}

}<(l(tp$=adbcb <

Een échte Haagse krant Actueel VVD-fractie zonder voorzitter

Vrijdag 15 maart 2013

Interview ‘Theaters Spui in gênante toestand’

jaargang 7 nummer 305

Sport Liegen als een wielrenner

10/11

3

€ 1,95

18

De Pier en het verdronken Atlantis van kapitein Nemo

> Foto: Jurriaan Brobbel

De Pier ligt op dit moment letterlijk en figuurlijk in de branding. Waar de een het bouwwerk uit 1961 van architect Maaskant wil slopen, is de ander op zoek naar een nieuwe toekomst voor het eilandenrijk op poten. Er gaat bijna geen dag voorbij of de Pier duikt wel ergens in de media op. Toch slaagden verslaggever Marc Konijn en fotograaf Jurriaan Brobbel erin het icoon van Scheveningen zijn laatste geheim te ontfutselen, de plek waar al jaren niemand meer kwam: het graf van kapitein Nemo. Een reportage over het Atlantis van Scheveningen. >Zie ook pagina 12/13.

Het team op de Ieplaan en het Rijswijkseplein bieden tandheelkundige zorg variërend van reguliere tandheelkundige behandelingen tot prothetische behandelingen zoals het plaatsen van gebitsprothesen. Graag verwelkomen wij u op de Ieplaan 2 of het Rijswijkseplein 56 te Den Haag. Loopt u gerust eens binnen voor informatie of om u in te schrijven als patiënt. Voor afspraken kunt u contact opnemen met ons centrale afsprakenbureau op het gratis nummer 0800 633 46 28

Ieplaan ook op maandagavond geopend !

w w w . m e d i m o n d z o r g . n l

De Dutch Don’t Dance Division PRESENTEERT

Het is september 1949. Ik ben 15 jaar en sta voor het eerst op het toneel van de Koninklijke Schouwburg. Een droom komt uit. Ik heb al vaak in de zaal gezeten, want ik ben gek op toneel. Zie alle voorstellingen van de Haagsche Comedie. Sommige twee keer. Sta vaak per ongeluk expres na afloop bij de artiesten uitgang in de Schouwburgstraat om mijn helden en heldinnen naar buiten te zien komen. Ik heb een puberale verering voor mensen als Paul Steenbergen, Myra Ward, Ida Wasserman en Cees Laseur. Ik zit op het Nederlandsch Lyceum, een school met een grote toneelcultuur dankzij geschiedenisleraar Han Baudet. De feestelijke voorstelling vanwege het 40 jarig bestaan van de school is: “De Knecht van Twee Meesters” met Kick Stokhuyzen in de hoofdrol. En zal

Foto: André Evers

...hebben ruimte voor nieuwe patiënten bij zowel de tandarts en/of de mondhygiëniste!

Iedere maand schrijft een acteur of actrice die de Koninklijke Schouwburg aandoet over zijn of haar belevingen en het gevoel dat de Schouwburg hierbij oproept. Deze maand een oude meester van het Nederlands Toneel: Bram van der Vlugt

in de Schouwburg zijn. En ja! Ik mag meedoen! Als lakei. Ik heb maar één zin tekst. Maar dat geeft niet. Ik sta daar toch maar op dat heilige podium! Maar helaas: zelfs die ene zin weet ik te verknallen. Aan het eind van de eerste acte moet ik me tot het publiek richten met de tekst: “Daar is iets aan de knikker…!” Ik aarzel zo lang, dat het doek al valt voor ik goed en wel begonnen ben. Een dramatisch debuut. Maar ik heb het er niet bij laten zitten. Zo’n kleine 64 jaar later sta ik er weer. Op dat zelfde toneel. Ja natuurlijk, ik stond daar inmiddels al veel vaker, maar elke keer is het een feest. Zo voelt het echt. Nu samen met de Oude Meester Joost Prinsen. Met iets meer tekst dan in 1949, dat wel. Bram van der Vlugt

I.S.M. FESTIVAL CLASSIQUE EN PULCHRI STUDIO

CHOREOGRAFIE

“Het is een genoegen om naar de twee oude acteurs te kijken, de een flamboyant, beweeglijk, de ander afgemeten koppig” – de Volkskrant

THOM STUART ARISTO KWARTET ERWIN WEERSTRA–PIANO

14-24 MRT 2013

Pulchri studio

KAARTVERKOOP WWW.FESTIVALCLASSIQUE.NL WWW.DDDDD.NU 0900-9000 500 of bij PRIMERA

Foto: PIEK

“Prinsen en Van der Vlugt excelleren in de levendige dialogen, de galgenhumor, de snelle wendingen en de toneelspelersdramatiek die deze twee personages hebben meegekregen” – NRC

Oude Meesters wordt vertolkt door Bram van der Vlugt en Joost Prinsen. Voor het eerst samen op het toneel, spelen zij de laatste telgen van een beroemd toneelgeslacht, de broers De Man. Deze voorstelling speelt op zaterdag 23 maart om 20.15 uur in de Grote Zaal van de Koninklijke Schouwburg. Er zijn nog enkele kaarten verkrijgbaar.

Kijk op www.ks.nl voor tickets en meer informatie.

3

actueel<

Vrijdag 15 maart 2013 > Den Haag Centraal

Verkocht voor 10,5 miljoen

Wonen in kantoor aan Oostduinlaan Door Casper Postmaa

Het Duitse vastgoedfonds IBV heeft vorige week het voormalige Shellkantoor aan de Oostduinlaan verkocht voor 10,5 miljoen euro. Afnemers zijn enkele private investeerders, die het kantoor een woonbestemming willen geven. Het voor de petrochemische industrie werkende CB&I (tot voor kort ABB Lummus) huurt een groot deel van het kantoor, maar volgens berichten in vastgoedbladen vertrekt het bedrijf volgend jaar naar een andere locatie in de Haagse regio. Het kantoor aan de Oostduinlaan heeft een bruto

vloeroppervlak van 39.000 m2, waarvan 31.000 m2 verhuurbaar is. Dat betekent dat er ruimte is voor ongeveer 250 appartementen. Het is nog niet bekend of de nieuwe eigenaren de kantoortoren gaan verbouwen, of dat hij wordt gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Deze krant meldde een maand geleden dat Pinnacle bv op het punt stond het gebouw in het Benoordenhout te kopen. Prins Bernhard jr. is één van de mensen achter dit investeringsbedrijf. De Amsterdamse bv wilde gisteren niet bevestigen of ontkennen of het de nieuwe eigenaar van het gebouw is.

Het voormalige Shell-kantoor is begin jaren zestig ontworpen door Hans Oud, een zoon van de beroemde bouwmeester J.J.P. Oud. In de gevel zijn grote tegeltableaus van Karel Appel aangebracht. Aan de Oostduinlaan 2 staat nog een tweede kantoor leeg (met een oppervlakte van 10.500 m2), dat ooit bij Shell in gebruik was. De wijkvereniging Benoordenhout en Nassaubuurt willen dat de leegstaande kantoren rondom het park Oostduin Arendsdorp een woonfunctie krijgen. Daardoor zou uitbreiding van het complex ouderenwoningen in het park niet nodig zijn.

Het voormalige Shellkantoor in Oostduin. > Foto: C&R

CDA kiest Klein al tot lijsttrekker

siteit van Twente. Daarna studeerde hij Operational Auditing aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn kennis over financiën deed hij op tussen 2001 en 2010 toen hij werkte hij als beleidsadviseur en leidinggevende op het ministerie van Financiën.

Door Jan van der Ven

CDA-wethouder Karsten Klein wordt volgende week woensdag, 20 maart, gekozen tot lijsttrekker. De aanwijzing van Klein vindt plaats tijdens een algemene ledenvergadering van het CDA Den Haag. Het staat vast dat Klein dan tot lijsttrekker wordt gekozen, de kans op tegenkandidaten is namelijk nagenoeg uitgesloten. Met de lancering van Karsten Klein tot lijsttrekker wordt in feite het startsein gegeven voor de verkiezingscampagne. Met de vroege start van de verkiezingscampagne hoopt het CDA extra veel tijd te hebben om zich te profileren. De raadsverkiezingen zijn pas over een jaar. De andere partijen zijn nog lang niet zo ver als het CDA. Bij de meeste partijen duurt het nog geruime tijd voordat bekend is wie de lijsttrekker wordt. Voorrang wordt gegeven aan het opstellen van verkiezingsprogramma’s en het selecteren van kandidaten voor de lijst en voor mogelijke wethoudersposten. Er wordt volgende week tijdens de algemene ledenvergadering van het CDA ook een speciale website gepresenteerd, die eveneens in het teken staat van de raadsverkiezingen. Het CDA kan vanaf volgende week woensdag andere partijen gaan uitdagen kleur te bekennen. Het CDA gaat onder leiding van Klein een eigen verkiezingskoers varen. Die koers wordt scherper als het verkiezingsprogramma er is. Daar moet nog aan gewerkt worden. Overigens zal Karsten Klein als lijsttrekker geen afstand willen nemen van de beleidsdaden van de huidige coalitie van PvdA, VVD, D66 en CDA omdat zijn partij er zelf deel van

Karsten Klein. > Foto: PR

uitmaakt. Het CDA is met drie raadszetels de kleinste partij van de coalitie. Intern wordt gewerkt aan de lijst met kandidaten voor de gemeenteraad. De kandidaten die worden geselecteerd, moeten vooral passen in de lijn-Karsten Klein. Daarin is weinig ruimte voor een eigen geluid. Bekend is dat de CDA-wethouder zijn eigen fractie weinig zelfstandigheid biedt. Met ‘een telefoontje

van boven’ wordt intern gedoeld op een telefoontje van de wethouder naar zijn fractie, waarin hij zegt hoe de fractie zich in een debat of kwestie moet opstellen. Karsten Klein werd na de vorming van de huidige coalitie wethouder voor jeugd, welzijn en sport. Klein werd in 1977 geboren in Groningen. Hij studeerde bestuurskunde aan de Thorbecke Academie in Leeuwarden en de Univer-

Jury In 2006 werd hij voor het CDA lid van de gemeenteraad van Den Haag. In 2008 ging hij de fractie leiden, hij volgde veteraan Michiel Santbergen op die opstapte. Twee jaar later werd Klein lijsttrekker voor het CDA. Zijn politieke carrière kreeg een extra impuls toen hij in 2009 werd gekozen tot Jong Raadslid van het Jaar, zeg maar het beste jonge raadslid van Nederland. Hij was toen 32 jaar. De verkiezingsuitslag werd bekend gemaakt op het jaarcongres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, waar heel bestuurlijk Nederland bij aanwezig was. De jury was enthousiast over zijn werk als raadslid. “Karsten is actief op veel beleidsterreinen en is initiatiefrijk”, aldus de juryleden. Verder merkte de jury op: “Bruggen bouwen tussen de stad en de raadzaal staat bij hem centraal, het directe contact met de burger staat voorop”. Tijdens de formatie van het de huidige coalitie liet een aantal prominente CDA’ ers Karsten Klein weten hem niet geschikt te achten voor het wethouderschap. Hij was volgens deze CDA’ers te onervaren en stond onvoldoende open voor CDA’ers met een andere mening of visie. Klein negeerde het advies en schoof zichzelf in de laatste fase van de onderhandelingen naar voren als wethouder voor het CDA.

Gebruik World Forum onzeker Of het World Forum de tijdelijke huisvesting wordt van het Residentie Orkest en het Nederlands Danstheater, als straks het Spuiforum wordt gebouwd, blijft nog onzeker. Volgens wethouder De Jong van Cultuur is het nog te vroeg om daarover te speculeren. “Dat maken we eind deze maand pas bekend”. Het World Forum is volgens Henk Scholten, de directeur van het Lucent Danstheater en de Dr Anton Philipszaal een voor de handliggende, maar niet enige optie. “Grofweg zijn er twee varianten: gebruik maken van één of meer bestaande accommodaties, waaronder het World Forum of een theater zoals de Rode Doos, de tijdelijke concertzaal in Utrecht”, aldus Scholten. “Je praat natuurlijk niet alleen over een publieksvoorziening, maar je hebt ook te maken met het huisvesten van personeel. Dat kan op verschillende plekken in de stad. Het World Forum is de enige grote theateraccommodatie. Die Doos is een steigerpijpconstructie met al dan niet rode platen eromheen en heeft als voordeel dat je deze overal in de stad kunt neerzetten". Maar kiezen voor een ander soort prefab theater is volgens Scholten ook mogelijk. "Belangrijk is dat je zoekt naar een vervanging van de Dr Anton Philipszaal en het Lucent. Voor de een heb je goede akoestiek nodig, voor deander een toneeltoren nodig. Dus het zou best kunnen dat we voor diverse zalen kiezen, verspreid over de stad. Het zal van de kosten afhangen voor welke optie wordt gekozen". Voor een interview met Henk Scholten zie pag. 10 en 11

Ibo Gülsen weg als fractievoorzitter VVD Door Jan van der Ven

Voormalig PvdA-leider Wouter Bos deed er al met al tien jaar over om er achter te komen dat de politiek een te zware wissel trok op zijn privéleven. Waarna Bos de politiek de rug toekeerde. Ibo Gülsen, de fractievoorzitter van de VVD in de Haagse gemeenteraad, kwam er al na vier maanden achter dat het gezinsleven nauwelijks te combineren valt met zijn werk als fractievoorzitter. Deze week maakte hij daarom bekend terug te treden als fractievoorzitter. Vier maanden geleden werd hij unaniem gekozen tot voorzitter van de zevenkoppige fractie. Hij volgde Boudewijn Revis op die wethouder van financiën werd. Revis volgde Sander Dek-

ker op die staatssecretaris in het kabinet Rutte II werd.

de fractie. Gülsen blijft lid van de VVDfractie.

Het besluit van Ibo Gülsen om terug te treden werd mede ingegeven door de drukke periode die er aan zit te komen: over een jaar zijn er raadsverkiezingen. Gülsen zegt in een verklaring: “Regeren is vooruitzien. Met de gemeenteraadsverkiezingen in het vooruitzicht zal het komende jaar de drukte alleen maar groter worden. Dat levert een te zware belasting op voor mijn gezin met 3 jonge kinderen, waarin we allebei een druk werkend bestaan leiden. Dan kan je beter nu de keuze maken dan gedurende de rit”. Hij wordt opgevolgd door Martin Wörsdörfer, de financieel specialist van

Directief Voor D66-wethouder Ingrid van Engelshoven verandert het leven ook. Zij heeft sinds afgelopen zaterdag alle tijd voor haar wethouderschap en haar privéleven. Op die dag namelijk trad zij op het congres van haar partij terug als landelijk voorzitter van D66. Ze had er toen twee termijnen van elk drie jaar opzitten. Daarmee was het maximum aantal jaren bereikt. Van Engelshoven werd ruim drie jaar geleden wethouder van onderwijs voor haar partij. Zij is tevens verantwoordelijk voor de volwasseneneducatie en bibliotheken. De wethouder sloot afgelopen jaren zes

wijkbibliotheken en nam de werkwijze van de wijkorganen op de schop. Als landelijk voorzitter van D66 heeft Van Engelshoven, samen met partijleider Pechtold de organisatie van de partij minder vrijblijvend gemaakt. Vanuit de top van de partij werden onder haar leiding strakke lijnen gespannen naar de achterban. In een interview met De Volkskrant van zaterdag zegt van Engelshoven hier over: “De partij had dat nodig. D66 was in die tijd heel vrijzinnig. Zo vrijzinnig dat organiseren niet ons ding was, zogezegd. Ik kwam in het land zeker tien verschillende D66-logo’s tegen. Ik heb gezegd: dit is het format. Dat mag je gerust directief noemen, ja”. De wethouder legt de voorzittershamer

niet zonder zorgen neer. Dat geldt bijvoorbeeld voor het beeld dat bestaat van D66 als een technocratische partij die weinig oog heeft voor wat mensen denken en voelen. Hierover zegt Van Engelshoven in hetzelfde artikel in De Volkskrant : “We raken mensen niet met ons verhaal. We kunnen heel rationeel uitleggen waarom ingrepen in de WAO en de hypotheekrenteaftrek nodig zijn, maar we doen dat te weinig empathisch en te verstandelijk”. Over niet al te lange tijd zal duidelijk worden of Van Engelshoven zich mengt in de strijd om het Haagse lijsttrekkerschap. Andere kandidaten zijn collega wethouder Marjolein de Jong en waarschijnlijk ook fractievoorzitter Rachid Guernaoui.

4>varia

Den Haag Centraal > Vrijdag 15 maart 2013

stadsmens

‘De Doris Days’ brengen zang en kleur in de zorginstellingen ‘Que sera, sera’, ‘Tea for two’…. De grauwe dag fleurt er helemaal van op als Antonia van der Wijk flarden zingt van beroemde Doris Day-songs uit een ver verleden. Sinds kort vormt zij met vijf andere vrouwen ‘De Doris Days’, een groep die gaat optreden in zorginstellingen. Tegen een gering honorarium, zo blijkt. Eén roos per persoon , zegt Antonia. In 2011 ontstond bij haar het plan een groep te vormen. Zij was toen nog verbonden aan ‘Het Beter Gezelschap’. “Daar werken ze met dezelfde formule als de cliniclowns: één op één, maar dan voor ouderen. Ik zong in die tijd ook liedjes van Doris Day, zoals ‘Once I had a secret love’. In plaats van ‘love’ zong ik ‘roos’, want ondertussen maakte ik van crêpepapier een roos. Aan het eind van het liedje gaf ik die aan mensen”. Tussen ‘Het Beter Gezelschap’ en de cliniclowns is wel een groot verschil, benadrukt ze. “De cliniclowns proberen kinderen te laten lachen. Bij ‘Het Beter Gezelschap’ zijn het ouderen die meestal niet meer hun bed uitkomen of stervende zijn. Sommige vrijwilligers geven bijvoorbeeld een massage of beschilderen hun handen met vlinders. Het gaat allemaal om liefdevolle aandacht. Ik zong een

boog. Ik denk dat de vrolijke kleuren de ouderen zullen verrassen”. Vrijwel alle vrouwen zingen in een koor. Voor Antonia springt Melanie het meest eruit. Bewonderend: “Zij heeft een keeltje, waarin Ella Fitzgerald zit verstopt”.

‘De Doris Day’s’ vragen ieder een roos voor hun optreden. >Foto: PR

liedje, maar vroeg altijd eerst of ik dat mocht doen. Soms zag ik een traan. Het is ook best ontroerend als iemand voor één persoon zingt”. Privé breidde zij haar repertoire uit met meer Doris Day-nummers. “Op een gegeven moment kreeg ik het idee om iets met een groep te gaan doen”. Eind

vorig jaar had zij vijf enthousiaste vrouwen gevonden: Nelly, Maria, Francien, Melanie en Nellie, die nu met haar ‘De Doris Days’ vormen. De zangeres/filmster was vooral beroemd in de jaren vijftig. De groep is gekleed naar de mode uit die tijd. “En we dragen Doris Daypruiken in alle kleuren van de regen-

Sprookjes Antonia’s loopbaan kent allerlei wendingen. Van 1973 tot 1984 was zij regieassistente van de televisierubriek Den Haag Vandaag, in de tijd van Henk van Hoorn, Ton Planken en Fred Verbakel. “Ik werkte 20 uur per week en moest daarnaast drie kinderen grootbrengen”. Met een zucht: “Ik vraag me nu vaak af hoe ik dat allemaal heb gedaan. Ik was net gescheiden en als trotse vrouw wilde ik per se mijn eigen geld verdienen”. Ze voelde zich ‘absoluut niet thuis in wereld van de politiek’. “Ik ben meer van de sprookjes”, lacht ze. Daarom begon zij, naast haar baan, in 1980 met twee anderen het kindertheater ‘Huppeldepup’. Toen haar twee collega’s ermee stopten, ging zij alleen verder. “Ik heb van hun karakters poppen gemaakt. Die wogen niets, maar waren zo groot dat kinderen er zich achter konden verschuilen”. Antonia van der Wijk had haar weg gevonden. Als kind al trad

zij in familiekring op. Dat zij pas later haar talenten kon ontwikkelen, kwam door haar huwelijk. “Ik mocht niets, was aan de ketting geslagen”. In vogelvlucht haar verdere carrière. Na ‘Huppeldepup’ trad zij vijf jaar op met acteur en verhalenverteller Peter van der Linden, speelde met Peter Kuiper ‘Retourtje Cabaret’ en was onder meer sprookjesvertelster op kinderpartijtjes. Vanwege een verhuizing heeft het werk even stil gelegen. Inmiddels is zij weer actief en geeft tegenwoordig ook lachyoga, waarvoor zij een cursus volgde. ‘De Doris Days’ hebben al boekingen binnen. Behalve voor zorginstellingen treedt de groep ook op feesten op. “Dan vragen we wel een kleine onkostenvergoeding. En we zullen niet altijd met z’n zessen komen. Soms met drie of vier; het hangt ervan af wie er op dat moment kan”. Tien nummers staan inmiddels op het repertoire. Antonia, met een lach: “Het leuke van ons clubje is dat wij als meisje al die liedjes bij de afwas hebben gezongen”. Joke Korving Informatie: www.antoninavanderwijk.nl

Ingezonden mededeling

ROOD

www.drinkland.nl Danzka Vodka 1L Deense Wodka in een aluminium fles. 4 weken lang van € 22,30 voor € 17,50 Coebergh Bessen Classic 1L De enige echte met 20 %. 4 weken lang van € 11,75 voor € 8,95 Hoppe Vieux 1L 4 weken lang van € 14,75 voor Hartevelt Jonge Jenever 1L 4 weken lang van € 12,75 voor

€ 10,95 € 9,50

Grant’s Scotch Whisky 1L 4 weken lang van € 21,95 voor

€ 15,95

Malt Whisky Dalmore 12 y 1L 4 weken lang van € 57,90 voor

€ 47,50

ACTIES Chili/VaChili – Tierra Alta Cabernet Sauvignon Reserva Nu 4 weken lang van 11,10 voor € 8,50 Portugal – Douro D.O.C. Nu 4 weken lang van 6,95 voor € 5,50 / Per doos à 6 € 30,00 Frankrijk/Bordeaux – Chateau Haut Ballastard Bordeaux A.C medaille d’Argent 2006 Nu 4 weken lang van 8,25 voor € 6,95 / Per doos à 6 €€ 39,50

Mac Killops Glen Rothes 46% single cask Voor de Malt fijnproevers: met€€ 10,00 korting Geproduceerd augustus 1990 en gebotteld augustus 2010. Zolang de voorraad strekt. Nu

WIT

€ 59,80

Nieuw in ons assortiment Uit de Paarl Zuid-Afrika Rhino wijnen Goede kwalitatieve wijnen voor een uitstekende prijs. Verkrijgbaar in Rhino White, Rhino Red, Rhino Rosé en Rhino Chardonnay. De white, red en rosé kosten € 4,98 De chardonnay € 5,98

Frankrijk/Elzas – Willm een blend van Pinot Gris en Riesling. Nu 4 weken lang van 11,15 voor € 8,50 Frankrijk/Bordeaux – Cuvée Clémence een blend van Sauvignon Blanc/Semillion/Muscadelle. Nu 4 weken lang van 10,35 voor € 8,95

Ter introductie 4 weken lang 6 halen 5 betalen

Spanje – Marqués de Castilla Een blend van Chardonnay en Sauvignon Blanc. Nu 4 weken lang van 6,55 voor € 5,25 / Per doos à 6 € 30,00

Bovendien gaat van elke fles 10 eurocent naar het Rhino–fonds. U steunt daarmee de neushoorn.

den haag Prinsestraat 57 070 364 29 25

noordwijk * oegstgeest * Voorhout * Jacoba van Beierenhof 28 Maarten Kruytstraat 24 Lange Voort 19 071 364 93 37

071 361 21 82

071 301 55 83

Frankrijk/Loire – Muscadet Domaine Foliette Nu 4 weken lang van 8,35 voor € 6,95 / Per doos à 6 € 40,00 Hospice de Beaune 2009 St. Romain Chardonnay Maximale charme in een fles. Zolang de voorraad strekt van 41,30 voor € 35,00 / Een kist à 6 vol charme € 190,00

5

actueel<


Bijna 60.000 euro voor incidentele theaterprojecten Door Annerieke Simeone

Voor de tweede keer dit jaar subsidieert de gemeente bijna € 60.000 aan incidentele culturele projecten. Van de negen aanvragen zijn er vijf door de adviescommissie gehonoreerd. Doel van deze subsidies is volgens wethouder Marjolein de Jong (Cultuur) ‘het aanboren van nieuwe doelgroepen’. “Instellingen moeten letterlijk over hun eigen grenzen heen durven kijken, zo kunnen geslaagde experimenten onderdeel worden van reguliere activiteiten”. De hoogste subsidies ontvangen Theater aan het Spui voor het project ‘Voel je thuis!’ (€ 10.680) en Theaters Diligentia en PePijn voor ‘Programmeren 2.0’ (€ 10.000). Voor dit laatste project doen studenten van de Haagse Hogeschool de eigen programmering. Volgens De Jong is dat de manier om een jonger publiek te bereiken. Voor ‘Ervaar Daar Hier Theater’ is € 15.000 gereserveerd, maar de aanvrager, Stichting Dans- en Muziekcentrum (Lucent Danstheater en Dr Anton Philipszaal), krijgt de subsidie pas toegekend als wordt voldaan aan de gestelde voorwaarden. De commissie vindt nu nog dat de pr-activiteiten teveel op de reguliere dansdoelgroep zijn gericht. Ook voor Theater De Vaillant is € 2.500 gereserveerd. Mocht

‘Opschudding’ over plan Lange Vijverberg Door Jasper Gramsma

Het nieuwe trammaterieel dat de vertrouwde rood-beige voertuigen volgend jaar vervangt, maakt versteviging van de rails op de Lange Vijverberg noodzakelijk. Begin 2014, na voltooiing van de Bosbrug, gaat de schop in de grond. De gemeente neemt die gelegenheid te baat om de historische heuvel langs de Hofvijver een nieuw aanzicht te geven. Een verbrede groenstrook aan de waterkant, moet de kap van een aantal historische bomen voorkomen. Daarvoor moet een deel van de rijbaan die nu de stad uit gaat, wijken. Het groen wordt doorgetrokken tot aan de huidige middenberm. Na de herinrichting worden het auto- en tramverkeer in beide richtingen vlak langs de historische stadspaleizen geleid.

deze opvolger van Culturalis voor het project ‘Colorful Wonderful’ met een professioneler en concreter plan op tafel komen, dan kan de subsidie oplopen tot zo’n € 15.000. Korzo Theater ontvangt een bedrag van € 5.000 voor de dansserie ‘Matinee du Monde’. Samen met het Rotterdamse World Music & Dance Center maakt het productiehuis een concertserie waar urban en klassieke muziekstijlen elkaar ontmoeten voor een breed publiek. De gehonoreerde projecten worden in de eerste zes maanden van 2013 uitgevoerd. Het bedrag dat de gemeente reserveert voor deze incidentele projecten komt uit het potje ‘Pluriform Programmeren’, waarbij twee keer per jaar geld beschikbaar wordt gesteld. Alleen instellingen die een meerjarige subsidie ontvangen in het kader van het Meerjarenbeleidsplan kunnen een beroep doen op dit budget. De Jong vond het aantal aanvragen voor deze periode ‘wat magertjes’. “Je zou toch verwachten dat in barre tijden culturele instellingen alles aangrijpen om de zaal vol te krijgen. We hopen dat de volgende ronde meer reacties oplevert”. Dan is wederom een budget beschikbaar van maximaal € 120.000. Voor 2015 en 2016 wordt het bedrag verhoogd naar € 150.000.

Steven Van Watermeulen voelt zich thuis in Theater aan het Spui. >Foto: Krista van der Niet

Nobelprijswinnaars in een Haags atelier Door Jasper Gramsma

>Foto: Anneke Ruys

Anouk vliegt met 'Birds' naar Songfestival ‘Birds’ is de titel van het melancholisch getinte liedje waarmee Anouk op 14 mei ons land gaat vertegenwoordigen op het Eurovisie Songfestival 2013 in Malmo, Zweden. Tijdens de persconferentie op 11 maart in de Wisseloord Studio’s in Hilversum liet de zangeres weten dat haar optreden geen specifiek Haags tintje zou krijgen. Anouk verheugt zich erop om haar liedje te zingen, maar zei ook niets te hebben met alle poeha die er om het Songfestival hangt. Ook interesseert het haar weinig als er mensen zijn die haar nummer niks vinden. Wel zegt ze trots te zijn om Nederland te mogen vertegenwoordigen. “Anders zou ik ook niet meedoen”. Door de Nederlandse vakpers wordt ‘Birds’ goed ontvangen. Men spreekt nu al van ‘het beste Songfestivalliedje dat Nederland ooit instuurde’. De finale van het internationale liedjesfestival is op 18 mei a.s.

In het atelier van de beeldhouwer Loek Bos prijken twee levensechte Russische koppen. Eén van klei en één van brons. Hoewel de beelden opvallende gelijkenis met elkaar vertonen, gaat het om twee verschillende wetenschappers. Eén van hen is de Nederlands-Russische wetenschapper Andre Geim. Hij won in 2010 de Nobelprijs voor de Natuurkunde, vanwege zijn experimenten met grafeen, een sterke koolstofverbinding die een doorbraak in de nanotechnologie betekende. De ander is Geims medewinnaar, de natuurkundige Konstantin Novoselov. Min of meer toevallig staan hun portretten samen in Bos’ werkplaats. Aanvankelijk was het namelijk de bedoeling dat alleen Geim een bronzen beeld zou krijgen in de veelkoppige eregalerij van Nederlandse Nobelprijswinnaars op het Ministerie van OCW. Het is een traditie waaraan ook grote kunstenaars hebben bijgedragen: “Ik heb de Haagse beeldhouwer Frits Stapel nog gekend, hij heeft er ook twee gemaakt”. Bos heeft wel naar het werk van de anderen gekeken, maar is zijn eigen gang gegaan. “Er staan ook maskers in de galerij, maar ik houd niet van die oplossing voor een portret. Ik doe mijn uiterste best, meer dan dat kan ik niet”. Manchester De Brits-Russische Konstantin Novoselov hoorde volgens de traditie niet in het rijtje Nederlandse winnaars thuis, maar de Radboud Universiteit in Nijmegen, waaraan beide wetenschappers

De portretten van Geim (links) en Novoselov. > Foto: C&R

verbonden zijn, wilde zowel Geim als Novoselov graag in brons vereeuwigd zien. “Het beeld van Geims is al klaar en dat van Novoselov gaat volgende week naar de bronsgieter. Maar het kan nog wel een halfjaar duren voordat het onthuld wordt”, zegt Bos, die een korte rondleiding geeft door zijn atelier in de Tweede Schuytstraat. De kunstenaar is gewend om alleen met foto’s te werken, maar Bos toog naar Manchester om Geim te treffen. “Ik wilde hem toch wel even zien. We hebben samen geluncht en ik heb foto’s van hem gemaakt”. De kunstenaar omschrijft Geim als een typische wetenschapper die vooral op zijn werk is gericht. “Ik merkte dat het zijn ding niet was. Hij was wel erg geïnteresseerd in het proces. Later grapte Geim dat hij hoopt dat zijn hoofd voller is dan dat van het holle beeld”. In het High Field Magnet Laboratory in Nijmegen

ontmoette Bos ook de even schuchtere Novoselov: “Hij vond het genant om zich te laten portretteren, maar toen hij het beeld van zijn collega zag, wilde hij er meteen mee op de foto”. Bos kan zich voorstellen dat Geim, in tegenstelling tot de onthulling in Den Haag, wel naar Nijmegen komt: “Hier kende hij niemand. Bovendien wordt hij als winnaar door iedereen geclaimd. In Nijmegen is het een weerzien met oude collega’s”. Bos is het om het even: “Ik wil er niet badinerend over doen, maar ik heb in 35 jaar al veel meegemaakt. Toon Hermans was ook niet bij de onthulling van zijn beeld en Aad Mansveld was ook al dood. Nee, ik haal mijn artistieke lol meer uit de mensen die na jaren bij me terugkomen en zeggen dat ze nog steeds van hun beeld genieten”.

De plannen worden niet door iedereen warm onthaald. Willem Jan Hoogsteder, eigenaar van kunsthandel Hoogsteder & Hoogsteder op de Lange Vijverberg en bestuurslid van het naastgelegen Museum Bredius, stelt dat hij begin jaren 90 alle politieke partijen ervan overtuigd heeft een soortgelijk plan niet door te zetten. Hij is dan ook verrast door de situatie en vreest voor overlast als gevolg van het verkeer dat in de nieuwe situatie dichtbij passeert. De afstand van de gevel tot de weg wordt 1,20 meter kleiner, waardoor de trilling binnen toeneemt. Uit de berekeningen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed blijkt dat de consequenties vooralsnog beperkt zijn. “We hoeven nog niet bang te zijn dat de schilderijen van de muur vallen of dat het krijt van de pastels aftrilt”, vertelt Hoogsteder. “Maar als er uiteindelijk, net als in Amsterdam, bezuinigd wordt op de demping van de nieuwe trams kan dat weleens anders worden”. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed waarschuwde wel voor de ernst van de trilling die tijdens de bouwwerkzaamheden wordt veroorzaakt. “We krijgen een noodnummer van de gemeente, maar dan is het al te laat”, zegt de kunsthandelaar. De trilling is niet het enige dat Hoogsteder aanvoert tegen de herinrichting. Hij noemt ook de opstopping van verkeer, het lawaai en het verdwijnen van parkeerplaatsen en binnendringend roet als bezwaren. Bovendien constateert Hoogsteder: “De 80 jaar oude bomen mogen niet gekapt worden omdat ze historisch zijn, maar deze kwetsbare panden zijn ruim 250 jaar oud”. Overbodig De gemeente is bekend met de bezwaren van Hoogsteder en zegt met hem in gesprek te gaan over de grieven. “We kijken er serieus naar, ook al is het waarschijnlijk niet mogelijk aan alle wensen tegemoet te komen. Voor de zomer willen we alles met hem besproken hebben”, aldus een woordvoerder, die niet inhoudelijk op de zaak in wil gaan. Naar verwachting keren de bestaande lijnen terug op dit deel van het spoor. In elk geval is het traject onderdeel van de zogenaamde calamiteitenroute. Hoogsteder ziet überhaupt het nut niet van een tramverbinding over de Vijverberg: “De haltes bij de Bosbrug en op de Kneuterdijk maken deze verbinding wat mij betreft overbodig”. Hij maakt zich het meest zorgen over de collectie van Museum Bredius, eigendom van de gemeente: “Het is een grote verantwoordelijkheid, omdat de collectie tot in de eeuwigheid bewaard moet blijven”. Daarnaast betreurt hij het dat de doorloop vanuit de omliggende musea niet aantrekkelijker gemaakt wordt: “De wandeling van het Haags Historisch Museum naar de Gevangenpoort wordt mooier, maar Museum Bredius blijft in de nieuwe situatie buiten de route liggen”. Hoogsteder heeft voorgesteld om een zebrapad aan te leggen, maar dat idee zou afgewezen zijn omdat er even verderop al een oversteekplaats gepland is op de huidige plek.

6>Varia terugblik


foto’s uit het haags gemeentearchief Pearl Perlmutter, Atelier van Lieshout en David Bade maakten beelden voor de Beeldengalerij. In 2010 kwam er echter een kink in de kabel. Net op het moment dat het project zijn voltooiing naderde, besloot de gemeente Den Haag het door architecte Lana du Croq ontworpen plan voor de herinrichting van de Grote Marktstraat goed te keuren, maar vond tegelijkertijd dat de Beeldengalerij niet in deze ontwerpvisie paste. Van kunstwerken waren de beelden ineens ‘obstakels’ geworden, ‘die leiden tot hinder en conflicten voor alle gebruikers van de straat’, aldus de AD/Haagsche Courant van donderdag 11 februari 2010. Inmiddels is het 2013. De Grote Marktstraat is nog niet heringericht en op verschillende plaatsen in de straat zijn oude winkelpanden afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw. Het ontwerp van Lana du Croq is nog steeds niet uitgevoerd en de Beeldengalerij is gelukkig nog te zien op de plaats waarvoor zij ontworpen is. Naast ieder kunstwerk ligt in het plaveisel een tegel met de naam van de maker. Van de veertig sokkels hebben er 39 dezelfde afmetingen. Slechts één is er uitvergroot. Hierop staat het op de foto afgebeelde kunstwerk ‘Frog with Umbrella’ van Karel Appel. Dit beeld is in 2001 aan de stad geschonken door de stichting 750 jaar Den Haag. Het staat letterlijk op het kruispunt van de Beeldengalerij, op de hoek van de Kalvermarkt en het Spui.

De Beeldengalerij Ongetwijfeld zijn ze u wel eens opgevallen, de beelden die midden in de stad, in de Grote Marktstraat, op het Spui en op de Kalvermarkt staan. Misschien zag u zelfs dat ze de afgelopen jaren af en toe verplaatst zijn. En wellicht is bemerkt dat meer en meer lege sokkels inmiddels voorzien zijn van een kunstwerk. Hoe kwam dit alles tot stand?

Van kunstwerken waren de beelden ineens ‘obstakels’ geworden, ‘die leiden tot hinder en conflicten voor alle gebruikers van de straat’ Het project begon in 1990 toen kunstenaar Peter Struycken (1939) in opdracht van Stroom Den Haag, de organisatie die zich in de stad onder andere bezig houdt met kunst in de openbare ruimte, een plan ontwikkelde voor een beeldenroute door het centrum van Den Haag. Het idee was om een galerij van beelden op ovalen granito sokkels te ontwikke-

len en deze te plaatsen in het voetgangersgebied van de binnenstad: in de Grote Marktstraat, op de Kalvermarkt en op het Spui. Veertig Nederlandse of in Nederland werkzame kunstenaars kregen de uitnodiging een beeld te maken. Struycken bedacht een stramien waardoor de sokkels van de kunstwerken een wezenlijk onderdeel zouden vormen van de beeldenroute. De sokkel vormde letterlijk en figuurlijk de verbinding tussen de stedelijke ruimte en het kunstwerk. Het project heette in eerste instantie dan ook ‘Sokkelplan’. Kunstenaar Geert Lap (1951) ontwierp de 95 centimeter hoge sokkels. De kunstenaars die opdracht kregen om een beeld te maken, moesten zich aan vooraf bepaalde afmetingen houden. Het kunstwerk mocht niet groter zijn dan de sokkel en ook een maximale hoogte was bepaald. Zo werd het Sokkelplan een geheel, maar bleven het tegelijkertijd veertig onafhankelijke beelden. Begin jaren negentig zijn de eerste beelden gemaakt. Ze kwamen niet meteen in de Grote Marktstraat terecht, maar kregen voorlopig een plaats op het zogenaamde ‘beeldenstation’, de ruimte achter de Grote Kerk aan de Groenmarkt. Langzaam maar zeker nam het aantal beelden in de loop van de jaren toe. Beroemde kunstenaars als Auke de Vries,

Beeldengalerij, kunstwerk ‘Frog with Umbrella’ van Karel Appel in 2001. Foto: J.J. Luijten

Wendy Louw www.gemeentearchief.denhaag.nl


OPEN OPENDAGEN: DAGEN:16 16 maart maart Den Haag, Haag, 17 17 maart maartWassenaar Wassenaar

Kin San Tai Chi Academie Meditatie Meditatiedoor door beweging beweging Maak kennis met Tai Chi

GRATIS OPEN DAGEN EN PROEFLESSEN

de planken Sprakeloos op ye Van Tom Lano

Den Haag:

START NIEUWE CURSUSSEN: 8 APRIL

Open dag: zaterdag 16 maart 10.00-15.00 uur. Proeflessen: woensdag 13 en 20 maart 19.00-20.00 uur. Gymzaal Oranje Nassauschool Weissenbruchstraat 119

Den Haag Woensdagavond 19.00-20.30 uur Gymzaal Oranje Nassauschool Weissenbruchstraat 119

Wassenaar:

Wassenaar Maandagavond 19.45-21.00 uur Gymzaal Den Deylschool Fabritiuslaan 2

Open dag: zondag 17 maart 15.00-19.00 uur. Proeflessen: maandag 11 en 18 maart 20.00-21.00 uur. Gymzaal Den Deylschool Fabritiuslaan 2 Kom kennismaken en ervaar het zelf. Het is gratis en vrijblijvend. Vooraf aanmelden is niet nodig. U bent van harte welkom.

Tai Chi: gezond!

“Hoe een boek nog beter wordt.” De Standaard “Tom Lanoye maakt van ‘Sprakeloos’ ook ‘op de planken’ een succes.” De Morgen “Een virtuoze woordenstroom gebracht met de klasse van een groot acteur.” Gazet van Antwerpen “Tom Lanoye liet zijn publiek alleen even los voor de pauze. De rest van de tijd hing de zaal aan zijn lippen.” NRC Handelsblad

Vr 22 maart 20.15 uur | www.ks.nl | 0900 3456789 (10 cpm)

Tai Chi is een eeuwenoude Chinese bewegingskunst. Master Moy Lin-Shin, een taoïstische monnik uit China, staat aan de wieg van onze vorm van Tai Chi. Master Moy baseerde zijn Tai Chi op diverse martial arts disciplines. Kin San Tai Chi bevordert een gezond lichaam en een gezonde geest.

OPEN DAGEN: maart Ervaar de positieve kracht van16 Kin San Tai Chi:Den Haag, 17 maart Wassenaar ● Reduceert stress ● Oefent lichaam en geest ● Houdt je gezond en in balans ● Maakt spieren en gewrichten soepeler ● Verbetert concentratie en conditie

Tai Chi is bewegend mediteren; een zachte totaaloefening die door iedereen beoefend kan worden.

Meditatie door beweging www.kinsantaichi.nl

Hanneke Verduyn T 06 44570694 E [email protected] (Classes partly English spoken)

7

regio<


Bewoners kunnen geld lenen voor herstel van verzakking

verreck

Door Gilles Boeuf

LEIDSCHENDAM-VOORBURG - De gemeenteraad van LeidschendamVoorburg heeft besloten de eigenaren van een aantal verzakte appartementen financieel tegemoet te komen. Het gaat om de eigenaren van dertig appartementen in Voorburg-Noord , waarvan de fundering is verzakt. De problematiek is ernstig en de herstelkosten voor de eigenaren zijn hoog. De gemeente wil de gedupeerden tegemoetkomen bij het verstrekken van een lening.

Koningsbal

Hoe meer tradities, hoe beter! Vorig jaar beleefden we de eerste editie van het Haags Boekenballetje met een flash mob van ruim 80 lezende Hagenaars voor de Centrale Bibliotheek op het Spui. De tweede aflevering van deze manifestatie voor ‘een betere samenlezing’ vond afgelopen zondag plaats in Theater Dakota. Terwijl tussen City en Pier duizenden de ballen uit hun broek liepen, werden hier op uitgereikte balletjes de woorden verzameld voor het tweede Haags Boekenballetjesgedicht, vol goede raadgevingen aan onze toekomstige koning:

Vorig jaar heeft de gemeente Leidschendam-Voorburg een onderzoek laten uitvoeren naar de verzakkingsverschillen in de fundering van het woonblok aan de Koningin Wilhelminalaan 400-456 en Van Wassenaerstraat 41. Scheuren in de gevel gaven hier aanleiding toe. Het door Fugro uitgevoerde onderzoek kwam tot de conclusie dat de verzakking twee oorzaken heeft: fouten tijdens het heien bij de bouw van de appartementen in 1921 en aantasting van de houten funderingspalen door een bacterie. Veel bewoners vroegen zich af of de funderingsproblemen veroorzaakt konden zijn door werkzaamheden aan de riolering. Het komt voor dat dergelijke werkzaamheden het grondwaterpeil doen dalen en dat daardoor funderingen worden aangetast. Volgens de gemeente is dat niet het geval en was de fundering al slecht voordat de werkzaamheden aan de riolering van start gingen. Het verhalen van de kosten van herstel van de fundering op de gemeente is om die reden geen optie. De bouw is daarnaast te lang geleden om de overigens niet meer te achterhalen bouwer nog aansprakelijk te stellen. Gebrek Het herstel van de funderingen moet op korte termijn plaatsvinden. Daardoor kunnen de eigenaren de kosten niet over een paar jaar uitsmeren. Verkopen is ook geen optie want bij verkoop is een eigenaar verplicht een dergelijk gebrek te melden. De waarde van de appartementen is daarom in één klap flink gedaald. De meeste eigenaren hebben de nodige reserves voor de betaling van de herstelwerkzaamheden niet op de bank staan. Er blijken meerdere bewoners in een traject van de schuldsanering te lopen. Zonder financiële on-

Instortingsgevaar dreigt wanneer de fundering niet spoedig wordt hersteld. >Foto: C&R

dersteuning moet de gemeente onder bestuursdwang de werkzaamheden laten uitvoeren en het is maar de vraag of ze de kosten dan van de eigenaren terug kan krijgen. Hersteloperatie De kosten voor de totale hersteloperatie aan de 30 appartementen worden geschat op 1,5 miljoen euro. Dat is 50.000 euro per appartement. Vertegenwoordigers van de Verenigin-

gen van Eigenaren van het woonblok hebben een Plan van Aanpak opgesteld en offertes aangevraagd bij verschillende aannemers. Of de daadwerkelijke kosten hoger zullen uitpakken dan de schatting, is nog niet bekend. Zodra de uiteindelijke kosten bekend zijn, zal de gemeente met de bewoners een verordening opstellen hoe en tegen welke percentages de eigenaren geld kunnen lenen. Er komt

Raad houdt toch vertrouwen in burgemeester Hoekema WASSENAAR - In een besloten vergadering die anderhalf uur duurde, heeft de Wassenaarse gemeenteraad besloten burgemeester Jan Hoekema aan te bevelen voor een nieuwe termijn van zes jaar. Eerder namen de leden van de VVD in Wassenaar een negatief standpunt in ten aanzien van zijn herbenoeming. Tijdens een algemene ledenvergadering namen ze een motie aan om tegen een tweede termijn te stemmen. Fractievoorzitter van de VVD, Anouk van Eekelen, doet geen mededelingen over de inhoud van de vergadering.

“Een herbenoeming is een vertrouwelijk proces, dus daar kan en mag ik niets over zeggen”. Op de vraag hoe haar leden het zullen vinden dat hun advies niet ter harte is genomen, antwoordt zij: “Ik kan hen ook niet vertellen hoe het is gegaan”. Bestuursvoorzitter van de VVD in Wassenaar, J. Gieskes, stelt dat het ‘gewoon een democratisch genomen besluit door raadsleden is’. “De raadsleden kunnen zich verantwoorden in een ledenvergadering en dat zal wel gebeuren”. Hijzelf neemt niet de term ‘tevreden’ in de mond – ‘dat is een heel ander woord’ – maar zegt ‘te hopen op

een constructieve samenwerking met de raad’. Ook de leden van Wat Wassenaar Wil (WWW) hebben zich publiekelijk zeer negatief uitgelaten over een tweede termijn voor de huidige burgemeester. Partijvoorzitter Henri Hendrickx zag in Hoekema niet iemand met de kwaliteiten van ‘een geïnspireerd leider die politieke processen goed kan managen’. Hoekema’s tweede ambtstermijn gaat in op 1 juli 2013 voor een periode van zes jaar. Hoe de stemverdeling binnen de raad was, is niet bekend. De stemming was geheim.

ook een ‘vangnet regeling’ voor mensen met onvoldoende financiële middelen. Hanno Fresco, één van de eigenaren van de verzakte appartementen, verwacht echter dat meerdere eigenaren de voorgestelde lening niet kunnen terugbetalen. “Als je het sec bekijkt, is het een vooruitgang ten opzichte van hoe wij er een aantal maanden geleden voorstonden. Maar je betaalt het uiteindelijk toch allemaal zelf ”.

Rijswijk zoekt opvolger voor Ineke van der Wel RIJSWIJK – De vacature voor het ambt van burgemeester in Rijswijk is opengesteld. Na het vertrek van Ineke van der Wel, zij stelde zich medio vorig jaar niet beschikbaar voor een derde termijn, ontstond de vacature. Interim-burgemeester Herman Klitsie nam ondertussen de honneurs waar. Door de gemeenteraad is samen met de commissaris van de Koningin, Jan Franssen, een profielschets vastgesteld. Op de website van de provincie valt deze schets in te zien. De gemeenteraad zoekt in ieder geval, zoals zij schrijft, een burgemeester die ‘Rijswijker onder de Rijswijkers’ is, oftewel ‘een boegbeeld voor de stad’. De deadline voor sollicitanten is 29 maart. Hoe lang de totale procedure gaat duren is nog niet bekend.

Daar knalt-ie en valt-ie, balt-ie samen alle kracht Het balletje van het jaar 13, balletje van dag en nacht Bolle bal met bil die heel de boel doet bellen Zonder bul te zijn of bijl die al kan vellen Daar is die bal, die koninklijke bal, die bolle Die aan de bal komt, die straks de bal laat rollen Geef hem nu al een woord, een balletje met dromen Prins bal, hier is uw bal, uw koninkrijk kome Sterkte, waterprins. Hoe pittig is deze stoelendans bij donderslag! Net nog vrij en spontaan, met glaasje bubbels en oranje bitterbal Of lachen met een biertje, een bofkont zonder crisisstress, u zag De toekomst als geschenk, een bal vol sport en rock & roll: een Maxibal Een slinger van stilte, ballet van gelijkheid, onzichtbaar plezier Haast een verjaardag, zo nuver, met niet kieskeurig gerecht als top: cavia, soepkip, sambal én water, dus geen ballet op WC-pot alhier Niet kakkieneus dankzij H2O: een goede vader en ook nog de BOB Krijg de garderobe dan van bolleboos Koning: ballade van aftreden klinkt: Republiek, republiek, republiek, president, anti-christ, republiek! Geen getekende leeuw, maar een dwarsligger met huwelijkszwendel die stinkt Uw vrouw plots een tutje met hoepelrok en sloerie, kinders 3 biggetjes: da’s uw tragiek Aftreden? Eerst aantreden! 1755 manieren van inspireren en om-denken Dit is uw land, kijk vanuit uw Dakota, zie hofvijver, waterschap, zee Wees groos op dat land, maar blijf slim als Tom Poes zwenken En neem in uw Dakota uw parachute altijd mee! Marcel Verreck (en 68 andere deelnemers aan het Haags Boekenballetje) www.marcelverreck.nl

8>varia


Huis voor de democratie trekt veel bezoekers

‘Koning Willem-Alexander is nog niet klaar’ grijpen”, lacht Veling. In de kast in deze zaal staan verkleedspullen en liggen lijsten met stellingen en standpunten verdeeld naar kleuren, zodat echte debatten kunnen worden nagespeeld. De partijen heten hier bijvoorbeeld rozenrood en levend wit. En direct buiten de zaal is er voor het kabinet de mogelijkheid om met een bordkartonnen koningin Beatrix op de foto te gaan op het bordes van Huis ten Bosch. “Koning Willem-Alexander is nog niet klaar, maar daar wordt aan gewerkt. Het is wel opvallend hoe populair deze foto is onder scholieren en volwassenen. En ondanks de vele mensen aan haar schouder, ziet de koningin er nog steeds goed uit”, zegt de directeur.

Rijen op de Hofweg bij Dudok, ineens overlopen worden door een groep scholieren of ouderen. Zijn de taartjes zo populair? Nee, het zijn de bezoekers van ProDemos, Huis voor de democratie en rechtsstaat. Vanaf april verschijnen ook fietsers voor de fietsroute langs onder meer het Vredespaleis. Door Elske Koopman

De verbinding tussen Dudok en het bezoekerscentrum is open. Wie geen leesvoer meer heeft bij een kopje koffie kan op de begane grond van ProDemos bijvoorbeeld een biografie aanschaffen van één van ’s lands belangrijkste staatslieden, of inspiratie opdoen voor een leuke wandeling door de stad, bijvoorbeeld. “Hier in Den Haag vindt iedereen het vanzelfsprekend, maar we zouden best wat meer aandacht mogen besteden aan het zijn van een regeringsstad. Dat lijkt soms een vergeten kant van de internationale stad voor vrede en recht”, zegt ProDemos-directeur Kars Veling. De droom van voorzitter Wim Deetman was 300.000 tot 400.000 bezoekers per jaar. Dat aantal haalt ProDemos nog niet, ze zitten nu op rond de 200.000 bezoekers. “Maar daarnaast doen we zo veel meer, we maken kranten, geven nieuwsbrieven uit, doen activiteiten bij gemeenten, houden themabijeenkomsten en we zijn bijvoorbeeld ook al bezig met de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014”, zegt Veling. Een in het oog springende actie is de website schuiltereenraadslidinmij.nl , waar geïnteresseerden kunnen testen of zij het in zich hebben om volksvertegenwoordiger te zijn, handig aangezien de lokale partijen voor de zomer hun kandidatenlijsten op orde brengen. Of de cursus politiek actief. “Dat levert wel resultaten op, in Delft zitten acht oudcursisten in de gemeenteraad, maar ook in Brielle en Tytsjerksteradeel zijn cursisten raadslid geworden”, aldus de directeur. Trots vertelt Veling over de activiteiten op de vijf verdiepingen van het pand aan de Hofweg. Het bezoekerscentrum blijkt een klein onderdeel. Op de vijfde verdieping boven Dudok is de kantorenetage. De verdiepingen daaronder zijn ingericht voor educatiedoeleinden. Op de eerste verdieping huist de Haagse redactie van de NOS en op een deel van de tweede zit het Turks Verkeersbureau. “Een deel van die verdieping hebben zijn wij nu

In ProDemos is het goed toeven op de oude Kamerbankjes.>Foto: Jurriaan Brobbel

aan het verbouwen, daar komt de afdeling Europa met een documentalist”. Trêveszaal Op de vierde etage zijn diverse zalen. Ze hebben klinkende namen als de Rechtszaal, Senaat en Trêveszaal, compleet met geel behang en schilderijen die aan vroeger tijden doen denken. In de Trêveszaal hebben de scholieren van de middelbare school net een film bekeken en begint hun pauze. In de rechtszaal zitten basisschoolleerlingen die daar de beginselen van de Nederlandse democratie bijgebracht krijgen. Hier staat nu tijdelijk meubilair, dat binnenkort wordt vervangen door meubilair uit een echte rechtszaal. Achter de deur van de ‘Senaat’ zit een klas uit Oegstgeest die uitgelegd krijgt dat State-secretary de beste benaming is in het Engels voor onze staatssecretarissen. Secretary of State betekent namelijk ook minister van Buitenlandse Zaken in Amerika.

uw mening

Op diverse schermen in het gebouw is te zien wie waar zit en de lijst is lang. Daarnaast krijgen de meeste groepen ook nog een rondleiding door de Ridderzaal, Eerste en/of Tweede Kamer. Een etage lager is een stemwijzerwinkel ingericht. Pakken hondenbrokjes hebben ieder een stelling. Bijvoorbeeld over het betalen van belasting op vlees. Daarmee kunnen bezoekers naar de kassa. Daar staat iemand met een rode jas die het product scant en dan blijkt welke partijen dit standpunt delen. In dit geval D66, GroenLinks, Partij voor de Dieren en de ChristenUnie. “Goh ja, ook mijn eigen partij”, zegt Veling die voor de GPV en later ChristenUnie in de Eerste en Tweede Kamer heeft gezeten. “Nee ik heb geen heimwee naar de praktische politiek. Deze positie is ook leuk. Ik ben niet meer voor ADO of voor Feyenoord, ik ben nu voor voetbal”. Verbouwing Een groot deel van de derde verdieping

Haagse Harry

Fietsstad? Een lachertje luttel bedrag). Dat is niet meer dan een druppel op een gloeiende plaat. Tijdens de eerste winterdagen moesten we ons ook al over zwaar besneeuwde fietspaden voortbewegen. Laat de gemeente nu eens echt werk maken van een goed en evenwichtig fietsbeleid. De kandidatuur voor Fietsstad van het land is vooralsnog niet meer dan een lachertje. D. Slierenhove Den Haag Centraal verwelkomt ingezonden brieven van maximaal 200 woorden. De redactie behoudt zich het recht voor deze te redigeren. Vermeld altijd uw adres (en liefst ook uw telefoonnummer), ook wanneer u e-mailt.

© Marnix Rueb

De gemeente Den Haag heeft weer iets nieuws bedacht. Na stad van vrede, recht, popmuziek, winkelen, studenten, dans, literatuur, strandsporten, hengelsport en wat er de laatste jaren al niet meer verzonnen is, moet Den Haag volgend jaar ook Nederlands eerste fietsstad worden. Hoewel de fiets in parken en op wandelpaden vaak wordt misbruikt, blijft het toch een prachtig (en schoon) vervoermiddel. Maar helaas niet in Den Haag. Op tal van belangrijke plekken (Centraal Station, Boulevard) kun je je fiets al nauwelijks kwijt. En de kans dat het stalen ros daar stiekem wordt verwijderd, is levensgroot. Binnenkort komt daar de Grote Marktstraat en omgeving bij. Ter compensatie worden de paar biesieklettes in de omgeving gratis (het ging overigens maar om een

is nog in verbouwing. Hier komt een afdeling met stellingen en het verdedigen ervan. “Als dit straks klaar is, kunnen we ook een programma bieden voor individuele bezoekers. Die hoeven dan niet meer per se bij een rondleiding aan te sluiten”. In het midden is in een afgesloten ruimte de Tweede Kamer nagebouwd, compleet met Vak K voor de bewindslieden en een desk voor de voorzitter. De middelbare scholieren beantwoorden vragen en voor elk goed antwoord krijgen ze een cent. “Aan het einde van de dag krijgt de winnaar ons spel ‘Zeteldans’ mee, een politieke variant op ganzenbord. Daarvoor kunnen de leerlingen nog onderhandelen om meer muntjes te krijgen van diegenen die toch niet winnen. Zij moeten bepalen wie hun steun, of in dit geval muntjes krijgt. Dan zie je dat deze kinderen echt al kunnen onderhandelen. Soms gaat het er wel hard aan toe, bij een basisschool hebben we wel eens in moeten

Kinderen Voor kinderen tussen zeven en twaalf jaar zijn er speciale kinderrondleidingen met een speurtocht. “We beginnen bij de Ridderzaal en dan doen we een speurtocht op het Binnenhof. In de meivakantie doen we er twee per dag die in het teken zullen staan van de troonswisseling. De leukste vragen zijn waarom de koningin geen kroon op heeft bij het lezen van de Troonrede, waar is iedereen en komen we nog bekenden tegen? De laatste keer zagen we Mark Rutte, dat was voor iedereen leuk. Kinderen kijken met andere ogen en krijgen bij het Binnenhof ook vaak het idee dat er ridders zijn”, zegt kinderrondleidster Margreet. Onder de ridderzaal is een vitrine met daarin de hele stoet van Prinsjesdag. “Deze is gemaakt toen Beatrix achttien was. Kijk daar zit ze tegenover Juliana en Bernhard in de Gouden koets. Ze mocht toen voor het eerst mee”, legt Veling uit. Deze ruimte is voor iedereen toegankelijk en daarom zit er een bewaker. De deelnemers aan de rondleidingen kunnen links een trap omhoog naar de tribune boven de ridderzaal. Daar wordt uitgelegd dat de zaal diverse functies heeft gehad, zoals rechtszaal, paardenmarkt en ziekenhuis. De middelbare scholieren uit Culemborg zijn duidelijk even onder de indruk van de zaal. Al zijn er een paar nog niet bekomen van hun bezoek aan de Tweede Kamer van net daarvoor. “We zagen Geert Wilders met beveiligers op de roltrap, helaas was hij te ver weg om met hem op de foto te kunnen”, giebelt een scholiere, duidelijk onwetend dat ze naast oudKamerlid Kars Veling staat. Meer informatie: www.prodemos.nl

9

economie<


Volledig rookverbod raakt kleine horeca

‘We investeren 75 miljoen’

‘Het wordt een zware dobber’ Door Jasper Gramsma

Aan de strijd om het roken in de kleine cafés lijkt geen einde te komen. De motie van Kamerlid Carla Dik-Faber (ChristenUnie) om het algehele rookverbod in de horeca opnieuw in te voeren, werd vorige maand door de Tweede Kamer aangenomen. Staatssecretaris Van Rijn onderzoekt nu hoe er toegezien kan worden op de naleving. Voor café ’t Hoekpandje, op de hoek van de Oude Molstraat en de Papestraat, betekent het in ieder geval dat de asbakken binnenkort weer van tafel moeten. Uitbaatster Jeannette Drewes laat de aangekondigde maatregelen gelaten over zich heen komen. “Ik wacht eerst af hoe het met de boete zit”, zegt ze laconiek. “Maar uiteindelijk zal ik me er ook bij neer moeten leggen”. Drewes verwacht dat ze ‘een zware dobber’ krijgt aan het strengere beleid. Ze maakt echter geen aanstalten om een aparte rookruimte in te richten, zodat ze aan de nieuwe regels voldoet: “Er zijn hier vaak dartteams, dan is zo’n hok snel vol en moeten de mensen alsnog naar buiten”. En buiten staan bij ’t Hoekpandje is met koud weer niet altijd prettig volgens Drewes, vanwege de zuigende wind die het op deze hoek gemunt heeft. Ze vindt de maatregelen betuttelend. “Ik ben al 22 jaar zelfstandig ondernemer, maar alles wordt voor me bepaald. Straks gaan ze me nog verbieden om alcohol te schenken, omdat dat ook ongezond is”, grapt Drewes. De uitbaatster vindt dat ze zelf moet kunnen kiezen welk rookbeleid ze voert en dat met een bordje op de deur kenbaar kan maken. “Rookvrije kroegen blijven toch wel bestaan, dus dan kunnen de mensen ook kiezen”, voorspelt ze. Stamgast Erik van Noort steekt ondertussen een shaggy op. Hij sluit niet uit dat het rookverbod hem ervan weerhoudt naar de kroeg te gaan. “Als ik weet dat de buren het wel toestaan, dan ga ik misschien wel daar naartoe”, zegt Van Noort. Zijn vriend Rob Langhout zit naast hem. Ondanks dat hij niet meer rookt, is Langhout een warm pleitbezorger van roken in de horeca: “Geef iedereen de vrije keuze

Het gedrag van cafébezoekers is volgens Drewes moeilijk te beïnvloeden. Daarom opent ze pas aan het eind van de middag haar deuren. > Foto: C&R

en je zult zien dat iedereen naar de rokerskroegen gaat, want daar is het veel gezelliger”. Negeren Het getouwtrek om het rookbeleid begint in de zomer van 2008, als er voor het eerst een verbod van kracht wordt. Drewes houdt zich er aanvankelijk aan, maar merkt dat de gasten niet meer blijven hangen. Daarom besluit ze na enige tijd – net als veel andere

horecaondernemers – het rookverbod te negeren. De overtreding komt haar op een boete te staan van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ten bedrage van 300 euro. Toch laat Drewes haar bezoekers onverminderd roken. Ze ziet zich gesteund door een uitspraak van de rechtbank die het verbod ongedaan maakte. Hoewel het verbod een jaar later door de Hoge Raad weer werd bekrachtigd, bleven kleine kroegen buiten schot. Deze keer

zullen ze er wel aan moeten geloven. De kans dat ze nog onder het verbod uit komt, acht Drewes nihil. Ze heeft daarom een dringend advies voor de handhaving van de hernieuwde regel: “Als het toch moet, zorg dan voor voldoende controle. Nu er een lijn wordt getrokken, moeten de cafés in de buitenwijken net zo streng worden gecontroleerd als wij hier in het centrum. De concurrentie moet tenslotte wel eerlijk blijven”.

Aardwarmte-project: afgebladderd imago Door Jan van der Ven

Het oorspronkelijke idee was om 6.000 woningen in Den Haag aan te sluiten op aardwarmte. Later werd dat aantal verlaagd naar 4.000, omdat dat realistischer werd geacht. Het aantal aan te sluiten woningen is inmiddels verder naar beneden bijgesteld: er wordt nu uitgegaan van 1340 huizen. Of het doel van 4.000 huizen ooit wordt gehaald, is inmiddels zeer twijfelachtig. Want waar het project ooit gold als één van de meest innovatieve op het gebied van aardwarmte in Nederland, lijkt het project nu steeds vaker op een valkuil. Zeker nadat woningbouwvereniging Vestia vorig jaar uit het project stapte. En in het kielzog van Vestia verlieten ook de corporaties Haag Wonen en Staedion het project. Intussen is de verantwoordelijke PvdA-wethouder Baldewsingh naarstig op zoek naar nieuwe klanten voor het aardwarmteproject. Hij denkt in dit verband aan het laten samengaan van de Haagse stadsverwarming met het aardwarmteproject, bleek vorige week tijdens een raadsdebatje met de

wethouder over de stand van zaken van het project. “We willen de stadsverwarming uitbreiden richting internationale zone. Daar kunnen we de aardwarmte bij betrekken”, aldus een hoopvolle wethouder. Met het gebruik van water dat is verwarmd met aardwarmte kan bespaard worden op de energierekening voor de stadsverwarming. In de internationale zone denkt de wethouder veel nieuwe klanten te vinden. Zoals het Omniversum, het World Forum, diverse hotels en in een later stadium misschien Eurojust. Het aansluiten van bestaande woningen in Den Haag Zuidwest, of elders in de stad, op aardwarmte is volgens hem geen optie, omdat het aanleggen van de noodzakelijke leidingen in bestaande wijken erg duur is. Dat geldt niet voor de huizen die zijn opgenomen in het aardwarmte-project: het gaat hier om nieuwbouwwoningen. Aardbevingen Het afgebladderde imago van het aardwarmteproject heeft inmiddels ook de politiek te pakken gekregen. Het aantal fracties dat aarzelt neemt toe. De

SP heeft, net als het CDA, steeds meer bedenkingen. En de fractie van de VVD etaleerde vorige week openlijk haar aarzelingen. Het raadslid VVDGidaly vroeg zich zelfs af of de kans op aardbevingen in Den Haag niet toeneemt, nu aardwarmte wordt afgetapt. Waarmee zij bewust een relatie legde tussen het aardwarmteproject en het oppompen van grote hoeveelheden aardgas in Groningen en de reeks aardbevingen daar. Wethouder Baldewsingh stelde haar gerust: er wordt in Den Haag Zuidwest niets uit de grond gepompt, er wordt alleen heet water (75 graden) vanuit grote diepte naar boven gehaald. Daar wordt via een warmtewisselaar de warmte eruit gehaald, vervolgens gaat het afgekoelde water terug de grond in. Het water wordt zodoende als het ware ‘geleend’ van de grond. Baldewsingh: “In Slochteren wordt iets uit de grond gehaald, hier niet”. Het voorstel van de VVD en CDA om het hele aardwarmteproject bloot te stellen aan een second opinion wees hij van de hand. Volgens de wethouder zijn er inmiddels voldoende onderzoeken gedaan naar alle

onzekere factoren van het project. Hij verwees in dit verband naar studies van TNO.

Pomp De twijfelaars worden gevoed door het nieuwe gegeven dat er nog eens een miljoen euro nodig is voor een pomp. Hiervan moet de gemeente een derde ophoesten. Intussen hebben diverse partijen al 17 miljoen in het project gestopt, los nog van de subsidies van het rijk. Voor wethouder Baldewsingh is het stoppen met het project daarom geen optie. “Want dan zijn we met zijn allen niet alleen 17 miljoen euro kwijt, maar is er ook sprake van imagoschade”. Voor de wethouder geldt nog een ander argument om door te gaan met het aardwarmteproject. “Ik zit niet stil”, aldus de wethouder. Hij is als wethouder verantwoordelijk voor het duurzamer maken van Den Haag. In het collegeakkoord is afgesproken dat Den Haag in 2040 klimaatneutraal moet zijn en van de wethouder wordt verwacht dat hij de basis hiervoor legt. Het aardwarmteproject komt hem

NS koopt 49 % van HTM-aandelen Den Haag verkoopt 49 procent van de HTM aan de NS. Wethouder Revis (VVD, financiën) heeft daarover overeenstemming bereikt met de spoorwegen en de HTM. De gemeenteraad heeft het laatste woord over het akkoord. Volgens een verklaring van de gemeente, HTM en NS gaan zij de komende jaren 75 miljoen euro investeren in het Haagse openbaar vervoer. De gemeente, NS en HTM hebben daartoe een ambitieus investeringsprogramma opgesteld, aldus de verklaring. Het grootste bedrag (36 miloen euro) wordt uitgetrokken voor het beter bereikbaar maken van Scheveningen. Lijn 17 rijdt in de toekomst door naar de Strandweg en lijn 11 wordt doorgetrokken naar de Scheveningse haven. “Den Haag krijgt het beste openbaar vervoer van Nederland”, stelt wethouder Revis, die de afgelopen maanden met de NS onderhandelde. “HTM zet met trots haar handtekening onder de overeenkomst”, zegt Dirk le Clerq, algemeen directeur van de HTM. “Het blijft een Haags bedrijf in publieke handen. HTM kan zo beter en completer openbaar vervoer leveren”. Volgens NS-directeur Engelhardt Robbe is de samenwerking tussen een landelijke en lokale vervoerder uniek. De NS betaalt 45 miljoen aan de gemeente voor de aandelen. Een groot deel van de Tweede Kamer ziet weinig in het akkoord. De PVV is tegen de overname en andere oppositiepartijen als D66 en CDA zijn kritisch. Maar ook regeringspartij VVD reageert afhoudend. Een staatsbedrijf als de NS moet niet verder in de markt stappen, vindt VVD’ster Aukje de Vries. “Daarom zou ik geen voorstander zijn van nog meer invloed van NS op de regionale of lokale vervoerdersmarkt. Eigenlijk moet je eerder denken aan afbouw”, aldus een reactie van De Vries bij RTL Nieuws. Volgens minister Dijsselbloem (PvdA, financiën) is dat in strijd met toezeggingen uit het verleden waarin juist is geregeld dat de NS zich ook op de regionale markt mag begeven. “Het zou een complete ommezwaai zijn als de NS wordt gedwongen om zich te beperken tot de trein en het hoofdrailnet”, aldus de minister.

hierbij uitstekend van pas, want er komt nauwelijks CO2 vrij bij het aftappen van de warmte uit het grondwater. Intussen is de wethouder in een taai gevecht gewikkeld met de corporaties Staedion en HaagWonen, die zoals gemeld ook uit het project zijn gestapt. Zij laten de geïnvesteerde miljoenen achter, maar moeten daarnaast nog een soort boete betalen. Daarop concentreert de strijd zich momenteel. De wethouder eist 3,3 miljoen van de twee corporaties, maar de twee willen niet verder gaan dan één miljoen euro. Baldewsingh sprak de verwachting uit dat het eindbedrag ergens in het midden zit, rond de 1,5 miljoen euro. Het PvdA-raadslid Bas Sepers wilde daar geen genoegen mee nemen en hij spoorde de wethouder aan de strijd hard te voeren. “Desnoods sleept hij ze voor de rechter”, aldus een verontwaardigde PvdA’er die de beide corporaties ervan beschuldigde misbruik te maken van de algemeen erkende nood bij Vestia om ook uit het project te stappen. “Van dat gedrag word ik niet enthousiast”, zei Sepers.

10>interview Vilan

Feestweek xxxxx

We zitten in de week van de zorg, Vilanu van de Loo bent al ergens geweest? Want in het gehele land zijn er leuke open dagen, interessante lezingen en interactieve workshops. Overal is infotainment en je komt nog eens ergens. De week heet officieel: zorg en welzijn. Welke gek heeft dat bedacht? Een oude vriend van mij beleeft elke week een week van de zorg, minus het infotainment. Zijn vrouw is dement en zit in een tehuis, hij woont dichtbij haar. Van hem hoor ik berichten die me pijn doen. Zoals toen er op de afdeling griep heerste. Zijn vrouw kreeg het ook maar ze begreep niet wat griep was. Ze voelde zich bang en hij mocht maar af en toe bij haar zijn. Avond na avond lag ze dus alleen in bed. Want er was te weinig verpleging. Dus ik hoef niet meer naar een lezing over dementie. Die krijg ik al genoeg. Met zo’n landelijke feestweek is natuurlijk enorm veel geld gemoeid. Wie betaalt dat aan wie en waarvan? Vrijwel alle activiteiten zijn gratis toegankelijk, maar de verlichting brandt niet voor niets. De sprekers moeten toch reiskostenvergoeding ontvangen en misschien wel een leuke boekenbon. Als het niet meer is. Want in dat circuit is lezingen geven heel lucratief. Mijn oude vriend zegt, dat hij niet begrijpt waarom ze zijn vrouw urenlang in haar eigen urine laten liggen. Op de afdeling weten ze dat zij incontinent is, dus dan gaan ze toch even kijken? Het gebeurt niet. Soms is er één stagiaire verantwoordelijk voor een groep demente ouderen. Voor meer zorg hebben ze geen budget. Dus als hij het kán – mijn oude vriend is ver in de tachtig – wast hij zijn vrouw en trekt hij haar schone kleren aan. Voordat de Alzheimer toesloeg, was ze een mooie, verzorgde vrouw. Hij heeft plaatsvervangend zelfrespect en wil dat ze er goed uitziet. Of in ieder geval schoon en droog. En minder bang, maar daar heeft hij nog niets op gevonden. Dus u kunt zich wel voorstellen, dat ik door het Disneyland-karakter van deze week verrast ben. Eerder had ik een actieweek verwacht met boze mensen die op de één of andere manier weten door te dringen tot deze regering. Er lijkt in Den Haag een stenen muur te staan om het hart van de volksvertegenwoordiging. Aan mijn oude vriend gaat deze week van zorg en welzijn helemaal voorbij, en ik bedank er ook voor. Vilan van de Loo


Henk Scholten, nieuwe directeur Danstheater en Philipszaal

‘De kleedkamers zijn veel te klein en het dak lekt’

Henk Scholten (59) wilde ooit dominee worden (‘als kind hoor’), net als zijn vader. Maar zijn carrière liep geheel anders. Hij belandde bij toeval in het theater en is daar gebleven. Hij werd acteur, regisseur, dramaturg en vervolgens directeur. Bij die laatste functie is hij blijven steken. Na een reeks andere leidinggevende theaterfuncties is hij sinds 1 september vorig jaar directeur van het Lucent Danstheater en de Dr Anton Philipszaal.

Door Annerieke Simeone De blauwe ogen van Henk Scholten schieten vergeefs richting raam. Boven de artiesteningang van de Dr Anton Philipszaal is de ruimte gevuld met warme lucht. Arbo-wetten bestonden al jaren toen dit gebouw in 1987 werd opgeleverd, maar toch lijkt het alsof architect Rem Koolhaas het hoofdstuk binnenklimaat over het hoofd heeft gezien. Het openen van een raampje van de directiekamer zat in ieder geval niet bij het ontwerp inbegrepen. In tegenstelling tot de journalist heeft de voormalig directeur van het Theater Instituut Nederland niet zozeer last van de temperatuur, maar wel van allerlei andere mankementen aan dit Spuigebouw, het gebouw waar de afgelopen tijd zoveel om te doen is geweest. In eerste instantie was Scholten, die hier per 1 september aantrad, er nog van uitgegaan dat hij het met een gebrekkige voorziening moest doen. Nu is hij blij dat op deze plek in 2018 een nieuw Spuiforum verrijst. De huidige problemen zitten volgens hem achter de schermen. Scholten begint aan een lange opsomming: “De opvang van gastgezelschappen, of dat nou in het Lucent is of in de Philipszaal, is belabberd. We kunnen artiesten nauwelijks kwijt, de kleedkamers zijn veel te klein en het dak lekt bij het Lucent. Na een goede regenbui krijgen dansers soms letterlijk druppels op hun hoofd. En omdat de muren zijn opgetrokken van gipsplaat en metaal hebben we een energierekening die driemaal zo hoog is als je normaal gesproken van een gebouw als dit zou mogen verwachten”. Ook aan de voorkant rommelt het volgens de man die al veertig jaar in het theatervak zit. “Het is hier een kruip-door-sluip-door-situatie. De bezoekers merken er weinig van, die leiden we bij wijze van spreken van de voordeur, via het toilet naar de woonkamer. Maar ondertussen voelt het

alsof ik in een huis woon waar de kelder onder water staat. Het is gewoon gênant. Verder is er absoluut onvoldoende foyerruimte voor het publiek. Je hebt geen plek waar je groepen kunt opvangen. Bij een goed theater hoort ook een goed theaterrestaurant. Wij hebben Piccolo Mondo, maar de naam zegt het al: piccolo is klein”. Dubbeltje Of alle problemen straks tot het verleden behoren, is natuurlijk nog een vraag, maar voorlopig is Scholten in zijn nopjes met alle vooruitzichten. De kritiek die veel andere bewoners van de stad op het Spuiforum hebben, snapt hij ten dele. “Het argument: hoe kan dat nou, gelijktijdig bezuinigen en tegelijkertijd investeren in cultuur, begrijp ik heel goed. Ik kom zelf van een instituut dat slachtoffer is geworden van een bezuiniging. Wat psychologisch onhandig is, is dat je die twee besluiten gelijktijdig moet nemen. Alleen, het werkt vaak wel zo in de politiek. Ik heb de parallel getrokken: stel je bent ziekenhuisdirecteur, dan ga je ook niet op dezelfde dag bekendmaken dat je tweehonderd verpleegkundigen ontslaat en een nieuw ziekenhuis laat bouwen. Maar het kan wel allebei nodig zijn”.

‘Met het Spuiforum weet je nu al dat je er landelijk en internationaal aandacht mee gaat trekken’

Scholten vindt dat er nuchter naar de situatie gekeken moet worden. “Al jaren wordt gezegd: we moeten iets met deze zalen. Dan heb je de keuze: renoveren, uitbreiden of nieuwbouw. Alleen maar renoveren werkt niet, want we kampen al jaren met te weinig publiekscapaciteit en in 2010 heeft de gemeente met een grote meerderheid besloten: uitbreiden gaan we niet doen. Dan is het vrij logisch dat je een plan gaat maken voor nieuwbouw”. Voor Hagenaars die zich afvragen hoe het in godsnaam kan dat twee podia na een periode van zo’n vijfentwintig jaar al weer worden afgebroken, heeft Scholten een duidelijke verklaring. Dan denk ik: “Je kent je eigen geschiedenis toch wel? In de periode dat het Lucent Danstheater en de Dr Anton Philipszaal zijn gebouwd, was Den Haag een ‘Artikel-12-gemeente’. Deze stad mocht geen dubbeltje besteden zonder toestemming van het Rijk. Dat deze gebouwen hier staan, is puur en alleen te danken aan het ondernemerschap van de directies van het Nederlands Dans Theater (NDT) en het Residentie Orkest (RO). Die moesten zalen bouwen voor minder dan 25 miljoen gulden. Dan moet je niet zeggen: waarom zijn er toen geen goede gebouwen neergezet. Er was gewoon geen geld. Er is gekozen voor een noodvoorziening”. Al was het een ander soort nood dan Scholten bedoelt. In de jaren 80 werd wel bezuinigd, maar de ‘Artikel-12-status’ kreeg Den Haag pas op 21 juni 1996. Esthetiek Op de vergadertafel van de directiekamer liggen twee opengeslagen boeken. Beide pagina’s tonen twee concertzalen, één van de toekomstige Spuiforumzaal, de ander van de huidige zaal van het Lucent Danstheater. “Mensen die ik hier over de vloer krijg, vraag ik welke zaal ze het mooist vinden”, vertelt Scholten. Glimlachend: “De opinies zijn sterk verdeeld”. Het is zijn

>Foto: Piet Gispen

manier om een discussie uit te lokken. “Over de esthetiek van het gebouw is altijd wat te doen. Denk aan toen de plannen voor het nieuwe Haagse stadhuis werden gepresenteerd. Iedereen had zijn ongezouten mening klaar. Daar hoor je nu niks meer over. Ik denk dat veel mensen blij zijn met hun witte paleis. Het Spuiforum past daar straks prima bij, die brengt letterlijk kleur aan deze witte omgeving. De koepel, het gebruik van materialen: alles straalt kunst en cultuur uit. Je ziet meteen: dit is niet een kantoorgebouw”. Maar afgezien van de vraag of het Spuiforum nou mooi is of niet, de bekendheid die je ermee verwerft, is volgens Scholten belangrijker. “In een radioprogramma werd het Spuiforum onlangs vergeleken met de Opera van Sydney en het Guggenheimmuseum in Bilboa als zijnde het nieuwe icoon van de stad. Dat overstijgt wat mij betreft de vraag over schoonheid. Daar zou een stad toch positief op moeten reageren. Met het Spuiforum weet je nu al dat je er landelijk en internationaal aandacht mee gaat trekken”. Dominee Wie een blik werpt op het curriculum vitae van Scholten, krijgt al snel de indruk dat deze van jongs af aan een weloverwogen theatercarrière voor

11

interview<


‘Bij een goed theater hoort ook een goed theaterrestaurant. Wij hebben Piccolo Mondo, maar de naam zegt het al: piccolo is klein’

ogen had. Van acteur naar regisseur en van dramaturg naar directeur. Bij die laatste functie is hij blijven steken. Leiding gaf hij onder meer aan het Zuidlandtheater Terneuzen, de Stadsschouwburg Utrecht, het Theater Instituut Nederland (TIN) en aan Fonds Podiumkunsten, waarvoor hij even in Den Haag kwam wonen. Maar Scholten had aanvankelijk helemaal geen theaterdromen. Hij wilde dominee worden, net als zijn vader. “Als kind hoor”, verduidelijkt hij snel. “Na mijn middelbare school ben ik geschiedenis gaan studeren in Groningen, om geschiedenisleraar te worden”. Per toeval belandde hij in het theater. “Ik volgde een cursus dramatische expressie. De regisseur die de cursus gaf, belde me twee maanden later op en zei: ik begin een jeugdtheatergroep, doe je mee? Zo simpel als ik het nu zeg, zo is het gegaan. Twee jaar hebben we met Theatergroep Genesius door het land getoerd. Toen we terugkwamen, ben ik overgestapt naar theaterwetenschappen”. Nog even nam hij de coördinatie van de theatergroep op zich en schreef toneelrecensies voor het Nieuwsblad van het Noorden, maar uiteindelijk werd hij al snel directeur in Terneuzen. Met zijn vierendertig levensjaren was hij de jongste theaterdirecteur van Nederland. Moeilijk vond hij het niet. Laco-

niek: “Het is me eigenlijk heel goed afgegaan”. Cliché Zorgen kwamen pas later, zoals onlangs bij het Theater Instituut Nederland. Door de bezuinigingen moest de organisatie dit jaar worden ontbonden en werd een deel van de collectie, die onder meer talloze theateraffiches, foto’s, kostuums, decorstukken en accessoires bevat, ondergebracht bij de Bijzondere Collecties van de bibliotheek Universiteit van Amsterdam. Scholten vindt het een heel treurige beslissing. “Zeker omdat het niet het advies was van de Raad van Cultuur, maar een eigenmachtig besluit van Halbe Zijlstra als staatssecretaris. TIN is toch het geheugen van het Nederlandse theater. En dat je dan van de ene op de andere dag daar de stekker uittrekt, dat vind ik onbegrijpelijk. Niemand heeft me kunnen vertellen waarom. Toen ik er naar vroeg, kreeg ik als antwoord: we moeten bezuinigen en we sparen liever de gezelschappen. Instellingen die niet een direct producerende rol hebben, leggen dan het loodje. Toen ik door had dat er geen weg terug was, heb ik de knop omgezet en gered wat er te redden viel”. En hoe zit het met hem zelf? Verliet hij het zinkende schip op tijd of liep hij al een tijdje rond met het idee

om na zes jaar te verkassen? Scholten denkt even na. “Nee, ik was op zichzelf niet van plan om weg te gaan, maar je weet maar nooit. Als ik op mijn carrière terugkijk, blijf ik gemiddeld zo’n zeven jaar op een bepaalde plek. Kijk, mijn kwaliteiten zitten in het ontwikkelen en vernieuwen. Ik ben meer van de ideeën, concepten en het enthousiasmeren van mensen. Meer dan van het beheer en het detail. Als de trein eenmaal rijdt, is het voor mij tijd om verder te gaan”. Voor deze nieuwe functie trok Scholten voor de tweede maal, samen met zijn vrouw Kathy (‘de kinderen zijn het huis al uit’), naar Den Haag. “Frequent verhuizen voelt voor mij heel normaal. Het komt door mijn jeugd. “Dominees werden beroepen, dus we verhuisden vaak met het hele gezin. Ik vond dat niet vervelend hoor, om elke keer weer opnieuw te moeten beginnen. Het klinkt natuurlijk heel erg cliché, maar elke verandering biedt ook kansen”. Verschuiving Sinds hij per 1 september weer ‘met de voeten in de klei staat’, heeft Scholten grootse plannen voor de toekomst: “We gaan tegen de stroom in meer programmeren en de samenwerking met verschillende Haagse bevolkingsgroepen versterken. Dat

laatste betekent dus niet: als jullie een Bollywood of een Diwali festival willen houden, kun je een zaal huren en verder zoeken jullie het maar uit. Nee, ik wil met diverse etnische groepen samen programma’s maken”. Deze week presenteert Scholten een nieuwe seriebrochure die in de plaats is gekomen van ‘Haagse klassieken’. In mei verschijnt de gehele jaarplanning. “Ik heb het profiel aangescherpt”. Scholten focust zich op drie profielen: een nationaal en internationaal aanbod op hoog niveau, amusement voor een breed publiek en een nieuw item: doelgroepgerichte programmering. “Ik wil meer kinderen, jongeren en, ik zei het net al: diverse Haagse bevolkingsgroepen bereiken”. Door deze aanscherping moeten het Lucent Danstheater en de Dr Anton Philipszaal volgens Scholten eindelijk weer stadspodia worden. Weer stadspodia? Dat waren ze toch al? Scholten schudt zijn hoofd. “Veel mensen denken dat de zalen hier bedoeld zijn voor NDT en voor het RO. Beide gezelschappen zijn natuurlijk belangrijk voor Den Haag, maar de praktijk is dat die twee samen krap aan dertig procent van de programmering verzorgen. En wij, als stichting dansen muziekcentrum Den Haag, de andere zeventig procent voor onze rekening nemen”.

Met de planning van de twee partijen bemoeit Scholten zich niet. “Wij zijn apart opererende entiteiten, we zoeken wel steeds meer toenadering”. Heel concreet voor volgend seizoen: de samenwerking tussen het Residentie Orkest en het Rotterdams Philharmonisch Orkest, onder leiding van Jaap van Zweden en Yannick Nézet-Séguin. “Vrijwel alle concertzalen hebben een eigen orkest, maar de dr Anton Philipszaal is meer dan de zaal van het RO. Neem de Doelen. Daar staan niet alleen het eigen Rotterdamse orkest, maar ook het Concertgebouworkest, het Nederlands Philharmonisch Orkest en buitenlandse orkesten. Dan zijn we toch gek als we hier alleen ruimte bieden aan een orkest? Vroeger is te weinig aandacht besteed aan de concertprogrammering buiten het RO om. Dat doen wij nu anders. Alle Nederlandse topensembles komen volgend seizoen, waaronder het Amsterdam Baroque Orchestra en de Nederlandse Bachvereniging. “Het orkest van de 18de eeuw, één van onze bekendste orkesten. Die zijn al twintig jaar niet meer in Den Haag geweest”. De internationale toppers die Scholten heeft binnengehaald voor volgend seizoen zijn Splendid, acrobatiek en circusacts uit China en het Trocadero Ballet van Monte Carlo. “Mannen op spitzen die het klassieke repertoire doen. Superklassiek en tegelijkertijd supercamp. De dansers staan normaal gesproken een maand in New York. Straks staan ze drie dagen hier”. Ook bijzonder is volgens hem de Peking Opera, die in 1999 voor het laatst in Nederland is was, toen in Carré. “Het beste wat China op dat gebied te bieden heeft. Echt een buitenkansje en in potentie voor een groot publiek”.

12>actueel


‘Kwieke’ pier wil af van het v Door Marc Konijn Fotografie Jurriaan Brobbel

De Pier is klaar voor de veiling. Uit een onderzoek van ingenieursbureau Haskoning blijkt dat het icoon van Scheveningen nog een kwieke meneer is, die stevig met zijn benen in het zeewater staat. Conclusie: de Pier kan nog heel lang mee. Met uitzondering dan wel van ‘het stalen eiland.’ Al vijftien jaar komt er geen ziel op dit achterste deel van de Pier. Al vijftien jaar slaat hier de verrotting toe. Den Haag Centraal mocht hier voor het eerst een kijkje nemen. Op eigen risico.

13

actueel<


verroest blok aan het been

Eiland van Verolme De sleutel glijdt soepeltjes het slot in, en draait gewillig rond. Dat gaat iets te makkelijk; de zware stalen deur geeft geen kick. Het massieve hekwerk staat strak in de witte lak, maar het slotwerk blijkt compleet verrot. Dan maar eroverheen, met een trap uit de boedel van de familie Van der Valk een koud kunstje. Het been zwaait hoog op, het lichaam kantelt, en met een dreun belanden we in een compleet andere wereld. Het warme comfortabele restaurant ligt achter ons. Een ijskoude, straffe wind prikt in ons gezicht. We kijken uit op het achterste deel van de Pier – het stalen eiland. En dat is een wereld waaruit de mens zich teruggetrokken heeft. Zee en wind hebben hier vrij spel. En dat is te zien. Het zilt doet de verf bladderen en het staal bruin kleuren. Roest grijpt om zich heen. Frisgroen mos heeft zich vastgezet in hoeken en gaten. Onder ons ligt de schuin oplopende brug tussen de Pier en het stalen eiland. Deze oude toegangspoort is afgesloten, en we begrijpen waarom; de loopbrug ziet eruit alsof zij ieder moment in zee kan storten. Wij moeten over een provisorische brug – van steigerstukken en houten planken. Dat ziet er iets steviger uit, maar de reling houden we toch maar goed vast. Na acht stappen schuiven we aarzelend het stalen eiland op. Dit is andere koek. De stalen vloer is roodbruin van de roest. Hier en daar bobbelt het staal op, een teken dat de rot diep zit. Waar de oude brug het eiland raakt, heeft de corrosie zich compleet door de dikke vloer gevreten: we zien de zee door het gapende gat heen. Voetje voor voetje gaat het. Nu is het oppassen. Zal de vloer het houden? We

vermijden het mos, dat kan foute boel zijn. Na drie meter schuifelen, bereiken we veilig de openstaande deur naar de binnenverblijven. Stadsduif Daar ontdekken we door wie het stalen eiland nog bewoond wordt: de stadsduif. Overal waar je loopt, hoor je gekoer en gefladder. De lucht is wee. In de gang en op de wenteltrap liggen de eerste skeletjes van drie duiven; op de eerste verdieping is het een waar duivenkerkhof, met tientallen lijken, maar ook eieren die niet zijn uitgekomen. Daar koeken ook dikke plakaten duivenpoep op de grond. De duisternis heerst, in de buik van het stalen eiland. Hier en daar is een raam kapot, en glipt er wat licht naar binnen. De zaklamp biedt uitkomst. In het ron-

‘Het stalen eiland, daar kan niemand meer wat mee. Het staat op de nominatie te worden gesloopt. Het ligt voor de hand dat dat gaat gebeuren’ de schijnsel ontwaren we een opslagplaats, die meer op een vuilnisbelt lijkt. Langs de muren liggen stapels met rieten stoelen, tafels en tegels. Op de grond is het een chaos van dozen, verfblikken, stalen balken, gipsplaten, vitrinekasten. De plafonds zijn kaal, tientallen elektriciteitsdraden hangen

als een omgekeerd bos naar beneden. We lopen voorzichtig een draaitrap op. Die is stevig. De treden zijn bezaaid met rotjes (!), de muur hangt vol met oude posters die het vuurwerkfestival Scheveningen aankondigen. We beseffen dat we een pyrotechnisch walhalla betreden. Vanaf dit eiland zijn jarenlang de pijlen afgestoken voor het fameuze vuurwerkfestival, waar ieder jaar honderdduizenden mensen op af komen. In 2006 gebeurde dat voor het laatst vanaf deze plek. Onderzeeboot Bovenaan de trap duiken we een andere ruimte binnen, en daarmee doen we opnieuw een stap terug in de tijd. Het licht verliest het van de duisternis. We strompelen een soort grot in, een reling houdt ons in het juiste spoor. Het heeft iets van een spookhuis. En dan openbaart zich daar, een paar meter lager, de Nautilus: de onderzeeboot van kapitein Nemo die 20.000 mijlen onder zee heeft gevaren. Het is de attractie die in 1978 het licht zag, en die daar nog steeds te zien is, op dit spookeiland. De onderzeeër lijkt op een reusachtig insect, met twee grote ogen die ons aanstaren, en een vreemde neus. De boot licht groen op, door het groene stuk plastic dat voor het enige raam van deze ruimte hangt. Het stalen karkas oogt nog goed, ondanks de dikke laag stof en de vele spatten duivenpoep. Kapitein Nemo kan ieder moment uit zijn onderzeeboot stappen, zo lijkt het. Maar het is niet de kapitein, die zich laat zien. Als we even verder lopen, krijgen we een ander personage van Jules Verne in het vizier. Het is een reusachtige octopus, met enorme tenta-

Het stalen eiland is in 1964 aangebouwd, drie jaar nadat de Pier was opgeleverd. De toenmalige eigenaar van de Pier, Reinder Zwolsman, wilde een amusementseiland erbij om extra bezoekers voor zijn Pier te trekken. Hij liet het Rotterdamse bedrijf Verolme een ponton bouwen van 38 bij 22 meter, met twee verdiepingen en een dakterras. Mevrouw Zwolsman doopte het eiland. Er kwam een eenvoudig restaurant in met driehonderd stoelen en een expositie met de naam Onderwater Wonderland, waarbij de bezoekers zich konden vergapen aan de onderzeese dierenwereld. In 1978 werd dat vervangen door de attractie over de avonturen van kapitein Nemo met zijn Nautilus. Nadat de familie Van der Valk de Pier in 1991 had aangekocht, raakte het Vierde Eiland in verval. Er kwam nog wel een plan om op de plek van het stalen eiland een hotel te bouwen, maar dat is niet doorgegaan; het eiland werd afgesloten voor het publiek. Sindsdien is er niets meer gebeurd.

kels, die ons met boze ogen aanstaart. Het ondier heeft een boot te pakken met daarin een ongelukkige. Een tweede man is gegrepen door een andere arm – zijn hoofd is verdwenen, maar dat heeft de tand des tijds op zijn geweten, en niet de octopus. We belanden nog in andere duistere vertrekken, smalle gangen met pijpleidingen en kranen, en trappen waar het aardedonker is. In de kelder van het eiland is de ravage

indrukwekkend. Overal ligt schroot, troep, stof. Hier is de boel ooit kort en klein geslagen. Aan de zeekant van het eiland wordt het weer gevaarlijk. De vloer kraakt, beweegt zelfs mee, en dreigt in te zakken. Een lichtstraal valt door een doorgerotte muur. Verder kan niet. We zoeken onze weg terug in de wirwar van gangen, en waggelen via de buitenkant nog even naar het oude dakterras. Het is genoeg geweest. De vingers zijn stram, de ijskoude wind blaast het laatste restje nieuwsgierigheid weg. We kijken neer op het mooie deel van de Pier. Die is veilig. Daar brandt de kachel. Daar is het einde van de wildernis. Zeemansgraf We laten het stalen eiland achter ons, lopen al wat fermer over het verrotte dek, over de noodbrug. We kijken nog een keer om. Hier komen we nooit meer terug, weten we zeker. Dat vermoedt ook de curator van de failliete Pier, Marc Udink. “Het stalen eiland, daar kan niemand meer wat mee. Het staat al heel langop de nominatie om gesloopt te worden. Het ligt ook voor de hand dat dat gaat gebeuren”. De Pier wordt dit voorjaar nog op een veiling verkocht. De verwachtingen zijn hoog, ook al omdat de Pier in een goede staat verkeert, zo valt te lezen in een rapport van Royal HaskoningDHV. Het compleet verrotte stalen eiland is daarbij een blok aan het been. Udink: “Een Pier zonder stalen eiland brengt meer op. Op een Pier zonder stalen eiland kan een goede ondernemer nog leuke dingen doen. Daar is iedereen bij gebaat. Ook het Rijk en de gemeente”. Het zeemansgraf voor kapitein Nemo lijkt nabij. De Nautilus zal weer in de golven verdwijnen.

14>cultuur


Residentie Orkest verzet de bakens Door Aad van der Ven

Het Residentie Orkest heeft zich voorzichtig maar onmiskenbaar ingesteld op een ander artistiek profiel. Het programma van het volgende seizoen laat zien dat het RO niet blind is voor de gevolgen van de verkleining van de vaste bezetting die op het punt staat te worden doorgevoerd. Er wordt veel aandacht besteed aan de 18de-eeuwse muziek, die minder mankracht vraagt dan het gros van het later gecomponeerde repertoire. Het Haagse orkest rekent Schumann en Brahms nog tot zijn eigen domein, maar componisten als Bruckner en Mahler maken plaats voor onder anderen Bach, Beethoven, Haydn en Mo-

zart. Met het oog daarop zijn dirigenten als Ton Koopman, Richard Egarr en Jan Willem de Vriend geëngageerd, die hun bekendheid voornamelijk te danken hebben aan hun prestaties op het terrein van de oudere muziek. Koopman en Egarr nemen ieder twee programma’s voor hun rekening, De Vriend zelfs drie. Tot de werken die de aandacht trekken behoren Haydns ‘Schöpfung’, het Requiem van Mozart en Bachs Matthäus-Passion. Grootschalige symfonische muziek komt uit Rotterdam. De van hogerhand afgedwongen samenwerking met het Rotterdams Philharmonisch Orkest (RPhO) krijgt gestalte in een reeks concerten die ‘Metropool Serie’ heet. Drie daarvan worden gegeven door het Rotterdamse ensemble, ge-

leid door Jaap van Zweden, Jukka-Pekka Saraste en de RPhO-chef Yannick Nézet-Séguin. Aan hun aanwezigheid in de dr Anton Philipszaal hebben de Haagse muziekliefhebbers volgend seizoen rijk geïnstrumenteerde werken van Bruckner, Richard Strauss en Rimski-Korsakov te danken.

Nu Neeme Järvi is vertrokken moet het Haagse orkest het voorlopig stellen zonder chef-dirigent. Dat lijkt het RO vooralsnog weinig angst in te boezemen. Want verreweg de meeste gastdirigenten die volgend seizoen naar Den Haag komen zijn voor orkest en publiek oude bekenden, van wie vrijwel niemand aanneemt dat zij ooit kandidaat zullen zijn voor deze functie. Al zou menigeen een gat in de

lucht springen wanneer de voortreffelijke, veelzijdige Duitse dirigent Claus Peter Flor ja zou zeggen.

Vredespaleis Tot de routiniers die volgend seizoen voor het RO staan, behoren de Amerikaan met Roemeense wortels Lawrence Foster, de kordate Italiaanse operaspecialist Carlo Rizzi en de levendige Fransman Yan Pascal Tortelier. Onder de jongere dirigenten bevindt zich het springerige Finse talent Santtu-Matias Rouvali, met wie het RO het tijdens het Lowlands Festival van 2011 tot een goed einde bracht. Ook de Nederlander Lawrence Renes is van de partij. Het Residentie Orkest vertrouwt hem niets minder dan Beethovens Negende toe, een uitvoering in

het kader van honderd jaar Vredespaleis. Renes (1970), wiens loopbaan zich voor een groot deel in Duitsland afspeelde, heeft nu de artistieke leiding bij de Koninklijke Zweedse Opera in Stockholm, waar hij dit seizoen is begonnen. Onder de solisten treffen we volgend seizoen veel Nederlanders aan, onder wie de zangeressen Karin Strobos en Cora Burggraaf, de pianist Ronald Brautigam en de cellist Pieter Wispelwey. Ook de broers Arthur en Lucas Jussen, die er naar streven zich te ontdoen van hun imago van nationale knuffelpianisten, treden op. Net als Wibi Soerjadi, wiens snelle vingers deze keer de strijd aanbinden met het vervaarlijke Derde pianoconcert van Rachmaninov.

‘Strange interlude’ bij Nationale Toneel

Theater-‘soap’ op hoog niveau Door Bert Jansma

Tien jaar geleden werd er al gejuicht om Eugene O’Neill’s ‘Strange Interlude’ in Johan Doesburg’s regie bij Het Nationale Toneel. En om de hoofdrol van Ariane Schluter, de rollen van Mark Rietman en Jappe Claes. Het kan wéér. Want de nieuwe versie van het stuk, van dezelfde regisseur en dezelfde centrale acteurs, wordt opnieuw ijzersterk neergezet. Maar toch is er veel veranderd. O’Neill’s ‘Strange interlude’ is beroemd en berucht om zijn gebruik van ‘terzijdes’ en innerlijke monologen in een verder realistisch aandoende theaterzetting. Personages die iets zeggen, maar die hardop laten horen dat ze iets anders denken. Het kan de twijfel aan de ander zijn, die ze daarbij leidt. Een gebrek aan inzicht in die ander, of in zichzelf. Ze denken niet wat ze zeggen en ze zeggen niet wat ze denken. Terwijl bij de waarheid van dat hardop denken ook weer vraagtekens gezet kunnen worden. Belemmerd door onmacht, hoop of zelfbedrog. In dat procedé rond de vrouwenfiguur van Nina Leeds en de mannen om haar heen heeft O’Neill geprobeerd de essentie en de drijfveren van menselijk handelen uiteen te rafelen. En Amerika’s grootste toneelschrijver heeft daarbij nogal wat voor ons in petto. Nina is verliefd op Gordon Shaw die in de Eerste Wereldoorlog zal omkomen.

De gedachte aan hem zal haar leven beheersen. De droom van Gordon als ideale man loopt onder al haar relaties door. Alle mannen die om haar heendraaien hebben één facet van dat manbeeld: er is de vaderlijke huisvriend

Ze is zwanger, laat het kind weghalen, maar haar kinderwens blijft

Charlie Marsden, er is de lieve, maar onvolwassen kind-man Sam Evans, er is de robuuste zekerheid van de arts en latere minnaar Ned Darrell. Als Nina dan toch voor Sam kiest, hoort ze dat er bij hem krankzinnigheid in de familie voorkomt. Ze is zwanger, laat het kind weghalen, maar haar kinderwens blijft. Ze kiest Ned als veilige vader, liegt haar echtgenoot Sam voor, en zal het kind uiteindelijk Gordon noemen. Naar die jeugdliefde. Ze heeft haar eigen Gordon gecreëerd. De cirkel is rond.

Maurice Haak en Ariane Schluter. >Foto: Carli Hermès

Razendknap Herinnering bedriegt, herinneringen vervagen, en ook als kijker ben je veranderd. Van de voorstelling van tien jaar geleden herinner ik me de intimi-

teit van het vlakke vloertheater en de terzijdes en gedachten van de acteurs die vlekkeloos in die intimiteit pasten. Alsof de personages onder een camera gelegd werden. In de vergroting van Johan Doesburgs voorstelling naar het plankier van de Koninklijke Schouwburg veranderen de accenten. Tom Schenks verruimde decor is razendknap met zijn vlakwerking van veran-

derende en via de videocamera geprojecteerde achtergrond-schermen. Als een beeld voor die legpuzzel van personages, levens en gezichtspunten waarmee O’Neill speelt. Veel meer verschil lijkt me hier de werking van de essentiële ‘terzijdes’. Ze zijn scherper aangezet, lijken meer toegespitst op effect waardoor ze een uitgesproken sardonische, grimmige, spotten-

snoeid, een aantal locaties dragen bij in de kosten, de toegangsprijs is een pietsie verhoogd, maar er zijn plannen te over. De eerste twee Prospero Jazz-optredens vinden plaats in het Institute of Social Studies aan de Kortenaerkade, dat een vaste locatie blijft, en in het voor Prospero nieuwe Muzee. Op vrijdag 15 maart staat de Braziliaans-Nederlandse zangeres Lilian Vieira in het ISS met haar nieuwe groep – gevormd nu Zuco 103

een ‘sabbatical’ heeft – die ze ‘Samba Soul’ noemde. Naar de muziek uit de bloeiperiode van de Braziliaanse muziek. Met een mengsel van jazz, funk en Zuidamerikaanse ritmes die sterren als Gal Costa en Elis Regina opleverde. Mede-musici zijn Wiboud Burkens (toetsen), Enrique Firpi (drums), Vincent Spitters (percussie), Tie Pereira (bas), Marijn van der Linden (cavaquinho) en Ed Verhoeff (gitaar). Het tweede Prospero-concert volgt op 27 maart in Muzee waar de groep ‘As Guests’ speelt, bestaande uit Miro Herak (vibrafoon), Michal Vanoucek (piano), Gulli Gudmundsson (bas) en Yonga Sun (drums). Ze traden al op bij Prospero toen ze nog hier studeerden, vormen ook de kern van het T.H.E.O.-orkest en maken een subtiele vorm van kamerjazz waarbij de ‘interplay’ tussen piano en vibra-

foon een herkenningspunt vormt. Inventieve en mooie jazz van Europese klasse. Op 15 maart in Equinox/ Studio 3 is John Ruocco te gast begeleid door o.a. Gene Jackson (drums) en Karel Boehlee (piano). Ruocco is al vele jaren conservatoriumdocent hier en ik heb van al zijn leerlingen, van Simon Rigter tot Tom van der Zaal, alleen maar lof over hem in die functie gehoord. Maar Ruocco is ook een improvisator van klasse. Of hij nu met een avantgarde groep speelt, of in een big band, altijd interessant. Ik hoorde kortgeleden een opvallend mooie klarinetsolo in een oudere opname van het Dutch Jazz Orchestra met de arrangementen van Billy Strayhorn. Even zoeken en ja hoor: Ruocco. In een heel ander idioom. Kan en mag bij hem allemaal. Als het maar met gevoel, overtuiging en zuiverheid

de, ontluisterende of ronduit komische werking krijgen. En de voorstelling wat gaan overheersen. Misschien daardoor wordt ook het melodramatische element in de handeling (altijd al aanwezig bij O’Neill ) ook extra versterkt. In elk geval krijgt ‘Strange interlude’ daarmee soms iets van een boulevard-komedie met een bittere rand. Een theater-’soap’ op hoog niveau. Je kunt je afvragen of de tragiek van O’Neill daarmee gediend is. Je moet tegelijkertijd constateren dat er hier acteurs staan die dat dubbelspel schitterend vertolken. Ten eerste is er Ariane Schluter die als Nina de 35 jaar in die negen bedrijven O’Neill (vierenhalf uur toneel met twee pauzes) moet overbruggen. Zij zorgt er voor dat je haar, ondanks haar gemanipuleer en gemodder, als toeschouwer begrijpt en trouw blijft in haar zoeken naar haar droom. Met een groot naturel, in een subtiel veranderende manier van lopen, staan en praten weet ze dat tijdsverschil te overbruggen en bijna ongemerkt tóch ouder te worden. Jappe Claes (Marsden) en Mark Rietman (Ned) zijn schitterend in de manier waarop zij met die aangescherpte terzijdes omspringen. Claes’ ‘Gatverdamme’ als hij weer als die aardige huisvriend wordt aangesproken, is bijna een ‘running gag’, Rietman die in razend tempo, pauzeloos, schakelt tussen wat hij zegt en wat hij denkt. Of denkt te denken. Hogeschool acteerwerk.

jazz

Lilian Vieira en Samba Soul

Zoals zovele culturele instanties kreeg ook Prospero Jazz een financiële nul op het request voor de komende subsidieperiode. Maar het vaste publiek (groter dan de aanhang van menige jazzclub in het land) dat Prospero steeds trok, vroeg er gewoon om dat er naar wegen gezocht moest worden door te gaan met concerten op diverse Haagse locaties. Goed nieuws: Prospero gáát door. Met pijn en moeite, maar toch. Er is ge-

gedaan wordt. Uit de agenda van deze week licht ik nog twee concerten in de Regentenkamer. Ten eerste op 16 maart een optreden van bop-gitarist Klaus Flenter met vibrafonist Lodewijk Bouwens en zijn kwartet. ‘Small big band’-jazz met invloeden van Jimmy Smith en Milt Jackson. Op 21 maart staat er het duo Trujillo & Valle. De Amerikaanse tenor- en sopraansaxofonist Ephraïm Trujillo, die hier zo’n beetje opgroeide in de Fra Fra band van Vincent Henar en in diverse big bands speelt, met de Cubaan Ramón Valle op piano: ‘Conversations’ heet hun programma. Met blues, son, bolero en calypso. Intieme jazz in alle kleuren van de regenboog.

Bert Jansma

15

cultuur<


Haagse amateurmusici met Bach naar Parijs

Het Haags Barokgezelschap, bekend door zijn Bach-uitvoeringen in de Nieuwe Badkapel (Scheveningen), treedt binnenkort in Parijs op. Koor en orkest plus een aantal solisten, met als dirigent Gilles Michels, brengen op 22 maart in de kerk

Sainte Marie des Batignolles Bach’s Johannes-Passion ten gehore. In 2011 vertolkten de Haagse amateurmusici in dezelfde kerk Bach’s Matthäus-Passion. Die uitvoering was een zodanig succes dat het gezelschap spoedig werd teruggevraagd.

Toen werkte het kinderkoor van de Parijse kerk mee. Dat gebeurt ook deze keer. Het Haags Barokgezelschap voert de JohannesPassion ook in Scheveningen uit. Op vrijdagavond 15 maart staat het stuk in de Nieuwe Badkapel op de agenda.

‘Moderne’ meisjes van rond de zeventig

Aanklacht, marathon en mathematica

Scène uit Twyla Tharps ‘killer’-choreografie ‘Junk Duet’.

Lucinda Childs slaat, op haar 72ste, in ‘Kilar’ nieuwe, minder abstracte wegen in. >Foto's: Hans Gerritsen

Voor ‘Bench’ liet ‘Modern Meisje’ Jennifer Muller zich inspireren door Al Gore’s ‘An Inconvenient Truth’.

Opmerkelijk genoeg kennen de New Yorkse ‘grand old ladies’ elkaar – op een vluchtige ontmoeting na – niet, maar samengebracht door het Arnhemse Introdans schetsen ‘Moderne Meisjes’ Jennifer Muller, Twyla Tharp en Lucinda Childs een intrigerend en divers beeld van de Amerikaanse moderne dans. Waar Muller (68) de humanist van het drietal is, geldt Tharp (71) als de virtuoos, terwijl Childs (72) de ‘koningin van de minimal dance’ is.

Meisjes’ haar debuut bij Introdans. De drie vestigden in de afgelopen veertig, vijftig jaar niet alleen een wereldwijde reputatie met hun eigen gezelschappen, maar creëerden ook werk voor topinstituten als het American Ballet Theatre, New York City Ballet, het Engelse Royal Ballet en het Ballet de l’Opéra de Paris. Een bevlogen Voorintholt: “Ik vind het belangrijk dat ook het Nederlandse publiek kennis kan maken met het werk van deze iconen van de moderne dans”. Met recht bracht hij de vrouwen samen onder de programmatitel ‘Moderne Meisjes’, want ze mogen dan rond de zeventig zijn, in artistieke zin zijn de drie allesbehalve ‘oud en opgedroogd’. Of, zoals Muller zegt: “Ik ben een gezegend mens, heb meer ideeën voor producties dan ik in dit leven ooit zou kunnen realiseren”.

In de afgelopen 47 jaar creëerde Tharp rond de 140 choreografieën, nog exclusief de vele werken die ze voor Broadway, film en televisie maakte. “Ze is als een spons”, zegt Caddell. “Ze heeft een klassieke opleiding gevolgd, maar in haar werk zie je zóveel invloeden terug: tapdans, boksen, jazz, yoga. Haar onophoudelijke inspiratie – soms simpelweg gevoed door iemand die ze op straat heeft zien lopen – raakt me elke keer weer”.

Door Astrid van Leeuwen

Roel Voorintholt en zijn gezelschap Introdans hebben een bijzondere reputatie in de internationale danswereld. Niet alleen vanwege de nieuwe creaties die de artistiek directeur regelmatig uitbrengt en de kwaliteit van zijn dansers, maar vooral ook omdat het gezelschap topstukken uit de recente dansgeschiedenis koestert en weer tot leven brengt voor nieuwe generaties. En dat is uitermate belangrijk, want, zegt Lucinda Childs: “Je kunt als maker, danser en toeschouwer het heden niet beoordelen zonder kennis van het verleden”. Voorintholt verraste enkele jaren terug vriend en vijand door, als enig gezelschap in Nederland, werk van de ongekroonde ‘koningin van de minimal dance’ op de planken te brengen. Later volgde een werk van Tharp, en Jennifer Muller maakt nu in ‘Moderne

Humanist Muller, die in de afgelopen veertig jaar meer dan honderd choreografieën maakte, typeert zichzelf als ‘humanist’. “Zelfs al ga ik in eerste instantie uit van beweging, dan nog draait het in mijn werk altijd om menselijkheid. Ik gebruik dansers nooit als objecten. Het zijn altijd mensen van vlees en bloed”. Hoewel ze haar werk eclectisch noemt – “Ik moet er niet aan denken om steeds hetzelfde te doen” – zie je in haar choreografieën wel regelmatig dezelfde thema’s terugkeren. Maat-

schappelijke onderwerpen behoren tot haar stokpaardjes, waaronder haar zorg voor het milieu. Zo liet ze zich voor ‘Bench’, dat nu bij Introdans zijn Nederlandse première beleeft, inspireren door Al Gore’s boek en filmdocumentaire ‘The Inconvenient Truth’. Met dans en film brengt ze zijn boodschap op aangrijpende wijze in beeld; ‘Bench’ ‘leest’ als een aanklacht tegen de roekeloze manier waarop wij met de aarde omgaan. “Toch heb ik”, zegt ze, “nog hoop. Het slot van mijn choreografie kun je zien als een gebed dat mensen oproept om tot inkeer te komen”. Virtuoos Van een geheel andere orde is het werk van Twyla Tharp, van wie Introdans in ‘Moderne Meisjes’ ‘Junk Duet’ danst. Het virtuoze duet is een regelrechte ‘killer’, hondsmoeilijk en razendsnel, zegt Stacy Caddell, die in 1998 de wereldpremière van de choreografie in New York danste en deze nu bij Introdans instudeert. “Twyla maakt marathons. Je moet je een slag in de rondte trainen om haar werk te kunnen dansen”. Caddell kwam in de jaren tachtig in contact met Tharp toen deze een choreografie instudeerde bij het New York City Ballet, destijds Caddells werkgever. “Ik was meteen verkocht. Twyla’s werk is intellectueel én fysiek zó uitdagend, en tegelijkertijd zó heerlijk om te dansen”.

‘Ik was meteen verkocht. Twyla’s werk is intellectueel én fysiek zó uitdagend, en tegelijkertijd zó heerlijk om te dansen’ Minimalist Waar je het werk van Muller en Tharp als eclectisch kunt bestempelen, is dat van Lucinda Childs naar eigen zeggen eerder ‘onbuigzaam’. De choreografe staat – met meer dan tachtig werken op haar naam – bekend om haar abstracte, bijna mathematische bewegingsstijl, waarbij ze met gebruik van minimale variaties de meest complexe choreografieën maakt. “Ik creëer een aantal bewegingsfrasen rond

een thema en probeer vervolgens daarbinnen zoveel mogelijk variatie te vinden”, verklaart ze haar werkwijze. Childs brak in 1976 in één klap internationaal door toen ze met regisseur Robert Wilson en componist Philip Glass ‘Einstein on the Beach’ maakte, de legendarische opera die onlangs opnieuw te zien was in Het Muziektheater in Amsterdam. De choreografe, die haar werk voordien meestentijds in stilte creëerde, was op slag gegrepen door Glass’ minimal music. Ze werkte daarna nog diverse keren met hem samen, maar bijvoorbeeld ook met John Adams. Hun opwekkende ‘Chairman Dances’ – oorspronkelijk onderdeel van Adams’ opera ‘Nixon in China’ – wordt nu door Introdans gebracht in combinatie met een geheel nieuwe choreografie: ‘Kilar’ op muziek van de gelijknamige Poolse minimal componist. “Het eerste en derde deel van de choreografie zijn abstract, ofwel min of meer karakteristiek voor mij”, zegt Childs over haar nieuwe geesteskind. Maar in het tweede deel slaat ze een voor haar nieuwe, meer theatrale weg in. “Je wilt”, besluit het derde ‘Moderne Meisje’, “toch elke keer iets nieuws toevoegen, weer nieuwe uitdagingen aangaan. Ook al ben je 72”. Introdans met ‘Moderne Meisjes’: zaterdagavond in het Lucent Danstheater, voorafgegaan door een inleiding. Tournee t/m 14 juni. Info: www.introdans.nl en www.ldt.nl.


Cantatedienst Johannes-Passion [bwv 245 ] j . s . b ach

to eg an g gr at is

re sid entie k amerko o r re sid entie b acho rke s t Jos Vermunt – dirigent

24 maart 2013 Kloosterkerk Den Haag zondag 10.30 uur

Stefanie True – sopraan Andrew Hallock – alt Danïel van Kessel – tenor Karel Ludvik – bas ds. Rienk Lanooy – voorganger www.kloosterkerk.nl www.bachensembles.nl

16>cultuur


The English Theatre speelt ‘My name is Rachel Corrie’ Door Eric Korsten

De ‘Kamerdanseres’ symboliseert het leven. De witten van de ruimte en het roze van de danseres contrasteren met de grijze vloerdelen en zwarte personages. De danseres vormt de verbinding tussen de danseresjes in de andere kamer en de dood achter de tafel links. Het hondje op de voorgrond – hommage aan de Spaanse schilder Goya – kijkt ons beschouwend aan. >Foto: PR

Kees Andrea (1914-2006) in De Paauw

‘In de witten herkent men de colorist’ Door Vera de Jonckheere

Veelzijdig, gerenommeerd kunstenaar Kees Andrea behoort met zijn poëtisch realisme tot de belangrijkste naoorlogse figuratieve Haagse schilders. De grootste bekendheid verwerft hij met zijn fantasievolle schilderijen van landschappen en interieurs met mens en dier, maar hij maakt ook tekeningen, etsen, aquarellen, litho’s, glas-inloodramen en mozaïeken. Begin jaren vijftig staat hij met de oprichting van ‘Verve’ aan de wieg van de ‘Nieuwe Haagse School’, een Haagse reactie op de in die tijd overheersende Cobra-invloed uit Amsterdam. De schilders van de ‘Nieuwe Haagse School’ verwerken de ontwikkelingen van de moderne schilderkunst uit Parijs, vooral de uitdrukkingsmogelijkheden van de figuratie. Kees Andrea is vooral geboeid door het primitieve van de volkskunst en door het poëtische. Zijn schilderijen zijn krachtig van kleur. Door veelvuldig gebruik van dunne glacis over afgeschraapte delen ontstaat een gelaagdheid in de verf en diepte in de kleur die zeer ruimtelijk en plastisch is. Colorist Mystiek van leven en dood loopt na zijn studiereizen naar Hongarije en Spanje als rode draad door zijn werken. ‘In de witten herkent men de colorist’, placht hij te zeggen. Sneeuwlandschappen, witte interieurs, boeketten en danseressen in beschaduwde ruimtes bewijzen zijn gelijk. Veel van zijn werk bevindt zich in particuliere en openbare collecties, zoals de collectie van Wassenaar en diverse musea, waaronder het Gemeentemuseum Den Haag. Hein Andrea (1946), jong-

ste zoon van de kunstenaar, opent zondag 10 maart de expositie in Raadhuis De Paauw een samenwerking van de gemeente Wassenaar en Pulchri Studio Den Haag, waarvan Andrea lid was. Hein Andrea: “Het werk van mijn vader valt op door de herkenbare eigenheid en verscheidenheid. Hij was een realist, geen surrealist, maar zijn werk heeft de toets van het gedroomde: dat poëtisch karakter is altijd gebleven. Als een realistische, aangename man stond hij stabiel in het leven en wist ervan te genieten. Geen bohemien, hij schilderde blijmoedig van ‘9 to 5’, ook al werd die 5 in zomer en lente vanwege het langere licht vaak een 7. Ik heb hem wel eens een calvinistische hedonist genoemd. Hij was weliswaar atheïst, en meer de linkse zaak toegedaan dan het gelovige, maar hij had een sterke moraal. Geen drinkebroer of rokkenjager en hij was nog goed in de oorlog ook”. Truien Kees Andrea ontving de Gerrit van der Veen-penning omdat hij geen lid was geworden van de Kulturkammer. “Mijn vader was wel vrij qua kleding, hij droeg bij voorbeeld altijd truien, nooit pakken; Pat en ik hoefden nooit een zondags pak aan, zoals andere jongens destijds”. Kees Andrea fietste tot op zijn achtentachtigste iedere dag van de Haagse Ligusterstraat naar zijn atelier in de Rijswijkse Voorde: een aardige afstand op twee wielen, maar hij had geen rijbewijs. Zoon Hein heeft zich als niet-kunstenaar in het begenadigd kunstenaarsgezin – met oudere broer, bekende schilder, Pat Andrea (1942) en moeder Metty Naezer, tekenares die ook de

Toen de Amerikaanse studente Rachel Corrie zich in Rafah voor een huis dat het Israëlische leger plat wilde walsen als levend schild opstelde, werd ze overreden door een bulldozer. Ze liet daarbij het leven. Volgens het leger was het een ongeluk. Omstanders dachten daar anders over. Op 16 maart is het op de kop af tien jaar geleden dat het incident plaatsvond. Rachel Corrie, een min of meer ‘gewone’ jonge meid, groeide op in de welvarende luxe en relatieve vrijheid van het westen. Ze vertrok op 23-jarige leeftijd naar de Gazastrook, waar ze Palestijnse burgers wilde bijstaan in het zich voortslepende conflict met Israël. Ze hield een dagboek bij en correspondeerde met familie en vrienden. Vele e-mails zijn nog altijd op het internet te lezen. ‘I am in Rafah: a city of about 140,000 people, approximately 60% of whom are refugees – many of whom are twice or three times refugees. Today, as I walked on top of the rubble where homes once stood, Egyptian soldiers called to me from the other side of the border, “Go! Go!” because a tank was coming’. (…) ‘You just can’t imagine it unless you see it – and even then you are always well aware that your experience of it is not at all the reality: what with the difficulties the Israeli army would face if they shot an unarmed US citizen, and with the fact that I have money to buy water when the army destroys wells, and the fact, of course, that I have the option of leaving’. De theaterbewerking van My name is Rachel Corrie die de Britse acteur Alan

Rickman en toneelschrijfster Katherine Viner op basis van dagboeken en correspondentie van Rachel maakten, veroorzaakte in 2005 in Engeland en daarna in Amerika veel commotie, waar het zelfs een tijdlang verboden is geweest. In Nederland maakte standup philosopher Laura van Dolron er enkele jaren geleden van het beschikbare materiaal een indringende en aangrijpende voorstelling. De vanuit Den Haag opererende Stichting The English Theatre (STET) presenteert het stuk nu in de versie die de Italiaanse actrice Marta Paganelli er vorig jaar van maakte. “We werken vaak samen met Guildhall, de drama-opleiding in Londen”, verklaart Elske van Holk, oprichtster en directeur van STET, de keuze voor de Italiaanse. “Die opleiding werkt samen met zusterorganisaties in Italië. Marta Paganelli viel op tijdens een uitwisselingsprogramma van derdejaarsstudenten vorig jaar”. De keuze houdt ook verband met een voorkeur bij STET voor programma’s rond het Joods-Palestijnse vraagstuk. Van Holk: “Vorig jaar hadden we een voorstelling van de Palestijns-Israëlische verhalenverteller Raphael Rodan op bezoek, nog daarvoor hadden we The Dentist van de Israëlische actrice Razia Israely. En na My name is Rachel Corrie is een voorstelling geprogrammeerd waarin brieven van Kafka centraal staan”. STET presenteert My name is Rachel Corrie door Marta Paganelli op donderdag 21, zaterdag 23 en zondag 24 maart (Engels) en vrijdag 22 maart (Italiaans) in het NT Gebouw. Meer informatie en online tickets: www.theenglishtheatre.nl.

Kunstacademie had doorlopen – nooit een buitenbeentje gevoeld. “Mijn broer Pat kon altijd al erg goed tekenen en schilderen en haalde op het gymnasium ook nog eens hoge cijfers. Mijn cijfers waren niet geweldig, maar over mijn rapporten werd gejubeld alsof ik de tienen haalde van mijn broer. Toch had ik in de gaten dat er iets niet helemaal klopte. Ik droomde dat ik ook mooi kon tekenen, maar dat lukte niet, hoe luid mijn producties ook werden geprezen. Toen richtte ik mijn verlangens op het dompteurschap”. Lachend: “Maar dierentemmer ben ik evenmin geworden”. Hein Andrea

Hij was een realist, geen surrealist, maar zijn werk heeft de toets van het gedroomde

herinnert zich met warmte hoe het familiehuis de spil van de Ligusterstraat vormde: het raampje in de voordeur stond altijd open. Iedereen was welkom. Hij benadrukt dat zijn moeder, zoals gebruikelijk in die tijd, zijn vader alle gelegenheid heeft geboden om volop te schilderen en zodoende heeft bijgedragen aan diens succes en grote productiviteit. “Ik sta zondag als een trotse zoon op de opening van de expositie van Kees Andrea”. Kees Andrea Expositie in Raadhuis De Paauw, t/m 28 april Raadhuislaan 22, Wassenaar. Do t/m zo 12.00-16.00 uur, 070-5122208

My name is Rachel Corrie verhaalt over de Amerikaanse studente Rachel Corrie die werd overreden door het Israëlische leger toen zij zich als levend schild opstelde. >Foto: PR

17

sport<


BeautyCycling leert dames omgaan met de racefiets bij hoe te communiceren in een groep. Wat roep je als je een obstakel tegenkomt of een tegenligger en nog veel meer. Een groep bestaat uit vier tot acht dames. Dat vult snel en als het vol is, plan ik meteen een nieuwe datum.

Stel, je koopt als vrouw een racefiets en ontdekt al snel, dat hierop fietsen toch wat extra vaardigheden vereist. Waar ga je dan heen om die te leren? Sinds een paar jaar kun je hiervoor terecht bij het Haagse BeautyCycling, dat speciale clinics verzorgt. Door Hans Willink

BeautyCycling is opgezet door Micaela Romani die in haar vrije tijd actief wielrenster is. “Ik werkte op de kledingafdeling van een wielerzaak in Voorburg en daar kwamen vaak vrouwen met hun man of vriend een fiets kopen”, vertelt Romani over hoe ze op het idee is gekomen. “Ze kochten dan een racefiets om met de mannen mee te rijden en meestal kwamen ze binnen twee weken terug in de winkel omdat de mannen te hard gingen en ze niet meer konden kletsen onderweg. Ook durfden ze niet in de pedalen te klikken. De meest terugkerende vraag was of ik een workshop kon geven. Bijna wekelijks. Daarom ben ik met BeautyCycling begonnen en geef nu racefiets-clinics voor vrouwen. Mijn vader heeft me geholpen om het eerste draaiboek te maken en toen ben ik van start gegaan. Na die eerste groep heb ik veel aan reclame gedaan. Flyers bij wielerzaken, de moderne media en vooral mond-tot-mondreclame door vrouwen die de clinic hebben gevolgd zorgden steeds voor nieuwe groepen”. Je zou denken dat de Olympische medaille van Marianne Vos een boost

Micaela Romani leert dames omgaan met hun racefiets. >Foto: Creative Images

heeft gegeven voor dames om een racefiets aan te schaffen. Romani: “Niet voor BeautyCycling. Een heleboel dames in mijn clinics zeggen het professionele wielrennen niet of nauwelijks te volgen. Ze vinden het fietsen leuk vanwege het buiten sporten

of een leefstijlverandering. Men kan bij mij twee verschillende clinics volgen: basis of ervaren. Thema Momenteel heb ik veel aanmeldingen liggen voor de basis clinic, waarin ik

gedurende vier weken wekelijks twee uurtjes met de dames op pad ga. Telkens met een ander thema. Ik begin met balans en het in- en uitklikken. Daarna leren de dames om te schakelen en te sturen, gaan we ze afleren om te vaak te remmen en brengen we ze

De eerstvolgende startdatum is zaterdag 16 maart, waarvoor nog twee plekjes vrij zijn. Daarna staat donderdag 4 april in de agenda. Eigenlijk is er maandelijks tot en met augustus een clinic. De prijs is slechts vijftig euro voor zowel de basis als de ervaren clinic. Veel dames die de basis clinic hebben gevolgd, stromen door naar de ervaren clinic. Daarin gaan we iets dieper in op bijvoorbeeld het uitzetten van een tocht. Ik merk dat men wel graag een rondje wil fietsen, maar moeite heeft met het bepalen van een route. Ik leer ze om te letten op windrichting, het vermijden van slecht bestrate wegen enzovoorts. Bovendien fietsen we iets verder dan in de basis clinic. Daarin rijden we zo’n 30 kilometer en nu wil ik dat we, door de snelheid iets op te voeren, naar 40 tot 50 kilometer gaan. Bovendien ligt de focus op het rijden in een groep en waaieren, zodat je elkaar goed uit de wind houdt. Ik ga ervan uit dat de vrouwen hierna qua ervaring en tempo met de mannen kunnen meerijden. Ze kunnen ook mee met de door de wielerbond georganiseerde tochten. Ik bied daarin begeleiding, zodat ze dit niet alleen hoeven te doen”. Meer informatie is te vinden op www.beautycycling.nl

Snel, fysiek, tactisch en technisch

‘Lacrosse is zo’n mooie sport’

seizoen in de fysiek zware eerste divisie een stapje terugdoen en komen dit jaar uit in de tweede divisie. Onze dames, de First Ladies, hebben vorig jaar ternauwernood na promotie/degradatiewedstrijden hun plek op het hoogste niveau behouden. Daarnaast hebben we ook jeugdlacrosse voor jongens en meisjes tussen de elf en zestien jaar. Die krijgen één keer per week training en doen af en toe mee aan een toernooi. Verder houden we ons in de zomermaanden ook nog bezig met lacrosse op het strand”.

Twee teams, tien of twaalf spelers, stokken met een netje eraan, een bal en twee doelen. Dat is wat er nodig is om lacrosse te spelen. Hoewel er nauwelijks iets over de sport in de media verschijnt, wordt er door duizenden mensen in Nederland lacrosse gespeeld, ook in Den Haag. In Mariahoeve op de velden van voetbalclub VUC om precies te zijn. Door Alex ’t Lam en Michel Streur

Lacrosse betekent letterlijk de kolf/het slaghout en vindt zijn oorsprong bij de Noord-Amerikaanse indianen. Het werd gebruikt om jonge mannen van de stam te trainen en voor te bereiden op oorlog. Franse verkenners zagen de indianen het spelen en gaven het de naam lacrosse. In de 19de eeuw richtte een Canadese tandarts Montreal Lacrosse Club op en stelde regels op voor een minder gewelddadige en dodelijke variant van lacrosse. Lacrosse wordt nu gespeeld door twee teams met tien of twaalf spelers (indoor met teams van zes spelers). Iedere speler heeft een stick (crosse) in handen met daaraan een netje. Doel van het spel is om de bal met behulp van de stick in het doel van de tegenstander te schieten. Lacrosse laat zich het best omschrijven als ‘lucht’-hockey. Het kent echter ook aspecten van basketbal, rugby en ijshockey. “Lacrosse kan vrij ruw overkomen, maar ernstige blessures komen nauwelijks voor ”, zegt voorzitter Sara Kraus

Het vrouwenteam van Lacrosse. > Foto: Creative Images

van Den Haag Lacrosse. “De regels en de lichaamsbescherming spelen daarbij een grote rol. Maar zeker ook de grote mate van sportiviteit die vergelijkbaar is met bijvoorbeeld rugby. Wel is er een verschil tussen de mannen- en de vrouwenvariant. Bij de vrouwen is het spel wat meer tactisch en bij de heren meer fysiek”. Competitie Nederland maakte al kennis met lacros-

se in 1928 toen het een demonstratiesport was op de Olympische Spelen in Amsterdam. Toch is Lacrosse nog onbekend in Nederland en werd het pas dertien jaar geleden officieel geïntroduceerd. Den Haag Lacrosse vertegenwoordigt de Hofstad in competitie in deze tak van sport. Tweemaal per week trainen het vrouwen- en mannenteam op de voetbalvelden van VUC aan Het Kleine Loo. “Lacrosse-clubs in Nederland zijn opgericht door mensen die de

sport in het buitenland gezien hebben en enthousiast geworden zijn”, vervolgt voorzitter Kraus “Zo ook wij. We hebben eerst bij hockeyclub HDM en daarna bij American Football club Den Haag Raiders gespeeld. Dit is nu ons tweede seizoen op de velden van VUC. Zij gaven ons de steun die we nodig hadden om als vereniging te kunnen groeien. We hebben nu bij Den Haag Lacrosse een aantal teams. Een mannenteam, dat heet de Hurricanes. Zij moesten het afgelopen

Den Haag Lacrosse vervult een voortrekkersrol als het gaat om jeugdlacrosse, maar heeft ook de ambitie om met de seniorenteams een rol van betekenis te spelen. Op het Europees Kampioenschap dat vorig jaar in Amsterdam werd gespeeld, waren meerdere Haagse speelsters actief in het Nederlands damesteam, dat uiteindelijk een mooie zevende plaats behaalde. De heren deden het nog beter en misten op een haar na het podium en werden vierde. Hoewel het crescendo gaat met lacrosse in Den Haag en in Nederland, is de top nog ver weg. “In Nederland staat het nog in de kinderschoenen, in Canada is het de grootste zomersport”, aldus Sara Kraus. “Ook in Amerika neem het in populariteit toe. Het is daar de snelst groeiende sport op high schools. Zo ver is het in Nederland nog niet. Maar wat zou het mooi zijn als dat ooit eens zou gebeuren. Lacrosse heeft alles; het is snel, fysiek, tactisch en technisch. Lacrosse is zo’n mooie sport”.

18>sport Chris

De nieuwe Sjaak Roggeveen Gaat het dan toch nog de goede kant op met ADO Den Haag? De club staat stevig in het linkerrijtje en doet met een beetje mazzel mee om een Europese plaats. Eigenlijk kan niemand het geloven. Financieel is het een puinhoop, bestuurlijk vechten de egootjes elkaar de tent uit en publicitair en commercieel begrijpt nog steeds niemand hoe je de beleving van een merk moet intensiveren. En dan toch zo’n positie op de ranglijst, onbegrijpelijk. Of nee, hulde. Want je moet het maar doen als technische staf. Geen piek in kas, schandalig slechte toeschouwersaantallen, nauwelijks toekomstperspectief en er dan toch maar voor zorgen dat de meeste eredivisieclubs met poep in de broek naar het Forepark komen. Het voelt alsof oude tijden herleven. Toverde ADO’s fameuze jeugdopleiding in de vorige eeuw het ene na het andere talent uit de hoge hoed, ook nu blijkt de club kennelijk kwaliteiten te herkennen en te selecteren, om ze daarna verder te kunnen opleiden en te verkopen aan de betere clubs. Van Henk Houwaart tot Tscheu La Ling, van Aad Kila tot Johnny Dusbaba en van Theo Timmermans tot Leen Swanenburg, ze waren ruwe steentjes die bij ADO of FC Den Haag werden bijgeslepen tot ze de schittering kregen van goed verkoopbare diamanten. Dat proces lijkt zich in deze tijden te herhalen met Daryl Janmaat, Wesley Verhoek, Lex Immers, Jens Toornstra en nu weer met Mike van Duinen. Want wie niet de flonkering ziet in diens stormachtige ontwikkeling, is stekeblind. Gelukkig maar dat dergelijke lokale voetballers de kans krijgen te laten zien wat ze kunnen. Gelukkig vooral voor de club. Die moet er namelijk van bestaan. Spelers zijn handelswaar en ADO Den Haag is een handelshuis. Niets meer en niets minder. En zeker in deze tijd waar geen plaats is voor clubliefde en waar het een voetballer vooral te doen is om het zo snel mogelijk spekken van de bankrekening. Laten we Mike van Duinen een zelfde stap voorwaarts gunnen als zijn vele voorgangers. Maar laten we vooral trots op hem zijn. Want wat reflecteert hij als geen ander het verleden van zowel Holland Sport als ADO. Enthousiasme, wilskracht en af en toe wat onstuimigheid. Jazeker, Mike van Duinen is de nieuwe Sjaak Roggeveen. Chris Willemsen


Liegen alsof je een wielrenner bent

‘Ambitie is gevaarlijker dan doping’ afscheid is dat weer het geval. De man die nooit werd betrapt op dopinggebruik, kwam onlangs zelf met een stapel bekentenissen van jewelste. Waarvan we pas wanneer het stof over vele maanden is neergedaald, kunnen beoordelen wat de gevolgen zijn. Op 6 maart 2013 was ‘De Biecht’ bij de NOS op tv, er keken een miljoen mensen naar. Wat ze te horen kregen, was niet mals. Boogerd, blijkbaar toch bezweken onder de druk van de almaar opstapelende geruchten, onthulde een decennium lang prestatiebevorderende middelen gebruikt te hebben: én EPO én cortisonen én bloedtransfusies.

Liefde maakt blind. En wielerliefde al helemaal. Helaas houdt niemand meer van wielrennen dan Michael Boogerd (40). Oscar Wilde schreef: Je maakt kapot waar je het meest van houdt. Oscar Wilde snapte er geen fluit van. Het is precies andersom: Waar je het meest van houdt, maakt je kapot. Door Martin van Zaanen

Iedere mislukte sporter weet de gebeurtenissen uit zijn loopbaan terug te brengen tot één beslissend moment. Iedere succesvolle sporter ook. Meestal betreft zo’n gebeurtenis waarin alles samenkomt en vervolgens definitief de juiste kant opgaat, een moment in volle actie. In het geval van Michael Anthonie Boogerd gebeurde het tijdens het eten. Het is 1986, de Obrechtstraat in de Haagse wijk Duinoord. In huize Boogerd, waar het leven sinds jaar en dag volledig in het teken van wielrennen staat, is vader Rien bedrukt en teleurgesteld, en probeert moeder Ria de sfeer er in te houden. De reden? Rini, Michaels vijf jaar oudere broer én zijn idool, heeft de brui aan het wielrennen gegeven. Tenminste, aan zijn droom om prof te worden. Het leed geen enkele twijfel dat die zou uitkomen en dat verbond het gezin. Elk weekend gingen ze gezamenlijk naar een koers van Rini en ’s winters gezellig naar de baanwedstrijden in Ahoy. Maar nu hij 18 is geworden, heeft het begenadigde talent te kennen gegeven dat hij straks met zijn MTS-diploma op zoek gaat naar een gewone baan. Hij kan het ‘heilige moeten’ niet meer opbrengen. Zijn stap terug zorgt voor een gat dat niet te vullen is. Dan vraagt de dertienjarige Michael de aandacht. Hij heeft besloten om serieus werk van het fietsen te gaan maken. Verbazing alom. De jongste van twee broers had zich tot dan weinig bevlogen betoond. Gingen hij en Rini een stukje fietsen, had de jongste meestal voor het eind van de straat geen zin meer. En nu had Michael niet alleen voorgenomen profwielrenner te worden, maar wist ook al precies wat voor type. Van, in zijn eigen woorden, ‘zo lui als een varken’, zou hij vanaf nu één en al toewijding zijn. ‘Ik doe er alles voor’, zei hij, en dat

Tranen ‘Succes is de beste doping’, zei voetbaltrainer Wiel Coerver ooit. ‘Ambitie is gevaarlijker dan doping’, stelde de gelauwerde Schotse sportschrijver Steve Mackenzie. Een gezonde geest in een gezond lichaam, dat was ooit het ide-

‘Achteraf bezien voelt het niet als bedriegen’ aal. Dat topsport juist niet gezond voor je lichaam is en wielrennen de meest ongezonde sport van allemaal, is inmiddels wel duidelijk. Net als dat over een lange periode snoeihard liegen en – bang om betrapt te worden – paranoïde over je schouder kijken, je geestelijke gezondheid onmogelijk goed kan doen.

‘De fiets, de fiets en verder niets’ bleek uit zijn presentatie. Wat zag de tengere Michael er voor iedere start gesoigneerd uit: hagelwit stuurlint, banden precies op spanning en gladder dan hij schoor niemand zijn benen. Tijdens de koers was het altijd aanvallen. Niks anderen vol in de wind laten rijden en er dan zelf op het juiste moment stiekem tussenuit glippen. Nee, van start tot finish ‘knalluh’. Zo’n renner van de-dood-of-de-gladiolen. Ontembaar en onverzadigbaar. Strijdlustig tot en met en op z’n sterkst met tegenwind en heuvel op. Geen wielrenner hield meer van zijn sport dan de hyper-ambitieuze Michael Boogerd. Maniakaal ging hij te werk. Precies 60 kilo moest hij wegen, geen grammetje meer, dus stond hij meerdere malen per dag op de weegschaal. Tijdens het seizoen stond hij de hele tijd in spiegels te kijken naar zijn ogen – die moesten op een bepaalde manier staan. En nooit hoefde iemand hem te motiveren om te trainen. Hard, veel en volgens een bepaald stramien, waar geen moment en geen centime-

Nederlands wielerkampioen Michael Boogerd in actie tijdens de Wateringse wielerdag.>Foto: Creative Images

ter van kon worden afgeweken. Liefde was het. Op het blinde af. De fiets, de fiets en verder niets. Na het bescheiden Sparta in het Zuiderpark ging hij rijden voor Westland Wil Vooruit in Naaldwijk, daarna kort bij de profs van WordPerfect en het grootste deel van zijn loopbaan in het in oranje rijdende Rabobank, dat zich onlangs door alle dopingonthullingen van de laatste tijd beschaamd uit het wielrennen terugtrok. Boogerd was de vaandeldrager van zijn generatie, en in zijn dertien seizoenen als topcoureur zorgde hij voor vele onvergetelij-

ke momenten. Wie weet niet meer zijn eerste gewonnen Touretappe in 1996, in Aix-les-Bains? Het was toevallig ook de zomer dat tennisser Richard Krajicek (zijn voormalige klasgenootje van de Cornelis Jetses School aan de Jacob De Graeffaan) Wimbledon won. Dan was er de zege in de Amstel Gold Race van 1999. En in de Tour de France van 2002, toen hij in zijn eentje de zware Alpenetappe naar La Plagne won. Rond hem was het nooit saai, bij de openhartige Michael Boogerd was altijd een verhaal te halen. Vijf jaar na zijn

‘Het voelt achteraf gezien niet als bedriegen’, is een quote uit de Boogerdtapes die blijft hangen. Ook stelde hij geen spijt van zijn dopinggebruik op zich te hebben. ‘Wel heb ik spijt dat ik in een bepaalde cultuur wielrenner ben geweest, dat ik heb geholpen die cultuur in stand te houden, dat ik niet ben opgestaan om te zeggen ‘Jongens, dit moet anders’ en dat ik niet in een andere periode wielrenner ben geweest. Ik stond voor de keus: wielrenner blijven of wielrenner af zijn. Aangezien de kansen niet voor het oprapen lagen voor Michael Boogerd, koos ik voor het laatste’. Na afloop zei hij zich opgelucht te voelen, al maakte hij niet die indruk. Het wielrennen dat hem veel gaf, zal de komende tijd ook een hoop van hem wegnemen. Onoverkomelijk hoeft dat niet te zijn. De man heeft nog een heel leven voor zich. Daarbij is hij nu gewapend met inzichten die hem zo scherp in de ogen moeten schijnen dat zijn ogen ervan gaan tranen. Zoals dat het qua bijval van ex-collega’s oorverdovend stil blijft. Net als hem tijdens zijn loopbaan ontelbare malen overkwam, laten ze Boogerd nog één keer vol in de wind rijden en glippen er zelf stiekem tussenuit. Michael heeft al aangekondigd tijdens de verhoren met de dopingautoriteiten slechts over zichzelf te praten. Terwijl een hoop van zijn oude maten hem er, in ruil voor strafvermindering, zonder blikken of blozen bij zouden lappen. Voor Boogerd is het niet alleen tijd voor een pas op de plaats, maar ook een paar stappen terug. Naar de Michael Boogerd die hij ooit was en altijd deels is gebleven. Naar die Haagse jongen die zich in moeilijke tijden misschien ook wel eens heeft afgevraagd of de beslissing die zijn broer in 1986 in de Duinoordse Obrechtstraat nam zo gek nog niet was. De komende tijd wordt niet makkelijk voor Michael Boogerd, al heeft hij één voordeel: hij was altijd al op z’n sterkst met tegenwind en heuvel op.

19

varia<


De Groene Regentes wil wijk verduurzamen Als de initiatiefnemers van de Groene Regentes hun buren meekrijgen, is de wijk RegentesseValkenboskwartier in 2040 CO2neutraal. Tijdens een bijeenkomst op 21 maart in partycentrum ’t Drieluik wordt besproken hoe de wijk duurzamer, groener en energievriendelijker kan worden. Ook wordt dan een achter het partycentrum gelegen gezamenlijke moestuin in gebruik genomen.

Rozen snoeien

Het is koud. Te koud om te planten, te koud om te zaaien, te koud om te tuinieren. Het is koud. En op tuintips zit u vast niet te wachten. Maar toch krijgt u ze. Want zodra het buiten een graad of zeven wordt, keert het leven in de tuin terug. En dan is het hoog tijd om ... rozen te snoeien. Met name struikrozen kijken reikhalzend uit naar de schaar. Voelt het wreed, om die prille uitlopertjes zo genadeloos af te knippen met een vlijmscherp apparaat? Weet dan, dat

Door Saskia Herberghs

Conny Voordendag uit de Galileïstraat is één van de voortrekkers van de Groene Regentes, een initiatief dat aansluit bij het gemeentelijke project ‘Duurzaam de wijk in’ waarbij subsidie is te vergeven aan Hagenaars die meewerken aan het verduurzamen van de stad. “De gemeente wil in 2040 CO2neutraal zijn. Daar sluiten wij bij aan. Door duurzame energie op te wekken maar ook door ons eigen voedsel te kweken. Het is een uitdaging om zoveel mogelijk mensen hierbij te betrekken. Want dan kun je echt wat doen’’. Die uitdaging ligt er ook omdat in de wijk mensen van divers pluimage wonen in koop- en in huurwoningen. “Je vindt hier het zand en het veen’’. Tot nu toe weet de Groene Regentes wijkbewoners te bereiken door sociale media, via-via en door posters te plaatsen op goed doordachte plekken. “Bijvoorbeeld in café De Klap”. Via de Hindoestaanse radio en de vegetarische supermarkt Veggie4U op de Weimarstraat hopen de initiatiefnemers Hindoestaanse buurtbewoners bij hun plannen te betrekken. Behalve om ideële motieven kunnen mensen ook aansluiten om geld uit te sparen. Voordendag is sinds twee weken de trotse bezitter van zonnepanelen op het dak en omdat ze met een app precies bijhoudt hoeveel energie in haar huishouden omgaat, heeft ze de eerste besparing al kunnen realiseren. Suzan Christiaanse uit de Weimarstraat, die zich onlangs bij de Groene Regentes heeft aangesloten en een bijpassende Facebook-pagina heeft gemaakt, noemt nog een reden: “Je kunt meedoen om je ecologische voetdruk te verkleinen maar ook omdat het leuk is om te zien hoe een bloemkool groeit. “Voor het tuinieren en vergroenen van de wijk sluit de Groene Regentes aan bij de vrijwilligers die onder de naam guerrilla gardening onder andere de Uitvinderswijk opfleuren met planten en

stadsgroen

Initiatiefnemers van de Groene Regentes werken mee aan een CO2-neutrale stad. > Foto: PR

bloemen en vanzelfsprekend ook bij de vrijwilligers die stads- en pluktuin Emma’s Hof in de Galileïstraat onderhouden. Op dezelfde wijze kan kennis worden uitgewisseld over energiebesparing. Voordendag: “Omdat we in de wijk in dezelfde type huizen wonen, kennen we de problemen die spelen bijvoorbeeld bij de aanleg van zonnepanelen. Dat kunnen we samen uitzoeken”. Wereldprobleem Wijkbewoner Kees Duijvestein, emeritus-hoogleraar Duurzame ontwikkeling in de gebouwde omgeving aan de TU Delft, verzorgt tijdens de bijeenkomst in ’t Drieluik een korte presentatie over de vele aspecten van duurzaamheid. Ook hij is aangesloten bij de Groene Regentes en hoopt met de anderen dat de buurtbewoners met creatieve ideeën komen over de verduurzaming van de wijk. “Het gaat erom het gebruik van eindeloze energiebronnen te vergroten, zoals van de zon en de wind. Zo kun je lokaal helpen een wereldprobleem op te lossen’’. Hanneke van Veen geeft informatie over guerrilla gardening en Wim Schutten vertelt hoe hij zelf zonnepanelen heeft aangelegd in goed overleg met de VVE. Huurders en anderen die niet over de mogelijkheid beschikken om zelf zonnepanelen op hun dak te plaatsen, wordt de mogelijkheid geboden om panelen op een donordak te plaatsen. Bijvoorbeeld bij de Caballero Fabriek op de

Binckhorst. Voordendag: “Maar liever wekken we energie hier in de wijk op, bijvoorbeeld op het dak van een schoolgebouw of op de Nieuwe Regentes”. Trui Volgens Duijvestein zijn hele eenvoudige middelen al erg doeltreffend om energie te besparen. “Door binnenshuis een trui te dragen en de thermostaat iets lager te zetten, kun je al bezuinigen. Als je radiatorfolie achter de radiatoren plaatst, heb je dat al binnen een jaar terugverdiend. Investeren in hoge rendementsapparaten, zoals spaarlampen en LED-verlichting levert ook veel op”. Volgens Duijvestein is het juist goed dat in de stad vele initiatieven naast elkaar bestaan. “Het is wel zo dat op allerlei plekken het wiel opnieuw wordt uitgevonden, maar het is wel je eigen wiel. Daarbij is de betrokkenheid groter”. Op den duur kan een stedelijk netwerk van verschillende initiatieven ontstaan, hoopt Voordendag. “Tijdens het duurzaam ontbijt elk kwartaal in het Nutshuis wisselen we uit met welke activiteiten we bezig zijn. Dan ontstaan er vanzelf weer initiatieven die wijkoverstijgend zijn. Het is juist aardig dat we het zelf doen zonder te wachten op de gemeente. Ook al omdat het erg leuk en gezellig is”.

Alle energie die de struik nu in het uitbotten steekt, kan ze toch beter bewaren voor de groeispurt in mei? Nou dan. Snoeien dus! er voor een struik echt niets weldadiger is dan snoei. Alle energie die de struik nu in het uitbotten steekt, kan hij toch beter bewaren voor de groeispurt in mei? Nou dan. Snoeien dus! Begin met het weghalen van het beschadigde hout. Snoei niet direct boven een oog of nieuwe scheut, want de gesnoeide tak droogt nog minstens vijf centimeter in. Laat dus een kapstokachtig stukje staan. Dat komt in mei wel weer goed. Snoei zo, dat er geen ogen naar de bínnenkant, het hart van de struik wijzen, dat wordt

een ratjetoe. Zorg dat de ogen, straks nieuwe takken, naar buiten wijzen. Zo groeit de struik ‘open’, lekker luchtig dus, en is ze minder gevoelig voor luis. Bij roosjes op stam werkt het anders: maak er een fijn pruikje van. Knip een fris rond bolletje, zonder uitstekende toefjes, tutjes of knoedeltjes. Niet nadenken, gewoon knippen. Makkelijk! Dan kunnen wij door met de klimrozen. Hoe kun je die 7 meter hoge stekelige rambler op de nok van je schuurtje nu het beste snoeien? Welnu: gewoon niet. Lekker laten groeien! Tenzij ze te groot wordt. Wat overigens gewoon betekent dat ze het prima naar haar zin heeft, bij jou in de tuin. In dat geval: knip gewoon af wat je teveel is. En heb je bottelrozen? Die hoef je niet te snoeien. En bodembedekkende soorten ook niet. Dat valt dus allemaal best mee, met die rozen. Nu ik erover nadenk gaat er trouwens best veel tijd inzitten om op al die naar binnen en buiten gerichte ogen te letten. Gewoon lukraak snoeien is namelijk ook een optie. Want uiteindelijk regelt de natuur toch wel een boel dingen zelf. De ogen met de meeste zon zullen de beste kansen krijgen en het eerste gaan groeien. Valt dus per saldo allemaal best mee toch, rozen snoeien? Wendy Hendriksen >Meer columns en een boek op www.wendyhendriksen.nl

De bijeenkomst van de Groene Regentes op 21 maart begint om 20.00 uur in partycentrum. ’t Drieluik aan de Kepplerstraat 59-63.

onderwijs

Geodriehoek

Maandagochtend, kwart over tien, het allereerste schoolexamen wiskunde in je leven … en JC is zijn geodriehoek vergeten. Het is koud in de gymzaal op de bovenste verdieping, koud en stil. Je hoort alleen het geluid van het water dat door de verwarming loopt, gekras van potloden op papier en het geluid van blaadjes die omgeslagen worden. Lange rijen tafels en stoelen staan op een tapijt van groen canvas. De tafels zijn bezaaid met flesjes water, Arizona Ice Tea, extra potloden en Dextro Energy. Sommige leerlingen

schrijven met hun hoofd dicht op het papier, andere zitten juist rechtop. Er is één leerling die niets opschrijft, hij kijkt verbaasd naar iedereen om hem heen die de opdrachten lijkt te snappen. Willekeurig begint hij cijfers in zijn rekenmachine te tikken. De geodriehoek die hij inmiddels heeft geleend, ligt voor hem. Hij leest: “De formule van Gunning (de ‘fog index’) i=0,4 (L+P) wordt gebruikt om de leesbaarheid van een tekst te beoordelen. In deze formule is L de gemiddelde lengte van de zinnen van de tekst in

woorden per zin en P het percentage van de woorden met drie of meer lettergrepen. Hoe groter de index is, hoe onleesbaarder de tekst. a) Een tekst bestaat uit 21 zinnen van in totaal 310 woorden, Van deze woorden zijn er 56 met drie of meer lettergrepen. Bereken in één decimaal nauwkeurig de leesbaarheidsindex i.” Een half uur later draait de leerling zijn eerste pagina om en glimlacht naar de surveillant. In de opdracht staat: “Met hoeveel procent neemt het percentage kevers toe op 10 juni?”. Hij vraagt: “Gaat het dan om 9 en 10 juni of om 10 en 11 juni?”. De gymzaal begint langzaam iets op te warmen. Zelfs de meest modieuze meisjes dragen vandaag een sweatshirt en een spijkerbroek. Veel grijs, blauw en zwart met slechts af en toe een rood streepje/ruitje. Elf uur, hij tikt zachtjes met zijn benen tegen de stoel. Zijn snoep is op

en de geodriehoek ligt nog steeds op dezelfde plaats op zijn tafel. De eerste leerling vertrekt. Op het antwoordblad staat zijn naam geschreven naast een mooie portrettekening, verder is het ruitjespapier nog smetteloos wit. “Moet ik opgave 10 ook maken? Want op het voorblad staat opgave 1 tot en met 9?”. Het is inmiddels twintig over elf, de zon begint zachtjes te schijnen. Vijf leerlingen kijken om zich heen, eenentwintig leerlingen rekenen iets uit op hun rekenmachine, drie leerlingen nemen een slokje

‘Moet ik opgave 10 ook maken? Want op het voorblad staat opgave 1 tot en met 9?’

water, dertig leerlingen lezen de opdracht en negen leerlingen leveren hun werk in. Een uur later is de eerste zitting van deze schoolexamenweek voorbij. JC levert de geodriehoek in die hij geleend had en loopt naar buiten. In de gang is het warm, vrienden wachten hem op. “Hoe ging het?” “Nee, je moest alleen haar vriendinnen meerekenen”. “Kom, dan temmen we Nederlands vanmiddag”.

Annette de Hoop Docent Nederlands Haags Montessori Lyceum www.hml.nl

20>society


vilan, renate & de residentie

Een paar bladzijden voor het slapen gaan Het was internationale vrouwendag, maar wij gingen naar de uitreiking van een boek over een man, geschreven door een man en uitgegeven door een man, waarvan het eerste exemplaar werd uitgereikt aan een man in een museum dat was gewijd aan een man. En dat vonden wij geen probleem. Want het is voor ons elke dag internationale vrouwendag, dus 8 maart is business as usual. Het was zoals altijd een knusse samenkomst van oude en ook wat jongere knarren in het Louis Couperus Museum aan de Javastraat. Het boek dat feestelijk werd gepresenteerd, heette ‘John Ricus Couperus, herinneringen van een oude vader’ en gaf inzicht in het levensverhaal van de vader van de beroemde schrijver. Het bevatte ook een lang gedicht van hem, dat uit het Frans was vertaald door museum-medewerker Frans van der Linden. Bijzonder was dat het boek werd aangeboden aan CDA-politicus Sybrand van Haersma Buma die, jawel, Couperusliefhebber bleek te zijn! Terwijl het parket gezellig kraakte, vertelde Van Haersma Buma – een naam die niet zou hebben misstaan in één van Couperus’ Haagse romans, bedenken we nu – waarom hij zo van Couperus houdt. “Hij schreef over wat er werkelijk aan de hand was achter de façades van de huizen met de lange namen op de voordeur. Het vertelde de verhalen achter de voordeur. Hij schetste een decadente wereld van verval”. Wij begrepen heel goed dat zulke verhalen voor een fractievoorzitter van een partij als het CDA natuurlijk een feest van herkenning moeten zijn en praatten na afloop nog even gezellig met hem door. Zijn favoriete Couperus-roman bleek ‘De stille kracht’ te zijn. “Maar laatst las ik weer Antiek toerisme. Fascinerend. En Van oude mensen, de dingen, die voorbij gaan is natuurlijk ook een geweldig boek”. Oud-D66-raadslid Cathrien van Herwaarden luisterde belangstellend, maar vroeg wel eventjes: “Wanneer lees je dat dan allemaal?” “In de vakantie”, antwoordde Van Haersma Buma. “En voor het slapen gaan een paar bladzijden”. Een visioen rees op. Wij zagen de CDA-man, gehuld in een frisse, gestreepte pyjama, het haar in een scheiding, liggend in een bed met koperen spijlen, terwijl hij, de wekker al voor morgen vroeg gezet, nog enkele pagina’s Couperus tot zich nam. Er ging een stille, rustgevende kracht van dat beeld uit. Maar er was meer te doen die avond. Zo ontmoetten wij Paul van Hecking Colenbrander, een afstammeling van de zuster van Louis Couperus, die voor zijn veertiende verjaardag van een oudtante de beroemde roze smoking kreeg, die zich nu in het Letterkundig Museum bevindt. “Er werd wel uitgelegd hoe belangrijk dit cadeau was”, haastte Van Hecking Colenbrander zich te zeggen, toen wij naar adem hapten. Maar toen hij zag dat we ons hadden herpakt, wees hij ook nog even naar het servies dat in één van de museumvitrines stond en zei: “Op mijn achttiende verjaardag heb ik van dit servies gegeten”. Tja, voor sommige mensen is het leven één groot feest. Wij babbelden ook nog met Petra Teunissen, de voorzitter van het Louis Couperus Genootschap, over alle bij-

'Extaze'. >Foto's: Otto Snoek

'De stille kracht'.

'De boeken der kleine zielen'.

zondere evenementen die er aan zitten te komen, want het is dit jaar 150 jaar geleden dat de beroemde schrijver werd geboren. Zo zijn er plannen om de brug aan de Mauritskade om te dopen tot Brug van Takma, naar het

'Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan'.

bejaarde romanpersonage dat zich daar in Van oude mensen, de dingen, die voorbij gaan regelmatig moeizaam overheen bewoog. Vervolgens ontbrandde er bij de deur nog een discussie over de recente

Engelse vertaling van Eline Vere, vervaardigd door iemand die de verschillen tussen het taalgebruik van de upper-class en dat van de burgerij niet helemaal helder in het vizier had. Wij stelden ons een Eline Vere voor die

een gebakje eet en haar gastvrouw een smakelijke voortzetting wenst als ze zich terugtrekt op het toilet. Oeps. Renate van der Zee

}

Recommend Documents