Starten met chemotherapie: Cisplatinum, 5FU en Cetuximab
Oncologie/0174
ENKELE BELANGRIJKE RAADGEVINGEN
We geven u enkele handige tips om bijwerkingen te vermijden of te behandelen en vermelden wanneer u best de arts, de verpleegkundig consulent of de apotheker contacteert. Zij geven u graag meer uitleg, dus aarzel niet om hen te contacteren.
Deze folder bevat informatie over: 1. Het praktisch verloop van uw behandeling
p. 3
2. De mogelijke bijwerkingen
p. 8
Deze brochure helpt u bij het omgaan met de bijwerkingen. De groene tekst zijn tips die u kunnen helpen bij het omgaan met de klacht. De rode tekst geeft u meer uitleg over wat u best niet doet bij een bepaalde klacht. De oranje kaders geven u duidelijke instructies wanneer u contact moet opnemen met het ziekenhuis. Hebt u nog vragen over een bepaalde klacht, noteer ze. In een volgende consultatie zullen we deze samen bespreken.
2
1.
Uw behandeling met Cisplatinum, 5FU en Cetuximab
U zal binnenkort starten met chemotherapie, namelijk een behandeling met Cisplatinum, 5FU en Cetuximab. Deze producten, ook wel cytostatica genoemd, hebben de bedoeling de groei te remmen van de kankercellen. Naast deze twee producten worden ook nog andere geneesmiddelen toegediend om de bijwerkingen te beperken.
1. Praktisch verloop Deze behandeling vindt plaats op de hospitalisatieafdeling Radiotherapie/Medische Oncologie (gebouw K2-4de verdieping) en op de dagkliniek Medische Oncologie (gebouw K14de verdieping). Bij uw aankomst in het ziekenhuis moet u zich eerst aanmelden aan de kassa in gebouw K1-K2. U kan kiezen voor een één- of tweepersoonskamer. Na de inschrijving meldt u zich aan bij de receptie van de hospitalisatieafdeling. U kan daar de papieren die u meekreeg bij de inschrijving afgeven. Voor de start van de chemotherapie zal er eerst een bloedafname gebeuren. Dit is van belang om na te gaan of uw bloedwaarden in orde zijn. Als de bloedwaarden in orde zijn, wordt de chemotherapie besteld. Dit verklaart soms de wachttijd tussen de bloedafname en de start van de behandeling. Ook op de dagkliniek kan u kiezen voor een één- of tweepersoonskamer. Wie voor een eenpersoonskamer kiest, kan bij aankomst op de dagkliniek onmiddellijk naar de kamer. De bloedafname gebeurt dan op de kamer. De patiënten op een tweepersoonskamer wachten eerst in de wachtzaal gezien de bloedafname in het priklabo gebeurt. Er gebeurt elke week een bloedafname en u heeft ook elke week een consultatie bij de arts van de dagkliniek. Die komt bij u op de kamer. Om uw behandeling te evalueren zal de oncoloog met u afspreken wanneer specifieke onderzoeken moeten plaatsvinden.
2. Hoe wordt chemotherapie toegediend? De chemotherapie wordt toegediend via een infuus. De verpleegkundige of arts zal met u bespreken of er voor de start van de behandeling al dan niet best een poortkatheter of een PICC-katheter geplaatst wordt. Een poortkatheter is een volledig toedieningsysteem dat onderhuids geplaatst wordt. De chirurg plaatst de poortkatheter op een weinig opvallende plaats onder uw huid: bijvoorbeeld op uw borst.
3
De katheter van de poort komt terecht in een groot bloedvat. Zo kunnen medicijnen en vloeistoffen (bv. cytostatica) gemakkelijk en veilig toegediend worden. De voordelen van zo’n katheter zijn: Een poortkatheter wordt geplaatst onder lokale verdoving. Hij blijft de hele behandeling ter plaatse. De poortkatheter kan ook worden gebruikt voor de wekelijkse bloedafname. U hoeft dus niet meer extra geprikt te worden wanneer de poortkatheter reeds aangeprikt is. Alle soorten infuustherapie mogen via deze katheter toegediend worden. Patiënten ondervinden weinig hinder van de katheter in hun dagelijkse handelingen. Meer informatie kan u vinden in de informatiebrochure: ‘Gebruik van een poortkatheter’. In deze chemotherapiekuur zal er zowel een perifeer infuus (“baxter” in arm) als een poortkatheter geplaatst worden. Dit omdat er tijdens uw kuur twee cytostatica (Cisplatinum en 5FU) niet mogen samenlopen. U zal geen perifeer infuus nodig hebben indien u een poortkatheter met twee toegangswegen( = dubbel lumen) heeft. Als dit product leeg is, kan u de poortkatheter laten afsluiten door een thuisverpleegkundige of door de verpleegkundige op de dagkliniek Medische Oncologie. De verpleegkundige zal u over deze pomp informeren en u een handleiding meegeven. Deze handleiding kan ook voor de thuisverpleegkundige handig zijn.
3. Hoe verloopt de behandeling? Eén kuur (of cyclus) bestaat uit 21 dagen. In de eerste week wordt u op dag 1 en 2 opgenomen op de hospitalisatieafdeling Medische Oncologie/Radiotherapie voor de toediening van chemotherapie. In week 2 en 3 krijgt u dag 8 en dag 15 chemotherapie op de dagkliniek. Uw opname duurt dan slechts een halve dag (in de voor- of namiddag). In week 4 start dan de volgende cyclus. De cyclussen volgen elkaar dus zonder onderbreking op. Voor de start van de chemotherapie wordt telkens een bloedafname uitgevoerd. Dit is een standaard onderzoek om de bloedwaarden op te volgen. U zal bij elke opname ook een gesprek hebben met de arts die uw behandeling opvolgt. Uw arts bepaalt het aantal cycli dat u van deze kuur zal krijgen. De behandeling loopt tot wanneer er een verbetering (remissie van de ziekte) optreedt of wanneer er sprake is van onaanvaardbare toxiciteit. Doorgaans wordt een tussentijdse scan genomen na een aantal cycli van uw kuur om het effect van de behandeling te evalueren. Tijdens de chemotherapie en tot 7 dagen na het einde van de behandeling dient u chemotherapievoorzorgsmaatregelen te nemen. Dit is voornamelijk bedoeld om uw naaste
4
omgeving te beschermen. Meer informatie kan u vinden in de informatiebrochure ‘Chemotherapie- Infobrochure voor kankerpatiënten en hun naasten’. Het chemotherapieschema (Cisplatinum - 5FU - Cetuximab) ziet er als volgt uit:
Week 1: dag 1 Product 1
Poortkatheter
Perifeer infuus
2
Vorm
Prehydratatie Infuus 500cc van 1l. Fysiologisch®+25 meq KCL+ 1gMgSO4 Fenistil® Tablet
Tijdsduur
Werking
1u
Toediening van vocht ter bescherming van de nieren.
2 tabletten Tegen de jeuk (nevenwerking van 1mg Cetuximab®). (1u vóór start Cetuximab®)
3
Zofran 8 mg + Infuus Dexamethasone 10 mg (in 100 cc NaCl 0,9 %)
15 min.
Tegen de misselijkheid.
4
Cetuximab
Infuus
2u
1ste product om de werking van kankercellen te remmen.
5
Hydratatie Infuus deel 2: 500cc van prehydratatie 1l. Fysiologisch®+25 meq KCL +1gMgSO4
1u
Toediening van vocht ter bescherming van de nieren.
Product
Vorm
Tijdsduur
Werking
6
Emend® 125 mg
Tablet
(1u vóór start Tegen de misselijkheid. Cisplatinum)
7
Cisplatinum
Infuus
1u
1e cytostaticum
8
5FU
Infuus
4 dagen
2e cytostaticum (continue toediening over 4 dagen m.b.v. pompsysteem)
5
Perifeer infuus
8
Posthydratatie Infuus 1l. Fysiologisch®+ 25meq KCL+ 1gMgSO4 (direct na Cisplatinum) Mannitol ®15 % Infuus (250cc van 500cc)
2u
Toediening van vocht om nieren te beschermen.
30 min.
Vochtafscheiding van nieren bevorderen.
10
Posthydratatie 1l Fysiologisch®
2u
Toediening van vocht om nieren te beschermen.
11
Mannitol® 15 % Infuus 250cc (2de deel) van 500cc
30 min.
Vochtafscheiding van nieren bevorderen.
9
Infuus
de
de
Voor de producten Zofran® en Emend® zal u van de arts een attest ontvangen. Dit attest moet u binnenbrengen bij het ziekenfonds voor terugbetaling.
Week 1: dag 2 1 2
Product
Vorm
Tijdsduur
Werking
Emend® 80 mg Medrol® 32 mg
Tablet Tablet
om 8u
Tegen de misselijkheid.
Op dag 2 kan u het ziekenhuis verlaten met de 5FU pomp. Het cytostaticum 5FU zal gedurende 4 dagen thuis verder inlopen via de PAC.
Week 1: dag 3 1 2
Product
Vorm
Tijdsduur
Werking
Emend ®80 mg Medrol® 32 mg
Tablet Tablet
om 8u
Tegen de misselijkheid.
Week 1: dag 4 1
Product
Vorm
Tijdsduur
Werking
Medrol® 32 mg
Tablet
om 8u
Tegen de misselijkheid.
5FU stop: afsluiten poortkatheter door thuisverpleegkundige of op dagkliniek Medische Oncologie
6
Week 2: dag 8 Week 3: dag 15
Poortkatheter
Deze chemotherapiekuur wordt op de dagkliniek toegediend.
Product
Vorm
Tijdsduur
1
Fenistil ®
Tablet
2
Dexamethasone 10 mg Infuus
2 tabletten Preventief tegen jeuk. van 1mg (1u vóór start Cetuximab®) 15 min. Tegen de misselijkheid.
3
(in 100 cc NaCl 0,9 %) Cetuximab®
1u
4
NaCl 100 cc
0,9
Infuus % Infuus
15 min.
Werking
Product om de werking van kankercellen te remmen. Naspoeling/ posthydratatie.
Week 4: dag 22 Hier start u terug met dag 1 (opname op de hospitalisatieafdeling), één cyclus duurt 3 weken.
7
2. Mogelijke bijwerkingen De chemotherapie zal ook gezonde cellen aantasten waardoor nevenwerkingen kunnen optreden. Vooral de sneldelende cellen van het beenmerg, het bloed, het haar, de slijmvliezen van maag-darmstelsel en de voortplantingsorganen zijn hiervoor gevoelig. In deze brochure beschrijven we de mogelijke bijwerkingen en geven we u tips om met die bijwerkingen om te gaan. De bijwerkingen variëren van persoon tot persoon. Laat u niet beïnvloeden door de verhalen van andere mensen. Er is ook geen relatie tussen het effect van de chemotherapie en de mate waarin u bijwerkingen ervaart. Wees niet ongerust als u weinig bijwerkingen ervaart. Dit betekent niet dat de behandeling onvoldoende werkt. Het is belangrijk steeds uw arts of verpleegkundige te informeren over de bijwerkingen die u ervaart. Zij zullen u adviezen geven om de klachten te verminderen of te behandelen. Uw arts kan bijkomende medicatie voorschrijven als dat nodig is. 1. Misselijkheid en/of braken
p. 9
2. Invloed op de werking van de nieren (door Cisplatinum)
p. 10
3. Invloed op het bloedbeeld
p. 10
4. Vermoeidheid
p. 12
5. Ontsteking van het mondslijmvlies
p. 12
6. Huidreacties (door Cetuximab) en nagelveranderingen
p.13
7. Gehoorsdaling en perifere neuropathie (door Cisplatinum)
p. 14
8. Diarree/ constipatie
p. 14
9. Haaruitval
p. 15
10. Allergische reacties (door Cetuximab)
p. 16
11. Geur – en smaakveranderingen
p. 16
12. Verminderde vruchtbaarheid en de invloed op intimiteit en seksualiteit
p. 16
8
1. Misselijkheid en/of braken Misselijkheid is een vaak voorkomende nevenwerking en kan leiden tot braakneigingen en/ of braken. Als u hiervan last hebt , noteer dit dan in het dagboek (Wanneer is het? Hoe erg is het?). U kan dit dan met de verpleegkundige of de arts bespreken. Deze bijwerking treedt meestal op de avond van de chemotherapie en kan tot 3 à 4 dagen aanhouden. Bij de meeste patiënten gaat het om een matige vorm:
minder eetlust een zwaar of opgeblazen gevoel in de maag een pijnlijke maag braakneigingen/braken
Voor, tijdens en na de chemotherapie krijgt u medicatie tegen de misselijkheid en het braken: Zofran®, Emend®, Dexamethasone® en Litican®. Bijwerkingen van deze medicatie kunnen zijn:
Medicatie
Bijwerkingen
Emend®
Obstipatie, diarree, de hik Hoofdpijn, duizeligheid Vermoeidheid
Zofran®
Obstipatie Hoofdpijn
Dexamethasone®
Honger gevoel (bijvoorbeeld een voorkeur voor zoete voedingswaren) Het vast houden van vocht in het lichaam (bv. dikke voeten, een rond gezicht) Een ‘opgejaagd’ gevoel
Sufheid, diarree
(= ‘cortisone’)
Litican®
TIPS: zie informatiebrochure hoofdhalstumoren’.
‘Nevenwerkingen
bij
radiochemotherapie
voor
9
WANNEER CONTACT OPNEMEN MET UW ARTS ? Als de misselijkheid of het braken leidt tot: Onvoldoende voedselopname met ernstig gewichtsverlies (meer dan 10% van uw gewicht) tot gevolg. Uitdroging (dit uit zich in dorst, droge huid, droge lippen, weinig plassen). Een pijnlijke maag Een gezwollen maag. Zeer frequent braken (meer dan 3x per dag).
2. Invloed op de werking van de nieren Cisplatinum® kan invloed hebben op de werking van uw nieren. Hiervoor krijgt u veel vocht toegediend (pre- en posthydratatie). Toch blijft het ook belangrijk dat u zelf voldoende drinkt, minstens 1,5 l per dag. Schrik niet als u veel moet plassen tijdens uw behandeling (door de vochttoediening). De verpleegkundige zal uw gewicht opvolgen. De werking van uw nieren wordt wekelijks gecontroleerd door middel van de bloedafname. De arts zal u dan informeren over uw nierfunctie.
3. Invloed op het bloedbeeld 3.1. Witte bloedcellen Een daling van het aantal witte bloedcellen is een normale bijwerking van de chemotherapie. Rond de 10de dag na de chemotherapie is de daling het grootst. Dan is er een verhoogde kans op infectie. Infecties worden best zo snel mogelijk bestreden aangezien er minder witte bloedcellen aanwezig zijn ter verdediging van uw lichaam. Een vroegtijdige behandeling is dus de boodschap. De witte bloedcellen zullen zich dan de volgende dagen spontaan herstellen. Op dag 10 en vóór de start van de chemotherapie wordt hiervoor een bloedafname uitgevoerd. Tekenen van infectie kunnen zijn: Koorts (>38°C), zweten, koude rillingen keelpijn, hoest, verstopte neus branderig gevoel bij het plassen, slecht ruikende urine ziekgevoel, uitputting roodheid, zwelling, ettervorming (lokale infectie) TIPS Meet uw lichaamstemperatuur bij ziektegevoel. Voorkom wondjes en verzorg opgelopen wondjes meteen (grondig ontsmetten en verband aanleggen). 10
Zorg voor een goede mondhygiëne. Controleer regelmatig uw mond op kleine wondjes. Was uw handen regelmatig, zeker voor het eten en na het toiletbezoek. Controleer bij het hoesten of u gekleurde fluimen hebt.
LET OP Vermijd contact met mensen die griep hebben of verkouden zijn. Let ook op voor kinderen met typische kinderziekten. U bent op dit moment meer vatbaar om ook ziek te worden. Vermijd druk bevolkte plaatsen. Ga niet zwemmen in deze periode. Vermijd contact met uitwerpselen van huisdieren. WANNEER CONTACT OPNEMEN MET UW ARTS? Als u tekenen van infectie waarneemt of koorts hebt (> 38°C) moet u STEEDS contact opnemen met de hospitalisatieafdeling of met uw behandelende arts. Neem nooit op eigen initiatief geneesmiddelen in als u vermoedt dat u een infectie hebt. Bij koorts kan een opname op de hospitalisatieafdeling noodzakelijk zijn voor de toediening van antibiotica. 3.2. Rode bloedcellen Wanneer het aantal rode bloedcellen te laag is, spreken we van anemie (bloedarmoede). Dit kan gepaard gaan met een gevoel van (extreme) vermoeidheid, er bleker uitzien, duizeligheid en kortademigheid bij (de minste) inspanning. De artsen volgen het aantal rode bloedcellen op in het bloed. Indien nodig zal een behandeling ingesteld worden. 3.3. Bloedplaatjes De chemo heeft ook een invloed op de bloedplaatjes. Wanneer deze te laag staan kan u vlugger blauwe plekken, bloedend tandvlees of neusbloedingen hebben. Een wonde zal dan ook langer bloeden. WANNEER CONTACT OPNEMEN MET UW ARTS? Bij spontaan ontstaan van een bloedneus. Bij het regelmatig voorkomen van een moeilijk te stelpen bloedneus. Bij bloed in de urine, stoelgang…
11
4. Vermoeidheid Vermoeidheid wordt omschreven als een aanhoudend en hardnekkig gevoel van uitputting, ondanks voldoende rust en slaap. Deze vermoeidheid kan een sterke impact hebben op de uitoefening van uw dagelijkse activiteiten. In de VLK-brochure ‘Vermoeidheid bij kanker’ kan u tips terugvinden om met deze vermoeidheid om te gaan. Er worden 5 maal per jaar vermoeidheidsessies georganiseerd in het UZ Gent. WANNEER CONTACT OPNEMEN MET UW ARTS? Contacteer uw arts bij ernstige vermoeidheid bij een lichte inspanning of zelfs in rust. TIPS : zie informatiebrochure ‘Praktische tips vermoeidheid bij kanker’.
5. Ontsteking van het mondslijmvlies Er kunnen zich ook ontstekingen van het mondslijmvlies (orale mucositis) voordoen. De ontsteking is meestal tijdelijk, maar kan pijnlijk zijn. Het tandvlees, de tong en de lippen kunnen dan gevoelig zijn vooral bij het eten, drinken en spreken. De klachten komen vooral 1 tot 2 weken na de chemotherapie tot uiting. Andere klachten in de mond kunnen zijn:
aften of zweertjes een droge of pijnlijke mond wit beslag op de tong rood slijmvlies in de mond bloedend tandvlees kloofjes in de lippen een gevoelige keel
Het is belangrijk om voor de start van uw behandeling een bezoek te brengen aan uw tandarts. Vertel uw tandarts dat u met chemotherapie start en laat uw gebit grondig nakijken. Controleer regelmatig zelf uw mond: de tong, de wangen, uw verhemelte, onder uw tong en de binnenzijde van uw lippen. TIPS: zie informatiebrochure ‘Poetssimpel en basis mondhygiëne’. WANNEER CONTACT OPNEMEN MET UW ARTS? Bij pijn of bloedingen in uw mond. Bij koorts samen met mondklachten. 12
Maak een afspraak bij de verpleegkundigen om een laserbehandeling in uw mond te starten.
6. Huidreacties en nagelveranderingen 6.1 Huidreacties Huidreacties komen vaak voor enkele dagen na de start van de behandeling met Cetuximab® of 5FU®. De huidreacties variëren van acneachtige huiduitslag op gelaat, hoofdhuid, hals, borst en rug. Naarmate de behandeling langer duurt kan een droge huid ter hoogte van armen of benen, kloven op de vingers, ontsteking van het nagelbed of veranderingen in de kleur of beharing van de huid optreden. Deze huidreacties komen voornamelijk de eerste 3 weken van de behandeling voor. Deze reacties verschillen van persoon tot persoon. Bij de meeste mensen ontstaat een milde vorm, bij sommigen kan een ernstige vorm van acne ontstaan. De meeste huidreacties kunnen goed behandeld worden. Informeer tijdig de verpleegkundige en uw arts zodat tijdig een behandeling kan gestart worden. Deze reacties verdwijnen na de beëindiging van de behandeling. TIPS Gebruik zeep “zonder zeep” of badolie. Zeep heeft een uitdrogend effect op de huid. Neem liever een douche in plaats van een bad. In bad zal uw huid te veel verweken en uitdrogen. Gebruik een hoge beschermingsfactor of draag beschermende kledij (bv. factor 50) bij blootstelling aan de zon. Vermijd zonnebaden. Als u gaat fietsen of wandelen… doe dit dan best niet tijdens de middaguren. Bedek dan uw hoofd en smeer deze voldoende in. Door de chemotherapie is uw huid veel gevoeliger voor verbranding. U kan de huiduitslag met een dermatologisch geteste fond de teint bedekken. Bij de verwijdering van de make – up gebruikt u best een zachte lotion. Vermijd geparfumeerde lotions of lotions die alcohol bevatten. Gebruik niet om het even welke zalf of crème voor de huiduitslag. Raadpleeg hiervoor uw behandelende arts. Draag best loszittende, katoenen kledij. Dit zorgt voor een goede verluchting van de huid. WANNEER CONTACT OPNEMEN MET UW ARTS? Als één van de hierboven beschreven huidreacties optreden. Wanneer de klachten erger worden of wanneer deze u hinderen in uw dagelijks activiteiten.
13
De arts kan met een geneesmiddel of crème (jeukstillend geneesmiddel) uw klachten verlichten. Indien nodig zal de arts u naar een dermatoloog doorverwijzen. Wanneer de klachten erger worden of wanneer deze u hinderen in uw dagelijks activiteiten. 6.2 Nagelveranderingen Door Cetuximab® kan er een ontsteking van uw nagelranden optreden. Deze nevenwerking komt echter niet zo vaak voor. Nagelveranderingen komen meestal 4 tot 8 weken na het starten van uw behandeling voor. Deze bijwerking kan pijnlijk zijn. De nagelveranderingen zijn meestal te zien ter hoogte van de grote tenen en duimen. TIPS Probeer breed schoeisel te dragen. Dit is van belang om ingroeien van nagels te voorkomen. U knipt uw nagels best recht af. Dit voorkomt dat ze spontaan gaan ingroeien. Natte werkzaamheden vermijden of daarbij huishoudhandschoenen met katoenen binnenzijde dragen. Föhn vingers of tenen desnoods droog. WANNEER CONTACT OPNEMEN MET UW ARTS? Indien er pijn of roodheid ter hoogte van het letstel optreedt. Dit kan duiden op een infectie. Indien nodig kan uw arts U doorsturen naar een dermatoloog.
7. Gehoorsdaling Een vermindering van het gehoor of oorsuizen kan optreden ten gevolge van de toediening van Cisplatinum®. U kan hier zelf niets aan doen, maar u moet dit zeker melden aan de arts of de verpleegkundige. De arts kan dan de dosis van de chemotherapie aanpassen. Deze bijwerking kan tijdelijk of definitief zijn. Er bestaat hiervoor geen specifieke behandeling.
8. Diarree/constipatie 8.1. Diarree Eén van de producten, 5FU® kan inwerken op de cellen van het maag-darmstelsel. Dit verschilt van persoon tot persoon. Daardoor kan u last krijgen van diarree. Het is belangrijk dit te melden aan uw arts en niet op eigen initiatief medicatie tegen diarree in te nemen.
14
TIPS Drink regelmatig water zodat u voldoende vocht opneemt (1,5 L). Bij grote vochtverliezen is meer vocht nodig (2 tot 2,5 L). Drink dan bijvoorbeeld sportdranken zodat u ook de nodige mineralen binnen hebt . Kijk regelmatig na of uw urine niet te donker is van kleur. Dit kan een teken zijn van uitdroging. Eet vet- en vezelarme voeding zoals: pasta, wit brood of rijst mager vlees (kalkoen, kip) cornflakes vis geschild fruit Het slijmvlies van de sluitspier kan geïrriteerd zijn door de diarree. Gebruik zacht toiletpapier. Zorg voor een goede lichaamshygiëne en breng een zinkzalf aan ter hoogte van de sluitspier om de huid te beschermen. Vraag aan uw (huis)arts een geneesmiddel tegen diarree. Vraag indien nodig ook hulp aan de diëtiste. WANNEER CONTACT OPNEMEN MET UW ARTS? Als de diarree gepaard gaat met koorts, ernstige krampen of braakneigingen. Als u last hebt van uitdrogingsverschijnselen: een droge mond, een droge tong, droge lippen, een droge en verrimpelde huid en donkere urine. Als u last hebt van een bloederige stoelgang. 8.2. Constipatie Constipatie wordt voornamelijk veroorzaakt door de anti-braakmedicatie die u krijgt. Het is belangrijk voldoende te drinken (voornamelijk warme dranken), veel te bewegen , vezelrijke voeding (volkorenproducten, fruit) te nuttigen. Bespreek dit met de verpleegkundige en uw arts indien u er last van hebt. De arts kan medicatie voorschrijven indien andere middelen niet helpen.
9. Haaruitval Uw behandeling maakt uw haar dunner of geeft volledig haarverlies. Haaruitval of alopecia treedt op ongeveer 10 à 14 dagen na de eerste toediening van de chemotherapie. Deze bijwerking is tijdelijk.
Tips (+ zie informatiebrochure) Verzorg uw haar met een milde shampoo, crèmespoeling en lauw water. Droog het haar voorzichtig.
15
Vermijdt agressieve behandelingen op uw haren: geen permanent uitvoeren, gebruik geen krulspelden of haarspray, haren niet kleuren. U kan kiezen tussen een pruik, muts of leuke sjaaltjes. Verzorg uw hoofdhuid met een hydraterende crème om de hoofdhuid tegen uitdroging te beschermen. Leg een badhanddoek op uw hoofdkussen. Bij het opstaan kan u eenvoudig de badhanddoek dicht vouwen en alle haartjes in één keer verwijderen.
10. Allergische reacties Een behandeling met Cetuximab® kan allergische reacties veroorzaken. Deze bijwerking komt niet zo vaak voor en treedt voornamelijk tijdens de eerste toediening op. Bij de volgende toedieningen is het risico op allergische reacties kleiner. Allergische reacties kunnen optreden zoals: Huiduitslag Lage bloeddruk Ademhalingsproblemen De verpleegkundige zal daarom vóór de toediening, 1 uur erna en bij de beëindiging van het infuus met Cetuximab® uw bloeddruk, pols, temperatuur en ademhalingsfrequentie controleren. Allergische reacties kunnen tijdig opgespoord en behandeld worden. Een uur vóór de toediening van het infuus krijgt u preventief Fenistil®toegediend. Bij een allergische reacties wordt het infuus onmiddellijk stopgezet. Na de verbetering van de symptomen kan deze dan opnieuw gestart worden.
11. Geur- en smaakveranderingen Door uw behandeling kan wat u normaal gezien graag eet, totaal anders gaan smaken, terwijl het nog steeds op dezelfde manier wordt klaargemaakt. TIPS : Zie informatiebrochure ‘Nevenwerkingen radiochemotherapie bij hoofdhalstumoren’.
12. Verminderde vruchtbaarheid en invloed op intimiteit en seksualiteit Door de toediening van chemotherapie kan het zijn dat u onvruchtbaar wordt. Bespreek dit zeker met uw arts of verpleegkundige. Er is ook een specifieke informatiebrochure rond ‘Intimiteit en vruchtbaarheid’ beschikbaar op de afdeling.
16
Klachten met betrekking tot seksualiteit, zowel op lichamelijk als op emotioneel vlak, zijn steeds bespreekbaar, met uw arts, verpleegkundige, psycholoog of wie u daarvoor in vertrouwen neemt. In het ziekenhuis is er een seksuologe en/ of kan u uw vragen steeds mailen naar:
[email protected] We raden u aan om de eerste 48 u na de toediening van de chemotherapie bij het vrijen een condoom te gebruiken. Heeft u nog vragen, stel ze dan gerust aan uw arts of verpleegkundige.
Verantwoordelijke uitgever: Oncologisch Centrum UZ Gent, januari 2014 Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Oncologisch Centrum UZ Gent.
17
