1. Het begrip kan weg, omdat de overgebleven begrippen. Het begrip kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen

CSE Dynamiek en stagnatie

Welk Woord Weg

Dynamiek en Stagnatie

Workshop: Dynamiek in de klas

Aanloop

Opdracht: • Hieronder staan drie rijen met begrippen. • Kies uit elke rij een begrip dat er volgens jou niet thuis hoort en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben. • Kies uit dezelfde rij begrippen een ander begrip en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben. 1. 2. 3.

1.

2.

3.

commerciële landbouw – moedernegotie – malthusiaanse spanning nijverheid waterschappen – feodaliteit – gilden - Hanze stapelmarkt – nijverheid – Nederlanden – Antwerpen

Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ _________________________________________________________________ Het begrip ____________ kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Het begrip ____________ kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Het begrip ____________ kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________

© Arnoud Aardema RU Nijmegen 2010


Welk Woord Weg



gouden Eeuw (1585-1672)

Opdracht: • Hieronder staan drie rijen met begrippen. • Kies uit elke rij een begrip dat er volgens jou niet thuis hoort en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben. • Kies uit dezelfde rij begrippen een ander begrip en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben.

1. 2. 3.

Fluitschip – molengang – haringkaken – koopmansbeurs Vrede van Munster – Twaalfjarig Bestand – handel Rampjaar – particularisme – stapelmarkt - mercantilisme

1. Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Het begrip ____________ kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ 2. Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Het begrip ____________ kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ 3. Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Het begrip ____________ kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ _________________________________________________________________



Welk Woord Weg



Stagnatie (1672-1806)

Opdracht: • Hieronder staan vier rijen met begrippen. • Kies uit elke rij een begrip dat er volgens jou niet thuis hoort en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben.

1. 2. 3. 4.

Oligarchie – voorbijlandvaart – moedernegotie – kapitaalmarkt patriotten – stagnatie – commissiehandel - regenten Willem III – nijverheid - slavenhandel – stapelmarkt driehoekshandel – landbouw – VOC - moedernegotie

1. Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ 2. Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ 3. Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ 4. Het begrip ____________ kan weg, omdat de overgebleven begrippen __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________




Welk Woord Weg Dynamiek en Stagnatie Aanloop Antwoordmodel Opdracht: • Hieronder staan drie rijen met begrippen. • Kies uit elke rij een begrip dat er volgens jou niet thuis hoort en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben. • Kies uit dezelfde rij begrippen een ander begrip en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben. 1. 2. 3.

1.

commerciële landbouw – moedernegotie – malthusiaanse spanning nijverheid waterschappen – feodale tradities – gilden - Hanze stapelmarkt – Schelde – Nederlanden – Antwerpen

Het begrip nijverheid kan weg, omdat de overgebleven begrippen De bijzondere p[ostie van de landbouw in de Nederlanden verklaren. In de Nederlanden bleef malthusiaanse spanning uit, ondanks een gecommercialiseerde landbouw die met name handelsgewassen produceerde. Dankzij de moedernegotie werd voedsel (graan) geïmporteerd om de groeiende bevolking te voeden en de boeren mogelijkheid te geven zich te specialiseren in handelsgewassen

Het begrip malthusiaanse spanning kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen Commerciële landbouw en de moedernegotie grondstoffen leverden voor de nijverheid. In de landbouw werd o.a. vlas (linnen) en hennep (touw) verbouwd. Via de moedernegotie werd hout voor de scheepsbouw en kuiperijen geïmporteerd.

2.

Het begrip feodaliteit kan weg, omdat de overgebleven begrippen voorbeelden zijn van samenwerkingsverbanden. Het waterschappen was een samenwerking van boeren die samen de wateroverlast bestreden. Het gilde was een organisatie van ambachtslieden met hetzelfde beroep. De Hanze was een handelsverbond waarin steden aan de IJssel o.a. samenwerkten met steden in het Noorden van het Duitse Rijk.

Het begrip Hanze kan ook weg omdat de overgebleven begrippen gunstige voorwaarden waren voor de economische groei van de Nederlanden. Door de waterschappen leerden boeren samen te werken en te investeren op lange termijn. Het ontbreken van feodale tradities zorgde voor zelfstandigheid voor boeren die daardoor makkelijk innovaties konden doorvoeren.

3.

Het begrip Schelde kan weg, omdat de overgebleven begrippen Antwerpen was de stapelmarkt van de Nederlanden aan het begin van de 16e eeuw. Ongeveer 75 % van de export in de Nederlanden liep via Antwerpen.

Het begrip Nederlanden kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen Na de val van Antwerpen sloten de opstandige gewesten de Schelde af. Hierdoor verplaatste de stapelmarkt uit Antwerpen naar Amsterdam. © Arnoud Aardema RU Nijmegen 2010



Welk Woord Weg Dynamiek en Stagnatie gouden Eeuw (1585-1672) Antwoordmodel Opdracht: • Hieronder staan drie rijen met begrippen. • Kies uit elke rij een begrip dat er volgens jou niet thuis hoort en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben. • Kies uit dezelfde rij begrippen een ander begrip en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben. 1. 2. 3.

Fluitschip – molengang – haringkaken - koopmansbeurs Vrede van Munster – Twaalfjarig Bestand – driehoekshandel - kaapvaart Rampjaar – particularisme – stapelmarkt - mercantilisme

1. Het begrip koopmansbeurs kan weg, omdat de overgebleven begrippen Fluitschip, harigkaken en molengang zijn voorbeelden van innovatie die de Nederlanden economisch voordelen hebben opgeleverd. Het fluitschip maakte de moedernegotie winstgevend, de molengang maakte het mogelijk grond droog te leggen die gebruikt kon worden in de commerciële landbouw en het haringkaken zorgde er voor dat de gevangen vis langer bewaard kon worden en dus ook kon worden geëxporteerd.

Het begrip haringkaken kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen Belangrijke voorwaarden waren voor de steunpilaren van de economische bloei in de Gouden Eeuw. De koopmansbeurs voor de stapelmarkt, het fluitschip voor de moedernegotie en de molengang voor landaanwinning voor de commerciële landbouw

2. Het begrip Twaalfjarig Bestand kan weg, omdat de overgebleven begrippen Na de Vrede van Munster veranderde functie van de WIC, voortaan werd geld verdiend middels de driehoekshandel (slaven uit Afrika naar Amerika, grondstoffen van de plantages naar Europa)

Het begrip Vrede van Munster kan ook weg omdat de overgebleven begrippen Na het Twaalfjarig bestand werd de WIC opgericht die vooral geld verdiende met de kaapvaart en later met de driehoekshandel

3. Het begrip stapelmarkt kan weg, omdat de overgebleven begrippen Particularisme en mercantilisme oorzaken zijn van het Rampjaar. Het particularisme zorgde voor interne verdeeldheid in de Republiek waardoor de oorlog met Frankrijk en Engeland rampzalig verliep.

Het begrip particularisme kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen Het rampjaar was een overwinning voor het protectionisme van het mercantilisme. Het rampjaar betekende een definitieve verschuiving van de stapelmarkt van Amsterdam naar Londen.




Welk Woord Weg Dynamiek en Stagnatie Stagnatie (1672-1806) Antwoordmodel Opdracht: • Hieronder staan vier rijen met begrippen. • Kies uit elke rij een begrip dat er volgens jou niet thuis hoort en leg uit wat de andere drie begrippen gemeenschappelijk hebben. 5. 6. 7. 8.

Oligarchie – voorbijlandvaart – moedernegotie – kapitaalmarkt patriotten – stagnatie – commissiehandel - regenten Willem III – nijverheid - slavenhandel – stapelmarkt driehoekshandel – landbouw – VOC - moedernegotie

1. Het begrip moedernegotie kan weg, omdat de overgebleven begrippen Veranderingen zijn in de Republiek in de Zilveren Eeuw. De regenten vormden een gesloten groep, handelaren vervoerden steeds vaker hun producten niet via Amsterdam maar rechtstreeks naar de afnemer (voorbijlandvaart) de handelaren gingen zich toeleggen op de handel in kredieten, verzekeringen of traden op als tussenpersoon (commissiehandel). 2. Het begrip kan commissiehandel weg, omdat de overgebleven begrippen Patriotten gaven de regenten de schuld van de stagnatie in de Republiek tijdens de Zilveren eeuw. Door het rentenieren van de regenten waren zij lui geworden en niet langer ondernemend

3. Het begrip nijverheid kan weg, omdat de overgebleven begrippen Van de Republiek naar Engeland zijn verschoven. De WIC kreeg te maken met grote concurrentie vanuit Engeland, stadhouder Willem III werd koning in Engeland en de stapelmarkt van Amsterdam verplaatste naar Londen.

4. Het begrip driehoekshandel kan weg omdat, de overgebleven begrippen In een tijd van stagnatie nog positieve effecten hadden op de economische situatie van de Republiek. De VOC zag de winst wel dalen maar zorgde voor veel werkgelegenheid, de landbouw overkwam een aantal tegenslagen aan het begin van de 18e eeuw maar herstelde zich en de moedernegotie bleef een constante factor in de voedselvoorziening van de Republiek.


1. Het begrip kan weg, omdat de overgebleven begrippen. Het begrip kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen

Recommend Documents