09583

*Z01453FCA18*

documentnr.: INT/C/16/22788 – zaaknr.: Z/C/14/09583

Raadsinformatiebrief Onderwerp

: (Eind) Evaluatie Milieubeleidsplan 2011-2015

Aard

: Toezegging(en) raad/commissie

Portefeuillehouder

: G.M.P. Stoffels

Datum college

: 14 juni 2016

Openbaar

: Ja

Afdeling

: Ontwikkeling

Contactpersoon

: Marjon Hermanussen

Telefoon

: 674

E-mail

: [email protected]

In te vullen door de griffie

Nummer brief

: 2016-65

Datum verzending

: 16 juni 2016

Nummer weekbericht

: 23

Aanleiding Op 20 juni 2011 heeft de raad het Milieubeleidsplan 2011-2015 vastgesteld. Een milieubeleidsplan waarin het begrip duurzaamheid voor onze gemeente vorm heeft gekregen. In overleg met de raad zijn de speerpunten Klimaat& Energie, Duurzame Leefomgeving, Duurzame Gebiedsontwikkeling en Groen & Water gekozen. Bij de vaststelling hebben wij u toegezegd de raad regelmatig te informeren over de stand van zaken. In 2012 en 2014 zijn tussentijdse evaluaties aan de raad aangeboden. We kunnen u nu de Eindevaluatie aanbieden. Inhoud Door het uitvoeren van 17 projecten zijn de afgelopen jaren nagenoeg alle gestelde resultaten behaald. De projecten zijn deels in samenwerking met externe partijen uitgevoerd. Ook zijn de kansen die zich voordeden en die pasten binnen de doelstellingen met beide handen aangegrepen om projecten steviger neer te zetten dan wel in een groter verband op te pakken. In de bijgevoegde Evaluatie (inclusief Monitoring) worden de resultaten per project beschreven. Onderstaande tabel geeft in één oogopslag aan of het gestelde resultaat is behaald: Projecten

Resultaat

1. Energiemanagement 2. Zuinige eigen gebouwen 3. WijCuijk willen Zon! 4. Zuinig Licht 5. Gemeentelijk mobiliteitsplan 6. Energiebesparingsweken 7. E-Laad

1

8. Buurten in de Buurten 9. Duurzame Dorpendag 10. Afval; wat kan IK ermee? 11. Systematiek duurzame gebiedsontwikkeling 12. Ervaringsproject Duurzame Gebiedsontwikkeling 13. Communicatiecampagne groene gevels en daken 14. De gierzwaluw 15. Ecologisch bermbeheer 16. Duurzaam Inkopen 17. Monitoring Milieubeleidsplan

Resultaat project is conform doelstelling of meer

Resultaat project is nagenoeg conform doelstelling

Conclusie Van de 17 projecten zijn er 16 opgepakt in de afgelopen vier jaar. Eén project wordt dit jaar nog uitgevoerd (project 9). Van de 17 projecten zijn er 12 waarvan de gestelde doelstellingen behaald zijn. Vijf projecten zijn niet volledig uit de verf gekomen en hiervan is een deel van de doelstelling behaald. Over het algemeen kan gesteld worden dat met een beperkt budget en binnen de bestaande formatie veel bereikt is. Een goede samenwerking op deelregionale schaal (projecten op het gebied van klimaatbestendig, groene daken groene gevels, verschillende communicatietrajecten) heeft hier zeker toe bijgedragen. De reden waarom het resultaat van sommige projecten niet volledig is behaald zit in de volgende aspecten: -

Borging van duurzaamheid in de ambtelijke organisatie

-

Samenwerking met externe partijen

-

Capaciteit eigen organisatie

Vooruitblik De ervaringen van de afgelopen vier jaar nemen we mee bij de opstelling van een nieuw milieubeleidsplan. Er zullen zeker nieuwe thema’s aan de orde komen terwijl ook een aantal onderwerpen naar verwachting blijvend aandacht krijgen ( energiemanagement, duurzaam inkopen en duurzame gebiedsontwikkeling, klimaatbestendigheid). Om de visie van uw raad (en mogelijk ook anderen) hierin te betrekken zal op 27 juni 2016 een duurzaamheidsdebat worden gehouden. Een nieuw milieubeleidsplan zal conform de bestuurlijke planning eind 2016 aan uw raad worden aangeboden. Tijdens deze avond zullen we ook terugblikken en bestaat de mogelijkheid voor uw raad om vragen dan wel opmerkingen te maken over deze evaluatie. Procedurele informatie Voor de uitvoering van het milieubeleidsplan 2011-2015 zijn 35.000 euro verdeeld over vier jaar vrijgemaakt. De uitvoering van het plan heeft plaatsgevonden binnen deze financiële kaders en met bestaande formatie.

2

Bijlagen Eindevaluatie Milieubeleidsplan 2011-2015 Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Cuijk, drs. R.H.M.A. Rongen secretaris

mr. W.A.G. Hillenaar burgemeester

3

Eindevaluatie Milieubeleidsplan 2011-2015

Inleiding

1

Op 20 juni 2011 heeft de gemeenteraad het Milieubeleidsplan 2011-2015 vastgesteld. Een milieubeleidsplan waarin het begrip duurzaamheid voor onze gemeente vorm heeft gekregen. In overleg met de raad zijn de speerpunten Klimaat& Energie, Duurzame Leefomgeving, Duurzame Gebiedsontwikkeling en Groen&water gekozen. Van elk speerpunt zijn de doelstellingen bepaald en zijn 17 projecten geformuleerd waarmee de doestellingen behaald moeten worden. Bij de vaststelling hebben wij u toegezegd de raad regelmatig te informeren over de stand van zaken. In 2012 en 2014 zijn tussentijdse evaluaties aan de raad aangeboden. We kunnen u nu de Eindevaluatie aanbieden. In deze evaluatie worden de resultaten van de verschillende projecten toegelicht. De 17 projecten zijn uitgevoerd binnen de bestaande formatie en zijn binnen het beschikbare budget van € 35.000 gebleven (verdeeld over de jaren 2012-2015). Een beperkt budget waarmee zeer doelmatig is omgesprongen en veel is bereikt, zo blijkt uit onderstaande evaluatie. Door het uitvoeren van 17 projecten zijn de afgelopen jaren nagenoeg alle gestelde resultaten behaald. De projecten zijn deels in samenwerking met externe partijen uitgevoerd. Ook zijn de kansen die zich voordeden en die pasten binnen de doelstellingen met beide handen aangegrepen om projecten steviger neer te zetten danwel in een groter verband op te pakken. De tabel op de volgende pagina laat in één oogopslag de behaalde resultaten zien op eenzelfde wijze als bij de programmabegroting. Een oranje gekleurd veld wil zeker niet zeggen dat er geen resultaten zijn behaald, echter de resultaten wijken af van het vooraf gestelde doel. Wat direct opvalt, is dat van de meeste projecten de projectresultaten zijn behaald. Van vijf projecten zijn de resultaten slechts gedeeltelijk behaald. De resultaten zijn ook verwerkt in het door de Raad in 2012 vastgestelde format voor de monitoring. Deze is als bijlage toegevoegd aan deze Evaluatie. Per project wordt hieronder in het kort een toelichting gegeven op de behaalde resultaten. Er is voor gekozen om de resultaten zoveel mogelijk cijfermatig weer te geven met korte toelichtingen.

2

projecten 1. Energiemanagement 2. Zuinige eigen gebouwen 3. WijCuijk willen Zon! 4. Zuinig Licht 5. Gemeentelijk mobiliteitsplan 6. Energiebesparingsweken 7. E-Laad 8. Buurten in de Buurten 9. Duurzame Dorpendag 10. Afval; wat kan IK ermee? 11. Systematiek duurzame gebiedsontwikkeling 12. Ervaringsproject Duurzame Gebiedsontwikkeling 13. Ecologisch bermbeheer 14. De gierzwaluw 15. Communicatiecampagne groene gevels en daken 16. Duurzaam Inkopen 17. Monitoring Milieubeleidsplan

Resultaat project is conform doelstelling of meer Resultaat project is nagenoeg conform doelstelling

3

Resultaat

Toelichting op de verschillende projecten

Speerpunt Klimaat en Energie Project 1: Energiemanagement gemeentelijke organisatie

Doel: Het vergroten van het inzicht in het elektriciteits- en gasverbruik van de gemeente. Gesteld resultaat: In 2015 hebben we het energieverbruik in onze eigen gebouwen (die langdurig in gebruik blijven) met 10% verminderd ten opzichte van 2011. Behaald resultaat: Over 10 gemeentelijke gebouwen is een besparing behaald van 11,9% gas en 13,3% elektra zoals uit onderstaande tabel is op te maken.

Gebouw Sporthal Kloosterhof Den Oeiep Gemeentewerf Foto Archief Dienst (FAD) Gemeentehuis Verhuurkantoor Sporthal De Stappert Steunpunt Haps De Burcht t Akkertje

basis (2012) gas elektra 15.425 42.400 2.023 14.820 16.500 35.996 2.419 8.035 26.196 537.042 10.368 53.056 22.920 98.290 4.937 8.701 10.128 13.122 4.482 12.184

2015 gas elektra 18.051 39.379 1.911 14.542 12.286 36.776 2.693 9.431 26.375 455.064 10.855 43.837 18.296 91.071 4.503 9.050 3.076 7.961 3.778 8.444

Totaal besparing gas/elektra

115.398

101.824

823.646

715.555

besparing gas elektra -2.626 3.021 112 278 4.214 -780 -274 -1.396 -179 81.978 -487 9.219 4.624 7.219 434 -349 7.052 5.161 704 3.740 13.574

108.091

besparing gas elektra -17% 7% 6% 2% 26% -2% -11% -17% 15% -1% -5% 17% 20% 7% 9% -4% 70% 39% 16% 31% 11,90%

Toelichting De basis voor dit project is het Energiemanagementsysteem. Zeker hier geldt het credo ‘meten is weten’. De gemeente is gedurende de uitvoering van het milieubeleidsplan veranderd van energiemanagementsysteem. De reden hiervoor is dat het oude managementsysteem wel inzicht gaf in de totale energieverbruiken van de gemeente, maar dat het erg lastig was om op gebouwniveau met dit systeem te monitoren. De verbruiksgegevens werden namelijk slechts een maal per jaar ingevoerd. In 2014 zijn om die reden in tien gebouwen slimme meters geplaatst en is daaraan een energiemanagementsysteem gekoppeld. Beheerders kunnen nu op

4

13,30%

kwartierwaarden het energieverbruik monitoren en aan de hand daarvan snel een analyse maken. Zoals in bovenstaande tabel te zien is, is het energieverbruik niet in alle gebouwen gedaald. Enkele opvallende stijgingen in het energieverbruik: -

-

De stijging van het gasverbruik van sporthal De Kloosterhof van 17% heeft te maken met een toenemend gebruik van het gebouw. Tot twee jaar geleden werd bijvoorbeeld niet wekelijks gebruik gemaakt van de sporthal. Dit is nu wel het geval. Tevens is er sinds twee jaar een toenemend gebruik door de zaalvoetbalcompetitie. Dit samen zorgt voor meer gasverbruik voor de verwarming van het gebouw en het gebruik van warm water. Het gebouw van de Foto Archiefdienst laat als gevolg van toenemende activiteiten een toename van zowel gas (11%) als elektraverbruik (17%) zien. Het gebouw zal in 2016 ingrijpend verbouwd worden (zie ook project 2 Zuinige Eigen gebuwen

Enkele opvallende afnames in het energieverbruik:

5

-

Een beter afgestelde verwarmingsinstallatie in de gemeentewerf resulteert in een besparing van 26% van het elektriciteitsverbruik.

-

Het Verhuurkantoor heeft nieuwe verlichting gekregen (17% besparing op elektra)

-

De gemeenschapsaccommodatie De Burcht is grondig gerenoveerd, wat spectaculaire dalingen in zowel het gas- (70%) als elektraverbruik (39%) laat zien.

-

6

Gemeenschapsaccommodatie ’t Akkertje heeft de biljarttafels niet meer continu aanstaan en er is een nieuwe ketel geïnstalleerd, wat resulteert in een besparing van 16% op gas en 31% op elektra.

Speerpunt Klimaat en Energie Project 2 Zuinige eigen gebouwen

Doel: Energiebesparing in de eigen gemeentelijke gebouwen. Gesteld resultaat: In 2015 hebben alle energie-intensieve gemeentelijke gebouwen (die langdurig in gebruik blijven) minimaal een energielabel C. Behaald resultaat: Van de 19 geselecteerde gebouwen hebben er eind 2015 13 een label C of hoger. Daarnaast worden drie gebouwen in 2016 dusdanig verbouwd dat ook zij een label C of hoger hebben. Bij drie gebouwen is het label C of hoger niet gehaald. Gebouwen Verhuur kantoor Foto Archief Dienst Cuijk Gemeenschapshuis ‘t Akkertje Sporthal Kloosterhof Ontmoetingscentrum Den Oeiep Gemeenschapshuis De Burcht Gymzaal Welniettoch Steunpunt Ouderen Sporthal de Stappert Gemeentehuis Brandweerkazerne Gemeentewerf Kinderboerderij

Energielabel 2010 E G

Energielabel 2015 A G

Toelichting

F

E

Geen plannen

A C

D

Door verbouwing erker is label gedaald

Linden

G

B

Vianen Beers Haps Cuijk Cuijk Cuijk Cuijk

B C A A+

Locatie Cuijk Cuijk Vianen Beers Cuijk

A A G G

Doe-huis De Kuip Woning VVV Schouwburg MFA Steunpunt Ouderen

7

Cuijk Haps Cuijk Sint Agatha Haps

D

D

A G A A B

EPA en verbouwing 2016

Beheerstichting in oprichting EPA en verbouwing 2016 EPA en verbouwing 2016

Toelichting Van de zes (nog niet zuinige) gebouwen worden er binnenkort drie grondig gerenoveerd. Om die reden is van deze gebouwen naast een energielabel ook een energieprestatieadvies (EPA) opgesteld. Daarin staan de maatregelen opgenomen, wat de te verwachten energiebesparing is en welk energielabel het gebouw krijgt als deze maatregelen zijn uitgevoerd. Na de renovatie zullen deze drie gebouwen op minimaal een C-label uitkomen (waarschijnlijk B). Bij drie gebouwen wordt niet voldaan aan de doelstelling. Helaas is na het plaatsen van een erker bij Den Oeiep het energielabel gedaald. Bij ’t Akkertje zijn weliswaar nog interessante maatregelen te nemen, met name op het gebied van vloer- en gevelisolatie. Op dit moment zijn hiervoor echter nog geen plannen.

8

Speerpunt Klimaat en Energie Project 3 WijCuijk willen zon

Doel: Duurzame energieopwekking met behulp van zonnepanelen. Gesteld resultaat: Op minimaal vijf gemeentelijke gebouwen zijn zonnepanelen aangebracht. Behaald resultaat: Op vijf gemeentelijke gebouwen zijn de afgelopen jaren zonnepanelen geplaatst. In onderstaand overzicht staan deze gebouwen, inclusief de hoeveelheid opgesteld vermogen (in Wattpiek).

Gemeentelijk gebouw De Burcht Linden ‘t Akkertje Vianen MFA Sint Agatha Schouwburg Scouting

Geplaatst vermogen zonnepanelen (in Wattpiek1) 7.000 10.000 (43 panelen) 30.000 (120 panelen van 250 Wattpiek) 18.000 (74 panelen van 245 Wattpiek) 7.420 (28 panelen van 265 Wattpiek)

Afb. MFA St Agatha

1 Ter vergelijk: 7.000 Wp aan zonnepanelen levert het elektriciteitsverbruik van ongeveer twee huishoudens.

9

Toelichting Naast deze vijf gebouwen is de gemeente begin 2016 aan de slag gegaan om gezamenlijk met de Cuijkse Energie Coöperatie (CEC) op de gemeentewerf een zonnepaneleninstallatie te realiseren. Tevens is een subsidieaanvraag in voorbereiding (SDE-regeling) om op het gemeentehuis zonnepanelen te realiseren. Het streven is om eind 2016 op beide gebouwen een installatie gerealiseerd te hebben. Bij het opstellen van de energielabels van de gemeentelijke gebouwen zijn van verschillende daken eveneens zonnescans gemaakt. Deze scans voorzien de gemeente van de eerste informatie ten aanzien van de PV-geschiktheid. De gemeente heeft de afgelopen jaren stichtingen, verenigingen, scholen, ondernemers en particulieren geïnformeerd over het nut van zonnepanelen en mogelijkheden om hierin te investeren.

2012: Zonnepanelen Sluit je Aan!

De gezamenlijke Noordoost-Brabantse gemeenten hebben door middel van een openbaar aanbestedingstraject een regionale marktpartij geselecteerd die onder kwaliteitsvoorwaarden én onder de paraplu van de gemeenten verschillende PV-pakketten aan particulieren en ondernemers mocht aanbieden. Deze marktpartij (Sun & Wind) mocht gebruik maken van de

10

gemeentelijke communicatiekanalen, waaronder een op 28 februari 2012 georganiseerde informatiebijeenkomst in de raadzaal van het gemeentehuis om klanten te werven. Hierop zijn 175 geïnteresseerden af gekomen. Uiteindelijk heeft Sun & Wind gedurende de wervingsperiode ruim 80 offertes uitgebracht en daaruit zijn 22 installaties geplaatst. Een veelvoud daarvan is na afloop van het project gerealiseerd door dit bedrijf. Echter, ook de concurrentie heeft niet stilgezeten, maar een stevig graantje meegepikt. Tal van geïnteresseerden hebben niet alleen bij Sun & Wind een offerte opgevraagd maar ook bij andere partijen. Onbekend is hoeveel opdrachten daadwerkelijk bij andere marktpartijen zijn terechtgekomen. Maar de unieke samenwerking tussen gemeenten en zonnepanelenleverancier in de regio mag hoe dan ook een groot succes genoemd worden, gezien de enorme toename van het aantal PV-installaties sinds die tijd in geheel Noordoost-Brabant.

Afb. Installatie van zonnepanelen

11

2013: Asbest er af, zonnepanelen er op (regionaal project ) Asbest eraf, zonnepanelen erop. Dat was de insteek van het stimuleringsproject waarbinnen Rabobank, ZLTO en regio/ODBN agrariërs hebben geïnformeerd over de noodzaak van asbestsanering en de mogelijkheid dit te combineren met het plaatsen van zonnepanelen. Directe aanleiding was de komst van een landelijke subsidieregeling die het combineren van asbestsanering met het plaatsen van zonnepanelen aantrekkelijker maakt. De informatie vanuit de samenwerking bestond uit een projectpagina op Brabants Groen (www.brabantsgroen.nl), een flyer (zie afb. hieronder) en een aantal succesvolle bijeenkomsten, waarvan twee op voorbeeldlocaties in de regio. De belangstelling van agrariërs was enorm: ruim 250 agrariërs hebben de bijeenkomsten bezocht.

Afb. Projectflyer en bijeenkomst tijdens Bedrijvig Land van Cuijkbeurs

12

2013: Zonnepanelen op daken van scholen en sportverenigingen (Land van Cuijk) Schoolgebouwen en accommodaties van sportverenigingen bieden vaak voldoende ruimte om zonnepanelen op te plaatsen. Naast duurzaamheidswinst zorgt de eigen opwekking van elektriciteit voor een aanzienlijke verlaging van de energierekening. Daarnaast gaat er – zeker op scholen – een educatieve waarde van uit. Er zijn verschillende manieren om de aanschafkosten van een dergelijke installatie te financieren (crowdfunding, via bedrijven, lening, etc.). In de regio zijn twee informatieavonden georganiseerd voor alle geïnteresseerde verenigingen en scholen. Tijdens deze avonden (november 2013), bezocht door 40 personen, werd inzichtelijk gemaakt welke technische en financiële mogelijkheden er voor de verenigingen zijn.

2014: Informatieavond zonnepanelen met behulp van sponsoren MFA Sint Agatha Vier betrokken ondernemers, te weten BCP Bouw, Van Haren Installaties B.V., Elektro Technisch Buro Nabuurs B.V. en Thoonen Ramen Deuren en Serres hebben gezamenlijk geïnvesteerd in een zonnepaneleninstallatie op de MFA Sint Agatha. De beheerstichting betaalt in een vorm van huurkoop in plaats van haar energierekening de ondernemers jaarlijks een bedrag. De ondernemers kunnen gebruik maken van fiscale mogelijkheden waardoor de panelen een kortere terugverdientijd hebben. Op deze manier komen de ondernemers financieel neutraal uit en sponsoren ze de MFA op lange termijn op een duurzame manier. Hierover is in oktober 2014 een informatieavond georganiseerd voor andere sportverenigingen en gemeenschapsaccommodaties. Deze avond werd zeer drukbezocht.

Afb. Drukbezochte infoavond MFA St Agatha

13

Speerpunt Klimaat en Energie Project 4 Zuinig licht

Doel: Energiebesparing in de openbare verlichting. Gesteld resultaat: Het gemiddeld energieverbruik per lichtmast is in 2015 met 5% verlaagd ten opzichte van 2011. Behaald resultaat: Vaststelling beleidsplan openbare verlichting 2014-2018, eerste indicatie besparing door ledverlichting per lichtmast is 52%.

Toelichting In augustus 2013 is voor de jaren 2014-2018 een beleidsplan openbare verlichting vastgesteld waarin vanaf 2014 ingezet gaat worden op verdere technologische innovatie (o.a. ledverlichting), versobering van verlichting in het buitengebied en het versneld vervangen van de verouderde installatie. In 2015 zijn aan de hand van het beleidsplan openbare verlichting ruim 340 armaturen vervangen door ledverlichting en 79 lichtmasten verwijderd. De energiebesparing bij gelijkblijvend aantal branduren per lichtmast is door deze vervanging ruim 52%. De totale energiebesparing was zelfs nog hoger omdat er ook nog 79 lichtmasten verwijderd werden. Afb. Openbare ledverlichting

Slimme meters en besturingssystemen In 2016 worden slimme meters geplaatst voor het monitoren van de openbare verlichting en er wordt een programma geïnstalleerd waardoor de gemeente zelf in staat is om de branduren van de openbare verlichting te bepalen. Daarmee kunnen de seizoenen veel genuanceerder worden gevolgd. Bij de parkeerplaats bij de Schouwburg is zo’n eigen besturingssysteem al in werking, dit gaat ook op industrieterrein Laarakker toegepast worden, evenals de parkeerplaats bij de Griek en Zandberg.

14

Speerpunt Klimaat en Energie Project 5 Gemeentelijk mobiliteitsplan

Doel: Lokaal en regionaal werk-werk verkeer verduurzamen. Gesteld resultaat: De gemeente heeft een intern duurzaam mobiliteitsplan opgesteld. Behaald resultaat: geen mobiliteitsplan, wel een duurzamer wagenpark, stimulering medewerkers, duurzame aanbesteding leerlingenvervoer en elektrische laadpalen.

Toelichting Door de reorganisatie naar de ambtelijke werkorganisatie CGM is het opstellen van een intern duurzaam mobiliteitsplan geannuleerd. De werkorganisatie is nu van en vóór drie gemeenten. Om voor de hand liggende redenen is een dergelijk plan pas zinvol wanneer de werkorganisatie voldoende inzicht heeft in de consequenties van het werk-werkverkeer van de betrokken medewerkers op de drie locaties.

Wagenpark en werk-werkverkeer De gemeente heeft drie wagens rijden op aardgas. Op de gemeentewerf in Cuijk is ook een vulstation gerealiseerd. Op deze wagens wordt duidelijk gecommuniceerd dat de wagens rijden op aardgas. Er zijn drie dienstfietsen aangeschaft. Het wagenpark van de drie gemeenten is sinds 2014 samengevoegd. In de maak is een meerjarig onderhouds- en investeringsprogramma. Hierin krijgt duurzaamheid structureel een plek door zowel incidenteel als structureel geld te reserveren voor investeringen in een duurzamer wagenpark.

Woon-werkverkeer Medewerkers zijn regelmatig gewezen op de voordelen van de fiets in woon-werk verkeer. Ook is uitgebreid gecommuniceerd over de voordelen van de elektrische fiets in aanloop naar de nieuwe werkplekken in de nieuwe werkorganisatie CGM. Hierbij zijn alle lokale fietsenhandelaren

15

benaderd. Zij werden in de gelegenheid gesteld een aantrekkelijke aanbieding te doen. Deze brochure is naar 50 geïnteresseerde medewerkers verzonden.

Aanbestedingen Naast het eigen wagenpark en het woon-werk- en werk-werkverkeer van medewerkers heeft de gemeente natuurlijk ook nog mogelijkheden om duurzame mobiliteit te stimuleren via aanbestedingen. In 2015 is het leerlingenvervoer opnieuw aanbesteed. Duurzame mobiliteit in de vorm van rijden op aardgas en elektra is hierin duidelijk gestimuleerd. Ook bij de toekomstige aanbestedingen binnen de huishoudelijke afvalinzameling zullen er strengere eisen worden gesteld aan de inzamelvoertuigen en zullen alternatieven (aardgas en elektra) worden gestimuleerd.

Afb. Elektrische laadzuil in Beers

16

Speerpunt Klimaat en Energie Project 6 Energiebesparingsweken

Doel: Inwoners en bedrijven bewegen tot het doen van investeringen in energiebesparende maatregelen. Gesteld resultaat: De gemeente heeft minimaal drie doelgroepen bewoners en/of bedrijven bewogen tot het investeren in energiezuinige maatregelen in de woning of in het bedrijf. Behaald resultaat: Er zijn zeker meer dan drie doelgroepen bereikt zoals uit onderstaand overzicht blijkt.

Toelichting Hieronder volgt een beknopt overzicht van de verschillende communicatietrajecten. Naast deze aparte communicatietrajecten communiceert de gemeente regelmatig over energiebesparende maatregelen in huis of nieuwe subsidieregelingen op de gemeentepagina. Enkele projecten zijn omschreven bij de paragraaf zonnepanelen “Wij Cuijk Willen Zon”:

Brabants Groene Routekaart In 2012 is de (regionale) Brabants Groene Routekaart duurzame mobiliteit getekend, een meerjarig project ter ondersteuning van de ontwikkeling van het rijden op groen gas en elektriciteit. In 2013 is in dat kader het Duurzame Mobiliteitsseminar gehouden voor bedrijven en overheden als vervolg op het symposium in 2012. Mede naar aanleiding van het seminar is een traject gestart om een vulstation voor gas (vloeibaar, LNG en gecomprimeerd, CNG) in de gemeente te realiseren. Dit is

17

Afb. Ondertekening Brabants Groene Routekaart

vooralsnog niet gelukt. Wel zijn op vijf locaties elektrische laadpalen geplaatst en wordt duurzame mobiliteit actief meegenomen in aanbestedingen. Cuijks Energiecollectief In het najaar van 2013 heeft de gemeente het initiatief genomen om gezamenlijk met een aantal stakeholders een publieksavond te organiseren om in de gemeente te peilen of er voldoende draagvlak is voor de oprichting van een energiecoöperatie. Op 20 februari 2014 heeft deze publieksavond plaatsgevonden. Gebleken is dat er ruim voldoende interesse is. Met een opkomst van 140 personen was de avond een succes. Tijdens de avond hebben ongeveer 30 personen aangegeven een actieve bijdrage te willen leveren aan de coöperatie. Begin 2015 is het Cuijks Energiecollectief (CEC) onder ruime belangstelling opgericht. Het CEC heeft een bestuur, statuten en is leden gaan werven. Het CEC zet zich in voor energiebesparing (energiebespaarboxen, energiecafe’s) en opwekking van duurzame energie (vooral zonnepanelen). Het CEC gaat nu aan de slag met zonne-energie op andermans dak. De gemeente stelt hiervoor het dak van de gemeentewerf ter beschikking. Ga voor meer informatie over het CEC naar www.cuijksenergiecollectief.nl.

Afb. Ondertekening Cuijkse Energie Coöperatie

Duurzaam Bouwen: Regionaal project In 2013 is een nieuw Regionaal Convenant Duurzaam Bouwen gesloten. Uit evaluatie van het ‘oude convenant’ 2008-2012 bleek dat 95% van de deelnemende partijen (gemeenten, woningcorporaties en Bouwend Nederland) graag een vervolg wilde geven aan het convenant. Uneto-VNI is aangesloten als nieuwe partij namens de installatiebranche. Daarnaast blijft het een raamwerkafspraak waar bouwende partijen zich via prestatieafspraken, samenwerkingsovereenkomsten of grondverkoopvoorwaarden aan committeren. Het nieuwe

18

convenant geldt tot en met 2016. Leuk detail: in 2014 heeft de regio de Nederlandse Duurzaam Bouwen Award gewonnen met het regionale Convenant Duurzaam Bouwen! Duurzaam parkmanagement de Beijerd en ´t Riet In het najaar van 2013 heeft op het bedrijventerrein de Beijerd en ´t Riet gezamenlijk met vier andere bedrijventerreinen uit andere gemeenten (Tilburg, Breda, Helmond en Roosendaal) een onderzoek plaatsgevonden naar energieverbruik en energiebesparing. Het project is tot stand gekomen in opdracht van de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij. Afb. Duurzaam Bouwenaward

Met dit onderzoek is een beeld verkregen van de huidige, duurzame prestatie van het terrein, en daaraan gekoppeld van de kansen die er zijn om in de toekomst de prestaties te verbeteren door praktische en haalbare maatregelen. Dit kan voor het gebied een verbetering opleveren, maar ook voor de gevestigde bedrijven.

Brabant Woont Slim De VNG heeft naar aanleiding van het in 2013 ondertekende energieakkoord een ondersteuningsstructuur opgezet voor energiebesparing en -opwekking in de gebouwde omgeving, bij particuliere eigenaren. Doel hiervan is het ondersteunen van regio’s bij het opschalen en versnellen van bestaande initiatieven ten bate van lokale en regionale energiebesparing en duurzame energieopwekking in de gebouwde omgeving. De VNG heeft middelen hiervoor ter beschikking gesteld. In de regio Noord Oost Brabant is, gekoppeld aan de VNG ondersteuningsstructuur, een samenwerking gevormd, onder de naam Brabant Woont Slim, tussen gemeenten, bedrijfsleven en energie coöperaties. Brabant Woont Slim stelt faciliteiten beschikbaar waarmee lokale acties worden ondersteund en versterkt. Ook zonder lokale acties beschikt de gemeente over een basisdienstverlening in de vorm van een informatiepunt voor burgers, het zgn ‘Energieloket’ waarin vraag en aanbod (lokale en regionale bedrijven) aan elkaar worden verbonden. Ook heeft het CEC uit deze ondersteuningsstructuur een bijdrage ontvangen voor het samenstellen van de energiebespaarboxen.

Brabantse Deal Nul op de Meter

NOM in het kort

Medio 2015 heeft gemeente Cuijk de

Nul-op-de-Meter (NOM) woningen wekken zelf genoeg energie op voor de totale energiebehoefte van het huishouden. Daarvoor moeten 800.000 bestaande woningen in de gehele provincie Noord-Brabant worden aangepakt. Onder de noemer ‘Stroomversnelling Brabant’ slaan bouwpartijen, industrie, financieringsinstellingen, verzekeraars, gemeenten, woningcorporaties en energiecoöperaties de handen ineen.

19

“Brabantse Deal Nul op de Meter” ondertekend. Deze deal heeft als doel een volledig energieneutrale woningvoorraad (huur en koop) in 2050 in Noord-Brabant te bereiken. Het gaat om een deal waarin iedere partij inspanning geeft om zijn aandeel in deze opgave op zich te nemen. Gemeenten leveren een randvoorwaardelijke bijdrage aan de realisatie van NOM-woningen. Als bevoegd gezag zijn zij verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening en beeldkwaliteit. Een Nul op de Meter renovatie betekent vaak een nieuwe gevel en een nieuw dak. Dit moet dan wel mogelijk zijn binnen het bestemmingsplan en het welstandsbeleid. Gemeente Cuijk heeft getekend om vóór 1 januari 2017 NOM-proof te zijn. Binnen de werkorganisatie CGM is in het najaar 2015 een werksessie georganiseerd waarin de medewerkers zijn geïnformeerd over de Stroomversnelling Brabant en het concept “Nul op de Meter” woning. Tijdens deze sessie werd onder andere een fictieve vergunningaanvraag van een “Nul op de Meter” woning in behandeling genomen. Deze aanvraag is getoetst aan bestemmingsplannen en welstandsbeleid om eventuele knelpunten in beeld te brengen. Omdat het in eerste instantie vooral gaat om huurwoningen heeft de gemeente gesprekken gevoerd met de woningcorporaties over het realiseren van de NOM-afspraken.

Informatieavond energiebesparing sportverenigingen Medio 2015 maakte het Rijk bekend dat er vanaf januari 2016 een nieuwe subsidieregeling startte voor sportstichtingen en –verenigingen op het gebied van energiebesparende maatregelen en het opwekken van Afb. Flyer voor de sportverenigingen duurzame energie. Om deze reden hebben de vijf gemeenten in Land van Cuijk een brief hierover gestuurd naar alle sportverenigingen en op 11 november een informatieavond georganiseerd over energiebesparing en zonnepanelen. De sportverenigingen – zo’n 25 in totaal, waarvan vijf uit Cuijk - kregen presentaties over de subsidieregeling, zonneboilers, led-veldverlichting en zonnepanelen.

20

Maasvallei Wonen Beurs In oktober 2015 hebben de vijf Land van Cuijk gemeenten de stand op de Maasvallei Wonen beurs een extra duurzaam tintje gegeven. Dit jaar stond de beurs in het teken van duurzaamheid. Bij de gemeentestand werd men niet alleen geïnformeerd over verschillende nieuwbouwprojecten maar men werd extra geïnformeerd over energiebesparende maatregelen in huis en over het groen inrichten van huis en tuin. Men kon bovendien met de burgemeester op de foto, een overnachting winnen in het strohotel in Haps, en kinderen konden meedoen aan een leuke duurzame kleurwedstrijd. Ook zijn er enkele workshops gegeven over duurzaamheid in de gebouwde omgeving, waaronder ook over zonne-energie.

21

Speerpunt Klimaat en Energie Project 7 E-Laad

Doel: Het stimuleren van elektrisch vervoer in de gemeente. Gesteld resultaat: De gemeente heeft op minimaal twee plaatsen elektrische laadpalen gerealiseerd en beleid geformuleerd om elektrisch vervoer te stimuleren. Behaald resultaat: vijf elektrische laadpalen voor de auto, één voor de fiets.

Toelichting In september 2012 zijn op drie locaties in de gemeente Cuijk, (te weten aan de Markt, de Bontsestraat en de Spinding) elektrische laadpalen geplaatst. In 2014 zijn op nog twee locaties laadpalen geplaatst (Meidoorn en Berenkuil). Deze laadpalen zijn beschikbaar gesteld door de provincie. Om in aanmerking te komen voor deze laadpalen heeft de gemeente enkele uitgangspunten voor publiek laden moeten vaststellen. Elke laadpaal heeft twee laadpunten.

Afb. Laadzuil in Beers

Naast het elektrisch laden voor de auto heeft de gemeente in 2013 ook een elektrische laadpaal geplaatst bij de Wiel in Beers. Het is een bijzondere laadpaal omdat deze niet aangesloten is op het elektriciteitsnet. De paal heeft een zonnepaneel en een accu. Recreanten kunnen op die locatie de elektrische fiets of scootmobiel opladen met zonne-energie. Het beleidsplan elektrische laadpalen is in concept gereed en wordt binnenkort gepresenteerd. In mei 2016 is besloten deel te nemen aan het project Slim Laden Brabant. Een provinciale aanbesteding waardoor het mogelijk wordt om op een financieel aantrekkelijke manier nog meer laadpalen te plaatsen.

22

Speerpunt Duurzame Leefomgeving Project 8 Buurten in de Buurt

Doel: Inzicht krijgen in de beleving van inwoners over hun eigen directe leefomgeving. Gesteld resultaat: De gemeente onderzoekt de waardering van haar inwoners voor de eigen leefomgeving. Behaald resultaat: In 2015 heeft een onderzoek plaatsgevonden onder het inwonerspanel van de gemeente met als thema’s milieu en duurzaamheid. Toelichting Het inwonerspanel bestaat uit 439 personen. 378 personen hebben het onderzoek ingevuld. Dat is dus een respons van 86%. Het onderzoek heeft zich gericht op de beleving van de inwoners over hun directe leefomgeving. Dit moment is echter meteen gebruikt om ook te vragen naar diverse duurzaamheidsaspecten, het belang dat mensen er aan hechten, wat ze al gedaan hebben op het gebied van energiebesparing, de bereidheid om te investeren in duurzaamheid in de toekomst, etc. Deze gegevens zijn erg nuttig bij het opstellen van nieuw milieubeleid en zullen hierbij ook gebruikt gaan worden. Hieronder wordt kort ingegaan op de beleving van de directe leefomgeving. Het volledige onderzoek inclusief resultaten is via een Raadsinformatiebrief onder de aandacht van de gemeenteraad gebracht. Het merendeel van de panelleden ervaart weinig tot geen hinder van geur, licht, trillingen, stof en wateroverlast in de buurt. Wel ervaart men hinder van hondenpoep en zwerfafval in de buurt. Een kwart geeft aan hier veel hinder van te ervaren. In iets mindere mate, een op de zeven, wordt er hinder van geluid in de buurt ervaren.

Afb. Hinderbeleving in de gemeente Cuijk

23

Speerpunt Duurzame Leefomgeving Project 9. Duurzame Dorpendag

Doel: Afstemming en betrokkenheid van verschillende partijen die belangrijk zijn voor de leefbaarheid van de kernen in de toekomst. Gesteld resultaat: De gemeente ondersteunt een door derden georganiseerde ‘Duurzame Dorpendag’. Behaald resultaat: Dit project wordt in 2016 uitgevoerd in de vorm van een duurzame Streekmarkt.

Toelichting Dit project wordt in 2016 uitgevoerd. De voorbereidingen zijn in het voorjaar gestart. Uitvoering vindt plaats op 28 augustus 2016 waarbij de samenwerking is gezocht met Cultuur aan de Maas.

24

Speerpunt Duurzame Leefomgeving Project 10 Afval; wat kan IK ermee?

Doel: Terugdringen van zwerfafval veroorzaakt door middelbare scholieren. Gesteld resultaat: Uitvoeren van activiteiten om ook middelbare scholieren bewust te laten worden van de effecten van zwerfafval. Behaald resultaat: Uitvoering project No Wayste!, en zwerfafvalprogramma Land van Cuijk.

Toelichting In 2012 is gestart met het project No Wayste! onder de tweedejaars van het Merlet college aan de Grotestraat (210 leerlingen) en onder de ROC leerlingen van de Leijgraaf (60 leerlingen). Het ROC heeft een website gemaakt en levert een actieve bijdrage aan de landelijke opschoondagen. Het Merlet is een lesprogramma aangeboden met verschillende activiteiten op het gebied van zwerfafval. Naast No Wayste is in 2014 een zwerfafvalprogramma door de Afb. Logo No Waste-campagne Bestuurscommissie Land van Cuijk en Boekel opgesteld. Nedvang stelt sinds 2014 een extra vergoeding beschikbaar aan de gemeenten ter bestrijding van zwerfafval. In het zwerfafvalprogramma zijn preventie en burgerparticipatie belangrijke pijlers. De volgende activiteiten uit het zwerfafvalprogramma zijn uitgevoerd (danwel komen jaarlijks terug):

1. Zwerfafval hotspots: met effectieve communicatie zwerfafval bij hotspots zoals parkeerplaatsen en prullenbakken terugdringen.

25

2. Waardering en uitbreiding leden Netwerk Zwerfafval; volwassen vrijwilligers die regelmatig hun buurt vrijhouden van zwerfafval. Het bestaande project Beestenbende (zie afb. hiernaast) heeft soortgelijke doelstellingen, echter is is dit project gericht op basisschoolleerlingen. 3. Aanpak snoeproutes mix van communicatie én handhaving: Afgelopen jaren is uitgebreid gewerkt aan het terugdringen van het zwerfafval op de zogenaamde snoeproutes. Enerzijds door het plaatsen van blikvangers. Anderzijds door het aanbieden en uitvoeren van zwerfafvalactiviteiten passend binnen het lesprogramma van scholen (No Wayste!).

Afb. Project Beestenbende

4. Terugdringen van zwerf- en dumpafval bij inzamelcontainers (bijplaatsing): middels communicatie en handhaving. 5. Jaarlijkse opschoondagen: Jaarlijks doen we mee met de Landelijke Opschoondag op een zaterdag in maart. Om ook scholen de kans te geven mee te doen, organiseren we in diezelfde periode opschoondagen voor scholen op een doordeweekse dag. 6. Menukaart zwerfafval basisscholen: op de Afb. Blikvanger No Wayste! menukaart bieden we basisscholen activiteiten aan gericht op zwerfafval. Het gaat om een opschoondag, Zwerfafvalgamebus en twee theatervoorstellingen. Scholen kunnen de activiteiten gratis afnemen en ze vormen een zeer leuke aanvulling op het lesprogramma. 7. Nulmeting in 2016: met als doel de resultaten van alle initiatieven te kunnen monitoren.

26

Speerpunt Duurzame Gebiedsontwikkeling Project 11 Systematiek duurzame gebiedsontwikkeling

Doel: Alle ruimtelijke plannen, ook revitaliseringsplannen en renovatieplannen worden vanaf het allereerste begin integraal opgepakt. Gesteld resultaat: De gemeente werkt met een systematiek voor duurzame gebiedsontwikkeling. Dat zorgt ervoor dat alle ruimtelijke plannen, ook revitaliseringplannen en renovatieprojecten, vanaf het allereerste begin integraal (dat wil zeggen inclusief milieu- en sociaal economische aspecten) opgepakt worden. Behaald resultaat: Duurzame gebiedsontwikkeling heeft integraal een plek gekregen in de organisatie. Projecten worden zoveel mogelijk integraal voorbereid. Concrete projecten: gebiedsgericht bodembeleid (bodemkwaliteitskaart), Structuurvisie Cuijk, Klimaatbestendig Land van Cuijk, Convenant Duurzaam Bouwen.

Toelichting Structuurvisie In deze visie is het grondgebied van de gemeente opgedeeld in Dynamisch Cuijk en Vitaal Landelijk Cuijk. Voor de meer (bezoekers)intensievere ontwikkelingen is ruimte in Dynamisch Cuijk, maar in beide gebieden ligt de nadruk vooral op een (duurzaam) kwaliteitsdenken met aandacht voor de omgeving en het landschap. Uitgangspunten daarbij zijn water (als kans), innovatie en duurzaamheid (als ambitie) en samenwerking (als middel). Gebiedsgericht bodembeleid Maatschappelijke activiteiten, zoals wonen, werken en recreëren stellen eisen aan de kwaliteit van de bodem. Daarnaast kunnen deze activiteiten ook de kwaliteit van grond en grondwater beïnvloed hebben. Hierbij gaat het niet alleen om de chemische kwaliteit (bijvoorbeeld milieuhygiënische geschiktheid voor wonen, groen, industrie etc.), maar ook om de fysische en ecologische kwaliteit (bijvoorbeeld geschiktheid voor koude-warmteopslag etc.). Het gebruik van de bodem wordt dus mede bepaald door de bodemkwaliteit. Sinds kort is er nieuwe regelgeving voor bodembeleid, waardoor maatwerk op gebiedsniveau mogelijk is geworden. In gebieden waar de risico's van bodemverontreiniging bekend en gering zijn, kan nu volstaan worden met een minder streng regime.

27

Klimaatbestendig Land van Cuijk I Klimaatverandering betekent dat wij vaker met extremere weersomstandigheden te maken krijgen. De voorspelde zeespiegelstijging en de groeiende waterafvoer van de grote rivieren maken dat Nederland druk bezig is om het hele waterbeleid en de wijze waarop we ons beschermen tegen het water aan te passen. Ook in Cuijk zullen de extremen in het weer toenemen. Het zal vaker en harder regenen en warme en droge zomers zullen vaker voorkomen.

Afb. Regionale tuinvergroeningsactie 2015

Klimaatbestendig Land van Cuijk II In het Land van Cuijk hebben gemeenten samen met Klimaatbestendig Land van Cuijk II is inmiddels gestart. Samen met Waterschap Aa & Maas en de Waterschap Aa & Maas en de provincie Noord-Brabant hebben de provincie Noord-Brabant een gemeenten in het Land van Cuijk de afgelopen maanden gewerkt aan een bewustwordingsproject nieuw project. Met dit voorstel wordt verder invulling gegeven aan het uitgevoerd, als opvolger van het handen en voeten geven van klimaatbestendigheid in de regio. Dit is groene gevels en dakenproject. afgesproken in de regionale intentieverklaring Klimaatbestendig Land van Cuijk, vorig jaar tijdens het symposium in Hotel Klooster Elsendaal in Allereerst is in kaart gebracht Boxmeer. De intentieverklaring is een regionale vertaling van de waar en in welke mate zich Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie (R.A.) en draagt bij aan de kwetsbaarheden (te droog, te verankering van klimaatbestendigheid in het gemeentelijke beleid. In deze warm en te nat) gaan voordoen, Deltabeslissing R.A. spreken Rijk, provincies, gemeenten en maar ook tot welke kansen voor waterschappen af om waterveiligheid en klimaatbestendigheid integraal de regio dit leidt. Vervolgens is mee te gaan wegen bij ruimtelijke ontwikkelingen. De ambitie daarbij is dat een intern project uitgevoerd in 2020 klimaatbestendig handelen en waterrobuust inrichten een integraal om alle gemeentelijk onderdeel van hun beleid en handelen is, zodat Nederland in 2050 ook medewerkers die op een of daadwerkelijk klimaatbestendig is ingericht. Land van Cuijk scherpt deze ambitie aan door al in 2030 klimaatbestendig te willen zijn. andere wijze betrokken zijn bij dit thema hierin mee te nemen. Tenslotte is onder het motto ‘Beter één tegel in de hand, dan tien op de grond’ de Land van Cuijkse tuinbezitter gestimuleerd om zijn tuin te vergroenen in de regionale tuinvergroeningsactie. Tijdens de slotbijeenkomst is door de bestuurders van de regio en waterschap de Intentieverklaring Klimaatbestendig Land van Cuijk getekend, waarmee de regio beoogt om in 2020 klimaatbestendigheid geborgd te hebben in het beleid en in 2030 daadwerkelijk klimaatbestendig te zijn.

28

In het vervolgproject Klimaatbestendig Land van Cuijk II is het de bedoeling om de beweging die in Land van Cuijk I in gang is gezet om te zetten in een aantal concrete uitvoeringsprojecten, zoals groenblauwe bedrijventerreinen, een klimaatlint, geveltuintjes en groene schoolpleinen en gezond zand (gericht op het verhogen van het organisch stofgehalte van de bodem).

De in onderstaande routekaart genoemde deelprojecten zijn een eerste vertaling van de vijf klimaatkansen uit Land van Cuijk I (groenblauwe klimaatlinten, agrarische innovaties, nieuwe landgoederen, groene gezonde kernen en recreatieve impulsen) en zijn bedacht door de projectgroep. De gemeenteraad heeft afgelopen voorjaar klimaatbestendigheid benoemd als één van de twee speerpunten in het nieuw op te stellen duurzaamheidsplan.

Afb. Routekaart Klimaatbestendig Land van Cuijk II

29

Speerpunt Duurzame Gebiedsontwikkeling Project 12. Ervaringsproject Duurzame gebiedsontwikkeling

Doel: Ervaring opdoen met duurzame gebiedsontwikkeling in de praktijk. Gesteld resultaat: Eén voorbeeldproject gerealiseerd volgens de systematiek van duurzame gebiedsontwikkeling. Behaald resultaat: Centrumplan, de Valuwe.

Toelichting In verschillende projecten is aandacht geweest voor duurzaamheid. Niet altijd vanaf het begin en ook niet op een systematische manier. Toch is een duidelijke tendens waar te nemen dat duurzaamheid vanzelfsprekender wordt en daarmee integraal - zonder duwen en trekken van buitenaf - onderdeel wordt van gebiedsontwikkelingen. In het Centrumplan en - heel concreet - de Grotestraat wordt de kennis, opgedaan in het project Klimaatbestendig Land van Cuijk, toegepast. Aandachtspunten daarbij zijn waterberging, zichtbaar water en hittestress (veel groen en aanplant van enkele grote bomen).

30

Speerpunt Groen en Water Project 13. Ecologisch bermbeheer

Doel: Meer biodiversiteit in de bermen. Gesteld resultaat: De gemeente werkt volgens de principes van ecologisch bermbeheer. Behaald resultaat: Ecologisch maaibeheer wordt toegepast op de bermen van de Millseweg, Kalkhofseweg en Hapsebaan.

Toelichting In mei 2012 heeft de gemeenteraad besloten een kleinschalige start te gaan maken met ecologisch bermbeheer: Millseweg, Kalkhofseweg en Hapsebaan worden vanaf 2012 ecologisch beheerd. Dit betekent dat deze bermen slechts tweemaal per jaar gemaaid worden en dat het maaisel wordt afgevoerd. Als er vanuit verkeersveiligheid een noodzaak bestaat tot vaker maaien wordt dat vanzelfsprekend gedaan. De bermen zijn gemonitord door het IVN de Groene Overlaat. Uit onderzoek van het IVN is gebleken dat de gewenste variëteit in planten (nog) niet aangetoond kon worden. Vermoedelijk wordt dit veroorzaakt doordat de betreffende bermen (vanuit verkeersveiligheid) verlaagd zijn. Door het verlagen wordt alle vegetatie als het ware weggeschraapt en moet de natuur weer opnieuw beginnen. Daarnaast is het bekend dat het effect van ecologisch bermbeheer op korte termijn nog niet zichtbaar is. Dit vraagt geduld!

31

Speerpunt Groen en Water Project 14. De gierzwaluw

Doel: Meer nestgelegenheid voor de gierzwaluw creëren. Gesteld resultaat: 50 nestkastjes voor de gierzwaluw opgehangen de Cuijkse bebouwde omgeving.

in

Behaald resultaat: Er zijn 36 nestkastjes voor de gierzwaluw aangebracht in het Dienstencentrum en de Schouwburg, zeker 14 nestkastjes of meer zullen een plek krijgen in het IKC Padbroek.

Toelichting Door sloop en renovatie verdwijnen steeds meer bestaande broedplaatsen voor de gierzwaluw. Veranderingen in bouwstijl, -materialen en -constructies maken het bovendien steeds moeilijker voor de vogels om nieuwe, geschikte nestplaatsen te vinden. Het eind van het lied laat zich raden. Langzaam maar zeker verdwijnt de gierzwaluw uit Nederland en uit Cuijk. En dat terwijl hij al eeuwenlang een vaste zomergast is. Zowel in de bestaande bouw als bij nieuwbouwprojecten bestaan mogelijkheden om nestkastgelegenheid aan te brengen voor gierzwaluwenvogels. Bij de nieuwbouw van het Dienstencentrum aan de Zwaanstraat zijn aan de oostgevel van het pand 19 nestkastjes voor de gierzwaluw ingemetseld. Bij de nieuwbouw van de Schouwburg zijn 17 nestkastjes aan de noordoostkant van het gebouw ingemetseld. Op beide lokaties zijn gierzwaluwen waargenomen en lijken ze ook werkelijk gebruik te maken van de nestgelegenheid. In de plannen voor het IKC Padbroek is ook rekening gehouden met nestgelegenheid voor de gierzwaluw. Dit project moet nog gerealiseerd worden.

32

Speerpunt Groen en Water Project 15. Communicatiecampagne Groene gevels en groene daken

Doel: Aandacht voor communicatie en educatie over natuur, groen en water. Gesteld resultaat: Een communicatiecampagne voor groene gevels en daken heeft plaatsgevonden. Behaald resultaat: Project Groene gevels en groene daken, inclusief communicatiecampagne is samen met de andere partijen uitgevoerd.

Afb. Start Groene dakenactie

Toelichting Dit project is gezamenlijk met de vijf gemeenten van het Land van Cuijk, het Waterschap Aa & Maas, enkele marktpartijen en de Omgevingsdienst Brabant Noord uitgevoerd.

33

Het project is als gevolg daarvan groot aangepakt en heeft veel mensen kunnen bereiken. Het project is gestart in 2013 en heeft een doorlooptijd gehad in 2014. Wat is er in het kader van het project gedaan?

Afb. Roll upbanner, folders en proefopstelling in gemeentehuis

       

34

Folders: er zijn 35.000 folders huis aan huis verspreid over groene daken en gevels waarmee ook de groene dakenactie werd gepromoot. Roll upbanners: gebruikt in de gemeentehuizen en beurzen om aandacht te vragen voor het onderwerp. Startsymposium(pje): gemeenten, waterschap en marktpartijen samen. Een informatieve en leuke bijeenkomst. Demopanelen in de gemeentehuizen: in elk gemeentenhuis heeft in 2013 een demopaneel gestaan om groene daken en gevels zichtbaar te maken. Aanwezigheid op verschillende events: o.a NK Maashegvlechten (Oeffelt); Vogelhuisjes met groen dak; geprobeerd in de markt te zetten om hiermee op een ludieke manier aandacht te vestigen op groene daken Groene dakenactie: Actie waarbij marktpartijen producten met korting aanbieden op het gebied van groene daken. Projectpagina op website Brabants Groen



Klimaatatelier; begin 2014 is het project afgesloten met een Klimaatatelier waaraan ambtenaren van de vijf gemeenten en het Waterschap Het afsluitende klimaatatelier plaatste de groene gevels en daken in het grote pallet aan kansen en mogelijkheden die gemeenten en waterschap hebben om de inrichting van hun openbare ruimte klimaatbestendiger te maken.

Terugkijkend op het project kunnen we constateren dat we “een beetje aan de boom hebben geschud”. Veel is er echter nog niet vanaf gevallen, maar dat konden we eigenlijk ook niet verwachten. De toch wel vrij kostbare groene daken en gevels schaf je immers niet even op een zondagnamiddag aan. Dat heeft tijd nodig. Het is nog te vroeg om de effecten te kunnen meten, maar de belangstelling voor groene daken en gevels was groot en wordt steeds groter en ook bij lokale en regionale aanbieders is enthousiasme ontstaan voor groene gevels en daken. Het project heeft in 2014 een breder vervolg gekregen met een kennistraject over de effecten van klimaatverandering op gemeentelijke, stedelijke ontwikkeling. Hierover wordt bij project 11 meer verteld.

35

Speerpunt Organisatie en borging Project 16 Duurzaam Inkopen

Doel: Het betrekken van duurzaamheidsaspecten in het inkoopproces. Gesteld resultaat: In 2015 koopt de gemeente 100% duurzaam in (landelijke doelstelling). Behaald resultaat: Doel is gedeeltelijk gehaald.

Toelichting Het inkoopproces van alle diensten en producten voor de ambtelijke werkorganisatie CGM houdt zoveel als mogelijk rekening met duurzaamheid. Er vindt een check plaats of er gekeken is naar duurzame alternatieven én of er een juiste afweging is gemaakt. In alle eerlijkheid betekent dit geen 100% score en is een exacte score ook niet aan te geven. Niet alle aanbestedingen gaan via de inkopers (op basis van het aanbestedingsbeleid) en er is (nog) geen organisatiebrede registratie van alle inkopen. Hieraan wordt wel gewerkt. Een mooi voorbeeld waarbij duurzaamheid recent betrokken is bij een inkoopproces, is de inkoop van het leerlingenvervoer. Duurzaamheid heeft op verschillende manieren een plaats in het bestek gekregen. Er zijn minimumeisen gesteld aan de inzet van de voertuigen (de Euro-norm 5), de chauffeurs moeten op de hoogte zijn van de inhoud van de zuinige rijstijlcursus “Het Nieuwe Rijden”, de taxibedrijven hebben moeten aangeven hoe zij de inzet van schone en duurzame transportbrandstoffen invullen, borgen en verantwoorden. Op het onderdeel inkoop Energie is de gemeente al jaren duurzaam bezig. Sinds 2008 koopt de gemeente al groene stroom in.

36

Speerpunt Organisatie en borging Project 17 Monitoring Milieubeleidsplan

Doel:. De doelstelling bij het thema organisatie en borging is het realiseren van een breed gedragen milieubeleid binnen en buiten de gemeente gebaseerd op het milieubeleidsplan 2011-2015. Gesteld resultaat: Vanaf 2012 wordt jaarlijks de uitvoering van het milieubeleidsplan gemonitord. Behaald resultaat: Het milieubeleidsplan 2011-2015 is twee keer tussentijds geëvalueerd en op het einde.

Dit project heeft tot doel de effecten van het milieubeleidsplan in beeld te brengen. Er is een monitor opgesteld die aansluit bij de geformuleerde resultaten en ambities. De eindmonitor is als bijlage aan deze tekstuele evaluatie toegevoegd.

37

Eindstand Monitor Milieubeleidsplan 2011-2015 Speerpunt 1. Energie & Klimaat

Ambities 1.Energiebesparing gemeentelijke organisatie

2. Lokaal opwekken duurzame energie

3. Burgers en bedrijven continu actief informeren over duurzame energie en besparingsmogelijkheden

Gestelde Resultaten In 2015 heeft de gemeente het energieverbruik in haar eigen gebouwen met 10% verbeterd t.o.v. 2011.

In 2015 hebben alle energie-intensieve gemeentelijke gebouwen (die langdurig in gebruik blijven) minimaal een energielabel C.

Prestatie-indicator - energievebruik van 10 representatieve gemeentelijke gebouwen ♦11.9 % besparing op gas ♦13.3 % besparing op elektra - overzicht labels gemeentelijke gebouwen.

In 2015 zijn op minimaal 5 gemeentelijke gebouwen zonnepanelen aangebracht

Overzicht is opgenomen in Evaluatie 19 gebouwen waarvan 13 label C of hoger, 6 lager dan C. - aantal zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen

In 2015 is het gemiddelde energieverbruik voor openbare verlichting (verbruik per lichtmast ) 5% lager dan in 2011.

Op 5 gebouwen zijn zonnepanelen aangebracht: ♦De Burcht Linden (7000 Wp) ♦’t Akkerje Vianen (10.000 Wp) ♦MFA Sint Agatha (30.000 Wp) ♦Schouwburg (18.000 Wp) ♦Scoutinggebouw (7420 Wp) - energiebruik openbare verlichting Gemiddeld vermogen in Watt per lichtmast:

In 2012 heeft de gemeente een intern duurzaam mobiliteitsplan opgesteld.

52% besparing per lichtmast agv vervanging door LED. Vastgesteld beleidsplan Openbare verlichting 2014-20158. - het opgestelde plan Geannuleerd - aantal duurzame gemeentelijke vervoersmiddelen ♦3 aardgasauto’s ♦3 dienstfietsen

In 2015 heeft de gemeente Cuijk minimaal drie doelgroepen inwoners en/of bedrijven bewogen tot het investeren in energiezuinige maatregelen in de woning of in het bedrijf.

2.Duurzame Leefomgeving

4. Inzicht in de waardering van de leefomgeving van inwoners in onze gemeente.

5. Stimuleren van een duurzame leefomgeving onder inwoners

3. Duurzame gebiedsontwikkeling

6. Meer integraliteit (van o.a. milieu- en sociaal economische aspecten) in gebeidsontwikkeling

In 2012 heeft de gemeente op minimaal 2 plaatsen elektrische laadpalen gerealiseerd en beleid geformuleerd om electrisch vervoer te stimuleren. In 2013 onderzoekt de gemeente de waardering van haar inwoners voor de eigen leefomgeving.

In 2014 ondersteunt de gemeente een door derden georganiseerde duurzame dorpendag.

In 2012 ontwikkelt de gemeente activiteiten om ook middebare scholieren bewust te laten worden van de effecten van zwerfafval. In 2013 werkt de gemeente met een systematiek voor duurzame gebeidsonwikkeling (alle ruimtelijke plannen vaaf het allereeste begin integraal).

- aantal bereikte bedrijven/inwoners. Per project verschillend: ♦250 agrariers (asbest er af, zonnepanelen erop) ♦40 verenigingen /scholen(zonnepanelen op daken van scholen en sportverenigingen ♦140 burgers (Energiecooperatie) ♦nbekend aantal burgers (Energieloket) ♦ diverse bedrijven (Duurzaam parkmanagement de Beijerd en ’t Riet) ♦ onbekend aantal burgers (Maasvallei Wonen Beurs) - aantal laadpalen ♦5 laadpalen auto ♦1 laadpaal fiets - uitgevoerd onderzoek - aantal respondenten Er is 1 onderzoek uitgevoerd onder het klantenpanel. Hieraan hebben 378 mensen meegedaan. - georganiseerde duurzame dorpendag - aantal bezoekers Project wordt in 20165 uitgevoerd - aantal bereikte leerlingen ♦270 leerlingen - gekozen systematiek Geen systematiek, maar integrale gebiedsontwikkeling organisatie, voorbeelden: ♦Gebiedsgericht bodembeleid mbv Bodemkwaliteitskaart ♦Structuurvisie

In 2015 is één voorbeeldproject gerealiseerd volgens de systematiek van duurzame gebiedsontwikkeling. 4. Groen en Water

7. Meer diversiteit op het gebied van natuur, groen en water in de bebouwde omgeving.

In 2014 heeft een communicatiecampagne voor groene gevels en daken plaatsgevonden.

8. Meer communiceren en burgers actief informeren over natuur, groen en water.

In 2013 zijn er 50 nestkastjes voor de gierzwaluw opgehangen in de Cuijkse bebouwde omgeving.

In 2014 werkt de gemeente volgens de principes van ecologisch bermbeheer.

♦Klimaatbestendig Land van Cuijk ♦Convenant duurzaam bouwen - voorbeeldproject Centrumplan, specifiek Grotestraat ikv klimaatbestendigheid. - afgeronde communicatiecampagne Campagne is succesvol afgerond begin 2014 - aantal opgehangen nestkastjes ♦ 17 schouwburg ♦ 19 dienstencentrum ♦ 14 IKC Padbroek (nog niet gerealiseerd zit in de planning) - m2 ecoglische berm - aantal soorten in de bermen ♦Millseweg, Kalkhofseweg, Hapsebaan. ♦ soorten onbekend