}

3

ECONOMIE 13 CULTUUR

17

SPORT

20

SERVICE

22

Mauritshuis bouwt aan de toekomst

3

Vrijdag 25 juni 2010

Biologische Markt wil naar ’t Plein

Veteranen nemen bezit van centrum

8/9 & 12

jaargang 4 nummer 163

13

€ 1,50

> Foto C&R

Historisch stadsbeeld definitief verleden tijd Door Casper Postmaa

Hoge woontorens, ministeries en andere kantoren zullen binnen enkele jaren de skyline van het historische centrum overschaduwen. Nu al is te zien dat de 101-meter hoge toren die bovenop Babylon wordt gestapeld ver boven het Mauritshuis uitsteekt. Dat is nog maar het begin, want het complex krijgt een tweede wolkenkrabber die nog 40 meter hoger is. Iets dichterbij, ook op het Koningin Julianaplein, verrijst het M-vormige gebouw van Rem Koolhaas, dat tot 93 meter reikt, maar veel massaler is dan de twee Babylon-torens. Daarnaast zijn op de kavel waar ooit de Zwarte Madonna stond, de ministeries van justitie en binnenlandse zaken (beide 147 meter) plus woontoren De Kroon

(131 meter) in aanbouw. Ook die zullen ruim boven het Binnenhof (26 meter) uitkomen. Toen de plannen van gemeente en Rijksoverheid voor de Zwarte Madonna-kavel in 2003 bekend werden, reageerde de gemeenteraad nog furieus op de wijze waarop de toenmalige wethouder van stadsontwikkeling Hilhorst het project presenteerde. Hij toonde de raad een computeranimatie waarop de ministeries bijna de helft te laag waren afgebeeld. Inmiddels lijkt de politiek de strijd om behoud van het historisch stadsgezicht te hebben opgegeven of de raad heeft zitten slapen: eerder genoemde torens zijn al in aanbouw en ook de M van Koolhaas is inmiddels goedgekeurd. > Zie ook pagina’s 6 en 7

}<(l(tp$=adbcae<

ACTUEEL

Ingezonden mededeling

Italian Furniture Since 1898

SALE – SALDI – SOLDES Scheveningseweg 14 – Den Haag (t/o het Vredespaleis) ma t/m za van 10.00 – 17.00 uur

2>


varia

stadsmens

El Arepaso biedt eerlijke Colombiaanse keuken De wildvreemde man die op de braderie plotseling met een soort staafje in haar gerechten begon te boren, wekte destijds de woede van de Colombiaanse Ana Milena Mosquera. En waarom vroeg hij almaar om ‘warenwet’? Dat stond toch helemaal niet op haar menu. Echtgenoot Martin Jansen moest ‘deze dronkaard’ onmiddellijk tot de orde roepen, vond ze. Haar man kon haar snel duidelijk maken dat het hier Nederlandse regelgeving betrof. Meneer moest de kwaliteit van haar producten meten. Ana kan nu hartelijk lachen om het grote misverstand. De ambtenaar van de Keuringsdienst van Waren toen ook. “De tranen liepen over zijn wangen”, vertelt Jansen. Ruim 20 jaar woont Ana Milena in Nederland. Zij is van het begin af aan actief

‘Geadopteerde Colombiaanse kinderen van allerlei leeftijden komen hier hun cultuur proeven’ geweest. Nog maar amper in Den Haag begon zij als vrijwilligster te koken voor prostituees of, zoals Ana zegt, ‘voor de meisjes uit de Poeldijksestraat’. Nu leidt zij met haar man sinds twee jaar op de Laan van Meerdervoort het eetcafé El Arepaso, dat vlak naast het Museum Mesdag ligt en dat een Zuid-Amerikaanse/Colombiaanse menukaart heeft. Ambassadeurs zijn er geregeld te gast en al kort na de opening verzorgde Ana in de tuin van het Vredespaleis de catering voor een feest van het Internationale Hof. In de periode tot 2008 heeft Ana van alles ondernomen. Zo stond ze op braderieën, organiseerde grote partijen voor kinderen en volwassenen in onder meer Partycentrum Zichtenburg en trad op met haar folkloredansgroep. Op haar initiatief werd de stichting

Fundacion Latino Media opgericht die de Latijns-Amerikaanse minderheidsgroeperingen vertegenwoordigt en hun belangen behartigt op cultureel gebied. Ana bereikt haar doelgroep via Stadsomroep Den Haag. Voorheen was zij van maandag tot en met vrijdag via de kabel te beluisteren, nu op woensdagavond van 20.00 tot 22.00 uur via Den Haag FM. Zij staat dan achter een groot mengpaneel en bedient dat behendig. Gniffelend: “Nooit gedacht dat ik dat zou kunnen”. Bij alles wat zij op touw zet, streeft ze een belangrijk doel na. Zij werkt aan een positiever beeld van haar geboorteland. Te vaak komt drugshandel in het nieuws, terwijl Colombia ook heel andere zaken te bieden heeft, vindt ze. Ana laat niets na om dat uit te dragen. Huisgemaakt Vrolijke kleuren en opgewekte ZuidAmerikaanse muziek. Wie El Arepaso binnenkomt, betreedt even een andere wereld. Hier wordt eerlijk volksvoedsel bereidt tegen betaalbare prijzen. De naam van het eetcafé verwijst naar het nationale gerecht van Colombia. El Arepaso, een grote maïskoek, zou je kunnen vergelijken met onze pannenkoek. Ana serveert die met onder meer spek, eieren en zelfgemaakte bloedworst. Nog zo’n typisch Colombiaans gerecht is de Empanade con carne, een huisgemaakt pasteitje met vlees en aardappels. Bij Ana is alles huisgemaakt, tot aan chorizo en de pittige sambal toe. De dagschotel, die vijftien euro kost, is elke dag anders. El Arepaso bezorgt ook aan huis en verzorgt recepties en partijen. Echtgenoot Martin Jansen schetst in grote lijnen de levensloop van Ana. Uit alles spreekt het respect voor zijn vrouw die opgroeide in een arme familie. “Haar vader en moeder zijn gescheiden en daarna beiden opnieuw getrouwd. Behalve zusjes heeft Ana ook halfzusjes en halfbroertjes, bij elkaar maar liefst achttien. Zij heeft hier keihard gewerkt om geld naar huis te kunnen sturen, zodat alle kinderen naar school konden gaan. Zij heeft ook ge-

Ana Milena Mosquera en Martin Jansen in hun eetcafé. >Foto: Mylène Siegers

zorgd dat zowel haar vader als haar moeder een onderkomen hebben”. En: “Ana heeft maar een jaar school gehad. Toch is zij zover gekomen dat ze nu kan lezen en schrijven, terwijl ze dyslectisch is. Zij is een ondernemende vrouw. Toen ik haar in 1992 leerde kennen was zij al een persoon die op sociaal/maatschappelijk vlak iets wilde doen voor haar eigen cultuur”. Eén van Ana’s laatste plannen is om op film ernstige en vrolijke situaties op een grappige manier onder de aandacht te brengen. Zij is naarstig op zoek naar iemand die met haar de onderwerpen wil filmen. Terrasvergunning Twee jaar geleden besloot Ana een eigen zaak te beginnen. Jansen, die voor een buurtbeheerbedrijf werkt, ontdekte

het pand op de Laan van Meerdervoort. Na een verbouwing van vijf weken openden hij en zijn vrouw El Arepaso. Beiden gingen er vanuit dat er een terrasvergunning was, maar die bleek om onduidelijke redenen niet meer geldig. Inmiddels is bij de gemeente een vergunning aangevraagd voor een terras langs de muur van de rechterzijde van het museum. Jansen: “Je krijgt zo interactie met de bezoekers van het museum. Bovendien zitten mensen op deze manier beschermd tegen het voorbijtrekkende verkeer”. De twee kunnen intussen rekenen op een vast publiek. Jansen: “Er komen bijvoorbeeld veel leden van de stichting Chicolad en Condor Colombia. Zij zijn geadopteerde Colombiaanse kinderen van allerlei leeftijden die hier hun cul-

tuur komen proeven. Maar we hebben ook vaste klanten uit België, Flevopolder, Lelystad, Tiel en Den Bosch”. Behalve veel ambassadeurs zijn de afgelopen twee jaar onder meer de Politie Haaglanden en de Nederlandse organisatie voor Internationale Ontwikkelingssamenwerking Oxfam Novib te gast geweest. Binnenkort ontvangt Ana een groep scholieren die Spaanse les volgen. “De lerares heeft mij gevraagd om alleen maar Spaans met haar leerlingen te spreken. Zij vindt dat een goede oefening. Ik werk daar graag aan mee”. Joke Korving El Arepaso, Laan van Meedervoor 7e. Voor meer informatie www.arepaso.nl

Een Haagse inburgeringscursus voor Duitsers Door Casper Postmaa

Dat heel het verenigde Duitsland het al jaren zonder een echte gids van Den Haag moet doen, was me eerlijk gezegd ontgaan. Maar inderdaad, er komen minder Duitsers op onze stranden af dan vroeger toen we de oosterburen nog met ‘Zimmer frei’ lokten. Misschien keren ze weer terug, want Ulrike Grafberger en Helmut Hetzel hebben zich op een 144 pagina’s tellende gids over ’s-Gravenhage gestort: ‘City Trip Den Haag mit Scheveningen’. Burgemeester Jozias van Aartsen kreeg in Jeneverstokerij Van Kleef het eerste exemplaar en speechte aardig over het fenomeen reisgids. In 1839 schreef Karl Baedeker, naar wie het reisgidsengenre werd vernoemd, één van zijn eerste exemplaren over Holland, weten we nu. Van de twee auteurs is Hetzel, correspondent voor een handvol Duitse en Zwitserse media, in Den Haag de bekendste. Hij dient zich zo vaak aan op recepties en openingen dat hij in onze stad bijna net zo onvermijdelijk is als de partytijgers (VVD’er Hans van Baalen,

Amerika-deskundige Willem Post) die ook zijn eigen feestje bezochten. Is Hetzel, die nog voor hij 25 jaar geleden naar Den Haag kwam al was getrouwd met een Nederlandse en kinderen heeft die naar de namen Henk en Marijke luisteren, eigenlijk niet meer Haags dan Duits? Hij vertrouwde me zelfs toe dat hij er niet tegenop zou zien om in Den Haag te sterven. Een streven dat hij bij het uitspreken vergezeld deed gaan van een lange opsomming van Haagse schoonheden die we allen zo goed kennen; van de zee en het Lange Voorhout tot de bijna spreekwoordelijke, niet met saaiheid te verwarren, rust die in onze straten heerst. Maar een Duitser zal Hetzel toch altijd blijven, daarvoor is zijn Beiers accent te zwaar, en waar is een Hagenaar te vinden die zo de liefde predikt voor Louis van Gaal. Hij haalde er zelfs Pauw en Witteman mee. Daar moet je wel een Duitser voor zijn. En ook in zijn boekje komen de spaarzame Nederlandse woorden niet altijd zuiver door (De auteurs citeren Couperus bijvoorbeeld met ‘Als ik iets ben,

dan ben ik een Hagenaar’ in plaats van het beroemde ‘Zoo ik ìets ben, ben ik een Hagenaar’ en dagblad ‘Het Vaderland’ heet Het Vaterland). Maar dat is dan ook de enige aanmerking op dit zeldzaam complete boekje over Den Haag en Scheveningen. Alles staat erin: de golfbanen, strandtenten, sociëteit De Witte, de trams, de markten, de diverse stranden, de duinparken en de andere parken, Spinoza, restaurants, hotels, musea et cetera. En ook een korte verhandeling over wat Den Haag als stad van vrede, recht en veiligheid inhoudt, ontbreekt niet. Zelfs hebben Grafberger en Hetzel de bijnamen vertaald die Hagenaars aan hun gebouwen hebben gegeven: ‘Eispalast’, ‘Zitronenpresse’, ‘Weisse Anna’ und ‘Titten von Den Haag’. Kortom ‘City Trip Den Haag mit Scheveningen’ is meer dan een reisgids, het is een korte Haagse inburgeringscursus. ‘City Trip Den Haag mit Scheveningen’ – Ulrike Grafberger en Helmut Hetzel. Reise Know-How Verlag, Bielefeld. Prijs: € 9,80. Ook verkrijgbaar via: www.reise-know-how.de

Burgemeester Jozias van Aartsen naast Helmut Hetzel (midden) en Ulrike Grafberger. > Foto: PR


Mauritshuis wordt twee keer zo groot

Het Mauritshuis – één van de oudste musea van Nederland – heeft de plannen voor uitbreiding klaar. Alleen de voorbereiding heeft al ruim drie jaar geduurd en het zal nog tot zeker medio 2014 duren voor het resultaat daar is; maar dan is het wereldberoemde museum van Hollandse kunst uit de Gouden Eeuw ook bijna twee keer zo groot. En het publiek komt weer via het voorplein binnen en niet langer door de personeelsingang bij het souterrain. Plein 26, een deel van sociëteit De Witte dat jaren lang verhuurd is geweest aan een uitgeversmaatschappij, wordt in de komende vier jaar bij het Mauritshuis getrokken. Daar komen onder meer expositieruimte (voor wisselende tentoonstellingen), kantoren en een groot – ook voor niet-bezoekers toegankelijk – museumcafé. De verbinding met het 17de eeuwse stadspaleis van graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen (1604-1679) komt niet tot stand via een tunneltje, zoals aanvankelijk gepland, maar via een enorme ondergrondse foyer. De entrees van het Louvre en het British Museum hebben daarbij architect Hans van Heeswijk (ook verantwoordelijk voor museum Hermitage in Amsterdam) als voorbeeld gediend. Zijn foyer wordt het voorgebied voor de twee gebouwen, waar diverse publieksfuncties en een museumwinkel zijn ondergebracht. Het Mauritshuis raakt in die opzet zijn huidige depot onder het voorplein kwijt, maar daar komt een nieuw te graven ondergronds depot onder de Korte Vijverberg voor terug. Deze ambitieuze aanpak maakt wel dat het project inmiddels op 22 miljoen euro wordt begroot, twee keer zoveel als in 2008 werd voorzien.

Door Elske Koopman

“Dit zijn schandalige cijfers”, zegt PVVraadslid Arnoud van Doorn. De lijst bevat functies met topinkomens van instellingen die subsidie van de gemeente krijgen. Het gaat vooral om instellingen op het gebied van gezondheidszorg, zoals Parnassia, en volkshuisvesting waaronder Vestia. Van Doorn constateert dat veel van deze instellingen weinig subsidie krijgen en veel salaris betalen. Ingrid Gyömörei van

Plein 26, een deel van sociëteit De Witte, wordt in de komende vier jaar bij het Mauritshuis getrokken. > Artist Impression: Hans van Heeswijk Architecten

Het benodigde geld komt deels van het rijk, van de Bankgiroloterij, fondsen en uit eigen inkomsten. In de 22 miljoen zit ook een renovatie van het Mauritshuis zelf begrepen. In de lente van 2012 moet het complex ontruimd zijn, zodat onder meer de klimaatbeheersing kan worden gemoderniseerd en alle ramen kunnen worden vervangen. In de periode tot zomer 2014 gaan vijftig werken uit de collectie op tournee naar Japan en mogelijk ook Amerika. Dit is vrij uitzonderlijk, maar de tournee genereert inkomsten die noodzakelijk zijn

voor de uitbreidingsplannen. Een deel van de collectie, waaronder De Stier van Potter, de Anatomische Les van Rembrandt en het Gezicht op Delft van Vermeer, vindt tijdelijk onderkomen in het Haags Historisch Museum. Mauritshuisdirecteur Emilie Gordenker vindt dat Den Haag zich niet kan veroorloven dat het wereldberoemde museum – goed voor 200.000 bezoekers per jaar – twee jaar lang niet zichtbaar zou zijn. “Het Mauritshuis blijft actief, de topstukken blijven te zien”. Toch zal Den Haag wel het een en ander

de SP was dat ook opgevallen. “Wat is de toegevoegde waarde van de subsidie dan? Daarover mogen we ons als gemeente wel even op het hoofd krabbelen. Dat staat in geen verhouding, het lijkt wel of wij dan de dinerkosten voor de Raad van Bestuur betalen”. Zij vindt dat de gemeente daarmee moet stoppen, of in elk geval de subsidies moet heroverwegen. Gesubsidieerde instellingen moeten bij het ministerie van Binnenlandse Zaken melden als zij inkomens verstrekken die hoger zijn dan een ministersalaris (181.000 euro). Op de gemeentelijke lijst van 2008 staan 33 functies met een opgeteld jaarinkomen van totaal € 7,6 miljoen. Het jaar daarvoor waren dat er 34 die samen € 7,5 miljoen verdienden met een toenmalig ministersalaris van 169.000 euro. De PVV eist van VVD-wethouder Dekker dat hij de subsidies in-

trekt van organisaties waar iemand meer verdient dan de ministersnorm en de verordening verandert, zodat dit soort zaken niet meer voorkomen. “Aan lopende contracten kun je weinig doen, maar we willen een aanpassing van de subsidieverordening zodat organisaties bij nieuw personeel met salarissen onder de norm moeten zitten. Vestia-directeur Erik Staal krijgt € 486.976,–. Dit soort bedragen zijn meer dan gênant”. De PVV heeft eigen onderzoek gedaan naar de topinkomens.VolgensVan Doorn staan op de lijst ook actieve leden van politieke partijen. “Wij vinden het belangrijk dat bestuurders van gesubsidieerde instellingen zich onthouden van een politieke voorkeur en deze zeker niet etaleren”, aldus Van Doorn. PvdA-raadslid Bas Sepers ziet dat niet als probleem. “Het gaat hier om iedereen die werkt bij gesub-

Cultuurforum: nog drie luchtkastelen Door Casper Postmaa

Architectenbureau Neutelings Riedijk uit Rotterdam, het Amsterdamse RAU en het Londense bureau van de Irakese architecte Zaha Hadid hebben opdracht gekregen hun plannen uit te werken voor het Cultuurforum aan het Spuiplein. Zestien architecten mochten meedingen naar een plaats bij de laatste drie. Het cultuurpaleis is bestemd voor het Nederlands Danstheater (NDT), het Residentie Orkest en het Koninklijk Conservatorium. Een selectiecommissie onder leiding van Herman Tjeenk Willink, vicepresident van de Raad van State, heeft de plannen de afgelopen maanden beoordeeld. De drie voorlopige winnaars moeten hun ontwerpen na de zomer presenteren. Van de drie uitverkoren inzendingen scoorde de combinatie Neutelings Riedijk/Kirkegaard Associates de meeste punten. Alle plannen werden op zestien

Kridelahé te gast in DHC Den Haag Centraal biedt deze week op de pagina’s 6 en 7 onderdak aan Kridelahé. Kridelahé was een kritisch Haags architectuurblad dat tussen 1986 en 1992 verscheen met de bedoeling de discussie over stedenbouw en ontwerp op gang te brengen. Ter gelegenheid van de Dag van de Architectuur zaterdag 26 juni kwam de kerngroep van Kridelahé weer bijeen en verzorgde twee thema-pagina’s over hergebruik van gebouwen. De inhoud van deze pagina’s dient te worden beschouwd als opinie van de auteurs en valt buiten verantwoordelijkheid van de redactie. Zie ook het programma van de Dag van de Architectuur op pagina 14/15.

Wilders toch weg uit raad van de bouwactiviteiten gaan merken. De Hofweg moet lange tijd worden afgesloten om de ondergrondse foyer en het nieuwe depot te realiseren. Dat betekent dat het uitgaande verkeer van de parkeergarage onder het Plein via de Lange Poten zal moeten worden afgevoerd; daar is nog maar kort geleden een voetgangersgebied tot stand gebracht. Zelfs de koningin wordt niet gevrijwaard van veranderingen: de gouden koets zal één, wellicht twee jaar achtereen op Prinsjesdag niet via de Korte Vijverberg naar het Binnenhof kunnen rijden.

Woede om topinkomens gesubsidieerde instellingen De topinkomens bij Haagse gesubsidieerde instellingen boven het ministersalaris van € 181.000,- zijn in 2008 gestegen vergeleken met 2007. De commissie Bestuur besprak de lijst deze week met wethouder Sander Dekker (Financiën).

<3

actueel

aspecten getoetst, zoals kosten, duurzaamheid, stedenbouwkundige inpassing, innovatie en architectonische kwaliteit. Die procedure is voorgeschreven bij opdrachten waarvoor een Europese inschrijving noodzakelijk is. In het recente verleden zijn diverse grote bouwplannen in een juridische chaos geëindigd – bijvoorbeeld het nieuwe stadskantoor annex station in Delft – omdat bij de beoordeling de Europese regels niet nauwkeurig genoeg werden nageleefd. Kwaliteit Volgens Jet de Ranitz, directeur van het NDT en woordvoerder van de jury, was de selectiecommissie getroffen door de hoge kwaliteit van de plannen. “Het feit dat Neutelings Riedijk in de afgelopen ronde de meeste punten heeft gehaald wil niet zeggen dat dit plan de favoriet is van de commissie. Wat we hebben beoordeeld zijn architectonische visies, het komt nu op de uitwerking aan”.

Voorlopig lijkt het erop dat het Cultuurforum niet méér is dan een luchtkasteel omdat het nieuwe college van burgemeester en wethouders in zijn nieuwe programma-akkoord geen geld heeft uitgetrokken voor het theatercomplex. “Natuurlijk hebben we overwogen of we wel door moesten gaan”, zegt De Ranitz, “die situatie is voor Den Haag, en eigenlijk voor de hele wereld, onzeker. De politieke partijen wisten bij het sluiten van het akkoord nog niet wat de consequenties van het plan zijn. Daarvoor zijn er nog te veel onzekerheden. Het is aan ons en de architecten om daar een zo goed mogelijk inzicht in te geven. En als er geld tekort is dan moeten we dat er bij zien te fietsen. Ik denk dat het college daar niet op vooruit wil lopen. Wij blijven in het project geloven. Zeker na deze zestien plannen, allemaal geheel andere visies, die je steeds weer moest doorgronden, maar ze waren voor iedereen een bron van inspiratie”.

sidieerde instellingen. Het lidmaatschap van een politieke partij is daarbij niet relevant”. Sepers hoopt dat een nieuwe wet die volgend jaar in werking moet treden, ingrijpen bij te hoge salarissen mogelijk maakt. GroenLinks-raadslid David Groeneveld deelt de visie van Sepers, net als Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij. Eind vorig jaar is op voorstel van het college na een vergelijkbare discussie over de inkomens in 2007 de Haagse Kaderverordening Subsidieverstrekking uitgebreid met de bepaling dat gesubsidieerde instellingen de topinkomens moeten melden. Doen zij dat niet, dan dreigt een korting op de subsidie van vijf procent.

PVV-leider Geert Wilders treedt na vier maanden terug als lid van de Haagse gemeenteraad. Dat heeft hij deze week laten weten. Wilders zegt dat hij zijn werk als lid van de Haagse gemeenteraad niet meer kan combineren met zijn werk als fractievoorzitter van de PVV-fractie in de Tweede Kamer. Voor de raadsverkiezingen had Wilders zich als lijstduwer op de kandidatenlijst voor de gemeenteraad laten plaatsen. Hij kreeg echter in maart zoveel voorkeurstemmen (13.000) dat hij besloot lid te worden. Sietse Fritsma blijft de voorzitter van de PVV-raadsfractie. Na vertrek van Wilders blijven vooralsnog vijf andere leden dit werk combineren met het lidmaatschap van de Tweede Kamer.

Overlast rupsen neemt af De overlast van de rups van de bastaardsatijnvlinder in de duinen en op het strand neemt af. Op de locaties waar eerder sprake was van ernstige overlast, worden nu minder rupsen aangetroffen. Een groot aantal is zich inmiddels aan het verpoppen. Doordat de brandharen van de rups nog overal aanwezig kunnen zijn, is het gevaar echter nog niet geweken. Op plaatsen waar veel rupsen hebben gezeten, kunnen de brandharen de hele zomer voor problemen zorgen. Wie in aanraking met de brandharen komt, kan het best de huid spoelen met koud water.


ORANJE BOVEN of paars of geel of rood of blauw of......

ontwerp uw eigen Leolux Pallone...kijk op onze website

4>


feuilleton

DOELWIT DEN HAAG ‘U kijkt zo lief ’. Heel even is Lotje van Loo van haar stuk gebracht. Wat dénkt die eikel wel, dat ze zich laat inpakken door zo’n slijmerige reutel? Dat ze een Barbie-pop is? Vernietigend kijkt ze de minister-president aan. Een spontane neiging om hem een knietje te geven ter illustratie van haar lieftalligheid, onderdrukt ze. Lotje is aanwezig bij de wekelijkse persconferentie van de minister-president. Ze heeft haar hoofdredacteur, Coos Verster, ervan overtuigd dat ze daar ábsó-lúút naar toe moest want ze is groot nieuws op het spoor. Met een geleend pasje en na een onzinnige veiligheidsscreening van de RVD is ze toegelaten tot het bedompte perszaaltje van Algemene Zaken aan het Binnenhof. Om haar heen zitten de kanonnen van de parlementaire journalistiek. Ze herkent Frits Wester van RTL4, Dominique van der Heyden van het NOS Journaal en Ferry Mingelen van Nova. Tegenover haar staat Balkenende, één hand losjes in de zak, geroutineerd vragen te ontwijken. Verveeld hangen de journalisten in hun stoelen. Als laatste krijgt Lotje van Loo, aanstormend journalistiek talent van weekblad Den Haag Centraal, de beurt. ‘Meneer Balkenende, ik heb gehoord dat er problemen zijn met de veiligheidsmaatregelen voor de komende Afghanistan conferentie. En is het waar dat president Obama de conferentie zal bijwonen?’ Verrast draaien de Haagse veteranen zich naar de onbekende collega in hun midden. Ze draagt een strakke broek met bijpassend jasje en een uitgesneden truitje, heeft een uitdagende uitdrukking op haar gezicht en blond haar dat rommelig is opgestoken. ‘Interessante vraag, maar daar geef ik natuurlijk geen antwoord op’, zegt de demissionaire premier minzaam. Wat krijgen we nou, denkt Lotje. Geen antwoord? Dát kan niet de bedoeling van een persconferentie zijn. Ze stelt haar vraag opnieuw, scherper. Balkenende kijkt zwijgend naar zijn woordvoerder. Afkappen die vrouw, is zijn signaal. ‘Meneer eh… Balkenende, ik wil een antwoord’, probeert Lotje voor de derde keer. ‘Zijn er dreigingen? Problemen met de bewaking? De Afghanistan conferentie begint over een week. Wat hebben Verhagen en Van Middelkoop met de Amerikaanse ambassadeur…’ En dan breekt de premier haar af met zijn puberale dooddoener. Na de persconferentie drommen de beroemde Haagse verslaggevers om Lotje heen. ‘Sterk dat je dóór ging’, zegt Ferry Mingelen. Hij biedt haar een drankje aan in de bar van perscentrum Nieuwspoort aan de Lange Poten. Lotje is een beetje dronken als ze naar huis fietst. Ze heeft een triomfantelijk gevoel. In Nieuwspoort was ze het middelpunt van de journalistieke belangstelling. De grote jongens wilden allemaal van haar weten hoe ze zo zeker wist dat er veiligheidsproblemen dreigden rond de conferentie. En van wie ze had gehoord dat Obama zou komen. Ze liet zich de belangstelling van haar nieuwe collega’s aanleunen, maar alle vragen wimpelde ze af. In haar appartement aan de Sportlaan gooit Lotje haar power-kleren uit, neemt een douche, trekt een versleten T-shirt en een legging aan, en gaat met haar opschrijfboekje aan haar witte eetwerktafel zitten. Het gevoel van triomf is weggeëbd. Als ze eerlijk is: ze weet niets

zeker. Ze had verwacht dat ze met haar indringende oogopslag Balkenende een uitspraak kon ontlokken. Sufkut die ze was, ze had het grandioos verkloot. Ook al heeft ze aanwijzingen, na een week is ze geen snars opgeschoten met haar primeur over de beveiliging. Over zeven dagen opent de koningin de Afghanistan conferentie met een diner in de Trèveszaal. Obama en die vent met zijn muts van kamelenhaar zitten natuurlijk bij haar aan tafel. Verder in de zaal: tientallen regeringsleiders, ministers, diplomaten en militairen. De binnenstad zal grondig worden beveiligd, op haar fiets heeft Lotje de afzettingen al klaar zien staan. Evenals de vlaggen van alle VN-lidstaten die in het perkgoed van de Johan de Wittlaan zijn gepoot bij het World Forum. Daar gaat de conferentie plaats vinden. Voor de rest weet ze niets. Ze baalt. Wat een lul is Ab ook. Haar minnaar, topman bij het ministerie van Defensie, had haar informatie beloofd over de beveiliging. Maar dagenlang liet hij niets van zich horen en toen ze uiteindelijk zelf op de gebruikelijke manier contact met hem zocht, was hij kortaf. Ja, Obama komt, maar dat had hij haar

al verklapt. En ja, er is een crisisteam gevormd, want veiligheidsdiensten hadden gevoelige informatie onderschept. Al Qaida? had ze gevraagd. Je kunt zelf wel verzinnen uit welke hoek de dreiging komt, had hij geantwoord. Nee, meer kon hij écht niet zeggen. Dit was al over de rand. En nee, tijd voor haar had hij ook niet. Sorry. Glimlach. Zelfs geen zoen. Haar collega Rob Fortuyn heeft ook niets meer van zich laten horen en is zogenaamd met vakantie naar Sicilië vertrokken. Nee, aan die zak van een Fortuyn heeft ze ook al geen bal. Bal! Dat is waar ook. Haar enige aanknopingspunt is dat boek van Henk Bal over de Haagsche Atlantikwall dat Rob in de Openbare Bibliotheek had opgevraagd en waaruit twee pagina’s waren gescheurd. Lotje haalt een fles Zuid-Afrikaanse slobberwijn uit de koelkast. Als Lotje terugloopt naar de tafel met een glas in haar hand, heeft ze een ingeving. Wat had Line, haar vriendin in de bibliotheek, ook alweer gezegd over de missende pagina’s in het boek dat Rob had ingekeken? Iets van Duitse bunkers in Kijkduin. Misschien heeft Rob die

Het verhaal speelt in de zomer van 2010. In de stad zijn de voorbereidingen gestart voor een tweede Afghanistan-conferentie. Een nieuw kabinet is nog niet gevormd maar de Verenigde Naties hadden al gekozen voor Den Haag; de Nederlandse leiding is in handen van de demissionaire ministers Verhagen en Middelkoop en de Haagse burgemeester Van Aartsen. Plaats zal natuurlijk weer zijn het World Forum. Een estafettefeuilleton geschreven door dertien Haagse schrijvers. Deze week aflevering 5.

pagina’s uit het boek gescheurd omdat hij daar op onderzoek wilde gaan. Ze schenkt nog een glas wijn in, en daarna nog een. Gekoeld proeft ze niet hoe zuur die is. Daarna klikt ze de televisie aan. Met een half oog kijkt ze naar Nova Den Haag. Mingelen doet verslag van de politieke ophef die de flirterige opmerking van Balkenende tijdens de persconferentie heeft veroorzaakt. De aanleiding, Lotjes vraag over de beveiliging van de komende Afghanistan conferentie, brengt hij niet in beeld. Sucker, denkt Lotje. Zaterdagochtend. Fris en fruitig trapt Lotje van Loo op haar mountain bike door de duinen richting Kijkduin. Ze stapt af bij het Atlantic Hotel. Die naam zal toch niet slaan op de Duitse Atlantik Wall, schiet door haar hoofd. Natuurlijk niet. Maar absurd, hoe ze plotseling gefascineerd is door die bunkertoestand. Ze klimt over de afrastering en loopt een eindje terug door de duinen tot ze bij een rood-wit politielint komt waarmee de ingang van een onlangs ontdekte bunker, half verborgen onder duinzand, is afgezet. Er staat een graafmachientje en Lotje ziet voetsporen in het zand. Aarzelend kijkt ze om zich heen. Ze weet niet zeker wat ze zoekt. Gisteravond, na

een paar glazen wijn, leek het zo’n gaaf idee, op bunkerjacht gaan in Kijkduin in de hoop een spoor van haar collega Rob te vinden. Mooi niet, dus. Maar nu ze hier staat, kan ze haar ogen niet van de bunkeringang afhouden. Stiekem zou ze wel even naar binnen willen. ‘Zoek je iets?’ Met een schok draait Lotje zich om. Achter haar staat een man in een camouflagepak. Rugzak over zijn schouder, zwarte kistjes aan zijn voeten, walkie talkie in zijn linkerhand. Een man met overgewicht. Voordat ze iets kan antwoorden, steekt hij zijn hand uit. ‘Zeg maar Sjaak.’ Aarzelend beantwoordt Lotje de kennismaking. ‘Je bent vast van onze bunkerclub, maar ik ken je niet’, zegt Sjaak. ‘Ik, eh, weet eigenlijk niet veel van bunkers’, bekent Lotje. ‘Dan mag je blij zijn dat je mij hebt ontmoet’, zegt Sjaak monter. Hij gooit zijn rugzak op de grond, laat zich in het duin vallen en nodigt Lotje uit naast hem te gaan zitten. Sjaak legt uit dat hij bunkervrijwilliger is. Als ze wat wil weten over dat maffe ding van gewapend beton, kan hij haar helpen. ‘Nou, graag’, zegt Lotje gretig. Heel even denkt ze aan Rob. In snel tempo ratelt Sjaak tientallen types bunkers op. En vertelt hoe de Duitsers vanaf 1942 kustverdedigingswerken oprichtten tegen een mogelijke Britse invasie. Operatie Todt, genoemd naar de man die ook de autosnelwegen in naziDuitsland had aangelegd, Dr. Fritz Todt. Gestandaardiseerde industriële bunkerbouw, massaproductie, 20.000 in totaal langs de kust van Noorwegen tot midden Frankrijk, met de inzet van een half miljoen dwangarbeiders. ‘Dat ding daar’, wijst Sjaak, ‘is een ST622. Ständige Bau. Confectie, in zes weken gebouwd. Alles volgens schema. Een Doppelgruppenunterstand, twee ruimtes, geschikt als onderkomen voor twee keer tien soldaten. Een meter diepe fundering, muren en een dak van twee meter gewapend beton waar geen granaat doorheen komt, pantserdeuren, luchtinstallatie tegen aanvallen met gifgas.’ Hij laat de informatie op Lotje inwerken. ‘Wist je dat er langs de kust bij Den Haag wel 1.000 bunkers hebben gestaan? En dan tel ik de commandobunker van Seyss Inquart op het terrein van Clingendael niet mee.’ Nee, dat wist Lotje niet. ‘Een heel stel was met elkaar verbonden. Ondergronds, bedoel ik. ’ Sjaak kijkt Lotje triomfantelijk aan. ‘Ja, er lag hier een ondergronds gangenstelsel in de oorlog. En weet je wat nou zo klote is? Wij van de bunkerclub zijn de enigen die er belangstelling voor hebben, maar wij mogen er niet bij.’ Hij wijst naar de man, strak in het pak en met het uiterlijk van een manager van een overheidsdienst, die op hen af komt. Roel Janssen >wordt vervolgd

> Foto: Jurriaan Brobbel

Dit feuilleton is een samenwerkingsproject van Den Haag Centraal, Bibliotheek Den Haag en Stichting Huilen in Den Haag. De deelnemende auteurs zijn: Tomas Ross, Alfred Birney, Sjaak Bral, Kees ’t Hart, Roel Janssen, Marly van Otterloo, Helga Ruebsamen, Kees Ruys, Hans Sahar, Anja Sicking, Jill Stolk, Marcel Verreck en Christiaan Weijts. Aflevering gemist? Kijk dan op www.huilenindenhaag. com


varia

Natte duinvalleien gaan dagje open voor publiek

De valleien zijn kraamkamers van amfibieën en insecten. > Foto: Eveline van Egdom

De Kikkervalleien in Meijendel behoren tot de parels van het lint van natte duinvalleien dat de afgelopen jaren in de duinen tussen Den Haag en Wassenaar is ontstaan. Het gebied is normaal afgesloten voor het publiek, maar zondag kan iedereen met eigen ogen zien hoe spectaculair de natuur zich heeft ontwikkeld.

Door Hans Schmit

Tot 1874, toen werd begonnen met de onttrekking van grondwater, telde Meijendel een groot aantal prachtige duinvalleien met bijzondere plantensoorten. Deze verdroogden echter in korte tijd. Na de aanleg van infiltratieplassen in de jaren vijftig van de vorige eeuw vernatte het duin weer, maar de vreugde daarover verstomde snel toen bleek dat door de voedingsstoffen in het rivierwater struiken en grassen uitbundig groeiden en de bijzondere planten wederom verdwenen. In het midden van de jaren negentig besloten de provincie Zuid-Holland en het huidige duinwaterbedrijf Dunea daarom de oppervlakte voor de waterwinning in het westelijk deel van Meijendel (en Berkheide) te verminderen ten gunste van de natuur. Die vermindering bleek mogelijk door slimmer om te gaan met de bestaande systemen van waterwinning en door uitbreiding van de winning in Solleveld, ten zuiden van Den Haag. Als eerste gingen in 1996 de Kikker-

valleien, in het buitenduin, vlak achter de zeereep, op de schop. Hans Lucas, adviseur natuurbeheer van Dunea: “Dit gebied bestond uit een grote infiltratieplas, doorgraven met verbindingen, met transportleidingen, waterputten en pompgebouwen. We hebben de infrastructuur opgeruimd, de verrijkte bodem van de plas afgegraven, het riet en de ruigtekruiden weggehaald en grote delen afgeplagd. De invloed van de waterwinning is verdwenen; de grondwaterstand verandert per seizoen – hoog in maart, laag in september”. Het spel van wind en regen en van stuivend zand kon beginnen. De resultaten lieten niet lang op zich wachten. Hans Lucas: “Er hebben zich vochtige duinvalleien ontwikkeld, met de daarbij behorende plantengemeenschap. Ook zijn de valleien kraamkamers van amfibieën en insecten. Ongeveer 25 tot 30 procent van het buitenduin van Meijendel bestaat nu uit deze kalkrijke vochtige valleien en kwelplasjes. Deze zijn van internationale betekenis omdat deze in de duinen van het vasteland van Europa relatief weinig meer voorkomen”. Orchideeën Hoewel lang niet alle planten al in bloei staan, wijst Hans Lucas moeiteloos de soorten aan die de plantengemeenschap van vochtige duinvalleien compleet maken. Vier soorten orchideeën (bijenorchis, rietorchis, vleeskleurige orchis en moeraswespenorchis), parnassia, ratelaar, ogentroost,

watermunt. En ook de kruisbladgentiaan vestigde zich op de noordhellingen aan de rand van de Kikkervalleien. In de ondiepe plassen zwemmen de visjes van de rugstreeppad. Hans Lucas: “De plassen zijn echte kraamkamers. Naast de rugstreeppad komt hier ook de gewone pad voor, we hebben de groene en bruine kikker, de boomkikker, kamsalamander, zeldzame libellen, vlinders en kevers, waaronder de zandloopkever”. De natuur kan in de buitenduinen echter nog niet volledig op eigen benen staan en heeft de hulp nodig van grote grazers. Hans Lucas: “In een natuurlijke situatie valt hier jaarlijks 9 kilo stikstof op een hectare; nu bedraagt de depositie 35 kilo. Dat stimuleert de groei van grassen enorm. Omdat in 1990 door een virusziekte het konijn grotendeels uit het duin is verdwenen en door vergrassing een ecologische woestijn dreigde te ontstaan, zijn we in 1992 begonnen met begrazing in de Kikkervalleien. Er lopen nu jaarrond paarden (Koniks) en runderen (Galloways), in een dichtheid van één per 17 hectare, om de vergrassing tegen te gaan. In totaal wordt 350 hectare van de Helmduinen, waarvan de Kikkervalleien deel uitmaken, en de Ganzenhoek begraasd. Begrazing kent naast positieve aspecten ook een negatief effect. Zo worden de graszoden compacter, waardoor de bodemtemperatuur afneemt, er minder larven in de ondergrond zitten en eitjes later uitkomen. Dat is nadeling voor jonge vogels”.

Vlaams-culinaire wijze luister bij te zetten. Want zo zijn ze wel, die blije bewoners van de Leuvensestraat. Ik zou het ook zijn als ik op deze schitterende laan in het Belgisch Park zou wonen. Zee, duin, bos, park en stad zijn binnen handbereik. Hadden ze op de Charleroisestraat gehuisd, dan waren ze misschien niet gegaan, maar

de universiteitsstad Leuven is prachtig. Er is overigens geen Charleroisestraat in Den Haag. Wel een Luiksestraat (want de stad Luik heeft ook mooie fragmenten) en die ken ik weer goed als werkplek van mijn geliefde tandarts. Na bijna dertig jaar Amsterdams boren en vullen ben ik weer bij hem terug! Een genoegen dat je van tandartsbezoek niet zou verwachten. Ja, Daniël en ik komen graag in deze mooi-Scheveningse buurt. Vandaag zijn we uitgenodigd door José Reijnen en haar straatgenoot Jan van Pesch, mede-auteur van het onovertroffen standaardwerk 125 jaar Belgisch Park. Het is een Hollandse zomerdag, zon en wind, en Daan en ik worden ontvangen in de tuin van José, die van origine

<5


In vertrouwen opbouwen Gertjan Freutel Directeur Private Banking Rabobank Den Haag en omgeving

Het is stil op straat als Wesley, Mark, Robin en de rest spelen. Half Nederland zit binnen voor het scherm, zuivere werktijd of niet. Zaken zijn even geen zaken. De meeste werkgevers staan voetbalkijken toe zolang de reguliere werkzaamheden er maar niet door in gevaar komen. En dat loopt wel los, want de ‘andere kant van de telefoon’ is immers ook onbezet. Natuurlijk is dat een ongewone situatie, maar schadelijk voor de economie? Ik denk het niet. Die twee uur werktijd zijn zo weer ingehaald. Samen iets langer blijven om achterstanden in te halen, schept bovendien een band. Mopperaars ten spijt is voetbal zo slecht nog niet voor de economie. Zeker niet als Oranje ver komt. Het WK voetbal kan je niet verliezen, omdat, Cruijff zou het zo kunnen zeggen, er uiteindelijk maar één winnaar is. Er uit gekegeld worden, rekent niemand je aan, op misschien wat critici in eigen land na. Ver komen vertegenwoordigt daarentegen een vermogen aan media aandacht. Dat het gelukkig nog mogelijk is grootse evenementen te organiseren zoals het WK voetbal, is dus een mondiale opsteker. Zoals er de laatste tijd wel meer opstekers zijn. De monetaire kou is in Europa nog lang niet uit de lucht,

maar de drang om iets te doen aan de uit de hand gelopen staatsschulden, krijgt steeds meer steun. Ook in Nederland. De verkiezingen lijken een politieke lappendeken te hebben opgeleverd, maar over één onderwerp is er overeenstemming: bezuinigen moet! Waarop is de volgende vraag, maar het begin is er. Dat geeft vertrouwen. Wie vertrouwen heeft, durft weer te investeren in de toekomst. Dat heeft onze economie nodig. Als de overheden moeten bezuinigen en zich geen nieuwe economische steunmaatregelen kunnen veroorloven, moeten we het samen zelf doen. Net als Van Marwijk en zijn ploeg. Het WK voetbal moet het startsein zijn voor de terugkeer van de ‘oude’ zelfvoorzienende economie. Als dat gebeurt, kraait geen haan naar dat beetje ziekteverzuim als gevolg van WK koorts .

Deelname gratis Drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder Dunea stelt de Kikkervalleien zondag 27 juni open voor het publiek. Van 11 tot 15 uur kan worden deelgenomen aan een excursie; aanmelden is niet nodig, deelname is gratis. De toegang is aan het fietspad van de Ganzenhoekweg, halverwege de vallei Meijendel en de Wassenaarse Slag, waar de auto kan worden geparkeerd. Daarvandaan is het ongeveer drie kilometer wandelen. Fietsen kunnen bij de entree worden neergezet. In de Kikkervalleien staan bordjes met uitleg en medewerkers van Dunea geven informatie. Honden zijn niet toegestaan. Het terrein is niet toegankelijk voor rolstoelen en kinderwagens. Hans Lucas: “We hebben veel geld uitgegeven aan natuurherstel en willen de mensen graag het succes laten zien. De Helmduinen, inclusief de Kikkervalleien, zijn het hele jaar gesloten omdat het een stiltegebied is met een hoge soortenrijkdom en een hoge verstoringsgevoeligheid. De mensen begrijpen dat het afgesloten is en uit voorgaande jaren weten we dat de mensen aan het eind van de open dag zeggen: doe het hek nu maar weer dicht”.

straatwijs Cabaretier en schrijver Marcel Verreck keerde na een lang verblijf in de hoofdstad terug naar zijn geboortestad Den Haag. Achter de wagen met zijn zoontje herontdekt hij de stad.

De Leuvensestraat… …bestaat honderd jaar! Daarom is een 36-koppige delegatie van Leuvensestraatbewoners op 5 juni jl. afgereisd naar België, om in Leuven zelf te worden ontvangen door burgemeester Louis Tobback en het feest verder op

een duinpan is en daarom ook iets lager ligt dan haar huis. De Leuvensestraat loopt van Badhuisweg naar Brusselselaan. Onze gidsen wonen in het middelste gedeelte tussen het groengeurende Belgisch Plein, met de bijzondere dubbele straatlantaarns, en de Gentsestraat. Vanuit hier worden veel straatactiviteiten georganiseerd. Inmiddels wandelend zien we nog wat vrolijke restanten van de traditioneel grootse Koninginnedagviering. De huizen lijken allemaal anders, maar wie goed kijkt ziet dat er in de fraaie villabouw patronen zitten. Onnadrukkelijke spiegelingen en symmetrieën, volle bomen ervoor, prachtige details, villanamen als Alida, Martina en Kinkhoorn (hier woonde kunstschilder

Albert Roelofs), er is veel te genieten voor de wandelende stadsvoyeur. Uiteraard wonen er in zo’n straat bijzondere mensen. José en Jan memoreren de intrigerende Oranje-minnende gravin Van Limburg Stierum, die op nummer 84 woonde. En een andere goeduitziende straatbewoner had een tijdje een verliefde Franse stalkster in een tentje voor zijn huis wonen. En zo was het hotel vroeger een bordeel. Door een cordon van verkeersdrempels heerst hier de luxe van de rust. Leuvensestraat, gefeliciteerd! Marcel Verreck Eerdere afleveringen van STRAATWIJS zijn na te lezen op www.marcelverreck.nl

DHC

6

Dag van de Architectuur Kridelahé verscheen 4 maal per jaar (december 1986 - mei 1992) en was een uitgave van de Stichting Kridelahé. Het blad stelde zich ten doel voorlichting te geven en discussie op gang te brengen over stedenbouw, architectuur en ontwerp. stemmingen en koersen in de Haagse architectenwereld In het kader van ‘Hergebruik van Haagse architectuur’ na 18 jaar stilte een speciale editie. Eindredactie: Casper Postmaa Ontwerp: [email protected]

Den Haag opnieuw Centraal

De transparantie van de nieuwe gevel en het dak van de centrale stationshal. (Afbeelding: Benthem Crouwel).

Een opknapbeurt Zou het nog goed komen met Den Haag Centraal? Ja, ik denk van wel. Dit verhaal gaat overigens niet over het illustere weekblad met die naam maar over het station. Na de renovatie is de hoofdingang met negentig graden gedraaid en heeft hij de steven gewend naar de Nieuwe Kerk aan het Spui. Via de poort onder het ministerie van VROM sluit het CS dan aan op de Turfmarktroute, het Spui, de Grote Marktstraat en de rest van het centrum. Het is te hopen dat de nieuwe gebouwen langs deze korte wandeling op straatniveau wat te bieden hebben, meer in elk geval dan de afgeplakte etalages van een supermarkt die nu het hoogtepunt vormen.

Het is wel tijd dat enige voortgang wordt geboekt met die opknapbeurt, maar het ziet er nu naar uit dat binnenkort ingrijpende werkzaamheden van start gaan. Het verhogen van het straks doorzichtige dak van de stationshal met acht meter en de bouw van de transparante entreepartijen zijn de spectaculairste vernieuwingen. Het eindresultaat zal een CS zijn met de allure van een modern internationaal vliegveld (of een HSLstation, maar dan zonder HSL…). Toch heeft de huidige toestand iets bijzonders. Het bestaande kantoor bovenop de entreehal (de Grafzerk) is weliswaar een slap aftreksel van het beroemde Stazione Termini in Rome maar vormt wel een logische afsluiting van dit kopstation. Bovendien word je bij het verlaten van het station geconfronteerd met een groene oase: de Koekamp en aansluitend het Malieveld. Als je vervolgens de Prinsessegracht afloopt en de hoek omslaat naar het Voorhout zie je een tweede groene long. Ik geef toe dat het niet de meest logische route naar het centrum is maar wel een prachtige.

Kopstation Den Haag Centraal als kopstation heeft zo zijn nadelen. Daardoor is het geen volwaardig HSL-station geworden. Het is kennelijk van de Belgische overheid afhankelijk of er nog treinstelletjes komen die voor een directe verbinding met Brussel kunnen zorgen. Het zou een schande zijn als Den Haag geen kans ziet om op een fatsoenlijke manier met de rest van Europa te worden verbonden. Enige decennia geleden is er overigens een plan ontwikkeld om het station te verplaatsen naar het Schenkviaduct. Het was een groots opgezet plan met naast het nieuwe station allerlei andere activiteiten. Op zich interessant, maar ik ben blij dat het weer in een lade is verdwenen, want het zou nooit zijn gelukt om dat station aan de binnenstad te koppelen. Zorgen om omgeving Stations ontstonden aan de randen van steden maar door de ongebreidelde groei in ons land liggen ze nu vaak in het centrum of er tegenaan. Dat is goed voor de nieuwe reuring die in en om moderne stations ontstaat. Het openbaar vervoer neemt

Interieurbeeld van de stationshal met de tweelaagse winkels onder Stichthage. (Afbeelding: Benthem Crouwel).

toe en de directe omgeving van de stations wordt steeds belangrijker voor wonen, winkelen en werken. Een goed station kent inmiddels vele soorten van vervoer: trein, bus, tram, taxi, tuk-tuk, (elektrische) fiets en ov-scooter. Dat zal ook in Den Haag gebeuren. In het kader van het overheidsprogramma voor de Nationale Sleutel Projecten (NSP) worden kosten noch moeite gespaard om de stationshal te veranderen in een moderne ontmoetingsplek die een bruisend hart van de stad zou kunnen worden. Het wordt een aangenaam station, maar ik maak me ernstig zorgen over de directe omgeving en vooral de openbare ruimte. De overgang tussen het gedraaide station en de VROM-poort is onduidelijk. Het is nu nog een chaos van paaltjes, trambanen en vluchtheuvels. Aan de andere zijde ligt het toekomstige Anna van Buerenplein (ooit parkeergarage en vertrekpunt van de wintersportbussen) dat ook veel aandacht vereist. Je kunt bekende architecten mooie gebouwen laten tekenen maar daarmee is een plein nog niet gered. Je kunt een champagnebar verzinnen (echt waar) maar ook dat is geen oplossing. En als je van het plein doorloopt richting Bezuidenhout kom je bij het achterwerk van Buitenlandse Zaken terecht waar de uitwerpselen van het ministerie op straat worden gezet. De M van... Er ontstaat ook een nieuw plein als de M van OMA (Rem Koolhaas) op het Koningin Julianaplein voor het station verrijst. Hierbij moet je echt vraagtekens plaatsen. De M (van mastodont) zorgt er voor dat het petieterige plein winderig en somber zal worden. En als men geen kans ziet om op straatniveau een aantrekkelijk programma te verwezenlijken vrees ik het ergste.

De bedoeling is om daar winkels te openen, maar bedenk wel dat onder het stationsgebouw al veel winkels op stapel staan – zelfs in twee lagen – en er zit ook nog een klein gaatje in de pui naar New Babylon met nog meer winkels. Als het KJ-plein niet wordt opgeleukt kun je de winkels in het vernieuwde complex vergeten en moet je opnieuw renoveren. Maar de grote M van Marnix Norder staat er nog niet. De gemeente garandeert dan wel voor een aantal jaren de huurpenningen voor het kantoor, maar hoe moet het dan met al die flatjes die er ook in zijn opgenomen? Je kunt dat ding niet voor de helft bouwen.

In Den Haag daar woont een (icono)graaf, zou je kunnen parafraseren. Ja, er woont inderdaad een wethouder die denkt dat als je een icoon verzint je de stad daar een plezier mee doet. Naar mijn overtuiging is de kwaliteit van de openbare ruimte belangrijker dan de kwaliteit van de architectuur. Het is een bijzonder gebouw, en dat is het, maar de tot nu toe getoonde plaatjes laten alleen maar het beeld zien vanuit het westen. Ik maak mij zorgen over de andere gezichtshoeken, met name de achterkant, daar zal duisternis heersen. Wel een afknapper na dat mooie daglichtstation van ‘Benthem Crouwel’. Jan Brouwer

Over hergebruik van Haagse architectuur

Kridelahé, 25 jarige architectuurguerilla Kridelahé begon in de jaren tachtig als tegendraads architectuurblad dat in die roerige periode van bouwen en breken – Stadhuis, Bofill, De Lamel – de ontwikkelingen van commentaar wilde voorzien. De meningen waren hard, niet zelden onzinnig of ongenuanceerd, maar vaak ook bood Kri nieuwe, verhelderende gezichtspunten. De geheimzinnigheid die rondom het blad heerste werd mede veroorzaakt door het ondergrondse karakter ervan. Vormgegeven door Arno Geels rolden de nummers van de persen om vervolgens te verdwijnen, slechts een enkeling wist er de hand op te leggen. Soms dook de redactie jaren onder en keerde onverwacht in een andere vorm weer terug. Als reactie op het beroemde Russische persbureau Interfax kwam Krifax ter wereld en sporadisch verscheen de Kridelahé als een soort muurkrant op

posterformaat. Vervolgens liet Kri achttien jaar niets van zich horen – velen waanden de Gideonsbende dood – maar de redactie ontwaakte door de Norderwind die het Haagse architectuurklimaat teisterde en hees zich nog eenmaal in het harnas. Den Haag Centraal bood ter gelegenheid van de Dag van de Architectuur (a.s. zaterdag) genereus deze pagina’s aan als platform. Kri is terug, maar wie of wat is Kri? U leest een paar namen, maar ze vormen slechts het topje van de ijsberg. Er zit veel meer achter, een wijd en onlogisch netwerk met vertakkingen die als lianen het stadsbestuur zijn binnengeslopen. De gezworenen zijn het zelden eens, maar één doel hebben ze allen onderschreven: Den Haag moet de mooiste stad van Nederland blijven,… of weer worden. That’s the question. Casper Postmaa

DHC

Wie voert hier de regie van de stad?

7

‘Hergebruik’: een geliefd thema omdat het architecten er altijd weer een vrijbrief in zien een oud gebouw of monument zodanig open te breken of te pimpen dat het naar hun zeggen weer eigentijds is. Gek genoeg staat de tijdloze schoonheid van een gevelcompositie nooit centraal en hetzelfde geldt voor de schilderachtigheid van een route, de troost van een park of de beschutting van een plein. De historische skyline van Den Haag is straks verleden tijd. De M van Koolhaas (links ingetekend) en de torens (100 en 140 meter) die nu bovenop Babylon worden gezet, zullen hoog boven het Binnenhof uitsteken. Rechts ingetekend de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken en woongebouw De Kroon.

Het onzinnige hiervan is dat sommige architecten en stedenbouwkundigen doen alsof architectuur en stedenbouw passé zijn. Alsof ze net als atonale muziek, action-painting of dadaïstische dichtkunst uit de belangstelling zijn geraakt van het grote publiek. Toen sprake was van het opknappen van de bebouwing rond het Tesselseplein in Duindorp is door stadsstedenbouwer Maarten Schmitt ook een inrichtingsvoorstel gepresenteerd. Aan dat rechthoekige plein staan portiekwoningen uit de jaren dertig met aan drie zijden winkels. Een plantsoen met haringkar, bloemenkiosk en bushalte vormde er het rustgevende middelpunt. Schmitt ruimde het plein leeg, legde er diagonaal een wegenkruis in en versneed de openbare ruimte zo in een viertal driehoekige übertrottoirs waarop ambulante handel, bomen en parkeervakken zijn geperst. Het eindresultaat is een dramatische chaos en door de bomen terug te planten in een onafzienbare zee van bestrating is elke vriendelijkheid verdwenen. Dit eenvoudige voorbeeld illustreert hoe ontwerpers eigen trends en modegrillen toepassen in de bestaande stad. De ronduit onhandige inpassing van de toegangen naar de Tramtunnel van Rem Koolhaas in de Grote Marktstraat is een ander voorbeeld: die verspreide obstakels maken een fraaie, samenhangende inrichting onmogelijk. Of het eindresultaat aantrekkelijk is en of het zal functioneren is dikwijls ondergeschikt aan de egotripperij van de architect die liever dan een goed resultaat een ontwerp-statement scoort. ‘Eigentijds’ Uit angst om te worden versleten voor een ontwerper, een dienst of zelfs een hele stad zónder talent, inspiratie of hippe ambitie zijn de laatste jaren nogal wat zonderlinge projecten voorgesteld. Een lange stoet masterplannen en inflexibele uitwerkingsplannen zijn opgesteld waarvan de houdbaarheidstermijn, dankzij de crisis helaas ver overschreden is. Deze droge constatering betekent behalve een zekere bestuurlijke naïviteit ook dat gemeentelijke diensten de politiek op haar beurt slecht hebben bediend. En zo kon het voorkomen dat in april wethouder Marnix Norder zijn ‘M-gebouw’ voor het Centraal Station bij de raadscommissie verdedigde door erop te wijzen dat de raad jaren geleden al had ingestemd met dit ‘visitekaartje voor de stad’ en er dus niets meer ter discussie gesteld kon worden aan dit gebouw. Vreemd

genoeg stelde géén vertegenwoordiger daarbij de vraag hoe straks – vanaf Plaats, Plein of Vijverberg – dit enorme modieuze gedrocht het panorama voorgoed zal verzieken. Norder vraagt de gemeente wel een borgstelling te verstrekken aan de ontwikkelaar. Hij verdedigt deze steun door te stellen dat in de ogen van alle Hagenaars het Koningin Julianaplein toch een heel verschrikkelijke plek is, waaraan nodig iets moet gebeuren. Maar na dit inkoppertje kon Norder na al die jaren nog steeds geen inrichtingsvoorstel tonen voor het resterende Koningin Julianaplein. Straks een soort benauwde wensput in de schaduw van het M gebouw, Station en New Babylon. Het maken van een echt aantrekkelijk plein aan de Koekamp stond ook niet voorop: er is een heel andere aanleiding voor deze schijnbewegingen omdat een belangrijke inkomstenbron van de gemeente opdroogt. En dat is de grondhandel waarin het verstrekken van vergunningen mede de waarde van de grond bepaalt. Creatieve boekhouders ten stadhuize hebben begrepen dat in ruil voor een kleine borgstelling de grotere vis wordt binnengehengeld: namelijk het te gelde maken van een onaanzienlijk plein aan gemeentegrond. Covent Garden Met de bovenstebeste bedoelingen is vanaf de jaren vijftig het Haagse Haven- of Spuikwartier verloederd, gesaneerd en in marktconforme brokken teruggebouwd. Zo eigentijds, zo modieus en tegelijkertijd zo armzalig dat we op elk van de gebouwen én op de manier waarop ze bij elkaar zijn gezet nu al weer uitgekeken zijn. Met het project om het Residentie Orkest, Nederlands Dans Theater en Koninklijk Conservatorium bij elkaar in de buurt te herhuisvesten is door de gemeente aan deze gezelschappen het Cultuurforum Spui opgedrongen. Schmitt, Koolhaas (alwéér) en de diensten kozen ook hier een hip gebaar dat schade toebrengt aan onze stad: op straat en in het panorama. De gezelschappen hebben daarbij niet specifiek gevraagd om huisvesting in één monsterlijk groot gebouw dat de stad opslokt. Volgens Jet de Ranitz van het NDT moeten de gezelschappen wel in elkaars buurt zitten om zalen en voorzieningen te delen. Maar dat kan zoals Niels Veenhuizen van het Residentie Orkest opperde, ook in een Covent Garden-achtige stedelijkheid. Daar zijn opera, markthal, kerk, appartementen, winkels en kantoren verbonden door een bruisende openbare ruimte. Programma onderdelen die in het Wijnhavenkwartier en Spui alle voorhanden zijn.

Op die suggestie had gereageerd moeten worden door de stedenbouwkundigen als opkikker voor de wijde omgeving van het Spuiplein. Of (zoals een raadslid suggereerde) kijk of een dergelijk programma langs het Spui past (Asta, Vijf Poortjes, Marca-pand) om als katalysator een heel gebied te verstedelijken met karakter én economie. Deze periode van economische recessie kan worden omgebogen in één van culturele bloei. Namelijk een

moment van reflectie over identiteit en karakter van onze stad, van wat het betekent om met een afvlakkende bevolking en een sterk afnemende kantorenmarkt te beschikken over een stad met zoveel kwaliteiten. Zodat deze stad welvarend blijft, met een netwerkeconomie die verschillende hofhoudingen dient en waar het fijn wonen en toeven is. Het beeld van die stad is zowel met het Structuurplan 2020 als met de daarna opgetuigde masterplannen niet begrepen

of versterkt. Dat heeft Norder op verlies gezet. De burgerij is weer begonnen met tegenmacht te ontwikkelen net als toen zij zich verzette tegen sloop van de Haagse Dierentuin, het Kurhaus of tegen de aanleg van de Dwarsweg. Begin oktober is er een stadssymposium over het beeld van den Haag – komt U ook? Peter Drijver Zie ook: www.skyscrapercity.com/ forumdisplay.php?f=386

Bagger over Babylon Wouter Ellerman (1938-1997) was de architect van Babylon aan de Bezuidenhoutseweg (1978). Dit bruinbeglaasde stapelkantoor annex winkelcentrum was bij oplevering in de jaren zeventig lange tijd de favoriete omslagfoto van gemeentelijke publicaties; het was een icoon van zijn tijd. Later is deze architectonische rol overgenomen door Het Danstheater van Koolhaas, het stadhuis van Meier en de torens in de Resident van Pelli (De Citruspers) en Graves (De Tieten van Den Haag). Wat de huidige architectonische icoon van Den Haag is kan ik zo niet te bedenken: blijkbaar is er na De Resident niets meer opgeleverd dat de tijdgeest draagt. Wel is wethouder Norder hevig op zoek naar een icoon voor Scheveningen. Maar zoals een Scheveningse visser ooit opmerkte: ‘aan een icoon kan ik mijn tros niet vast maken’ dus dat zal wel niks worden. Ellerman heeft ook voor Amsterdam een icoon ontworpen: het Atrium aan de Zuid-as, een her-

ontwikkeling van een NMB-kantoor. Gebouw Atrium was zo trefzeker dat de Amsterdammers het prompt op hun heupen kregen en het plan Zuidas begonnen te promoten. Ellerman leverde met deze twee projecten een bijzondere prestatie zonder dat hij ooit van plan een icoon te ontwerpen. Dat was gewoon het resultaat. Toen begin deze eeuw naaimachinehandelaar Erik de Vlieger Babylon opkocht, begon de herontwikkeling van Babylon. ‘Wilde Erik’ had te veel betaald voor het complex en zat daarnaast in allerlei aan de Amsterdamse maffia gerelateerde avonturen, maar hij vond een oplossing. De Vlieger wist bij toenmalige PvdAwethouder Peter Noordanus en

Overbouwing van Babylon door kantoren en woningen van architectenbureau Meyer & Van Schooten: ‘bagger!’

stadsstedenbouwer Maarten Schmitt voor elkaar te krijgen dat bovenop Babylon kantoren en woningen mocht worden gebouwd. Al dan niet gedwongen door de Holleeder/ Endstra-affaire schoof De Vlieger het gebouw via een tussenstation al snel door naar belegger Fortress. Zelf overwoog ik te zijner tijd in een van die woontorens mijn laatste dagen te gaan slijten; de perfecte locatie voor een pre-retirement bestaan: snelle verbinding met Schiphol, een goede buitenruimte en zicht op groen en zee. En natuurlijk een chique adres: Bezuidenhoutseweg klinkt al decennia in Den Haag als up-town. De overheid legde er als erfpachthouder van Babylon nog een forse hoeveelheid belastinggeld bij; niks kon een fantastisch plan tegenhouden, want: locatie, locatie, locatie. ‘New Babylon’ zoals het plan inmiddels was gedoopt leek op weg naar een nieuwe iconenrol voor Den Haag. Totdat – inderdaad, u heeft het al gezien – de gevelpanelen op de ruwbouw werden gemonteerd. De nieuwe gevel bovenop het oorspronkelijke Babylon van architect Wouter Ellerman is bagger, andere woorden zijn er niet. Het lijkt er sterk op dat de ontwerper dronken is gevoerd door de fabrikant van gevelpanelen. Het kan natuurlijk ook zijn dat-ie gek geworden is van de taal die stadsstedenbouwer Maarten Schmitt altijd bezigde: daar was nooit een touw aan vast te knopen. In die zin is New Babylon symbolisch voor het beleid van Schmitt. Op internet wordt onder de jonge architecten al volop gespeculeerd hoe snel je die gevelpanelen weer van de ruwbouw kunt slopen. En ik ben nog steeds benieuwd wie er in de welstandscommissie zaten toen deze ramp werd goedgekeurd. De goeie ouwe Prix de P. moet maar weer eens van stal gehaald worden voor deze architectonische miskleun op de mooiste plek van Den Haag. René Strijland

8> Vilan

De affaire Snoop

Wij zijn allen mensen die tegen onszelf en elkaar beschermd moeten worden. Zeg nou zelf. Wij zijn een massa zonder denkvermogen. Dat weet u toch. Zet een rapper op een podium en we raken alle verstand kwijt. Ja, dan is het goed dat de hoogste man van de stad ingrijpt. Dus verbood de burgemeester dat Snoop Dogg zou optreden op Parkpop. Had niks met zijn teksten te maken, zei de burgemeester nog. Dat is wat we achter ons hebben liggen. Wat nu? Dat is de vraag. Willen we zo’n bevoogding of leven we in een vrije wereld? Het is een hellend vlak waar de burgemeester ons op heeft gezet. Vorige week was het zus, volgende week zal het zo zijn en het jaar daarop staat er een hekje om de stad waar we alleen met een pasje door mogen. Ja, anders komen er rellen. Bendes uit het hele land, met wapens en motoren zonder eco-keurmerk. Of misschien heeft iemand een gedachte die niet klopt met hoe de burgemeester de stad wenst te zien. Dat kan natuurlijk. Soms denk je dat het hoog tijd is voor een gekozen burgemeester. Dan weten ze buiten Den Haag ook hoe wij van de stad er zelf over denken. We kregen iemand toegewezen en daar moeten we het mee doen. Of eigenlijk, hij met ons. Je zou wensen dat hij een beetje meer Hagenees was. Zoals iemand uit de Schilderswijk is, waar ze minder vergaderen maar meer aanpakken. Dreigden er werkelijk zulke ontzettende stadsverwoestende rellen? We hebben een politiemacht. Kan die het niet aan? Bel defensie. Verzin iets, doe er wat aan, bij een voetbalwedstrijd lukt het tenslotte ook. Den Haag hoort bij de grote steden van ons land. Dat heeft voordelen, dat heeft nadelen. Daar moet je mee kunnen omgaan. Verbieden is een zwaktebod, waardoor zelfs de kleinste jeugdbende nu weet dan Den Haag the place to be is, want daar kunnen ze kennelijk niks aan. Je verzint een aanleiding, je prikt een datum, hup, erheen. Snoop Dogg op de IPod. Wordt lachen. Ik hou helemaal niet van rapmuziek, maar ik hou wel van onafhankelijkheid. De homohaat van Snoop Dogg veracht ik uit het diepst van mijn hart. Ik zal de eerste zijn die een rotte tomaat oppakt en naar het podium gooit. Hoor en wederhoor, vrijheid van meningsuiting en een overheid met ruggengraat. Zo moet de stad zijn waar ik van hou.

Vilan van de Loo


interview

Oud-Bosniëganger Swärtz:

‘Naar de Veteranendag ga ik gewoon als toeschouwer, in mijn gewone kloffie’ Rob Swärtz was ruim vijfendertig jaar militair. Wat ooit begon als een avontuur van een jongen die in de ban was van kolossale tanks, leek gemoedelijk te eindigen met een bureaubaan binnen het leger. In 1995 zette hij een blauwe baret op in Bosnië en werd de adjudant een heuse veteraan. Desalniettemin zal hij aanstaande zaterdag tijdens de Nederlandse Veteranendag zijn uniform niet dragen. Die tijden zijn voorbij.

Door Theodore Pronk Nederland telt ruim honderdduizend veteranen. Zo ook Rob Swärtz die op 25 mei 1947 werd geboren in Soerabaja in Nederlands Indië. Zijn vader en moeder – beiden van Indische komaf – hadden vier kinderen, waarvan hij de derde was. Hij is van de na-oorlogse lichting. Zijn oudere broer en zus dateren van voor de Tweede Wereldoorlog. Swärtz en zijn broertje werden erna geboren en groeiden op met de scherven van de strijd met de Japanners op de grond. Al moesten alle Nederlanders in overheidsdienst na de oorlog het land verlaten, de familie Swärtz kon wel blijven, omdat zijn vader als financieel directeur bij Unilever werkte en dat concern de Britse vlag hees. Zijn vader werd in ‘de oorlog’ door de Japanners krijgsgevangene gemaakt, in Japan te werk gesteld en was zodoende een aantal jaren van huis. Na de oorlog keerde hij terug naar Java op zoek naar zijn vrouw. “Zij was op het andere punt van het eiland, in Jakarta. Toen hij haar eindelijk had teruggevonden, vroeg hij waar mijn zusje was, waarop hij het antwoord kreeg dat ze dood was, maar dat haar lichaam zoek was. Mijn vader heeft haar vervolgens opgespoord en ze ligt nu begraven op het ereveld Kembang Kuning. Maar gesproken over de oorlog werd er daarna nooit meer. Mijn vader zweeg, natuurlijk”. Tien jaar leefde Swärtz in de restanten van wat tot kort daarvoor nog een Hollandse kolonie was. In betrekkelijke luxe bracht hij er zijn tijd door. “We leefden totaal anders dan de meeste Indonesiërs. Het was een totaal andere wereld. We hadden een bediende, een kokkie en een tuinman. We hadden een groot stenen, vrijstaand huis en ik zat op een Nederlandse lagere school. Ik speelde wel met de kinderen die in de kampong woonden, maar ik zou niet weten hoe die heetten. Als ik met de kinderen van de Indonesiërs speelde en ik ruzie kreeg, werd ik door mijn vader wel publiekelijk gestraft. Ik moest namelijk wel respect voor ze tonen. Eigenlijk was het een soort ‘Apartheid’. Veel mensen den-

ken bij dat woord direct aan ZuidAfrika, maar in Indonesië was het niet anders”. Gevaarlijk Het gezin Swärtz verkaste in 1957 naar Nederland en belandde in Den Haag. De oorlog om Nieuw Guinea brak los en het werd er voor de Hollanders te gevaarlijk. Voor Swärtz begon hier een nieuwe episode. De cultuuromslag was groot, maar het wende snel. Weliswaar zat hij in Soerabaja op een Nederlandse lagere school, dat kon niet verhinderen dat hij in Nederland op de lagere school een jaar werd teruggezet. Eenmaal in het ritme van het lage land kroop hij gestaag voort. Op school was hij geen hoogvlieger, de HBS maakte hij nooit af. In plaats daarvan deed hij MULO en maakte hij muziek die hij vooral leerde kennen door zijn broer die als Indorock-gitarist zijn geld verdiende in Duitsland. Swärtz kwam in een impasse terecht. Wachtend op zijn diensttijd, fantaseerde hij over een toekomst in computers, solliciteerde hij in het wilde weg, maar werd hij niet aangenomen omdat hij nog zijn dienstplicht moest vervullen. Het bracht hem tot stilstand, maar die hief hij op door te gaan varen. “Ik besloot wat van de wereld te gaan zien. In 65 ben ik als afwasser aan boord gegaan van de Rotterdam die op de Holland Amerika lijn voer. Na twee weken ontdekten ze daar dat ik Engels sprak en werd ik sommelier, wijnkelner ”. Hoewel Swärtz op zee veel van de wereld zag, wist hij dat hij weer aan

‘Ik had een hekel aan lopen dus ging ik bij de cavalerie en werd uiteindelijk tankcommandant’

wal moest om zijn dienstplicht te vervullen. De kadaverdiscipline op de Rotterdam had hem al gehard en het leger leek hem wel een overkoombare tussenstop op weg naar de wereld van de computer waar hij als programmeur in wilde gaan werken. De militaire opleiding viel hem alleszins mee, hij vermaakte zich wel tussen al het materiaal en een bestaan als beroepssoldaat werd een reële optie. “Op mijn negentiende besloot ik voor het leger te kiezen. Ik had een hekel aan lopen dus ging ik bij de cavalerie en werd uiteindelijk tankcommandant. Ik vond het allemaal wel heel stoer om in tanks te rijden, te trainen en met wapens bezig te zijn. Aan oorlog dacht ik in die tijd niet”. Dat dit besluit thuis niet op hard gejuich hoefde te rekenen, nam de jonge militair voor lief. “Mijn vader had weerzin tegen alles wat met oorlog te maken had en was hier dus ook tegen. Maar een beetje recalcitrant ben ik toch gewoon gegaan”. Consequenties Indertijd bestond de krijgsmacht vooral uit dienstplichtigen en dat zorgde voor een behoorlijk informele cultuur waarin voldoende ruimte was voor Swärtz om zich met andere zaken bezig te houden. “Naast mijn militaire bestaan kon ik ook muziek maken. Dat vond ik heel belangrijk, omdat muziek je emotie is”. Militair zijn was voor hem ‘werk’ waaraan hij niet teveel ambitie koppelde. Daardoor zou namelijk de muziek te lijden krijgen onder het soldaat zijn. Bewust koos Swärtz niet voor het officierschap, ondanks het behalen van alle benodigde papieren. “Ik ben jaren lang OPC (opvolgend pelotonscommandant, red.) geweest bij een cavalerie-eenheid. Ik was zowel de vader als de moeder van de mannen. Ook was ik verantwoordelijk voor het onderhoud van al het materiaal”. Swärtz bereikte de hoogste rang van onderofficier, adjudant. Maar na enige tijd besloot hij dat hij wel klaar was met de kolossale tanks en ruilde hij de cockpit in voor een gecamoufleerde bureaustoel. “Ik wilde niet alsmaar op oefening en ik

‘Ik ben me in die tijd heel erg bewust geweest van de spanningen in het gebied en het enorme contrast met hoe we in Nederland leven en denken’ maakte steeds intensiever muziek. Mijn baan op de logistieke afdeling binnen het leger kon ik goed combineren met Checkpoint (zo heette de band, red.)”. Klaar was Swärtz met het stoere jongenhondengedoe met tanks, zijn prioriteit lag elders maar hij bleef militair en leek zo zijn pensioen tegemoet te treden. Totdat hij in 1992 met een brief werd geconfronteerd, die zijn leven een behoorlijke wending zou geven. “Toen ik in dienst ging, was het Nederlandse leger er voor de landsverdediging. We kregen een brief of we er tegen waren als dat zou veranderen in conflictbeheersing. Daar heb ik toen niet op gereageerd en daarmee de consequentie aanvaard van uitzending. Jaren later merkte Swärtz welk gevolg dat zou hebben. Inmiddels was hij naast zijn band en baan in het leger ook een bedrijfje in licht en geluid begonnen, maar dat moest hij tijdelijk op een lager pitje zetten. “In april 1995 werd ik aangewezen voor een missie naar Bosnië. Het eerste wat ik dacht was: shit. Maar ik aanvaardde de gevolgen van mijn eerdere besluit”. Drie maanden later vertrok de adjudant naar het in oorlog verkerende land. “Srebrenica werd net aangevallen. Ik moest naar Vitez. Dat stond bekend vanwege de vele ophangingen van mensen aan lantaarnpalen door de slager van Vitez”. Adjudant Swärtz zou zich er bezig gaan houden met de logistiek. “Ik moest ervoor zorgen dat er wc-papier, biefstukken en wapentuig waren”. De overgang van zijn rustige bureaubaan naar de Bosnische burgeroorlog viel niet mee. Al werd er in Vitez niet hevig gevochten, de soldaat ervoer er dreiging en spanning. “We zaten er als buffer tussen de Kroaten en de moslims in een Kroatische enclave. Het was een enorme cultuurschok. Ik ben me in die tijd heel erg bewust geweest van de spanningen in het gebied en het enorme contrast met hoe we in


interview

<9

met zijn band en belandde op een defensiekantoor in Zaandam Terug achter het bureau en zonder meeslepende heldenverhalen trad hij zijn pensioen tegemoet. “Ik dacht dat ik ooit bewust voor het leger koos, maar nu vraag ik me af of dat echt zo is. Naarmate je ouder wordt, worden andere dingen belangrijker. Dan doet zo’n kolossale tank er niet meer zo toe. Vroeger vond ik dat fantastisch”. De adjudant zwaaide in 2002 af, zonder getergd te worden door het PTS, de posttraumatische stress die veel voorkomt onder veteranen. “Laatst kwam ik iemand tegen die was helemaal geflipt. Daar heb ik gelukkig geen last van. Ik ben drieënzestig en wil vooruit kijken en niet in het verleden blijven hangen. Dat is ook de reden waarom ik me nooit bij een veteranengroep zal aansluiten. Ik wil er niet de hele tijd aan herinnerd worden”. Uitzonderingen maakt Swärtz voor meer vrijblijvende gelegenheden zoals de Nederlandse Veteranendag. Meelopen in het defilé doet hij niet. “Naar de Veteranendag ga ik gewoon als toeschouwer, in mijn gewone kloffie. Ik heb 35 jaar en 7 maanden in het leger gezeten Waarom zou ik nu nog een uniform aantrekken? Eerlijk gezegd, ben ik helemaal klaar met het leger. Ik word nog wel eens uitgenodigd voor bijeenkomsten, daar ga ik dan wel naartoe. Dat vind ik leuk om mensen te ontmoeten. Maar uitsluitend praten over het leger of Bosnië hoeft van mij niet zo. Er zijn er gelukkig genoeg die ook over andere dingen willen praten, bijvoorbeeld over muziek”. Hoewel Swärtz veel te danken zegt te hebben aan het leger, er vele mooie momenten heeft meegemaakt, is hij nu als oudgediende verlost uit het harnas van het leger, bevrijd van de kadaverdiscipline van de krijgsmacht en draagt zijn ervaringen voor eeuwig met zich mee. Daar had hij als negentienjarige dienstplichtige niet bij stilgestaan toen de stoerheid van het leger hem verleidde tot een militair bestaan.

>Foto: Mirjana Vrbaski

Nederland leven en denken. Samenleven is daar heel moeilijk, omdat iedereen met zijn eigen tuintje bezig is”. Het werken in het gebied waar tal van conflicten opdoemden, vergde een permanente alertheid. “Je denkt: Wat gebeurt hier? Op patrouille ben je altijd zwaar bewapend. Het was een periode van anarchie. Iedereen kon schieten en doen wat hij wilde. Als je bij een stoplicht stilstond en er gebeurde wat, mocht je niks doen”. Swärtz zat gevangen in het land en was gebonden aan de

regels van de vredesmacht. Na 2,5 maand logistiek te hebben gedaan, sloot hij zich aan bij een eenheid die verwoest materieel keurde om eventueel her te gebruiken. Toch ontkwam hij niet aan de dagelijkse teneur van geweld. “Na een bepaalde tijd raak je volledig gewend aan die hoogspanning. Ik wilde ook niet meer aan Nederland denken. Terwijl ik keek naar een bombardement besefte ik dat aardse zaken niet meer belangrijk zijn. Daar moest ik aan wennen. Ik wilde ook niet meer van mijn vriendin horen dat bijvoorbeeld

de auto kapot was. Ik kon daar toch niets aan doen en het contrast met mijn realiteit was enorm groot. Ik was van luxe naar woestenij gegaan. Dat kun je wel leuk trainen op de hei, maar als je er eenmaal bent, is het echt anders. Toch is het voor mij anders geweest dan voor de mensen in Bosnië. Ik wist wanneer ik weer naar huis zou gaan. Voor hun was het nog maar afwachten of de oorlog ooit zou aflopen”. Uniform Het thuisfront lonkte steeds meer

en op uitzending besloot Swärtz dat hij toch nog eens wilde trouwen. “Er was weer een bombardement. De hemel was roodgekleurd. Terwijl ik dat zag, hoorde ik op de radio ‘Hotel California’ van The Eagles. Dat was wel bijzonder. Zo’n vredig lied terwijl de vliegtuigen overvlogen. Toen besloot ik dat ik met mijn vriendin Martine wilde trouwen”. Eenmaal terug in Den Haag bleek Swärtz opnieuw te moeten wennen aan het alledaagse bestaan hier. Veel over Bosnië sprak hij niet. De adjudant trouwde zijn Martine, keerde terug op het podium

‘Ik heb 35 jaar en 7 maanden in het leger gezeten. Waarom zou ik nu nog een uniform aantrekken?’

10>


varia

terugblik

foto’s uit het haags gemeentearchief

De kabinetsformatie van 1972-1973 Uit onvrede met de invloed van Nieuw Links op de Partij van de Arbeid richtten enkele sociaaldemocraten in 1970 Democratisch Socialisten ’70 op. Met Willem Drees jr. als lijsttrekker haalde DS’70 bij de Tweede Kamerverkiezingen van 28 april 1971 direct acht zetels. De vier partijen die van 1967-1971 het kabinet-de Jong gevormd hadden – KVP, ARP, CHU en VVD – verloren hun meerderheid en vonden in de nieuwe partij een coalitiepartner. Drees jr. werd minister van Verkeer en Waterstaat in het eerste kabinet van de ARP’er Barend Biesheuvel. Om het oplopende tekort in te dammen moest op de begroting voor 1973 stevig bezuinigd worden. De ingrepen in het openbaar vervoer en de gezondheidszorg die de minis-

De geluiden die de fractievoorzitters en andere adviseurs van de koningin lieten horen, leidden tot de aanstelling van staatsraad M. Ruppert tot informateur


ter van financiën voorstelde, konden de DS’70-bewindslieden niet voor hun rekening nemen en dus stapte DS’70 in de zomer van 1972 uit het kabinet-Biesheuvel. De overgebleven regeringspartijen vormden een minderheidskabinet. Na de vervroegde verkiezingen van 29 november 1972 won koningin Juliana zoals gebruikelijk advies in bij beide kamervoorzitters, de vice-voorzitter van de Raad van State en de voorzitters van de Tweede Kamerfracties. Op de foto van Fotobureau Stokvis arriveert de koningin bij paleis Huis ten Bosch, vergezeld van haar hond Zarah, een basenji. Honden van dit Afrikaanse ras kunnen niet blaffen maar maken wel andere geluiden. De geluiden die de fractievoorzitters en andere adviseurs van de koningin lieten horen, leidden tot de aanstelling van staatsraad M. Ruppert tot informateur. Hij adviseerde eind januari 1973 een vooraanstaand PvdA’er tot formateur te benoemen. Mr. J.A.W. Burger begon op 1 februari te formeren maar moest ruim twee maanden later zijn opdracht teruggeven. Opnieuw traden informateurs aan: mr. A.A.M. van Agt van de KVP en dr. W. Albeda van de ARP. Zij koersten aan op een kabinet van PvdA, KVP, ARP, CHU, D66 en PPR. Voor de formatie traden opnieuw Ruppert en Burger aan. De CHU kon zich niet vinden in de voor-

gestelde zetelverdeling en haakte af. De overige partijen kwamen wel tot overeenstemming over de zetels en de bezetting daarvan. In een pre-constituerend beraad stelden de kandidaatministers het regeringsprogram vast. Drs. J.M. (Joop) den Uyl werd de eerste PvdA-premier na Willem Drees sr. Hoewel het kabinet-den Uyl de naam had een vechtkabinet te zijn, diende het bijna de rit uit. Nadat het diverse stormen had doorstaan – de oliecrisis, Moluks terrorisme, de Lockheed-affaire – viel het uiteindelijk in 1977 op de grondpolitiek. De PvdA won de verkiezingen, maar het lukte die partij niet tot overeenstemming te komen met de drie christendemocratische partijen die inmiddels als één blok optraden. Er kwam dus geen tweede kabinet-den Uyl maar een kabinet-van Agt-Wiegel. Zarah leeft voort in de anekdote dat koningin Juliana haar aftreden wilde aankondigen met haar hondje op schoot. Mensen in haar omgeving wisten haar dit uit het hoofd te praten en dus kwam Zarah niet in beeld toen de vorstin op 31 januari 1980 de Nederlandse televisiekijkers vertelde dat zij op 30 april het koningschap zou overdragen aan haar dochter Beatrix. Wim de Koning Gans www.gemeentearchief.denhaag.nl

>Foto: Stokvis, 1 december 1972


commentaar

Bemoeienis De bemoeienis van burgemeester Jozias van Aartsen met rapper Snoop Dogg op Parkpop is opmerkelijk. De muziek zal vast zijn smaak niet zijn, maar deze VVD’er is te Thorbeckiaans liberaal om zich om die reden in de festivalprogrammering te mengen. Van Aartsen lijkt ook alles behalve een angsthaas. In de achterliggende tijd werden vergaande maatregelen van zijn voorganger met betrekking tot de supporters bij ADO Den Haag en het preventief fouilleren bij het station Hollands Spoor langzaam teruggedraaid. Wat heeft Van Aartsen dan bezield om zich op dit gladde ijs van festivalprogrammering te begeven? Na het stilgelegde concert van Anouk tijdens KoninginneNach 1998 (te druk, te gevaarlijk) sprak de gemeente de ban uit over deze zangeres. Wisten de burgemeester, hoofdcommissaris en brandweercommandant veel dat Kane in 2000 net zoveel jongelui op de been zou brengen? Gezagdragers hebben de Top 40 nu eenmaal niet meer zo in hun systeem. Maar bezoekersaantallen daar ging het in dit geval niet om. Aanvankelijk hulde de burgemeester zich in stilzwijgen wat de reden van het verbod was. Pas na heel veel kritiek uit de gemeenteraad, klonk het ‘dat er signalen waren dat rivaliserende groepen uit Den Haag en andere steden elkaar rond het optreden van Snoop Dogg zouden treffen’. Hooligans? Hoek van Holland-achtige taferelen? Gangsta-rapper Snoop Dogg maakte deel uit van de Crips, een gewelddadige drugsbende met vertakkingen over de hele VS. En waarachtig met Nederlandse ‘filialen’, die elkaar – net als in de VS – ook weer onderling bestrijden. Sinds de documentaire ‘Crips, Strapped ’n strong’ van Joost van der Valk weten we alles van de Haagse bendeleden. Het is begrijpelijk dat de driehoek van burgemeester, korpsleiding en openbaar ministerie zich druk maakt over een dergelijke dreiging. Maar pak dan die dreiging aan. Want is het niet wat naïef om te veronderstellen dat indien Snoop Dogg nu maar wegblijft van Parkpop, die rivaliserende groepen elkaar toch niet de hersens in willen slaan? Hooligans hebben toch ook niet persé voetbalwedstrijden nodig om elkaar te treffen. VERSTEEG

opinie

Aan de slag met leefbaarheid en bereikbaarheid Nu het nieuwe college van Burgemeester en Wethouders van Den Haag is geïnstalleerd kan, nee moet, er eindelijk duidelijkheid komen over en snelheid gemaakt worden met de oplossing van vele verkeersknooppunten. Een belangrijk onderdeel daarvan wordt gevormd door de Noordwestelijke Hoofdroute. Door Robbert Coops

Medio februari van dit jaar presenteerden zich 15 (!) buurt- en wijkorganisaties die zich grote zorgen maken over de omvang, voortgang, procedures en consequenties van de Noordwestelijke Hoofdroute (NWH). De oproep aan het college en de nieuwe raad was duidelijk. Houd rekening met de belangen van bewoners langs de toekomstige ringroute, maak beleid op basis van integrale verkeersplannen en berekeningen, die nieuwe ontwikkelingen op het gebied van bouw en verkeer in beeld hebben. Dat is nodig omdat nu al blijkt dat de doorgetrokken A4, het verkeerscirculatie plan (VCP), nieuwe en geplande woningen en recreatie aan de kust de verkeersdruk op de NWH doen verdubbelen. Er is bij die gelegenheid opnieuw gepleit – in navolging van het bewonersinitiatief dat indertijd leidde tot de oprichting van het Platform Noordwestelijke Hoofdroute – om toch vooral alle opties onder de loep te nemen, inclusief een ondertunneling die verder gaat dan de tot nu toe gepresenteerde plannen in het kader van de Internationale Zone. Die plannen zijn door de gemeente tot nu toe niet serieus behandeld omdat ze onvoldoende zouden zijn uitgewerkt. Het zou toch normaal moeten zijn dat de gemeente openstaat voor alternatieven en initiatieven, zeker als die van burgers afkomstig zijn. Het pleidooi heeft – opmerkelijk genoeg – nog niet tot concrete actie of reactie vanuit de gemeente geleid. Daarom is met spanning uitgekeken naar de betreffende passages in het coalitieakkoord ‘Aan de slag’. De eerste zin is in ieder geval inspirerend. “De steden zijn een brandpunt van initiatief en verandering”. Verantwoordelijkheid delen spreekt immers aan. Maar dan niet in de vorm van samenspraak, klankbordgroepen en andere rituele of creatieve dansen, maar op een serieuze, consistente, constructieve, communicatieve, transparante en vooral oplossingsgerichte wijze. Een hele serie bijvoeglijke naamwoorden die de criteria voor succesvolle bewonersparticipatie of coproductie ty-

uw mening

Bijeenkomst van de 15 Haagse bewonersgroepen zoals die zich in februari presenteerden. > Archieffoto

peren. Een dergelijke benadering loont, ook bij complexe en maatschappelijk of politiek omstreden projecten. Maar dan wel op basis van gelijkwaardigheid en onderling vertrouwen. En dus niet door te beginnen bij de oplossing, maar bij het probleem (als dat er al is) en bij de identificatie van de probleemeigenaar. Parkeeroverlast De paragraaf ‘Bereikbaarheid’ van het coalitieakkoord geeft overigens op het eerste gezicht weinig aanleiding tot optimisme. De auto verdringt al decennia lang het overige verkeer en beïnvloedt de leefomgeving nadelig. Daarom is het essentieel om auto’s in goede banen te leiden. De leefbaarheid is mede daardoor in wijken aan het achteruit gaan. Zelfs Zorgvliet dreigt door parkeeroverlast en sluipverkeer definitief in de gevarenzone te komen. Verkeersluwte, verkeersveiligheid en een gezond leefmilieu met een goede luchtkwaliteit en met een beperkte geluidsoverlast zijn daarvoor toch wel minimum vereisten. Daarom is het ontbreken van aandacht voor de samenhang tussen bereikbaarheid en leefbaarheid in het coalitieakkoord een pijnlijke omissie. Ook het concept beleidsdocu-

CarTeun

RandstadRail ter been zijn. - uitstappen en via alternatief openbaar vervoer dat wél een werkende chiplezer aan boord heeft, alsnog de bestemming zien te bereiken. Dit geeft uiteraard ook veel vertraging en ongemak. Het zou de HTM sieren om in geval van storing aan de chiplezers, de controleurs opdracht te geven soepel op te treden ten opzichte van chipkaarthouders want uiteindelijk is het niet de schuld van de klant dat hij/zij niet kan chippen. Helaas heb ik meegemaakt dat op 12 juni, op de terugreis in lijn 3 richting Loosduinen, een controleur zich onverbiddelijk opstelde en de passagiers die dus hun chipkaart niet hadden kunnen activeren, op de bon slingerde. Ik vind een dergelijke houding getuigen van starheid en ook van domheid want op deze manier verspeelt de HTM de goodwill van de klant. J.A. Slager

© Teun Berserik

Ik maak vaak gebruik van lijn 3 van RandstadRail want deze tram is comfortabel en snel. Nu is dit paradepaard van de HTM uitgerust met chipkaartlezers om het de reiziger nóg makkelijker te maken. Helaas komt het vaak voor dat die chipkaartlezers niet operationeel zijn. Dan kan de argeloze reiziger die al ingestapt is, middels zijn chipkaart niet voldoen aan de regel dat uitsluitend gereisd mag worden met een geldig vervoersbewijs. Om hier alsnog aan te voldoen zijn er de volgende alternatieven: - uitstappen en een strippenkaart kopen. De verkooppunten zijn echter schaars en dit geeft veel tijdverlies. (Leuk als je een trein moet halen). - proberen in de automaat van de tram een kaartje te kopen. Dit is omslachtig, duurder en in het geval er – zoals in het geval van een defecte chiplezer – een run op is, onmogelijk binnen redelijke tijd te volbrengen, vooral voor ouderen die slecht

<11

ment “Nota Haagse Mobiliteit” leidt aan hetzelfde euvel. En dat is vreemd want de paragraaf ‘Autoverkeer in 2010’ uit het vigerende ‘Verkeersbeleid tot 2010’ geeft die samenhang nu juist wel duidelijk weer. Dit beleidsdocument wordt – misschien wel daardoor – echter niet actief door de gemeente gehanteerd. Sinds de publicatie van dit rapport hebben nieuwe technologische ontwikkelingen plaatsgevonden, waardoor aanpassingen wenselijk zijn. Eén van de ontwikkelingen is het permanent vastleggen van verkeerspatronen tussen herkomst en bestemming door middel van camera’s. Die patronen zullen een belangrijke input vormen om daarmee een gewenste hoofdwegenstructuur te bepalen en een adequaat verkeersbeleidsplan op te stellen. Nu nog hanteert de gemeente gegevens die afkomstig zijn van handmatige 24-uurstellingen, die niet voldoende representatief zijn. Coproductie Door ook het verkeersbeleid – om maar eens te beginnen met de integrale en urgente aanpak van de Noordwestelijke Hoofdroute – via een samen met bewoners te organiseren vorm van coproduc-

tie te laten toetsen en herschrijven, met hulp van een onafhankelijk ingenieursbureau, zou al een aardige slag gemaakt kunnen worden. Voortaan kunnen dan ook andere, verwante projecten, zoals de Internationale Zone, en ‘quick-wins’ aan dit nieuwe beleid worden getoetst, waardoor het beleid min of meer automatisch verrijkt en geactualiseerd wordt. Dat geldt uiteraard ook voor – de huidige en toekomstige – luchtverontreiniging op enkele sterk vervuilde wegen. Deze zou permanent in kaart moeten worden gebracht door metingen, via bijvoorbeeld een mobiel meetsysteem voor fijnstof en NOx. Ook publiek inzicht in dergelijke meet- en onderzoeksresultaten zal leiden tot onderling vertrouwen en commitment. Ook daar kan het nieuwe college mee aan de slag. Drs. Robbert Coops is voorzitter stichting wijkoverleg Zorgvliet (zie: www.zorgvlietdenhaag.nl). Deze tekst is mede gebaseerd op een brief die onlangs door besturen van verschillende wijken buurtorganisaties langs de Noordwestelijke Hoofdroute van Benoordenhout tot en met Loosduinen aan het nieuwe college van B&W van Den Haag is gestuurd.

12>


varia

Veel omleidingen in hartje centrum voor Veteranendag Het Haagse centrum staat op zaterdag 26 juni in het teken van de zesde Nationale Veteranendag. Dit eerbetoon is voor alle Nederlandse militairen die zich hebben ingezet in dienst van de vrede. De Veteranendag start in de Ridderzaal om 10.25 uur met een korte plechtigheid waar ook Prins Willem-Alexander bij aanwezig zal zijn. Aansluitend is er een medaille-uitreiking. Beide bijeenkomsten zijn alleen voor genodigden. Het grote publiek is natuurlijk vooral bekend met het defilé dat door de stad gaat marcheren. Na een kanonschot om 13.10 uur vertrekt de stoet vanaf het Malieveld richting de Kneuterdijk. Gedurende het defilé vliegen er vliegtuigen en helikopters over. De ruim drieduizend veteranen worden begeleid door zeventien muziekkorpsen. Dit jaar zijn voor het eerst de veteranen van recentere missies (vanaf Libanon) en de generaties oudere veteranen (Tweede Wereldoorlog tot aan Libanon) qua aantallen gelijk. Het muziekprogramma op het Malieveld is er daarom op gericht om zowel jong als oud aan te spreken. Artiesten als de Blue Diamonds, Karin Bloemen en Danny de Munk zullen acte de presence geven. DJ Giel Beelen presenteert het

‘jongeren’-aandeel van artiesten met de 3J’s, Ilse DeLange en DJ Isis. Het muzikale progamma is van 15.30 tot 19.00 uur. Verkeer De wegen waarover het defilé voorbijtrekt en een ruim gebied hier omheen worden afgesloten voor al het verkeer. Dit gebeurt tussen 10.00 uur ’s ochtends en uiterlijk 16.00 uur ’s middags. Bestemmingsverkeer kan via de politieverkeersposten het afgesloten gebied tot uiterlijk 11.30 uur in- en uitrijden. De wegen die afgesloten worden zijn: Apendans, Bagijnestraat, Bleijenburg, Casuariestraat, Doelenstraat, Herenstraat, Koediefstraat, Korte Houtstraat, Korte Koediefstraat, Korte Vijverberg, Lange Houtstraat, Lange Poten, Oranjebuitensingel (tussen Herengracht en Turfmarkt), Plein, Prinsessegracht, Schouwburgstraat, Zwarteweg (tussen Herengracht en Turfmarkt), Gravenstraat, Grote Marktstraat (tussen Voldersgracht en Spui), Koninginnegracht (tussen Dr. Kuyperstraat en Houtweg), Parkstraat, Spui tussen (Schedeldoekshaven en Kalvermarkt richting Hofweg), Wagenstraat (tussen Grote Marktstraat en Spuistraat), Vanaf 11.30 tot

Bunker Zwarte Pad te bezoeken Ter gelegenheid van 65 jaar bevrijding bieden het Haags Historisch Museum, drinkwaterbedrijf Dunea en de stichting Atlantikwallmuseum Scheveningen zaterdag 26 en zondag 27 juni de gelegenheid een bezoek te brengen aan de bunker aan het Zwarte Pad. De bezoeken, onder leiding van een duinwachter, vinden beide dagen plaats om 10.00, 11.30, 13.30 en 15.00 uur. Kaarten (7,50 euro p.p., inclusief toegang museum) zijn uitsluitend te koop bij de kassa van het Haags Historisch Museum (Korte Vijverberg 7). De Duitse bunker behoorde tot de Kustbatterij Scheveningen Nord en maakte

deel uit van de verdedigingslinie tegen de Geallieerden. De bunker is een belangrijk verblijf voor beschermde vleermuizen en daarom niet voor bezoekers toegankelijk. Nu de vleermuizen de bunker tijdelijk hebben verlaten, stelt Dunea belangstellenden in de gelegenheid de bunker te bekijken. In de bunker mag niet worden gefotografeerd en gefilmd. Een geldig legitimatiebewijs is verplicht. Instructies over de plaats van verzamelen ontvangen deelnemers bij het kopen van de kaarten. De rondleiding duurt ongeveer een uur; per bezoek kunnen maximaal 15 mensen deelnemen.

Open dag werkterrein boulevard Het werkterrein op de boulevard is zaterdag 26 juni open voor het publiek. Tussen 9.30 en 15.00 uur kan onder leiding van een gids een wandeling worden gemaakt over het bouwterrein waar een nieuwe dijk wordt aangelegd. De gemeente en het hoogheemraadschap Delfland werken samen aan de versterking van de kust van Scheveningen, waarbij over een lengte

van een kilometer een dijk wordt aangelegd. Die dijk verdwijnt uit het zicht wanneer de nieuwe boulevard erboven is aangelegd. De werkzaamheden zijn volgens de planning in het voorjaar van 2013 gereed. De rondleidingen beginnen bij het informatiecentrum Nieuw Scheveningen op de boulevard, bij de rotonde ter hoogte van de Schuitenweg.

16.00 uur is de Koningskade tussen de Koningstunnel en de Zuid-Hollandlaan afgesloten voor verkeer. Omrijden kan via de Zuid-Hollandlaan en de Mercuriusweg. Ook de Bezuidenhoutseweg (vanaf het Koningin Julianaplein tot aan de Herengracht) en de Prinsessegracht worden tussen 11.30 en 14.30 uur afgesloten. Het doorgaande autoverkeer kan het beste gebruik maken van de Centrumring, met uitzondering van de Koningskade (ter hoogte van het Malieveld). Verder is het noodzakelijk enkele straten autovrij te maken. Daarom wordt op 26 juni tussen 6.00 en 16.00 uur een parkeerverbod ingesteld in bepaalde straten. Tijdens het defilé zijn de parkeergarages Malieveld, Heulstraat, Muzen (Fluwelen Burgwal) en Plein niet bereikbaar tussen 10.00 en 16.00 uur. De parkeergarage onder de Grote Marktstraat en Kalvermarkt is alleen via de Grote Markt bereikbaar. Tijdens het defilé mogen auto’s de parkeergarages Malieveld en Heulstraat wel verlaten. De overige parkeergarages rondom de binnenstad zijn de hele dag bereikbaar.

stadsgroen

Bloempot

Ik vraag ontzag en bewondering voor alle mensen die hun potplanten in leven weten te houden. Hulde aan deze helden, die, dat kan niet anders, dagelijks op hun knieën lieve woordjes tot hun groene goed fluisteren terwijl ze de plantjes voorzichtig kleine scheutjes water toedienen. Dat verdient respect. Want planten in potten, die worden eigenwijs. Die houden zich niet aan welke horticulturele regel dan ook, ze gaan hun eigen gang. Ze besluiten geheel zelfstandig wanneer ze gaan groeien en wanneer ze hun bladeren laten vallen. Ook kunnen ze je een

Onlangs ontdekte ik ‘Het Geheim’ van de overdadig bloeiende potplant

Voor meer informatie: www.veteranendag.nl.


Interessant vrijwilligerswerk

beetje treiteren en maken dan lange bleke stengels zonder enig bloemknopje. En komen er toch bloemen, dan kunnen ze zo maar besluiten deze theatraal van zich af te werpen, al dan niet met een diepe zucht. Al je inspanningen en goede verzorging ten spijt kan het wel eens voorkomen dat een plant jou gewoon niet

moet. Je kent het wel: je koopt in een opwelling drie Bougainvilleas, houd er één en geeft er twee weg. Die bij je schoonzus groeit binnen no-time de pot uit en bij de buren buigen de stengels bijna door onder de enorme hoeveelheid bloemen. Grote kans dat die van jou al lang onder je ogen is verdord. Er zijn werkelijk mensen die jaar in, jaar uit hun meest tropische gewassen kunnen laten gedijen. Eerlijk, ik zeul wat af met planten in potten. Na een lange winter binnen vertroeteld te zijn, mogen ze half mei naar buiten om dan vreugdevol direct in blad te schieten. Althans volgens het boekje, want die van mij beginnen direct te stuiptrekken en gooien al snel het bijltje neer. Maar onlangs ontdekte ik ‘Het Geheim’ van de overdadig bloeiende potplant. En dat geheim zal ik nu onthullen. De plant in de pot moet in het voorjaar heel, heel weinig water krijgen. Een beetje op rantsoen zetten, zal ik maar zeggen. Je moet hem als het ware een beetje pesten. Van de weeromstuit wil de plant jou terugpesten. En gaat ie triomfantelijk bloeien. Wendy Hendriksen >Meer columns en een boek op www.wendyhendriksen.nl

Gevraagd: 2e coördinator Gilde SamenSpraak U werkt samen met de coördinator en maakt deel uit van een team van enthousiaste vrijwilligers dat zich bezig houdt met het ontwikkelen van een taalmaatjesproject. U werkt vanuit huis. Geschatte tijdsbesteding, oplopend tot ongeveer 10 uur per week, zelf in te delen. Belangrijk zijn: contactuele vaardigheden, kunnen werken met een computer, taalvaardigheid en organisatievermogen. Voor nadere informatie: Ellie Christoffersen [email protected] Zie ook www.gildedenhaag.nl

onderwijs

Nooit meer een schone school?

Eén van de meest frustrerende onderdelen van mijn baan is het geen greep kunnen krijgen op personeel waarover ik in de praktijk geen beslissingen mag nemen. Zonder ook maar één van de schoonmakers van ons gebouw persoonlijk verwijten te willen maken, durf ik rustig te stellen dat de grootheidswaan van de Europese aanbestedingen in deze geleid heeft tot een absurde situatie. Omdat ik onder een bestuur val waaronder tien scholen ressorteren, mag ik niet bepalen welke schoonmakers in mijn gebouw rondlopen.

Enkele jaren geleden waren we over een bedrijf zó ontevreden, dat we niet meer verder wilden. De onvoldoendes, die zij kregen van een controlebureau (ook al iets dat ik niet zelf mag doen), bevestigden dat. Dat was mooi! Maar toen begon een horrorscenario. Wij stelden vast hoe wij de schoonmaak wilden hebben. Ik was ook bereid veel meer te betalen, maar dat mocht ik niet zeggen van het bureau dat de aanbesteding organiseerde. Na enkele maanden was er witte rook. Wéér hetzelfde bedrijf!

Waarom? Welnu, zij boden voor vijf scholen tegelijk de beste prijs-kwaliteit-verhouding. Alles zou beter worden. Maar niet heus. Alles begon weer van voren af aan. Het bedrijf kreeg weer onvoldoendes, af en toe een voldoende en we zitten er voor nog minimaal twee jaar aan vast. Zelfs als ik ze nu meer geld wil geven om een betere prestatie te leveren, dan mag dat niet! Contract is contract. Ik word gek. Bijna net zo gek als al die schoonmakers die onlangs massaal gingen staken, omdat zij veel te weinig verdienen. Je ziet het trouwens bij meer aanbestedingen. Bedrijfsartsen is ook zo’n fijne tak van sport. Weer niets ten nadele van de artsen, die tussen hamer van werknemer en aambeeld van werkgever zitten. Maar binnen twee jaar heb ik te maken gehad met

twee overnames, die leidden tot bezoekjes van alleraardigste dames van een nog verder gelegen groot bureau, dat niets van ons weet, maar wel de baas is en mijn mensen naar nutteloze cursussen stuurt om weer een ander computerprogramma te leren. Iedereen blijft even vriendelijk, maar het leidt allemaal tot niets

Ik wil goede docenten, geen adviseurs. Daarvan hebben we er in Nederland al veel te veel

beters. Met veel aplomb worden mij ook nog allemaal coaches aangeboden. Daar zit ik helemaal niet op te wachten! Ik wil goede docenten, geen adviseurs. Daarvan hebben we er in Nederland al veel te veel. Neelie Kroes is het natuurlijk niet met mij eens. Dat begrijp ik. Wat zij doet is ook zeer loffelijk. Zij breekt kartels. En dat moet ook. Maar het soort aanbestedingen, waarmee ik te maken heb, leidt slechts tot kapitaalverlies én tot kwaliteitsverlies. De grootste giller was natuurlijk de aanbesteding van de schoolboeken. Die zitten nu vrijwel allemaal bij één aanbieder. Over kartelvorming gesproken. Hugo Dirksmeier Rector Haags Montessori Lyceum www.hml.nl


Biologische markt

Kooplieden willen van Hofplaats naar het Plein Marktkooplieden van de biologische markt in Den Haag willen dat hun markt verhuist van de Hofplaats naar het Plein. Op woensdag 9 juni gebeurde dit eenmalig in verband met de Tweede Kamerverkiezingen. “Dat is toen ontzettend goed bevallen”, zegt Jan Scheepens. De biologische bakker stuurde daarom een brief naar het gemeentebestuur met het verzoek om iedere woensdag op het Plein neer te mogen strijken.

Ondernemersvereniging De 61-jarige ondernemer, die vroeger keurmeester op Curaçao, supermarkteigenaar in het plaatsje Wouw en havenmeester in het Noord-Brabantse Willemstad was, koos er op 58-jarige

Japanse naam op het ADO stadion Op de gevel van het ADO Den Haag Stadion zal binnenkort de naam Kyocera Mita prijken. De Japanse multinational, die onder meer printers en kopieerapparaten aan bedrijven levert, heeft een meerjarige overeenkomst gesloten met de eredivisieclub. De Haagse voetbaltempel opende in de zomer van 2007 en wachtte sinds die tijd op een nieuwe naamgever. Etienne Hendriks, General Manager van Kyocera Mita: “We zijn bijzonder blij met deze deal. Het ADO Den Haag stadion ligt op een voor ons zeer interessante locatie. Jaarlijks rijden er miljoenen automobilisten langs en we verwachten dan ook dat we met deze stap verder bouwen aan onze naamsbekendheid”. ADO-supporters zijn blij met de nieuwe sponsor, maar niet met de naam. Ze hadden liever gezien dat het stadion een Haagse naam had gekregen, liefst die van oud-speler Aad Mansveld. Volgens de club is dat financieel niet haalbaar.

ShoppingNight goed bezocht

Door Joep van Zijl

“Kijk, op zo’n mooie en zonnige dag als vandaag kunnen we in principe overal gaan staan. Er zijn veel meer mensen buiten en dat zorgt weer voor wat extra toeloop”, zegt Jan Scheepens. Samen met acht collega’s staat hij iedere woensdag op de biologische markt in Den Haag. Hun kramen vormen een driehoek op het gelijkvormige pleintje tussen de Hofplaats en de Tweede Kamer. Die opstelling en locatie kunnen beter meent Scheepens. “Hier staan we eigenlijk met onze rug naar de stad en trekken nauwelijks voorbijgangers”. “Op het Plein was dat wel anders”, benadrukt de biologische broodverkoper. “Daar stonden we heel leuk op een rij onder de bomen. Verder kwamen er naast onze vaste klanten ook veel meer toevallige passanten langs. De middenstanders rondom het Plein reageerden ook erg positief. Hetzelfde gold voor de klanten van wie we veel enthousiaste reacties ontvingen. Zo zei een klant dat de markt op het Plein hem aan een gezellig marktje in Parijs deed denken. Een ander zei bijvoorbeeld dat de markt op het Plein gezelliger is en meer allure heeft. Jullie moeten echt proberen om hier te blijven, was bovendien een veelgehoorde opmerking”, benadrukt Scheepens. De in Noord-Brabant woonachtige koopman stelde daarom een brief op waarin hij de wethouders Sander Dekker en Henk Kool, die respectievelijk verantwoordelijk zijn voor markten en economische zaken, om een permanente overplaatsing naar het Plein vraagt. Het document werd door zeven van de in totaal negen marktkooplui ondertekend. De eigenaren van de Knotwilg groente en fruit alsmede ’t Cereaal, dat brood, kaas en zuivel verkoopt, hebben het document niet ondertekend. “Ze twijfelen nog”, zegt Scheepens. Het feit dat niet iedereen de verhuizing zonder meer ziet zitten, weerhoudt hem er niet van om actie te ondernemen. “Ik vind het zeker de moeite waard om te kijken of we een verhuizing naar het Plein voor elkaar kunnen krijgen. We hebben daar ten slotte ook minder last van de wind”, zegt de broodverkoper, die ook op biologische markten in Amsterdam, Rotterdam en Dordrecht staat. “Klanten, die dat ook wel zien zitten, kunnen hier op de markt hun handtekening zetten”, vervolgt marktkoopman. “We dwingen ze daar op geen enkele wijze toe”, benadrukt Scheepens.

<13

economie

De vierde editie van de ShoppingNight in de Haagse binnenstad is opnieuw goed bezocht. Het jaarlijkse evenement, waarbij koopjesjagers tot middernacht kunnen winkelen, heeft het in 2009 gevestigde recordaantal van 100.000 bezoekers geëvenaard. Volgens de organisatie werd de koopavond dit jaar bezocht door een groot aantal mensen van buiten de stad. De recessie heeft eveneens bijgedragen aan het succes van het evenement.

Flexwerkers bij station Ypenburg Zzp’ers, die het thuiswerken beu zijn, kunnen vanaf september terecht bij ‘Swung House Haaglanden’. De nieuwe werklocatie, die naast Station Ypenburg komt, is een initiatief van het Delftse bedrijf Swung. In het gebouw kunnen ongeveer vijftig mobiele werkers aan de slag. Al naar gelang het werk, kunnen ze er een ‘concentratieplek’, een spreekkamer of een bureau op een kantoorvloer huren. Het is niet het eerste initiatief op het gebeid van flexwerken in Den Haag. De gemeente en wooncorporatie Vestia openden vorig jaar Businesscenter de Kleine Loods in Mariahoeve. Verder bieden ook bedrijven als Igluu, Regus, WBII en de Caballero Fabriek flexplekken aan. Ingezonden mededeling

Interessant vrijwilligerswerk Bakker Jan: 'Ik houd van dit rondreizende circus. > Foto: Eveline van Egdom

leeftijd voor marktkoopman te worden. Aan stoppen met werken, denkt hij nog niet. “Iedere marktdag gaat om kwart over vier ’s morgens de wekker en ben ik niet voor zeven uur ’s avonds thuis. Dat zijn natuurlijk lange dagen maar ik houd van dit rondreizende circus. Collega’s kom je overal weer tegen en onderling hangt er een leuke sfeer. Verder zijn er natuurlijk de verschillende mensen, die je in dit vak ontmoet. Zolang ik gezond blijf, ga ik daarom het liefste door met werken”, zegt Scheepens. De toekomst van biologische producten, ziet hij positief in. “Het ‘geitenwollen-sokken-imago’ is onze branche allang voorbij. Er komen hier echt allerlei soorten klanten. Stuk voor stuk mensen, die voor kwaliteit

en gezonde voeding kiezen en hun aantal groeit nog steeds. Onze biologische markt in Den Haag verdient daarom een goede plek. Ik hoop daarom dat we in de toekomst een plekje op het Plein kunnen krijgen”, zegt Scheepens. Enthousiast Hij krijgt bijval van Maruschka Greven, voorzitter van de vereniging van ondernemers in het Pleinkwartier. Net als Scheepens stuurde ze een brief naar de wethouders Kool en Dekker met het verzoek of de biologische markt op het Plein kan staan. Greven: “Wij, de ondernemers van het Pleinkwartier, zijn razend enthousiast over een eventuele vaste plaats voor de biologische markt op het Plein. De markt

is een aanwinst voor het Plein en de omgeving. Om deze reden hebben ook wij we een brief naar de wethouders Kool en Dekker gestuurd. We zijn hoopvol dat de markt, mede door onze steun, een plekje op het Plein krijgt”. De gemeente Den Haag reageert voorzichtig positief op de plannen. “Het Plein is op zich een goede locatie voor de biologische markt. De kooplieden ontvangen daarom binnenkort een uitnodiging om daar op het stadhuis verder over te praten”, laat de woordvoerder van wethouder Kool weten. Ze benadrukt daarbij wel dat het Plein meerdere tijdelijke gebruikers kent omdat er ook demonstranten samenkomen. Bij een eventuele verhuizing van de markt zal daar dan ook rekening mee moeten worden gehouden.

Gevraagd: 2e coördinator Gilde SamenSpraak U werkt samen met de coördinator en maakt deel uit van een team van enthousiaste vrijwilligers dat zich bezig houdt met het ontwikkelen van een taalmaatjesproject. U werkt vanuit huis. Geschatte tijdsbesteding, oplopend tot ongeveer 10 uur per week, zelf in te delen. Belangrijk zijn: contactuele vaardigheden, kunnen werken met een computer, taalvaardigheid en organisatievermogen. Voor nadere informatie: Ellie Christoffersen [email protected] Zie ook www.gildedenhaag.nl

14>


uit

Juliette Lewis:

van cultactrice tot roc Juliette Lewis kennen we natuurlijk van films als ‘Cape Fear’, ‘Kalifornia’ en ‘Natural Born Killers’, maar de laatste jaren ook van haar muziek. Vijf jaar geleden nam ze de stap om serieus muziek te gaan maken. Geen gek besluit want Juliette ontwikkelde zich tot een rockbitch eerste klas. ‘Omringd door schermen stapt het publiek in de wereld van dans’. > Foto: Danslab

Dans wordt transparant met Le Grand Cru Door Olivier van Nooten

Elke artistieke expressie hangt nauw samen met de cultuur waarin die ontstaat. Zo heeft een factor als religie vaak grote invloed op de verschillende vormen van kunst die er in een land verschijnen. Noortje Bijvoets en Feri de Geus ontdekten met hun producties in het buitenland hoezeer hun keuzes onbewust gestuurd worden door christelijke wortels. Onder de naam Le Grand Cru maken de twee sinds jaar en dag interculturele dansvoorstellingen. Na ervaringen met andere culturen gebruiken ze hun kennis in Nederland om contact tussen de vele aanwezige achtergronden te vergroten. Nu hebben ze onderzoek gedaan naar de betekenis van religie voor dans, door interviews af te nemen bij 50 programmeurs, choreografen, dansers en dansliefhebbers. De uitkomsten zijn verwerkt in een installatie die voor toeschouwers toegankelijk is op een zeer toepasselijke locatie: een kerk. Op drie schermen spreken en gebaren de ondervraagden over dans. De reacties van het publiek dragen bij aan het onderzoek, dat ook na de installatie wordt voortgezet. Le Grand Cru richt zich in eerste instantie op katholieke en protestantse invloeden, om later de focus te verleggen naar artistieke migranten. Over twee jaar zal een selectie van alle bevindingen de basis vormen voor een publicatie, documentaire of performance. Danslab De ruimte die Le Grand Cru nodig had om het werk te ontwikkelen, was voorhanden in Danslab. Deze organisatie biedt dansers en choreografen de ruimte om onbevangen onderzoek te kunnen doen, wat broodnodig is voor een sterke en innovatieve danscultuur. Ze kunnen hun

eigen regels creëren, waardoor ze volledige verantwoordelijkheid voor de resultaten ervaren. “Absolute vrijheid is zeldzaam”, vertelt Jette Schneider, coördinator en medeoprichter van Danslab. De kunstwereld is – mede dankzij de toegenomen marktwerking – te veel op prestaties gericht, wat resulteert in enorme werkdruk. Choreografen moeten in hoog tempo perfectie afleveren, kiezen daarom sneller voor conventies, zodat vooral de geoefende kijker op zijn wenken bediend wordt. Dat is zonde, maar gelukkig aan verandering onderhevig. “De nieuwe generatie kunstenaars is door toenemende zelforganisatie steeds onafhankelijker en gaat dankzij interdisciplinaire dynamiek minder individualistisch te werk”, meent Schneider. Er kan actieve discussie met het publiek ontstaan wanneer kunst van het podium stapt. Le Grand Cru ziet het belang van zulke toenadering voor de moderne mens. “Onze cultuur is te veel op taal gericht”, vertelt ook Schneider. “Het lijkt of in dit informatietijdperk de geest voorloopt op het lichaam, terwijl juist ons lijf van nature een communicatiemiddel is”. Dansers en choreografen hebben enorme kennis van het lichaam en dragen die graag over aan het publiek. Bijzonder is dat Hagenaars door Danslab en Le Grand Cru inzicht krijgen in het scheppende proces, waar ze normaal gesproken alleen het eindproduct krijgen voorgeschoteld. De installatie van Le Grand Cru (Feri de Geus en Noortje Bijvoets) is te zien van 25 t/m 27 juni in de Remonstrantse Kerk, Laan van Meerdervoort 955. Interviews & regie: Eric van den Broek. Camera: Hes Mundt. Installatie: Pink Steenvoorden. Coördinator Danslab: Jette Schneider. Voor meer informatie: www. legrandcru-dance.nl en www.danslab.nl

Door Anneke Ruys

Een actrice die gaat zingen? Dat vraagt om vooroordelen. Maar Juliette Lewis bewees toch een ander verhaal te zijn. Geen doorsnee actrice die zo nodig ‘iets anders moest’ maar een vrouw met een serieuze muzikale passie. Lewis is een geloofwaardige actrice die met overtuigende rollen in ‘Cape Fear’ en ‘The Other Sister’ en niet te vergeten de cultfilms ‘Natural Born Killers’ en ’ Kalifornia’ haar sporen dubbel en dwars verdiende.

'Tijdens een break tussen twee films door dacht ik: nú moet het eindelijk maar eens gebeuren' Haar rollen heeft ze altijd zorgvuldig gekozen. Ze zei er alleen ‘ja’ tegen als ze er wat van kon leren of er het uiterste van zichzelf in kon laten zien. Na een hele hoop uitdagingen op dat gebied vond Juliette het zes jaar terug de tijd gekomen voor een carrièreswitch. “Dat was zeker niet zomaar een bevlieging”, legt ze uit tijdens een promotiebezoek aan onze hoofdstad. “Ik wist dat ik op een gegeven moment toch de richting van de muziek uit zou gaan. Toen het zover was, heb ik niet lang nagedacht, maar ben ik er gewoon voor gegaan” aldus Lewis, die nog steeds veel voldoening vindt in de muziek, maar ook nog zo nu en dan een film maakt. Haar muziekcarrière omvat tot nu toe één EP ‘Like A Bolt Of Lightning’ (2004) en drie volwaardige albums: ‘You’re Speaking My Language’ (2005) en ‘Four On The Floor’ (2006) en ‘Terra Incognita (2009). Droom “Dit is de droom die ik sinds mijn 20ste koester. Ik ben een grote muziekliefhebber, altijd al geweest trouwens. Goeie muziek waar ik iets bij voel. En die kan dus heel uiteenlopend zijn. Ik

Bruggen bouwen met lekker eten Den Haag is met de ‘Multi Culturele Food Fair 2010’ een culinair festival rijker. Twee dagen lang verschillende keukens uitproberen staat hierbij centraal. Stichting AnA, de organisator, gelooft dat ‘proeven van elkaar’ de integratie bevordert. Door Dominique Snip

De smaakpapillen van culinaire liefhebbers kunnen weer overuren draaien tijdens de ‘Multi Culturele Food Fair 2010’. Gerechten en lekkernijen uit de Caribische, Surinaamse, Afrikaanse, Zuid-Amerikaanse en Europese keuken worden onder één dak gepresenteerd. Het belooft één groot eetfestijn te worden. Voorzitter Maduro van Stichting AnA gelooft dat proeven van elkaar dé manier is om de integratie te bevorderen. “Met het festival brengen wij letterlijk verschillende culturen bij elkaar, die door middel van eten elkaar beter leren kennen”, aldus de voor-

zitter. Maduro, zelf van Antilliaanse afkomst, denkt dat met eten bruggen geslagen kunnen worden tussen mensen. “Wie is er niet gek op eten? Eten is voor iedereen belangrijk. En wat je niet kent, kun je ook niet lekker vinden”. Met het laatste wordt gerefereerd aan de polarisatie tussen nieuwe Nederlanders en autochtonen die zorgt voor verharde relaties. Een stukje Surinaamse roti kan hierdoor nogal zwaar op de maag komen te liggen. Het hapje moet niet alleen goed smaken, het krijgt ook de zware taak de onderlinge verhoudingen te verzachten. Uiteraard geschiedt dit in de ontspannen sfeer van het festival. Naast de presentatie van diverse keukens wordt voorlichting gegeven over gezond leven. Daarnaast zijn er kook- en dansworkshops. Zo kunnen bezoekers meedoen aan zumbalessen en kunnen zij sushi leren maken. Kinderen kunnen zich vermaken met clowns, een glijbaan en springkussens en gratis schminken. Indiase- en sambadansgroe-

pen en Surinaamse rappers zullen op de ‘Multi Culturele Food Fair 2010’ hun opwachting maken. Ook is er een bollywoodshow en een modeshow met Afrikaanse kleding. Verrassend is dat er gratis kookboeken worden uitgedeeld. De ‘Multi Culturele Food Fair 2010’ wordt dit jaar voor het eerst in Den Haag gehouden. Stichting AnA houdt zich bezig met het organiseren van beurzen en evenementen op multicultureel gebied en heeft als doel Nederlanders van diverse afkomst op een gezellige manier en in een vertrouwde omgeving kennis met elkaar te laten maken. Voorzitter Maduro wil volgend jaar met een ander thema aan de slag. “Misschien wordt het wel ‘Multi Culturele Kunst Fair’, maar dat zien we nog wel”. Multi Culturele Food Fair. 26 en 27 juni in Expo Rijswijk. Tijd: 12.00 tot 22.00 uur en op zondag tot 20.00 uur. Toegang: € 12,50. Voorverkoop € 8,–. www.anabeurzen.com

Op het podium profileert Miss Lewis zich als een rockbeest pur sang. > Foto: MusicTravel

kan evenzeer geraakt worden door een goede popplaat als een dance-song of goede rock & roll”. De plannen voor een muziekcarrière bestonden al lang bij Juliette Lewis, alleen was de tijd er

nog niet rijp voor. “Tijdens een break tussen twee films door dacht ik: nú moet het eindelijk maar eens gebeuren. Ik was toen 31 en vond het hoog tijd om die lang gekoesterde droom

Architectuur ontdekken op Rond het thema ‘Architectuur & Hergebruik’ wordt zaterdag op de Dag van de Architectuur een reeks activiteiten in Den Haag gehouden. Kunstinstelling Stroom heeft twee fietstours georganiseerd: ‘De Lege Stad Tour’ door het Regentessekwartier en ‘De Verborgen Verleiders Tour’ door de Binckhorst. De eerste tocht onder leiding van architect Iris Schutten en ontwikkelaar/architect Cihan Bugdaci gaat langs lege gebouwen, terwijl de reisleiders ingaan op de mogelijkheden van hergebruik. De tweede rit bezoekt de verborgen verleiders van de Binckhorst waarbij de architecten Job Roos en Corine Keus en kunstenares Wilma Marijnissen de onvermoede kwaliteiten van het gebied laten zien. Beide tours duren anderhalf uur en beginnen om 10.30 uur en 13.30 uur. Het vertrekpunt van De Verborgen Verleiders Tour is snackcar De Trekvliet 32. Het startpunt van De Lege Stad Tour is het braakliggend terrein hoek Esperantostraat en Zamenhofstraat. Voor beide tochten geldt:

aanmelden vanaf een kwartier voor aanvang, deelname op volgorde van aanmelding (maximaal 30 personen per keer) en eigen fiets meenemen. Ook de Bond van Nederlandse Architecten heeft op de Dag van de Architectuur een uitgebreid programma dat ingaat op hetzelfde thema, De Tweedehands Stad. In tal van wijken zijn woningen en gebouw toegankelijk die een tweede leven zijn begonnen. Zoals bijvoorbeeld het mooie Goudenregenhof (Goudenregenstraat 34-36), een school die door architect Jan van Huizen is verbouwd tot woningen en ateliers. Van 11.00 tot 14.00 geeft de architect zelf rondleidingen. Andere hoogtepunten zijn het voormalige pakhuis De IJsvis en de Derde Ambachtsschool van Jan Duiker beide in Scheveningen, de Caballerofabriek in de Binckhorst en het monumentale kantoor van de Raad van de Rechtspraak aan de Kneuterdijk. De vele andere opengestelde panden en de rest van het programma is te


<15

uit

ckbeest

werkelijkheid te laten worden”. Waarom concentreerde Juliette zich niet eerder op de muziek? “Ik was er tot zes jaar terug nog niet helemaal klaar voor. Als je succesvol bent als actrice wil je niet zomaar een zijspoor ingaan. Ook voelde ik me vrij onzeker over mijn zangcapaciteiten. Eerst wilde ik genoeg tijd om ze goed te ontwikkelen. Bovendien ben ik iemand die alleen aan dingen begint als ik weet dat het een kans van slagen heeft. Dingen half doen is dus niks voor mij. Ook wilde ik ruimschoots de tijd nemen om een goede band te formeren. En niet zomaar eentje, maar met mensen met wie ik een connectie kon opbouwen. Ik wilde ook zeker geen eendagsvlieg zijn. Daarvoor neem ik mijn zangcarrière veel te serieus” . De muziek van Juliette Lewis en haar band The Licks klinkt als een stevig mixdrankje. Een cocktail van punk en rock, een soort P J Harvey meets Hole en Iggy Pop met MC5. Geen slappe hap dus, maar gespierde klanken. Ook op het podium profileert Miss Lewis zich als een rockbeest pur sang dat haar publiek met gemak bespeelt. “Laat het duidelijk zijn: Juliette de muzikant is iets heel anders dan Juliette de actrice en daar heb ik ook bewust voor gekozen. Ik hoef op het podium ook niet extra aantrekkelijk te zijn. Daar ben ik een vrouw zonder veel opsmuk, vaak zelfs zonder make-up. Gewoon Juliette Lewis, de punkrocker die een fantastische tijd heeft met haar band”. Juliette Lewis staat op het Parkpop Festival op 27 juni in het Zuiderpark (18.05 uur op de Jupiler Stage). Voor de volledige programmering: www.parkpop.nl

Haags Poppodium LIVE, de grote ‘warming up’ voor Parkpop Op zaterdag 26 juni, de dag vóór Parkpop, wordt traditiegetrouw het festival Haags Poppodium LIVE gehouden. Tijdens dit evenement – dat alweer haar tiende editie beleeft – treden vooral Haagse acts op. Ditmaal zijn dat onder meer Pravini (Hindustaanse soul/r&b), Femke Japing Band (singer/songwriter pop/rock) en Novembers Dream (jazzy pop). Locatie is de Grote Markt en de aanvang is om 14.00 uur (tot 23.00 uur).

p de fiets vinden op de site van de Dag van de Architectuur. De manifestatie wordt om 16.00 uur afgesloten in de RAC-hallen aan 1ste Van der Kunstraat 282-284 met ondermeer de film De Tweedehands Stad en presentaties van de architecten Hans van Heeswijk, Jan Körbes en Denis Oudendijk (Refunc).

de eetrubriek David Liebman.>Foto: Jean Rader

Een Jazz Strip aan het Spui Door Bert Jansma

Het Spui, tussen de Bierkade en de Grote Marktstraat, gaat van 26 juni tot en met 2 juli even The Strip heten. De ‘jazz strip’ wel te verstaan. Met een knipoog naar een aantal wereldsteden waar jazzclubs zich schouder aan schouder in één en dezelfde straat presenteerden. Van de Jazz Strip in Las Vegas tot het legendarische 52nd Street in New York in de grote tijd van de bebop. Honderdentwintig jazzmusici en jazzstudenten uit de hele wereld zullen op drie plekken op die ‘strip’ te beluisteren zijn. In de eerste plaats in Theater aan het Spui, maar ook in twee etablissementen waar de jazz wekelijks een vaste plek heeft: café-restaurant Pavlov en jazzbistro Heere die Haghe. Onder de naam ‘Future Jazz’. Drie ‘masters’ uit de jazz en de jazzeducatie zullen er in elk geval zijn: uit de Verenigde Staten saxofonist David Liebman en bassist Reggie Workman, uit Parijs bassist Ricardo del Fra. Educatie is het centrale woord in ‘Future Jazz’. Want de Haagse concerten en jamsessies zijn gekoppeld aan de twintigste bijeenkomst hier van de International Association of Schools of Jazz (IASJ). Een vereniging van jazzscholen die in Den Haag ontstaan is met Wouter Turkenburg, hoofd van de jazzafdeling aan het Koninklijk conservatorium, als drijvende kracht. “Twintig jaar geleden traden we hier naar buiten met zes combootjes die speelden in de Zwarte Ruiter”, vertelt hij. “Van de grote jazzopleidingen waren toen nog alleen Londen en Den Haag lid. Inmiddels zijn daar alle grote jazzscholen bij gekomen. Je kunt zo’n bijeenkomst binnenskamers houden, maar er gebeurden bij die jaarlijkse bijeenkomsten van de IASJ zulke sterke dingen dat ik méér wilde. Den Haag is nog altijd jazzstad. Met die twee festivals, The Hague Jazz en Pure Jazz, fantastisch. Ik heb net voor de jazzafdeling 180 aanmeldingen uit heel Europa gekregen, tachtig audities zijn er geweest, dertig leerlingen zijn aangenomen. En als je dan vraagt waarom die studenten voor Den Haag kozen is dat omdat ze weten dat er goede leraren zijn, maar die heb je tegenwoordig overal, én omdat ze weten dat hier een hechte jazzscene is. Op drie plekken aan het Spui staan nu instrumenten klaar, er zijn ritmesecties op elke plek en iedereen kan spelen”.

De twintigste bijeenkomst van de IASJ, vertelt Turkenburg, heeft drie componenten: studenten, docenten en stafleden van de deelnemende jazzopleidingen. “Studenten repeteren hier met elkaar, docenten wisselen zaken uit als ‘hoe doe jij dat’, geef je ook klassiek muziekonderwijs of juist niet, gebruik je wel of niet Aebersoldie (de befaamde ‘minus one’ meespeel-cd’s, BJ). Stafleden praten over de niveaus van scholen, wie wel of niet een bachelor-diploma mag afgeven. Er komt iemand vertellen over een ‘virtuele jazzschool’ die hij is begonnen, met moderne electronica. Ashley Cahn, auteur van het boek over ‘Kind of blue’, hoorde van deze bijeenkomst en wil vertellen over zijn boek over Miles Davis’ ’Bitches Brew’ en waarom die plaat een scharnierpunt was voor de moderne jazz. Verder musiceert iedereen samen. Uit Novosibirsk of uit Boston. Elkaars namen kunnen ze nauwelijks uitspreken, maar hier zijn ze met elkaar verbonden in de interactie van de jazz”. ‘Netwerken’ is het grote woord achter de IASJ, vertelt Turkenburg. “Deelnemers slapen bij studenten van hier, een meisje dat hier fluit studeert en zingt herbergt een meisje uit New York dat hetzelfde doet. Bassist Ruben Samama die hier net de Deloitte Award heeft gewonnen, ging met ons mee naar de IASJ bijeenkomst in Louisville en daar deed hij contacten op waardoor hij een jaar aan de Manhattan School of Music kon studeren. De slagzin van de IASJ is: ‘The future of jazz is linked with the future of jazzeducation’. We zijn een wereldwijd netwerk voor jazz dat de zichtbaarheid van de jazz en de mobiliteit van jazzstudenten wil bevorderen. Ik geloof niet dat de opleiding hier aan het Haags conservatorium zo’n omvang en zo’n kwaliteit zou hebben zonder de IASJ”. Eind deze week krijgt saxofonist David Liebman in Amerika The National Endowment of the Arts-award uitgereikt voor zijn werk als jazzmusicus en vooral voor zijn werk als ‘educator’ in de jazz. Hij was het die Wouter Turkenburg aanzette tot het oprichten van de IASJ. “Als je het zo goed weet, waarom doe jij het dan niet”, zei ‘Lieb’ destijds. Turkenburg: “Ik wilde me niet laten kennen en ben begonnen met een simpele, hier ingeschreven vereniging. Daarna sloeg de vlam in de pan”. www.futurejazzconcert.com

Le Connaisseur

6-

Internationaal

Oordeel: + goedkoop + gezellig interieur - kwaliteit

Het moest er echt een keer van komen, Le Connaisseur. Alle twee zagen we er als een huis tegenop. Annerieke at er ooit en nam zich voor nimmer terug te keren. Ik beoordeelde de zaak eertijds voor de Gouden Pollepel en constateerde dat ik voor het eerst in mijn leven een gecremeerde biefstuk kreeg voorgeschoteld. Maar goed, het zit hier al tien jaar lang elke avond vol. Crisis bestaat niet bij Le Connaisseur. Dus delen we de smart en gaan samen. Het is als met een politieke partij waarvan je weet dat-ie niet deugt: als er zó ontzettend veel mensen voor gaan, dan kun je het toch niet negeren. Eerlijk is eerlijk, Le Connaisseur ziet er nog steeds gelikt uit; een soort Disneydecor waarvan je op afstand ziet dat het fake is, maar toch bevalt het. En er werken leuke jongelui. Die overigens van toeten noch blazen weten. Als we aan de bar wachten tot ons tafeltje klaar is, bestellen we alvast een glas rood en een glas wit. “Wat is het voor wijn?”, wil Annerieke weten. Pfoeh, moeilijk. Even vragen. Er verschijnt een jongen met een gigantische fles en hij stamelt iets onverstaanbaars. “Wat voor druif ?”, vraagt Annerieke nu. “Hoezo druif?”, klinkt de verbijsterde reactie. Onze avond kan niet meer stuk. Wat heet: hier kunnen we nog de hele week om lachen. Gelukkig maar, want zowel de witte als de rode huiswijn blijkt om te huilen. Een welgemeend advies: ga je op een serieuze date, kies niet voor Le Connaisseur. Nog even los van de gastronomie. De tafels zijn namelijk zó groot, je zit zó ver van elkaar. Bovendien moet je schreeuwen om boven de herrie uit te komen, dus valt de romantiek ver te zoeken. Maar goed, wij komen gewoon om te eten. Uit de prijzen valt nauwelijks wijs te worden. Er is een menu Grandeur (€ 17,50) en een menu Carte Blanche (€ 21,50), maar er zijn talloze supplementen en op doordeweekse dagen krijg je op het tweede menu weer 50% korting en wat al niet meer. Omdat het hier toch allemaal niks kost, verdiepen we ons er verder maar niet in. Uit de voorgerechten kiest Anne-

Coos Versteeg

Adres Dagelijkse Groenmarkt 35, Den Haag Telefoon 070 - 30 20 400 Geopend Zo. t/m woe. van 17 tot 21 uur (keuken). Do. t/m zat. tot 21:30

Voorgerechten vanaf € 6,50 Hoofdgerechten vanaf € 12,50 Nagerechten vanaf € 6,50 Info www.leconnaisseur.nl PIN, Visa en Master

rieke de rundercarpaccio. Die is dikker gesneden dan normaal en ook iets te koud, maar de kwaliteit van het vlees is behoorlijk. Er ligt geen Parmezaan, maar een onbestemde oude kaas op, een pesto-dressing, pijnboompitten en kappertjes. Ikzelf heb gekozen voor Picata di formaggio, een geitenkaasje uit de oven op een stukje stokbrood met wat spek en honingdressing. Alles bij elkaar niet zo’n gek begin. Ik besluit de biefstukbakker van Le Connaisseur in de herkansing te doen. Vreemd genoeg vraagt de serveerster niet hoe ik mijn exemplaar met pepersaus wil. Welnu, hij blijkt een stuk voorbij medium te worden geserveerd en dat is jammer. Jammer is ook dat de pepersaus uit de groothandelsverpakking komt en dat de aardappelkroketjes niet te eten zijn. Bij de Mixed fish van Annerieke komt alles uit de diepvries, dat merk je met name aan de structuur van de zalmfilet en de pangasius. Alleen de gamba’s zijn te doen. Ronduit smerig is de slijmerige aubergine en ook de rijst kan ons weinig bekoren. Zodoende scoren de frites met mayo, echt niet bijzonder, nog het best. Maar we laten ons niet kennen. Bij de nagerechten gaan we vol enthousiasme voor de Parade des Grands Desserts, een luxe proeverij voor twee personen op één bord. Krijgt de romantiek toch nog een kans. Op een étagiaire verschijnt een keur aan patisserie. Annerieke citeert mijn oudste zoon, die lang geleden als 6-jarige bij een saucijzenbroodje van De Bijenkorf fijntjes constateerde ‘dat ’t geen Jarreau was’. Inderdaad dit is ook allemaal geen Jarreau (de top-patissier bij mij in de buurt). Wel goed is het ijs van Australian. Ik waag me nog aan een cappuccino (€ 2,25), terwijl ik op mijn klompen kan aanvoelen dat-ie niet goed zal zijn. Maar ik wil serieus meemaken dat ik er dan een likeur bij kan bestellen voor slechts € 1,–. De rekening bedraagt in totaal € 58,30. Dat is natuurlijk geen geld. We komen het over weer tien jaar weer een keer proberen.


Den Haag Speciaal Menu

Centraal

Voorgerecht ) Mix jes & kipsate Phonsawan pia’s, viskoek van kiploem ie at bin om (c (keuze uit) maphaan Hoofdgerecht mamuang him stersaus noten en oe Kai phad med met cashew kip de ur tu Gefri

Thais Restaurant Phonsawan is vanaf 1 maart jl. 7 dagen per week geopend. nze keuken is dagelijks geopend van 17:00-22:00.

krapauw basilicum of Nua phad aise peper & beef met th Fijngehakte i of Pla chu ch et cocosmelk rode curry m Tilapiafilet in egetarisch) (v ed Ph ad of Tahoe Ph de curry oenten in ro Tahoe met gr

Dessert ffie/Thee Ijsmix en Ko

n r 2 persone ) gratis* pe ijn (r/w/rose isw hu es fl 1

€ 29,50

Fluwelen Burgwal 11c, 2511 CH Den Haag - Tel: +31 (0)70 399 9865 - [email protected] - www.phonsawan.nl

Zie ook:

Voâh: Anet, Begt, Caglos, Diederik, Eidith, Fèâhdinand, Gèâhda, Hetty, Ismael, Sjulie, Karel, Linda, Magcel, Nies, Ottau, Peitra, Kwirine, Rob, Simon, Theia, Ubau, Victôh of Zauwie. Van: Harry!

De nieuwste CadeauCard van Paagman is voor iedereen die niet weet wat ie wil geven maar wel origineel wil zijn. De tekenaar van Haagse Harry; Marnix Rueb, leefde zich uit op maar liefst 5 grappige ontwerpen met een bijpassende, even originele, geschenkverpakking. Bijna zonde om te verzilveren! De CadeauCard van Paagman is op te waarderen met ieder gewenst bedrag* en te besteden in de winkels van Paagman of op www.paagman.nl.

*Opwaardering bij aanschaf vanaf € 5,- per CadeauCard; voorwaarden op www.paagman.nl/cadeaucard.

Frederik Hendriklaan 217, 2582 CB Den Haag T (070) 338 38 38, F (070) 338 38 00 [email protected], www.paagman.nl


cultuur

<17

Maartje de Haan nieuwe directeur Meermanno:

‘Heerlijk om terug te zijn in Den Haag’ nog lukt om met Meermanno daaraan deel te nemen. Ik probeer het wel, al is het in een bescheiden vorm”.

Maartje de Haan is vanaf 1 augustus de nieuwe directeur van Museum Meermanno. Ze zal Leo Voogt opvolgen. De Haan werkt nu nog in het Amsterdamse Van Gogh Museum. “Maar ik miste Den Haag”, geeft de kunsthistorica toe. “Bovendien heeft Museum Meermanno een prachtige collectie. Ik wil het museum verlevendigen”.

Ideeën Een ‘to do- lijstje’ heeft De Haan niet van de vorige directeur Leo Voogt gekregen, maar ze heeft zelf al genoeg ideeën. “Ik zou graag een ‘boekenherfst’ willen organiseren samen met partijen als het Letterkundig Museum, de Koninklijke Bibliotheek en ambassades. Het accent ligt dan op de beleving van het boek”. De nieuwe directeur wil tevens de internationale

Door Miranda Fieret

De stad kent ze al op haar duim, maar aan het statige pand aan de Pinsessegracht waar Meermanno is gevestigd, moet ze nog wennen. Het lijkt net een klucht zoals ze door de kamers van het dubbele herenhuis zwerft. Van de ene deur door de andere, op zoek naar de juiste gang richting kantoor. “Het is hier prachtig, maar ik moet mijn weg nog even vinden”, bekent Maartje de Haan eenmaal in haar kantoor. Ze is er nu elke donderdag. Op ‘snuffelstage’, zoals ze het zelf omschrijft. Vanaf 1 augustus verruilt ze definitief haar plek in het Van Gogh Museum voor Museum Meermanno. “Het is fijn om nu al de mensen en het gebouw te leren kennen. Straks, als ik daadwerkelijk ga beginnen als directeur, voelt het al vertrouwd. Dan kan ik meteen aan het werk”. Stilzitten is niet voor De Haan weggelegd. In Den Haag is zij werkzaam geweest als manager en directeur van Museum Mesdag en was zij de drijvende kracht achter diverse evenementen zoals de Indische Zomer. Inmiddels werkt ze twee jaar in het Van Gogh Museum als

Boekengeluk Maartje de Haan. > Foto: PR

conservator tentoonstellingen. Hier was de kunsthistorica ondermeer verantwoordelijk voor de exposities ‘Avant Gardes’, ‘Alfred Stevens’ en ‘Paul Gauguin, doorbraak naar moderniteit’. Toch bleef Den Haag lonken. “Toen ik zag dat Meermanno op zoek was naar een nieuwe directeur, heb ik gesolliciteerd. Ik miste Den Haag en wilde weer terug. Ik kende het museum al goed. Ik had veel contact met Meermanno tijdens mijn werk bij Museum Mesdag. Ik ben naar prachtige tentoonstellingen gegaan, zoals de Maerlantbijbel die te zien was”. De Haan heeft al veel nagedacht over hoe zij het museumbeleid wil voortzetten. De weg die ze wil inslaan, is wat populistischer van aard. “Ik wil, zonder aan kwa-

IJzersterk debuut van Mohana van den Kroonenberg Door Thijs Kramer

‘De amanuensis is speciaal voor mij gestorven en denk maar niet dat het eenvoudig is daarmee te leven’. Zo opent het schrijversdebuut van de Haagse kunstenares Mohana van den Kroonenberg. Een omineuze zin, waar het hele verhaal al in vervat zit en ook nog eens het alledaagse met het groteske gecombineerd wordt. Ik was direct nieuwsgierig naar hoe dat zat tussen die amanuensis en de verteller. Ook de andere verhalen weten direct een gevoel van verwachting bij de lezer op te roepen. Neem het verhaal ‘Met je familie moet je wandelen’: ‘Begin ik bij het begin van die dag, of maanden daarvoor, toen ik mijn ouders, broers en zussen elk voor een flink bedrag een auto verkocht? Zo’n verrotte, maar dat zagen ze niet’. Wat volgt is het relaas van de verteller die zijn familie meeneemt naar een bos om te wandelen, iedereen flink tegen zich in het harnas jaagt en hen aldaar achterlaat. Tenminste, daar lijkt het op, want net als de andere verhalen, zijn er wel de contouren van een plot, maar blijft er ook veel in het ongewisse. De achtergrond van de verteller of de concrete context van de gebeurtenissen bijvoorbeeld. De familie in dit verhaal blijft tot het einde een vreemdsoortig collectief, zonder dat je de afzonderlijke personages leert kennen. Niettemin ‘geloof’ je als lezer de verteller ogenblikkelijk en plons je graag in de wereld met bizarre trekken die Van den Kroonenberg schept. Ieder verhaal in deze bundel biedt een zelfstandig universumpje. Toch zijn er verwijzingen. Naar Lewis Caroll’s Alice in Wonderland bijvoorbeeld: ‘We hebben tijd genoeg Konijn, we hebben alle tijd!’. De logica die bij Van den Kroonenberg geldt, lijkt die van de droom te zijn: onverenigbare zaken worden onnadrukkelijk en met een grote mate van vanzelfspre-

contacten aanhalen. Ook aan het museum zelf wil de nieuwe directeur een aantal zaken vernieuwen. “Ik mis een plekje waar mensen ook daadwerkelijk een boekje kunnen lezen. Een openbare leeszaal met wat meer faciliteiten zoals koffie en gebak zal een bezoek zeker veraangenamen”. Maar voordat ze deze plannen verder gaat uitwerken, pakt ze eerst een kleinere klus aan: “Het eerste wat ik 1 augustus doe, is het oubollige Brabantse bontje van de schoorsteen halen. En ik zorg voor een goede koffie-automaat”, zegt ze lachend.

kendheid aan elkaar geknoopt. Soms lijkt er een loopje met de tijd genomen te worden doordat personages uit verschillende periodes bij elkaar worden gebracht. Dat is bijvoorbeeld het geval in het al aangehaalde verhaal ‘De amanuensis’, waarin drie Rosalies voorkomen en je de indruk krijgt dat ze door middel van wormgaten in de tijd samenvallen, of deels samenvallen. Want wat er nou precies gebeurt, daar krijg je je vinger niet achter. Wat te denken van het verhaal ‘De jager’, waarin een vrouw permanent in de schaduw van een wolk loopt? De wolk blijkt haar man te zijn die al lange tijd in het buitenland is voor een vredesmissie. Vreemd allemaal, maar mooi vreemd, want erg goed geschreven. De dialogen zijn in hun bizarre context natuurlijk en soepel. Zo krijg je verhalen waarin iedere zin glashelder is, maar het geheel toch raadselachtig. In deze verhalen van Van den Kroonenberg wordt een gevoel van onvermijdelijkheid opgeroepen. Heel sterk is dat in ‘Illusie’ waar een vrouw naar een kasteel gaat om even afstand te nemen van haar man, maar hem daar niet kan ontlopen: ‘Dit is mijn kamer, de komende weken is dit de plek waar ik verblijven zal… Ik kijk, maar dan hef ik mijn armen wanhopig ten hemel…want blijf maar eens onbewogen staan als je ziet dat de kamer een tweepersoonsbed heeft terwijl je eindelijk alleen bent, dat daarop de koffer ligt die je de avond daarvoor in de woestenijen hebt achtergelaten. Sla maar eens geen kreet als de foto van je man en zoons op je nachtkastje staat, alsof je thuis bent…’. Beeldend kunstenares Van den Kroonenberg blijkt ook over een groot literair talent te beschikken. Den Haag is een uitstekend schrijfster rijker. ‘Moorddiner’ door Mohana van den Kroonenberg. Prijs: € 16,00. Uitgeverij Van Oorschot, ISBN 9789028241107

liteit en niveau in te boeten, een breder publiek naar het museum krijgen. Maar daarbij blijft de collectie onze kern”. Terwijl Baron van Westreenen, van wie Museum Meermanno de nalatenschap vormt, de boeken het liefst voor zichzelf hield, wil De Haan meer naar buiten treden. Want naast diverse publicaties die de kunsthistorica op haar naam heeft staan, is zij bezig met culturele evenementen. Zo hoopt ze volgend jaar vijfduizend beeldjes van ooievaars van de Duitse kunstenaar Ottmar Hörl naar de Hofstad te halen. Ook is ze initiator van het project ‘Huilen in Den Haag’, dat in het najaar plaats heeft. “Daar heb ik me helaas uit moeten terugtrekken toen ik in Amsterdam ging werken. Ik weet niet of het me

Vanaf zaterdag 26 juni is ‘Boekengeluk’ te zien, de laatste expositie die onder toeziend oog van de vorige directeur Leo Voogt tot stand is gekomen. De term boekengeluk is ooit geïntroduceerd door Boudewijn Buch en omvat ditmaal vijftig topstukken, gekozen door de conservatoren Jos van Heel (oude collectie), Paul van Capelleveen en bibliothecaris Rickey Tax (moderne collectie). De tentoonstelling besteedt veel aandacht aan Baron van Westreenen van Tiellandt (1783-1848), de stichter van Museum Meermanno. Bovendien behoren opmerkelijke objecten, zoals een gemummificeerde kat uit het oude Egypte, tot de selectie. Maar natuurlijk kunnen ‘boekofielen’ ook hun hart ophalen. Eén van de topstukken is het boek van auteur Macrobius, genaamd ‘In somnium Scipionis’. Deze bundel werd gedrukt door de Fransman Nicolas Jenson, in zijn drukkerij te Venetië. Uit de moderne collectie is onder meer de boekenkast van de Kelmscott Press van William Morris geselecteerd. Hij ontwierp drie lettertypen, waaronder de ‘Golden Type’, gebaseerd op de 15de eeuwse Jenson. Van alle uitgaven die indertijd bij Morris waren verschenen, werd steeds één exemplaar bewaard in een zorgvuldig bewerkt eikenhouten kastje. Binnenkort staan deze en de andere topstukken ook op de vernieuwde website www.meermanno.nl. Boekengeluk, Museum Meermanno, van 26 juni t/m 24 oktober. Prinsessegracht 30.


Zoekt u meer romantiek?

(advertentie)

Totaal vernieuwd Parkpop, uitgebreid op TV West foto: WyzPhoto

Zondagmiddag 27 juni barst het grootste gratis popfestival van Nederland weer los in het Haagse Zuiderpark. Voor deze 30ste editie wist de organisatie een breed programma samen te stellen. Zo staan onder meer Nick Lowe, Danko Jones, Juliette Lewis, Alphabeat, Admiral Freebee en natuurlĳk Nena zondag in het Haagse Zuiderpark.

Hoogstraat 37 Den Haag T. 070 - 346 16 81 www.hofstede-optiek.nl

’s Avonds besteedt TV West ruim aandacht aan dit prachtige evenement. Vanaf 17.10 uur brengt TV West een overzicht van de optredens die gedurende zondagmiddag hebben plaatsgevonden op het Jupiler en het Staedion Stage. Presentator Paul van Berkel praat back-stage met de artiesten en de festivalbezoekers in het park. De Parkpop Special is te zien op TV West, zondag 27 juni vanaf 17.10 uur en is tot maandagmiddag nog bĳna ieder uur te bekĳken. Meer programma-informatie en de exacte uitzendtĳden zĳn te vinden op Westonline.nl.

Zoetermeer in de spotlights! Iedereen die naar Radio West luistert, naar TV West kĳkt of wel eens langs Westonline.nl surft is het niet ontgaan: Omroep West staat deze hele week in het teken van Zoetermeer. Iedere werkdag worden er live radiouitzendingen gemaakt vanuit het Stadshart en op zaterdag 26 juni vinden bĳ recreatieplas de Noord Aa de opnames plaats van het wervelende zomerprogramma: Supersterrensportspektakel. Iedereen is van harte welkom langs te komen bĳ zowel de radiouitzendingen als de tv opnames. Het WestPromotieteam deelt de hele week boodschappentassen uit bĳ verschillende supermarkten in Zoetermeer. Op Westonline.nl vindt u veel meer informatie over wat er deze week allemaal in Zoetermeer staat te gebeuren. Ook vindt u hier de lokaties waar het Promotieteam langskomt.

Den Haag Centraal (DHC) maakt al 3 jaar een stormachtige groei door. Tegen de stroom in is er een wekelijkse groei van zowel abonnees als adverteerders. In een dynamische en hectische werkomgeving wordt er door de redactie, advertentieverkoop en backoffice vol enthousiasme gewerkt aan de wekelijkse uitgave van deze kwaliteitskrant. De leeftijden van de medewerkers van DHC zijn divers, van 21 jaar tot 72 jaar. De sfeer is informeel en grote betrokkenheid met de krant is bij iedereen voelbaar. Gevestigd in het Centrum van de stad, nabij het Plein. Om ons te ondersteunen bij de sales- en marketingactiviteiten zijn wij direct op zoek naar een:

Stagiair(e)

7-9 uur: TV West Ochtendnieuws Ook in de zomer is er elke ochtend het TV West Ochtendnieuws, als goed begin van een actieve dag. Elke werkdag start TV West namelĳk met een kort regionaal bulletin met het laatste nieuws, actuele verkeersinformatie en de weersverwachting voor de regio. TV West Ochtendnieuws is er van maandag t/m vrĳdag vanaf zeven uur.

Deze week:

Donderdag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws The Hague Festivals KeK Verkeersjournaal Vrijdag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws West kleurt Oranje The Hague Festivals Moordspel Verkeersjournaal

Zaterdag vanaf 21.00 uur Nieuwsweek The Hague Festivals DSO: Jong voetbal in Zoetermeer Zondag vanaf 17:00 uur TV West Nieuws Parkpop Special Verkeersjournaal

Maandag vanaf 17:00 uur TV West Nieuws Bep het Medium op Zoemertoer Regioned Verkeersjournaal Dinsdag vanaf 17:00 uur TV West Nieuws Team West Van 0 tot 23 Ik Zorg voor jou Verkeersjournaal Vermeer en Meer

Elke werkdag tussen 7.00-9.00 uur TV West Ochtendnieuws. TV West is via Ziggo Digitaal te vinden op kanaal 989.

Deze week: maandag t/m vrijdag 06-09 u West wordt Wakker 09-12 u de Ochtendshow 12-13 u het Twaalfuurtje 13-14 u West Weet het 14-16 u de Middagshow 16-18 u West komt Thuis 18-19 u Gesprek van de Dag

zaterdag 08-11 u ZEP 11-12 u And the beat goes on 12-14 u Ik hou van Holland 14-18 u Non-stop Muziek 18-19 u Ron’s Platencast

zondag 08-09 u ZEP 09-10 u Ouwe Joekels 10-12 u Klassiek op West 12-18 u Non-stop muziek 18-19 u Ouwe Joekels (hh) 19-21 u Klassiek op West (hh)

Zie voor het actuele nieuws, de exacte uitzendtijden en meer programma-informatie TV West Teletext of Westonline.nl

Functie eisen:

> ondersteuning bij de verkoop- en marketing activiteiten > maken van prospectlijsten > beheren van de database > aandragen nieuwe ideeën > meehelpen om nieuwe projecten te realiseren > verrichten van telesales werkzaamheden > bijwonen van bijeenkomsten, evenementen en openingen > bereid om ook buiten de reguliere werktijden te werken

> HBO opleiding (liefst communicatie) > Affiniteit met Den Haag > amibitieus

Wij bieden:

Prettige werkomgeving Flexibiliteit Marktconforme stagevergoeding

Spreekt deze functie je aan, stuur dan je cv per email naar: [email protected] of bel voor meer informatie naar 070-364 40 40 Den Haag centraal B.V. – Korte Poten 9 – 2511 EB Den Haag t. 070-3644040 – f. 070-3633570 – i. www.denhaagcentraal.net

Pluk van de Petteflet is een boek van Annie M.G. Schmidt met illustraties van Fiep Westendorp. © illu Fiep Amsterdam bv.

Woensdag vanaf 17.00 uur TV West Nieuws West kleurt Oranje The Hague Festivals Westweek Verkeersjournaal

Werkzaamheden:


cultuur

<19

Eindexamenexpositie KABK

En nu zelfstandig aan de slag Door Babeth Knol

Als iemand zou zeggen dat de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) midden in een verbouwing zit, zou je het direct geloven. Alleen zijn in dit geval de bouwvakkers vervangen door studenten van de academie. Onder de verf, met wallen onder de ogen en met maar één ding in gedachten: de eindexamenexpositie die komend weekend opent. Niet alleen de meer ‘klassieke’ kunststromingen zoals Beeldende Kunst en Fotografie zijn vertegenwoordigd. De KABK heeft ook een richting Interieurarchitectuur, Meubelontwerpen, ArtScience en dit jaar studeren voor het eerst studenten van de afdeling Interactive Media Design af. De studenten Textiel en Mode beten eerder deze maand al het spits af met een modeshow en een modeparcours in de binnenstad. Modestudente Marije de Haan heeft het gevoel al een tijdje in piekdrukte vast te zitten. Eerst was er de modeshow, dan de eindexamenexpositie, en daarna is het voor haar nog niet afgelopen. Haar collectie, die is geïnspireerd op politiefoto’s van dodelijke misdrijven uit de jaren 30 en 40, werd geselecteerd voor de show voor pas afgestudeerde ontwerpers op de Amsterdam Fashion Week in juli. De eindexamenexpositie is hét moment voor studenten om hun werk aan de wereld te laten zien. Toch heeft een flink aantal studenten al wel eens eerder geëxposeerd. Een ontwerp van student Meubelontwerpen Sajoscha Talirz was eerder te zien op de design-

beurs Salone Internazionale del Mobile in Milaan. Zijn boekenkast, waarvan de organische vormen en kleuren het resultaat zijn van een gecalculeerd laten uitvloeien van het materiaal (kunststof), kreeg veel bekijks. Met name van Japanse bezoekers, die – zo liet Talirz zich uitleggen – in deze interactie met het materiaal de Japanse keramiektechniek van het raku stoken herkennen. Van Mirjana Vrbaski, naast academiestudent ook fotografe voor Den Haag Centraal, was één van de foto’s uit haar afstudeercollectie te zien in de National Portrait Gallery in Londen. Zij won met haar foto ‘Girl’ de vierde prijs in de Taylor Wessing Photographic Portrait Prize 2009. Dat exposeren kostte wel wat moeite. Vrbaski fotografeerde het meisje tijdens de vorige modeshow van de KABK, maar vergat haar naam te noteren. Toen die ene foto toch erg mooi bleek en de National Portrait Gallery deze bovendien wilde exposeren, startte een speurtocht naar het meisje om daarvoor toestemming te vragen. Vrbaski mailde alle modestudenten met de vraag of zij het meisje kenden. Het verlossende antwoord kwam pas na drie maanden. Vrbaski zoekt in haar portretten naar een universeel en iconisch beeld van gewone mensen. “Ik wil mijn modellen niet te goed kennen. Dan leidt hun persoonlijkheid af van het universele”. Ze zoekt naar een leegte die ruimte laat voor echo, resoneert. Renee Hulshoff ontwierp voor haar eindexamen Pleximo, een installatie die is opgebouwd uit 32 plexiglas doos-

jazz

jes die samen een transparante machine vormen. Een raster van LED-lampjes transformeert de doosjes tot projectoren. Maar dat is niet waar het om draait. De ArtScience-studente is gefascineerd door techniek en technische processen en Pleximo is dan ook vooral gericht op het transparant maken van de mechaniek. Zij merkte tijdens een preview van haar werk dat mensen heel anders naar haar werk kijken dan zijzelf. “Iedereen kijkt naar wát een machine doet. Terwijl ik veel meer geïnteresseerd ben in hóe die machine iets doet”. Liefhebbers van toegepaste kunst kunnen hun hart ophalen bij de ontwerpen van Interieurarchitectuur. Alle studenten kregen een ruimte in de Scheveningse visafslag toegewezen, waarop zij hun ontwerp moesten baseren. Bastiaan Vellekoop, die naast zijn studie in een zorghotel werkt, ontwierp de inrichting voor zo’n zorghotel. Hoewel zijn ontwerp alleen op papier bestaat en ook niet in het echt uitgevoerd zal worden, wordt in de presentatie met schetsen, plattegronden, maquette en film alles uit de kast gehaald om de uitvoering van het ontwerp te visualiseren. Een logische vraag aan iemand die op het punt staat af te studeren, en die de studenten ook tijdens hun beoordeling verwachten, is wat ze gaan doen ná hun eindexamen. “Eerst maar eens een baantje zoeken om het geld terug te verdienen wat in mijn eindexamencollectie is gaan zitten”. verzucht modestudente Marije de Haan. Hoe verschillend hun werk ook is,

Jeditah. > Foto: Mirjana Vrbaski

voor de periode daarna hebben de kunstenaars en ontwerpers allemaal één doel voor ogen: zelfstandig aan de slag kunnen en hun eigen stijl verder ontwikkelen.

KABK-eindexamenexpositie, 26-6 tot 3-7, Prinsessegracht 4, Den Haag. Informatie: www.kabk.nl, Openingstijden: 26-6 17.00 – 21.00 uur, 27-6 12.00 – 16.00 uur, 28-6 t/m 2-7 12.00 – 21.00, 3-7 10.00 – 17.00


Het jazzklimaat van De Kikker

Het jazzklimaat van een stad laat zich niet afmeten aan de festivals die er plaatshebben. Dat zijn de uithangborden voor de jazz en je mag blij zijn dát ze er zijn, maar voor het kriebelen van het echte jazzgevoel moet je toch naar wat een stad doodgewoon doordeweeks te bieden heeft. En gelukkig heeft Den Haag plekken genoeg waar je jazzmusici van naam kunt zien en horen, en – even belangrijk – waar je jonge, aankomende jazzmusici ervaring kunt horen opdoen. De laatste jaren heeft café De Kikker in de Molenstraat zich steeds sterker ontwikkeld tot zo’n jazzcafé. Er staat nog steeds sjiek La Grenouille op de deur, maar die naam kwam van de oude eigenaar Ben, die de kikkerbilletjes hoog op zijn menu had en die aan de wanden een schrikbarende verzameling kikkerbeeldjes uit de hele wereld uitstalde. Verleden tijd. Nu heeft een groot, crayon-portret van John Coltrane de kikkers verdrongen, hangt er nog wel een verdwaalde reproductie van de Stier van Potter, maar de toon is er definitief anders. “Hier wordt meer jazz gespeeld dan waar dan ook in Den Haag”, onderwees barman en mede-bedrijfsleider Pieter me al eens op strenge toon. “Jij schrijft in je krant over de grote namen, hier spelen de mensen die straks grote namen kunnen worden”. Tijd voor aandacht voor die Kikker dus. Want er wordt inderdaad aardig wat afgemusiceerd. Op dinsdag, donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag is er bijna altijd jazz te horen. Vele jaren geleden begon het er met de rammelpiano en het hese stemgeluid van Euro-Fritz en was

er de Hot Club-muziek van een Nederlands zigeunerensemble. Inmiddels staat er een nieuwe Yamaha-piano en zetten jazzstudenten van het conservatorium er de toon. Ze spelen er voor hun cafépubliek, maar ze spelen er ook om zichzelf en hun muziek te meten. Geen knikken, buigen, opstaan en bedanken, maar informele sessies waaraan iedereen kan meedoen. Of het nu zangeres Nadia Basurto is, de Koreaanse gitarist Sinil Jo, saxofonist Francesc ‘Furmi’ Gomez, het Israëlische zangeresje Tamuz Nisim, of al die anderen uit Nederland, Italië, Polen of Hongarije. En als er heel even geen jazz is, kun je in die Kikker improvisaties horen van leden van het gypsy ensemble Sintiromarus, van cymbaal tot viool, van Dani Luca tot de jonge Stehgeiger Noah Eyl. En – wat een genot – als er geen jazz of Balkan klinkt, wordt door barman Pieter niet de knop omgezet en de sfeer de nek omgedraaid voor knallende pop, maar blijft ook via de geluidsinstallatie het woord aan de jazz. Steeds meer muzikanten van naam komen er dan ook binnenvallen na hun ‘gigs’. Ik zat er al een paar maal te genieten in gezelschap van saxofonist Marco Kegel en pianisten Edgar van Asselt en Peter Beets. De kans is groot dat van al die studenten die hier zijn voor Future Jazz en de bijeenkomst van de IASJ – zie elders in deze krant – een aantal afzakt naar de sessies in De Kikker. Om hun steentje bij te dragen aan ons jazzklimaat. Bert Jansma

Voor meer romantiek gaat u naar het Residentie Orkest! Bestel nu een romantisch mini-abonnement met 20% korting: • 28 november Romantisch Tsjaikovski • 17 of 19 december De Notenkraker • 18 of 20 maart Passie van Ravel

Bestel meteen via: T 070 88 00 333 | www.residentieorkest.nl/romantiek

20> Marc

Niet goed genoeg

Hoewel Nederland natuurlijk helemaal in de ban is van het gevoetbal in Zuid-Afrika, beleefde het Nederlandse hockey ook een opleving met de benoeming van een nieuwe bondscoach. Na nogal wat verprutste jaren met slechte resultaten moet Paul van Ass nu zorgen voor een ommekeer. Over zijn aanstelling is lang en vast ook zorgvuldig nagedacht. Het moet anders. Geen al te moeilijke analyses, maar een coach die de menselijke maat hoog in het vaandel heeft staan. Zo op het eerste gezicht niks mis mee. Toch is zijn aanstelling met wisselend commentaar ontvangen. Niet iedereen bleek gecharmeerd van het passeren van Mark Lammers en men vond de rechtvaardiging voor de keuze van Van Ass wat magertjes. Senioriteit wordt hem toegedicht, iets wat Lammers in minder mate zou hebben. Toch is Lammers ook al de 40 gepasseerd, beschikt hij over een schat aan ervaring en heeft hij alle denkbare prijzen gewonnen. Zo van de buitenkant heet dat een redelijk cv. Ik geloof het allemaal wel. Uiteindelijk zijn het toch de spelers die de doelpunten moeten maken. Voornaamste taak is nu om de juiste spelers te selecteren. De bondscoach heeft daarvoor maar liefst 40 spelers geselecteerd. Op dat lijstje prijken ook weer een aantal namen van spelers die het al jarenlang mochten proberen. Keer op keer konden zij in het vliegtuig stappen om overal ter wereld de eer van Nederland hoog te houden. Keer op keer faalden zij jammerlijk. Toch ontvingen zij nu ook weer een uitnodiging. Spelers die in de Nederlandse competitie de middelmaat vormgeven, moeten niet in het Nederlands elftal spelen maar moeten definitief bedankt worden. Maar nog belangrijker dan dat, is het vormgeven van een nieuwe jeugdopleiding. De huidige generatie heeft aangetoond dat de jeugdopleiding van de KNHB te wensen overlaat. Het zijn geen winnaars en ook technisch komen ze tekort. En hoewel ze nog steeds worden uitgenodigd, verdient het Nederlandse hockey een hoger niveau spelers. Zeker nu Nederland te maken heeft met vele buitenlanders die hier komen hockeyen. Sterke hockeyers worden opgeleid in de jeugdselecties. Daar moet nu de focus liggen van de KNHB. Dan komt het uiteindelijk met de mannenploeg ook weer goed. Marc Delissen Voormalig hockeyer en advocaat bij Delissen Martens Advocaten & Belastingadviseurs


sport

Professionele cricketspelers overwinteren in Nederland Cricket is een kleine sport in Nederland. Toch is Nederland gedurende onze zomermaanden een welkom overwinteringsoort voor profspelers die actief zijn in de competities van het zuidelijke halfrond. Elk jaar strijken professionele zomergasten neer als speler/ coach bij diverse Nederlandse clubs. Zo ook de in Nieuw-Zeeland spelende Zuid-Afrikaan Johann Myburgh (HCC) en de Nieuw-Zeelander Anton Devcich (HBS). Door Eppo Ford

Johann Myburgh is eerlijk over de belangrijkste motivatie om tussen mei en september zijn vaardigheden in Nederland te tonen. “Als je een professionele cricketspeler bent, heb je maar een beperkte periode de tijd om op hoog niveau cricket te spelen. Het is logisch om naar Europa te gaan waar je wat geld kan verdienen. En veel slagmannen spelen door om in vorm te blijven”. Het is het derde seizoen dat de negenentwintig jarige Myburgh in de Nieuw-Zeelandse wintermaanden speler/coach is van HCC. In 2006 en 2008 nam hij dezelfde rol op zich. In 2008 won de rechtshandige slagman met HCC de landstitel. De Zuid-Afrikaan Myburgh tekende zijn eerste profcontract toen hij zeventien was. Tegenwoordig speelt hij voor de Canterbury Wizards, de grootste club van Nieuw-Zeeland. Maar de Nederlandse competitie vergelijken met die van Nieuw-Zeeland vindt hij hetzelfde als appels met peren vergelijken. Myburgh: “In Zuid-Afrika, NieuwZeeland, Australië en Engeland bestaat ieder team uit professionals. Het is niet eerlijk om amateurs met professionals te vergelijken. De amateurcompetitie van Nieuw-Zeeland is wel te vergelijken met de competitie van Nederland. Maar voor spelers die niet betaald krijgen, zijn de Nederlandse spelers zeer serieus”. Avontuur Voor de vierentwintig jarige Anton Devcich is zijn baan als speler/coach bij HBS het tweede buitenlandse avontuur. Vorig jaar kwam hij uit in de Ierse competitie. De linkshandige slagman en spinbowler belandde onder meer bij HBS door oud-HBS spelers/ coaches Shane Deitz en Grant Elliott, respectievelijk afkomstig uit NieuwZeeland en Australië. Devcich: “De contacten met Europese clubs komen meestal tot stand door mond tot mond reclame”. Myburgh vult aan: “De cricketorganisaties in ZuidAfrika en Nieuw-Zeeland kijken ook uit naar Europese clubs die spelers willen contracteren in de wintermaanden”. HCC presteert in de jonge competitie vooralsnog uitstekend. Het staat in de Topklasse tweede achter koploper Excelsior’20. Johann Myburgh is één van de beste slagmannen van de competitie, en pakt ook als bowler zijn wickets mee. De highscore van 140 runs deelt hij met Michael Dighton, speler/coach van VOC, volgens Myburgh en Devcich één van de beste spelers die in Nederland actief is. Myburgh, over de kansen van zijn team: “Ik zie geen enkele reden waarom wij niet kunnen meedoen om het landskampioenschap”. Quick, dat ook in de Topklasse speelt, staat laatste en lijkt een moeilijk seizoen tegemoet te zien.

De Nieuw-Zeelander Anton Devcich bij HBS. > Foto’s: Creative Images

Devcich staat in Nieuw-Zeeland onder contract bij de Northern Districts, maar is de afgelopen seizoenen weinig aan spelen toegekomen in de reguliere cricketcompetities. Devcich wil de maanden in Nederland dan ook gebruiken om zijn spel te verbeteren, met name als bowler. “Als ik kan slaan en bowlen, geeft dat een voordeel ten opzichte van de spelers die alleen kunnen slaan, maar niet bowlen. Ik prefereer slaan, maar het geeft een goed gevoel wanneer je iemand uit gooit”. Naast de belangrijke taak om een bijdrage te leveren aan het winnen van wedstrijden in Nederland, behoort het trainen van clubteams tot de verantwoordelijkheden van beide spelers/ coaches. Het maakt het werk redelijk intensief, vinden zowel Myburgh als Devcich. Ze werken vier dagen per week op de club, buiten de competitiedagen. Daarnaast trainen ze ook enkele malen per week individueel in de fitnesszaal ter voorbereiding op het nieuwe seizoen in Nieuw-Zeeland. “Maar er zijn veel ergere dingen in het leven”, aldus Myburgh. “Ik heb plezier in het werken met kinderen bij HCC. Die willen leren en hebben veel energie, wat het coachen makkelijk maakt”. Devcich: “Ik heb wel een klein beetje moeite door de taalbarrièHBS speelt na haar degradatie niet op het hoogste niveau. Hoewel de club graag wil promoveren, is de ontwikkeling van talent dit seizoen de belangrijkste doelstelling. Maar met Anton Devcich hebben ze een speler aangetrokken die wedstrijden kan winnen en mogelijk toch voor promotie kan zorgen. Afgelopen weekeind behaalde hij in de gewonnen wedstrijd tegen het tweede van HCC zijn beste score. Hij liep 126 runs. Het brengt zijn wedstrijdgemiddelde op 74,29 runs, het hoogste aantal van de competitie. En ook als bowler toont hij zijn meerwaarde, hij heeft inmiddels 19 wickets gestolen. HBS staat

re. Gelukkig is er ook een Nederlandse coach die mij helpt met vertalen”. Myburgh: “Maar ik hou ook tijd over om door te brengen met mijn verloofde. Zij woont in Engeland. En doordat ik in Nederland speel, ben ik dichter bij haar dan ik in Nieuw-Zeeland zou zijn. Binnenkort hebben we twee weekeinden vrij, en dan kan ik met haar door Europa reizen. Ik zie dan bovendien dingen die spelers van ons deel van de wereld niet zo eenvoudig zien”. Cultuurverschillen Eenzaam zijn beide spelers niet in Nederland. Myburgh heeft aan twee seizoenen HCC een aantal vrienden overgehouden. En zijn jongere broer Stephan is speler/coach van het tweede team van HCC. Devcich heeft zijn vriendin en zoontje meegenomen naar Nederland. Devcich: “Het maakt het leven hier eenvoudiger als je thuiskomt en er is iemand tegen wie je kan praten”. Net als Myburgh gaat hij gebruik maken van zijn aanwezigheid in Europa. “Mijn familie komt oorspronkelijk uit Kroatië, en we gaan naar dat land toe. En mijn vriendin heeft het Britse burgerschap. We gaan ook haar familie in Engeland opzoeken”. Sprake van een cultuurshock is er aller-

minst. Myburgh: “De eerste keer dat ik naar Nederland kwam, vertelde ik aan mijn vader dat ik begreep waar wij in Zuid-Afrika vandaan komen. Ik herkende het gevoel van humor en de gastvrijheid. En ik hoor altijd over de Duitse efficiëntie, maar ik denk dat de Nederlanders het zelf ook uitstekend doen. Het is hier goed georganiseerd”. Devcich: “Ik ben hier pas een paar maanden, maar ik vind dat de mensen hier echt behulpzaam zijn. En het helpt dat ze direct zijn. Ik wil zelf ook altijd recht toe rechtaan kunnen vertellen wat ik denk”. Hoewel ze plezier hebben in Nederland, zouden beide spelers nog ooit in hun carrière in de Premier League in Engeland willen spelen. Myburgh: “Dat zou ik graag willen. Er is daar veel geld en er cricketen goede spelers. En het is in het bereik van iedereen die professioneel cricket. Een paar goede optredens in Nieuw-Zeeland en mond tot mond reclame kunnen ervoor zorgen dat je gecontracteerd wordt”. Hij heeft een zaakwaarnemer die hem mogelijk kan helpen bij het vinden van een topclub. Devcich durft nog niet zover te kijken: “Ik heb op dit punt van mijn carrière geen zaakwaarnemer. Hopelijk kan ik thuis in NieuwZeeland een goed seizoen draaien. Daar focus ik mij op”.

na tien wedstrijden derde, met 1 punt achterstand op Bloemendaal en Dosti. De Voorburgse Cricket Club volgt op de vierde plaats. In Nederland zullen Myburgh en Devcich niet tegenover elkaar staan, maar in Nieuw-Zeeland hebben ze wel enkele malen tegen elkaar gespeeld. Myburgh, over Devcich: “Hij houdt ervan om de bal te raken. En als hij eenmaal op dreef is, is het een jongen die moeilijk te stoppen is. En hij is een linkshandige werper, die voegt altijd iets toe aan het spel”. Devcich, over Myburgh: “Hij is een rock. Hij is een goede, solide allrounder, en een buitengewone veldspeler”.

Johann Myburgh van HCC.


sport

Tweede Crocs Beach Soccer Ladies Day

Dames aan de bal Op zondag 4 juli wordt voor de tweede keer op rij de Crocs Beach Soccer Ladies Day gehouden. In en om het Scheveningse Beachstadion wordt een formidabele vrouwensport- en verwendag neergezet. Want naast het voetbal valt er veel te doen en te genieten. Voor de deelneemsters, maar ook voor de toeschouwers.

De combinatie vrouwenvoetbal en beach soccer lijkt een ‘match made in heaven’. Het klassieke vrouwenvoetbal, dat al dateert uit het eind van de negentiende eeuw en het trendy beach soccer hebben elkaar in 2009 definitief gevonden tijdens de eerste Crocs Beach Soccer Ladies Day. Het is ook niet verwonderlijk dat beach soccer bij vrouwen rap aan populariteit wint. Met ruim 112.000 beoefenaars is vrouwenvoetbal hard onderweg om de grootste vrouwensport van Nederland te worden. De wedren om de koppositie wordt momenteel uitgevochten met hockey. Beach soccer is de snelst groeiende strandsport in Nederland. Die twee factoren bij elkaar opgeteld, verklaren het succes van de Crocs Beach Soccer Ladies Day 2009 en het logische vervolg daarvan op 4 juli aanstaande.

Het lijkt niet logisch om de vrouwen na zeven jaar een eigen dag te geven, maar Offenbach denkt daar anders over: “Je kunt het versnipperen over een hele zomer maar ik denk dat de kracht is dat we het hebben gebundeld tot één geweldige dag. Via Crocs hebben we de mogelijkheid gekregen om de vrouwenteams uit de eredivisie

TONEGIDO wil zichzelf opheffen Afgelopen maandag was er een algemene ledenvergadering bij TONEGIDO. Agendapunt: het opheffen van de vereniging. De oud-landskampioen constateert dat na de leegloop en financiële malaise er geen toekomst is. Maar omdat er te weinig leden aanwezig waren, is de beslissing uitgesteld naar volgende week maandag. We belden met voorzitter Hans Verhagen.

Wat is er mis gegaan dat de vereniging zichzelf wil opheffen? “Er is niet één oorzaak. Toen we in 2005 zijn overgegaan van de Rodelaan naar de Prins Bernardlaan hebben we afscheid genomen van de jeugdafdeling. We kregen steeds minder kader. We hadden veel spelers van buiten de vereniging zonder binding met de club. In 2008 had het vorige bestuur al gezegd dat er geen bestaansrecht was voor de club. Ik en enkele anderen hebben toen gezegd, we gaan kijken of we kunnen blijven bestaan”.

Door Hans Willink

Dave Offenbach, directeur Beach Soccer van de KNVB, is één van de voortrekkers van de sport in ons land geweest. In 1997 introduceerde hij het beachsoccer in Nederland en richtte meteen zijn eigen bond op: de Nederlandse Beach Soccer Bond (NBSB). Nadat de wereldbond FIFA in 2005 de sport erkende en onder haar hoede nam, volgde ook de samenwerking tussen de KNVB en de NBSB, dat resulteerde in de afdeling Beach Soccer van de KNVB. “Sinds 2003 doen de vrouwen mee in het beach soccer”, vertelt Offenbach desgevraagd. “Daarbij hebben we vrij snel een vrouwencompetitie opgezet. Dat had twee redenen. Als je naar de factor lifestyle kijkt, dan zie je dat de aanwezigheid van vrouwen mannen aantrekt en omgekeerd. Die combinatie in doelgroepbenadering is voor ons heel belangrijk geweest. Daarnaast zie je dat de populariteit van het vrouwenvoetbal zo ontzettend groot is en nog steeds flink groeit. FIFA heeft het vrouwen beachsoccer nog niet in haar gelederen opgenomen, maar wij vinden het belangrijk dat wij er klaar voor zijn op het moment dat FIFA daarop inspringt. Dat betekent dat je door je nu al op het vrouwen beachsoccer te richten, ook al talenten ontwikkelt. Door het een prominente rol te geven, bereik je middels het voetbal ook een specifieke vrouwendoelgroep. Daarom organiseren we bij de Crocs Beach Soccer Ladies Day tal van side-events, speciaal gericht op deze groep vrouwen. Er is een kapster waar ze zich gratis kunnen laten knippen, maar ook kosteloos laten masseren in een speciaal daarvoor ontwikkelde stoel. We hebben allemaal leuke workshops voor vrouwen. Niet alleen voor de voetbalvrouwen zelf, maar ook voor de toeschouwers en de media.”

<21

Waren jullie ook in de problemen gekomen als jullie niet uit de Hoofdklasse waren gedegradeerd ? “Dat is altijd speculeren. De kans dat er minder spelers waren weggegaan was dan groter geweest. Het is een sneeuwbaleffect. Er zijn er een stuk of twintig spelers weggegaan, bijna het hele eerste en tweede. We hebben nog vijftien spelers over voor de selecties. We zijn kwalitatief en kwantitatief niet goed genoeg voor de Eerste klasse”.

Tip 5 Ook komende week staan er interessante sportevenementen op de agenda. Den Haag Centraal maakte voor u een kleine selectie.

European Beach Hockey Trophy > Verschillende hockeylanden zullen dit weekend strijden om de European Beach Hockey Trophy. Spanje ging er vorig jaar met de eer vandoor. Misschien dat Oranje daar dit jaar een stokje voor kan steken. De winnaar kwalificeert zich voor de finale in Barcelona. Zat. 26 en Zon 27 jun, The Hague Beachstadion, strand Scheveningen.

Genoeg te zien en te doen op de Crocs Beach Soccer Ladies Day. > Foto’s: Creative Images

'Er is een kapster waar ze zich kunnen laten knippen, maar ook kosteloos laten masseren in een speciaal daarvoor ontwikkelde stoel' veldvoetbal erbij te halen. Dat betekent dat ADO Den Haag, Heerenveen, FC Twente en noem maar op hier naartoe komen om een leuke dag te hebben. Daarnaast dienen ze als voorbeeld voor de amateurvrouwen uit het beachsoccer, die hier ook zijn en een toernooi afwerken. Als je dat allemaal bundelt tot één dag, dan kun je al je activiteiten richten op die doelgroep en voor hen iets leuks neerzetten en ze

extra aandacht geven. Daarbij hopen we natuurlijk dat zo’n dag ertoe zal bijdragen dat het vrouwen beachsoccer nog groter wordt”. Naar verwachting zal de Crocs Beach Soccer Ladies Day dit jaar nog meer belangstelling trekken dan bij de eerste editie. De groei van de sport heeft daar natuurlijk mee te maken, maar ook de andere ligging van het stadion. “Door de nieuwe plek kunnen we het geheel nog meer een beachsoccer gevoel geven”, meent Offenbach. “We hebben op deze plek nog meer strandtenten, waardoor nog meer publiek deze kant opkomt. Uiteraard is de toegang gratis. We denken dat ook dit een positieve bijdrage levert”. De wedstrijden beginnen om 10.00 uur en vanaf dat moment starten ook de workshops en side-events. Naast de genoemde kapsters en stoelmassage is er onder andere les in zumba en slippers versieren. De finales worden aan het eind van de middag verwacht.

De Crocs Beach Soccer Ladies Day is niet het enige Beach Soccer evenement dat deze zomer op Scheveningen is. Een overzicht:

3 juli Keurslager KNVB Beach Soccer Cup 4 juli Crocs Beach Soccer Ladies Day 17-18 juli KNVB Beach Soccer Series 23-25 juli The Hague Euro KNVB Beach Soccer Challenge Cup 31 juli - 1 augustus KNVB Beach Soccer Nederlands Kampioenschap

ADO - Pioniers > De honkballers van ADO staan dit weekend voor een zware opgave. Het ontmoet Pioniers dat eerder dit seizoen al eerder huis hield in het Leen Volkerijkstadion. De Hagenaars verloren eerder met 16-0 en 9-1. Tijd voor revanche? Zat. 26 juni, 14.00 uur, Dedemsvaartweg. Quick- Excelsior’20 > Vooraf gezien als een ongelijke strijd. Quick, dat niet goed presteert in de Topklasse, ontvangt Excelsior’20, ogenschijnlijk de sterkste ploeg in de hoogste divisie van de cricketcompetitie. Zon. 27 juni, 11.00, Savornin Lohmanlaan. Grand Prix der Lage Landen > Een klassieker op renbaan Duindigt. De Grand Prix der Lage Landen is een draverij met internationaal hoog aanzien waaraan verschillende toppers wensen deel te nemen. Zon. 27 juni, 13.30 uur, Waalsdorperlaan, Wassenaar. Haaglanden Voetbal Beach Cup > Diverse veldamateurclubs hebben de afgelopen woensdagen gestreden voor een plek in de finale van de eerste editie van de Haaglanden Voetbal Beach Cup. Deze woensdag staat de eindstrijd op het programma. Woe. 30 juni, 20.00 uur, The Hague Beach Stadion, strand Scheveningen.

22>


service

Theater Muziek Evenementen

11.00

11.00

12.00

vrijdag 18 juni 09.00

09.00

10.00

12.00

18.00

20.00

20.00

20.00

20.30

20.30

20.30

20.30

20.30

Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2010: Manolo Valdés en Kim de Ruysscher’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout met werk van de Spaanse beeldhouwer Manolo Valdés en de Vlaamse kunstenaar Kim De Ruysscher. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl;www. flickr.com/groups/denhaagsculptuur Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog gemaakt door ‘mastercarvers’ uit de hele wereld. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl Centrale Bibliotheek > ‘Het moordspel in de Haagse Bibliotheek’. Digitaal moordspel waarbij de speler in de huid kruipt van de rechercheur. De beste speurders spelen voor mooie prijzen Gratis. www.bibliotheekdenhaag.nl Den Haag > ‘Festival Classique’. Internationaal muziekfestival met tientallen concerten per dag van intieme recitals tot symfonische concerten. variable prijzen. www.festivalclassique.nl PopHotSpot Grote Markt > ‘PopHotSpot ZomerFestival’. Skanking Around The Tramtunnel > The Toasters (USA), Tommy Tornado (NL), A Tribute 2 Bob Marley (RootsRiders) (NL). Gratis. www.pophotspot.nl Fortis Circustheater > ‘Mary Poppins’. Mary Poppins is de kleurrijke nanny van de familie Banks. Ze beschikt over opmerkelijke talenten. In haar bijzijn verandert iedere taak of gebeurtenis in een wonderlijk avontuur voor het hele gezin. € 29,- t/m 79,-. www.fortiscircustheater.nl Regentenkamer > ‘Wereldmuziek’. Gipsy ensemble Sintiromarus. € 10,-. www.regentenkamer.nl Villa Escamp > ‘Villa Escamp Literair’. In de villa van de wijk, Villa Escamp, wordt maandelijks een Literair Café gepresenteerd. Unieke literatuur op een unieke plek. Ramsey Nasr, Dichter des Vaderlands. € 2,50 (leden bibliotheek) 6,50. www.villaescamp.nl Korzo5HOOG > ‘Crosstown DH’. Crosstown DH laat danstalent in Den Haag hun ambities en kwaliteiten ontdekken en ontwikkelen in de cross-over tussen urban dansstijlen, moderne, street- of werelddans en theater. € 10,- UITpas 8,50. www.korzo.nl Museum Beelden aan Zee > ‘Dans’ Toneelgroep De Appel. Een man fiets elke dag naar zijn werk. Op een dag ziet hij een vrouw voor het raam van de dansschool staan. Hij neemt een besluit. € 15,- t/m 17,50. www.beeldenaanzee.nl Theater aan het Spui > ‘Roes’ Firma MES. In een tijd waarin individualisme de norm lijkt, volgen we Aya, Bo en Venus in hun zoektocht naar gezamenlijkheid. Over de troost van vluchten in extase. € 15,- UITpas 13,50. www.theateraanhetspui.nl Theater PePijn > ‘De She Singer/ Songwriters’. Drie singer/songwriters, Susanne de Rooij, Merel Hutten en Brit, brengen hun muziek voor het voetlicht. € 10,-. www.theater-pepijn.nl Waalse kerk > ‘Orgelwandeling’. In een boeiende wandeling verkent u het Hofkwartier met deskundige gidsen van Residentie Ontdekkingen. Onderweg

hoort u twee concerten op de bijzondere orgels van de Kloosterkerk en de Oud-Katholieke Kerk. (Onderdeel van Festival Classique) € 12,50 (inclusief twee orgelrecitals). 21.38 Waalse kerk > ‘Nach van Bach’. Op zoek naar Johann Sebastian Bach in het Haagse Hofkwartier. En dat bedoelen we letterlijk. De aanwijzingen ontvangt u pas na het boeken van uw ticket? (Onderdeel van Festival Classique) € 12,50. www.festivalclassique.nl 22.00 Sir Winston Club > ‘80’s & 90’s Dance Night’. € 8,50. www.sirwinstonclub.nl 23.00 Café de Pater > ‘Jazzavond’. Ruiz da Silva, aansluitend sessie. Gratis. www.patermuziek.nl

zaterdag 19 juni 09.00

12.30

12.30

12.30

13.00

Lange Voorhout > ‘Den Haag

Sculptuur 2010: Manolo Valdés en Kim de Ruysscher’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout met werk van de Spaanse beeldhouwer Manolo Valdés en de Vlaamse kunstenaar Kim De Ruysscher. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl;www. flickr.com/groups/denhaagsculptuur 09.00 Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog gemaakt door ‘mastercarvers’ uit de hele wereld. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl 09.30 Strand Scheveningen > ‘Palm Beach Life - Beach Volleyball Circuit’. Beachvolleyball op speelvelden op het strand ter hoogte van het Beachstadion Scheveningen. Tot 17.00 uur. www.beachvolley.nl

13.00

14.30

Centrale Bibliotheek > ‘Het moordspel in de Haagse Bibliotheek’. Digitaal moordspel waarbij de speler in de huid kruipt van de rechercheur. De beste speurders spelen voor mooie prijzen Gratis. www.bibliotheekdenhaag.nl De Koninklijke Schouwburg > ‘Kleuterconcert sneeuwwit vogeltje’ De Zingende Harp. Op een dag vindt het sneeuwwit vogeltje een ei van goud in zijn nest. Zou het van de koning zijn? Het vogeltje wil het best teruggeven, maar waar woont de koning eigenlijk? Samen met zijn dierenvriendjes en de kinderen gaat het vogeltje op zoek. (Onderdeel van Festival Classique) € 7,50. www.ks.nl Den Haag > ‘Festival Classique’. Internationaal muziekfestival met tientallen concerten per dag van intieme recitals tot symfonische concerten. Variable prijzen. www.festivalclassique.nl Christus Triumfatorkerk > ‘Lunchconcert door studenten Koninklijk Conservatorium’ Gratis. www.christustriumfatorkerk.nl Kloosterkerk > ‘Kerkenpad - Nederland’ Gesualdo Consort Amsterdam. Jan Pieterszoon Sweelinck (1562 - 1621) was in zijn tijd tot ver over onze landsgrenzen bekend als een van de grootste organisten en componisten van Europa. (Onderdeel van Festival Classique) € 22,50 (alleen in serie kerkenpad te bezoeken). www.kloosterkerk.nl Zijdepark > ‘Vlietpop’. Gratis toegankelijk popfestival in Leidschendam. Tot 24.00 uur. Gratis. www.vlietpop.nl De Koninklijke Schouwburg > ‘Kleuterconcert sneeuwwit vogeltje’ De Zingende Harp. Op een dag vindt het sneeuwwit vogeltje een ei van goud in zijn nest. Zou het van de koning zijn? Het vogeltje wil het best teruggeven, maar waar woont de koning eigenlijk? Samen met zijn dierenvriendjes en de kinderen gaat het vogeltje op zoek. (Onderdeel van Festival Classique) € 7,50. www.ks.nl De Rijswijkse Schouwburg > ‘Showbizz City’ Dans Creatie. Voorstelling door Dans Creatie uit Wateringen o.l.v. Annemiek Wagenaar. € 17,50. www.rijswijkseschouwburg.nl Con & Verdonck > ‘Matangi’s Magic Carpet Ride’ Matangi Quartet. De rijke historie, veelkleurigheid en diversiteit van Oosterse tapijten inspireerden het Matangi Quartet tot een muzikaal programma met werken van onder meer Debussy en Ravel. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,-. www.festivalcassique.nl

14.30

14.30

16.30

17.00

18.00

19.00

19.00

19.00

19.00

Fortis Circustheater > ‘Mary Poppins’. Mary Poppins is de kleurrijke nanny van de familie Banks. Ze beschikt over opmerkelijke talenten. In haar bijzijn verandert iedere taak of gebeurtenis in een wonderlijk avontuur voor het hele gezin. € 29,- t/m 79,-. www.fortiscircustheater.nl Waalse kerk > ‘Kerkenpad - Frankrijk’ Residentie Kamerkoor. Franck verkreeg zijn grootste faam door de vele religieuze muziek die hij schreef als organist van de Parijse Sainte-Clotilde kerk. (Onderdeel van Festival Classique) € 22,50 (alleen in serie kerkenpad te bezoeken). Heilige Teresia van Avila Kerk > ‘Kerkenpad - Spanje’ Coro Cervantes. Tomás Luis de Victoria is zonder enige twijfel de beroemdste componist van de Spaanse renaissance, en een tijden stadsgenoot van Teresia. (Onderdeel van Festival Classique) € 22,50 (alleen in serie kerkenpad te bezoeken). www.festivalclassique.nl De Koninklijke Schouwburg > ‘De Toverfluit’ Het Nederlands Fluitorkest. De opera ‘Die Zauberflöte’ is het uitgangspunt van het concert. In een uitvoering door het Nederlands Fluitorkest, een ensemble dat bestaat uit 32 fluiten. (Onderdeel van Festival Classique) € 10,-. www.ks.nl Regentenkamer > ‘Jazzconcert’. Jazzmuziek. Maarten Ornstein (klarinet, tenor sax), Rembrandt Frerichs (piano), Joris Teepe (bas) en Wim Kegel (drums). € 10,-. www.regentenkamer.nl PopHotSpot Grote Markt > ‘PopHotSpot ZomerFestival’. Gratis. www.pophotspot.nl Haags Historisch Museum > ‘Oorlog en Bevrijding 1’. Een concert rond de componisten Hendrik Andriessen, Theo Smit Sibinga, Henk Badings en Leo Smit. Aan de hand van hun - zeer verschillende - levensverhalen ontvouwt zich een muzikaal beeld van de oorlogstijd. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,(inclusief toegang tot de fototentoonstelling). www.haagshistorischmuseum.nl Kloosterkerk > ‘Wallfisch Band’ The Wallfisch Band. De Wallfisch Band koppelt ervaring aan jeugdig élan. Gustav Leonhardt koos voor hen een kleurrijk 18e-eeuws programma waarin het Salzburg van Mozart verbonden wordt met het Parijs van Rameau. (Onderdeel van Festival Classique) € 17,50. www.kloosterkerk.nl Pathé Buitenhof > ‘The Metropolitan Opera > Live in High Definition - Turan-

19.15

20.00

20.30

20.30

20.30

20.30

22.00

dot’ The Metropolitan Opera. Volg live in High Definition digital projection deze topproductie van de New York Metropolitan Opera. (Onderdeel van Festival Classique) € 17,50. www.pathe.nl De Rijswijkse Schouwburg > ‘Showbizz City’ Dans Creatie. Voorstelling door Dans Creatie uit Wateringen o.l.v. Annemiek Wagenaar. € 17,50. www.rijswijkseschouwburg.nl Fortis Circustheater > ‘Mary Poppins’. Mary Poppins is de kleurrijke nanny van de familie Banks. Ze beschikt over opmerkelijke talenten. In haar bijzijn verandert iedere taak of gebeurtenis in een wonderlijk avontuur voor het hele gezin. € 29,- t/m 79,-. www.fortiscircustheater.nl Korzo5HOOG > ‘Crosstown DH’. Crosstown DH laat danstalent in Den Haag hun ambities en kwaliteiten ontdekken en ontwikkelen in de cross-over tussen urban dansstijlen, moderne, street- of werelddans en theater. € 10,- UITpas 8,50. www.korzo.nl Museum Beelden aan Zee > ‘Dans’ Toneelgroep De Appel. Een man fiets elke dag naar zijn werk. Op een dag ziet hij een vrouw voor het raam van de dansschool staan. Hij neemt een besluit. € 15,- t/m 17,50. www.beeldenaanzee.nl Theater aan het Spui > ‘Roes’ Firma MES. In een tijd waarin individualisme de norm lijkt, volgen we Aya, Bo en Venus in hun zoektocht naar gezamenlijkheid. Over de troost van vluchten in extase. € 15,- UITpas 13,50. www.theateraanhetspui.nl YMCA muziekcentrum > ‘Hard rock special’. Met Roadkill en Montany. www.ymcamuziekcentrum.nl

Dansschool van der MeulenWesseling > ‘Salsaventura party’.

Mini-workshop, party met Dj en showtime. € 10,-. www.dansschoolvandermeulenwesseling.nl 23.00 Café de Pater > ‘Hip hop sessie’. Gratis. www.patermuziek.nl 23.00 Hofvijverpodium > ‘Radio 4 Midzomernachtconcert’ Nederlands Theaterorkest. De Noorse pianiste Gunilla Sussman speelt samen met de leden van het Nederlands Theaterorkest onder leiding van Jules van Hessen muziek van Edvard Grieg, Thomas Tellefsen, en andere componisten uit het hoge noorden. (Onderdeel van Festival Classique) € 22,50. www.festivalclassique.nl 23.30 Theater aan het Spui > ‘Roes’ Firma MES. In een tijd waarin individualisme de norm lijkt, volgen we Aya, Bo en Venus in hun zoektocht naar gezamenlijkheid. Over de troost van vluchten in extase. € 15,- UITpas 13,50. www.theateraanhetspui.nl

zondag 20 juni 09.00

09.00

09.30

10.00

10.00

Vrijdag swingen The Toasters op de Grote Markt. > Foto: PR

10.00

Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2010: Manolo Valdés en Kim de Ruysscher’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout met werk van de Spaanse beeldhouwer Manolo Valdés en de Vlaamse kunstenaar Kim De Ruysscher. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl;www. flickr.com/groups/denhaagsculptuur Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog gemaakt door ‘mastercarvers’ uit de hele wereld. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl Strand Scheveningen > ‘Palm Beach Life - Beach Volleyball Circuit’. Beachvolleyball op speelvelden op het strand ter hoogte van het Beachstadion Scheveningen. Tot 17.00 uur. www.beachvolley.nl Den Haag > ‘Festival Classique’. Internationaal muziekfestival met tientallen concerten per dag van intieme recitals tot symfonische concerten. variable prijzen. www.festivalclassique.nl De Koninklijke Schouwburg > ‘Babyconcerten’. In de veilige aanwezigheid van hun ouders zijn baby’s het stralende middelpunt in een spel van muziek, licht en kleur. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,-. www.ks.nl Lange Voorhout > ‘Antiek-, Curiosa- en Boekenmarkt’. Gratis. www.denhaag.com


10.00

11.00

11.00

11.00

11.00

12.00

12.00

13.00

13.00

13.30

14.00

14.00

Nieuwe Badkapel > ‘Bach-cantatedienst’. Uitgevoerd wordt ‘Ich hatte viel Bekümmernis’, Cantate BWV 21, van Joh. Seb. Bach, door Het Haags Barokgezelschap o.l.v. Gilles Michels. Gratis. De Koninklijke Schouwburg > ‘Babyconcerten’. In de veilige aanwezigheid van hun ouders zijn baby’s het stralende middelpunt in een spel van muziek, licht en kleur. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,-. www.ks.nl De Koninklijke Schouwburg > ‘De spijker op zijn kop’ Toren van Geluid. Twee stoere bouwvakkers bouwen samen een stad. Geen gewone stad, een muziekstad! (Onderdeel van Festival Classique) € 7,50. www.ks.nl De Rijswijkse Schouwburg > ‘Showbizz City’ Dans Creatie. Voorstelling door Dans Creatie uit Wateringen o.l.v. Annemiek Wagenaar. € 17,50. www.rijswijkseschouwburg.nl Hofvijverpodium > ‘KinderWaterConcert’ Marinierskapel der Koninklijke Marine. Presentatrice Chantal Janzen kruipt in de huid van de Boze Heks, en neemt de kinderen mee op een muzikaal avontuur naar het bos van de heks, dat voor deze gelegenheid wordt verplaatst naar het drijvende Hofvijverpodium in Den Haag. (Onderdeel van Festival Classique) € 8,50. www.festivalclassique.nl Centrale Bibliotheek > ‘Het moordspel in de Haagse Bibliotheek’. Digitaal moordspel waarbij de speler in de huid kruipt van de rechercheur. De beste speurders spelen voor mooie prijzen Gratis. www.bibliotheekdenhaag.nl Haags Historisch Museum > ‘Oorlog en Bevrijding 2’. Muziek spreekt voor zich. Maar de verhalen erachter verdienen het om ook gehoord te worden. Fluitiste Eleonore Pameijer vertelt deze verhalen. Vooral verhalen van componisten die de stem ontnomen is. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,-. www.haagshistorischmuseum.nl PopHotSpot Grote Markt > ‘PopHotSpot ZomerFestival’. Dat Den Haag haar titel ; popstad nummer 1’ meer dan waard is, blijkt maar weer eens uit het feit dat de hofstad zich de komende zomer als een snoepwinkel voor de echte festivalliefhebber profileert. Zenith Festival, Wouter Hamel. (Onderdeel van The Hague Festivals) Gratis. www.pophotspot.nl Pulchri Studio > ‘Mevrouw de componist Alma Mahler’. Het werk van Maayke Schuitema met als thema ‘de vrouw in al haar gedaantes’, is de inspiratie voor een liedrecital rond Alma Mahler. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,-. www.pulchri.nl Draf- en Renbaan Duindigt > ‘Draverijen en rennen’. Paardensport. €7,-; jeugd gratis (tot 18 jr). www.renbaanduindigt.nl Deltaplein Kijkduin > ‘Open Podium Kijkduin’. Iedere zondag verzorgt een Haagse of Westlandse vereniging een workshop, een demonstratie, een complete show of een (sport)wedstrijd op het Deltaplein In Kijkduin. Bezoekers zijn van harte welkom, de toegang is gratis. Tot 15.00 uur. Fortis Circustheater > ‘Mary Poppins’. Mary Poppins is de kleurrijke nanny van de familie Banks. Ze beschikt over opmerkelijke talenten. In haar bijzijn verandert iedere taak of gebeurtenis in een wonderlijk avontuur voor het hele gezin. € 29,- t/m 79,-. www.fortiscircustheater.nl

14.30

14.30

15.00

15.00

15.00

15.30

16.00

16.00

16.00

17.00

17.00

19.00

19.00

De Koninklijke Schouwburg > ‘Babyconcerten’. In de veilige aanwezigheid van hun ouders zijn baby’s het stralende middelpunt in een spel van muziek, licht en kleur. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,-. www.ks.nl Pathé Buitenhof > ‘De kernproef De zintuigen’ Matangi Quartet. Klinkt klassieke muziek anders, wanneer niet alleen je oren, maar gelijktijdig ook je andere zintuigen aangenaam (of anderszins) geprikkeld worden? (Onderdeel van Festival Classique) € 20,-. www.pathe.nl Con & Verdonck > ‘Het Moorse kleed’ Duo Cajon. De Arabische geschiedenis in Westerse liederen. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,-. www.festivalclassique.nl Hofvijverpodium > ‘Groeten uit Italië’ Residentie Orkest. Italië! Al eeuwenlang de favoriete reisbestemming van velen. Talloze schrijvers, kunstenaars en componisten lieten zich inspireren door de kunstschatten, de rijke geschiedenis, de prachtige steden en de indrukwekkende natuur. (Onderdeel van Festival Classique) € 25,-. www.festivalclassique.nl Korzo5HOOG > ‘Crosstown DH’. Crosstown DH laat danstalent in Den Haag hun ambities en kwaliteiten ontdekken en ontwikkelen in de cross-over tussen urban dansstijlen, moderne, street- of werelddans en theater. € 10,- UITpas 8,50. www.korzo.nl De Koninklijke Schouwburg > ‘Babyconcerten’. In de veilige aanwezigheid van hun ouders zijn baby’s het stralende middelpunt in een spel van muziek, licht en kleur. (Onderdeel van Festival Classique) € 15,-. www.ks.nl De Rijswijkse Schouwburg > ‘Showbizz City’ Dans Creatie. Voorstelling door Dans Creatie uit Wateringen o.l.v. Annemiek Wagenaar. € 17,50. www.rijswijkseschouwburg.nl Mövenpick Hotel Voorburg > ‘Sunday Jazz’. Dolf Helge ontvangt wekelijks een wisselende formatie van zowel bekende jazzmuzikanten als jonge talenten. Gratis. www.moevenpick-voorburg.com Regentenkamer > ‘Literair Café’. Mieke Lelyveld gaat met Carel ter Linden in gesprek over zijn liefde voor het woord. Na de pauze leest hij gedichten uit zijn bundel, afgewisseld met pianospel door Ariane Karras (o.a. Bach, Scarlatti en Sjostakovich). € 10,-. www.regentenkamer.nl Pulchri Studio > ‘Mevrouw de componist Cécile Chaminade’. Pas 8 jaar oud is Cécile Chaminade, als Georges Bizet haar hoort piano spelen. Hij noemt haar ‘mijn kleine Mozart’ en geeft haar ouders het advies Cécile naar het conservatorium in Parijs te sturen. € 15,-. www.pulchri.nl Strandtent de Fuut > ‘Jazz in De Fuut’. Gratis liveoptredens in de ontspannen sfeer van de opvallende kanariegele strandtent. Vrije Hand voor Gitarist Paul Dijkman - Rover Quartet. Paul Dijkman (gitaar), Dirk Beets (trompet), Andreas Metzler (contrabas), Frank auf dem Brinke (drums). Gratis. www.defuut.nl De Koninklijke Schouwburg > ‘La Clemenza di Tito - The making of ’ Dutch National Opera Academy, Orkest van het Koninklijk Conservatorium. Speciaal voor het festival werd een ‘preview’ van deze voorstelling bedacht en gemaakt. (Onderdeel van Festival Classique) € 17,50. www.ks.nl Fortis Circustheater > ‘Mary Poppins’. Mary Poppins is de kleurrijke nanny van de

familie Banks. Ze beschikt over opmerkelijke talenten. In haar bijzijn verandert iedere taak of gebeurtenis in een wonderlijk avontuur voor het hele gezin. € 29,- t/m 79,-. www.fortiscircustheater.nl 21.00 Hofvijverpodium > ‘Opera onder de sterren - Porgy and Bess’ Residentie Bachkoor, Het Residentiekoor. Evenals vorig jaar, besluit Festival Classique met een avond opera onder een Haagse sterrenhemel. Dit jaar een uitvoerige selectie uit George Gerswhin’s ‘Porgy and Bess’. (Onderdeel van Festival Classique) € 32,50. www.festivalclassique.nl 23.00 Café de Pater > ‘Funkavond’. Op het podium staat een funkband die tot diep in de nacht de sterren van de hemel speelt. Meespelen? Meld je aan bij de bandleider! (ervaring met deze muziekstijl is wel een vereiste). Met Rayn. Gratis. www.patermuziek.nl

maandag 21 juni 09.00

09.00

12.00

18.00

18.30

19.00

20.15

20.30 21.00

18.30

20.00

20.00

Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2010: Manolo Valdés en Kim de Ruysscher’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout met werk van de Spaanse beeldhouwer Manolo Valdés en de Vlaamse kunstenaar Kim De Ruysscher. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl;www. flickr.com/groups/denhaagsculptuur Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog gemaakt door ‘mastercarvers’ uit de hele wereld. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl Centrale Bibliotheek > ‘Het moordspel in de Haagse Bibliotheek’. Digitaal moordspel waarbij de speler in de huid kruipt van de rechercheur. De beste speurders spelen voor mooie prijzen Gratis. www.bibliotheekdenhaag.nl Boulevard Scheveningen > ‘Zeemeerminnenparade’. Kom naar Scheveningen als goudvis, zeester, matroos, haai, krab, piraat, dolfijn of zeemeermin en paradeer mee voor schoon zeewater. Gratis. www.zeemeerminnenparade.nl Strandtent de Fuut > ‘Schoon - Theatergroep Plankgas’. Improvisatietheater. € 37,50 incl diner. www.defuut.nl Grandcafé Restaurant Westewind > ‘LiveJazz@Westewind’. Stef van Es (gitaar), Uli Glaszmann (contra bas) en Thorsten Grau (drums). Tot 22.00 uur. Gratis. www.westewind.nl Drangstudio > ‘Zomeravonden’. Double bill met twee korte stukken > ‘Intiem’ en ‘Correct’. € 12,50 UITpas 10,-. www.drang.nl Paard van Troje > ‘7 Seconds’. Hardcore punk. € 12,-. www.paard.nl Murphy’s Law > ‘Live jazz-jamsessie’. Met o.a. studenten van het Koninklijk Conservatorium. Met Vinsent Planjer. Gratis. www.murphysjazz.nl

dinsdag 22 juni 09.00

10.00

20.15

20.30

22.00

woensdag 23 juni 09.00

09.00

10.00

14.30

18.30

Lange Voorhout > ‘Den Haag

Sculptuur 2010: Manolo Valdés en Kim de Ruysscher’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout met werk van de Spaanse beeldhouwer Manolo Valdés en de Vlaamse kunstenaar Kim De Ruysscher. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl;www. flickr.com/groups/denhaagsculptuur 09.00 Scheveningen >

‘Int. Sandsculpture Festival’. Megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog gemaakt door ‘mastercarvers’ uit de hele wereld. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl Centrale Bibliotheek > ‘Het moordspel in de Haagse Bibliotheek’. Digitaal moordspel waarbij de speler in de huid kruipt van de rechercheur. De beste speurders spelen voor mooie prijzen Gratis. www.bibliotheekdenhaag.nl Strandtent de Fuut > ‘Schoon - Theatergroep Plankgas’. Improvisatietheater. € 37,50 incl diner. www.defuut.nl Fortis Circustheater > ‘Mary Poppins’. Mary Poppins is de kleurrijke nanny van de familie Banks. Ze beschikt over opmerkelijke talenten. In haar bijzijn verandert iedere taak of gebeurtenis in een wonderlijk avontuur voor het hele gezin. € 29,- t/m 79,-. www.fortiscircustheater.nl Kasteel Duivenvoorde > ‘Kasteelconcert’. Zomeravondconcerten in de Daniel Marot-zaal van kasteel Duivenvoorde. Joanna Wronko (viool) en Frank van de Laar (piano). € 22,-. www.kasteelduivenvoorde.nl Drangstudio > ‘Zomeravonden’. Double bill met twee korte stukken > ‘Intiem’ en ‘Correct’. € 12,50 UITpas 10,-. www.drang.nl Korzo5HOOG > ‘Studenten Moderne Theaterdans Amsterdam’. 1ste, 2e en 3e jaars studenten met nieuw werk. € 10,UITpas 8,50. www.korzo.nl Bar restaurant Pavlov > ‘Live Jazz in Pavlov’. International Associaion for Jazz Education Jam Session. Gratis. www.pavlov-denhaag.nl

20.15

20.30

23.00

Appeltheater/ Appelstudio Duinstraat 6-8, 070-3502200 Fortis Circustheater Circusstraat 4 070-4167600 Concordia Hoge Zand 42 070-3022680 Diligentia Lange Voorhout 5 0900-4104104 Nationale Toneel Gebouw Schouwburgstraat 8

broedplaats voor aankomend talent. Gratis. www.patermuziek.nl

donderdag 24 juni 09.00

09.00

10.00

10.00 12.30

12.30

14.30

18.30

Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2010: Manolo Valdés en Kim de Ruysscher’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout met werk van de Spaanse beeldhouwer Manolo Valdés en de Vlaamse kunstenaar Kim De Ruysscher. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl;www. flickr.com/groups/denhaagsculptuur Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog gemaakt door ‘mastercarvers’ uit de hele wereld. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl Centrale Bibliotheek > ‘Het moordspel in de Haagse Bibliotheek’. Digitaal moordspel waarbij de speler in de huid kruipt van de rechercheur. De beste speurders spelen voor mooie prijzen Gratis. www.bibliotheekdenhaag.nl Kooman’s Poppentheater > ‘De Apenbroodboom’. Wasco de Wasbeer mag een pakje bezorgen op de Kale Berg. Wasco neemt zijn tentje mee maar ontdekt tijdens het kamperen dat het pakje opeens leeg is. € 9,50 UITpas 8,50; jeugd 7,-. www.koomanspoppentheater.nl Strandtent de Fuut > ‘Schoon - Theatergroep Plankgas’. Improvisatietheater. € 37,50 incl diner. www.defuut.nl Drangstudio > ‘Zomeravonden’. Double bill met twee korte stukken > ‘Intiem’ en ‘Correct’. € 12,50 UITpas 10,-. www.drang.nl Korzo5HOOG > ‘Studenten Moderne Theaterdans Amsterdam’. 1ste, 2e en 3e jaars studenten met nieuw werk. € 10,- UITpas 8,50. www.korzo.nl Café de Pater > ‘Pater sessie’. De pater sessie bestaat al sinds 1986 en is een ware

info

THEATERS

<23

service

20.00

20.00

20.00

20.15

23.00

Lange Voorhout > ‘Den Haag Sculptuur 2010: Manolo Valdés en Kim de Ruysscher’. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout met werk van de Spaanse beeldhouwer Manolo Valdés en de Vlaamse kunstenaar Kim De Ruysscher. Gratis. www.denhaagsculptuur.nl;www. flickr.com/groups/denhaagsculptuur Scheveningen > ‘Int. Sandsculpture Festival’. Megakasteel geheel uit zand van 30 meter lang, 15 meter breed en 8 meter hoog gemaakt door ‘mastercarvers’ uit de hele wereld. Gratis. www.agenda-scheveningen.nl Centrale Bibliotheek > ‘Het moordspel in de Haagse Bibliotheek’. Digitaal moordspel waarbij de speler in de huid kruipt van de rechercheur. De beste speurders spelen voor mooie prijzen Gratis. www.bibliotheekdenhaag.nl Lange Voorhout > ‘Antiek-, Curiosa- en Boekenmarkt’. Gratis. www.denhaag.com Centrale Bibliotheek > ‘Lunchconcerten in de bibliotheek’. Tot 13.00 uur. www.bibliotheekdenhaag.nl Christus Triumfatorkerk > ‘Lunchconcert door studenten Koninklijk Conservatorium’. Gratis. www.christustriumfatorkerk.nl Nieuwe Kerk > ‘Romance du Soir’ King’s Singers. Romantische madrigalen en lichte muze met een keur aan close harmony. € 29,50 UITpas 27,-. www.kingssingers.com Strandtent de Fuut > ‘Schoon - Theatergroep Plankgas’. Improvisatietheater. € 37,50 incl diner. www.defuut.nl Fortis Circustheater > ‘Mary Poppins’. Mary Poppins is de kleurrijke nanny van de familie Banks. Ze beschikt over opmerkelijke talenten. In haar bijzijn verandert iedere taak of gebeurtenis in een wonderlijk avontuur voor het hele gezin. € 29,- t/m 79,-. www.fortiscircustheater.nl Lucent Danstheater > ‘La clemenza di Tito’ Dutch National Opera Academy, Orkest van het Koninklijk Conservatorium. Mozarts laatste opera in de oorspronkelijke versie. € 22,50 UITpas 20,-. www.ldt.nl Regentenkamer > ‘Wereldmuziek’. Coaba en Christine brengen met veel enthousiasme Cubaanse traditionele muziek ten gehore. M.m.v. Leo Martis (tres, vocaal) ; Evelio Olazobal (gitaar, vocaal), Otto de Graaf (percussie, vocaal), Adinda Meertins (bas) en Christine Groen (vocaal). € 10,-. www.regentenkamer.nl Paleiskerk > ‘Zenith Festival, Internationaal Kamermuziek Festival’. Gerenommeerde musici brengen, samen met een keur aan jonge talenten, een jong multicultureel festival. Veelal onbekende klassieke composities tot crossovers tussen klassiek en o.a. jazz. (Onderdeel van The Hague Festivals) www.zenithfestival.nl Café de Pater > ‘Salsa/Latin jazz sessie’. Studenten en afgestudeerden van het Rotterdams conservatorium laten dan hun kunsten zien en horen. Maar ook studenten van het Haagse conservatorium en andere muzikanten die zich in latin willen verdiepen spelen, op uitnodiging, mee. Gratis. www.patermuziek.nl

ingezonden mededeling

0900-3456789 Dr. Anton Philipszaal Spui, 070-8800333 Koninklijke Schouwburg Korte Voorhout 3 0900-3456789 Kooman’s Poppentheater Frankenstraat 66 070-3559305 Korzo Theater Binckhorstlaan 36 070-3637540 Branoul Maliestraat 12 070-3657285

Lucent Danstheater Spui, 070-8800333 Rijswijkse Schouwburg Gen. Spoorln. 10 Rijswijk, 070-3360336 Stella Theater Kerkstraat 11 070-3307070 Theater Camuz Damlaan 44 Leidschendam 070-3875314 Theater Merlijn Bilderdijkstraat 33 070-3450996 Theater Pepijn

Nwe Schoolstr. 21-23 0900-4104104 Theater Pierrot Ferrandweg 4 070-3933348 Theater in de Steeg Westeinde 165a 070-3648408 Theater aan het Spui Spui 187, 070-3465272 Theater Rest. Toussaint Spectacle Toussaintkade 21 070-3609324 Theater de Tobbe Burg. Feithplein 96

Voorburg 070-3864880 Theater Zeebelt De Constant Rebequeplein 20a 070-3656546 Theater Zwembad De Regentes Weimarstraat 63 070-3656515 World Forum Convention Center Churchillplein 10 070-3066228 Zeeheldentheater Trompstraat 342 070-3991000

MUZIEKCENTRA Haags Pop Centrum Burg. Hovylaan 12 070-4400086 Lokaal Vredebreuk Papestraat 38 070-3656046 Koorenhuis Prinsegracht 27 070-3422722 Musicon Soestdijksekade 345 070-3686800 Muziekcafé De Paap Papestraat 32

070-3652002 Muziekcafé De Pater Achterom 8 070-3450852 Paard van Troje Prinsegracht 12 070-3601838 Podium Vocale Ln v. Meerdervoort 32 070-3451423 Regentenkamer Lange Beestenmarkt 106, 070-3658612 ’t Syndicaat Nieuwe Molstraat 10 070-3600053

24>

Exposities De Affiche Galerij Het Souterrain (Station Spui), 070 3537006, ma t/m zo 06-24 uur T/m 5 juli: StudentenDemo. Studenten geven hún ideëen vorm over hoe een verkiezingsaffiche eruit moet zien in de campagne voor fictieve partijen danwel een campagne voor een fictieve maatschappelijke belangenorganisatie.

T/m 20 juni: Henri Cartier-Bresson: ‘Non-intented Art’. Foto’s vam Henri Cartier-Bresson.

Fotomuseum Den Haag

Haagse Kunstkring

Stadhouderslaan 43, 070 3381144, di t/m zo 12-18 uur. UITpas geldig T/m 22 augustus: Eastward Bound. Foto’s van Marco van Duyvendijk.

Denneweg 64, 070 3647585, di t/m za 12-17, zo 13-17 uur T/m 15 juni: 360 graden. Kim Bosch, schilderijen; Leentje Linders, etsen en sieraden; Anneke Helder, schilderijen en sieraden; Robert Huiberts, foto?s, met gedichten David Muiderman geïnspireerd op deze foto’s. Van 19 juni t/m 13 juli: Tableau 2010. Werk van leden van de Haagse Kunstkring.

Galerie 91

Harteveltstraat 1, 070 3585857, di t/m zo 11-17 uur Van 25 juni t/m 10 oktober: Vaders en zonen. De opvolging in de Nederlandse beeldhouwkunst. T/m 20 juni: Een woud van beelden. De collectie Simon Spierer. De collectie Simon Spierer is één van de belangrijkste privéverzamelingen op het gebied van 20e-eeuwse beeldhouwkunst. Nu voor het eerst in Nederland te zien.

Anna Paulownastraat 91, 070 3627457, ma t/m zo 13-18 uur T/m 27 juni: Suspensions Actives. David Marin, Baptiste Debombourg, Guillaume Dimanche en David Machet uit Frankrijk tonen fotografie, installaties en sculpturen.

Centrale Bibliotheek Spui 68, 070 3534455, ma 12-20, di t/m vr 10-20, za 11-17 en zo 12-17 uur T/m 23 augustus: Grafiek en tekeningen anders. Kunst en kijkplezier op de tweede verdieping.

Bibliotheek Leidschenveen Zoetermeerse Rijweg 895, 070 4444522, ma 14-20, di 14-17, wo 14-17, vr 14-20 en za 11-16 uur T/m 30 juni: De compositie. Een wisselende expositie van deelnemers van de tekenen schilderclub De Compositie.

Christus Triumfatorkerk

GEM Stadhouderslaan 43, 070 3381133, di t/m zo 12-18 uur. UITpas geldig T/m 27 juni: Catch of the Day - David Bade. Beelden gemaakt van afvalmaterialen, klei, hout, karton, metaal en plastic.

Gemak Paviljoensgracht 20-24, 070 3381200, ma t/m zo 12-18 uur T/m 27 juni: Catch of the Day - David Bade. Beelden gemaakt van afvalmaterialen, klei, hout, karton, metaal en plastic. Gelijktijdig met zijn grote overzichtstentoonstelling Catch of the day in GEM, museum voor actuele kunst, is in Gemak aandacht voor het sociaal geëngageerde deel van het werk van David Bade.

Laan van Nieuw Oost Indie 143, 070 3837655, do en vr 12-14, za 12-16 uur T/m 26 juni: Hemelvaart. Voor de Christus Triumfatorkerk maakt Pietertje van Splunter een kleurrijk voertuig voor de Hemelvaart, een werk met de kerk en de geloofsgemeenschap zelf als onderwerp.

Haags Gemeentearchief

Museum voor Communicatie

Gemeentemuseum Den Haag

Zeestraat 82, 070 3307500, di t/m vr 10-17, za & zo 12-17 uur. UITpas geldig T/m 31 december: Het Rijk van Heen en Weer. Knetterend spannende ontdekkingstocht door zes wonderlijke landen (Anderland, Toenland, Huisland, Digiland, Droomland en Vreemdland), op zoek naar contact. T/m 31 december: De kiezer verleid? - Verkiezingsaffiches NL/DE. Verkiezingsaffiches uit Nederland en Duitsland. Vergelijk de tientallen affiches van 1918 tot nu en merk de overeenkomsten en verschillen op. T/m 31 december: Iconen van de Post. In deze tentoonstelling zie je hoe de geschiedenis was verlopen zónder belangrijke uitvindingen op het gebied van de post. T/m 31 december: StarRing. Wat hebben The Matrix, Harry Potter en Mary Poppins met elkaar gemeen? Tentoonstelling die je telefonisch meesleurt in de wereld van de speelfilm. Ontdek welke rol is weggelegd voor jouzelf... en voor jouw mobieltje! T/m 31 december: Alles werkt! Contact in de jaren ‘50 en ‘60. Contact in de jaren ‘50 en ‘60. T/m 31 december: Briefgeheimen. Selectie van honderden kaarten waarop Nederlanders en Vlamingen hun geheim anoniem opbiechten.

Stadhouderslaan 41, 070 3381111, di t/m zo 11-17 uur. UITpas geldig T/m 12 september: Mutters en Horrix - Twee Haagse meubelfabrikanten. Tentoonstelling over de Nederlandse wooncultuur. T/m 15 augustus: Vorm = Norm. In hoeverre hebben sociale én wettelijke normen geleid tot een vormgeving die betaalbaar en voor iedereen toegankelijk is. T/m 22 augustus: STAAT/Random 1-11. 11 Diptieken bestaande uit één grote en één kleine tekening. T/m 20 juni: Het vermogen om te geven. Kunst geschonken door vrienden. T/m 15 augustus: Tupperware - plastic fantastic. Deze expositie (i.s.m. de Collectie Hageman) toont naast tupperware uit de late jaren 1940 tot ‘60 ook originele advertenties en verpakkingen.

Spui 70, 070 3537020, ma t/m vr 07-19, do 07-21, za 9.30-17 uur T/m 20 juli: Haagsefilmbank. Tentoonstelling over de nieuwe website met bewegende beelden uit de collectie van het Haags Gemeentearchief.

Lange Vijverberg T/m 30 augustus: Wild wonders of Europe. Een gratis openluchttentoonstelling met ruim honderd levensgrote natuurfoto’s van 69 topfotografen, gemaakt in de 48 Europese landen.

Lange Voorhout Korte en Lange Voorhout, T/m 12 september: Den Haag Sculptuur 2010: Manolo Valdés en Kim de Ruysscher. Gratis toegankelijke beeldententoonstelling op het Lange Voorhout met werk van de Spaanse beeldhouwer Manolo Valdés en de Vlaamse kunstenaar Kim De Ruysscher.

Letterkundig Museum Prins Wilem-Alexanderhof 5, 070 3339666, di t/m vr 10-17, za en zo 12-17 uur. UITpas geldig T/m 29 augustus: Charlotte Mutsaers. Paraat met pen en penseel. Manuscripten, ontwerpen, curiosa, foto’s, schilderijen en tekeningen geven een beeld van de veelzijdigheid van Mutsaers. T/m 31 december: Het Pantheon - 100 schrijvers - 1000 jaar literatuur. Nederlandse en Vlaamse schrijvers vanaf de middeleeuwen tot heden. Het Pantheon brengt alle hoogtepunten uit de Nederlandse literatuur in de meest brede zin bijeen. T/m 31 december: De Nationale Schrijversgalerij. Van Kader Abdolah tot Joost Zwagerman, van Louis Couperus tot Anna Enquist, van De Schoolmeester tot Toon Tellegen; sta oog in oog met schrijvers van toen en nu.

Livingstone Gallery Anna Paulownastraat 70 A/B, 070 3609428, wo t/m za 12-17 uur en laatste zo v.d. maand T/m 25 juli: Melle de Boer, Theo Eissens, Richard Serra. Tekeningen en schilderijen.

Louis Couperus Museum Javastraat 17, 070 3640653, do t/m zo 12-17 uur T/m 25 november: Multatuli en Couperus. Twee visies op Nederlands Indië.

Madurodam George Maduroplein 1, 070 4162400, 1 april t/m 2 juli: 9-20 uur; 3 juli t/m 31 augustus: 9-23 uur; 1 september t/m 31 december: 9-18 uur T/m 31 december: Heel Holland in één stad. De bekendste gebouwen van Nederland op schaal 1:25. T/m 5 september: Pluk in Madurodam. Kinderen kunnen kennismaken met de verhalen en illustraties uit ‘Pluk van de Petteflet’ en ‘Pluk redt de dieren’ en zelf meemaken wat Pluk beleeft.

Coperniucus Galerie

Marcello’s Art Factory Galerie Haags

Copernicusstraat 123, za 13-17 uur T/m 20 juni: Ramen8. Hoppzak-Landescapes in 3 gangen. Werken zijn continue belicht.

Koningin Emmakade 148, 070 3634047, di t/m do 10-18, vr 10-17 uur T/m 30 juni: Lawrence Kwakeye en Fenneke Weltevrede. Schilderijen.

Escher in Het Paleis Lange Voorhout 74, 070 4277730, di t/m zo 11-17 uur. UITpas geldig T/m 31 december: Escher tot in de eeuwigheid. Leven en werk van M.C. Escher vanuit een ander perspectief.

Mauritshuis

Galerie De Fietsenstalling Anthonie Duyckstraat 183, 070 3500107, tijdens exposities op za en zo 13-17 uur en op afspraak T/m 27 juni: Laura van Eeden. Beeldende taal.

Maziestraat 2, 070 2202984, di t/m zo 11-18 uur, do tot 20 uur

Haags Historisch Museum Korte Vijverberg 7, 070 3646940, di t/m vr 10-17, za & zo 12-17 uur. UITpas geldig T/m 31 december: Allemaal naar het stemlokaal. Twee eeuwen politiek en democratie. T/m 26 augustus: MijnDenHaagWerkt. Ambacht en industrie. Het museum verzamelt i.s.m. met inwoners van Den Haag de recente geschiedenis van de stad. Onderwerp: Werken in Den Haag. Persoonlijke verhalen en voorwerpen van Hagenaars zullen centraal staan. T/m 26 september: Oorlog en bevrijding in 3-D. Foto’s van Den Haag van Wim Berssenbrugge.

Museum Beelden aan Zee

Galerie ‘t Fotokabinet


service

Zelfportret van Frederick Link, 1963. Te zien in Pulchri Studio.

Korte Vijverberg 8, 070 3023456, di t/m za 10-17, zo 11-17 uur (april tot september ook op maandag) T/m 27 juni: Kamers vol kunst, in 17e-eeuws Antwerpen. Werk van de Antwerpse schilder Willem van Haecht (1593-1637). T/m 22 augustus: De Jonge Vermeer. Schilderijen van Vermeer uit zijn beginperiode met traditionele onderwerpen uit de Bijbel en de klassieke mythologieën. T/m 16 januari: Portretten van de familie Craeyvanger. Reeks 17de-eeuwse portretten van leden van één gezin (vader, moeder en acht kinderen),

de Arnhemse familie Craeyvanger.

Museum Meermanno I Huis van het Boek Prinsessegracht 30, 070 3462700, di t/m zo 12-17 uur. UITpas geldig Van 26 juni t/m 24 oktober: Boekengeluk. Meermanno toont zijn vijftig topstukken.

Museon Stadhouderslaan 37, 070 3381338, di t/m zo 11-17 uur. UITpas geldig T/m 31 december: De Poolzaal, overleven tussen ijs en smeltwater. De tentoonstelling biedt inzicht in de veranderingen die zowel natuur als cultuur in het polaire gebied doormaken en gaan doormaken. T/m 31 december: Leefruimte voor mens en dier. Educatieve tentoonstelling over o.a. de druk die door de mens wordt uitgeoefend op de natuur. T/m 31 oktober: Speed, techniek in de autosport. In deze interactieve expositie beleeft u de wereld van de Formule 1 en ervaart de sensatie van het autoracen. Het publiek ontdekt tijdens een actieve deelname aan de tentoonstelling de achterliggende wetenschap en technologie in de autosport. T/m 16 januari: De wereld van de scheepvaart. Deze interactieve maritiem tentoonstelling schenkt veel aandacht aan de technologie die wordt toegepast bij verkeer en vervoer over water, zoals navigatie. T/m 31 december: De eerste kustbewoners: ontdek het geheim onder een vinexwijk . VINEX locatie Ypenburg was gedurende een aantal eeuwen het woongebied van de prehistorisch mens. T/m 31 december: Water, bron van leven. Interactieve tentoonstelling waarin het belang van schoon drinkwater en de problemen rond de verdeling ervan aandacht krijgen. T/m 5 september: Achter de Kawat. Tekeningen van de Nederlander Charles Burki (1909-1994), over het kampleven in Japanse gevangenschap in Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Nest

T/m 11 juli: Kersentijd. Werk van Michel Hoogervorst, Ton van Kints, Sjoerd Buisman Warffemius, Johan Meijerink, Tjibbe Hooghiemstra, Christien Rijnsdorp, Geert Baas, Ossip, Mat van der Heijden, Arie de Groot, Ien Lucas e.a.

Regentenkamer Lange Beestenmarkt 106-108, 070 3658612, wo t/m zo 12-17, za 12-21 uur T/m 27 juni: Leo de Palma, Beatriz del Saz, Imre van Buuren, Coraliene van Driel en Annelies Morris. Schilderijen en objecten.

Ship of Fools Gallery Saturnusstraat 60, 070 3890858, di t/m vr 13-18.30 uur en op afspraak T/m 25 juni: More is a bore. Minimalist graphic art.

Stroom Den Haag Hogewal 1-9, 070 3658985, wo t/m zo 12-17 uur Van 27 juni t/m 29 augustus: Panorama KIJKduin. Groepstentoonstelling.

De Verdieping van Nederland Prins Willem Alexanderhof 5, 070 3140911, ma & zo 12-17, di 09-20, wo t/m za 09-17 uur T/m 4 juli: Oranje bitter, Nederland bevrijd. In de tentoonstelling komen uiteenlopende aspecten aan bod over de periode van net na de bevrijding.

Vonkel Assendelftstraat 19, 070 4278084, do en vr 14-18 uur, za 12-18 uur T/m 31 juli: Sprook. 10 hedendaagse schilders en hun visie op het moderne sprookje.

Galerie Arti-Shock Schoolstraat 26, Rijswijk 070 3908095, wo t/m vr 13-17, za 11-16, zo 14-17 uur T/m 23 juni: Bernard Duin. Gemengde techniek. T/m 14 juli: Joke Brouwer. Gemengde techniek.

De Constant Rebecqueplein 20, 070 3656546, do, vr en za 11-17 uur T/m 20 juni: Appetite for Destruction. Wij kennen allemaal het genot iets stuk te maken. ‘Appetite for Destruction’ gaat over de zin van destructie.

Galerie ArtiBrak

Galerie Nouvelles Images

Huygensmuseum Hofwijck

Westeinde 22, 070 3461998, di t/m za 11-17 uur T/m 23 juni: Jasper de Beijer, Charles Fréger, Rainer Junghanns. Fotografie. T/m 21 augustus: Het onweerstaanbare verlangen. Foto’s van Jasper de Beijer, Melanie Bonajo, Rommert Boonstra, Pieter Laurens Mol, Jean-Marc Spaans, Henk Tas en Marjan Teeuwen.

Westeinde 2, Voorburg 070 3872311, di t/m do, za & zo 13-17 uur. van 9 april t/m 27 juni: Vrouwen rondom Huygens. De Gouden Eeuw, bekeken door de ogen van zestien vrouwen, die allemaal één ding gemeen hebben: Constantijn Huygens (1596-1687) te zien in Hofwijck en het Stadsmuseum.

Nutshuis

Laan van Duivenvoorde 4, Voorschoten 071 5613752, di t/m za 14 en 15.30 uur (rondleiding alleen onder begeleiding van een gids). 5,-/t/m 16 jaar 2,50. Het kasteel beschikt over een park dat het gehele jaar open is van 09 uur tot zonsondergang (uiterlijk 19.30 uur). T/m 3 oktober: Tijdloos Trendy. Modern licht op interieur en collectie van Duivenvoorde. Moderne kunstobjecten (o.a. van Bert Frijns) combineren met het historisch interieur.

Riviervismarkt 5, 070 3459090, ma t/m vr 10-16 uur T/m 25 juni: Werk van VillaNuts. Expositie met werk van jong creatief talent.

Panorama Mesdag Zeestraat 65, 070 3644544, ma t/m za 10-17, zo 12-17 uur T/m 29 augustus: Panorama van Vlissingen (1809). Voorstudies voor het panorama van Robert Barker.

Bas van Pelt binnenhuisarchitectuur Lange Houtstraat 15b, 070 3630618, T/m 31 augustus: Barbera Broekman. Mural borduurwerk.

Pulchri Studio Lange Voorhout 15, 070 3461735, di t/m zo 11-17 uur T/m 27 juni: Maayke Schuitema. Schilderijen en grafiek. T/m 27 juni: Het geheim van Roelofs reflectie van licht. Kunstmanifestatie met divers werk van Pulchri-leden, waarin een hedendaagse reflectie op het erfgoed van de Haagse School wordt gegeven. T/m 9 september: Den Haag Sculptuur in Pulchri. Ruimtelijk werk en tekeningen, schilderijen Manolo Valdès en Kim de Ruysscher. T/m 8 juli: Maarten Welbergen, c.s. Schilderijen. T/m 8 juli: Het archief herzien. Zwart-wit fotografie van Frederick Linck tussen 1965-2010. T/m 29 juli: De Kring. Uitwisselingstentoonstelling met divers werk van leden van kunstenaarsvereniging De Kring te Amsterdam. T/m 17 juni: Oskar Lens, Walter Rast. Schilderijen.

Galerie Ramakers Toussaintkade 51, 070 3634308, wo t/m za 11-17, zo 13-17 uur

Herenstraat 44, Voorburg 070 3868701, wo t/m vr en zo 13-17, za 11-17 uur T/m 11 juli: Nieuw werk in stock. Nieuw werk in stock van ArtiBrak kunstenaars.

Kasteel Duivenvoorde

Museum Rijswijk Herenstraat 67, Rijswijk 070 3903617, di t/m vr en zo 14-17, za 11-17 uur (25, 31 dec en 1 jan gesloten) T/m 12 september: Holland Papier Biënnale. Hedendaagse, internationale papierkunst.

Stadsmuseum Leidschendam-Voorburg Herenstraat 101, 070 3861673, wo t/m zo 13-17 uur T/m 27 juni: Vrouwen rondom Huygens. De Gouden Eeuw, bekeken door de ogen van zestien vrouwen, die allemaal één ding gemeen hebben: Constantijn Huygens (1596-1687) te zien in Hofwijck en het Stadsmuseum.

Brongegevens Agenda Dit is een selectie van Den Haag Marketing, voor de volledige agenda en het toeristische en recreatieve aanbod, kijk op: www.denhaag.com. Voor cultureel aanbod, kaartverkoop en Last Minute Tickets kijk op: www.uitburo.nl. Tips voor de agenda kunt u (uiterlijk een maand van te voren) mailen naar Arja Kalhorn: [email protected]

KILLERS Romantische komedie met Katherine Heigl en Ashton Kutcher. 3gt


do. vr. za. zo. ma. 18:40 uur; do. vr. ma. di. óók 13:30 uur; 4e WEEK vr. za. óók 23:50 uur. SHE'S OUT OF MY LEAGUE Romkom met Jay Baruchel. 3st dagelijks 13:50 17:10 20:30 uur; vr. za. óók 23:40 uur. 5e WEEK SEX & THE CITY 2 Komedie met Sarah Jessica Parker, Kim Cattrall. 3st do. vr. za. zo. ma. di. 16:30 18:50 uur; do. vr. ma. di. óók 14:10 uur. 6e WEEK Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. STREETDANCE 3D Deze zomer is het zover: de eerste dansfilm, in 3D! 2g vr. za. 00:20 uur. LAATSTE WEEK A NIGHTMARE ON ELM STREET Horror moderne remake. 4gat dagelijks 15:50 uur; do. vr. za. zo. ma. óók 21:20 uur. LAATSTE WEEK PRINCE OF PERSIA: THE SANDS OF TIME Avontuur. 3g do. vr. za. zo. ma. di. 21:10 uur. LAATSTE WEEK 3g ROBIN HOOD Avontuur-/actiefilm met Russell Crowe, Cate Blanchett. di. 21:30 uur. VERRASSINGSPREMIÈRE

service

Do. 24 juni t/m Wo. 30 juni 2010

FILMLADDERPRINT.NL

DEN HAAG

SNEAK PREVIEW VOOR DE ENCORE OPERA VOORSTELLINGEN IS DE VOORVERKOOP GESTART. inloop 10:30 uur; start 11:00 uur. (inclusief koffieontvangst) zo. 27 juni 11:00 uur. CARMEN zo. 11 juli 11:00 uur. SIMON BOCCANEGRA zo. 18 juli 11:00 uur. HAMLET www.pathe.nl/buitenhof zo. 25 juli 11:00 uur. ARMIDA Buitenhof 20 zo. 1 aug. 11:00 uur. TURANDOT Filminfo en reserveringen KAARTVERKOOP GESTART OPERASEIZOEN 2010-2011. 0900-1458 (€ 0,55 cpm) VOORVERKOOP IS GESTART VOOR DE REGULIERE VOORSTELLINGEN VAN: Kassa open: SHREK FOREVER AFTER Nieuwe avonturen in dit vierde deel. 2ga dagelijks vanaf 09:00 uur. dagelijks 16:15 18:45 21:15 uur; do. vr. za. ma. di. wo. óók 11:15 13:45 uur. PREMIÈRE Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. Café Maxime Buitenhof do. za. zo. ma. di. wo. TOY STORY 3 3D (OV) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a geopend vanaf 09:00 uur; dagelijks 11:50 14:10 16:40 19:10 21:40 uur. 2e WEEK vr. vanaf 12:30 uur. LETTERS TO JULIET Romantiek met Amanda Seyfried, Gael García Bernal. 1 Restaurant Maxime Buitenhof dagelijks 10:30 16:45 20:00 uur; do. vr. za. zo. ma. wo. óók 13:30 uur. 5e WEEK lunch 12:00 - 14:00 uur; diner 18:00 - 22:00 uur. SEX & THE CITY 2 Komedie met Sarah Jessica Parker, Kim Cattrall. 3st Reserveren: 7e WEEK [email protected] dagelijks 18:20 uur. 3g ROBIN HOOD Avontuur-/actiefilm met Russell Crowe, Cate Blanchett. ma. 15:30 uur; di. 13:30 uur. 50+ BIOS 3ht REVOLUTIONARY ROAD Drama met Leonardo DiCaprio. zo. 11:00 uur. ENCORE OPERA CARMEN Ontroerende en meeslepende opera met Barbara Frittoli, Roberto Alagna. 1 di. 21:40 uur. VERRASSINGSPREMIÈRE

D E N H A A G PATHÉ D O 2 4 J U N I T / M WO 3 0 J U N I 2 010 BUITENHOF

FILM

A

G

ADRES: Spui 191

2511 BN Den Haag

RESERVEREN: online:

www.filmhuisdenhaag.nl

Kassa: 070 - 365 60 30 ma - vr v.a. 13:00 u.

15:00 u. zazo v.a. v.a. 13:00 u.

Belbios: 0900 - 93 63

Restaurant: 070 - 364 87 63

E

N

D

Zie voor programma: www.filmhuisdenhaag.nl

GAY & LESBIAN SUMMERTOUR 2010

A

Dag. 17:00 19:30; ook Zo. 13:00 (VS, 102’) Heruitbreng van dé romantische klassieker-aller-tijden uit 1942, met o.m. Ingrid Bergman en Humphrey Bogart. Dag. 21.00; ook Zo. 14.00 (Zuid-Korea, 129’) Thriller over een moeder die er alles voor overheeft om de onschuld van haar zoon te bewijzen. Dag. 21:30; ook Do. Vr. Di. Wo. 17:00 (NL, 87’) Gamer wordt geconfronteerd met eigen sterfelijkheid. Dag. 19:30; ook Vr. Zo. Di. 17:00 (Mongolië, 90’)

CASABLANCA

MOTHER

R U THERE

THE TWO HORSES OF GENGHIS KHAN

PREMIÈRE

2

4

2e WEEK

3

2e WEEK

1

Film van B. Davaa (Story of the Weeping Camel) over Mongoolse zangeres. 3e WEEK Dag. 16:45 19:00 (DE/IRAN, 95’) Visueel indrukwekkend Iraans drama. Dag. 21:30; ook Zo. 17:00 (ISR, 120’) 5e WEEK Sterk debuut over gemengde Arabisch-Joodse wijk in Jaffa. Dag. 21:30; ook Zo. Wo. 15:00 (SP, 103’) 7e WEEK Symphatiek, fantastisch geacteerd drama. Do. Za. Ma. Wo. 17:00; Zo. 13:00 (VS, 87’) 9e WEEK Alom bejubelde animatiefilm. Dag. 19:30; ook Vr. Di. 17:00 (FR, 105’) 9 WEEK Familiedrama met o.m. Cathèrine Deneuve. Zo. 13:00 (NL, 94’) 4e WEEK Poëtisch drieluik van volksvertellingen. Dag. 21:30; ook Do. Za. Ma. Wo. 17:00 (NL, 78’) LAATSTE WEEK Komische roadmovie.

WOMEN WITHOUT MEN

AJAMI

3

YO, TAMBIéN

3

FANTASTIC MR. FOX

MÈRES ET FILLES

2

BARDSONGS

3

3

JOHAN PRIMERO KINDERvOORSTELLINGEN

3

www.filmhuisdenhaag.nl

Reserveringen en informatie: 0900 - 6664837 (0900 - OMNIVERSUM)

Adres:

President Kennedylaan 5 2517 JK Den Haag www.omniversum.nl

PATHÉ SCHEVENINGEN

3

SNEAK PREVIEW

PREMIÈRE

www.pathe.nl/scheveningen Kurhausweg 2 Filminfo en reserveringen 0900-1458 (€ 0,55 cpm)

Kassa open: do. ma. di. 13:00 - 22:00 uur; vr. 13:00 - 01:00 uur; za. 11:30 - 01:00 uur; zo. wo. 11:30 - 22:00 uur.

Zo. Wo. 15:00 (NL gesproken, 4+, 77 min., 77’) LAATSTE WEEK Een aanrader voor de allerkleinsten! Zo. Wo. 15:00 (NL ondertitled, 7+, 78 min., 78’) LAATSTE WEEK Spannende film over pittig meisje en machtig mooi paard. Ma:. 13:00; Di. Wo. 13:00 16:00 PREMIÈRE

FIETSMUG EN DANSMUG

TRIGGER

THE GREATEST PLACES

1

2

1

Een tocht langs 7 bijzondere plaatsen in de wereld. Do. 11:00 17:00; Vr. 11:00 17:00 19:00; Za. Zo. 13:00 17:00 19:00; Ma. 12:00; Di. Wo. 12:00 17:00

MYSTERIES OF EGYPT

1

SUPER SPEEDWAY

1

De publieksfavoriet volgens bezoekers van Omniversum Do. 13:00: Vr. 13:00 22:00; Za. 11:00 22:00; Zo. 11:00 Supersnelle film over het racen en de techniek in de autosport Do. 12:00 15:00 18:00; Vr. t/m Zo. 12:00 15:00 18:00 20:00; Ma. t/m Wo. 11:00 15:00 Laat het leven & habitat zien van flamboyante inktvissen speelse zeeleeuwen en ongelofelijke hoeveelheid kleurrijke vissen Vr. t/m Zo. 21:00 Een groots natuurspektakel voor de kust van Z-Afrika Do. t/m Zo. 16:00 Dino’s uit de diepte Do. t/m Wo. 14:00. Zwem mee met vriendelijke dolfijnen.

UNDER THE SEA

WILD OCEAN

SEA MONSTERS DOLPHINS

1 1 1 1

PATHÉ SPUIMARKT www.pathe.nl/spuimarkt Spuimarkt 65 Filminfo en reserveringen 0900-1458 (€ 0,55 cpm) Kassa open: do. vr. za. zo. di. wo. vanaf 11:30 uur; ma. vanaf 13:00 uur.

3gast

KINDERMATINEES

PATHÉ BUITENHOF www.pathe.nl/buitenhof

PATHÉ

Kassa open: do. vr. za. zo. di. wo. vanaf 11:30 uur; ma. vanaf 13:00 uur.

3gast

vr. 2 juli 16:30 uur. ‘GIRLS ONLY’ VOORVERKOOP IS GESTART OOK VOOR DE REGULIERE VOORSTELLINGEN THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 vr. 6 augustus 16:30 uur. ‘GIRLS ONLY’ VOORVERKOOP IS GESTART STEP UP 3 3D Deze 3e STEP UP film neemt je meer naar een wedstrijd in Parijs. 1 VOORVERKOOP IS GESTART VOOR DE REGULIERE VOORSTELLINGEN VAN: SHREK FOREVER AFTER Nieuwe avonturen in dit vierde deel. 2ga THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 di. 18:30 uur; extra marathon op wo. 17:00 uur. MARATHON THE TWILIGHT MARATHON TWILIGHT, NEW MOON + ECLIPSE 3ga wo. 12:30 15:15 18:30 19:30 21:15 uur. VOORPREMIÈRE THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 vr. za. 22:30 uur. VOORPREMIÈRE UNTHINKABLE Thriller met Samuel L. Jackson, Carrie-Anne Moss. 4gt dagelijks 14:15 16:45 19:30 22:00 uur; do. vr. za. zo. di. wo. óók 11:45 uur. PREMIÈRE Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. TOY STORY 3 3D (OV) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a do. zo. ma. di. wo. 14:20 17:20 20:15 uur; vr. za. 13:40 16:30 19:20 uur. 2e WEEK 3 RAAVAN Bollywood film met Abhishek Bachchan, Aishwrya Rai, Govinda. dagelijks 14:10 19:20 21:40 uur; do. vr. za. zo. ma. di. óók 16:40 uur; 2e WEEK do. vr. za. zo. di. wo. óók 11:45 uur; wo. óók 17:10 uur. THE BACK-UP PLAN Romkom met Jennifer Lopez, Alex O’Loughlinl. 1t do. zo. ma. di. wo. 13:10 15:50 18:50 21:30 uur; 3e WEEK vr. za. 12:10 14:45 17:20 20:00 22:45 uur. THE A-TEAM Actie met Liam Neeson, Bradley Cooper, Jessica Biel. 3gt dagelijks 14:15 uur; do. zo. ma. di. óók 17:30 19:45 22:00 uur; 4e WEEK do. di. óók 11:50 uur; vr. za. óók 18:00 20:20 22:40 uur; wo. óók 12:50 22:10 uur. KILLERS Romantische komedie met Katherine Heigl en Ashton Kutcher. 3gt do. vr. za. zo. ma. 21:50 uur. 4e WEEK REPO MEN Futuristische thriller met Alice Braga, Jude Law, Forest Whitaker. 4g do. zo. ma. di. 16:10 18:30 uur; vr. za. 11:50 17:10 19:50 uur. 4e WEEK SHE'S OUT OF MY LEAGUE Romkom met Jay Baruchel. 3st do. zo. ma. di. wo. 20:30 uur; vr. za. 19:15 22:15 uur; 5e WEEK do. ma. di. óók 14:00 17:00 uur. SEX & THE CITY 2 Komedie met Sarah Jessica Parker, Kim Cattrall. 3st do. vr. za. zo. ma. wo. 17:30 uur; di. 12:10 14:30 uur; 6e WEEK do. vr. za. zo. ma. óók 19:40 uur; do. vr. ma. wo. óók 15:20 uur; do. vr. óók 13:00 uur; ma. óók 13:10 uur. Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. STREETDANCE 3D Deze zomer is het zover: de eerste dansfilm, in 3D! 2g dagelijks 16:20 18:45 21:20 uur; do. vr. za. zo. di. wo. óók 11:45 uur. 6e WEEK PRINCE OF PERSIA: THE SANDS OF TIME Avontuur. 3g do. zo. ma. di. 13:15 uur; vr. za. 14:15 22:10 uur; do. zo. ma. óók 20:50 uur. 7e WEEK 3g ROBIN HOOD Avontuur-/actiefilm met Russell Crowe, Cate Blanchett. za. zo. 12:10 uur. Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. 28e WEEK AVATAR 3D Epische actie-avonturenfilm van regisseur James Cameron. 3ga di. 21:30 uur. VERRASSINGSPREMIÈRE

SNEAK PREVIEW

3gast

KINDERMATINEES

PATHÉ BUITENHOF www.pathe.nl/buitenhof

PATHÉ SCHEVENINGEN www.pathe.nl/scheveningen Kurhausweg 2 Filminfo en reserveringen 0900-1458 (€ 0,55 cpm)

PATHÉ SPUIMARKT www.pathe.nl/spuimarkt Spuimarkt 65 Filminfo en reserveringen 0900-1458 (€ 0,55 cpm)

vr. za. zo. wo. 10:45 13:15 15:45 uur. PREMIÈRE Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. TOY STORY 3 3D (NL) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a za. zo. wo. 11:20 uur. 10e WEEK 2g WICKIE DE VIKING (NL) Avontuurlijke familiefilm. za. zo. 14:30 16:50 uur; wo. 14:40 16:40 uur; za. zo. wo. óók 12:10 uur. PREMIÈRE Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. TOY STORY 3 3D (NL) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a za. zo. 12:00 14:10 uur. LAATSTE WEEK Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. HOE TEM JE EEN DRAAK 3D (NL) Avontuurlijke animatie. 2ga za. zo. wo. 13:20 uur. LAATSTE WEEK NANNY McPHEE 2: DE VONKEN VLIEGEN ERAF (NL) Familie. 2ga vr. za. zo. wo. 12:10 14:30 17:00 uur. PREMIÈRE Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. TOY STORY 3 3D (NL) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a dagelijks 15:00 uur; do. vr. za. zo. di. wo. óók 12:45 uur. PREMIÈRE 2a TOY STORY 3 (NL) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. do. zo. di. wo. 12:20 uur; vr. za. 11:50 uur. 9e WEEK PLANET 51 (NL) Komische animatie van Javier Abad, Jorge Blanco. 2ga za. zo. 15:30 uur. Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. 13e WEEK HOE TEM JE EEN DRAAK 3D (NL) Avontuurlijke animatie. 2ga

3gast

vr. 2 juli 16:30 uur. ‘GIRLS ONLY’ VOORVERKOOP IS GESTART OOK VOOR DE REGULIERE VOORSTELLINGEN THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 vr. 6 augustus 16:30 uur. ‘GIRLS ONLY’ VOORVERKOOP IS GESTART STEP UP 3 3D Deze 3e STEP UP film neemt je meer naar een wedstrijd in Parijs. 1 VOORVERKOOP IS GESTART VOOR DE REGULIERE VOORSTELLINGEN VAN: SHREK FOREVER AFTER Nieuwe avonturen in dit vierde deel. 2ga THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 di. 18:30 uur; extra marathon op wo. 17:00 uur. MARATHON THE TWILIGHT MARATHON TWILIGHT, NEW MOON + ECLIPSE 3ga wo. 12:30 15:15 18:30 19:30 21:15 uur. VOORPREMIÈRE THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 vr. za. 22:30 uur. VOORPREMIÈRE UNTHINKABLE Thriller met Samuel L. Jackson, Carrie-Anne Moss. 4gt dagelijks 14:15 16:45 19:30 22:00 uur; do. vr. za. zo. di. wo. óók 11:45 uur. PREMIÈRE Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. TOY STORY 3 3D (OV) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a do. zo. ma. di. wo. 14:20 17:20 20:15 uur; vr. za. 13:40 16:30 19:20 uur. 2e WEEK 3 RAAVAN Bollywood film met Abhishek Bachchan, Aishwrya Rai, Govinda. dagelijks 14:10 19:20 21:40 uur; do. vr. za. zo. ma. di. óók 16:40 uur; 2e WEEK do. vr. za. zo. di. wo. óók 11:45 uur; wo. óók 17:10 uur. THE BACK-UP PLAN Romkom met Jennifer Lopez, Alex O’Loughlinl. 1t do. zo. ma. di. wo. 13:10 15:50 18:50 21:30 uur; 3e WEEK vr. za. 12:10 14:45 17:20 20:00 22:45 uur. THE A-TEAM Actie met Liam Neeson, Bradley Cooper, Jessica Biel. 3gt dagelijks 14:15 uur; do. zo. ma. di. óók 17:30 19:45 22:00 uur; 4e WEEK do. di. óók 11:50 uur; vr. za. óók 18:00 20:20 22:40 uur; wo. óók 12:50 22:10 uur. KILLERS Romantische komedie met Katherine Heigl en Ashton Kutcher. 3gt do. vr. za. zo. ma. 21:50 uur. 4e WEEK REPO MEN Futuristische thriller met Alice Braga, Jude Law, Forest Whitaker. 4g do. zo. ma. di. 16:10 18:30 uur; vr. za. 11:50 17:10 19:50 uur. 4e WEEK 3st SHE'S OUT OF MY LEAGUE Romkom met Jay Baruchel. do. zo. ma. di. wo. 20:30 uur; vr. za. 19:15 22:15 uur; 5e WEEK do. ma. di. óók 14:00 17:00 uur. SEX & THE CITY 2 Komedie met Sarah Jessica Parker, Kim Cattrall. 3st do. vr. za. zo. ma. wo. 17:30 uur; di. 12:10 14:30 uur; 6e WEEK do. vr. za. zo. ma. óók 19:40 uur; do. vr. ma. wo. óók 15:20 uur; do. vr. óók 13:00 uur; ma. óók 13:10 uur. Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. STREETDANCE 3D Deze zomer is het zover: de eerste dansfilm, in 3D! 2g dagelijks 16:20 18:45 21:20 uur; do. vr. za. zo. di. wo. óók 11:45 uur. 6e WEEK PRINCE OF PERSIA: THE SANDS OF TIME Avontuur. 3g do. zo. ma. di. 13:15 uur; vr. za. 14:15 22:10 uur; do. zo. ma. óók 20:50 uur. 7e WEEK 3g ROBIN HOOD Avontuur-/actiefilm met Russell Crowe, Cate Blanchett. za. zo. 12:10 uur. Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. 28e WEEK AVATAR 3D Epische actie-avonturenfilm van regisseur James Cameron. 3ga di. 21:30 uur. VERRASSINGSPREMIÈRE

SNEAK PREVIEW

www.pathe.nl/spuimarkt Spuimarkt 65 Filminfo en reserveringen 0900-1458 (€ 0,55 cpm)

1

dagelijks 11:30 14:20 16:50 19:20 22:00 uur. PREMIÈRE 3a NORDWAND Avonturenfilm met Benno Fürmann, Florian Lukas. dagelijks 15:40 21:20 uur. 2e WEEK MAO’S LAST DANCER Drama met Bruce Greenwood, Chi Cao. 3ad dagelijks 13:20 uur; do. vr. ma. di. óók 11:10 uur. 3e WEEK 3ht ONDINE Drama met Colin Farrell, Alicja Bachleda, Tony Curran. dagelijks 19:00 uur; do. ma. di. óók 13:00 uur. 4e WEEK 4g AGORA Historisch drama met Rachel Weisz, Max Minghella, Oscar Isaac. do. vr. za. zo. ma. wo. 21:50 uur; do. ma. di. óók 10:20 uur; do. di. óók 16:00 uur. 6e WEEK 9at THE GHOST WRITER Thriller drama van Roman Polanski. vr. 2 juli 16:30 uur. ‘GIRLS ONLY’ VOORVERKOOP IS GESTART THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 vr. 6 augustus 16:30 uur. ‘GIRLS ONLY’ VOORVERKOOP IS GESTART STEP UP 3 3D Deze 3e STEP UP film neemt je meer naar een wedstrijd in Parijs. 1 VOORVERKOOP IS GESTART VOOR DE REGULIERE VOORSTELLINGEN VAN: SHREK FOREVER AFTER Nieuwe avonturen in dit vierde deel. 2ga THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 di. 18:30 uur. MARATHON THE TWILIGHT MARATHON TWILIGHT, NEW MOON + ECLIPSE 3ga wo. 13:20 16:00 17:10 18:50 20:20 21:40 uur. VOORPREMIÈRE THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE Romantische horror fantasie. 3 vr. za. 23:30 uur. VOORPREMIÈRE UNTHINKABLE Thriller met Samuel L. Jackson, Carrie-Anne Moss. 4gt do. vr. ma. di. wo. 21:30 uur; za. zo. 16:40 21:40 uur; PREMIÈRE do. vr. ma. di. óók 13:40 16:10 uur; do. vr. ma. óók 18:50 uur; vr. za. óók 00:10 uur; za. zo. di. wo. óók 19:10 uur; za. zo. wo. óók 12:00 14:20 uur. Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. TOY STORY 3 3D (OV) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a dagelijks 13:10 15:40 18:10 uur; do. vr. za. zo. ma. wo. óók 20:50 uur. 2e WEEK LETTERS TO JULIET Romantiek met Amanda Seyfried, Gael García Bernal. 1 dagelijks 13:30 16:00 18:20 20:40 uur; vr. za. óók 23:10 uur. 2e WEEK THE BACK-UP PLAN Romkom met Jennifer Lopez, Alex O’Loughlinl. 1t do. vr. za. zo. ma. di. 19:00 21:40 uur; wo. 18:40 21:20 uur; 3e WEEK do. vr. ma. di. óók 13:20 16:20 uur; vr. za. óók 00:30 uur. THE A-TEAM Actie met Liam Neeson, Bradley Cooper, Jessica Biel. 3gt dagelijks 14:10 16:20 18:30 21:00 uur; vr. za. óók 23:20 uur; 4e WEEK za. zo. wo. óók 12:00 uur. KILLERS Romantische komedie met Katherine Heigl en Ashton Kutcher. 3gt do. vr. za. zo. ma. 18:40 uur; do. vr. ma. di. óók 13:30 uur; 4e WEEK vr. za. óók 23:50 uur. 3st SHE'S OUT OF MY LEAGUE Romkom met Jay Baruchel. dagelijks 13:50 17:10 20:30 uur; vr. za. óók 23:40 uur. 5e WEEK SEX & THE CITY 2 Komedie met Sarah Jessica Parker, Kim Cattrall. 3st do. vr. za. zo. ma. di. 16:30 18:50 uur; do. vr. ma. di. óók 14:10 uur. 6e WEEK Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. STREETDANCE 3D Deze zomer is het zover: de eerste dansfilm, in 3D! 2g vr. za. 00:20 uur. LAATSTE WEEK A NIGHTMARE ON ELM STREET Horror moderne remake. 4gat dagelijks 15:50 uur; do. vr. za. zo. ma. óók 21:20 uur. LAATSTE WEEK PRINCE OF PERSIA: THE SANDS OF TIME Avontuur. 3g do. vr. za. zo. ma. di. 21:10 uur. LAATSTE WEEK 3g ROBIN HOOD Avontuur-/actiefilm met Russell Crowe, Cate Blanchett. di. 21:30 uur. VERRASSINGSPREMIÈRE

SNEAK PREVIEW

PATHÉ SPUIMARKT

<25

vr. za. zo. wo. 10:45 13:15 15:45 uur. PREMIÈRE Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. TOY STORY 3 3D (NL) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a za. zo. wo. 11:20 uur. 10e WEEK 2g WICKIE DE VIKING (NL) Avontuurlijke familiefilm. za. zo. 14:30 16:50 uur; wo. 14:40 16:40 uur; za. zo. wo. óók 12:10 uur. PREMIÈRE Voor deze 3D versie gelden andere tarief voorwaarden. TOY STORY 3 3D (NL) Derde Pixar animatiefilm van Lee Unkrich. 2a

Letters to Julliet De jonge Sophie (Amanda Seyfried) en haar vriend (Gael García Bernal) genieten van het rustieke leven in romantisch Verona, Italië. Het idyllische stadje van Shakespeare’s Romeo and Juliet inspireert Sophie zelfs zich aan te sluiten bij de vrijwilligers die terugschrijven op onbeantwoorde liefdesbrieven. Die kunnen verliefde zielen achterlaten in een muur met de gedachte dat de ‘secretaressen van Juliet’ ze zullen beantwoorden. Dan vindt Sophie een brief uit 1957 in de muur. Het verhaal is zo romantisch dat Sophie besluit terug te schrijven naar de vrouw die de brief ooit in Verona achterliet. Dat roept zoveel mooie herinneringen op bij de ontvangster (Vanessa Redgrave) dat ze terugkeert naar het zonovergoten Italië. Samen met Sophie gaat ze op zoek naar de verloren liefde waar ze zoveel jaar terug over schreef. Maar geen van beiden kan vermoeden wat hun zoektocht naar romantiek hen zal brengen... > Bron: Pathé

26>


service

sudoku

zweeds-kruiswoordpuzzel

2

7 1

9 2

1

6

4

8

6

5

4 2

11

1 5 9 8

3

5 9 3 8 1

1

15

9 2 4 6 1 3 8 7 5

3 7 8 5 2 4 1 6 9

7 4 5 9 3 2 6 8 1

1 9 2 7 6 8 5 3 4

8 3 6 1 4 5 7 9 2

2 5 9 4 8 7 3 1 6

6 8 3 2 9 1 4 5 7

4 1 7 3 5 6 9 2 8

16

17 21 25

35

N N O O T N A Z E

E L O T O R I A E S N

A K E L I G

G B A A L A S A K E E A N K

E O S I N E

I N G V A A P E K S O T A R O T A M B P E M B E R T L Y K

T R A N S

D A M P E R W T

Korte Poten 9, 2511 eb Den Haag t 070-3644040 f 070-3633570

Voor een compleet overzicht: www.denhaagcentraal.net

10

19 23

31

28 32

34

42

43 48 53

38 45

49 54

50 55

© www.puzzelpro.nl

1 publiek vermaak 6 kersenlikeur 12 akelig 13 inwendig orgaan 15 Chinees gerecht 18 binnenkomst 20 tijdstip 21 Staatsbosbeheer 23 mager 24 mogelijkheid 26 tanden en kiezen 28 riv. in Frankrijk 29 rugbyterm 31 sporthemd 33 oude vochtmaat 34 plechtige gelofte 36 flauw schijnsel 38 scheikundige verbinding 41 veldvrucht 43 Europese vrouw 45 pl. in Letland 47 jaartel-

56

40 46

51 57

59

60 Horizontaal:

39

44

58 L E M M A

9

14

27

37

47

I E M A N D

8

22

30

36

52

7

18

26

colofon Den Haag Centraal B.V.

6

33

6

V E R F

5

13

29

41

H A A G

4

12

24

oplossingen vorige week 5 6 1 8 7 9 2 4 3

3

20

2

B E G E L I T T S K A R S G E L E I O K E E R S L E M M A L M I L A T E T O E

2

61

ling 49 cilinder 51 naaldboom 52 mistletoe 55 sprookjesfiguur 58 ellende 59 brandstof 60 bakmengsel 61 lange reeks.

Verticaal: 2 plotseling 3 computergeheugen 4 kledingstuk 5 Zwitsers kanton 7 riv. in Oostenrijk 8 treksluiting 9 adviesorgaan 10 boekhoudterm 11 haas-

tig 14 vurig paard 16 bid (Latijn) 17 levenslucht 18 Nijlreiger 19 ergo 22 Bescherming Burgerbevolking 25 hoofdhuid 26 rubbersoort 27 stelling 28 opdracht 30 gebouw in Amsterdam 32 een weinig 35 zalf 36 graag 37 bloembed 38 riv. in Spanje 39 edelman 40 autopech 42 papegaai 44 ambtshalve 46 scheepstouw 48 kerstbrood 50 kunstmest 53 godin v.d. dageraad 54 gravin van Holland 56 pret 57 aanwijzend vnw.


Hoofdredacteur Coos Versteeg Coördinatie redactie Miranda Fieret Stadsredactie Floor de Booys Nynke Feenstra Joke Korving Alexander Münninghoff Casper Postmaa Hans Schmit Dominique Snip Alexandra Sweers Adrie van der Wel Gemeentepolitiek Jan van der Ven (coördinator) Elske Koopman Theodore Pronk De gemeentepolitieke verslaggeving wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Democratie en Media Economie Joep van Zijl

Eindredactie Dick Toet Wouter Storm (corrector) Algemene Zaken Marianne ten Have Columnisten Marc Delissen Troy Douglas Kees Jansma Vilan van de Loo Marcella Mesker Marcel Verreck Rubrieken Teun Berserik (cartoon) Emilie Bolsius (medisch), Hugo Dirksmeier (onderwijs) Wendy Hendriksen (tuin) Bas Martens (juridisch) Marc Putto (weerbericht) Marnix van Rij (financieel) Henk Savelberg (culinair) Renate van der Zee (Society) Illustraties Marcello’s Art Factory

Cultuurredactie Annerieke Simeone (coördinator) Egbert van Faassen Sjoerd van Faassen Bert Jansma Babeth Knol Eric Korsten Thijs Kramer Doron Nagan Roos van Put Anneke Ruys Rob Soetenhorst Jill Stolk Aad van der Ven Sportredactie Ronald Mooiman (coördinator) André Buurman Eppo Ford Bert Tielemans Hans Willink Chris Willemsen Martin van Zaanen

Advertentieverkoop Mayka Postma [email protected] mobiel: 06 52579972 Dennis Pleeging [email protected] mobiel: 06 28241753 Advertentiebeheer Marije Teppema: [email protected] mobiel: 06 50591595 Administratie Ida Leferink [email protected] t 070-3644040 Correspondentie • Advertentie [email protected] • Redactie [email protected] • Algemeen [email protected]

Vormgeving Anneke de Zwaan Fotografie Jurriaan Brobbel C&R Pan Chen Creative Images Eveline van Egdom Mylène Siegers Otto Snoek Mirjana Vrbaski en fotopersbureau’s Hollandse Hoogte en WFA

Abonnementsprijzen Kwartaal € 19,95 / Halfjaar € 35,95 / Jaar € 59,95

spoedgevallen

Alarmcentrale

Politie Haaglanden SMASH (Stichting Mobiele Artsen Service Haaglanden) 070 - 346 96 69 SMASH is een samenwerkingsverband van alle huisartsen in Den Haag, Leidschendam, Rijswijk, Voorburg, Voorschoten en Wassenaar. SMASH regelt spoedeisende huisartsenhulp buiten kantoortijden. Iedere dag tussen 17.00 uur ‘s avonds en 8.00 uur ’s morgens; gedurende het hele weekend en op alle erkende feestdagen. www.smashaaglanden.nl

112

0900 - 8844

Tandartsendienst avond- en weekenddienst alleen spoedgevallen 070 - 311 03 05 Stichting Dierenambulance Den Haag 070 - 328 28 28 (dag en nacht bereikbaar) www.dierenambulancedenhaag.nl

Meldnummer dierenbescherming 0900 - 20 21 210 (10ct./min.)

>Abonnementenservice<

www.dierenbescherming.nl

Voor opgave abonnementen, verhuizingen, bezorging en wijzigingen:

Dierenartsen weekenddienst

Bel 0172 – 476085 (ma t/m vr: 9 – 17 u),

of per e-mail:[email protected]. Voor opzeggingen (uitsluitend schriftelijk, uiterlijk 4 weken voor einde abonnementsperiode).

(Spoedgevallen nacht en weekend)

Informatie dienstdoende apotheken 070 - 345 10 00

0900 - 2226 333 en 0900 - 2222 456 www.dierenartsenkring-denhaag.nl


service

koken met henk savelberg

<27


Groene walnoten Met een volwassen walnotenboom in de tuin komt er in de herfst ongetwijfeld een moment waarop u zich afvraagt waar u met de overvloed aan noten naar toe moet. Om de oogsttijd wat te spreiden kunt u een deel van de noten nu plukken en inmaken op zoet-zure siroop of alcohol. Het conserveren van groene noten is een eeuwenoude traditie en traditioneel worden de groene noten geplukt tussen de langste dag op 21 juni en Sint Jan op 24 juni. De noten mogen nog geen dop hebben en moeten met een naald makkelijk, zonder noemenswaardige weerstand te voelen, in te prikken zijn. Hierbij twee recepten voor het conserveren van groene noten. De Italiaanse alcoholische versie: de Nocino. Dit is een geliefd aperitief en digestief maar men gebruikt het ook om (wild)sauzen mee op te peppen. Door Nocino enige tijd te laten rijpen wordt de smaak voller en milder, in Italië is Nocino van acht jaar oud geen uitzondering.

Nocino

>30 onrijpe walnoten >½ liter 95% alcohol >400 cl water kook hiervan >400 gram suiker een suikerstroop >2 kaneelstokjes >4 kruidnagels >1 vanillestokje, in de lengte opengesneden >rasp van 1 citroen

Was de walnoten, laat ze drogen, snijd ze in vieren. Trek plastic handschoenen aan en beschermkleding, de bruine kleurstof laat zich uit kleding nooit meer en van handen met veel moeite en tijd verwijderen. Doe de noten samen met de alcohol in een weckpot. Voeg kaneel, de kruidnagels, vanillestokje en citroenrasp toe en laat dit 3 maanden staan. Schud de pot dagelijks. Zeef het mengsel en filter het vervolgens door een doek of papieren koffiefilter, voeg de suikerstroop toe. Doe de drank terug in de schoongemaakte pot of in brandschone, met heet water

omgespoelde flessen, sluit ze af en laat de Nocino nog 6 maanden rijpen. Hierna is de drank gereed voor consumptie maar langer laten rijpen komt de smaak ten goede. Het volgende recept is populair in Engeland waar de noten onder meer bij wild, koud vlees en (Stilton) kaas worden geserveerd.

Zoet-zuur van groene noten

>1 kilo groene walnoten >½ liter malt vinegar (eventueel te vervangen door goedkope balsamicoazijn) >250 gram bruine suiker >½ theelepel gemalen piment >½ theelepel gemalen kruidnagel >¼ theelepel kaneelpoeder >1 ½ eetlepel geraspte verse gember

Prik met een scherpe vork rondom gaatjes in de walnoten, net door de groene bast dus niet door en door. Doe de walnoten in een emmer met zoveel water dat ze onder staan en voeg 150 gram zout toe, laat een week staan en herhaal deze handeling met vers water en zout en laat weer een week staan. Haal de noten uit de pekel en leg ze naast elkaar op keukenpapier of oude handdoeken te drogen, bij voorkeur in de open lucht, anders op een goed geventileerde plaats. De noten worden nu gitzwart. Breng de malt vinegar (of balsamico) aan de kook samen met de suiker t/m gember. Voeg de noten toe, breng opnieuw aan de kook en laat 15 minuten op uiterst laag vuur staan. Laat snel afkoelen door de pan in een bak met ijskoud water te zetten. Roer regelmatig om de kou te verdelen. Doe de noten die heel gebleven zijn in brandschone glazen potten. Pureer de kapotte nootjes met een scheut van het zoet-zure azijnmengsel met de staafmixer en zeef het. Doe het gezeefde vocht in de potjes bij de noten en verdeel ook de rest van het azijnmengsel over de noten tot ze onder staan. Sluit de potjes af en laat de noten minstens 4 maanden rijpen.

het weer in den haag

geleidelijk nog wat in de lift. Met wat geluk bereiken we ook in het weekeinde nog een graad of 24-25 in het centrum van Den Haag. Op de boulevard en de eerste paar kilometers uit zee is het steeds wat frisser door de voortdurende aanlandige wind. Het strandweer (ook in het weekend) zal veelal goed zijn, hoewel zich vooral op vrijdag meer wolken zullen aandienen. Uitloop van het kwik naar 27-30 graden zit er (nog) niet in want de warme (zuid)oostelijke aanvoer ontbreekt. Tot en met begin volgende week blijft het prima zomerweer in

vrijdag

Min (⁰C) 14 Max (⁰C) 19-21 Zon (%) 75 Neerslag (%) 15 Wind wnw 3-4

zaterdag

13 20-23 85 10 nnw 4

>> Leegverkoop Schilderijen << 98-Jarige galeriehoudster verkoopt haar collectie schilderijen, 18e tm 20e eeuw. Voor het goede doel.

Javastraat 100a Elke dag 14.00 – 17.00 www.dekleinegalerie.nl 06-23377052, 06-43586906

Den Haag Centraal

Voorbeeldig juniweer, ook in het weekeinde Afgelopen maandagmiddag even voor de klok van half twee begon officieel de astronomische zomer. De zon trekt zich de komende weken dus weer terug tot boven de evenaar. Vanaf nu worden de dagen weer korter en gaan de Haagse nachten lengen, maar dramatisch is dat niet. De komende weken is dat trouwens nog nauwelijks merkbaar en vooral de zomeravonden zullen nog lang licht blijven. Pas in augustus wordt het werkelijk zichtbaar dat het eerder donker wordt. Het weer is er na de zonnewende alleen maar beter op geworden. Bijzonder koud was het afgelopen zaterdag en zondag (kacheltemperaturen). Zo was het aan het begin van zondagmiddag soms maar 11 graden in een deel van de randstad en dat is te vergelijken met een zachte winterdag in december of januari. Gedurende de Kleine IJstijd (een paar eeuwen terug) was dit het gemiddelde weer tijdens een willekeurige zomer. Het voorbije weekeinde was trouwens het koudste sinds eind juni 1980. Momenteel is het nog uitstekend weer en de temperatuur gaat

De Kleine Galerie

De krant voor denkend Den Haag onze contreien. Een echte hoogzomerse periode lijkt niet aan zet. Daarvoor moet er een krachtige blokkade van hoge druk boven Scandinavië zijn (oostenwind!) en die ontbreekt vooralsnog. De allerlaatste weerkaarten van het Europese hoofdmodel geven voor begin juli een onbehoorlijk diepe depressie aan richting Schotland. Bel de weerprimeurlijn eens op 09001234554 voor meer weerinfo over de lange termijn. Marc Putto Weerman

zondag

14 22-25 85 10 nno 3-4

maandag

15 22-26 75 30 wzw 3-4

Bel voor een proefabonnement (€ 14,95 voor 15 weken, stopt automatisch)

0172 - 476085

28>


society

vilan, renate & de residentie

‘Ha Jozias!’ Er was een walking diner aangekondigd, bij de schilderijenwinkel van Hoogsteder & Hoogsteder en daarna zouden we allemaal vanuit hun pand de Lange Vijverberg naar de overkant wandelen, alwaar het Residentie Orkest ging spelen. Het Festival Classique was niet te missen, en voor het Residentie Orkest was het een hele ontwikkeling geweest om de straatmuzikant in zichzelf te ontdekken. “Tien jaar geleden vonden we dat ondenkbaar”, zal algemeen directeur Niels Veenhuijzen tegen me zeggen. Hij is er vandaag voor de business circle van het orkest. Vroeger had je het over sponsors en daarvoor bestonden er mecenassen, maar zelfs de kunsten leven bij de gratie van de kassa. Op tafeltjes liggen kraskaarten waarmee je een abonnement kunt winnen. Bij Hoogsteder & Hoogsteder druppelen de leden van de business circle geleidelijk binnen, al dan niet met partner. Verbazend om te zien hoe vrijwel niemand oog heeft voor al de oude schilderijen aan de muren, daar hadden net zo goed posters van Snoop Dogg kunnen hangen. De business circle is er voor elkaar en ook al zijn er vaker dit soort ontmoetingen, ze praten of de kennismaking pas begonnen is en ze een enkele avond te leven hebben. Een blonde zakenvrouw komt naar mij toe en doet me een demonstratie netwerken cadeau. Zij: “U staat alleen, waar bent u van?” Ik: “Van de krant.” Zij: “O, daarom staat u alleen” en zij verlegt acuut haar aandacht naar winstgevender gesprekspartners. Niels Veenhuijzen staat hartelijker in het leven. Hij wil de muziek naar de mensen brengen, waar die mensen dan ook zijn. En wie ze zijn, en hoe ze zijn, en daarom is het Residentie Orkest nieuwe wegen ingeslagen. Want ze kregen het verwijt elitair te zijn. Niels lijkt me een man van goede wil, precies zo iemand die je een haaibaai van een directiesecretaresse gunt. Een vrouw met haar op de tanden die hem binnenskamers streng toespreekt over de onzin van baby’s naar de schouwburg halen omdat ze van muziek intelligenter zouden worden. Ja, dat was dan heel democratisch bedacht, maar een orkest hoeft geen supermarkt te wezen waarin iedereen kan komen winkelen. Dat moet de haaibaai zeggen, en hopelijk kan haar aanstelling nog plaatsvinden voor het festival-lustrum van volgend jaar. Daar komt de burgemeester aan, fashionably late, zodat iedereen kan zien hoe gewoon hij zich gedraagt. Niels en Willem Jan Hoogsteder ontvangen hem in de gang: “Ha Jozias!”. De mannen overtreffen zichzelf in hartelijkheden. Dat is de chemie van bromance en het kan ook per drie. Voor de niet zo moderne lezers, een bromance is iets tussen romance and brotherhood in, vroeger heette dat gewoon homo-erotisch maar tegenwoordig zeg je bromance. Onthou het woord. Achter de bloeiende bromance zie ik een jongen staan die een dienblad met volle champagneglazen ophoudt in een voortdurend gebaar van aanbieden. Hij heeft het neutraal glimlachen tot een kunst verheven, neutraal met een vleugje sympathie. Het kan. Hij kan het. Of iemand het ziet, is hem onverschillig. In de gang zie ik een smalle deur, die − zo blijkt − toegang geeft tot een nog smallere trap, bekleed met rood tapijt. Het is de toegang tot de keuken, zegt chefkok Eric-Jan Fransen. Hij boldert met routine alle treden af en ik volg hem, om via een binnenplaats in een garage te belanden. De keuken, dus. Lange rijen tartaartjes staan klaar. “Het zijn er 105”, zegt de kok tevreden, “gisteren waren het er

Tadaaaaammmm! > Foto’s: Otto Snoek

Als er gisteren nog 120 waren, wat hebben die Hoogsteders dan met die andere vijftien stuks gedaan?

120”. Daarna vertelt hij over het menu, waarin kalfsrug zal voorkomen. Weer boven zijn de toespraken begonnen. Iedereen bedankt elkaar voor de aanwezigheid, de support en de aandacht en straks wordt het nog fijner want het weer is redelijk goed, een beetje fris, maar ‘we hebben dekentjes’ belooft Niels Veenhuijzen en wat willen we dan nog meer? “Echte rauwe gevoelens”, zoals artistiek manager Ronald Vermeulen ons belooft. Want vanavond staat Porgy and Bess op het programma, waarvan de man weet: “het verhaal is niet zo interessant”. Daar denk ik nog over na als het walking diner begint, dat hieruit blijkt te bestaan dat de business circle gewoon aan de tafeltjes blijft hangen en de jongens en meisjes van de bediening totally running zijn. John Hoogsteder komt mij aanma-

“Ha Jozias!”

nen: “Je gaat toch wel wat eten?”, maar ik hou meer van kalfjes aaien dan van kalfjes eten. De business circle eet en praat en praat en eet. “Ha Jozias” blijkt verschrikkelijk hard te kunnen lachen. De bromance ontwikkelt zich verder. De blonde vrouw voert interessante gesprekken. Bij de uitgang zegt de beveiligingsman tegen me: “Je moet er zelf wat van maken” en hij kijkt me na als ik huiswaarts ga, verlangend naar een mooie stilte. Vilan van de Loo Dit is voorlopig de laatste Residentie. Vilan en Renate vieren – net als de Haagse society - de maanden juli en augustus vakantie. In september keren zij weer op de achterpagina.

“En daar zit nog een alarm”.

}

Recommend Documents