H ARDWARE
Acht kleine modellen vergeleken
19-inch breedbeeldmonitoren Breedbeeld is hot. Niet alleen tv’s, maar ook steeds meer pc-monitoren zijn in breed formaat beschikbaar. We weten al dat dit bij grotere monitoren erg handig kan zijn. Maar geldt dat ook voor het relatief kleine 19-inch formaat, waarbij het aantal pixels beperkt is? E r i c va n B a l l e g o i e
T
raditionele televisies en beeldbuismonitoren hebben een hoogte/breedteverhouding van 4:3. Ook de eerste tft-monitoren met resoluties van 640 x 480 tot 1024 x 768 maakten gebruik van deze traditionele beeldverhouding. Met de introductie van de 17- en 19-inch monitor werd echter een vreemde stap gezet. Deze beeldschermen met een resolutie van 1280 x 1024 pixels hebben namelijk een meer vierkante beeldverhouding van 5:4. Het verschil tussen de hoogte en de breedte van het scherm neemt hierbij dus af ten opzichte van het traditionele formaat. Bij televisies zien we al jaren een verschuiving naar breedbeeld en ook bij beeldschermen in notebooks is het brede beeldformaat al tijden ingeburgerd. De monitormarkt is inmiddels dezelfde richting ingeslagen. Eerst zagen we grotere modellen van 22- tot 24-inch in breedbeeldformaat opduiken, sinds kort is ook het populaire 19-inch formaat in de nieuwe beeldverhouding verkrijgbaar. Anders dan bij breedbeeldtelevisies is de beeldverhouding bij breedbeeldmonitoren niet 16:9, maar 16:10. Dit heeft ermee te maken dat pc’s resoluties uitsturen die een veelvoud van 8 pixels zijn. Bij een 16:9-verhouding komt dat niet altijd goed uit, terwijl dat bij 16:10 veel vaker wel het geval is. Een goed voorbeeld hiervan is de breedbeeldversie van de standaard 1600 x 1200 pc-resolutie. Bij een hoogte van 1200 pixels zou de breedte bij een 16:9-beeldverhouding op 2133 1/3e pixels uitkomen. Buiten het feit dat 1/3e pixel niet aan te sturen is, geldt ook dat 2133 geen veelvoud van 8 is en dus niet door een videokaart als horizontale resolutie kan worden gebruikt. Als er gekozen wordt voor een 16:10-verhouding, dan komt het allemaal een stuk beter uit. We komen dan uit op 1920 punten, wat en een rond getal is en deelbaar is door acht. Daar komt bij dat het 16:10-formaat vrij goed aansluit bij de afmeting van twee pagina’s in het Amerikaanse Letter-formaat, die dus optimaal naast elkaar weergegeven kunnen worden op een breedbeeldmonitor. Hype Hoe het ook zij, breedbeeldmonitoren hebben een verhouding van 16:10 en dat is aanzienlijk breder dan het 5:4-formaat dat we van 17- en 19-inch monitoren gewend zijn. Bij een gelijkblijvende beelddiagonaal be-
>19-inch Breedbeeldmonitoren
tekent dat echter dat het beeld van een breedbeeldmonitor minder hoog is, maar wel beduidend breder. Waar alle traditionele 19-inch modellen een resolutie van 1280 x 1024 pixels hebben, geldt dat breedbeeldmodellen van dit formaat altijd 1440 bij 900 pixels tellen. Het totale aantal pixels ligt bij een 19-inch breedbeeldmonitor iets lager dan bij een conventioneel model: 1.296.000 om 1.310.720 pixels. Een 19-inch breedbeeldmonitor biedt dus niet meer effectief beeldoppervlak dan een traditioneel model. Hoewel de 19-inch breedbeeldmodellen momenteel als warme broodjes over de toonbank gaan, is er dus eigenlijk geen aanwijsbare meerwaarde voor het brede beeldformaat. In theorie is het inderdaad mogelijk om twee pagina’s tekst naast elkaar weer te geven, maar gezien de relatief lage resolutie bij 19-inch breedbeeldschermen is dat geen werkbare oplossing. Bovendien biedt een breder beeldformaat ook bij standaardtoepassingen als websurfen en tekstverwerking geen meerwaarde. De 1280 pixels die een normale monitor breed is, zijn meer dan genoeg voor vrijwel elke denkbare website. Doordat een breedbeeldmodel in de hoogte juist minder pixels telt, moet je ook nog eens meer scrollen. Alleen in games kan 19-inch breedbeeld duidelijk een voordeel bieden. Steeds meer spellen bieden ondersteuning voor breedbeeldresoluties en in vrijwel alle omstandigheden is het prettiger om meer beeldinformatie in de breedte te hebben dan in de hoogte. Voor normaal
kantoorgebruik achten wij een 19-inch breedbeeldmodel echter niet aanraden boven een standaard 19-inch monitor, zeker niet als je nu al een traditionele 17- of 19-inch lcd hebt. Testbeelden Voor deze vergelijking hebben we een groot aantal van de momenteel beschikbare 19-inch breedbeeldmonitoren verzameld, in prijs uiteenlopend van 209 tot 399 euro. In alle gevallen gaat het om apparaten met een tn tft-paneel en een resolutie van 1440 x 900 pixels. Alle monitoren hebben een opgegeven helderheid van 300 Candela per vierkante meter en het opgegeven contrast loopt uiteen van 500:1 tot 850:1. Het gaat in alle gevallen om ‘snelle’ monitoren met reactietijden variërend van 2 tot 8 ms. Opvallend is dat de helft van de monitoren alleen voorzien is van een d-sub (vga)-aansluiting en dat dvi dus in veel gevallen ontbreekt. Geen van de monitoren kan in portretmodus gebruikt worden en een usb-hub treffen we bij slechts een model aan. Al met al kunnen we dus rustig stellen dat de meeste fabrikanten hun 19inch breedbeeldmonitoren tegen een zo laag mogelijke prijs willen aanbieden en dat daarom op functionaliteit is bespaard. Dit hoeft echter geen nadeel te zijn. Voor relatief weinig geld kun je op deze manier immers een goed functionerende monitor kopen. Wil je meer extra mogelijkheden en heb je een groter budget, dan zul je sowieso al snel bij grotere beeldformaten uitkomen.
Acer AL1916WAs Acer levert de AL196W in twee smaken, als AL1916Ws en als AL1916WAs. De WAs heeft ten opzichte van de Ws een hoger contrast (700:1 in plaats van 500:1) en een snellere responstijd, namelijk 5 ms in plaats van 8 ms. Verder zijn beide monitoren identiek; uiterlijk zijn ze niet van elkaar te onderscheiden. Wij bekeken voor deze test de Was-versie in zilverkleurige uitvoering. De monitor is erg basic uitgevoerd: ingebouwde luidsprekers ontbreken en ook een dvi-ngang vind je niet op het apparaat terug. De prestaties van de monitor zijn over het algemeen goed, al neigt het beeld standaard naar een iets te blauwe weergave. De helderheid van het scherm is prima en ook de reactietijd is met een gemeten score van 12 ms dik in orde. Met een adviesprijs van 219 euro is de AL1916WAs bovendien de op een na goedkoopste monitor uit de test, wat hem een aantrekkelijke keus maakt. f
» Testresultaten: » reactietijd (ms): 12 » Contrast (full on/off): 685:1 + uitstekende prijs/prestatieverhouding + hoge helderheid + prima reactiesnelheid - matige kleurweergave
H ARDWARE
HP W19B
» Testresultaten: » reactietijd (ms): 14 » Contrast (full on/off): 643:1 + hoge helderheid + ingebouwde luidsprekers + dvi-ingang - relatief hoge prijs
Als enige fabrikant in deze test heeft HP ervoor gekozen om haar 19-inch breedbeeldmonitor te voorzien van een glare-paneel. Bij dit type tftscherm is de antireflectieve coating weggelaten, wat voor een hoger optisch contrast zorgt, met als nadeel dat het scherm meer spiegelt. De monitor is verder voorzien van zowel vga- als dvi-aansluitingen en beschikt over ingebouwde luidsprekertjes. Het scherm presteert over het geheel gewoon goed, al valt op dat het beeld standaard ietwat blauwig aandoet en in lichtere delen van het beeld een tikkeltje overbelicht en ‘hard’ lijkt in vergelijking met de andere monitoren uit de test. Helderheid, contrast, uniformiteit en reactiesnelheid zijn allemaal dik in orde, en als je gecharmeerd bent van glare-monitoren, is dit dus een interessante optie.
Mirai DML-519W100 Mirai is een relatief nieuw merk dat in Nederland vooral verkocht wordt via de winkels van MyCom. Mirai is een volle dochter van panelfabrikant CMO en zit zodoende dicht bij de bron als het om beeldschermtechnologie gaat. De DML-519W100 ziet er door zijn relatief dikke, zilverkleurige rand rond het scherm niet zo sexy uit als veel van de andere monitoren. De in verhouding te kleine voet help hier ook niet echt bij. Qua prestaties maakt de monitor echter veel goed door op alle punten te overtuigen. Hoewel het beeld standaard iets te warm is naar onze smaak, is het kleurverloop uitstekend en weet de monitor ook bij weergave van zwart-wit beelden goed overeind te blijven. Helderheid, contrast en uniformiteit zijn dik in orde en met een gemeten reactietijd van 12 ms doet de monitor het bovendien prima bij het spelen van games.
ViewSonic Viewdock VX1945WM
» Testresultaten: » reactietijd (ms): 14 » Contrast (full on/off): 688:1 + iPod-dockingstation + ingebouwde usb-hub + hoge helderheid + ingebouwde luidsprekers + dvi-ingang - hoge prijs
Terwijl de meeste monitoren uit onze test redelijk kaal zijn uitgevoerd, heeft ViewSonic voor de Viewdock VX1945WM juist alle registers opengetrokken. De monitor is voorzien van vga en dvi, heeft ingebouwde luidsprekers en een meervoudige usb-hub. Daarnaast is de voet van het scherm voorzien van een multicardreader en een iPod-dockingstation. Helaas is deze niet geschikt om direct filmpjes vanaf de iPod op het scherm te tonen: het is een passief dockingstation dat via usb en iTunes met de pc communiceert. Een gemiste kans, maar wellicht een punt dat bij de volgende generatie monitors wordt aangepakt. Qua prestaties kan de VX1945WM ons niet overtuigen. Met de standaardinstellingen is het beeld veel te groen en ook het kleurverloop laat te wensen over. De helderheid van het scherm is overigens wel prima en ook de verdeling van het licht is uitstekend. De adviesprijs van 399 euro is in vergelijking met de andere monitoren echter te hoog.
» Testresultaten: » reactietijd (ms): 12 » Contrast (full on/off): 514:1 + ingebouwde luidsprekers + dvi-ingang + hoge helderheid + prima reactiesnelheid - relatief hoge prijs
>19-inch Breedbeeldmonitoren
AOC 193SW Het in Nederland nog altijd relatief onbekende AOC leverde voor deze test een monitor aan met de laagste adviesprijs van alle geteste modellen: Voor slechts 209 euro is de 193SW van jou. Het uiterlijk van de 193SW is strak te noemen. Het scherm heeft een dunne, zilverkleurige omlijsting en staat op een smalle, zilverzwarte voet. Qua prestaties is de monitor hekkensluiter van deze test, wat voornamelijk komt door het matige contrast. Met een gemiddeld contrast van 116:1 en een volledige aan/uitscore van 402:1 doet de monitor het minder dan de concurrentie. De kleurweergave is redelijk goed, al neigt het beeld een heel klein beetje naar groen. De reactietijd is met een gemeten score van 13 ms dik in orde.
» Testresultaten: » reactietijd (ms): 13 » Contrast (full on/off): 402:1 + goede prijs/prestatieverhouding - matig contrast
Iiyama E1900WS-B3 Iiyama is terug van weggeweest en timmert weer stevig aan de weg met een mooie line-up van monitoren. In het 19-inch breedbeeldsegment levert het merk de E1900WS-B3, een standaardmodel dat voorzien is van ingebouwde luidsprekers. Wij ontvingen de zwarte versie van de monitor, die ook in het grijs verkrijgbaar is. Door de ingebouwde luidsprekers is het apparaat niet zo rank als enkele andere monitoren uit onze test, maar doordat ze klein zijn gehouden, blijft het apparaat er prettig uitzien. De prestaties van het scherm zijn bovendien dik in orde. De kleurbalans is vrijwel perfect, de helderheid is prima, wat ook geldt voor de uniformiteit en de reactiesnelheid. Met een adviesprijs van 239 euro is de E1900WSB3 bovendien een zeer interessante keuze als het om prijs/kwaliteitsverhouding gaat.
» Testresultaten: » reactietijd (ms): 14 » Contrast (full on/off): 522:1
f
+ ingebouwde luidsprekers + goede prijs/prestatieverhouding + hoge helderheid
H ARDWARE
Samsung SyncMaster 931BW
» Testresultaten: » reactietijd (ms): 12 » Contrast (full on/off): 805:1 + ingebouwde luidsprekers + dvi-ingang + hoge helderheid + uitstekende kleurweergave + prima reactiesnelheid - relatief hoge prijs
Dat Samsung goed bezig is op het gebied van monitoren, hoeven we waarschijnlijk niet meer te vertellen. Bij vrijwel elke test die wij de afgelopen jaren hebben uitgevoerd, vind je de modellen van dit Koreaanse merk terug in de voorste gelederen. Bij deze test is het niet anders. De door Samsung aangeleverde SyncMaster 931BW heeft een pianolakafwerking waar je van moet houden, maar zal in een designinterieur niet misstaan. Samsung claimt voor de monitor een reactietijd van 2 ms, wat in de praktijk uiteraard niet gehaald wordt: wij kwamen uit op een meer realistische 12 ms. Wat prestaties betreft, is de 931BW duidelijk de winnaar van de test. De kleurweergave is - zeker voor een tnmonitor - uitstekend, met een zeer neutrale witweergave en een vrijwel perfect kleurverloop. Ook qua helderheid en contrast scoort Samsung het best van alle geteste modellen. Het enige nadeel? De prijs … De adviesprijs van 285 euro is relatief hoog, waardoor de prijs/prestatieverhouding tegenvalt. Wil je per se een 19-inch breedbeeldmonitor en kijk je niet op een paar euro’s? Dan wil je dit scherm zeker hebben.
Belinea 1925 S1W
» Testresultaten: » reactietijd (ms): 13 » Contrast (full on/off): 570:1 + goede prijs/prestatieverhouding + goede kleurweergave - matige kijkhoek
Ook de 1925 S1W van Belinea is een rank en fraai apparaat met een dunne rand rond het scherm. De monitor lijkt qua specificaties uiteraard op de overige modellen in de test, al claimt Belinea als enige een contrast van 850:1. In de praktijk wordt die score niet gehaald; volgens onze metingen komt het scherm uit op maximaal 570:1. De kleurweergave van het scherm is prima en ook de helderheid is uitstekend. Op het horizontale vlak valt de kijkhoek iets tegen ten opzichte van de andere monitoren in de test, maar dat zal in de praktijk doorgaans geen probleem vormen. De uniformiteit (de verdeling van de helderheid) is met 73 procent in de hoeken ten opzichte van het midden wel aan de lage kant, scores van 80 procent en hoger zijn eigenlijk wel wenselijk. De reactiesnelheid is met een gemeten waarde van 13 ms prima, wat het scherm geschikt maakt om mee te gamen.
>19-inch Breedbeeldmonitoren
Conclusie 19-inch breedbeeldmonitoren gaan als warme broodjes over de toonbank en gezien de lage prijzen en door de bank genomen goede prestaties, is dat geen wonder. Toch kun je je afvragen wat het voordeel is boven een normaal 19-inch model. Vooral bij standaard kantoorwerk en surfen over internet geven wij de voorkeur aan een traditioneel model en heeft breedbeeld pas echt voordeel bij grotere monitoren met hogere resoluties. Wil je echter toch een 19-inch breedbeeldmonitor, dan is de Iiyama E1900WS-B3 de beste koop als je een complete en goed presterende monitor voor een redelijk bedrag wilt. Acer scoort met de AL1916WAs nog iets beter qua prijs/prestatieverhouding, maar scoort met name op het gebied van kleurweergave net wat minder. Testwinnaar is Samsung, die met de SyncMaster 931BW duidelijk de beste prestaties laat zien, maar wel relatief duur is. ^
^ TechnoTalk » Dvi Digital Visual Interface, een aansluitnorm die onder andere wordt gebruikt om monitoren digitaal op de pc aan te sluiten. Bij een dvi-verbinding hoeft het signaal niet eerst analoog gemaakt te worden, zoals bij VGA wel het geval is, en hierdoor treedt geen kwaliteitsverlies op. Vooral bij grotere monitoren met een hoge resolutie heeft een dvi-verbinding sterk de voorkeur. » glare-paneel de voorzijde van het scherm is expres niet ontspiegeld. Traditionele ontspiegelde panelen lijken altijd wat mat en donkergrijs, terwijl glare-panelen er echt diep zwart uitzien. Nadeel is wel dat glare-panelen licht reflecteren en ze dus niet goed te gebruiken zijn wanneer er zich een lichtbron tegenover het scherm bevindt, omdat deze hinderlijk zal weerspiegelen.
het spelen van games. Nadelen » Overdrivecircuit van tn zijn de slechte kijkhoek, het zorgt er softwarematig voor dat matige contrast en de nog altijd de reactietijd van een tft-paneel achterblijvende kleurweergave. verbeterd wordt. Door een iets grotere kleurverandering aan het » S-video paneel door te geven dan daadwerkelijk benodigd is en deze vlak een norm om videobeelden naar een tv, projector of monitor te voor het eind af te kappen, kan de versturen. Bij s-video worden helreactietijd sterk verbeterd worden. derheid en kleur apart verzonden, Dit kan sommige gevallen wel iets wat een betere beeldkwaliteit tot ten koste gaan van de nauwkeugevolg heeft als standaard comporigheid van de kleurweergave. siet video. Een s-video-aansluiting heeft een ronde buitenrand met » Pva daarbinnen vier pinnetjes. Patterned Vertical Alignment, een tft-technologie ontwikkeld door » Vga Samsung. Pvabiedt betere kleurweergave en een grotere kijkhoek Video Graphics Array, definieert een verouderde analoge dan tv-technologie. Nadeel van displaystandaard. De term vga of pva is de relatief lange reactietijd. vga-aansluiting wordt nu meestal gebruikt om te refereren aan de » Tn 15-pins d-subaansluiting die op Twisted Nematic is de meest analoge monitoren terug te vingebruikte technologie voor den is. Alle huidige videokaarten tft-panelen in consumentenmobeschikken ook over één of twee nitoren. Tn biedt tegen de laatste d-subuitgangen, al dan niet via kostprijs de beste responstijd een dvi-converter. van alle paneeltypes, wat het uitermate geschikt maakt voor
Merk Acer AOC Iiyama Belinea Mirai HP Samsung ViewSonic Productnaam AL1916WAs 193SW E1900WS-B3 1925 S1W DML-519W100 W19B SyncMaster Viewdock 931BW VX1945WM Prijs 219,- 209,- 239,- 230,- 255,- 249,- 285,- 399,Specificaties Resolutie 1440 x 900 1440 x 900 1440 x 900 1440 x 900 1440 x 900 1440 x 900 1440 x 900 1440 x 900 Aantal kleuren (mln) 16,7 16,2 16,2 16,2 16,7 16,2 16,7 16,7 Contrastratio (: 1) 700 500 800 850 500 700 700 700 Maximale verticale kijkhoek (°) 130 130 150 160 130 130 160 160 Maximale horizontale kijkhoek (°) 150 150 150 160 150 150 160 160 Totale reactietijd (ms) 5 8 5 5 8 5 2 5 D-sub / dvi / video ja / nee / nee ja / nee / nee ja / nee / nee ja / nee / nee ja / ja / nee ja / ja / nee ja / ja / nee ja / ja / nee Energiebesparing instelbaar ja ja ja ja ja ja ja ja Geïntegreerde usb-hub / luidsprekers nee / nee nee / nee- nee / ja nee / nee nee / ja nee / ja nee / nee ja / ja Breedte x diepte x hoogte (cm) 46 x 18 x 38 44 x 21 x 33 44 x 20 x 38 44 x 20 x 37 46 x 19 x 38 44 x 21 x 33 45 x 20 x 36 45 x 21 x 45 Gewicht (kg) 4 4 4,5 4,7 4,5 4 4,2 5,7 Testresultaten Energieverbruik (W) 29 34 32 36 32 37 31 34 Energieverbuik (standby) (W) 1,2 0,9 0,5 0,9 0,8 1,4 0,7 0,9 Energieverbruik (uit) (W) 0,6 0,8 0,3 0,8 0,7 0,4 0,6 0,8 Native kleurtemperatuur (K) 7080 6900 7470 6730 6280 7660 7000 7510 Gemeten helderheid (cd/m²) 227 160 201 198 229 224 267 234 Helderheid uniformiteit (%) 84 78 90 73 76 80 89 86 Contrast (full on/off) (: 1) 685 402 522 570 514 643 805 688 Contrast (typical) (: 1) 185 116 177 177 167 199 229 170 Reactietijd (ms) 12 13 14 13 12 14 12 14 Scores Kleurweergave 6 7 8 8 8 7 9 5 Helderheid 9 8 9 9 9 9 10 9 Contrast 7 5 7 7 7 8 8 7 Uniformiteit 8 8 9 7 8 8 9 9 Kijkhoek 7 7 7 6 7 7 7 7 Reactiesnelheid 9 8 8 8 9 8 9 8 Totaalscore 46 43 48 45 48 47 52 45 Prijs/prestatiescore 100 97 95 93 89 89 86 53 Alle 19-inch schermen zijn van het tft-type tn met resolutie 1440 x 900, 0285 pixelgrootte en helderheid van 300 cd/m2. Portretmodus niet mogelijk bij deze modellen.
