zijn prikkelgevoelig, waardoor het voor hen moeilijk is om hun aandacht te richten. Ze hebben speciale voorkeuren voor bepaalde onderwerpen en het is moeilijk ze voor andere zaken te motiveren. In deze cursus worden behandeld: onderscheidingsvormen binnen het autistisch spectrum; kenmerken van kinderen met PDD; de specifieke ondersteunings- en instructiebehoeften; handelingsstrategieën; aanpassing van de lesmaterialen en omgaan met gedragsproblemen.

• • • • •

Er wordt gewerkt met eigen casuïstiek van de deelnemers.

Wim A.B.

108


Cursus

Kinderen met (kenmerken van) faalangst DOEL Het herkennen van kenmerken van faalangst en een aanpak kunnen bieden waardoor het kind weer vertrouwen krijgt in zijn eigen mogelijkheden. Als bij leerlingen de prestaties tegenvallen, kan dat verschillende oorzaken hebben. Een van deze mogelijke oorzaken is faalangst. Gezien de cumulatieve werking van faalangst voor het kind bij het schoolwerk en in het verdere leven, heeft de leraar de taak om faalangst te onderkennen en er adequaat mee om te gaan. Het kind heeft het nodig te kunnen leren in een veilig leerklimaat en het vertrouwen in het eigen kunnen weer terug te krijgen. In de cursus worden behandeld: verkenning van het begrip faalangst; gevolgen van faalangst voor het leerproces; het signaleren van faalangst; mogelijkheden tot het bieden van hulp en ondersteuning aan faalangstige kinderen.

DOELGROEP Leraren en intern begeleiders


PLANNING

• • • •

Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 14 oktober 2010 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Herald Hofmeijer


109

Leerlingenzorg

DOCENT

Cursus

Kinderen met (kenmerken van) hyperactiviteit DOELGROEP Leraren, intern begeleiders en remedial teachers


PLANNING

Leerlingenzorg

Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 31 maart 2011 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Kennis hebben van de (verschillende) oorzaken van hyperactieve kenmerken en voor deze kinderen een veilige, gestructureerde omgeving kunnen scheppen, waarin zij tot hun recht kunnen komen. Kinderen die net even anders zijn dan anderen worden soms als lastig en storend ervaren. Ze worden veelal afgewezen door de omgeving. Drukke, hyperactieve kinderen zijn daar een voorbeeld van. Zij lopen het risico gezien te worden als kinderen die niet willen, terwijl ze niet kunnen. Leraren hebben de taak deze kinderen de specifieke hulp te geven die ze nodig hebben. In de cursus worden behandeld: oorzaken van hyperactieve kenmerken; de vele problemen van kinderen met hyperactieve kenmerken; de invloed van het gezin en de school; aanpakmogelijkheden; ondersteunende mogelijkheden voor ouders en speciale programma’s zoals Remweg en Stop Denk Doe.

• • • • •


110


Cursus

Leerproblemen in de klas DOEL Hulp leren bieden aan kinderen die na methodegebonden toetsen en methodeoverstijgende toetsen uitvallen op het gebied van rekenen, (begrijpend) lezen, spelling en schrijven.

DOELGROEP

Van leraren wordt verwacht dat ze leerinhouden en activiteiten afstemmen op de kinderen, rekening houdend met individuele verschillen. Leraren moeten leerproblemen bij kinderen in de eigen klas steeds meer zelf kunnen oplossen. Het aanbod van de methodes is hierbij niet in alle gevallen toereikend.

KOSTEN



PLANNING Duur: vier bijeenkomsten van drie uur Data: dinsdag 8 en 22 maart, 5 en 19 april 2011 Tijdvak: 19.00 - 22.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

In iedere bijeenkomst worden, na een korte inleiding over het betreffende vakgebied, signaleringsen analyse-instrumenten besproken. Daarna worden algemene handelingswijzers behandeld. Je ontwerpt en voert lessen/leeractiviteiten voor de leerlingen uit, al dan niet met behulp van methodisch materiaal, rekening houdend met leerlijnen afgeleid uit kerndoelen. Tijdens iedere bijeenkomst bestaat de mogelijkheid om eigen casuïstiek en vragen in te brengen.

DOCENTEN

• • • •


111

Lourens van der Leij Ben Hamerling Froukje Hoobroeckx Wim A.B.

Leerlingenzorg

In deze cursus wordt aandacht besteed aan leerproblemen. In vier bijeenkomsten komen achtereenvolgens de volgende vakken aan de orde: technisch en begrijpend lezen; rekenen; spellen; schrijven.

Cursus

Omgaan met signalen van een zorgelijke opvoedsituatie en/of kindermishandeling DOELGROEP Leraren en intern begeleiders die zich bezighouden met zorgstructuren binnen de school

KOSTEN € 309,- (inclusief lunch en administratieen materiaalkosten)

PLANNING

Leerlingenzorg

Duur: één bijeenkomst van zeven uur Datum: dinsdag 25 januari 2011 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur

DOCENT Anja Roosendaal (Coaching, Training en Advies)

DOEL Het kunnen signaleren en handelen bij een vermoeden van een zorgelijke opvoedsituatie en/of kindermishandeling. Per jaar worden in Nederland naar schatting 80.000 kinderen mishandeld. Elke week sterft één kind aan mishandeling door ouders/verzorgers. Per jaar zijn meer dan 100.000 kinderen getuige van huiselijk geweld. Bij de aanpak van zorgelijke opvoedsituaties en kindermishandeling gaat het om het adequaat signaleren en handelen. Zorgelijke opvoedsituaties en kindermishandeling kunnen bij de slachtoffers voor ernstige en blijvende schade zorgen, daarom is goed signaleren en ingrijpen van groot belang. De training bestaat uit twee aansluitende dagdelen. Vertrekpunt in beide dagdelen zijn de ervaringen van de deelnemers met de aanpak van zorgelijke opvoedsituaties in hun beroepspraktijk. Vooraf wordt de deelnemers gevraagd casuïstiek voor te bereiden en zich te verdiepen in de landelijke richtlijnen. Door middel van actieve werkvormen komen verschillende aspecten met betrekking tot kindermishandeling aan bod. In het eerste dagdeel komen vragen aan de orde als: Wat is kindermishandeling? Wat zijn de risicofactoren met betrekking tot kindermishandeling? Wat zijn de signalen? Welke belemmeringen, waarden en normen spelen een rol? Welke stappen beschrijft het schoolprotocol? Wat is de rol van het onderwijs in de aanpak van zorgwekkende opvoedsituaties? Het tweede dagdeel is gewijd aan samenwerking en privacy. Gegevens uitwisselen: wat mag wel en wat mag niet? Verwijsmogelijkheden: wie doet wat en de werkwijze van het Algemeen Meldpunt Kindermishandeling. Er is kennisoverdracht met betrekking tot gespreksvoering en het motivatiemodel. Door middel van interactieve werkvormen wordt er geoefend met communicatie.

112


Cursus

Gedragsproblemen door verwaarlozing in de vroegste jeugd en loyaliteitsproblemen DOEL Inzicht krijgen in de verschillende fasen van het hechtingsproces en het ontstaan van de loyaliteitsbanden tussen ouders en kinderen, en de mogelijkheden onderzoeken om een vertrouwensrelatie met een onveilig gehecht kind aan te gaan. Ook worden er mogelijkheden aangedragen om op een positieve manier het contact met de ouders te onderhouden.

DOELGROEP Leraren, intern begeleiders en remedial teachers

KOSTEN Kinderen herhalen de ervaringen die ze met de eerste opvoeder hebben opgedaan vaak bij andere vertrouwenspersonen. Kinderen die zich niet veilig hebben gevoeld bij de primaire opvoeders, zullen niet snel een vertrouwensrelatie aangaan met een leraar. Toch willen zij, net als ieder ander, aandacht en bevestiging. Doordat de vertrouwensband vaak moeizaam tot stand komt, vragen zij veel negatieve aandacht. In de klas leidt dit soms tot gedragsproblemen. Hierbij is een goed contact tussen ouders en leraren in het belang van het kind. Vanuit de contextuele therapie van Nagy zullen we kijken naar de loyaliteitsband tussen ouders en kinderen en de gevolgen die deze band heeft voor het gedrag van het kind en de contacten tussen leraren en ouders.

•

•


113

PLANNING Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 7 april 2011 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.


Leerlingenzorg

In deze cursus worden de volgende onderwerpen behandeld: Fasen in de hechtingsproblematiek: wat is een veilige en wat is een onveilige hechting? – Wat zijn de gevolgen van een onveilige hechting? – De theorie van Nagy, loyaliteitsbanden, conflicten, gespleten loyaliteit en wat zijn de gevolgen hiervan voor de ontwikkeling van het kind? – Hoe kun je als leraar een bijdrage leveren aan het opbouwen van een vertrouwensrelatie met kinderen die in hun ontwikkeling geschaad zijn? – Hoe kun je met ouders in contact treden en op zoek gaan naar hulpbronnen voor het kind? Oefenen van luistervaardigheid tijdens kind- en oudergesprekken.


Cursus

Het syndroom van de niet-verbale leerstoornissen (NLD) DOELGROEP Leraren, intern begeleiders en remedial teachers

DOEL Inzicht verwerven in de specifieke problematiek van kinderen met NLD, zoals motorische onhandigheid, rekenproblemen, problemen met ruimtelijk inzicht, zwakke probleemoplossingsvaardigheden en problemen op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling (tekorten in het sociale waarnemen en in het sociale bewustzijn).


PLANNING

Leerlingenzorg


DOCENT

Bij NLD (Non-verbal Learning Disabilities) zien we problemen op meerdere gebieden ontstaan, bijvoorbeeld motorische problemen en leerproblemen. Ongeveer tien procent van de kinderen met leer- en gedragsstoornissen heeft te maken met NLD. Deze problemen ontstaan door een stoornis in de rechterhersenhelft, waardoor de functies van deze hersenhelft beschadigd zijn. De oorzaak hiervan kan gelegen zijn in aangeboren factoren, maar het kan ook later ontstaan zijn. In de cursus wordt aandacht geschonken aan de specifieke kenmerken van kinderen met NLD, het onderkennen van sterke en zwakke kanten, daar gebruik van maken bij het aanpassen van het lesmateriaal en hoe om te gaan met de problemen in de sociale omgang en met het reguleren van emoties. Aan de hand van eigen casuïstiek wordt er concreet gewerkt aan het onderzoeken van de ondersteuningsvraag en aan de reactie daarop van de betreffende kinderen.

Froukje Hoobroeckx

114


Cursus

(Hoog)begaafde kinderen in de school DOEL Kennis verkrijgen van theorieën over (hoog)begaafdheid, zicht hebben op de ontwikkeling van (hoog)begaafde leerlingen, kenmerken van (hoog)begaafdheid herkennen en kennisnemen van begeleidingsmogelijkheden van (hoog)begaafde leerlingen in de klas.

DOELGROEP

Omgaan met verschillen staat hoog in het vaandel van het huidige onderwijs. De laatste jaren zien we dat er steeds meer aandacht wordt besteed aan (hoog)begaafdheid en dat er op veel scholen een beleidsplan voor deze doelgroep wordt ontwikkeld.

KOSTEN

In de cursus worden behandeld: definities van (hoog)begaafdheid, kenmerken van (hoog) begaafdheid, signalering van (hoog)begaafde leerlingen, cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van (hoog)begaafde leerlingen en communicatie met de ouders van deze leerlingen.

Leraren, intern begeleiders en remedial teachers


PLANNING Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 20 januari 2011 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Leonieke Boogaard


115

Leerlingenzorg

DOCENT

Cursus

Kind en echtscheiding DOELGROEP Leraren, intern begeleiders en remedial teachers


PLANNING

Leerlingenzorg

Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 3 februari 2011 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Inzicht krijgen in de gevolgen van echtscheiding voor kinderen, ideeën verwerven om het kind te helpen en te steunen en moeilijke onderwerpen, zoals scheiding van de ouders, met leerlingen leren bespreken. Tegenwoordig hebben leraren in alle klassen te maken met kinderen van gescheiden ouders. Welke gevolgen kan dit voor de kinderen en hun ontwikkeling hebben en hoe reageer je hier als leraar op? In deze cursus wordt de invloed van echtscheiding op de ontwikkeling van kinderen behandeld. Bovendien komt aan bod welke factoren voor kinderen een rol spelen bij de aanpassing aan de scheiding, de eventuele nieuwe partners van de ouders en voor de loyaliteit. Ook komt de hulp die je als leraar kunt geven aan kinderen van gescheiden ouders aan bod.

DOCENT Henriëtte Hoogenkamp

116


Nieuw! Maatwerk

KIES, een programma voor Kinderen In Echtscheidingssituatie DOEL Kinderen helpen om te gaan met de gevolgen van een echtscheidingssituatie en zo de schade van een echtscheiding voor hen beperken. Op elke school zitten kinderen van wie de ouders gescheiden zijn. Deze kinderen hebben vaak allerlei gevoelens en zorgen waar ze niet goed mee uit de voeten kunnen. Leraren zien wel veranderingen in hun gedrag of prestaties (erg stil, teruggetrokken of juist voortdurend betrokken bij problemen) en maken zich hier zorgen over. Een KIES-coach kan helpen, met behulp van een vakkundig opgezet spelen praatprogramma* waarbij kinderen hun gevoelens (leren) verwoorden en met elkaar op zoek gaan hoe ze om kunnen gaan met de echtscheidingssituatie. De kinderen ervaren hierdoor meer ‘ruimte in hun hoofd’ en hebben daardoor ook meer ruimte om te leren. Ouders leren bovendien om op een meer constructieve wijze met elkaar en hun kinderen om te gaan.

*) Het KIES-programma wordt gevolgd door de Universiteit Utrecht en is beoordeeld als ‘zeer goed’.


117

Leerlingen van gescheiden ouders in de groepen 4 tot en met 8

KOSTEN Op basis van offerte PLANNING Duur: acht leerlingbijeenkomsten en één ouder bijeenkomst van elk één uur Data en tijdvak: in overleg

Docenten Froukje Hoobroeckx Henriëtte Hoogenkamp Leerlingenzorg

Het KIES-programma is een spelen praatprogramma voor leerlingen in de groepen 4 tot en met 8. Twee gecertificeerde coaches van het Marnix Onderwijscentrum komen op school om deze training voor een groep van acht tot tien leerlingen te verzorgen. Het programma bestaat uit acht bijeenkomsten van een uur, onder schooltijd, op school. Vooraf en achteraf leiden de coaches een bijeenkomst voor de betreffende ouders om uitleg te geven over het programma.

DOELGROEP

Cursus

Meervoudige intelligentie DOELGROEP Directieleden, leraren, intern begeleiders en remedial teachers


PLANNING

Leerlingenzorg

Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: dinsdag 21 september 2010 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Het leren onderscheiden van de acht intelligenties van Gardner en de specifieke kenmerken daarvan en een beeld krijgen van hoe meervoudige intelligentie op een praktische manier in het onderwijs een plek kan krijgen. Kinderen verschillen. Dit merk je als leraar elke dag. Ieder vraagt om een eigen aanpak, een eigen benadering. De theorie van de Amerikaanse hoogleraar Howard Gardner rond meervoudige intelligentie is een handig hulpmiddel om verschillen in beeld te krijgen en om, hieraan gekoppeld, een rijke leeromgeving in te richten. Een omgeving waarin de leraar in staat is om ieder kind die aandacht te geven die het nodig heeft. In de cursus maak je op een praktische manier uitgebreid kennis met de acht intelligenties. Je ontdekt welke intelligenties bij jezelf en de kinderen in jouw klas het sterkst zijn ontwikkeld en wat de consequenties hiervan zijn voor de dagelijkse gang van zaken. Door tijdens deze dag zelf concreet aan de slag te gaan, leer je hoe eenvoudig het is om je eigen leerstofaanbod om te bouwen. Je kunt de volgende dag gelijk beginnen! Als vervolg op deze dag kun je de cursus Meervoudige intelligentie in de praktijk volgen (pagina 119).

DOCENT Marco Bastmeijer (Klasse(n)Advies)

Deze cursus is tot stand gekomen in een samenwerking tussen de Marnix Academie en Klasse(n) Advies, het bedrijf van Marco Bastmeijer. Marco Bastmeijer begeleidt al jaren vele tientallen scholen bij de implementatie van Meervoudige intelligentie in het onderwijs. Naast zijn eigen onderwijsmodel VierKeerWijzer® heeft hij diverse materialen ontwikkeld waarin de acht intelligenties centraal staan. Zie ook www.geschiedenisanders.nl.

118


Cursus

Meervoudige intelligentie in de praktijk DOEL Op praktische wijze kennismaken met diverse manieren waarop meervoudige intelligentie in het onderwijs ingezet kan worden. Dit resulteert in een kant-en-klaar product voor de eigen praktijk. Na een korte uiteenzetting over het onderwijsmodel VierKeerWijzer® ga je tijdens deze dag concreet aan de slag. Je bereidt onder begeleiding een lessenserie voor die je in je eigen klas of praktijk later kunt uitvoeren. Dit zal leiden tot inzicht in de acht intelligenties, in je eigen sterke en zwakke kanten en hoe je met meervoudige intelligentie in de eigen praktijk kunt werken. Als voorbereiding op deze dag, kun je de cursus Meervoudige intelligentie volgen (pagina 118). Dit is echter niet verplicht.

DOELGROEP Directieleden, leraren, intern begeleiders en remedial teachers


PLANNING Deze cursus is tot stand gekomen in een samenwerking tussen de Marnix Academie en Klasse(n) Advies, het bedrijf van Marco Bastmeijer. Marco Bastmeijer begeleidt al jaren vele tientallen scholen bij de implementatie van Meervoudige intelligentie in het onderwijs. Naast zijn eigen onderwijsmodel VierKeerWijzer® heeft hij diverse materialen ontwikkeld waarin de acht intelligenties centraal staan. Zie ook www.geschiedenisanders.nl.


Marco Bastmeijer (Klasse(n)Advies)


119

Leerlingenzorg

DOCENT

Leergang

Leergang Gedragsspecialist DOELGROEP Leraren primair onderwijs

KOSTEN € 1.389,- (inclusief administratieen materiaalkosten) Deze leergang voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de lerarenbeurs. BRIN-nummer: 10IZ ISAT-/opleidingscode: 90319

Leerlingenzorg

PLANNING Duur: twaalf bijeenkomsten van drie uur en twee inter visiebijeenkomsten van twee uur. Data studiebijeenkomsten: donderdag 9 en 30 september, 7 oktober, 4 en 18 november 2010, 6 en 20 januari, 3 en 17 februari, 17 en 31 maart en 14 april 2011 Tijdvak: 19.00 - 22.00 uur Data intervisie: donderdag 9 december 2010 en 3 maart 2011 Tijdvak: 19.30 - 21.30 uur

DOEL Zicht krijgen op en rekening houden met de eigen stijl van omgaan met leerlingen en op een verantwoorde manier een veilig en uitdagend pedagogisch klimaat voor alle leerlingen kunnen realiseren. Doelbewust geëigende opvoedingsmiddelen en vaardigheden in kunnen zetten, afgestemd op de behoeften van individuele kinderen. Zelfstandig de onderwijsbehoeften van leerlingen leren signaleren en analyseren op individueel en/of groepsniveau. In samenwerking met collega’s of een externe deskundige analyseren en (delen van) een plan van aanpak zelfstandig kunnen uitvoeren en evalueren. Het is van belang dat ieder kind met plezier naar school gaat. Een leerling moet zich prettig voelen, het gevoel hebben erbij te horen en zich veilig voelen. Sommige kinderen hebben veel extra zorg nodig. Op het gebied van leren én gedrag. Er wordt van het kind en de leraar veel verwacht. Het ‘erbij houden’ van deze kinderen is de kern van het hedendaagse onderwijs. En dat heeft grote impact op de leraar, de klas, het team en de school. De verwachtingen en wensen van ouders en andere deskundigen vragen veel van de professionaliteit van de leraar van nu. Het vraagt om ‘competente leraren’. Didactisch, en ook pedagogisch. De leergang Gedragsspecialist leidt op tot een leraar die zichzelf pedagogisch ‘excellent competent’ mag noemen. Dit is een leraar die kritisch naar zichzelf en de school kan kijken, die uit wil gaan van (specifieke) onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van kinderen. De signalering, diagnostiek en begeleiding richten zich op het verbeteren van de afstemming tussen onderwijsbehoeften en onderwijs- en ondersteuningsaanbod. Aspecten die aan bod komen zijn: verschillende zienswijzen op gedragsproblemen verkennend leren toepassen in de eigen praktijksituatie; ervaring opdoen met vormen van signalering, analyseren en hulpverlening; theorieën over het ontstaan en in stand houden van gedrag; het formuleren van hulpvragen en het inventariseren van handelingsmogelijkheden; het opstellen van een pedagogisch (groeps)handelingsplan; intervisie naar aanleiding van eigen ingebrachte casuïstiek; persoonlijke begeleiding bij de eigen casuïstiek.

• • • • • • •

120


Andere onderwerpen die aan de orde komen, zijn: omgaan met agressie, depressieve kinderen, kinderen met (kenmerken van) faalangst, kinderen met (kenmerken van) hyperactiviteit, kinderen met autisme en aanverwante stoornissen, kinderen met NLD.

DOCENTEN Lourens van der Leij Wim A.B.

Tijdens de periode van de leergang hebben de cursisten toegang tot de bij de cursus behorende website. Hierop is naast informatie vanuit de cursus ook ruimte om ervaringen uit te wisselen. Ook vinden er twee keer persoonlijke gesprekken plaats. Aan het begin van de leergang over de eigen leerdoelen, aan het eind een gesprek over een eigen casus en/of handelingsplan.

Leerlingenzorg


121

Cursus

Rekenhulp: spel en remedial teaching? Reken maar! DOELGROEP Leraren en remedial teachers

KOSTEN € 404,- (inclusief administratieen materiaalkosten en boek Rekenen een hele opgave van J. van Vugt)

DOEL Mogelijkheden verkennen om een speelse en motiverende invulling te geven aan de extra zorg aan leerlingen met rekenproblemen. Voor kinderen met (langdurige) rekenproblemen wordt vaak een handelingsplan opgesteld. Momenten van remediale hulp vormen daarvan een bekend onderdeel. Rekenhulp kan ook in spelvorm worden opgezet. Rekenmaterialen, reken-/denkspelletjes en ontwikkelingsmaterialen vormen een rijke bron voor rekenhulp. In de cursus verkennen we de relatie tussen leerlijnen, orthodidactische principes en onderzoek over leermotivatie. Je ontwerpt een rekenspel voor de eigen remedial teaching- en/of lespraktijk.

Leerlingenzorg

PLANNING Duur: drie bijeenkomsten van drie uur Data: vrijdag 3 en 17 september en 1 oktober 2010 Tijdvak: 13.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.


122


Cursus

Als rekenen een opgave blijft: Rekenproblemen en dyscalculie DOEL Het signaleren van en omgaan met ernstige rekenproblematiek in het (s)bo en het doordenken van dyscalculie als ernstig rekenprobleem. Daarnaast het vertalen van de actuele discussie over dyscalculie in de eigen schoolpraktijk.

DOELGROEP

Na tientallen jaren van stilte, is het onderwerp ‘dyscalculie’ weer op de agenda’s van scholen geplaatst. De Nederlandse Vereniging tot Ontwikkeling van het Reken-WiskundeOnderwijs (NVORWO) heeft de discussie over dyscalculie heropend. Er is een expertgroep dyscalculie van start gegaan. De gezamenlijke publicatie Dyscalculie in discussie is daarvan een neerslag. De vaktijdschriften voor het reken-wiskundeonderwijs (Volgens Bartjens en Panamapost) bieden verschillende perspectieven voor de discussie. In drie bijeenkomsten verkennen we de achtergronden, onderzoekspublicaties en handelingsconsequenties van het onderwerp ‘ernstige rekenproblemen en dyscalculie’. Daarna is een vervolg per school mogelijk: onder begeleiding wordt een dyscalculieprotocol opgezet, uitgewerkt en aan team/ouders voorgelegd.

Leraren van groep 5 tot en met 8, rekencoördinatoren, intern begeleiders, remedial teachers

KOSTEN € 398,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten en het boek Rekenproblemen en dyscalculie van A.J.J.M. Ruijssenaars, J.E.H. van Luit en E.C.D.M. van Lieshout)

PLANNING



123

Leerlingenzorg

Duur: drie bijeenkomsten van drie uur Data: vrijdag 4 februari, 11 maart en 1 april 2011 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Meer informatie over dyscalculie: www.startpaginadyscalculie.nl Meer informatie over de discussie rond dyscalculie: www.nvorwo.nl

Cursus

Diagnose dyslexie? DOELGROEP Intern begeleiders en remedial teachers met belangstelling voor kinderen met leesproblemen

KOSTEN € 935,- (inclusief administratieen materiaalkosten, exclusief aan te schaffen literatuur)

Leerlingenzorg

PLANNING Duur: acht bijeenkomsten van drie uur Data: dinsdag 28 september, 12 oktober, 2 en 23 november 2010, 11 januari, 8 februari en 1 maart 2011 Tijdvak: 9.30 - 12.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENTEN Eefje van der Zalm Lourens van der Leij Wim A.B.

DOEL Leesvorderingen van leerlingen in kaart brengen aan de hand van de door de zorgverzekeraars geaccepteerde toetsingsinstrumenten en de Dyslexie Screening Test met als doel het kunnen vaststellen van essentiële aanwijzingen voor dyslexie bij het kind. Het is voor dyslectische kinderen in het basisonderwijs belangrijk dat de school kennis heeft van en vaardig is in het onderzoeken van kinderen met leesproblemen en dyslexie. Het blijkt dat ongeveer 10% van de Nederlandse kinderen in het leesproces vastloopt. Het is voor deze kinderen van groot belang dat er een goed zorgcontinuüm gerealiseerd wordt. Die zorg zal zich in het basisonderwijs vooral richten op leren lezen en spellen. Van de 10% leeszwakke kinderen is 36% dyslectisch. Kinderen met dyslexie herkennen woorden niet en lezen woorden daarom bijna letter voor letter. Het is moeilijk voor ze om van die letters één woord te maken en om vervolgens van alle woorden een vloeiende, logische zin te maken. Daarom is het voor dyslectische kinderen ook moeilijk om te begrijpen wat er in een zin staat, wat er precies bedoeld wordt, want als je wilt begrijpen wat een zin betekent, is het belangrijk dat je vloeiend kan lezen. Dyslectische kinderen hebben daar moeite mee, maar proberen toch snel te lezen. Vaak zie je dan dat ze woorden overslaan of een woord lezen dat er niet staat, maar waarvan ze verwachten dat het er staat. Ze gokken eigenlijk wat er staat. Leraren denken daardoor vaak dat kinderen niet goed kijken, maar bij dyslectische kinderen mankeert er niets aan hun ogen. Het probleem ligt eigenlijk ‘achter de ogen’. Als je in bovenstaande tekst kinderen op je school herkent en meer wilt weten over kinderen die ondanks de geboden hulp niet vooruitgaan met lezen, dan is deze cursus iets voor jou. In de cursus wordt aandacht besteed aan instrumenten die in het veld gebruikt worden om dyslexie te diagnosticeren. De cursisten onderzoeken een leerling aan de hand van beide instrumenten en zijn na afloop van de cursus in staat beide instrumenten in te zetten bij leerlingonderzoek. In de laatste bijeenkomst wordt aandacht besteed aan het omgaan met dyslectische kinderen. Let op: de diagnose kunnen vaststellen leidt niet tot het officieel mogen vaststellen van dyslexie en het afgeven van een dyslexieverklaring. Deze vaststelling is voorbehouden aan een daartoe bevoegd gezondheidspsycholoog. Na het volgen van deze cursus bestaat de mogelijkheid om de door jou verzamelde en uitgewerkte gegevens door een gezondheidspsycholoog uit het netwerk van het MOC te laten bekijken. Deze kan tegen de daarvoor geldende kosten een dyslexieverklaring afgeven. Aan te schaffen literatuur Protocol Leesproblemen en Dyslexie Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor de groepen 5 tot en met 8 Indien werkzaam in het sbo: Protocol Leesproblemen en Dyslexie in het sbo Kort, W., Schittekatte, M. en anderen, Dyslexie Screening Test

• • • •

124


Nieuw! Cursus

Digitale hulpmiddelen bij dyslexie DOEL Kennisnemen van verschillende digitale hulpmiddelen voor kinderen met dyslexie.

DOELGROEP

Voor kinderen met dyslexie zijn verschillende digitale hulpmiddelen beschikbaar. Denk bijvoorbeeld aan taal-spraaksoftware of software voor retentietraining bij spellingsproblemen. Door het inzetten van deze hulpmiddelen kunnen zij beter omgaan met de problemen waar zij tegenaan lopen. In deze cursus maak je kennis met diverse hulpmiddelen, van verschillende aanbieders. Ook is er gelegenheid deze hulpmiddelen zelf uit te proberen. Dit gebeurt in een circuitmodel. Door zelf met de hulpmiddelen aan het werk te zijn, zie je welke mogelijkheden het middel biedt en kun je een inschatting maken van de bruikbaarheid. Aan het einde van de bijeenkomst staan we stil bij toepassingsmogelijkheden voor je school.

IB’ers, RT’ers, leraren bovenbouw, ouders van kinderen met dyslexie

KOSTEN € 185,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten) PLANNING Duur: één bijeenkomst van vier uur Datum: woensdag 22 september 2010 Tijdvak: 13.30 - 17.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Froukje Hoobroeckx


125

Leerlingenzorg

Docent

Nieuw! Cursus

Leerlingmediation DOELGROEP Directeuren en leraren die het een uitdaging vinden om mediation een plaats te geven in de school en hierover willen nadenken


Leerlingenzorg

PLANNING Duur: één bijeenkomst van zes uur Data: donderdag 11 november 2010 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Docenten

DOEL Leraren ondersteunen bij het geven van verantwoordelijkheid aan leerlingen om op te treden als mediator. Mediation is een begrip in opkomst. Steeds vaker maken mensen bij conflicten hiervan gebruik. Een bemiddelaar (mediator) is een neutrale derde partij die op kan treden bij conflicten. Leerlingen kunnen ook prima optreden als mediator bij conflicten met andere leerlingen, maar dat moeten ze wel eerst leren. Ze krijgen namelijk verantwoordelijkheden toebedeeld voor de sfeer in school en klas. Ze gaan conflicten en andere problemen zelf tot een oplossing helpen brengen. Deze cursus geeft de handvatten om leerlingen te leren op te treden als mediator. Er wordt ingegaan op wat erbij komt kijken als een school leerlingen wil inzetten als mediator. Zo is het essentieel dat de leraar en de school voorbeeldgedrag laten zien. Aan de orde komen: stappen in mediatie; leraar en mediatie: de doorgaande lijn in de school; oefenen met mediatie; het trainen van leerlingen om mediator te worden; mediatie - invoeringstraject en werkwijze in de praktijk.

• • • • •

Anneke Aantjes Nettie van Trigt

126


Nieuw! Cursus

Menselijke Dynamieken DOEL Inzicht krijgen in je eigen dynamiek en die van anderen. Je krijgt een denken werkkader om leerlingen, collega’s en ouders professioneel beter te begrijpen. Door inzicht te hebben in menselijke dynamieken kijk je op een fundamentele manier naar het ontstaan van verschillen in menselijk gedrag: verschillen in communiceren, samenwerken, ontwikkelen, leren of omgaan met stress en problemen. Het gaat erom dat je het gedrag van mensen in je omgeving en jezelf nog beter leert kennen en herkennen. Je krijgt inzicht in hoe mensen op verschillende manieren leren. Die inzichten kunnen van grote betekenis zijn bij het kijken naar kinderen, het lesgeven, maar ook bij het coachen en (bege)leiden. Je ontdekt de impact die dit inzicht heeft voor allerlei facetten van het dagelijks leven in zowel werk- als privésituaties. Menselijke Dynamieken is een theorie die voortkomt uit de psychotherapie en is gebaseerd op het gedachtegoed van Sandra Segal en David Horne.

• • • • • • • • •


Directeuren, IB’ers en leraren


PLANNING Duur: één bijeenkomst van zeven uur Data: dinsdag 21 september of 16 november 2010 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

Docent Nettie van Trigt

127

Leerlingenzorg

Aan de orde komen: insteek op het onderwerp; korte wandeling met identificatieopdracht; interactieve introductie op de theorie van Menselijke Dynamieken; zelfidentificatieopdrachten; werken met de Taalgids; bouwen observatieopdracht vanuit de dynamieken; hoe doen kinderen dat?; wat betekent de ervaring met Menselijke Dynamieken voor jou als professional en persoon?; evaluatie en sluiting.

DOELGROEP

Nieuw! Cursus

Menselijke Dynamieken en passend onderwijs: Specifieke aandacht voor ieder kind DOELGROEP Leraren die werk willen maken van passend onderwijs en elk kind, met respect voor ieders unieke wijze van zijn, proberen te begrijpen en te begeleiden vanuit de kennis van Menselijke Dynamieken

Leerlingenzorg

KOSTEN € 329,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten en het boek Ieder kind verdient specifieke aandacht in opvoeding en onderwijs van Berit Bergström (ISBN 91-88298-79 5)

PLANNING Duur: één bijeenkomst van zeven uur Datum: woensdag 19 januari 2011 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Leraren helpen om passend onderwijs vorm te geven door de dynamieken van kinderen (met speciale onderwijsbehoeften) als uitgangspunt te nemen. Om passend onderwijs vorm te geven is het gebruik van communicatie en een woordkeus die aansluit bij de diverse dynamieken van de leerlingen (met speciale onderwijsbehoeften) essentieel. De menselijke dynamiek van de leraar zelf is op haar beurt weer bepalend voor de gebruikte taal en woordkeus. De match tussen de dynamiek van leraar en leerling is zeker niet vanzelfsprekend. Inzicht in deze menselijke dynamieken is een belangrijke hulpbron voor het begrijpen en begeleiden van verschillende kinderen, met respect voor ieders unieke wijze van zijn. Je krijgt in de cursus inzicht in de verschillende menselijke dynamieken van je leerlingen en van jezelf. Met als uiteindelijk doel een betere match te kunnen maken. De volgende onderdelen komen aan de orde: het gedachtegoed van Menselijke Dynamieken; principes en centrering; zelfidentificatie; de Taalgids; passend onderwijs en het hanteren van communicatie die aansluit bij de leerlingen (met speciale zorgbehoeften); de invloed van de dynamiek van de leerlingen op klassenmanagement, instructie, werkaanwijzingen, zorgarrangementen als groeps- en individuele handelingsplannen; het kijken naar kinderen.

• • • • • • •

DOCENTEN Anneke Aantjes Nettie van Trigt

128


Opleidingen Speciale Onderwijszorg primair onderwijs (deeltijd en voltijd) Master Special Educational Needs In samenwerking met Windesheim OSO biedt het Marnix Onderwijscentrum leerroutes aan in deeltijd en voltijd in de uitstroomprofielen van de Master Special Educational Needs: Onderwijs en Zorg (deeltijd en voltijd); Onderwijs en Leerproblemen: remediëren (deeltijd en voltijd); Onderwijs en Gedragsproblemen (deeltijd); Begeleiden en innoveren (deeltijd); Vrije studierichting (deeltijd); E-learning (deeltijd).

• • • • • •

Leraren die de masteropleiding Speciale Onderwijszorg met goed gevolg afronden, ontvangen het getuigschrift Master Special Educational Needs met vermelding van de gevolgde leerroute. Het getuigschrift is erkend door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het is ook mogelijk om eerdere post-hbo-getuigschriften te upgraden naar masterniveau of om een aantal leerroutes in deeltijd in één jaar of binnen twee jaar af te ronden. De leerroutes kunnen ook op locatie worden verzorgd. STUDIEBELASTING EN KOSTEN De studiebelasting van de deeltijdopleiding bedraagt 30 EC per jaar. Het voltijdtraject, dat één jaar duurt, is twee keer zo zwaar: 60 EC. De hoogte van het collegegeld, vastgesteld door het ministerie, bedraagt voor 2010/2011 € 1.495,voor een deeltijdopleiding en € 1.672,- voor een voltijdopleiding. Het is ook mogelijk om losse modules te volgen. De prijs per module bedraagt € 750,-. De kosten voor de auteursrechten voor het downloaden van readers en andere cursusmaterialen bedragen per jaar ongeveer € 45,- voor deeltijd- en € 90,- voor voltijdstudenten.


129

Leerlingenzorg

De Opleidingen Speciale Onderwijszorg zijn masteropleidingen en sluiten aan op de (bachelor) lerarenopleidingen basisonderwijs en voortgezet onderwijs of op een andere afgeronde hbo-opleiding. De opleiding is gericht op het behalen van competenties die zijn opgenomen in het rapport Bekwaam & Speciaal. In dit rapport staat een compententieprofiel voor docenten die werken in de speciale onderwijszorg. In de leerroutes richten we ons zoveel mogelijk op de professionele opleidingsbehoefte van de deelnemers. De masteropleiding is praktijkgericht en kent tegelijkertijd een stevige theoretische onderbouwing. Het doen van praktijkonderzoek is een belangrijk onderdeel van elk uitstroomprofiel. Ook wordt er gewerkt met Blackboard om het leren op afstand te ondersteunen.

Het startseminar vindt plaats op 15 september 2010 om 13.30 uur. De start van de colleges is vanaf week 38 in 2010. Het collegegeld moet vóór 1 september zijn betaald. AANMELDING EN INFORMATIE Aanmelding verloopt via Studielink. Een uitleg hierover vind je op www.oso-windesheim.nl. Op deze website vind je ook een uitgebreide beschrijving van de leerroutes. Een brochure kun je aanvragen via [email protected]. Voor meer informatie kun je contact opnemen met regiocoördinator Nettie van Trigt ([email protected]) of bezoek een van onze voorlichtingsbijeenkomsten. Deze vinden plaats op 31 maart, 10 juni en 24 augustus 2010, aanvang 19.30 uur. Voor de leerroutes van de Master Special Educational Needs kan een lerarenbeurs worden aangevraagd. BRIN-nummer: 01VU ISAT-/opleidingscode: 44103

Leerlingenzorg

Op de volgende bladzijden zijn de uitstroomprofielen en leerroutes beschreven.

130


Leerroute

Gespecialiseerd leraar zorg primair onderwijs OSO Uitstroomprofiel Onderwijs en zorg PO (deeltijd en voltijd) DOEL Het aanvullen van vakkennis of het actualiseren van handelingsbekwaamheden ten opzichte van de leerling met speciale onderwijsbehoeften en het zelfstandig en coöperatief functioneren in een multidisciplinair team. De leerroute Onderwijs en zorg sluit nauw aan bij het werk en de vragen die er leven. Centraal staan de orthopedagogische en orthodidactische competenties. In deze leerroute is het essentieel dat op een onderzoekende wijze zicht wordt gekregen op de behoeften van iedere leerling. Dit resulteert in handelingsgerichte diagnostiek, planmatig begeleiden en management van speciale onderwijszorg op groeps- en individueel niveau. Daarnaast komen ook andere competenties aan de orde: samenwerken en communicatie. Wetenschappelijke inzichten worden vertaald naar het eigen praktisch handelen en eigen ervaringen staan centraal in opdrachten, theoretische verdieping en praktijkonderzoek. Op deze wijze probeer je om passend onderwijs te realiseren voor ieder kind.

In de voltijdopleiding kent de leerroute de volgende bijzonderheden: de rode draad van de opleiding wordt gevormd door docentbegeleide bijeenkomsten (workshops, colleges, bijeenkomsten in het kader van intervisie en studieloopbaanbegeleiding). Ook worden er modulen aangeboden. Gedurende de opleiding verzamel je diverse bewijsmaterialen, waaronder een afgerond praktijkonderzoek dat gebaseerd is op een verlegenheidssituatie. Tijdens de studie leg je een portfolio aan, waarmee je jouw competenties tijdens assessments aantoont. De praktijksituatie is vertrekpunt in het onderwijs. Je bekwaamt je door te werken aan de opdrachten, de zogenaamde beroepsproducten. Die opdrachten worden op de (eigen) leerwerkplek uitgevoerd. Op de leerwerkplek ben je zelf verantwoordelijk voor jouw leerproces.

KOSTEN Zie pagina 129

PLANNING Deeltijd Duur: twee jaar Data: woensdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 14.30 - 18.30 uur Voltijd Duur: één jaar Data: woensdag en vrijdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 9.00 - 16.00 uur Praktijkdagen: maandag en dinsdag

ALGEMENE INFORMATIE Zie pagina 129

Voor voltijdstudenten is het verplicht om een (leer)werkplekcontract af te sluiten met een school. Wederzijdse verwachtingen en verplichtingen van de school en jou worden op deze wijze geformaliseerd. De werkplek moet mogelijkheden bieden om opdrachten op masterniveau uit te voeren.


Leraren die werken met kinderen in de basisschoolleeftijd. Het is niet relevant of je een beginnend of ervaren leraar bent. Het is wel van belang dat je wilt werken aan het genoemde doel.

131

Leerlingenzorg

Aan de orde komen: Het verhaal van het kind, Krachtig leren, Inclusief onderwijs, Aanvankelijk lezen en spellen, Praktijkonderzoek, Reflectie en ontwikkeling en Masterseminars. De keuzemodulen zijn: De leraar als persoon en professional of Communicatie, Voortgezet lezen en spellen of Hulp bij voortgezet realistisch reken-/wiskundeonderwijs, Begrijpend lezen en NT2 of Orthopedagogische interventies in de groep.

DOELGROEP

Leerlingenzorg

Leraren die werken in groep 3 van het primair onderwijs wordt geadviseerd kritisch te kijken naar de inhoud van de leerroutes Gespecialiseerd leraar zorg PO en Gespecialiseerd leraar zorg jonge kind (zie pagina 133), omdat beide leerroutes relevant kunnen zijn. Wat je kiest, is afhankelijk van de eigen leerwensen en de vragen vanuit de school.

132


Leerroute

Gespecialiseerd leraar zorg jonge kind (JK) OSO Uitstroomprofiel Onderwijs en zorg DOEL Het aanvullen of actualiseren van handelingsbekwaamheden ten opzichte van de leerling met speciale onderwijszorg in groep 1 en 2. Het vergroten van kennis en vaardigheden om vanuit spel naar kinderen te kijken en verschillende interventies toe te passen en zelfstandig en coöperatief in een multidisciplinair team te functioneren. In toenemende mate krijgen scholen en leraren te maken met sterk uiteenlopende zorgvragen van leerlingen in groep 1 en 2. Dit vraagt van de leraar een goed pedagogisch klimaat te kunnen bieden waarin verschillende leerlingen zich kunnen ontwikkelen in eigen tempo, interesses en mogelijkheden. Spel speelt daarin een belangrijke rol.

DOELGROEP Speciaal geschikt voor mensen die werken met jonge kinderen. Het is niet relevant of je een beginnend of ervaren leraar bent. Het is wel van belang dat je wilt werken aan het genoemde doel.

Vanuit spel geef je invulling aan je didactisch en pedagogisch handelen. De module Ontwerpen voor spelen legt hiervoor de basis. Vanuit spel leer je naar taal, sociale ontwikkelingen en de materiële omgeving van leerlingen te kijken. Observeren en interveniëren spelen hierbij een belangrijke rol. Door aan te sluiten bij de behoeften van je leerlingen creëer je passend onderwijs.

PLANNING

Aan de orde komen: Ontwerpen voor spelen, Ontwerpen: spelen met taal, Ontwerpen: kind en sociale omgeving, Ontwerpen: kind en materiële omgeving, Inclusief onderwijs, Beginnende geletterdheid bij kleuters, Reflectie en ontwikkeling, Praktijkonderzoek en Masterseminars. De keuzenmodules zijn: De leraar als persoon en professional of Communicatie.

Deeltijd Duur: twee jaar Data: woensdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 14.30 - 18.30 uur


133

Zie pagina 129


Leerlingenzorg

Leraren die werken in groep 3 van het primair onderwijs wordt geadviseerd kritisch te kijken naar de inhoud van de leerroutes Gespecialiseerd leraar zorg PO en Gespecialiseerd leraar zorg jonge kind (zie pagina 131), omdat beide leerroutes relevant kunnen zijn. Wat je kiest, is afhankelijk van de eigen leerwensen en de vragen vanuit de school.

KOSTEN

Leerroute

Gespecialiseerd leraar zorg speciaal onderwijs (SO, REC) OSO Uitstroomprofiel Onderwijs en zorg

DOELGROEP Leraren en teams uit het speciaal primair onderwijs. Je ziet de meervoudige problematiek van kinderen met handicaps en beperkingen als hulpvragen en beschouwt het omgaan hiermee als uitdaging in het werk.


Leerlingenzorg

PLANNING Deeltijd Duur: twee jaar Data: woensdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 14.30 - 18.30 uur


DOEL Leraren helpen de complexiteit van de kinderen beter te duiden en in een context te plaatsen. Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling tot een professional die problemen actief tegemoet treedt en op systematische wijze oplossingen zoekt. Zo wordt ook een belangrijke bijdrage geleverd aan de kwaliteitsverbetering van het team of de schoolorganisatie. Tijdens deze leerroute heb je een actieve rol in het eigen leerproces, omdat je zelf in hoge mate bepaalt welke vaardigheden en kennis voor jouw praktijk relevant zijn. Daarnaast is er literatuur die verdieping geeft aan de praktijk van alledag. In de leerroute is veel ruimte voor reflectie op je eigen handelen. Je werkt veelvuldig samen met studiegenoten en wordt ondersteund door een studiecoach. In deze leerroute krijg je inzicht in hoe je als leraar tegemoet kunt komen aan de specifieke ondersteuningsbehoeftes van leerlingen in het speciaal onderwijs op zowel didactisch als pedagogisch vlak. In deze leerroute leer je kijken vanuit verschillende invalshoeken. Je koppelt recente relevante orthopedagogische en orthodidactische theorieën aan je eigen handelen in de praktijk. Hierbij komt de wisselwerking tussen het gedrag van leerlingen en hun leerproces expliciet aan bod. Handelingsgericht werken (HGW) en systeemdenken staan hierbij voorop. Je onderzoekt hoe binnen een onderwijssituatie verantwoord kan worden omgegaan met leerlingen met een meervoudige problematiek. Ook leer je op een andere wijze naar communicatie kijken. Aan de orde komen: Het verhaal van het kind, Totale communicatie, Begeleiden van leerlingen met complexe problemen, Stimulerend onderwijs, Orthopedagogische interventies in de groep, Kennisconstructie en praktijkonderzoek en Supervisie en reflectie. Daarnaast maak je een keuze tussen Beginnende geletterdheid bij kleuters of Rekenhulp groep 3 t/m 6, Aanvankelijk lezen en spellen of Ontwerpen: kind en materiële omgeving. NB. Supervisie vindt plaats buiten de reguliere bijeenkomsten.

134


Leerroute

Remedial Teacher PO (deeltijd en voltijd) OSO Uitstroomprofiel Onderwijs en leerproblemen DOEL Op een professionele wijze zowel op micro- (kind), meso- (klas) als macroniveau (school) kinderen met leerproblemen kunnen ondersteunen en begeleiden.

DOELGROEP Leraren en zorgspecialisten in het primair onderwijs

Leerproblemen boeien je en maken een belangrijk deel uit van je werk. Dit kunnen (ernstige) leerproblemen zijn. Deze problemen bemoeilijken het cognitieve en/of sociaal-emotioneel functioneren van de leerlingen met wie je werkt. Zeker waar de problemen hardnekkig zijn, kan handelingsverlegenheid ontstaan.


PLANNING

VOLTIJD In de voltijdopleiding kent de leerroute de volgende bijzonderheden: de rode draad van de opleiding wordt gevormd door docentbegeleide bijeenkomsten (workshops, colleges, bijeenkomsten in het kader van intervisie en studieloopbaanbegeleiding). Ook worden er modulen aangeboden. Gedurende de opleiding verzamel je diverse bewijsmaterialen, waaronder een afgerond praktijkonderzoek dat gebaseerd is op een verlegenheidssituatie. Tijdens de studie leg je een portfolio aan, waarmee je jouw competenties tijdens assessments aantoont. De praktijksituatie is vertrekpunt in het onderwijs. Je bekwaamt je door te werken aan de opdrachten, de zogenaamde beroepsproducten. Die opdrachten worden op de (eigen) leerwerkplek uitgevoerd. Op de leerwerkplek ben je zelf verantwoordelijk voor jouw leerproces.


135

Deeltijd Duur: twee jaar Data: dinsdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 16.30 - 21.15 uur Voltijd Duur: één jaar Data: woensdag en vrijdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 9.00 - 16.00 uur Praktijkdagen: maandag en dinsdag


Leerlingenzorg

Remedial Teacher (PO) is een leerroute waarin de orthodidactische en orthopedagogische competenties, handelingsgerichte diagnostiek en planmatig begeleiden centraal staan. Wetenschappelijke inzichten worden vertaald naar het eigen praktisch handelen en eigen ervaringen staan centraal in opdrachten, theoretische verdieping en praktijkonderzoek. Je ontwikkelt een onderzoekende houding waardoor je in staat bent een krachtige en rijke leeromgeving te creëren. Je leert denken vanuit de mogelijkheden van leerlingen met leerproblemen. Daarbij werk je samen met ouders, collega’s en andere betrokkenen. Je onderzoekt daarnaast de onderwijsbehoeften van leerlingen met leerproblemen. Op basis van onderzoek in de praktijk ontwerp en realiseer je een passend en stimulerend orthodidactisch klimaat voor alle leerlingen. Je geeft vorm aan een leeromgeving die effectief is op verschillende niveaus: van individueel niveau naar groeps- en schoolniveau. Aan de orde komen: Het verhaal van het kind, Rekenhulp groep 3 t/m 6, Aanvankelijk lezen en spellen, Beginnende geletterdheid bij kleuters, Leerproblemen en beleid, Reflectie en ontwikkeling, Praktijkonderzoek en Masterseminars. De keuzemodules zijn: Hulp bij voortgezet realistisch reken-wiskundeonderwijs of Voortgezet lezen en spellen, Beginnende geletterdheid bij kleuters of Begrijpend lezen en NT2, Communicatie of De leraar als persoon en professional.

Voor voltijdstudenten is het verplicht om een (leer)werkplekcontract af te sluiten met een school. Wederzijdse verwachtingen en verplichtingen van de school en jou worden op deze wijze geformaliseerd. De werkplek moet mogelijkheden bieden om opdrachten op masterniveau uit te voeren.

Leerlingenzorg

E-LEARNING De leerroute Remedial Teacher PO wordt niet alleen op de lesplaatsen gegeven, maar ook via e-learning. Meer informatie over deze vorm van studeren vind je op pagina 146.

136


Leerroute

Taalspecialist/dyslexie PO OSO Uitstroomprofiel Onderwijs en leerproblemen DOEL Het effectiever kunnen begeleiden van kinderen met dyslexie op individueel, klassikaal en schoolniveau. Dyslectische kinderen vertonen vaak vermijdingsgedrag en angst ten aanzien van lezen en spellen. Het gaat om het bieden van hulp aan deze kinderen vanuit speciale expertise die hiervoor nodig is. In deze leerroute leer je hoe je tegemoet kunt komen aan specifieke ondersteuningsbehoeften van leerlingen met taal-, lees- en dyslexieproblemen. Tijdens de opleiding kom je in aanraking met verschillende theorieën en leer je deze theorieën aan je praktijk te koppelen. Met de inzichten die je verwerft, versterk je je didactische en pedagogische kwaliteiten en je professioneel handelen. Daarbij werk je samen met ouders, collega’s en andere betrokkenen. Je onderzoekt daarnaast de onderwijsbehoeften van leerlingen met leerproblemen. Op basis van onderzoek in de praktijk ontwerp en realiseer je een passend en stimulerend orthodidactisch klimaat voor alle leerlingen. Je geeft vorm aan een leeromgeving die effectief is op verschillende niveaus: van individueel niveau naar groeps- en schoolniveau.

E-LEARNING De leerroute Taalspecialist/dyslexie PO wordt niet alleen op de lesplaatsen gegeven, maar ook via e-learning. Meer informatie over deze vorm van studeren vind je op pagina 146.


137

Leraren in het (speciaal) basisonderwijs en REC-scholen, logopedisten, psychologen, orthopedagogen en taalkundigen in het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs


PLANNING Deeltijd Duur: twee jaar Data: woensdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 14.30 - 18.30 uur


Leerlingenzorg

Deze leerroute heeft een eigen focus en sluit nauw aan bij de praktijkvragen. Aan de orde komen: Het verhaal van het kind, Leerproblemen en beleid, Aanvankelijk lezen en spellen, Voortgezet lezen en spellen, Beginnende geletterdheid bij kleuters, Begrijpend lezen en NT2. De keuzemodules zijn: Communicatie en De leraar als persoon en professional. Daarnaast is er veel aandacht voor reflectie en ontwikkeling, praktijkonderzoek en masterseminars die het praktijkonderzoek ondersteunen. Ook deze leerroute wordt afgerond met een praktijkonderzoek.

DOELGROEP

Leerroute

Reken- en wiskundespecialist/dyscalculie OSO Uitstroomprofiel Onderwijs en leerproblemen DOELGROEP Leraren in het basisonderwijs en docenten in het voortgezet onderwijs en het BVE-veld


PLANNING

Leerlingenzorg

Deeltijd Duur: twee jaar Data: dinsdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 16.30 - 21.15 uur


DOEL Het leren kennen van de doorgaande leer- en ontwikkellijn binnen rekenen/wiskunde van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs en het BVE-veld. De leerroute leidt op tot professionals die leerlingen met rekenproblemen zowel op micro(deelnemer), meso- (klas) als macroniveau (school) kunnen ondersteunen en begeleiden. Centraal staat de competentie om kwaliteitsverbetering rond leerlingen met rekenproblemen te initiëren. Het opstellen en uitvoeren van handelingsplannen is daarbij een belangrijke vaardigheid. Het is noodzakelijk kennis te hebben van zowel het rekenen op de basisschool als van wiskunde in het voortgezet onderwijs en het BVE-veld. Je leert wat een normale reken-wiskundeontwikkeling is, zowel vanuit de didactiek als vanuit de leerling. Je krijgt inzicht in wat een stagnerende ontwikkeling is, hoe je die kunt signaleren en hoe een verantwoord hulptraject ontworpen kan worden. Je leert hoe je tegemoet kunt komen aan de specifieke ondersteuningsbehoeften van leerlingen met rekenen wiskundeproblemen. Je ontwikkelt een onderzoekende houding waardoor je in staat bent een krachtige en rijke leeromgeving voor rekenen en wiskunde te creëren. Je leert denken vanuit de mogelijkheden van leerlingen met reken-, wiskunde- en dyscalculieproblemen. Daarbij werk je samen met ouders, collega’s en andere betrokkenen. Je onderzoekt daarnaast de onderwijsbehoeften van leerlingen met problemen op het gebied van rekenen/wiskunde of dyscalculie. Op basis van onderzoek in de praktijk ontwerp en realiseer je een passend en stimulerend orthodidactisch klimaat voor alle leerlingen. Je geeft vorm aan een leeromgeving die effectief is op verschillende niveaus: van individueel niveau naar groeps- en schoolniveau. Aan de orde komen: Het verhaal van het kind, Rekenhulp groep 3 t/m 6, Ontwerpen: kind en materiële omgeving, Hulp bij voortgezet realistisch reken-wiskundeonderwijs, Leerproblemen en beleid en Rekenen/wiskunde en dyscalculie in de vakken. De keuzemodules zijn: Communicatie en De leraar als persoon en professional. Daarnaast is er veel aandacht voor reflectie en ontwikkeling. Masterseminars ondersteunen het praktijkonderzoek.

138


Leerroute

Gedrag OSO Uitstroomprofiel Onderwijs en gedragsproblemen DOEL Het verwerven van competenties waardoor het herkennen, anticiperen en hanteren van problematisch gedrag van leerlingen in het (speciaal) basisonderwijs en REC 4 mogelijk wordt. Antwoorden leren geven op thema’s als agressie, afstand-nabijheid en het ondersteunen van kinderen bij het zichzelf staande houden in de maatschappij.

DOELGROEP

Leraren in het (speciaal) basisonderwijs of in REC 4 worden geconfronteerd met leerlingen die (ernstige) gedragsproblemen vertonen. In de dagelijkse onderwijssituatie levert dat (zeer) complexe situaties op die bij uitstek een appel doen op specifieke kennis, vaardigheden en probleemoplossend vermogen. De leerroute Gedrag sluit nauw aan op het werk en de vragen daarbinnen. Aan de orde komt onder meer het verschil tussen gedragsproblemen en gedragsstoornissen. Er wordt ingegaan op stoornissen als ADHD, A.S.S. en oppositioneel-opstandig gedrag en de eigen rol van de docent daarbij. Ook is er aandacht voor de complexe wisselwerking tussen gedrags- en leerproblemen.


PLANNING NB. Supervisie vindt plaats buiten de reguliere bijeenkomsten.




139

Leerlingenzorg

Het programma van de leerroute kent de volgende elementen: Het verhaal van het kind, De leraar als persoon en professional, Orthopedagogische interventies in de groep, Communicatie, Krachtig leren, Gedrag: visie en beelden en Methodieken: (inter)nationale oriëntatie en toepassing, Supervisie jaar 1/Reflectie en ontwikkeling, Praktijkonderzoek en Masterseminars.

Leraren in het (speciaal) basisonderwijs en REC 4 die problematisch gedrag van leerlingen als hulpvraag willen zien, leraren die willen leren van anderen en van zichzelf, leraren die het een uitdaging vinden om te gaan met gedragsproblemen en die zicht willen krijgen op hun persoonlijke kerncompetenties en hun theoretisch en handelingsrepertoire willen uitbreiden

Leerroute

Autisme Spectrum Stoornissen (A.S.S.) OSO Uitstroomprofiel Onderwijs en gedragsproblemen DOELGROEP Leraren en begeleiders van kinderen/jongeren met een stoornis in het autistisch spectrum, zowel binnen het regulier als het speciaal onderwijs


PLANNING

Leerlingenzorg



DOEL Het effectiever kunnen begeleiden van kinderen met autisme spectrum stoornissen (A.S.S.) en het hebben van inzicht in de leef- en denkwereld van deze kinderen en het aanpassen van het pedagogisch en didactisch handelen hierop. Vanuit verschillende invalshoeken wordt ingegaan op de specifieke kenmerken van A.S.S. Daarbij wordt gebruikgemaakt van wetenschappelijke inzichten rondom A.S.S, ervaringen van mensen met A.S.S, hun ouders en professionals die jarenlange ervaring hebben in het werken met kinderen met A.S.S. Mede daardoor krijg je inzicht in hoe de stoornis zich bij een leerling openbaart. Verder leer je hoe je deze leerlingen kunt begeleiden en ondersteunen bij hun cognitieve en sociaalemotionele ontwikkeling. Deze leerroute heeft een eigen focus en sluit nauw aan op de praktijkvragen. Er ontstaat zicht op de competenties die nodig zijn om in de praktijk van alledag anticiperend, flexibel en professioneel om te gaan met de problematiek. Er is uiteraard ook aandacht voor de complexe interactie tussen gedrags- en leerproblemen. In deze leerroute richt je je met name op leerlingen met een (rand)normale intelligentie. Het is ook mogelijk je te verdiepen in leerlingen met A.S.S. met een verstandelijke beperking. In het programma komen aan de orde: Het verhaal van het kind, Orthopedagogische interventies in de groep, A.S.S. in beeld, Autisme: methodiek, De leraar als persoon en professional, Communicatie, Krachtig leren, Supervisie jaar 1/Reflectie en ontwikkeling, Praktijkonderzoek en Masterseminars. NB. Supervisie vindt plaats buiten de reguliere bijeenkomsten. Om lid te kunnen worden van de Internationale Beroepsvereniging van Autismespecialisten (IBvA) dienen 30 EC behaald te zijn bij een masteropleiding op het gebied van autisme.

140


Leerroute

Intern begeleider OSO Uitstroomprofiel Begeleiden en innoveren DOEL Het opleiden tot een professionele intern begeleider die een duidelijke visie heeft en deze ook kan vertalen naar beleid en de praktijk in de school. Bij het werk van de intern begeleider staan de interpersoonlijke competenties centraal die gericht zijn op het samenwerken met en het ondersteunen en begeleiden van collega’s. Na het volgen van deze leerroute beschik je over actuele inhoudelijke kennis en ben je in staat deze ter hand te nemen vanuit een onderbouwde visie. Hiervoor zijn communicatieve en coachingsvaardigheden gericht op het leren en begeleiden van collega’s essentieel. Andere belangrijke competenties liggen op het terrein van effectief opereren in de schoolorganisatie als geheel. Er is in de leerroute steeds sprake van een sterke wisselwerking tussen theorie en praktijk. Wetenschappelijke inzichten worden onderzocht, beoordeeld en vertaald naar de eigen praktijk. Waar mogelijk worden de eigen praktijkvragen en -ervaringen centraal gesteld in opdrachten, theoretische verdieping en praktijkonderzoek.

(Aspirant) intern begeleiders in het (speciaal) basisonderwijs en REC die zich verder willen professionaliseren. Studenten die nog niet als intern begeleider werkzaam zijn, dienen ervoor te zorgen dat zij gedurende hun opleiding relevante taken kunnen uitvoeren in de vorm van stageactiviteiten op de eigen of op een andere school. Het is belangrijk dat je je eigen praktijksituatie objectief en kritisch wilt analyseren.

KOSTEN NB. Supervisie vindt plaats buiten de reguliere bijeenkomsten.

Zie pagina 129

PLANNING Deeltijd Duur: twee jaar Data: dinsdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 16.30 - 21.15 uur



141

Leerlingenzorg

Het programma kent de volgende elementen: Taak en functie, Communicatie en afstemmen, Coaching, Krachtig leren, Supervisie jaar 1/Reflectie en ontwikkeling, Praktijkonderzoek en Masterseminars. De keuzemodules zijn: Oriëntatie internationaal of Human Dynamics, Schoolontwikkeling/verandermanagement of verdieping coaching, Gedrag: visie en beelden of Inclusief onderwijs.

DOELGROEP

Leerroute

School Video Interactiebegeleider OSO Uitstroomprofiel Begeleiden en innoveren DOELGROEP Intern begeleiders, ambulante begeleiders, schoolbegeleiders, zorgcoördinatoren en andere professionals die in het onderwijs een begeleidende rol vervullen

KOSTEN

DOEL Het verwerven van competenties die gericht zijn op het coachen van professionals in het onderwijs met inzet van de SVIB-methodiek. Bij School Video Interactie Begeleiding (SVIB) staat het handelen van de leraar centraal. SVIB is een begeleidingsmethode waarbij door middel van video-opnames gewerkt wordt aan de optimalisering van het pedagogisch klimaat in de klas, klassenmanagement en communicatie. Competenties van leraren en leerlingen worden zichtbaar. SVIB geeft leraren letterlijk zicht op het functioneren van de groep, de (zorg)leerlingen en op zichzelf. Met behulp van de camera is het mogelijk vragen helder te krijgen. Tijdens de analyse van de video-opname worden interactie, didactiek en klassenmanagement met elkaar in verband gebracht.

Zie pagina 129

Leerlingenzorg

PLANNING Deeltijd Duur: naar keuze één of twee jaar Data: start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: Startseminar in Utrecht: centrale organisatie vanuit Zwolle, uitvoering deels op locatie, deels op de lesplaats. Vervolgtraject op nader te bepalen tijdstip en locatie.


Aan de hand van video-opnamen die zijn gemaakt binnen je eigen schoolpraktijk, leer je beelden analyseren en deze op een activerende manier met de ander te bespreken. Hierdoor ontwikkel je analyse- en coachingsvaardigheden. Bij de bespreking van de praktijkopnamen richt je je op het waarneembaar gedrag. Daarnaast geef je aanwijzingen vanuit je visie op onderwijskundig, didactisch en pedagogisch vlak. Je leert aan te sluiten bij de vraag en de inbreng van de professional die je coacht met de videobeelden. Het is van belang dat je in de dagelijkse praktijk een coachende rol hebt of deze kunt gaan uitvoeren. Daarnaast beschik je permanent over een (digitale) videocamera en een computer/laptop met dvd-speler of dvd-recorder met afstandsbediening. De bijeenkomsten vinden wisselend plaats in een grote groep en in subgroepen met circa vijf studenten. De tweejarige leerroute SVIB kun je eventueel na een jaar afsluiten met een certificaat. Hiermee kun je lid worden van de beroepsvereniging SVIB. Het programma kent de volgende elementen: Jaar 1: V ideocoaching: dynamiek van beeld/(micro-)analyse, Videocoaching: nagesprek/begeleidings traject (lintmodule), Supervisie en reflectie en Masterseminars. Jaar 2: Inclusief onderwijs, Gedrag: visie en beelden, Human Dynamics, Reflectie en Praktijkonderzoek en Masterseminars.

142


Leerroute

Dynamisch coachen op verschillen OSO Uitstroomprofiel Begeleiden en innoveren DOEL Het verkennen van de principes van coaching en het onderzoeken en uitbouwen van de eigen coachingsvaardigheden om te komen tot het begeleiden van leraren, het team en de school als geheel en het op een inspirerende wijze coachen van anderen bij hun verdere ontwikkeling. Het uitgaan van verschillende dynamieken is daarbij doel en middel. Je leert je verplaatsen in de ander en wat het voor je handelen als coach betekent om optimaal aan te sluiten bij de wensen en behoeften van de ander.

Het programma heeft de volgende onderdelen: Human Dynamics, Communicatie en afstemmen, Coaching: kwaliteiten en verschillen en de verdieping hiervan in een vervolgmodule, Inclusief onderwijs, Gedrag: visie en beelden, Reflectie en ontwikkeling, Praktijkonderzoek en Masterseminars. De keuzemodules zijn: De leraar als persoon en professional en oriëntatie internationaal.


143

Professionals uit het (speciaal) basisonderwijs die in hun dagelijkse praktijk een (gedeeltelijk) coachende taak (willen) hebben. Dit kunnen (adjunct-) directeuren, intern begeleiders, ambulant begeleiders of andere professionals zijn die (willen) coachen binnen het onderwijs


PLANNING Deeltijd Duur: twee jaar Data: dinsdag, start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: 16.30 - 21.15 uur


Leerlingenzorg

Coaching is een uitstekend instrument om de leermogelijkheden, en daarmee de effectiviteit van anderen, te versterken. Om goed en professioneel te coachen ben je zelf het belangrijkste instrument. Daarom ben jij het middelpunt in deze leerroute. Om vanuit een heldere visie en binnen een onderwijscontext verantwoord te kunnen coachen, wordt ook aandacht besteed aan veranderprocessen binnen organisaties en de specifieke vaardigheden die deze van jou als coach vragen. Tijdens de leerroute is er steeds sprake van een sterke wisselwerking tussen theorie en praktijk. Dit vraagt van jou als coach om verschillen te herkennen, erkennen en adequaat hierop aan te sluiten. Als leidraad binnen deze opleiding wordt gebruikgemaakt van het boek Samen leven samen werken van Sandra Seagull en David Horne. Het is de leidraad binnen de modules van deze leerroute. De module Human Dynamics is de basis van deze leerroute.

DOELGROEP

Leerroute

Vrije studierichting DOELGROEP Mensen die zich niet in voldoende mate herkennen in de bestaande leerroutes of vanuit eigen interesse een persoonlijk opleidingsplan willen samenstellen


Leerlingenzorg

PLANNING Deeltijd Duur: twee jaar Data: start vanaf week 38 in 2010 Tijdvak: afhankelijk van de keuzes die worden gemaakt op dinsdag 16.30 - 21.15 uur of woensdag 14.30 - 18.30 uur

DOEL De vrije studierichting geeft je de mogelijkheid om een opleiding te volgen die zeer nauw aansluit bij je opleidingswensen en de werksituatie. De leerroute is geschikt om te volgen als je je niet in voldoende mate herkent in de bestaande leerroutes of als je vanuit eigen interesse een persoonlijk opleidingsplan wilt samenstellen. De leerroute is gericht op verdere ontwikkeling van je persoonlijke competenties, waarbij actuele onderwijsontwikkelingen in de door jou gekozen modules een belangrijk onderdeel zijn. De ruimte van de keuze is afhankelijk van het aanbod dat op de lesplaats wordt verzorgd. Aan het begin van de studie stel je, in overleg met de studiecoach, het persoonlijke opleidingsprogramma samen; net zoals in de reguliere leerroutes vormt het praktijkonderzoek in de vrije studierichting een afsluitend onderdeel van de studie. De gekozen modules moeten je in staat stellen om tijdens je studie alle competenties van een master SEN aan te tonen. De module Verhaal van het kind is bij deze leerroute verplicht, evenals Reflectie en ontwikkeling/ Supervisie/POP, Praktijkonderzoek en Masterseminars. NB. Supervisie vindt plaats buiten de reguliere bijeenkomsten.


144


Upgradeprogramma ALGEMENE INFORMATIE Zie pagina 129

DOEL De doelen van de leerroutes waarin je een masteropleiding wilt volgen. Als je eerder een voortgezet hbo-getuigschift van een van de OSO-opleidingen hebt gehaald, kun je met een aanvullend studieprogramma van 30 EC (een eenjarig programma) dit voortgezette hbo-diploma opwaarderen tot een masterdiploma (upgraden). Je schrijft je in voor de tweejarige opleiding die aansluit op je wensen. In samenspraak met de studiecoach stel je een programma vast met een studielast van 30 EC, zo’n 840 uur. Dit programma omvat praktijkonderzoek en de masterseminars, twee tot drie modules, intervisie of supervisie (afhankelijk van de leerroute). Een module kent een tijdsduur van acht weken. Tijdens een moduleperiode zijn er vier tot vijf bijeenkomsten gepland. Op basis van het advies van de studiecoach vraag je toestemming voor vrijstellingen aan de examencommissie. De verkorte module Verhaal van het kind is een verplicht onderdeel.

Leerlingenzorg


145

E-learningprogramma Remedial Teacher of Taalspecialist/dyslexie ALGEMENE INFORMATIE Zie pagina 129

De leerroutes Remedial Teacher (zie pagina 135) en Taalspecialist/dyslexie (zie pagina 137) worden niet alleen op de lesplaats Utrecht aangeboden, maar ook via e-learning. Deze e-learningtrajecten kennen hetzelfde programma en dezelfde studiebelasting als de reguliere leerroutes. Tijdens de studie communiceer je met docenten en medestudenten door gebruik te maken van digitale middelen als online discussies, digitale studentportfolio’s, gesproken PowerPoints en andere ’e-tivities’. Een belangrijke leidraad bij je studie is de set e-learningopdrachten. De inleverdagen van deze opdrachten zijn bepalend voor je studieritme en -tempo. Dit vraagt om een goede planning gedurende de week en een regelmatige werkstijl, waardoor zinvolle discussie en samenwerking met medestudenten en docenten mogelijk zijn. Dit draagt bij aan je leerproces. Deze wijze van studeren leidt bovendien tot het vormen van ‘learning communities’ waarin de groepsleden elkaar inhoudelijk en sociaal ondersteunen tijdens de studie.

Leerlingenzorg

Om een succesvolle e-learner te kunnen zijn, heb je een aantal technische voorzieningen en persoonlijke kwaliteiten nodig. We noemen ze hieronder. Technische voorzieningen: een moderne, snelle computer met Windows XP/Vista (minimaal 2 GB vrije schijfruimte); bereidheid om software of hardware-uitbreidingen aan te schaffen indien noodzakelijk; een kabel- of ADSL-verbinding met internet (snelheid minimaal 8 MB/s); een digitale videocamera (niet te verwarren met een webcam) mét bijbehorende software en kabel voor verbinding met pc.

• • • •

Persoonlijke kwaliteiten:

• goede vaardigheden met betrekking tot het gebruik van internet (denk onder meer aan het gebruik van zoekmachines);

• plezier in het gebruiken van de computer; • plezier in lezen, goede concentratievaardigheden met betrekking tot het bestuderen van vakliteratuur;

• goede schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid; • tijd en bereidheid om verspreid over de week (discussie)bijdragen te leveren en om te studeren; • vaardigheden (of goede beschikbare ondersteuning) in het werken met de digitale camera en het overzetten van filmpjes naar de pc;

• goede vaardigheden (of goede beschikbare ondersteuning thuis) met betrekking tot het installeren van software en het oplossen van computerproblemen.

146


Opleidingen Speciale Onderwijszorg voortgezet onderwijs In samenwerking met Windesheim OSO biedt het Marnix Onderwijscentrum de Master Special Educational Needs (SEN) aan. Voor het voortgezet onderwijs worden de volgende leerroutes verzorgd: Onderwijs en Zorg: gespecialiseerd leraar zorg; Onderwijs en Zorg: gespecialiseerd leraar zorg speciaal onderwijs (SO); Begeleiden en Innoveren: Dynamisch coachen op verschillen; Begeleiden en Innoveren: School Video Interactiebegeleider (SVIB).


• • • •

Leraren en andere functionarissen in het voorgezet onderwijs kunnen ook gebruikmaken van de leerroutes die aangeboden worden vanaf pagina 131.

Leerlingenzorg


147

Leerlingenzorg

148


Jonge kind

Kenniscentrum Jonge kind Op de bres voor het jonge kind! Het ‘jonge kind’ staat volop in de belangstelling. Er is een sterke beweging die er voor pleit aandacht te hebben voor het specifieke van de vroegkinderlijke ontwikkeling en opvoeding. Daarnaast is er de roep om vroege signalering en doelgericht werken met jonge kinderen. Leraren die werken met jonge kinderen ervaren soms het spanningsveld tussen kindgericht en doelgericht werken. Maar is er werkelijk spanning tussen die twee aspecten? Onze adviseurs gaan daarover graag het gesprek aan. Adviseurs van het Kenniscentrum Jonge kind begeleiden leraren en (onderbouw)teams om vanuit een gedeelde en samenhangende visie te komen tot een rijk aanbod voor jonge kinderen. Centraal staat dat leraren onderzoeken wat leeft bij kinderen. Dit is het uitgangspunt voor het creëren van een betekenisvol aanbod. Op deze wijze is doelgericht werken juist ook kindgericht werken. Onze begeleiding is maatwerk, waarbij nauw wordt aangesloten bij de eigen vragen en kenmerken van de school.

Jonge kind

In deze brochure vind je ook het grote aanbod aan cursussen op het gebied van het jonge kind. Ook bij de cursussen staat centraal, dat professionals aansluiten bij de belevingswereld van jonge kinderen. De leraar is de spil in de rijke leeromgeving waarin kinderen de wereld leren kennen via spel en via spelactiviteiten komen tot leeractiviteiten. Inspiratiebronnen zijn onder andere het gedachtegoed van Frea Janssen-Vos (basisontwikkeling), van Ferre Laevers (ervaringsgericht onderwijs) en van Reggio-Emilia. Interesse in peuters groeit! Het Kenniscentrum Jonge kind ontwikkelt ook een aanbod voor pedagogisch medewerkers die werken in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Wij zien het grote belang van de voorschoolse periode voor de ontwikkeling van kinderen. De adviseurs zetten hun expertise in om pedagogisch medewerkers door middel van advisering, begeleiding en opleiding te ondersteunen in hun werk. Het aanbod gericht op de voorschoolse periode is te vinden op de website en zal zich in de komende periode verder uitbreiden. Uiteraard is het mogelijk maatwerk te bieden. Meer informatie Voor meer informatie over mogelijke begeleiding door adviseurs van het Kenniscentrum Jonge kind kun je contact opnemen via [email protected] of via telefoonnummer 030 275 35 60.

150

M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • J o n g e k i n d • 2 0 1 0 / 2 0 11

Cursus

Ontwikkelingsmaterialen en -activiteiten in groep 1 en 2 DOEL Praktische mogelijkheden verkennen van traditionele materialen en activiteiten in groep 1 en 2 en daardoor inzicht krijgen in de opbouw van de materialen en activiteiten. In een rijke leeromgeving mogen traditionele activiteiten en materialen als vouwen, bouwen, knippen en plakken, spelen met mozaïekmaterialen en speelwerkbladen, spelen met constructiematerialen, spelen met zand en water en het hanteren van ontwikkelingsmaterialen niet ontbreken.

DOELGROEP Leraren die werken in groep 1 en 2 en weinig ervaring hebben met genoemde materialen


De cursus geeft je handvatten om met deze materialen te werken. In iedere bijeenkomst zal in overleg met de deelnemers het accent op bepaalde activiteiten en materialen worden gelegd.

PLANNING Duur: drie bijeenkomsten van drie uur Data: woensdag 12, 19 en 26 en 27 januari 2011 Tijdvakken: 14.00 - 17.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Tiny Hekkenberg

Jonge kind


151

Cursus

Spelende kleuters DOELGROEP Leraren groep 1 en 2


DOEL Het onderkennen van de waarde van spel voor de ontwikkeling van jonge kinderen en het zich verdiepen in de manier waarop spelontwikkeling bevorderd kan worden. Spel biedt ontwikkelingskansen voor de brede en specifieke ontwikkeling. Als de spelontwikkeling stagneert, betekent dit ontwikkelingsrisico. Aan bod komen: spelvormen, spelontwikkeling en spelkwaliteit, observeren van spel, spelbegeleiding, spel en ontwikkelingsrisico en praktische uitwerkingen van spel in diverse onderbouwsituaties.

PLANNING Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: dinsdag 12 april 2011 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT

Jonge kind

Edith Pijpers

152


Cursus

Passend onderwijs bij kleuters DOEL Aan het eind van de cursus kan de leraar aansluiten bij de onderwijsbehoeften van de kinderen uit de klas en handelingsgericht werken.

DOELGROEP Leraren, intern begeleiders, remedial teachers die werken met kinderen uit groep 1 en 2

Het begrip ‘passend onderwijs’ wil zeggen dat de leerkracht voor elk kind onderwijs biedt dat aansluit bij de mogelijkheden en talenten van het kind. Als kinderen in groep 1 op de basisschool komen, zijn er vaak al grote verschillen tussen de kleuters. Van leraren wordt gevraagd adequaat te reageren op de verschillen in onderwijsbehoeften van deze kinderen, zodat ze zich optimaal kunnen ontwikkelen. Dit vraagt van de leerkracht goede vaardigheden ten aanzien van observeren, signaleren en analyseren van de onderwijssituatie, om helder te krijgen welke beschermende en bedreigende factoren van invloed zijn op de ontwikkeling van kinderen. Onderdeel van handelingsgericht werken is het stellen van concrete doelen en het bepalen wat de kinderen nodig hebben aan ondersteuningsbehoeften om deze doelen te halen. De cyclus van observeren, analyseren, plannen en evalueren wordt stelselmatig doorlopen. Clusteren van leerlingen op grond van onderwijsbehoeften vraagt een flexibele en creatieve houding. In deze cursus gaan we onderzoeken hoe dat in zijn werk gaat en hoe vervolgens groepsplannen gemaakt kunnen worden. In deze cursus wordt aandacht geschonken aan: handelingsgerichte diagnostiek; beschermende en bedreigende factoren; gesprekken met kinderen; kijken naar onderwijsbehoeften; een effectieve klassenorganisatie, waardoor de leraar tijd heeft voor extra begeleiding van zorgkinderen; het opstellen en uitvoeren van groepsplannen in de klassensituatie.

• • • • •


PLANNING Duur: vier bijeenkomsten van drie uur Data: donderdag 16 en 30 september, 14 oktober en 4 november 2010 Tijdvak: 18.30-21.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENT Wil Vlam

Jonge kind

•

In deze praktische cursus staat onder andere ingebrachte casuïstiek van de deelnemers centraal.


KOSTEN

153

Cursus

Hyperactieve kleuters DOELGROEP Leraren, intern begeleiders, remedial teachers die werken met kinderen uit groep 1 en 2


PLANNING

DOEL Het kunnen herkennen van kenmerken en bijkomende problemen van hyperactieve kleuters (ADHD). Inzicht krijgen in de ondersteuningsvraag die deze kinderen door hun gedrag aan de leraar stellen en leren inspelen op de ondersteuningsbehoeften van deze groep kinderen. Sommige jonge kinderen vallen op: ze zijn anders door de gedragsproblemen die ze vertonen. Waar komen deze problemen vandaan en hoe kunnen we ermee omgaan? Na een tijdige en goede diagnose kunnen we de specifieke aanpak van deze kleuters beter vormgeven. Voor zowel leraar als kleuter heeft een dergelijke aanpak een positief effect op het gevoel van competentie. In deze cursus wordt informatie gegeven over de achtergronden en ontstaanswijze van ADHD en over leeftijdspecifieke kenmerken. Bovendien worden aanpakmogelijkheden op klassenniveau en in de samenwerking met de ouders behandeld.


DOCENT

Jonge kind

Anneke Aantjes

154


Cursus

Autisme en aanverwante stoornissen bij kleuters DOEL Het kunnen herkennen van kleuters met kenmerken van autisme en aan autisme verwante stoornissen (PDD) en inzicht krijgen in een specifieke, gestructureerde aanpak van deze kinderen. Sommige jonge kinderen vallen op: ze zijn anders door de gedragsproblemen die ze vertonen. Waar komen deze problemen vandaan en hoe kunnen we ermee omgaan? Na een tijdige en goede diagnose kunnen we de specifieke aanpak van deze kleuters beter vormgeven. Voor zowel leraar als kleuter heeft een dergelijke aanpak een positief effect op het gevoel van competentie. In deze cursus wordt informatie gegeven over de achtergronden en ontstaanswijze van autisme en over de leeftijdsspecifieke kenmerken. Wat zijn de specifieke kenmerken van deze kinderen en hoe kun je als leraar de omgeving van het kind zo vormgeven dat het kind zich veilig voelt en zich verder kan ontwikkelen?

DOELGROEP Leraren, intern begeleiders, remedial teachers die werken met kinderen uit groep 1 en 2


PLANNING Duur: één bijeenkomst van zes uur Datum: donderdag 27 januari 2011 Tijdvak: 9.30 - 15.30 uur Ook als maatwerk mogelijk.


Jonge kind


155

Cursus

‘Juf, kijk eens wat ik kan!’ Omgaan met sensomotorische ontwikkeling in de onderbouw DOELGROEP Leraren uit de onderbouw

DOEL Het verkrijgen van inzicht in de sensomotorische ontwikkeling van het jonge kind en het aanreiken van concrete mogelijkheden voor het bevorderen van de motorische ontwikkeling binnen de eigen klassensituatie.


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van vier uur Data: woensdag 30 maart en 13 april 2011 Tijdvak: 14.00 - 18.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOCENTEN

Aspecten waarmee we ons bezighouden zijn: het kijken naar het motorisch functioneren van kinderen; het bespreken van kenmerken die essentieel zijn voor een goede motorische ontwikkeling; observatielijsten gebruiken om de motoriek systematisch te observeren en te registreren; een handelingsplan maken om de motorische ontwikkeling te bevorderen; materialen voor de bevordering van de sensomotorische ontwikkeling in de onderbouw.

• • • • •

Jonge kind

Wil Vlam, in samenwerking met specialist sensomotoriek

‘Juf, kijk eens wat ik kan!’ is voor veel leraren een bekende kreet. Kinderen laten graag zien wat ze kunnen en zijn er ook trots op. Kinderen leren spelenderwijs. Door te bewegen en te spelen ontwikkelen kinderen hun zintuigen en motoriek. Bij sommige kinderen is sprake van een vertraagde of afwijkende ontwikkeling. Sommige kinderen hebben meer oefening nodig om een vaardigheid te leren dan anderen. Daarom is het van belang om nauwkeurig te kunnen vaststellen of de motorische ontwikkeling wellicht vertraagd of afwijkend verloopt.

156


Cursus

Beginnend lezen en schrijven DOEL Kinderen in contact brengen met allerlei vormen van taal en tussendoelen beginnende geletterdheid om kunnen zetten in concrete en speelse taal-, lees- en schrijfactiviteiten.

DOELGROEP

Kinderen uit de onderbouw kun je al kennis laten maken met schriftelijk taalgebruik. Het gaat er dan niet om kinderen vroegtijdig te leren lezen of schrijven, maar het doel is om hen bewust in contact te brengen met allerlei vormen van taal. In deze module staan de tussendoelen beginnende geletterdheid van het Expertisecentrum Nederlands centraal. Daarnaast is er aandacht voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben op het gebied van letterkennis en fonemisch bewustzijn. Deze bijeenkomsten maken ook onderdeel uit van de opleiding Leescoördinator, pagina 63.

Leraren die starten in een kleutergroep of meer willen weten over beginnende geletterdheid




Jonge kind


157

Nieuw! Cursus

Rijke leeromgeving, rekenen en taal in groep 1 en 2 DOELGROEP Leraren groep 1 en 2, bouwcoördinatoren onderbouw


PLANNING Duur: twee bijeenkomsten van drie uur Data: donderdag 27 januari en 17 februari 2011 Tijdvak: 16.00 - 19.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Handvatten krijgen om hoeken te ontwerpen die de ontwikkeling van rekenvaardigheden en taalvaardigheden stimuleren. Door te spelen, in interactie met anderen, verkennen jonge kinderen hoe de wereld zich tot hen verhoudt. Spelenderwijs doen ze een veelzijdigheid aan ervaringen op. In het spel leren kinderen wat er gebeurt als ze zelf de winkeljuffrouw zijn en aan de kassa staan waar de klanten hun boodschappen betalen, of zelf de klant spelen die een boodschappenlijstje heeft gemaakt. Deze leerervaringen die opgedaan zijn in voor leerlingen betekenisvolle contexten, blijken het beste te beklijven. Spel en het opdoen van taal- en rekenvaardigheden zijn daarom niet los te zien van elkaar. Door het creëren van specifieke spelactiviteiten in hoeken, gericht op taal- en rekenvaardigheden, zullen kinderen daarom op een speelse en natuurlijke wijze in aanraking komen met letters, cijfers en hoeveelheden en het naschrijven van symbolen. Daarom de uitdaging voor leraren om binnen een betekenisvol thema, rekening houdend met de onderwijsbehoeften van jonge kinderen, inhoud te geven aan hoeken die in het teken staan van de ontluikende en beginnende geletterdheid en gecijferdheid.

Docenten

Jonge kind

Froukje Hoobroeckx Wil Vlam

158


Cursus

Kleuters tellen, meten en weten! DOEL Het opdoen van ideeën en vaardigheden voor het stimuleren van een onderzoekende, probleemoplossende houding bij kleuters.

DOELGROEP

Getalbegrip en gevoel voor meten en meetkunde ontstaan al in de peuterleeftijd. In groep 1 en 2 kun je dat als leraar op allerlei manieren verbreden en verdiepen.

KOSTEN

Leraren van groep 1 en 2

Kleuters zijn nieuwsgierige en spontane onderzoekers. Spelenderwijs ontdekken ze wiskundige structuren. Tellen, meten en weten zijn voor kleuters activiteiten die vanzelfsprekend met elkaar verbonden zijn. We verkennen welke mogelijkheden je als leraar van groep 1 en 2 hebt om kleuters een uitnodigende leer- en denkomgeving te bieden.

€ 413,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten en het boek Wiskunde avonturen met jonge kinderen)

PLANNING Er worden nieuwe inzichten aangereikt op het gebied van tellen/getalbegrip, meten en meetkunde. Het boek Wiskundeavonturen met jonge kinderen is daarom onderdeel van de cursus. In drie practica oefenen we met voorbeelden uit prentenboeken, spelkisten, educatieve software en bronnenboeken van rekenmethoden. Centraal staat het versterken van de didactische vaardigheid om de leeromgeving voor kleuters te verrijken met reken-wiskundeaspecten.

Duur: drie bijeenkomsten van drie uur Data: vrijdag 11 februari, 4 en 25 maart 2011 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.


Jonge kind


159

Cursus

Muziekbelevenissen in groep 1 en 2 DOELGROEP Leraren van groep 1 en 2


PLANNING Duur: één bijeenkomst van twee uur Datum: woensdag 9 maart 2011 Tijdvak: 19.00 - 21.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Verwerven van mogelijkheden om kinderen van groep 1 en 2 bewegend muziek te laten ervaren en beleven en hun luisteren concentratievermogen te vergroten. Kleuters reageren uit zichzelf door te gaan bewegen op de ritmische prikkel die muziek geeft. Muziek is een feestje voor ze. Vrijblijvend dansen of bewegen op teksten komt in de praktijk redelijk vaak voor, maar kleuters kunnen veel meer! In deze cursus gaan we in op vragen als: wat kun je van kleuters verwachten, hoe kun je de kwaliteit van het bewegen op muziek vergroten en welke eisen kun je stellen? Maak kennis met geschikte muziek uit verschillende genres, waaraan concrete lesactiviteiten worden gekoppeld. In die activiteiten wordt niet alleen tegemoetgekomen aan de natuurlijke bewegingsbehoefte van kleuters, maar wordt ook gewerkt aan het luisteren concentratievermogen van de kinderen.

DOCENT

Jonge kind

Marjanka van Maurik

160


Nieuw! Cursus

Muziek en rekenen DOEL Verkrijgen van handvatten om muziekactiviteiten te gebruiken bij cognitieve vakken zoals rekenen/wiskunde.

DOELGROEP

Muziek is te gebruiken bij andere cognitieve vakken. Voor rekenen kun je dan denken aan muziekactiviteiten waarin het tellen, ordenen, rekenen of het omgaan met tijd een rol speelt. Kleuters willen graag herhalen en door het gebruik van liedjes, maar ook van bestaande instrumentale muziek is er een extra mogelijkheid om gevarieerd te oefenen. In deze bijeenkomsten worden praktische ideeën aangereikt, maar ook inspiratie gegeven hoe dit verder uitgebouwd kan worden.

KOSTEN

Leraren van groep 1 en 2


PLANNING Duur: één bijeenkomst van twee uur Datum: woensdag 6 oktober 2010 Tijdvak: 19.00 - 21.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.


Jonge kind


161

Nieuw! Cursus

Muziek en taal DOELGROEP Leraren van groep 1 en 2


PLANNING Duur: één bijeenkomst van twee uur Datum: woensdag 30 maart 2011 Tijdvak: 19.00 - 21.00 uur Ook als maatwerk mogelijk.

DOEL Verkrijgen van handvatten om muziekactiviteiten te gebruiken bij taalspraakontwikkeling van kleuters. De muzikale ontwikkeling en de taalontwikkeling zijn in het eerste levensjaar van kinderen nauwelijks te onderscheiden. Ook later zijn er grote overeenkomsten. De structuur in muziek (maat, ritme en melodie) kan helpen om talige aspecten veel te herhalen. Kinderen vragen daarom. Op die manier oefenen ze zelf eindeloos. Tegelijk oefenen ze ook met de taaleigen klanken. Door een bewuste keuze te maken in het lied- en spelmateriaal ontstaat de mogelijkheid op muzikale wijze aan de taalontwikkeling van kleuters bij te dragen. In deze bijeenkomst wordt concreet materiaal aangereikt.

DOCENT

Jonge kind

Marjanka van Maurik

162


Leergang

Werken met kleuters, een vak apart? DOEL Het verkrijgen van inzicht in het geven van onderwijs aan kleuters en de vaardigheden om dat te doen.

DOELGROEP

Onderwijs geven aan kleuters is zeker een vak apart. Het kind in de kleuterfase ontwikkelt zich op een geheel eigen manier. Het spel neemt hier een belangrijke plaats bij in. In het spel komen alle ontwikkelingslijnen samen. Er worden geen vakken gegeven, maar leraren moeten wel de ontwikkelingslijnen van alle ontwikkelingsgebieden goed in het hoofd hebben om een rijke omgeving te kunnen creëren en het spel te kunnen spelen. Veel belangrijke aspecten in het werken met jonge kinderen, zoals goede observatie en stimulering van kinderen in hun ontwikkeling, zijn echter niet alleen in de kleuterklas belangrijk, maar ook van toepassing in de gehele basisschool.

Leraren die zich willen verdiepen in het geven van onderwijs aan groepen 1 en 2

KOSTEN € 1.535,- (inclusief administratieen materiaalkosten)

PLANNING In deze opleiding bieden wij leraren de mogelijkheid om zich verder te bekwamen in het geven van onderwijs aan kleuters. In deze opleiding zal behalve het aanbod vanuit de opleiding veel gelegenheid zijn voor het inbrengen van de eigen praktijksituatie.

Duur: tien bijeenkomsten van vier uur Data: woensdag 15 september, 6 en 27 oktober, 17 november en 8 december 2010, 12 en 26 januari, 9 februari, 2 en 16 maart 2011 Tijdvak: 14.30 - 18.30 uur

Onderwerpen die aan bod komen, zijn: ontwikkelingen en visies rondom het onderwijs aan kleuters; in een visie vormgeven aan leerlijnen en onderwijsinhouden; ontwikkelingslijnen; de rol van de leraar; didactische vaardigheden gericht op het jonge kind; spelontwikkeling en spelmogelijkheden; rijke leeromgeving; hoekenwerk; ontwikkelingsmaterialen; observeren en registreren.

• • • • • • • • • •

Wil Vlam Tiny Hekkenberg Edith Pijpers Eefje van der Zalm

163

Jonge kind


DOCENTEN

Jonge kind

164


Onderwijs management

Het Kenniscentrum voor Onderwijsmanagement Het Kenniscentrum voor Onderwijsmanagement levert een kwalitatieve bijdrage aan de continue verbetering van de kwaliteit van onderwijsorganisaties, waarbij de focus ligt op de professionalisering van leidinggevenden en besturen van scholen. Onze begeleidingsfilosofie gaat uit van zelfsturing van mensen in organisaties. Het Kenniscentrum voor Onderwijsmanagement bestaat uit adviseurs van de Marnix Academie die zich ten doel hebben gesteld om onderwijsorganisaties in de regio te ondersteunen en te adviseren. Onze onderscheidende kenmerken zijn: adviseurs zijn generalisten met een specialisme; zeer ruime ervaring in het opleiden van leidinggevenden; gecertificeerde specialismen (o.a. coaching, supervisie, mediation); verbinding met het lectoraat Leiderschap in het onderwijs van de Academie voor Schoolmanagement Penta Nova (www.pentanova.nl); nauwe samenwerking met en betrokkenheid bij schoolleidersopleidingen (Penta Nova); toegang tot de expertise van de Lerarenopleiding basisonderwijs Marnix Academie als kennisinstituut op het gebied van het primaire proces.

• • • • • •

Onze expertisegebieden zijn: Onderzoek en innovatie Door participatie in het lectoraat Leiderschap in het Onderwijs van dr. Meta Krüger zijn we in staat in onze dienstverlening in te spelen op de behoeften en (nieuwe) ontwikkelingen in het onderwijsveld.


Advisering en begeleiding Op het gebied van advisering en begeleiding leveren we een verscheidenheid aan diensten. Belangrijke aandachtsgebieden zijn: (team)communicatie, personeelsbeleid, coaching van leidinggevenden, organisatieontwikkeling, werving en selectie van directieleden. We hebben een eigen assessmentcentre, waar zowel ontwikkelings- als beoordelingsgerichte assessments worden uitgevoerd. Voor meer informatie: zie onze website.

166

M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • O n d e r w i j s m a n a g e m e n t • 2 0 1 0 / 2 0 11

Opleiding en training Onze opleidingen en trainingen zijn gericht op professionalisering van leidinggevenden. Naast de inhoudelijke en uitvoerende betrokkenheid bij de schoolleidersopleidingen van Penta Nova, zijn er andere scholingstrajecten speciaal gericht op toekomstige en huidige leidinggevenden: Oriëntatie op management en Basiscursus schoolmanagement: voor leerkrachten met managementambities; Excellent schoolleider: voor schoolleiders met een schoolleidersdiploma; Managementontwikeltrajecten op locatie: voor leraren en middenmanagers van besturen die werk maken van hun personeelsbeleid; Dubbelspoor: voor mensen van buiten het onderwijs die een directiepositie in het basisonderwijs ambiëren. Zie onze website voor meer informatie over dit bijzondere traject.

• • • •

Meer informatie Voor meer informatie over mogelijke begeleiding van het Kenniscentrum voor Onderwijs management kun je contact opnemen via [email protected] of via telefoonnummer 030 275 35 60. Je kunt ook een bezoek brengen aan onze website: www.marnixonderwijscentrum.nl.



167

Cursus

Oriëntatie: van teamlid naar teamleider DOELGROEP Leraren in het primair onderwijs

DOEL Het verkrijgen van inzicht in wat aan een schoolleider van morgen gevraagd wordt en vervolgens kijken of dit past bij je ambities. Door middel van een assessment wordt op basis van de NSA (Nederlandse Schoolleiders Academie) startbekwaamheidseisen bepaald welke ontwikkelpunten er zijn.

KOSTEN De kosten voor deel één van het traject bedragen € 1.220,- (inclusief broodmaaltijd, administratieen materiaalkosten). De kosten voor deel twee bedragen € 2.200,- (inclusief broodmaaltijd, admini stratie- en materiaalkosten).

PLANNING


Vooropdracht in september 2010 Data dagbijeenkomsten: woensdag 15 en 29 september, 13 oktober en 3 november 2010 Gesprekken in de week van 15 t/m 19 november 2010 Tijdvak: 13.30 - 20.00 uur Assessments vinden plaats in februari 2011. De exacte data worden in overleg vastgesteld.

DOCENTEN

Leraren kunnen zich afvragen of het vak van schoolleider wat voor hen zou zijn. Zeker in het licht van toekomstige tekorten kan het interessant zijn je potentieel te verkennen. Maar hoe kom je erachter of dat werkelijk is wat je wilt en kunt? Hiervoor hebben we een traject ontwikkeld, waarin je je kunt oriënteren op de startbekwaamheden voor leidinggevenden in onderwijsorganisaties. Het traject heeft een doorlooptijd van circa drie maanden en bestaat uit twee delen. Het eerste deel (studiebelasting 65 uur) bestaat uit vier dagbijeenkomsten, reflecties, thuisopdrachten, literatuurstudie en een afrondend gesprek.

• Dag 1

Verkenning van de weg van de competente leraar (de zeven SBL-competenties) naar startbekwame leidinggevende in het onderwijs. Het verkennen van de acht ‘basisbekwaamheidseisen schoolleider’ en deze verbinden aan concrete voorbeelden in de schoolorganisatie en -ontwikkeling. Dag 2 Je gaat op zoek naar je persoonlijk leiderschap. We doen dit onder meer door verschillende stijlen van leidinggeven te bespreken en in beeld te brengen wie jij bent of wilt zijn als leidinggevende. Dag 3 Een schoolleider wordt in zijn/haar doen en laten gestuurd door beelden van de toekomst. Hoe zie jij die toekomst, welke relatie hebben visie en cultuur met elkaar? Met de opgedane informatie en kennis kijk je naar je eigen schoolorganisatie. Dag 4 Wat doe jij als je in een leidinggevende positie terecht komt? Hoe ziet jouw eerste periode van leidinggeven er volgens jou uit? We verkennen en delen de inzichten en plannen van de deelnemers. Dag 5 Het traject wordt afgesloten met een persoonlijk gesprek en een aanbeveling voor het al dan niet volgen van het tweede gedeelte. Je beslist zelf of je wilt deelnemen aan onderdeel twee. In de praktijk kan het voorkomen dat deze gesprekken over meerdere dagen worden verspreid.

• • • •

Broer Terpstra

Het tweede deel is een assessment (16 studiebelastingsuren), dat bestaat uit simulaties, reflecties en een criteriumgericht interview (CGI) met iedere kandidaat afzonderlijk. Het assessment neemt twee dagen in beslag.

168


Cursus

Coachend leidinggeven DOEL Inzicht in de relatie tussen coachen en leidinggeven en het verbeteren van eigen coachende vaardigheden. Coaching is de managementstijl van de horizontale organisatie, een organisatievorm die in het onderwijs veelvuldig voorkomt. De manager-coach is gericht op de ontwikkeling van zelfsturende groepen en individuen. Hierbij wordt het leiderschap vormgegeven door ‘sturen zonder de baas te spelen’. In het seminar wordt kennisgemaakt met de achtergronden van dit gedachtegoed en werk je aan je eigen coachende leiderschapsstijl. Onderdelen: coaching als managementstijl; verantwoordelijkheid laten nemen en bevorderen; sturingsmechanismen; de kunst van het vragen stellen; oefenen in het voeren van coachende (management)gesprekken; afspreken en aanspreken.

• • • • • •

DOELGROEP Directieleden primair onderwijs

KOSTEN € 980,- (inclusief admini stratie- en materiaalkosten en verblijfkosten, all-in, in een congrescentrum in het midden van het land)

PLANNING Duur: twee aaneengesloten dagen met overnachting Data: donderdag 11 en vrijdag 12 november 2010 Tijdvak: dag 1: 9.30 - 19.00 uur, dag 2: 9.00 - 15.30 uur

DOCENT Broer Terpstra



169

Cursus

Coöperatief vergaderen DOELGROEP Iedereen die in de school vergaderingen voorzit

KOSTEN € 358,- (inclusief lunch, administratieen materiaalkosten en het boek Coöperatief vergaderen voor professionals)

PLANNING Duur: één bijeenkomst van zeven uur Datum: dinsdag 25 januari 2011 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur

DOCENT

DOEL Vergaderingen effectiever leren maken door het bewust inzetten van coöperatieve werkvormen. Hoe zorg je ervoor dat vergaderingen momenten worden waarop het team samen leert en met elkaar praat over oplossingen en gezamenlijke problemen? Welke mogelijkheden zijn er om het samen leren en werken in een team tijdens vergaderingen toe te passen? In veel klassen worden met succes diverse coöperatieve werkvormen toegepast. Hoe kunnen deze werkvormen vertaald worden naar teamniveau en hoe kun je de verschillende vormen doelbewust inzetten? Aan bod komen diverse structuren die gebruikt kunnen worden bij coöperatieve vergaderingen, waarbij het gaat om professionele ontwikkelingen. Wat deze dag geleerd wordt, kan de dag erna direct worden toegepast. Basis voor deze praktische bijeenkomst is het gedachtegoed van dr. Spencer Kagan en de door hem ontwikkelde samenwerkingsvormen. Zijn boek Coöperatief vergaderen voor professionals, een complete aanpak voor actief vergaderen met betrokken deelnemers wordt tijdens de bijeenkomst uitgereikt.


Lisette Uiterwijk

170


Cursus

Teamcoaching DOEL Coachend omgaan met dynamische groepsprocessen.

DOELGROEP

Het resultaat dat een groep kan bereiken, hangt voor een belangrijk deel af van de mate waarin de leden van de groep in staat zijn met elkaar samen te werken. De kwaliteit van de interactie in een groep is daarbij een bepalende factor. Vaardige teamcoaches maken de interactiepatronen zichtbaar en bespreekbaar en helpen de groep zo de onderlinge interactie te verbeteren en daarmee tot een beter resultaat te komen. Op deze tweedaagse teamcoaching leer je deze patronen ontdekken en passende interventies te plegen. Je werkt daarbij tevens aan je (team)coachende vaardigheden. Onderdelen in de tweedaagse zijn: leiderschapsstijl en de invloed daarvan op de groepsdynamiek; interactiepatronen in kaart brengen; de roos van Leary; oefeningen in (team)coachende gesprekken; fasen in teamontwikkeling.

• • • • •

Directieleden primair onderwijs

KOSTEN € 980,- (inclusief administratieen materiaalkosten en de verblijfskosten in een congrescentrum in het midden van het land)

PLANNING Duur: twee aaneengesloten dagen met overnachting Data: donderdag 17 en vrijdag 18 maart 2011 Tijdvak: dag 1: 9.30 - 19.00 uur, dag 2: 9.00 - 15.30 uur

DOCENTEN Lisette Uiterwijk Broer Terpstra



171

Leergang

Op weg naar excellent schoolleiderschap DOELGROEP Ervaren schoolleiders die op de hoogte willen blijven van de nieuwste ontwikkelingen en op weg willen naar excellent schoolleiderschap

KOSTEN € 2.963,- (inclusief lunches, administratieen materiaal kosten en kosten voor acteur)

PLANNING


Duur: negen bijeenkomsten van zesenhalf uur en één coachingsgesprek van een uur. Data: dinsdag 14 september, 12 oktober, 9 november en 7 december 2010, 11 januari, 8 februari, 1 maart en 5 april, 17 mei en 7 juni 2011 Tijdvak: 9.30 - 16.00 uur, op 9 november 2010 één uur (later in te plannen)

Je bent een schoolleider die zichzelf wil blijven professionaliseren, je wilt kritisch kijken naar jouw eigen functioneren en op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen. Je leert graag met en van andere schoolleiders en wilt een geïntegreerd leertraject volgen met een vaste groep mensen. De leergang Op weg naar excellent schoolleiderschap biedt concrete handvatten om veranderingen in de school op effectieve wijze aan te pakken en te werken aan een goed samenwerkend, resultaatgericht team. Daarnaast biedt deze persoonlijke groei door te werken aan eigen vaardigheden, het opdoen van kennis en het kritisch durven kijken naar jezelf. Het eerste deel van de leergang is gericht op de persoon. Hierin wordt gekeken naar persoonlijke drijfveren en leervragen. Deel twee is gericht op leiderschap en groepsdynamiek. Hoe coach ik mijn team tijdens veranderingsprocessen en hoe ga ik om met groepsdynamieken? Het derde en laatste deel is gericht op de virtuele en fysieke omgeving van de schoolleider. Hoe ga ik om met agressief gedrag van ouders en waar staat de school in dit digitale tijdperk? De looptijd van de leergang is een jaar, waarbij de groep gemiddeld eens per maand bij elkaar komt. Tijdens deze leergang wordt het boek Aan de slag met teamcoaching van Marijke Lingsma uitgereikt. PERSOONLIJK Dag 1 – De bezieling van de schoolleider Docent: Bas van den Berg We leven in een maatschappij van overvloed en instant-bevrediging. We hebben de vrijheid om voortdurend te kiezen wat we willen. Toch voelen we ons soms leeg en ontevreden temidden van al die mogelijkheden. We zoeken naar meer diepgang in het leven, ook in het werk. Wie bezield door het leven wil gaan, begint met stilstaan en met aandacht geven aan wat hem of haar beweegt. Naast kennismaking met elkaar is het doel van deze dag het ontdekken van je eigen drijfveren en inspiratiebronnen. Door deze expliciet te benoemen, kun je ze bewuster inzetten in je professioneel handelen. Je leert nog concreter zien waar jij je energie en je kracht vandaan haalt én hoe je dit kunt doorgeven aan anderen.

172


DOCENTEN

Dag 2 en 3 – Coachen met paarden Docent en paardencoach: Lisette Uiterwijk Een paard weet in een fractie van een seconde of je je positie snel opgeeft, of je wel zin hebt in leidinggeven, of je ook een zachtere kant durft te tonen en of je de controle durft los te laten. Coachen met paarden is een van de meest directe manieren van coachen en leidt in korte tijd naar de essentie van iemands vraag. Veel leidinggevenden zijn zich slechts beperkt bewust van hun stijl van samenwerken en leidinggeven en hun patronen in communicatie en lichaamstaal. Een groter inzicht in deze stijl en onbewuste patronen geeft een krachtige impuls voor persoonlijke ontwikkeling en betere samenwerking. Paarden geven eerlijke feedback, zonder er doekjes om te winden of sociaal wenselijk te willen zijn.

Bas van den Berg Rob van den Dool-Wamelink Peter van de Moosdijk Rikus Renting Broer Terpstra Lisette Uiterwijk (tevens studiecoach)

Op dag 2 wordt concreet met paarden gewerkt, op dag 3 vindt een nagesprek plaats (individueel of in een kleine groep). LEIDERSCHAP EN GROEPSDYNAMIEK Dag 4 en 5 – Teamcoaching Docent: Rikus Renting Op deze dagen staat centraal: de schoolleider en het team in beweging. Er worden een aantal instrumenten aangereikt waarmee je kunt leren om je eigen team scherper waar te nemen. De nadruk ligt op het werken met teams in verschillende ontwikkelingsfasen. Ook de interactieprocessen komen aan bod. Omdat de stijl van leidinggeven belangrijk is bij teamvorming besteden we ruim aandacht aan de verschillende rollen van de schoolleider.


173


Tijdens de tweede dag komen we terug op ervaringen die je sinds de eerste bijeenkomst over teamcoaching hebt opgedaan. Je oefent opnieuw verschillende situaties. Veel aandacht gaat uit naar de interventies die je als schoolleider toepast. Het uiteindelijke doel is te zorgen voor een effectief en goed samenwerkend team.

Dag 6 en 7 – Leidinggeven aan verandering Docent: Broer Terpstra Op dag 6 en 7 gaan we in op het leidinggeven aan verandering in de school. Om welke veranderingen gaat het op school eigenlijk? Welke dilemma’s kom ik als leidinggevende tegen? Hoe geef ik sturing aan het veranderingsproces en welke methodieken kan ik gebruiken om meer draagvlak te creëren? Tijdens de tweede dag van dit thema ga je aan de slag met een verandertraject uit je eigen situatie. Je gebruikt daarbij de theoretische inzichten die je op de eerste dag zijn aangereikt. Je leert om samenhang te creëren tussen veranderstijl en veranderinterventies. DE VIRTUELE EN FYSIEKE OMGEVING VAN DE SCHOOLLEIDER Dag 8 – Omgaan met screenagers Docenten: Rob van den Dool-Wamelink en Peter van de Moosdijk Volgens het Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen & Verslaving (IVO) is ongeveer één op de 25 kinderen in de leeftijd van 13 tot 15 jaar internetverslaafd. De Rutgers Nisso Groep geeft aan dat zestig procent van de meisjes tussen 12 en 18 jaar die actief zijn op internet het afgelopen jaar online gevraagd is om kleding uit te trekken of ‘iets seksueels te doen voor de webcam’. Kinderen horen met problemen en vragen over hun dagelijkse leven bij hun professionele opvoeders terecht te kunnen. Het is daarom noodzakelijk op de hoogte te zijn hoe internet op school leuker en veiliger gemaakt kan worden voor leerlingen.


Van de leerlingen uit groep 6 tot en met 8 is 98 procent actief op internet. Dan is het belangrijk om een gezamenlijk gedragen visie op het gebruik van internet te creëren. Installeer je een filter of leer je leerlingen omgaan met de riskante kant van internet? Een filter kan ervoor zorgen dat je het onderwerp ‘verkeersexamen’ niet kunt vinden omdat er het woord ‘sex’ in staat, bijvoorbeeld. Hoe gaat de school om met foto’s van leerlingen op de website? Hoe ga je om met msn, chatten en cyberpesten? Wat betekenen al die afkortingen eigenlijk? Kortom, hoe ga je als school en dus ook als schoolleider om met multimedia?

174


Dag 9 en 10 – Effectief communiceren Docent: Lisette Uiterwijk Bereiken wat je wilt, is het thema van dag 9. Effectiever en doelgerichter communiceren wordt gerealiseerd door gebruik te maken van het interactiemodel ‘De Roos van Leary’. Welk gedrag roep ik bij anderen op? Wat is het effect van wat ik doe en zeg op wat anderen doen en zeggen? Tijdens communicatieprocessen wordt bewust een bepaalde insteek genomen, waardoor situaties beter beheersbaar worden. Op dag 10 staat het omgaan met agressief gedrag van ouders centraal. Met behulp van een acteur worden levensechte lastige situaties uitgespeeld en geoefend. Deze dag gaan we in op: Hoe stel ik grenzen bij ouders die agressief de school in komen? Agressiereducerende technieken bieden een hulpmiddel in dit soort situaties: meeveren en terugbuigen, grenzen stellen, agressie in een vroegtijdig stadium herkennen en preventief handelen komen aan bod. Het doel van deze dag is: het herkennen van verschillende soorten agressie en hier vervolgens adequaat op reageren.



175

Assessment

Assessments voor leidinggevenden in het onderwijs DOELGROEP Directieleden en leraren met een leidinggevende ambitie in het onderwijs

KOSTEN Ontwikkelingsgericht assessment € 2.200,- (inclusief lunch, administratieen materiaalkosten, exclusief 19 % BTW).

Beoordelingsgericht assessment Op basis van een offerte

DOEL Het verkrijgen van inzicht in aanwezige competenties voor leidinggeven in het onderwijs en mogelijke ontwikkelpunten door middel van een ontwikkelingsgericht of beoordelingsgericht assessment. Het assessment is een onderzoek dat inzicht geeft in de competenties waarover de kandidaat beschikt en welke competenties (verder) ontwikkeld kunnen worden. De acht bekwaamheidseisen van de NSA voor leidinggevenden in het primair onderwijs zijn hierbij het uitgangspunt. Op basis van een intakegesprek wordt op specifieke school- of persoonsgebonden vragen en competenties ingezoomd. Het assessment resulteert in een gedegen rapport, waarin een concreet advies wordt uitgebracht ten aanzien van de ontwikkelpunten van de kandidaat. Dit rapport wordt in een persoonlijk nagesprek uitgereikt en toegelicht. De objectiviteit van het assessment wordt gewaarborgd door steeds te werken met twee assessoren en door iedere competentie in ten minste drie situaties te meten.

PLANNING In overleg

COÖRDINATOR Lisette Uiterwijk

Ontwikkelingsgericht of beoordelingsgericht? Het ontwikkelingsgerichte assessment kan worden gebruikt als start of onderdeel van het verplichte bekwaamheidsdossier. Hierdoor wordt professionalisering op maat mogelijk. Tevens kan het gebruikt worden bij de voortgangs- en beoordelingsgesprekken.


Het beoordelingsgerichte assessment is een onderzoek dat inzicht geeft in de mate van geschiktheid van een kandidaat voor een managementfunctie.

176


Het ontwikkelingsgerichte assessment bestaat uit de volgende onderdelen:

• Dag 1 – intake, duur één uur:

– De intake bestaat uit een uitgebreid persoonlijk gesprek en het maken van diverse opdrachten.

• Dag 2 – assessment, duur vijfenhalf uur:

– diverse op de praktijk gebaseerde simulaties (rollenspelen met behulp van acteurs); – reflectieve opdracht; – criteriumgericht interview (systematisch interview met op competenties gebaseerde vragen).

In het beoordelingsgerichte assessment kan dit onderdeel aangevuld worden met: – postbak (een test om te achterhalen of snel en adequaat hoofd- van bijzaken worden onderscheiden en hoe orde in chaos wordt aangebracht); – presentatie; – persoonlijkheidstest.

• Dag 3 – afronding, duur 2,5 uur:

– doornemen van het assessmentrapport; – ontwikkelingsgericht nagesprek met een van de assessoren; – eindgesprek met maatwerk-‘adviezen’ voor een meerjarig persoonlijk professioneel ontwikkelingsplan.

Het ontwikkelingsgerichte assessment kan ook worden toegepast als start of onderdeel van ontwikkelingsgericht personeelsbeleid: professionalisering op maat.



177

Nieuw! Cursus

Basistraining assessorvaardigheden DOELGROEP Schoolleiders, bovenschools managers.

KOSTEN € 1.075,- (inclusief lunches, administratieen materiaalkosten)

PLANNING Duur: drie bijeenkomsten van zeven uur Data: woensdag 22 september, donderdag 14 oktober en woensdag 8 december 2010 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur

DOCENTEN Lisette Uiterwijk Mieke Brants

DOEL Het eigen maken van assessorcompetenties. Kennisnemen van en ervaring opdoen met assessmentprocedures. Iedere schoolleider heeft te maken met het beoordelen en vaststellen van competenties van (potentiële) leraren, zoals bij klassenobservaties, POP- en beoordelingsgesprekken en ook sollicitatiegesprekken. Assessorvaardigheden kunnen hierbij ondersteunend zijn. Assessoren moeten immers objectief en onafhankelijk competenties kunnen beoordelen en tegelijkertijd een zodanige vertrouwensbasis weten op te bouwen met kandidaten dat zij zich laten verleiden een compleet beeld van zichzelf te laten zien. Alleen dan kunnen alle competenties ook echt gemeten worden. Een goede assessor meet competentie, maar is gericht op potentie. Tijdens de training ontdek je over welke assessorcompetenties je zelf al beschikt en werk je aan verdere ontwikkeling van deze competenties. Het gaat bijvoorbeeld om objectieve observatie, interviewtechnieken, relateren aan vereiste competenties, samenwerken, rapporteren, feedback geven, et cetera. Je doet ervaring op met assessmentprocedures en de daarbij toegepaste instrumenten. Opmerking: Indien je deze basistraining assessorvaardigheden gevolgd hebt, kun je ook benaderd worden met de vraag om assessor te zijn bij opleidingen.


178


Opleiding

Master Educational Leadership (MEL) Voorheen opleiding directeur primair onderwijs Octaaf Basisscholen worden steeds grotere en dus complexere organisaties. De taak van directeuren in deze scholen wordt daardoor ook ingewikkelder en zwaarder. Van het schoolmanagement wordt dus veel verwacht! Verdere professionalisering van het management is essentieel voor het goed functioneren van scholen in de toekomst. Ook vanuit de overheid is al meermalen de wens geuit om het management in de scholen voor primair en voortgezet onderwijs te versterken. De Master Educational Leadership is een hbo-master van 60 european credits (EC) voor het management van het primair en het voortgezet onderwijs. Afgestudeerden aan de MEL mogen de titel Master of Education voeren.

DOELGROEP Schoolleiders/managers, zowel uit het primair onderwijs als uit het voortgezet onderwijs, die aan de toe latingscriteria voldoen. Zie voor meer informatie www.pentanova.nl

KOSTEN Deze nieuw ontwikkelde tweejarige masteropleiding is eind januari 2010 ter accreditatie aangeboden aan de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO).

Opleiding: € 6.500,- per jaar Boeken: € 500,- per jaar

UITGANGSPUNTEN De Master Educational Leadership richt zich met name op het onderzoeksmatig leidinggeven aan het onderwijsproces. In de opleiding nemen theorie- en praktijkonderzoek een belangrijke plaats in. Onderzoek is immers een belangrijk middel om veranderingen in het onderwijsproces te realiseren en zo opbrengstgericht onderwijs te realiseren.

PLANNING Duur: 24 maanden Start: september 2010 Studiedag: donderdag Studiebelasting 30 EC ( 840 uur) per jaar

WERKWIJZE Penta Nova werkt competentiegericht. De opleiding doet een beroep op zelfstandig en collegiaal leren. Deelnemers zijn de eigenaar van hun eigen leerproces. Daarmee biedt Penta Nova professionals in het onderwijs een uitdagend en praktijkgericht programma. Het masterprogramma richt zich op integraal, onderwijskundig en transformatief leiderschap in de praktijk. VOORWAARDEN VOOR TOELATING ten minste een afgeronde hbo-opleiding; al enkele jaren een aantoonbare leidinggevende positie in een schoolorganisatie; het beheersen van competenties van leidinggevende in het onderwijs op basisniveau; het onderschrijven van het opleidingsconcept van de MEL.

• • • •

In de opleiding zullen lectoren, vakexperts en docenten worden ingezet vanuit de verschillende hogescholen die partici peren in Penta Nova.

LOCATIES

INFORMATIE EN INSCHRIJVEN www.pentanova.nl, e-mail: [email protected]

179

De lesplaatsen zijn: Den Haag/Rotterdam, Amsterdam/Haarlem/ Alkmaar, Gouda, Utrecht, Ede en Zwolle. Voor besturen is het mogelijk om een traject op locatie te arrangeren.


Na aanmelding zal via een intakeprocedure vastgesteld worden of je definitief toegelaten wordt. Deelnemers die de opleiding Basisbekwaamheden en Directeur PO bij Octaaf volgden, kunnen door middel van elders verworven competenties (EVC) instromen in de MEL.


DOCENTEN

Opleiding

Opleiding Directeur Primair Onderwijs DOELGROEP Leidinggevenden in het primair onderwijs met een diploma Basisvaardigheden Onderwijsmanagement of een vergelijkbaar diploma of certificaat


KOSTEN € 4.950,- (exclusief boeken en verblijfskosten) Het inschrijfgeld bedraagt € 125,-.

DOEL De opleiding richt zich op de ontwikkeling van de persoon van de schoolleider met als focus onderwijskundig leiderschap. Concreet betekent het dat je na afronding in staat moet zijn om: op een onderzoeksmatige wijze de lespraktijk en leerlingresultaten te analyseren en de schoolorganisatie planmatig te verbeteren; kennis van verandermanagement en systeemdenken toe te passen in het kader van de vraagstukken en problemen die spelen in de gegeven onderwijscontext; een beleidscyclus in teamverband uit te voeren die gebaseerd is op onderzoek, visie en het realiseren van concrete doelen; een verbetering van het onderwijs te verbinden aan kwaliteitszorg en kwaliteitsontwikkeling; de kennis van teamleren toe te passen met als doel het team te ontwikkelen tot een lerende gemeenschap; planmatig te reflecteren op de eigen persoon en het onderwijskundig leiderschap.

• • • • • •

Opbouw van het studieprogramma De opleiding bestaat uit zestien lesdagen die in groepsverband worden gevolgd. Je komt aan het begin van de opleiding in een portfoliogroep met ongeveer vier collega’s. Deze groep komt een aantal keren met en een aantal keren zonder portfoliobegeleider bij elkaar om de voortgang van het portfolio te bespreken. In deze groepen vindt ook periodiek intervisie op de eigen studievoortgang en werksituatie plaats.

Deze opleiding voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de lerarenbeurs. BRIN-code: 10IZ Er is geen opleidingscode. Vermelding van de opleidingsnaam volstaat.

•

PLANNING

•

Duur: twaalf maanden (de totale studiebelasting bedraagt 18 EC) Data: eenmaal in de twee weken (bij benadering) Daarnaast is er een seminar dat op twee aaneengesloten dagen plaatsvindt. Studiedag: dinsdag / donderdag (afhankelijk van lesplaats) Start: september 2010

De opleiding is gebouwd rondom de volgende thema’s: verkenning van het persoonlijke en onderwijskundig leiderschap: intake, startdag en tweedaags seminar (vier dagen); organisatieontwikkeling vanuit de invalshoeken: kwaliteitszorg, organisatiedynamieken groepsdynamiek (vier dagen); oriëntatie op werkplekcyclus en leidinggeven aan veranderingen (drie dagen); professionele ontwikkeling en maatschappelijke context van de school (twee dagen) bedrijfsvoering (één dag); duurzaam veranderen en duurzaam leiderschap (twee dagen).

• • • •

180


In zeven portfoliodossiers wordt gewerkt aan reflectie op persoonlijk en onderwijskundig leiderschap en tegelijkertijd aan de invoering van een schoolontwikkelingsproject en de ontwikkeling van de eigen praktijk (werkplekleren). De portfoliostructuur loopt parallel aan de cursusdagen; daarnaast is er begeleiding op vaste momenten en zorgt iedere portfoliogroep voor eigen uitwisseling via overleg en intervisie. Aan de hand van drie ‘meestermomenten’ worden tussentijds kernonderdelen van het portfolio gepresenteerd, die afgerond worden met een eindpresentatie.

DOCENTEN

De opleiding wordt afgesloten met het diploma Directeur Primair Onderwijs. Dit diploma geeft in combinatie met een leidinggevende functie (of takenpakket) de mogelijkheid om door middel van een master upgradeprogramma in te stromen in het tweede jaar van de Master Educational Leadership (MEL), pagina 179.

LOCATIES

In de opleiding zullen vakexperts en docenten worden ingezet vanuit de verschillende hogescholen die in Penta Nova participeren.

INFORMATIE EN INSCHRIJVEN www.pentanova.nl

De opleiding wordt landelijk aangeboden op de volgende lesplaatsen: Den Haag/ Rotterdam, Amsterdam/ Haarlem/Alkmaar, Gouda, Utrecht, Ede en Zwolle. Daarnaast is het voor besturen mogelijk om een traject op locatie te arrangeren.



181

Opleiding

Opleiding Basisvaardigheden onderwijsmanagement DOELGROEP Leidinggevenden in het onderwijs, maar ook leraren die binnen enkele jaren een leidinggevende functie willen vervullen. Bij twijfel over toelaatbaarheid, kun je ons daar uiteraard over bellen.

KOSTEN € 6.250,- (exclusief boeken) Het inschrijfgeld bedraagt € 125,-. De kosten zijn inclusief het assessment. Deze opleiding voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de lerarenbeurs. BRIN-code: 10IZ Er is geen opleidingscode. Vermelding van de opleidingsnaam volstaat.


PLANNING Duur: dertien maanden (de totale studiebelasting bedraagt 18 EC) Data: Eenmaal in de twee weken (bij benadering) Daarnaast is er een seminar dat op twee aaneengesloten dagen plaatsvindt. Studiedag: dinsdag/donderdag (afhankelijk van lesplaats) Start: september 2010

DOEL Je hebt al een leidinggevende functie in de school of je ambieert een dergelijke functie. Deze opleiding biedt de (aanstaande) leidinggevende de mogelijkheid leidinggevende competenties te ontwikkelen. De opleiding doet een beroep op de vaardigheid ‘zelfstandig en collegiaal leren’. Jij bent de eigenaar van jouw eigen leerproces. In het portfolio dat je samenstelt, breng je theorie, praktijk en reflectie samen. Het portfolio heeft tot doel jou inzicht te geven in je eigen sterke kanten en in de onderdelen die je gedurende de opleiding, en daarna, verder wilt ontwikkelen. Centraal daarbij staat de reflectie op je eigen ontwikkeling. Na de startbijeenkomst voert een docent/begeleider van Penta Nova een criteriumgericht interview (CGI) met je. Het verslag dat je hiervan krijgt, vormt mede een basis voor jouw persoonlijk en professioneel ontwikkelingsplan. De opleiding richt zich op de acht bekwaamheidseisen voor werkzaamheden van leidinggevenden in het primair onderwijs, geformuleerd door de NSA (Nationale Schoolleiders Academie). Om bekwaam te zijn, dient ‘persoonlijke effectiviteit’ ontwikkeld te worden. Dit omvat de volgende vier domeinen: competent in zelfsturing; intrapersoonlijk competent; competent in het aansturen van professionals; interpersoonlijk competent.

• • • •

De opleiding Basisvaardigheden onderwijsmanagement legt de nadruk op deze eerste vier domeinen. Naast persoonlijke effectiviteit is voor de bekwaamheid voor werkzaamheden van leidinggevende aard ook ‘organisatie-effectiviteit’ van belang. Dit omvat de volgende vier domeinen: competent in het ontwikkelen, aansturen en het begeleiden van het primaire proces; competent in organisatieontwikkeling; competent in organisatiebeleid en -beheer; competent in onderwijsondernemerschap.

• • • •

182


Ook deze domeinen komen aan de orde tijdens de opleiding, zij het in iets mindere mate dan de eerste vier. De acht domeinen vertonen een sterke onderlinge samenhang en zijn allen nodig voor een goede uitoefening van het beroep schoolleider. Je bent zelf het belangrijkste uitgangspunt in de opleiding. Concreet wordt daaraan gewerkt in het persoonlijke ontwikkelingsplan (POP). In het POP komen de volgende drie aspecten aan bod: kennis: feiten en begrip, cognitief en metacognitief; vaardigheden: reproductief en productief; attitude: interpersoonlijk en intrapersoonlijk.

• • •

In de bijeenkomsten wordt kennis overgedragen en worden vaardigheden en attitude geoefend. Aan de deelnemers wordt gevraagd om in reflectieverslagen op metacognitief niveau over het geleerde en het gedane na te denken. Vaardigheden en attitude worden in de bijbehorende praktijkopdrachten verder ontwikkeld. In het portfolio staat de metacognitie centraal. De student bestudeert nogmaals een selectie uit de gemaakte verslagen en legt de leerervaringen naast het persoonlijk ontwikkelingsplan. Deze reflectie op het reeds gemaakte werk levert bouwstenen op voor het portfolio.

DOCENTEN In de opleiding zullen vakexperts en docenten worden ingezet vanuit de verschillende hogescholen die in Penta Nova participeren.

LOCATIES De opleiding wordt over geheel Nederland aangeboden op de volgende lesplaatsen: Den Haag/ Rotterdam, Amsterdam/ Haarlem/Alkmaar, Gouda, Utrecht, Ede en Zwolle. Daarnaast is het voor besturen mogelijk om een traject op locatie te arrangeren.

Ongeveer halverwege de opleiding neem je deel aan een ontwikkelassessment. Je krijgt hierop feedback door middel van een schriftelijk verslag en een gesprek. De opleiding wordt afgesloten met het diploma Basisvaardigheden onderwijsmanagement. Dit diploma geeft in combinatie met een leidinggevende functie (of takenpakket) de mogelijkheid om in te stromen in de Master Educational Leadership (MEL), pagina 179. INFORMATIE EN INSCHRIJVEN www.pentanova.nl



183

Opleiding

Basisschooldirecteur worden? Dubbelspoor: een zij-instroomtraject DOELGROEP Leidinggevenden met minimaal een hbo-opleiding die van buiten het primair onderwijs komen en die de functie van schoolleider in het primair onderwijs ambiëren als nieuwe stap in hun carrière

KOSTEN € 13.000,- (inclusief assessment, opleiding bevoegd leraar – via de deeltijdopleiding Leraar basisonderwijs –, opleiding Directeur primair onderwijs en accommodatieen verblijfskosten, exclusief studieboeken deeltijdopleiding Leraar basisonderwijs, circa € 1.000,-

PLANNING Duur: circa drie jaar

PROJECTLEIDER Broer Terpstra

DOEL Het verwerven van de noodzakelijke competenties van erkend schoolleider door het behalen van een diploma Directeur primair onderwijs (DPO) én een bevoegdheid Leraar basisonderwijs voor personen die van buiten het onderwijs komen. De arbeidsmarkt vertoont een stijgende vraag naar gekwalificeerde schoolleiders door de vergrijzing van de beroepsgroep. Het aanbod vanuit het onderwijsveld zelf blijft achter bij de vraag. Anticiperend op dat gegeven zijn er mogelijkheden gecreëerd om via ‘zij-instroom’ in de groeiende behoefte aan schoolleiders te voorzien. Dubbelspoor is een opleidingstraject voor mensen die van buiten het onderwijs als gediplomeerd schoolleider én bevoegd leraar in het beroep willen instromen. Het biedt de mogelijkheid om zowel de onderwijsbevoegdheid als het diploma DPO te behalen. Op basis van het diploma DPO kan door middel van elders verworven competenties (EVC) ingestroomd worden in de Master Educational Leadership (Penta Nova). Dubbelspoor gaat uit van de door jou reeds opgedane ervaring en verworven competenties en neemt aantoonbare competenties als uitgangspunt voor de inrichting van het opleidingstraject. Dubbelspoor is maatwerk, toegesneden op jouw specifieke situatie. Elders verworven competenties worden met name verwacht op het domein Management. Voorwaarden voor deelname aan het opleidingstraject zijn: je hebt een afgeronde hbo- of universitaire (bachelor) opleiding; je hebt voldoende en relevante managementervaring; je hebt voldoende studiemogelijkheden (studeren/stages).

• • •

Dubbelspoor is een competentie- en praktijkgerichte opleiding die uitgevoerd wordt in samenwerking met de Academie voor Schoolmanagement, Penta Nova en de deeltijdopleiding Leraar basisonderwijs van de Marnix Academie.


De studiebelasting hangt af van de uitkomsten van het assessment dat voorafgaand aan de start van het traject wordt uitgevoerd.

184


Cursus

Het coachen van leraren DOEL Het verkrijgen van kennis en vaardigheden op het gebied van het coachen van collega’s.

DOELGROEP

Coaching is een begeleidingsactiviteit, gericht op leren in de organisatie. Hiermee wordt de kwaliteit van de taakuitvoering van de leraar in het primair onderwijs op een hoger niveau gebracht. Coaching is een actieve manier om collega’s uit te nodigen het beste in te zetten voor hun werk: hun potentiële kwaliteiten aan te boren. Coachen is: ondersteuning van het leren van de ander met als doel nieuw professioneel gedrag te verwerven.

Intern begeleiders, directieleden en andere teamleden die tot taak hebben (nieuwe) collega’s te coachen

KOSTEN € 646,- (inclusief lunch op 18 november 2010, administratieen materiaalkosten)

In deze cursus komen onder andere aan bod: achtergronden en facetten van coaching; voorwaarden voor succesvol coachen; vragen stellen; coachen en leerstijlen; het uitzetten van een coachingstraject; oefenen met het voeren van een coachingsgesprek; de verantwoordelijkheid van de coach in de organisatie; confronterend coachen; reframen.

• • • • • • • • •

PLANNING Duur: vier bijeenkomsten, waarvan drie dagdelen van drie uur en één dag van zeven uur Data: donderdag 4, 18 en maandag 29 november 2010 en donderdag 13 januari 2011 Tijdvak: 13.00 - 16.00 uur, op dinsdag 18 november 9.30 - 16.30 uur

DOCENT Nettie van Trigt



185

Cursus

De intern begeleider als coach DOELGROEP Intern begeleiders en/of ambulante begeleiders

KOSTEN € 707,- (inclusief administratieen materiaalkosten, exclusief consumpties) Indien je een erkend OSO-certificaat wilt behalen, is de prijs van de cursus € 750,- (inclusief administratieen materiaalkosten, exclusief consumpties).

DOEL Kennisnemen van de meest essentiële kenmerken van coaching als leerproces, inzicht hebben in de mogelijkheden en valkuilen van en voorwaarden voor coaching in de schoolorganisatie, een coachingstraject uit kunnen zetten. De intern begeleider is de spil in de speciale leerlingenzorg en het middenmanagement. Naast taken als het coördineren van het leerlingvolgsysteem en het organiseren van leerlingbesprekingen is de intern begeleider actief in het begeleiden van collega’s. Coaching is gericht op het leren leren; coaching is meer een kwestie van leren ‘hoe’ dan ‘wat’. In die zin is coaching vooral bedoeld om de geleerde vaardigheden na verloop van tijd onafhankelijk van de coach te kunnen inzetten. Daarom wordt in de bijeenkomsten op twee niveaus gewerkt: het coachen van leraren als beroepsopdracht en het coachen van elkaar als leeropdracht. In de tweede helft van het cursusjaar is het tevens mogelijk om deel te nemen aan vijf verdiepende bijeenkomsten.

PLANNING Duur: vijf bijeenkomsten van vier uur Data: dinsdag, start februari 2011 Tijdvak: 16.30 - 21.15 uur

DOCENT


Nettie van Trigt

186


Leergang

Intern coördinator Opleiden in de school DOEL Interne coördinatoren opleidingen (ico’s) kwalificeren voor hun taak door aandacht te besteden aan coachings- en intervisievaardigheden, leerlijnen van studenten, toetsing van praktijkleren, rijke leeromgeving, de relatie tussen schoolontwikkeling en leerbehoeften van studenten en mogelijkheden voor onderwijskundige samenwerking tussen de partners van Opleiden in de school.

DOELGROEP

De intern coördinator (ico) van het Partnerschap in Opleiding en Ontwikkeling is de ‘linking pin’ vanuit de school voor de studenten, de relatiebeheerder, de bovenschools opleidingscoördinator en de directeur van de school. De ico is de spin in het web van de schoolontwikkeling als het gaat om de leerbehoeften van de studenten die op de school bezig zijn met praktijkleren.

KOSTEN

Degene die de rol van intern coördinator in het kader van Opleiden in de school hebben of krijgen

We maken een onderscheid tussen de lange en de korte cursus. De lange cursus omvat tien dagdelen en de korte cursus in totaal vijf dagdelen. De korte cursus is voor deelnemers die al ervaring hebben met coachen en begeleiden en hiervoor al een opleiding hebben gevolgd. De cursus is enerzijds aanbodgestuurd (vier blokken) en anderzijds vraaggestuurd: de ervaringen en leerbehoeften van de cursisten staan centraal. INHOUD Blok 1 – Coaching Er wordt gewerkt vanuit de visie dat coachen betekent: het beste uit de ander halen. Daarbij gebruiken we drie centrale uitgangspunten. Coaching is gericht op: het verbeteren van prestaties; het bevorderen van leren; het bevorderen van processen van zelfsturing.

• • •

Hierbij is gestructureerd aandacht voor het spectrum van coachingsvaardigheden. Dit spectrum krijgt betekenis door informatieoverdracht, maar vooral door het trainen van deze vaardigheden aan de hand van eigen praktijksituaties.

Cursus lang Duur: drie bijeenkomsten van zesenhalf uur en vijf bijeenkomsten van vier uur Data: woensdag 2 juni (hele dag), 8 september en 3 november, 8 december 2010 (hele dag), 26 januari, 9 maart, 13 april en 18 mei 2011 (hele dag) Tijdvak: halve dagen 9.00 - 13.00 uur en hele dagen 9.00 tot 15.30 uur Onderwijs management

Blok 2 – Inzoomen op de rol van intern coördinator opleidingen Aan bod komen: de leerlijnen van studenten en hun persoonlijk ontwikkelingsplan; afstemming schoolontwikkeling en persoonlijk ontwikkelingsplan; het inrichten van een rijke leeromgeving; het werken met teams van studenten aan schoolontwikkeling en leerbehoeften;

• • • •


Cursus lang € 1.962,- per deelnemer (inclusief lunches, administratieen materiaalkosten) Cursus kort € 1.150,- per deelnemer (inclusief administratieen materiaalkosten)

187

Cursus kort Duur: vijf bijeenkomsten van vier uur Data: woensdag 26 mei, 15 september, 27 oktober en 24 november 2010 en 19 januari 2011 Tijdvak: 13.00 - 17.00 uur

DOCENTEN Anneke Aantjes Tineke Nieuwenhuijsen Mariska Jansen Nettie van Trigt

• het beoordelingsproces en beoordelen: summatief en formatief; • ontwikkelingsgerichte feedback geven; • het voeren van moeilijke gesprekken, zoals slechtnieuwsgesprekken en confronterend coachen; • situationeel begeleiden en opleiden; • de rol van de intern coördinator opleidingen in relatie tot de rollen van andere betrokkenen bij Opleiden in de school, bijvoorbeeld teamleden, mentoren, relatiebeheerder, domeinexperts.

Blok 3 – Intervisie In de bijeenkomsten staan werk en persoonlijke groei centraal en daarnaast leren de deelnemers verschillende minder voorkomende intervisiemethodieken. Blok 4 – Leergemeenschappen In het vervolgproject Opleiden in de school zetten we sterk in op schoolontwikkeling en de bijdrage die studenten en docenten van de Marnix Academie aan dat proces van ontwikkeling kunnen leveren. Opgedane kennis wordt gedeeld via het platform van de digitale opleidingsschool. Daarnaast streven we er in het project naar te komen tot leergemeenschappen waarin zowel het bijdragen aan (basis)schoolontwikkeling als aan opleidingsontwikkeling centraal staan. In deze leergemeenschappen is sprake van variëteit, dat wil zeggen inbreng vanuit verschillende referentiekaders; de leergemeenschappen kunnen zowel binnen één organisatie als over verschillende organisaties heen worden gevormd.


In de cursus is aandacht voor ontwikkelde theorie rondom leergemeenschappen en de verbinding naar de praktijk van de cursisten.

188


Leergang

Coördinator VVE/onderbouw DOEL Professionele ontwikkeling van het management in de onderbouw.

DOELGROEP

De leergang richt zich op competenties in het kader van leidinggeven, coördineren, samenwerken en afstemmen in de onderbouw van de basisschool. Er wordt aandacht besteed aan onder meer: visie en beleid; voor- en vroegschoolse educatie; situationeel leidinggeven; teamvorming; communiceren; conflicthantering; veranderen en vernieuwen in schoolorganisaties; continuïteit in de ontwikkeling; coachen.

• • • • • • • • •

Alle leraren in de onderbouw (groep 1 tot en met 4) en leidinggevenden met een relevante hbo-opleiding in het voorschoolse veld die zich samen met de leraar van de samenwerkende basisschool inschrijven

KOSTEN € 3.998,- (inclusief lunches, administratieen materiaalkosten)

Daarnaast is er veel ruimte voor intervisie. De coördinator onderbouw/VVE heeft een totaaloverzicht over de onderbouw en de daaraan voorafgaande vormen van voor- en vroegschoolse educatie en is coördinator, coach en begeleider van het onderbouwteam.

Deze leergang voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de lerarenbeurs BRIN-nummer: 10IZ ISAT-/opleidingscode: 90312

PLANNING Het Marnix Onderwijscentrum leidt al enkele jaren coördinatoren VVE/Onderbouw op in een praktijkgerichte post-hbo-opleiding op maat. Deelnemers komen aan het eind van de opleiding met een ontwikkelingsplan voor de eigen school. Bovendien wordt er veel aandacht besteed aan de persoonlijke ontwikkeling als coördinator, met name in de onderdelen intervisie en coaching.

DOCENTEN Wil Vlam Edith Pijpers Tiny Hekkenberg M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • O n d e r w i j s m a n a g e m e n t • 2 0 1 0 / 2 0 11

189


Duur: veertien bijeenkomsten van zeven uur De opleiding duurt een jaar en omvat 480 zelfstudieuren en 95 contacturen Data: woensdag, start september 2010 De precieze data worden in overleg met de deel nemers vastgesteld. Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur

Nieuw! Opleiding

Coördinator Brede School DOELGROEP

DOEL Deelnemers opleiden voor de taak of functie van coördinator Brede School

Medewerkers van een Brede School (in wording) met een hbo-diploma die een coördinerende rol hebben of willen gaan vervullen

Werk je op een Brede School of wordt jouw school een Brede School? Dan weet je dat daar heel wat bij komt kijken. Brede Scholen kunnen niet zonder een coördinator: iemand die een zinvol en boeiend programma ontwikkelt voor de kinderen, die zorgt dat alle partners van de Brede School goed met elkaar communiceren, die planmatig werkt en het financiële overzicht heeft.

KOSTEN € 1.689,- (inclusief lunches, administratieen materiaalkosten) Deze opleiding voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van een lerarenbeurs. BRIN-nummer: 10IZ Er is geen opleidingscode. Vermelding van de opleidingsnaam volstaat.


PLANNING Duur: zeven bijeenkomsten van zes uur Studiebelasting: 200 uur, waarvan 42 contacturen en 158 uur zelfstudie Data: woensdag 6 oktober, 3 november en 1 december 2010, 5 januari, 2 februari, 2 maart en 6 april 2011 Tijdvak: 9.30 - 16.00 uur

In deze opleiding werk je aan de competenties van de Coördinator Brede School, te weten: inzicht hebben in de betekenis en achtergronden van de Brede School, in actuele ontwikkelingen ten aanzien van de Brede School, zowel op wijkniveau, als landelijk en internationaal niveau; kennis hebben van financiële aspecten van de Brede School; organiseren van een zinvol en rijk aanbod, waarbij een goede afstemming plaatsvindt tussen de partners van de Brede School; vraagbaak zijn en stimulator voor alle partijen, goed zicht hebben op communicatielijnen en deze optimaal weten te benutten; kunnen enthousiasmeren en begeleiden; zorgen dat afspraken en plannen goed worden vastgelegd en dat veranderingen planmatig verlopen; in staat zijn om een afwisselend en aantrekkelijk activiteitenjaarplan te ontwikkelen.

• • • • • • •

Door bezoeken aan diverse Brede Scholen en door colleges van specialisten (mensen uit de praktijk van de Brede School), krijgen deelnemers een praktische en ‘brede blik’ op de diverse aspecten van de Brede School. In de opleiding wordt tevens gewerkt aan een plan van aanpak voor de eigen Brede School. De opleiding wordt afgesloten met een certificaat Coördinator Brede School. Voorwaarde hiervoor is een compleet portfolio en een goedgekeurd plan van aanpak.

DOCENTEN Petra van der Veer Henriëtte Hoogenkamp

190


Leergang

Managementontwikkeltraject DOEL Het met één of meerdere (hierbij samenwerkende) besturen professionaliseren van medewerkers die zich willen voorbereiden op een toekomstige leidinggevende of coördinerende functie. Een aanzienlijke groep leidinggevenden zal in de nabije toekomst uitstromen, waardoor er veel behoefte ontstaat aan medewerkers met leidinggevende kwaliteiten. Een organisatie kan op deze situatie anticiperen door intern ambitieuze mensen op te leiden voor functies in het management van de school. Een managementontwikkeltraject, ook wel ‘kweekvijver’ genoemd, is daarvoor een effectief instrument. Steeds vaker is zo’n traject onderdeel van het integraal personeelsbeleid. Het effect van een managementontwikkeltraject is veelzijdig. Het traject beperkt zich niet tot het, op termijn, kunnen beschikken over voldoende medewerkers met managementkwalificaties. Een belangrijk neveneffect is dat met een dergelijk traject de werkgever een signaal afgeeft over het belang dat gehecht wordt aan persoonlijke en professionele ontwikkeling. Er wordt loopbaanperspectief geboden, een belangrijk aspect bij het ‘boeien en binden’ van medewerkers. In het traject wordt veel aandacht besteed aan de transfer van theorie naar praktijk. In onze visie op leren vormt de eigen praktijk de basis voor persoonlijke ontwikkeling. De inrichting van het curriculum, en daarbinnen vooral de portfolio-opdrachten, zijn opgezet om zoveel mogelijk in en van de praktijk van alledag te leren. Managementontwikkeltrajecten kunnen door middel van elders verworven competenties ingebracht worden bij Penta Nova-opleidingen.

DOELGROEP Medewerkers die zich willen voorbereiden op toekomstige leidinggevende of coördinerende functies en degenen die zich in hun huidige leidinggevende functie willen ontwikkelen Voor open trajecten is een informatiebrochure beschikbaar, waarin onder andere het curriculum wordt beschreven. Bij incompany-trajecten wordt het curriculum in overleg met de opdracht gever afgestemd op specifieke wensen.


PLANNING Open trajecten duren ongeveer vijftien maanden. Incompany-trajecten variëren van één tot anderhalf jaar.

Broer Terpstra


191


CONTACTPERSOON

Cursus

Basiscursus schoolmanagement DOELGROEP Leraren, coördinatoren en adjunct-directeuren


PLANNING

DOEL Zicht krijgen op taken en inhouden van leidinggevenden in onderwijsorganisaties en het vergroten van eigen vaardigheid en kennis op dat gebied. Goed schoolmanagement is een essentiële factor voor de kwaliteit van een onderwijsorganisatie. Het is niet voor niets dat leidinggevenden zich door opleidingen en nascholing in hun vak dienen te professionaliseren. De Basiscursus schoolmanagement laat je kennismaken met een aantal belangrijke aspecten van leiding geven in een onderwijsorganisatie. Thema’s die aan bod komen zijn: persoonlijk leiderschap, communicatie, structuur en cultuur van organisaties, visieontwikkeling, coaching en kwaliteitszorg.

Duur: zes bijeenkomsten van vier uur Data: woensdag 2 en 16 februari, 9 en 23 maart, 6 en 20 april 2011 Tijdvak: 13.30 - 17.30 uur

DOCENTEN


Broer Terpstra

192


Begeleiding

Gesprekken in het kader van integraal personeelsbeleid (IPB) DOEL Het ontwikkelen van kennis en inzicht rond de voorwaarden, procedures, inhoud en organisatie van integraal personeelsbeleid (IPB) en personeelsbeoordeling; het verwerven van de gespreksvaardigheden die nodig zijn voor het voeren van het doelstellingengesprek, het POP-gesprek, het functioneringsgesprek en het beoordelingsgesprek.

DOELGROEP

In het kader van integraal personeelsbeleid is het voeren van gesprekken een belangrijk instrument. Hierbij zijn de competenties van leraren uitgangspunt. In de cursus staat het voorbereiden en houden van gesprekken in het kader van het invoeren van personeelsbeoordeling centraal (doelstellingen-, POP-, functionerings- en beoordelingsgesprekken).

KOSTEN

Ieder die belast is met het voeren van gesprekken in het kader van IPB


PLANNING In overleg

Aan de orde komen de volgende zaken: informatie over competenties van leraren als goede bouwsteen voor integraal personeelsbeleid in het onderwijs; informatie over het doelstellingengesprek en het POP-gesprek; het trainen van gespreksvaardigheden die noodzakelijk zijn, zoals luisteren, doorvragen, samenvatten, ruimte geven aan de ander en het maken van afspraken; vragen als: Wat doe je aan het eind van een doelstellingen-, POP-, functionerings- of beoordelingsgesprek?; informatie over beoordelingssystemen, procedures bij personeelsbeoordeling, valkuilen bij het beoordelen, informatie over het beoordelingsproces; het verschil tussen het functionerings- en het beoordelingsgesprek en de fasen in het functioneringsgesprek.

• • •

DOCENTEN Nettie van Trigt Broer Terpstra

• • •



193

Cursus

Mediationvaardigheden voor het werkbaar houden van samenwerkingsrelaties DOELGROEP Directieleden en intern begeleiders


PLANNING Duur: één bijeenkomst van zeven uur Datum: dinsdag 9 november 2010 Tijdvak: 9.30 - 16.30 uur

DOEL Het ontwikkelen van vaardigheden om een (dreigende) conflictsituatie of een probleem tussen twee partijen in goede banen te leiden en deze vaardigheden bewust inzetten. Mediationvaardigheden zijn erop gericht om twee partijen die lastig met elkaar kunnen samenwerken of al dan niet regelmatig in conflictueuze situaties verkeren, als neutrale derde te begeleiden naar een weer werkbare verhouding. Het kan gaan om ouders en leraren, leraren onderling, leraren en kinderen en tussen kinderen in de groep. Aan de orde komen: Wat is een conflict?; Wat is jouw conflicthanteringsstijl?; onderhandelen; tactieken en tegentactieken: reframen; beknopte theoretische verkenning rond mediation; fasen in mediation en het oefenen van de vaardigheden die in die fasen nodig zijn aan de hand van ingebrachte casuïstiek.

• • • • • •

DOCENT


Nettie van Trigt

194


Begeleiding

Mediation DOEL Als neutrale procesbegeleider behulpzaam zijn bij het onderhandelingsproces van twee partijen die willen werken aan hun geschil, om zo een optimale oplossing te creëren, waardoor beide partijen zich aan het eind van de besprekingen prettig voelen. Mediation is het oplossen van conflicten met de hulp van een neutrale conflictbemiddelaar: de mediator. De mediator doet geen uitspraak. Hij/zij begeleidt de onderhandelingen tussen de partijen en helpt de partijen zelf een goede oplossing te vinden voor hun conflict. De basis voor mediation is vrijwilligheid, vertrouwelijkheid en gelijkwaardigheid. Partijen hebben een inspanningsverplichting om tot een oplossing te komen. Partijen sluiten daartoe vooraf een mediationovereenkomst.

DOELGROEP Bij het onderwijs betrokken partijen die ervoor kiezen om met behulp van een mediator tot een oplossing te komen voor een geschil waarmee zij te maken hebben

KOSTEN De mediator is begeleider van de gesprekken en is gedurende de procedure onafhankelijk en neutraal. Dat betekent bijvoorbeeld dat een mediator nooit zonder wederzijds goedvinden of buiten een van de partijen om contact zal zoeken met de andere partij. De mediator zorgt ervoor dat de afspraken die worden gemaakt, worden vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst, waaraan beide partijen zich gebonden weten.

Declaratie op basis van afgesproken uurtarief en tarief voor reistijd en reiskosten

PLANNING Mediation is gericht op het voorkomen van escalatie van een conflict of een probleem. Het wordt veel toegepast bij het werkbaar maken van samenwerkingsrelaties, bij het beslechten van arbeidsconflicten, bij arbeidsongeschiktheid (als gevolg van een arbeidsconflict), in conflicten tussen het bestuur en de ondernemingsraad, bij (ernstig) verschil van mening tussen een team of een schoolleider en/of het bevoegd gezag of naar aanleiding van een fusie of reorganisatie.

In overleg met de partijen, maar gemiddeld vier à vijf sessies in een tijdspanne van enkele weken

MEDIATOR Mediation geschiedt uitsluitend door mediators die bij het Nederlands Mediation Instituut (NMI) geregistreerd zijn met als speciaal aandachtsgebied ‘onderwijs’.

Nettie van Trigt



195


Teamvorming DOELGROEP Schoolteams die willen werken aan de kwaliteit van hun onderwijs door ‘oog te hebben voor elkaars kwaliteiten’

KOSTEN

DOEL Het verkennen van de mogelijkheden om als team goed samen te werken. In een team met kenmerken van de lerende organisatie hebben leraren hoge verwachtingen van hun leerlingen en van elkaar. Zij kunnen goed met elkaar samenwerken doordat zij oog hebben voor elkaars kwaliteiten en in staat zijn om samenwerkingsproblemen op te lossen. De kwaliteiten van elk teamlid op basis van competenties zijn bij een ieder bekend en komen ook in de doelstellingen- en persoonlijk-ontwikkelingsplangesprekken aan bod. Dit alles vormt een noodzakelijke basis voor implementatie van veranderingen in een school.


PLANNING Minimaal twee dagdelen

DOCENTEN Nettie van Trigt Lisette Uiterwijk Jacqueline Frentrop

De volgende onderdelen kunnen aan de orde komen: omgaan met je kwaliteiten en grenzen, kernkwadranten; omgaan met de kwaliteiten en grenzen van je collega’s; communicatievaardigheden; het geven van feedback en kritiek; omgaan met kritiek en feedback; teamrollen als sleutel tot het begrijpen van de effectiviteit van een team; het verkennen en herkennen van de eigen menselijke dynamieken die een rol spelen bij samenwerking; omgaan met samenwerkingsproblemen; het analyseren van samenwerkingsproblemen; het bespreken van de eigen rol en stellingname bij het werken aan de oplossing van conflicten; het hanteren van werkvormen uit de ‘theatersport’ om vaste patronen te herkennen, te benutten en te doorbreken.

• • • • • • •


• • • •

196



Teamcommunicatie DOEL Kennis en vaardigheden uitbreiden op het gebied van communicatieprocessen, zodat men weet hoe communicatieprocessen effectief verlopen, inzicht heeft in de relatie tussen communicatie en conflicten en kan reflecteren op het eigen functioneren tijdens communicatieprocessen. Een leraar moet veel gesprekken voeren. Het is belangrijk dat deze gesprekken effectief verlopen en dat alle teamleden op adequate wijze communiceren. Een goede communicatie is tevens een bouwsteen voor implementatie van veranderingsprocessen in de school. De volgende onderdelen kunnen aan de orde komen: achtergronden en facetten van communicatie en zendgedrag, waarin aandacht gegeven kan worden aan basiscommunicatie; het vrije-attitude interview; oorzaken van het mislukken van gesprekken; mogelijkheden voor het vlottrekken van gesprekken; betekenis geven aan verbaal en non-verbaal gedrag; effectieve communicatie in de klas en de invloed ervan op de zelfbeleving van het kind; actief luisteren; ik-boodschappen; het oplossen van problemen door middel van de overlegmethode; het herkaderen (reframen) als middel om conflictueuze situaties te voorkomen of te verminderen; slecht-nieuwsgesprekken voeren; gesprekken met ouders.

• • • • • • • • • • • •

DOELGROEP Schoolteams die willen werken aan communicatieve vaardigheden en die het belangrijk vinden een ‘gesprekslijn’ in de school te hebben


PLANNING In overleg

DOCENTEN Nettie van Trigt Lisette Uiterwijk Jacqueline Frentrop



197


198


Individuele begeleiding

Kenniscentrum Individuele begeleiding Visie op individuele begeleiding Het Kenniscentrum Individuele begeleiding is gericht op het persoonlijk functioneren van mensen, voornamelijk in werksituaties. Daarbij gaan we uit van de gedachte dat de kwaliteit van het onderwijs voor het grootste deel wordt bepaald door de persoon die dit onderwijs vormgeeft. Individuele begeleiding is een manier om daarover met elkaar in gesprek te raken. RANDVOORWAARDEN Bij het begeleiden werken we vanuit de autonomie en het ontwikkelvermogen van mensen. De begeleiding sluit daarbij aan. In het begeleidingsproces staat gelijkwaardigheid centraal. Bij individuele begeleiding zijn drie randvoorwaarden van belang, namelijk: je kiest zelf voor individuele begeleiding; je neemt verantwoordelijkheid voor het eigen ontwikkelproces; je bent eigenaar van je eigen ontwikkelproces.

• • •

De begeleiders zijn allen gecertificeerd en aangesloten bij landelijke beroepsverenigingen. WERKTERREINEN Individuele begeleiding kent de volgende terreinen:


• coaching; • werkbegeleiding; • ondersteuning met School Video Interactie Begeleiding; • supervisie; • ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®); • loopbaanbegeleiding.

200

M a r n i x O n d e r w i j s c e n t r u m • I n d i v i d u e l e b e g e l e i d i n g • 2 0 1 0 / 2 0 11

Maatwerk individueel gericht

Coaching DOEL Onder leiding van een coach leren van werken/of persoonsgerelateerde vragen die in interactie met de coach worden besproken.

DOELGROEP

Coaching is een proces waarbij iemand wil groeien en daarvoor de verantwoordelijkheid wil nemen. De coach faciliteert dit proces door te luisteren, vragen te stellen, te confronteren en doelen te helpen formuleren.

KOSTEN

Directies en leraren


COACHES/BEGELEIDERS Coaching is resultaatgericht en gaat uit van evenwaardigheid van gecoachte en coach. De verandervraag van de gecoachte vormt het vertrekpunt voor een proces van bewustwording en genomen verantwoordelijkheid voor het eigen veranderproces. Voorafgaand aan een coachingstraject worden duidelijke doelen geformuleerd.

Afhankelijk van gevraagde expertise

Coachingstrajecten kunnen zowel op de eigen werkplek als bij het Marnix Onderwijscentrum worden gerealiseerd. Het Marnix Onderwijscentrum heeft een aantal ervaren, gecertificeerde coaches.

201




Werkbegeleiding DOELGROEP (Startende) directies en (startende) leraren


WERKBEGELEIDERS Afhankelijk van gevraagde expertise

DOEL Het optimaliseren van het werk als professional in de schoolsituatie door het in praktijk brengen van adviezen die naar aanleiding van gestelde vragen gegeven worden door de begeleider. Werkbegeleiding is een vorm van begeleiding waarbij de begeleider de deskundigheid op het terrein van de gestelde vraag inzet en degene die begeleid wordt de verantwoordelijkheid neemt voor de uitvoering van het gegeven advies. Bij werkbegeleiding wordt ondersteuning geboden bij het oplossen van vragen en problemen in de werksituatie tijdens één contactmoment per onderwerp. Door middel van interactie met de werkbegeleider wordt gewerkt aan competenties en effectief gedrag. De intentie van de werkbegeleider is het bieden van ondersteuning bij optimalisering van effectief professioneel gedrag. De belangrijkste technieken die een werkbegeleider inzet zijn: luisteren, doorvragen, laten reflecteren en adviseren. Een werkbegeleider werkt voornamelijk met het stellen van open vragen. Dit zorgt ervoor dat inzicht ontstaat in het eigen denken en handelen. Daarna worden adviezen bedacht door de degene die wordt begeleid en aangereikt door de werkbegeleider. Degene die wordt begeleid, kiest zelf welk advies het beste past.


Het Marnix Onderwijscentrum beschikt over een aantal professionals dat werkbegeleiding kunnen verzorgen.

202


Nieuw! Maatwerk individueel gericht

Videocoaching voor leidinggevenden in het onderwijs Doel Aan de hand van video-opnames op de eigen werkplek en door reflectie op het eigen handelen groeien als leidinggevende.

DOELGROEP

De theorie is mooi, maar de praktijk is soms weerbarstig. Collega’s reageren anders dan verwacht, die ene leraar blijkt toch niet echt mee te gaan in het veranderingstraject, de vergadering verloopt niet zoals gepland. Videocoaching kan hierbij helpen. In overleg worden opnames gemaakt van praktijksituaties van de leidinggevende, bijvoorbeeld opnames van een vergadering, een ouderavond of een gesprek met een collega. Na afloop vindt een coachingsgesprek plaats op basis van deze beelden. Samen met de coach bekijkt de leidinggevende geselecteerde video-opnames van zijn handelen in de eigen praktijk. Het is een bewezen krachtig middel om door reflectie op het eigen handelen te groeien als professional. Werkwijze Tijdens een intakegesprek worden, na kennismaking en introductie, persoonlijke doelen vastgesteld. Hierna volgt een opname in de school. Tijdens een begeleidingsgesprek enige dagen later dient een selectie van de beelden als uitgangspunt voor reflectie. Gezamenlijk worden positieve en haalbare werkpunten geformuleerd en vastgelegd. Dit traject herhaalt zich tot de gestelde doelen zijn behaald. Uitgangspunt is minimaal drie opnames.

203

KOSTEN € 1.320,- voor drie opnames met bijbehorende coachingsgesprekken

PLANNING In overleg

VIDEOCOACH Lisette Uiterwijk



Leidinggevenden die durven reflecteren op het eigen handelen


DOELGROEP Leraren die kwalitatief goed onderwijs op klassenniveau gestalte willen geven en daarbij kritisch willen reflecteren op hun eigen professionele handelen

Ondersteuning met School Video Interactie Begeleiding DOEL Aan de hand van video-opnames in de eigen klas en door reflectie op het eigen handelen groeien in de werksituatie. De leraar beschikt over drie mogelijkheden om tot een goed pedagogisch-didactisch klimaat te komen: basiscommunicatie, klassenorganisatie en didactiek. Zorg voor leerlingen veronderstelt een leraar die weet waar hij mee bezig is, die weet wat hij wil, wat hij kan en welke hulp hij eventueel nodig heeft. Dit bewustzijn ontwikkelt zich tijdens de onderwijssituatie en erna, in de kritische reflectie of evaluatie.


PLANNING In overleg

SCHOOL VIDEO INTER ACTIEBEGELEIDERS


Nettie van Trigt Sjouke Sytema Mariska Jansen Edith Pijpers Lisette Uiterwijk

Samen kijken naar een video-opname van de klassensituatie is een krachtig middel voor een professional om door reflectie op het eigen handelen te groeien in de werksituatie. In de onderwijssituatie kan School Video Interactie Begeleiding in veel situaties worden gebruikt, bijvoorbeeld: bij leraren die het pedagogisch klimaat en de eigen effectiviteit in de klas willen verbeteren; bij preventie of vroegtijdig signaleren van problemen van leerlingen; bij organisatorische problemen en knelpunten in de didactische situatie.

• • •

WERKWIJZE Na de intake volgt een eerste kennismaking en introductie. Deze verloopt aan de hand van een kennismakingsvideo of een korte opname van de klassensituatie die de begeleider laat zien. In overleg met de leraar wordt een volgende opname gemaakt van de klassensituatie, de leerling of de leraar. Meestal betreft dit een kringgesprek, een instructiemoment of een vrije situatie. Daarna is er weer contact met de begeleider. Deze laat de leraar een selectie zien uit de opname van de vorige keer. Deze terugblik bevat een aantal effectieve interacties tussen leraar en klas of tussen leraar en kind waarin de basisprincipes van een goed contact te zien zijn. Bij het terugkijken wordt de leraar actief betrokken. De begeleider zal proberen de leraar te activeren om zelf zijn observaties te verwoorden. De begeleider stelt zich daarbij niet op als de docent die de oplossing op zak heeft, maar maakt samen met de leraar een praktisch begeleidingsplan aan de hand van positieve en haalbare afspraken. Dit proces herhaalt zich tot de gestelde doelen zijn bereikt.

204



Supervisie DOEL Het persoonlijk functioneren in de uitoefening van het beroep optimaliseren. Door te reflecteren op het denken, voelen, willen en handelen in de werksituatie, de beroepservaring dichterbij te halen en opnieuw naar de ervaring te kijken, worden persoon en werk, theorie en praktijk geïntegreerd.

DOELGROEP Directieleden, middenkader en (startende) leraren

KOSTEN Supervisie is een van de vele instrumenten om op beroepsvragen een antwoord te geven. Supervisie is een begeleide leersituatie waarin de supervisant werkt aan de eigen beroepsidentiteit door het bewerken van ervaringen via directe koppeling van werken leersituatie. Deze reflectie heeft als doel nog beter te functioneren als professional. Zelfsturing speelt hierbij een belangrijke rol. We kennen twee vormen van supervisie: individuele supervisie of groepssupervisie (maximaal drie supervisanten). Supervisie geschiedt uitsluitend door LVSB-geregistreerde supervisors.


PLANNING Vijftien bijeenkomsten om de twee weken. Tijdsduur is afhankelijk van de vorm.

SUPERVISORS Mariska Jansen Sjouke Sytema Anneke Aantjes Nettie van Trigt Lourens van der Leij

205




ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) DOELGROEP Directieleden en leraren die meer zicht willen krijgen op het eigen handelen

KOSTEN € 1.150,- (inclusief administratieen materiaalkosten) Voor dit traject wordt, onder bepaalde voorwaarden, door het Vervangingsfonds een Subsidie Aanvullend Pakket verleend.

PLANNING Duur: een intakegesprek van één uur en drie bijeenkomsten van respectievelijk vier, twee en één uur. Data worden in overleg bepaald.

ZKM-COACH® Anneke Aantjes

DOEL Greep krijgen op de eigen werksituatie, bewust worden van motivaties en persoonlijke doelen scherper krijgen. Hierdoor ben je in staat gerichter sturing te geven aan eigen ontwikkeling en werk. Soms hebben we het gevoel dat de werkomstandigheden belastend worden. Je vraagt je af hoe dat komt. Er kunnen allerlei persoonlijke vragen of omstandigheden zijn waarop je meer zicht wil krijgen, bijvoorbeeld: loopbaanvragen, studie- en beroepskeuzevragen, functioneringsvragen, zingevingsvragen, vragen volgend uit gezondheidsproblemen of organisatieveranderingen. Een ZKM-onderzoek (ZKM®) kan helpen om hier meer zicht op te krijgen. De ZelfKonfrontatie methode (ZKM®) is een wetenschappelijk onderbouwde methode, gebaseerd op de waarderings theorie ontwikkeld door prof.dr. H.J.M. Hermans van de Radboud Universiteit Nijmegen. Een ZKM-onderzoek omvat twee gesprekken waarin samen met een begeleider stapsgewijs een inventarisatie wordt gemaakt van de ervaringen die belangrijk zijn in je leven. Door te onderzoeken wat de betekenis hiervan is, word je je bewust van onderliggende gevoelens en samenhang. Steeds terugkerende thema’s komen aan de oppervlakte. Het resultaat is dat je je bewust wordt van persoonlijke motivaties en blokkades met als gevolg dat er doelgerichter keuzes gemaakt worden en dat de flexibiliteit en het zelfsturend vermogen toenemen. Na het zelfonderzoek heb je meer greep op je eigen situatie. Je wordt gemotiveerd om actief richting te geven aan werk en ontwikkeling. In het eerste gesprek wordt een inventarisatie gemaakt van belangrijke ervaringen in je eigen levensverhaal. Vervolgens geef je aan welke gevoelens bij deze situaties horen. De ZKM-coach® verwerkt deze gegevens in het bij de waarderingstheorie behorende programma. In het tweede gesprek worden verbanden gelegd waardoor motivaties en blokkades zichtbaar worden. Sterke kanten komen naar voren en kunnen gebruikt worden om persoonlijke en werkdoelen te realiseren.


Afhankelijk van de schoolsituatie kan een ZKM-onderzoek in aanmerking komen voor vergoeding door het Vervangingsfonds. Tijdens een vrijblijvend gesprek kun je nagaan of een ZKM-onderzoek past bij de (werk)vragen die er leven.

206



Stress en burn-out te lijf met de ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) DOEL Het eigen stresspatroon actief onderzoeken en in kaart brengen en eigen krachtbronnen ontdekken, zodat je handvatten ontdekt om anders om te gaan met stressvolle situaties en een eventuele burn-out kunt voorkomen. Mensen met een burn-out krijgen zicht op de oorzaken van de burn-out en aanknopingspunten voor herstel. Vrouw (28) is vaak vermoeid, snel geïrriteerd, onrustig, slaapt slecht en haar rug doet al weken pijn. Ze heeft een continu gevoel van stress, door de druk die zij binnen de school ervaart. Zij staat op het punt om haar baan in het onderwijs op te zeggen als zij met de ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) in aanraking komt.

Directeuren en leraren die een hoge werkdruk ervaren, stressklachten hebben en/of burn-out zijn

KOSTEN

Stress is een verstoorde verhouding tussen draaglast en draagkracht, waardoor je overbelast kunt raken. Mensen die stress ervaren, komen onvoldoende tot hun recht en ervaren minder plezier in hun werk en privé. Aan de hand van de door prof.dr. H.J.M. Hermans ontwikkelde en beproefde ZelfKonfrontatie methode (ZKM®) ga je, samen met een begeleider, aan de hand van je eigen levensverhaal op ontdekkingstocht naar facetten die van betekenis zijn in je leven. Je ontdekt welke facetten hierin belangrijk zijn en welke op je werk en stresspatroon van invloed zijn. Het zelfonderzoek bestaat uit een vrijblijvend intakegesprek van een uur en drie bijeenkomsten van respectievelijk vier, twee en één uur. Gedurende de bijeenkomsten reconstrueer je samen met de ZKM-coach® actief je eigen levensverhaal. Confrontatie met je eigen biografie en ontdekken welke factoren maken dat je overbelast raakt, staan centraal. We gaan op zoek naar je sterke kanten en ontdekken wat nodig is om te herstellen en stress te voorkomen.

207

€ 1.150,- (inclusief administratieen materiaalkosten) Voor dit traject wordt, onder bepaalde voorwaarden, door het Vervangingsfonds een Subsidie Aanvullend Pakket verleend.





DOELGROEP


DOELGROEP Directeuren en leraren die meer greep willen krijgen op hun eigen stijl van leidinggeven en die gericht sturing willen geven aan eigen ontwikkeling



ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) en sterk leiderschap DOEL Ontdekken van je eigen verhaal. Door de samenhang in levens- en werkervaringen actief te onderzoeken worden thema’s ontdekt die de rode draad vormen van leven en leiderschap. Er ontstaat inzicht in persoonlijke motivaties, blokkades en kwaliteiten. De wijze waarop met collega’s wordt omgegaan en de manier waarop veranderingen binnen school tot stand komen, worden helder. Hierdoor wordt leiderschap en de motivatie om actief richting te geven aan werk en ontwikkeling sterker. Een schooldirecteur (40): “ZKM heeft mij geholpen beter te functioneren als leidinggevende. Daarnaast heeft het mijn persoonlijk leven verdiept. Dit zou een verplicht onderdeel in de schoolleidersopleiding moeten zijn.” De door prof.dr. H.J.M. Hermans ontwikkelde en beproefde ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) bestaat uit een gesprek waarin je, samen met de ZKM-coach®, stapsgewijs een inventarisatie maakt van de ervaringen die belangrijk zijn in jouw leven en werk. Je gaat daarna actief op zoek naar de betekenis hiervan en ontdekt zelf de onderlinge samenhang. Steeds terugkerende thema’s komen aan de oppervlakte, motivaties en blokkades worden helder, waardoor je meer greep op het leven krijgt. Sterke kanten komen naar voren en worden gebruikt bij het opstellen van een actieplan voor veranderdoelen die in de praktijk van alledag kunnen worden gerealiseerd.

ZKM-COACH®


Anneke Aantjes

208



ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) en loopbaanbegeleiding DOEL Onderzoeken en in kaart brengen van jouw loopbaan in relatie tot je (vaak onbewuste) motieven en drijfveren. Het vinden van een antwoord op de vraag naar je sterke kanten, je energiebronnen en hoe deze adequaat in te zetten binnen je loopbaan.

DOELGROEP

Man (45) voelt zich moe, slaapt slecht en heeft geen plezier meer in zijn werk. Jarenlang heeft hij met veel plezier voor de klas gestaan als onderwijzer en ineens is de fut eruit. Tijdens het onderzoek met de ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) komt naar voren dat hij vindt dat de kinderen de laatste jaren brutaal zijn geworden en dat hij niet weet hoe hij hiermee om kan gaan. Hij ontdekt dat hij zijn kwaliteit, kennis overdragen, laat ondersneeuwen door zijn gevoel van onmacht met betrekking tot het pedagogisch handelen. We onderzoeken waar zijn kracht zit en maken plannen om dit uit te bouwen. Hij besluit het over een heel andere boeg te gooien en vindt een baan buiten het onderwijs, waar hij zijn kwaliteiten volledig in kan zetten. Andere mensen blijven juist wel werkzaam in het onderwijs en kunnen een andere wending aan de invulling van hun werk geven, omdat ze zicht krijgen op vastgelopen patronen, sterke kanten en valkuilen. Dit is een belangrijke voorwaarde om tot een goede loopbaankeuze en/of opleiding te komen. Pas als je jezelf kent, kun je verandering aanbrengen.

Directeuren en leraren die meer greep willen krijgen op hun eigen stijl van leidinggeven en die gericht sturing willen geven aan eigen ontwikkeling


PLANNING Met de ZelfKonfrontatiemethode (ZKM®) ga je, samen met de begeleider je loopbaan onderzoeken. Wat zijn je belangrijkste drijfveren, passies, inspiratiebronnen, overtuigingen en kwaliteiten? Waar loop je stelselmatig tegenaan en wat geeft juist energie? Het zelfonderzoek bestaat uit een vrijblijvend intakegesprek van een uur en drie bijeenkomsten van respectievelijk vier, twee en één uur. Gedurende de bijeenkomsten ben je samen met de ZKM-coach® actief bezig je loopbaan te reconstrueren. Je ontdekt je krachtbronnen en wat dit kan betekenen voor je loopbaan.

209




Duur: een intakegesprek van één uur en drie bijeenkomsten van respectievelijk vier, twee en één uur. Data worden in overleg bepaald.

Cursus

Coachen met paarden DOELGROEP Iedereen die dichter bij zichzelf wil komen en deze bijzondere manier van coaching wil ervaren


PLANNING Duur: één bijeenkomst van zesenhalf uur en een individueel gesprek van een uur. Data: dinsdag 23 november 2010 van 9.30 - 16.00 uur op een centraal gelegen externe locatie, 7 december 2010 individueel gesprek op de Marnix Academie (later in te plannen). Ook als maatwerk mogelijk.

PAARDENCOACH Lisette Uiterwijk

DOEL Een groter inzicht krijgen in jouw stijl van samenwerken en leidinggeven en in jouw patronen van communicatie en lichaamstaal, om zo een krachtige impuls te krijgen voor persoonlijke ontwikkeling. Een paard weet in een fractie van een seconde of je je positie snel opgeeft, of je wel zin hebt in leidinggeven, of je ook een zachtere kant durft te tonen en of je de controle durft los te laten. Coachen met paarden is een van de meest directe manieren van coaching en leidt in korte tijd naar de essentie van iemands vraag. Veel mensen zijn zich slechts beperkt bewust van hun stijl van samenwerken en leidinggeven (aan klas of team) en hun patronen in communicatie en lichaamstaal. Een groter inzicht in deze stijl en onbewuste patronen geeft een krachtige impuls voor persoonlijke ontwikkeling en betere samenwerking. Paarden geven eerlijke feedback, zonder er doekjes om te winden of sociaal wenselijk te willen zijn, feedback dus in de meest pure vorm, direct en zonder omwegen. Coachen met paarden is zeer geschikt voor patroonvragen als: Hoe komt het toch dat ik altijd aanloop tegen…? Hoe komt het dat mij dit soort zaken niet lukt? Wat maakt dat het lijkt of ik met bepaalde personen geen klik kan maken? Ook voor vragen rondom wel/geen overwicht hebben, het innemen van je plek (in team of klas), teamvorming of leiderschap is deze vorm van coaching zeer geschikt. WERKWIJZE Een paard is een prooidier. Om te overleven is het noodzakelijk dat hij ziet wat de onderliggende gedachten van de ander zijn. Een paard reageert niet op wat je probeert te laten zien, maar op wat je echt voelt. Vanuit zijn aard heeft een paard de neiging te spiegelen op zowel je uiterlijk gedrag alsook op je intenties. Dit varieert van iemand compleet negeren tot heel druk worden. Daarnaast is een paard een kuddedier; het zal goed leiderschap direct herkennen en daarop reageren. Door met de coach op deze zaken te reflecteren kom je dichter bij jezelf en bij voor jou mogelijke oplossingsstrategieën. We werken met een groep van maximaal acht personen, die ieder hun persoonlijke vraag inbrengen. De achtergronden van coachen met paarden en van de lichaamstaal van paarden komen aan bod. We doen een waarnemingsoefening en ieder gaat concreet met een paard aan het werk in de bak. Na deze dag volgt een individueel coachingsgesprek (zonder paard).


“Het was een geweldige, leerzame, inspirerende dag. Je leert elkaar als groep goed kennen én je leert jezelf goed kennen (de spiegel). Dit was zeer leerzaam en niet uit te leggen aan anderen. Ik gebruik de uitkomst van deze leerervaring elke dag en denk er vaak aan terug.”

210



Het enneagram als instrument voor bewustwording en ontwikkeling

DOELGROEP

DOEL Met hulp van een diepte-interview en eventuele coachingsgesprekken inzicht krijgen in patronen en onderliggende drijfveren om van daaruit jezelf bewust te worden van jouw ontwikkelstappen in zowel je werkzame leven als je privéleven.

Leraren, middenkader en directie

Het enneagram leert je bewust zijn van gedrag, van onderliggende patronen en drijfveren en van je eigen persoonlijkheid. In een diepte-interview van anderhalf uur bepaal je samen met je coach je enneagramtype en sta je stil bij de patronen die je in werken privésituaties hanteert. Aan het eind van het gesprek krijg je een boekje mee over jouw ‘type’ zodat je er zelf verder mee aan de slag kunt. Wanneer je kennis krijgt van de patronen waarin jij jezelf het meeste herkent en die bij een van de negen enneagramtypen horen, kun je van daaruit zicht krijgen op jouw groei-uitdagingen; de richting waarin jij je kunt ontwikkelen.

KOSTEN Interview: € 285,Per coachingsgesprek: € 214,- (inclusief admini stratiekosten)

PLANNING Het interview duurt anderhalf uur. Hierna is een coachingstraject van drie tot vijf bijeenkomsten van anderhalf uur mogelijk, afhankelijk van de ontwikkelingsvragen. Data worden in overleg bepaald.

Als je wilt, kun je kiezen voor een vervolggesprek of voor een coachingstraject. Vragen die daarin aan de orde komen, zijn: Hoe komt het dat ik altijd zulke hoge eisen aan mezelf stel? Hoe komt het dat ik soms zo aan mezelf twijfel; twijfel of ik wel goed genoeg ben? Hoe komt het dat ik toch steeds weer te hard werk? Steeds tegen mijn grenzen aan zit of er overheen ga? Hoe komt het dat ik snel denk dat ik minder ben dan de ander? Dat ik het minder goed weet? Hoe komt het dat ik me snel aanpas aan de ander en niet genoeg opkom voor mijn eigen verlangens?

• • • • •

ENNEAGRAMCOACH Mariska Jansen

Vervolgens stel je jezelf vragen als:

• Hoe kan ik eisen aan mezelf stellen die goed haalbaar zijn? Hoe kan ik rust vinden? • Hoe kan ik zover komen dat ik voel dat ik goed genoeg ben? • Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik me rustig voel in mezelf en niet bang ben dat ik tekort schiet? • Hoe kan ik opkomen voor mijn verlangens en deze duidelijk maken zonder de ander te kwetsen? Het enneagram, dat al zo’n 2500 jaar bestaat en in het westen in 1875 geïntroduceerd is door Georges Ivanovitch Gurdjieff, gaat ervan uit dat we geboren worden met een aanleg voor een bepaald type. Door de ervaringen die we opdoen tijdens ons opgroeien ontwikkelen we patronen en strategieën om zo goed mogelijk te (over)leven. Sommige van deze patronen en strategieën horen echt bij ons en maken ons gelukkig, maken dat we ons in evenwicht weten. Andere patronen hebben we nodig gehad, maar gaan ons als we volwassen zijn in de weg zitten.

211



Ieder enneagramtype heeft zijn eigen ontwikkelingsweg. Naarmate je je als mens verder ontwikkelt, ga je weg van je typespecifieke patronen.


Het enneagram heeft een psychologische en een spirituele achtergrond. Op het psychologische niveau geeft het een helder inzicht in onze persoonlijkheid. Kennis van het enneagramtype fungeert dikwijls als een procesversneller. De coach kan met hulp van typespecifieke interventies het leerproces van de gecoachte versnellen. Het enneagram geeft ook zicht op het type van anderen en wat dit voor ons in onze werksituatie betekent, in het werken met collega’s. Op het spirituele niveau laat het enneagram zien dat er verschillende wegen naar dezelfde bestemming leiden. Belangrijk zijn de keuzes die we onderweg maken. We kunnen ons ontwikkelen in de richting van degene die we werkelijk zijn.

212


Voorwaarden CURSUSDATA Bij het drukken van de brochure waren nog niet alle data bekend. Voor meer informatie en de meest actuele data verwijzen wij graag naar onze website www.marnixonderwijscentrum.nl. LOCATIE De locatie van maatwerktrajecten wordt in overleg met de opdrachtgever bepaald. Overige cursussen en opleidingen vinden veelal plaats op de Marnix Academie te Utrecht. KOSTEN De kosten van de dienstverlening zijn in de brochure vermeld. Alle genoemde bedragen zijn inclusief eventueel in rekening te brengen btw. Voor maatwerk wordt een offerte opgesteld. AANMELDING Wij ontvangen inschrijvingen bij voorkeur vóór 1 juli 2010. Je kunt je aanmelden via onze website www.marnixonderwijscentrum.nl of door inzending van (een kopie van) het aanmeldingsformulier, achter in deze brochure opgenomen. Na aanmelding krijg je zo spoedig mogelijk de nadere gegevens toegestuurd. Plaatsing geschiedt op volgorde van ontvangst van de aanmeldingsformulieren. BETALING EN ANNULERING Voor aanvang van een cursus of opleiding ontvang je een bevestiging en een factuur. De betalingstermijn is veertien dagen na ontvangst van de factuur. Indien je je veertien dagen of korter voor aanvang van de cursus afmeldt, wordt vijftig procent van de cursuskosten in rekening gebracht. Afmelden kan alleen schriftelijk: per post of e-mail. Je kunt je wel altijd laten vervangen. Betalingsvoorwaarden bij maatwerk worden in de offerte vermeld. ANNULERING DOOR DE INSTELLING Het aanbod van cursussen en opleidingen is, mede op basis van onze ervaring van de laatste jaren, zodanig samengesteld dat wij erop vertrouwen dat ze allemaal doorgaan. Bij overmacht of als er onverhoopt toch onvoldoende inschrijvingen zijn, behoudt het MOC zich het recht voor de cursus te annuleren. Je ontvangt dan het eventueel betaalde cursusgeld volledig terug. CERTIFICAAT Wie een professionaliseringsactiviteit gevolgd heeft met een omvang van twaalf contacturen of meer, ontvangt een certificaat. Bij deelname aan een masteropleiding ontvangt men een erkend diploma en bij deelname aan een post-hbo-registeropleiding ontvangt men een officieel getuigschrift van de Stichting Post Hoger Beroeps Onderwijs Nederland. Ook wordt men opgenomen in het abituriëntenregister. Deelnemers aan cursussen met minder dan twaalf contacturen ontvangen een bewijs van deelname.


213

214


Aanmeldingsformulier 2010/2011 Teamaanmelding, voor teamgerichte scholing/ondersteuning Cursus/activiteit ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Naam school ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Adres ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Postcode ________________________________________________________________________

Plaats _ _____________________________________________________________________________

Telefoon _ ________________________________________________________________________

E-mail ______________________________________________________________________________

Contactpersoon ______________________________________________________________

school

privé

Beroep/functie _______________________________________________________________

Aantal teamleden ____________________________________________________________

Handtekening _________________________________________________________________

Datum _____________________________________________________________________________

Zonder postzegel zenden aan:

Marnix Onderwijscentrum Antwoordnummer 736 3500 ZH UTRECHT

P.c. hogeschool Marnix Academie Postbus 85002 3508 AA Utrecht Vogelsanglaan 1 T 030 275 35 60 F 030 271 13 24 [email protected] www.marnixonderwijscentrum.nl

Aanmeldingsformulier 2010/2011 Individuele aanmelding Cursus/activiteit ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Achternaam _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ (gehuwde vrouwen altijd (ook) de meisjesnaam vermelden)

Voorletters ______________________________________________________________________

Roepnaam _______________________________________________________________________

Voornamen voluit ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Adres (privé) _ _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Postcode ________________________________________________________________________

Plaats _ _____________________________________________________________________________

Telefoon _ ________________________________________________________________________

E-mail ______________________________________________________________________________

Geboortedatum ______________________________________________________________

man

vrouw

Geboorteplaats ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Naam school ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Adres (school) ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Postcode ________________________________________________________________________

Plaats _ _____________________________________________________________________________

Telefoon _ ________________________________________________________________________

E-mail ______________________________________________________________________________

Beroep/functie _______________________________________________________________

Werkzaam in groep _ ________________________________________________________

Factuuradres Handtekening _________________________________________________________________

school

privé

Datum _____________________________________________________________________________

Zonder postzegel zenden aan:

Marnix Onderwijscentrum Antwoordnummer 736 3500 ZH UTRECHT

P.c. hogeschool Marnix Academie Postbus 85002 3508 AA Utrecht Vogelsanglaan 1 T 030 275 35 60 F 030 271 13 24 [email protected] www.marnixonderwijscentrum.nl

Colofon Productie en redactie Marnix Academie, afdeling Communicatie en Publicaties Vormgeving KEPCOM Creatieve Communicatie, Delft Fotografie Ivar Pel, Utrecht Drukwerk Koninklijke BDU, Barneveld Uitgave Maart 2010 Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. Deze brochure is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier.

2011

Recommend Documents