#
11 2016
Boekieboekie gatenproef
BoekieBoekie presenteert BoekieBoekie presenteert de elfde elfde editie editie van de van de stArt stArt Award: Award: de dé illustratiewedstrijd illustratiewedstrijd voor debutanten. debutanten. voor
WAT?
Een ereplaats in BoekieBoekie en een cheque van: Hoofdprijs
Kinderjuryprijs 2e prijs 3e prijs
WANNEER? BoekieBoekie zoekt: jouw tekentalent. Beloning: € 750 en... een ereplaats in BoekieBoekie.
WIE?
Voor kunstacademiestudenten en debutanten* *Ben je voor 1 augustus 2011 afgestudeerd, dan ben je volgens het reglement geen debutant en kun je niet meedoen.
Tot 15 januari kun je je werk opsturen.
Publieksprijs
€ 750 € 500
€
€ 150 € 100
Het werk van de landelijke winnaars en de (inter)nationaal genomineerden wordt gepubliceerd in BoekieBoekietijdschrift #100: Naar de maan.
WAAR?
Landelijke prijsuitreiking: 1 9 maart Kunsthal, Rotterdam Internationale presentatie: 4 - 7 april Kinderboekenbeurs Bologna
DOEN!
Schrijf je in* via de webshop op startaward.org. Inschrijfgeld: € 19,95 (individueel) € 190 (groep van max. 15 personen)
HOE?
Je dingt mee naar de stArt Award door minimaal vijf illustraties te maken voor De ongelooflijke avonturen van Jules Verne. De 11e editie van de stArt Award wordt in meerdere landen georganiseerd. In totaal worden twintig inzenders genomineerd voor de internationale top-10.
250
Het stArt Award-wedstrijdpakket bestaat uit: J ules Verne-gatenproef: pdf met teksten om te illustreren en met inspirerende en praktische tips. H et BoekieBoekie-schetsboek.
cht bij De opdra ustraties ll i jf i v l roef. a nima ze gatenp e d t i Maak mi u n e eer tekst een of m
6 n Data 201 inzendinge m u t a d s g in rden i sluit genominee 0 2 g in k 15 januar a m p Facebook bekend o i e r e a m u r m b e e t 15 f rt s lieksprijs i t/m 1 maa r a u r b e f voor de pub 15 ie g en exposit in ik re it u js Pri Rotterdam 19 maart talië) Kunsthal, Bologna (I ie t a t n e s pre feestelijke t/m 7 april 4
riteria Selectiec op: van jury zoal e d t oelgroep le d r e d j i Waa b n ar. t werk aa 8 tot 13 ja n a v n • Sluit he e r e ar ie: kind t bij elka s k e t n BoekieBoek e atie de illustr aar. • Passen s ken ze elk r e t s edendaag r e h v , jk en li e k n erk toega oep. de doelgr • Is het w r o o v schrift r a a nb tijl/hand s n e g en herke i e een e maker • Heeft d beeldtaal. stus 2011 u g u en eigen a 1 r o et Ben je vo volgens h je n • Let op: e b n n eerd, da eer en ku m t n a afgestud t u b t geen de reglemen eedoen. je niet m
d)
taan Formaat 10 mm (s 2 x 5 8 2 : pagina ): • enkele a (spread n i g a p le • dubbe (liggend) m m 0 2 4 285 x
rand , of tot de d Let op n e ll p. u v m overla e pagina i m t 5 a r t n s a u d ll e strati • Is je i den. eef je illu g , t s t raf gesne a e la n e k gep k u r oor, t na het d de tekst d r e d Dit word n o e id. illustrati esbaarhe je le t e p d o t o e L • m n rekening aanlevere t e h r o houd dan o es v instructi • Lees de riaal. eeldmate b t e h n a v
Morbi leo risus, porta ac consectetur ac, vestibulum at eros. Donec id elit non metus. Donec id elit non mi porta gravida at eget metus. Donec ullamcorper nulla non metus auctor fringilla. est at lobortis. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla vitae elit libero, a pharetra augue. Curabitur blandit tempus porttitor. Aenean eu leo quam. Pellentesque ornare sem lacinia quam venenatis vestibulum.
Wel goed: lichte kleuren onder een tekst Wel goed: kleine vrijstaande illustraties
Niet goed: kleine volvlak-illustraties
Morbi leo risus, porta ac consectetur ac, vestibulum at eros. Donec id elit non metus. Donec id elit non mi porta gravida at eget metus. Donec ullamcorper nulla Sed posuere consectetur est at lobortis. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla vitae elit libero, a pharetra augue. Curabitur blandit tempus porttitor. Aenean eu leo quam. Pellentesque ornare sem lacinia quam venenatis vestibulum.
Eigen stijl en handgeschreven letters en titels: past bij BoekieBoekie.
Niet goed: een cliché- of computertekening Niet goed: onleesbare tekst Illustraties Aleks Deurloo en Wasco
16! s op voor 15 januari 20 Stuur je illustratie .wetransfer.com. Dit kan via boekieboekie jpeg en Lever je werk aan als es.
volg de aanleverinstructi
jpeg moet De naam van elke
het volgende bevatten: • Voor- en achternaam; • Titel verhaal of gedicht; al gemaakt; • Of het een scan is of digita ie; • Afkorting van de academ erdere beelden). • Opvolgend nummer (bij me
Stuur op digitaal: minimaal 1 paginavullende illustratie minimaal 3 vrijstaande illustraties vrijstaande illustratie voor het schutblad handgeschreven titel bij uitgekozen tekst zwart-witschets van een illustratie recente pasfoto
Voorbeeld:
digi_KABK_3.jpg
Smit_Naardemaan_ JPG Ericof
JPG
tie_scan_Pars.jpg Jo-Zimmer_vrije-illustra
pasfoto van jezelf op in Stuur een recente jpeg jouw
ard.org
startaw
op van de stArt Award-winnaars Bekijk en bewonder het werk de in en Boekie-agenda 2016-2017 boekie-boekie.nl, in de Boekie BoekieBoekie-uitgaven.
Ins tr u ct ie s
Geef deze hoge resolutie (2 MB). afkorting academie. voor- en achternaam en
Wat gebeurt er met je werk? • Het werk van de tien genomineerden wordt geplaatst in het BoekieBoekietijdschrift #100: Naar de maan en gepresenteerd op de kinderboekenbeurs in Bologna. • Het werk van de tien genomineerden wordt geplaatst in de digitale uitgaven van BoekieBoekie en gepromoot via de sociale media. • Je werk kan ook gebruikt worden in lesmateriaal over Jules Verne.
...
. en n.. om hte r k rac hie pd En de o
LE T Ve O rg P: v st oo eet ar r d je ta e n w st iet ar A d. rt in or Aw te g ar sch d: ri jv en
}
16 t 20
ach
r opd
Inhoud
}
De ongelofelijke avonturen van Jules Verne
Hoofdstuk 1
Wonderbaarlijke reizen & uitvindingen Jules Verne live
Wat moet je doen?
Hoofdstuk 2
Naar de maan! Commandohond Satelliet
Voor de stArt Award moet je de onderstaande drie opdrachten uitvoeren. Maak minimaal vijf illustraties bij één of meerdere teksten. Tekenopdracht 1 Een vrijstaande illustratie voor het schutblad: een Jules Verne-raket om mee naar de maan te vliegen.
De reis naar de maan in 28 dagen en 12 uren
en de reis naar dwergplaneet Pluto
Vijf weken in een luchtballon
Hoofdstuk 3
Langzaam door de lucht Vijf weken in een luchtballon
Tekenopdracht 2 Drie vrijstaande illustraties bij een of meer teksten.
De droom van een boekenwurm
Tekenopdracht 3 Eén paginagrote sfeerillustratie bij een van de teksten. N.B. Sommige teksten lenen zich ervoor om opdracht 2 en 3 tegelijkertijd uit te voeren.
Hoofdstuk 4
Naar het middelpunt der aarde Dieper = ouder Naar het middelpunt van mijzelf
Bij elke tekst is aangegeven hoeveel pagina’s beschikbaar zijn en hoeveel illustraties je kunt maken. In het BoekieBoekie-schetsboek Met Alice in Wonderland staan ter inspiratie enkele voorbeelden. Tip: Lees niet alle boeken van Jules Verne!
Diep
Twintigduizend mijlen onder zee Hoofdstuk 5
Twintigduizend mijlen onder zee De Kraak Mobilis in mobile
12
13
sc h e
ts
nopdracht 1 Teke
#5
e ts h c s
#6
Een vrijstaande illustratie voor het schutblad: een Jules Verne-raket om mee naar de maan te vliegen.
h et c s
s #1
Dit wordt een ‘verzamelpagina’ met werk van de genomineerden.
s #2 het
sc
sc
h
7
hets #9 c s
3 # ts
sc h et s
e
sc h
s# t e
#4
# ts
sc h e
8
14
15
Tekenopdracht 2
Handgeschreven titel Drie of meer vrijstaande illustraties Vier pagina’s beschikbaar
Jules Verne live Interview opgetekend door Lida Dijkstra
Presentatrice Godelieve Blok (spreekt razendsnel): Hoe kwam hij aan de inspiratie voor zijn Wonderreizen – hoe kon hij zoveel geniale machines bedenken – waardoor was hij zijn tijd zo ver vooruit – vanavond een heel andere uitzending dan we gewend zijn – live vanuit Studio 22 schakelen wij nu over naar Jules Verne. Begintune. Luid applaus.
G: Goedenavond en welkom. Wat een eer
ja zelfs op de Noordpool. U moet ontzettend
dat u onze gast wilde zijn, meneer
veel gereisd hebben om zoveel van die
Verne. Franse veelschrijver van romans
landen te weten.
en verhalen. Toekomstvoorspeller en landenkenner. We zien u hier in de studio
V: Dat valt nogal mee. Met een vriend ben
op een groot scherm. Meneer Verne,
ik in Schotland en Scandinavië geweest,
voor de kijkers die u nog niet kennen
en met mijn broer in Amerika. Verder niet.
(al kan ik me dat nauwelijks voorstellen):
Ik doe van tevoren veel research naar
kunt u wat titels opnoemen van uw boeken?
mijn onderwerpen.
V: Dat is een hele waslijst, mevrouw Blok.
G: Aha, u leest eerst boeken voor u
Er zijn meer dan zestig boeken van mij
een boek schrijft. Slim. U noemt zelf
uitgekomen, allemaal over een bijzondere
Twintigduizend mijlen onder zee. In dat
reis. De bekendste zijn De reis om de
boek heeft kapitein Nemo een onderzeeër
wereld in 80 dagen, Naar het middelpunt
gebouwd. Kunt u daar iets over vertellen?
der aarde en Twintigduizend mijlen onder zee. Weet u wat, ik stuur u wel een
V: Natuurlijk. Er bestonden al wel
handgeschreven lijstje.
eenvoudige onderzeeërs toen ik het boek schreef, maar niet zo’n subliem exemplaar.
G: Dat zetten we dan op onze website voor
Mijn Nautilus was zeventig meter lang en
de kijkers. Uw boeken spelen zich af in
acht meter breed in het midden. Hij had
Afrika, India, Rusland, Australië, China,
een topsnelheid van 50 knopen…
17
G: Is dat niet bijna 100 kilometer per uur? V: Tja, ik houd graag de vaart erin.
G: En dan de inrichting aan boord van
bijvoorbeeld visspullen, kijkers,
de Nautilus. Was die voor zo’n moderne
elektrische lichten, kompassen, sextanten,
onderzeeër niet wat overdreven?
thermometers, barometers, een drukpers,
Hij liep op elektriciteit uit natrium-
een kleine bibliotheek…
kwikbatterijen. Het natrium voor de
V: Hoe bedoelt u?
batterijen werd uit zeewater gewonnen.
G: Alweer een bibliotheek? G: U beschrijft een bibliotheek met
G: Heel milieuvriendelijk, stel ik
12.000 boeken, een museumkamer met natuur-
V: U hebt toch geen hekel aan boeken,
me voor. Hoe lang kon de Nautilus onder
en kunstschatten, een sieradencollectie,
mag ik hopen?
water blijven?
een chique eetkamer en een orgel waarop kapitein Nemo soms ’s avonds speelt.
V: Maximaal vijf dagen. Daarna moest hij
G: Natuurlijk niet, maar om ze nou aan boord van een helikopter mee te slepen…
lucht happen, net als een walvis, haha.
V: Wat is er mis met een goede bibliotheek?
Het was voor het verhaal spannender dat de boot af en toe naar het oppervlak moest,
Tegenwoordig moeten we in een helikopter zuinig zijn met ruimte. U hebt net niet
G: Die tevens rookkamer is..
begrijpt u.
meer meegemaakt dat helikopers echt werden uitgevonden, toch?
De Nautilus was een wonder van vernuft,
V: Een man moet toch ergens zijn sigaartje
al zeg ik het zelf. De stuurman stond
kunnen roken?
in een glazen cabine die wat boven
V: Klopt. In 1907 was de eerste vlucht. Ik vond het maar een onbenullig dingetje,
de boot uitstak.
G: Daar denken we tegenwoordig anders over,
met twee rotors. (schudt zijn hoofd)
meneer Verne.
In welk jaar leeft u, trouwens?
G: Is glas niet veel te kwetsbaar
Maar laten we niet afdwalen. Nog zo’n
voor in de diepzee?
prachtig vervoermiddel beschrijft u in
G: Hoe bedoelt u?
Robur de Veroveraar. V: (kijkt afkeurend) Niet als het 21 centimeter dik is, mevrouw. De onderzeeër
V: Zeker, zeker. De Albatros. Een door
was verder onderverdeeld in waterdichte
batterijen aangedreven gigantische
compartimenten. De boot gebruikte tanks om
elektrische superhelikopter van
het drijfvermogen aan te passen. De pompen
samengeperst papier. Hij is 30 meter
die deze tanks leegden, waren zo sterk dat
lang en bijna…
ze enorme stralen water wegspoten als de boot snel en steil moest duiken. Zoiets is
G: Ehm… die afmetingen kunnen onze kijkers
fijn voor de illustrator, ziet u.
later wel op onze website nalezen, meneer
voortstapte. Hij had vergulde slagtanden V: Welk jaar staat er momenteel
en elektrische lantaarns als ogen. Uit de
op uw kalender?
beweegbare slurf kwam af en toe een witte rookwolk. Op zijn rug zat een versierd
G: Eh… 2015.
torentje voor de machinist. Hij trok twee wagens, elk op zes wielen, die zo groot
V: Ach hemel. Dan lopen uw machines
als huizen waren en op pagodes leken.
nog steeds op fossiele brandstoffen, zeker?
Het stoomhuis had geen rails nodig,
Olie en gas?
kon hellingen bestijgen en zich ook nog door het water voortbewegen.
Verne. Wilt u vertellen over de aandrijving
G: Vaak wel. En op elektriciteit,
van de helikopter?
natuurlijk. Maar we passen steeds meer
G: Toch opvallend dat u ook dit Stoomhuis
zonne- en windenergie toe. Meneer Verne, V: De Albatros werd voortbewogen door
inricht met salons en eetzalen vol
vertel eens over uw uitvinding die ik het
37 verticale masten. Er stonden er
rijke stoffen en tapijten, buffetten vol
allermooist vind: Het Stoomhuis, in het
15 langs beide randen en 7 hogere in het
zilverwerk, glazen en porselein,
gelijknamige boek.
divans en bedden en weer die bibliotheek…
midden. Boven op elke mast zaten steeds
Zit in elk futuristisch vervoermiddel
twee schroeven. Alle schroeven konden
V: Vindt u dat een mooi bedenksel? Terwijl
onafhankelijk van elkaar bewegen. Twee veel
die stoomtrein niet eens zo snel ging.
grotere horizontale wentelwieken stuwden
Tot 25 kilometer per uur. De locomotief
de helikopter vooruit. Met het toestel kon
V: Eens kijken. Nou nee. Niet in het
was negen meter lang, en zes meter hoog.
de hoofdpersoon de wereld rond vliegen in
projectiel dat ik met een gigantisch
Hij kon een maximum bereiken van 150 PK.
kanon naar de maan schoot in De reis naar
drie weken.
van u een bibliotheek, meneer Verne?
de maan in 28 dagen en 12 uren. Voor dat G: De vorm van de locomotief was uniek, hè?
G: En dan het interieur.
18
constructie was het net of hij bedaard
boek bedacht ik een grote, holle kogel waar drie mannen in konden. De kogel was
V: Nou en of! Hij was verstopt in een V: Binnenin was ruimte voor drie huizen.
van aluminium gemaakt. Dat is zo’n prachtig
olifant van groen plaatijzer. Hij liep
Er waren woonruimtes voor de bemanning,
metaal! Het is blank als zilver, vast als
op alle soorten brandstof. De olifant
machinekamers en opslagruimtes voor
ijzer, taai als goud, smeltbaar als koper
had wielen, maar door een technische
en licht als glas!
19
G: Ik zie dat u enthousiast bent,
röntgenstraling? De taser,
maar gaat u wel weer zitten, meneer Verne?
het stroomstootwapen? En de atoombom,
Wat ik vooral fascinerend vind, is uw
in mijn boek Uit liefde voor de vlag?
systeem om de klap van de lancering op te vangen.
G: Jammer dat die nare bom ook echt gemaakt is. O, daar hoor ik de eindtune
V: Ik had bedacht dat er een meter water
al. Tot slot nog snel twee vragen. U bent
onder de houten vloer moest staan. Houten
een Fransman. Hoe komt het dat wij u toch
schotten daarin moesten een voor een
gewoon kunnen verstaan?
verbrijzelen om zo de klap op te vangen. V: Door de realtime-vertaalcomputer G: Uw ruimtereizigers zaten er toch ook
natuurlijk. Ik spreek Frans, maar dit
weer knus bij, nietwaar? De binnenwanden
microfoontje op mijn jas zendt mijn woorden
van de kogel waren met zijde bekleed,
direct in het Nederlands uit. Er zijn al
in het rond stonden divans. Met gashouders
176 talen in geprogrammeerd, en er komen
konden ze vuur en licht maken. En ze namen
iedere week nieuwe bij.
ook nog twee honden mee, wat me best lastig lijkt in een ruimte met een doorsnee van
G: Ik wist niet dat er zulke mooie
drie meter. Waar moesten die beesten –
vertaalcomputertjes bestonden.
en ook die maanreizigers – hun behoefte V: (lacht) Dat kunt u ook niet weten.
doen? U gaf ze niet een wc’tje mee.
Ze worden pas in 2048 uitgevonden. V: Wat zeurt u nu over bibliotheken en waterclosets, mevrouw Blok. Ze hadden
G: En dan mijn laatste vraag. Ik hoop dat
een apparaat bij zich dat zuurstof maakte
u het niet vervelend vindt dat ik hem stel.
en koolzuur afbrak, dat lijkt me veel
U bent overleden in 1905. U bent dus dood.
belangrijker.
Hoe kan het dan dat wij via dit scherm toch met u kunnen praten?
G: U hebt gelijk. Waarom zijn al uw helden mannen, trouwens? De vrouwen in uw boeken
V: Door het ontdekken van de vierde
zijn hooguit saaie verloofdes zonder
dimensie, natuurlijk. Tijd is niet lineair,
mening. Had u niet eens een vrouw op
zoals u nog denkt, maar gerelateerd aan
avontuur kunnen sturen?
de gekromde ruimte en het uitdijende heelal. Ik ben net bezig er een nieuw
V: Het zwakke geslacht is niet geschikt
wonderreis-boek over te schrijven:
om ver te reizen, mevrouw. Aan de
Reis naar de Vierde Dimensie.
ontberingen van hitte, kou of hoge druk zouden ze zeker bezwijken.
G: Wij kijken uit naar dat nieuwe deel, meneer Verne.
G: Dan kan ik u vertellen dat er inmiddels al 59 vrouwelijke astronauten de ruimte
V: Dat heeft geen zin, mevrouw Blok.
in geweest zijn. Onze tijd is bijna
Het zal pas uitkomen in de herfst van 3427.
om. Jammer. Ik zou nog uren met u door kunnen praten, bijvoorbeeld over uw
G: Dan dank ik u voor dit gesprek namens
waterstofluchtballon, het gas van
heel veel kijkers thuis. We hebben aan
Dr. Ox of het monsterkanon uit Staalstad.
uw lippen gehangen en lezen uw boeken
Ik stel voor dat we die uitvindingen
nog steeds met heel veel plezier.
op onze website plaatsen.
Mag ik een daverend applaus voor… Jules Verne!!!
V: Vergeet u niet te vermelden dat ik ook Lang applaus. Eindleader.
de tv heb voorspeld? En onderzoek met
20
Waterstofluchtballon Om het binnenland van Afrika in kaart te brengen, wordt in Vijf weken in een luchtballon een superballon ontworpen, vol met technische apparatuur zoals een barometer, een thermometer, een bunsenbrander, een chronometer en een elektrische batterij die door middel van elektrolyse water omzet in waterstof en zuurstof. Daarmee wordt het waterstofgas in de ballon verwarmd. Hoofdpersoon dr. Samuel Ferguson kan met dit systeem de ballon laten stijgen en dalen zonder gas te laten ontsnappen of ballast uit te werpen, waardoor het mogelijk wordt veel langer en verder te reizen.
opdracht 2 o 3 Teken f en
Monsterkanon
Handgeschreven titel
In Eldorado en het monsterkanon van Staalstad
Opdracht 2 : Een pagina met drie vrijstaande illustraties
waar kolen en staal worden gedolven en bewerkt.
Opdracht 3 : Een paginagrote sfeerillustratie
granaten kan afvuren. De ene soort granaat
Is je illustratie paginavullend, of tot de rand geplaatst, geef je illustratie dan 5 mm overlap.
sticht de Duitse slechterik Schultze een stad Schultze is erop uit om een andere stad uit te roeien. Zijn belangrijkste wapen wordt een reusachtig kanon, dat twee soorten manshoge is explosief, en kan met een enkel schot een stad verwoesten. De andere soort is gevuld met gecomprimeerde vloeibare kooldioxide die bij ontploffing de temperatuur in de directe omgeving tot –100 graden Celsius afkoelt, waardoor iedereen en alles bevroren wordt.
Groei-en vechtgas Het verhaal Het experiment van dr. Ox speelt in een stoffig Vlaams stadje. Dr. Ox biedt daar aan om gratis een nieuw gaslichtsysteem te bouwen. Ook hier wordt weer door middel van elektrolyse water in waterstof en zuurstof omgezet. Er worden onder de straten dubbele pijpen aangelegd voor deze gassen, die in de huizen bij elkaar komen in branders. Ox zegt dat zijn nieuwe gasmengsel een twintigmaal helderder licht zal opleveren. Maar in werkelijkheid wil hij een experiment doen met het effect van zuurstof op planten, dieren en mensen. De zuurstof wordt de stad in gepompt, waardoor planten supergroot worden, maar dieren en mensen agressief, met alle problemen van dien.
22
23
aa n! Na ar de m
opdracht 2 o 3 Teken f en
Handgeschreven titel Opdracht 2 : Een pagina met drie vrijstaande illustraties Vier pagina’s beschikbaar Opdracht 3 : Een paginagrote sfeerillustratie Is je illustratie paginavullend, of tot de rand geplaatst, geef je illustratie dan 5 mm overlap.
24
He t Ge werd e i Ze n we n Am rk za eri ten m Ze k ko zic eer d a vre nd hd de u sv en . oo o h d o Ze et rd te ve wi es ve ch ld old Ze ten rvel mi en w ate e n n s e Al . n. iet wa ten g er k lat ru ren ev hu en itd ec na . ze am rm so hten p ms e of en nk hu hu Me str na na nt i th lle j d. ch we n. eim aa t e n’ e we rh be tb o Di n ed ofd e e w uld kw n, are eren acht he ijt. en tb nt va uld de o nd m ere en p ek an as nw an Ze ne uit o sti a n nn sn ge ch Ze e e v n t o t t . z en nd be Ze aten go en hu , n wi da n ne e lde a Di n. ev n k r bit igen ter red Ka an n on te ew ne kla oncl as Er n ub ge nie kw afs . n. tt am c hu hie ev nv ee te erd o ng ee rag n. n s orzi es t ch en u t pa en . ts- perk er w ku ou an bo i t on em ee n k de h da na Er em t a a n d w rd el: e m rie m on, De erd g sk an es a a u n t be ns pa ndig udee ch en e a i r e luc ne lde de ten ht np ng ko led n de r e o n.. rek sn fes igh . e en so eid lhe He d r en . ,z i tg d , uu eld wa rst de b vo nt o f, m allas or we om d t, r ot e e oo ore Ge k m ldwi reis sch n str jd . w oo ied ee te en do ou m mde is w Er en e bin kw me n w erd e am va t l g nen da de n’ e a ma even en t li rg En ch g e s i ze ga ch anre s m tste nt Da rev is. m i i tk en eta sch ree ljard ! ek al lit gh o em er b dat b gel Dr en ie ge zin esto ma h en nd e e. nn id vo . en va orr Ma nd , tw ad ar e e e gro va ve n d n gin e ho r tr nd n ek g et . no eru en a den, gg an ve gt e o ee bo n m cht ord l kipp h . en en a s ie d bi jh ts e ge ho t ord . 25
Er w om aren ra me Ma e o kett ar als p he en, d da tm ns ie de d to aa be nd nv iend m en a d l a nn ie Da da ing k te l tw ar al me teru ande we isten n. gw t le rd de Te ge he ou ru d r ha int g ko t pro ie in nd nn us b d en l e e se i k . e e og m na tm n e lw ee l i e Ze t ere r wa ldb wan geno ren va tz em ero n d d. em e ra Dr alle g aar a d. ie kte oo em b k n ed ee ak nv de ke in hu n, oo n n v ee rra ko n d oor g ad z Ze i i je va en el lag wi n, . e jn zo ee bo dra n ge n v s De en gass de tre d tel lan kt lon ien , op klo ce tg . rin hu nk ing g n bu lde aan, bego bed de ren e Zij n. n ho d ’: n oo r o t Ja, v rde r e eu rdo v ze v Da loge n zel n k n fn tk an end z i e u o e wa nj ts n. e n nu o nn va f n ee a n tu he og r je td nie nie urlijk Ze reu t? ts lag n ne iet ho en Ma n. we or ve ar t ten rdo en ee ‘Ik nv nie ofd w an ts We eet in zie d a h em l ga et t. an waa d a o rom nne nk sn ell Er we n ro er. er wa e da ren he n h niets p uit t lu vie : et i To ge hore en k we r ram l n uid . g z en he .’ ,z rke agen van eh ee nd ze nv aa en ov a era de n d lden Ma Ste l ev ar ier en sterr wa Ee . bo en nm tk k , wa ,d Di e e v eteo m Sti ri lo d Hi er. j sc og b et re aar a ch lik he a n tv se erd d e n msn ooru oor Ze de og e it! ha ru ne l op ald er im he t la en oo te? n ng ka de a ve f. O sd fe rb a n er nd ei! de ov da uit en re aa nk . l r h u w wa u ike n me n ho as d e o nz He e b fd, a maa tr ls aa n inn be m ne en het g i n d k Di oe en de or el dg ta he vlo ee a ing n ee e n. rb in n m k op he r a e ch aa tv td n i en zi i nh ea lve zier. ard ren et laa e s i k tst e k kel: wa r ti er. 26
Ze
slie pe go ne nn e De e n t n tijd ho e n Ze bla , tot wa d Sa ffe de tel ren no ho lie de m nd th Ze e die a ten en de vo r e . er e nv ze erg n ho ma den o d e ak Er fdw ten ten e ho w on . nd ma as v e d. en en oo ar he en re wa ter en ja erlijk kipp en Ze ar vo on , g or me tb ijt. vie eno zij rkt e n rw gv e ek o Nu won n da e t d n t edse k ho i l nie on h hela j d. as nd Sa tv ij z d oo i tel r tp ch m ood l wa iet a lan et Ze an h s ten g o g da ooid da nd D ega to an en ar . pe op iana de Je n ku de ho gin n n m wa t g dd aa nn geen voo oo n. r ee r ee ee r je kad n n av mo raa zo Ze me kle er b mp vlo e inb nt ge wa ste je . n eh ren ed ,d u s a lan isd g n in da t wa be s t va a nt te luc n m ast . b h e d t gri an eg led ne j tje eplet ig ge pen, Na s b t ho eg ac i nd h de ed ed aa Sa ko ttien nt tel ge en uu e lie ld lee rv t e . lie ma ke Hu g en nf an en an .H g b tas ezic ij w erei ht ie a Wa s v kte raa vo ar ol l k m z te Mi et op ssc oud en ho spro h En ze ete l. kw ien o n. p e nee of am rk ble en e n u ve be nn n z ze t rg? en o e c I ko En in ne hw m he lee e e n th er fde Ho da en? o e l? ew pa ela n he ard l? are er op el e n d vri En en die d e ma zo d a a e ud n, gro n we en lijk o ze f e ot We jui rm ns of st lk ? a kle an ge lan W hu va in, ie d arl isje kr Ma wer ijk sz d e eeg ? ar i d j n? rd e ste Ho m e e ek b ac ht om ds va aas o k en p d na d we er da el em a ch da ten aan ndin ar ? oo g? it v de m an an da ne an n: ? be
27
Ze
wa r gin en n og gn Ge ev va og en a ee en rlij ge nz k! da w Z u ns ten e lek urst ichtl oo o en en De s. we ftan sp ho k l ron lek nd dro sto ge k da o n a nken en. ns we f fla te ls g dd rd me er ek t Er ke e, kw och n den n. ron en h am og et d, on ne plu ma t tg De im ar ee dekt ma ve he nz en on a t n u ge lek e tde ur lee d s kte en to i ke fge cht. p nz no bre rm nie ieke ev n ,d lek k. tv o erd , en da ken e or h er len un nk me Ze ,m kij lov er, wa ke aa en nie ren ve r r rze kw tt , z eg ild am ob Ze elo in lee z ve en kn ma agen een n! a b ar he aa ee ko m n n tijd nd om va na en je Di d e lle er em ma , n k iet a e hu an n k teoo me nten . o r Ze er ge ha v zo d an ud l de ma da ko vast en an ar e e rs n . ron waa rsc uit g zeke do r m ed Ze hij de r n ha ma lijk n even dd Di e . es an oo tak n all it l bli on ee a j en v tst nd nn en ze o en pij zw og aa lsn nd e e rak ne ve rb el ett n. nm do ew en or e e g Ma t . de i ee a n ste ng: z He r nie e r ren v lp! t luc loge Da naa Ze h r t v th n de ee Wa ielen was ma n. nie !Z nt an ev t wa ! g N l o o a ar ed kw gen Ge , d ar de te a en am aa tw n Ze rd zo plett as sto ood, ’n k er! sle e! Ze r he og ch t li we tten t. el ep ter to rde to e e a ev nt va ch fm all lli t? o e ig no evall g in z t een ig gh Na ee sis g . ee ho se l. D evon r. de nd de at erd ma n v Ge , a iel jaa we n in me rb he ldi r Jul e ac . te g! es ht To ch Ve en c t rn hg e ee es n b r me aa ge t e ns we e z en ldi r nie oek. ge ts b bo ov ek en ! Im me
Dr os
Er
28
Tekenopdracht 2
Commandohond Satelliet en de reis naar dwergplaneet Pluto
Handgeschreven titel Drie of meer vrijstaande illustraties Vier pagina’s beschikbaar
Een hoofdstuk uit De reis naar de maan, naverteld door Hermine Landvreugd Twee honden gingen mee, puur voor gezelligheid, op deze eerste bemande ruimtereis naar dwergplaneet Pluto. Astronaut Brisbane had hen uit het asiel op de Polderweg gehaald, voormalige prijspoedel Diana en elite-commandohond Satelliet. Bij de lancering van het door astronaut Brisbane
zat in het raam. En Satelliet was helemaal
Opeens kreeg Satelliet hevige kramp in zijn
actie! sprak Satelliet zichzelf toe. Er zit niets
zelf geknutselde ruimtevaartuig – een bouwsel
niet dood, hij was alleen versuft! Hij begon
darmen, alsof hij moest poepen. Satelliet,
anders op dan de zakdoek doorknagen,
van aluminiumplaten, tropisch hardhout,
bij te komen. De zoetige geur van zeldzaam
verman je! Je bent een commandohond, een
op het ruimtevoertuig klimmen en door
elastiekjes en honderdvijftien rollen extra
Mongools buskruit – dat was gebruikt voor de
groene baret, die kennen geen angst, sprak
de schoorsteen het vehikel weer binnen
klevend zilvergrijs duct tape – schoot Satelliet
lancering – prikkelde zijn neus. Die geur hing
hij zichzelf toe. Met zijn ogen driekwart dicht
zien te komen. Satelliet wist trouwens niet
door de gigantische stuwkracht als een kogel
nog om het ruimteschip. Niet te ruiken voor
tuurde hij naar beneden, naar de aarde. Die
helemaal zeker of ‘vehikel’ wel een goed
door de capsule, en kwam tussen een wirwar
een simpel mens als Brisbane, maar wel voor
leek kleiner dan de kop van een punaise. Als ik
Nederlands woord was. Dat ging hij later
van balken in het plafond terecht.
mij, dacht Satelliet, want ik ben een peperdure
nu omlaag kukel, dacht hij, dan is er iemand,
opzoeken in de Dikke Van Dale. Hij scheurde
Zijn tong hing slap uit zijn bek en hij was
elite-hond, in mensentermen te vergelijken
helemaal niemand, die het ziet.
met zijn vlijmscherpe kiezen in één keer de
een ondertand kwijt. Hij droeg nog wel zijn
met een Navy SEAL, de groene baret. Hij hield
Satelliet klauwde met een voorpoot tegen
zakdoek door. Meteen drukte hij zich met zijn
legerbaret. Astronaut Brisbane hield zijn hand
ervan te denken aan dingen die hij beter kon
het raampje. Er kwamen precies vijf krasjes,
afgetrainde atletische jachthondenlichaam
op de borstkas van Satelliet. ‘Die is morsdood,’
dan anderen. Meteen was Satelliet in een goed
van zijn vijf nagels. Maar het ruimteglas was
tegen het koude aluminium en haakte zich
zei hij hardop tegen zichzelf. Er zat niets anders
humeur en begon hij te neuriën. Al hing hij
59,34 centimeter dik, en Brisbane hoorde
met zijn nagels vast in een opening tussen
op dan de hond uit het raam te gooien.
aan een piepklein puntje van een rode zakdoek
niets. Brisbane was naar de andere kant van
twee dunne houten planken. Brisbane had
Brisbane duwde Satelliet het ronde raampje
367.000 km boven de aarde. Waarom heeft die
het voertuig gerend, en gluurde door een
het ruimtevoertuigje ijverig, maar in zijn
uit, en sloot het als de wiedeweerga af. Alle
Brisbane in vredesnaam die prijspoedel uit het
koperen telescoop die op een bijzettafeltje
enthousiasme ook rommelig in elkaar gezet. Er
grendels erop, krikkrik, snel potdicht, anders
asiel gehaald? Ze kan niets, behalve stilzitten
stond. Zijn mond in bewondering wijd open.
waren volop kieren, uitstekende schroeven en
zou er te veel zuurstof uit de capsule kunnen
bij de hondenkapper wanneer die malle staart
Diana stond erbij en wiebelde met haar oenige
scheef afgezaagde balken. Net de uitsteeksels
ontsnappen.
van haar, met dat bolletje bovenop, wordt
staartje. Ze zagen vast iets bijzonders: de
van een klimmuur. Het hart van Satelliet bonkte
Astronaut Brisbane zag niet dat de rode
getrimd. Ze heeft trouwens ook veel te grote
spectaculaire hoogste bergtop van Pluto, wel
onregelmatig, zijn behaarde stoere borstkas
boerenhalsdoek van de hond vastgeklemd
voortanden.
vijf kilometer hoog. Commando Satelliet,
bewoog wild. Verstand op nul, klimmen. Zijn
30
31
achterpoot gleed weg over een gladde plaat.
gingen overeind staan, want een zwart gat
Een nagel brak af op een lasnaad. De huid
verspreidt een vreselijke kilte. En het is hol,
van zijn buik schuurde tot bloedens toe
want het bestaat uit antimaterie. Het is niet
kapot door splinterig hardhout. Hij hijgde
niets, maar negatief geladen, stel je zoiets
en hij pufte zwaar.
voor als de wiskundige getallen onder nul.
Maar hij zou die schoorsteen bereiken! Wat
Een ijskoud zwartewolkmonster dat alles
was toch die vreemde scherpe geur? Satelliet
opzuigt en verzwelgt: weg ben je, je valt uiteen
snoof eens diep. Het is toch niet? Ja, toch,
in elektronen, ionen en andere ieniemienie-
verdorie, het was zijn eigen angstzweet!
minuscule deeltjes, je verdwijnt, je wordt
Eindelijk bereikte hij de houten schoorsteen.
opgeslokt, tot nooit meer ziens.
Victorie! Eens een commando altijd een
Satelliet voelde de koude kracht trekken
commando, dacht Satelliet en liet zich met zijn
aan zijn oren. Alsof iemand een industriële
commandokont in de schoorsteen zakken. Hij
Nilfisk-stofzuiger op zijn kop richtte. Satelliet
plakte vast aan een sliert extra sterke duct tape.
probeerde zich verder door de schoorsteen te
Pluto is een dwergplaneet. Dat wil zeggen dat
wurmen. ‘Help!’ riep hij. ‘Ik zit hier boven, help!’
hij veel te klein is om andere hemellichamen
Maar zijn stemgeluid werd gesmoord in de
uit zijn baan te stoten. Er zwermt daarom
smalle, benauwde, hardhouten schoorsteen.
van alles om Pluto heen: dwergmanen, kleine
En het kille, holle monster trok hem
astroïden, mini-ruimtepuin en ook mini-
weer omhoog. Met rukjes en schokjes.
zwarte gaten. Net op het moment dat Satelliet
Plagend, bijna.
maar speurde de ruimtecapsule rond. Ze hoorde
voor de haard. Hij had een kale plek op
zijn achterlijf door de schoorsteen wurmde,
‘Help!’ riep Satelliet, ’S-O-S! S-O-S!’ Dat had
iets vreemds, maar wat? En wat kwam daar
zijn billen en onderrug omdat hij vast was
kwam er een zwart gat langs scheren. Zo
hij op de Elite Commandohonden Academie
uit het plafond steken, daar bij de open haard?
blijven zitten aan de extra sterk klevende
groot als een tweepersoonsbank. Satelliet
geleerd, dat betekent ook ‘help!’.
Het leek op een, nee, het wás een lichtbruine
duct tape. Satelliet genoot. Hij lag heerlijk te
herkende het meteen; hij had er een aantal
Diana spitste haar oren. Ze keek niet langer
hondenstaart!
kroelen op het warme kleedje. Diana verzorgde
op YouTube gezien. Hij voelde het, zijn haren
naar de spectaculaire bergtop op Pluto,
Brisbane was zo geobsedeerd door de
hem de verdere reis rondom Pluto die, op
glanzende bergtop, dat hij gedacht moet
de automatische piloot, nog een volle week
hebben: ik open even het raam en steek mijn
duurde. Van dichtbij waren haar voortanden
telescoop naar buiten. Brisbane verschoof de
helemaal niet grof of groot, zag Satelliet,
grendel, opende het ronde raam, en zwoef, daar
elegant juist. De afdrukken van de tanden
ging hij al, met een noodvaart, met telescoop
van Diana stonden in zijn staart, als een
en al, hop twee drie. Tijd om verbaasd te zijn
sieraad, vond Satelliet. Er werden op de Elite
of om te gillen had hij niet. Meteen verdween
Commandohonden Academie in die tijd geen
hij in het zwarte gat. Hij werd opgesplitst in
vrouwen toegelaten, wist Satelliet, maar Diana
nano-ionen, io-ionen en elektronen, wreed
zou een topstudent zijn.
verzwolgen, toedeloe-tot-nooit-meer-ziens.
De ruimtecapsule keerde veilig terug op aarde,
De zuigkracht die aan Satelliet trok, werd op
en Satelliet en Diana gingen nog diezelfde
dat moment ongeveer een derde minder. En
dag samen naar Ikea om een tweepersoons
Diana aarzelde niet, sprong lenig en vlug als
hondenmand te kopen, roodroze, met een
een speer op het bijzettafeltje en vandaar
tijgerprint. En Satelliet, die diep van binnen heel
schuin omhoog, en beet zich met haar grote
romantisch was, kocht een doos geurkaarsen.
voortanden klemvast in Satelliets staart. Zo
Ze vonden het allebei helemaal niet zielig voor
trok ze hem naar beneden. De commandohond
Brisbane dat hij was verzwolgen, want ze
viel, klabafboem, door de schoorsteen, precies
kenden hem nauwelijks, en ze leefden nog
op het zachte, wollen, ronde Perzische kleedje
lang en gelukkig.
32
33
Langzaam door de lucht Mijn naam is Ferguson, hallo, naast me mijn trouwe dienaar Joe.
Een groeve met rotsen vol goud, Joe wordt gek als hij ze aanschouwt.
Met Kennedy, mijn compagnon,
Hij gooit de gouderts in de schuit.
gedrieën in een luchtballon.
We zijn te zwaar, het moet eruit.
Met de ballon vol waterstofgas
Windstilte, daar gaat ons water,
gaan we hoog over bos en moeras
dorst, een storm redt ons later.
over karavaan en geitenstal
Joe springt in het meer van Tsjaad,
van Zanzibar naar Senegal.
we stijgen honderd voet door zijn daad.
Al wat gewogen is, mag mee:
Na Timboektoe zijn we verrukt,
munitie, waterstof, koffie en thee,
verder dan ooit een mens is gelukt!
gezouten vlees, koek, brandewijn,
Dan condors, een sprinkhanenplaag.
mijn kompas, Kennedy’s karabijn.
Het gas ontsnapt, we gaan weer omlaag.
Achttien-twee-en-zestig, april,
De mand moet eraf, gesp hem los!
we stijgen, gejoel en gegil.
Anders zijn we alsnog de klos!
Hijs het anker, de lucht in, tabee,
Om onze ballon spant een net;
de Victoria gaat op tournee!
houd dat vast, dan zijn we gered.
Daar waar wij overheen zweven
Het gevaarte landt in de rivier,
staat men ons naar het leven.
maar wij drieën, wij staan hier,
Is die ballon misschien de maan?
op de kant, in Senegal.
Komen er boze goden aan?
Ik zie de krantenkoppen al:
Ik inspecteer het nieuwe land,
Vijf weken in een luchtballon,
precies is de kaart van mijn hand.
daarin slaagt de heer Ferguson.
Kennedy jaagt op avondeten, ook de slurf wordt opgegeten.
Lees in dit exclusief verslag hoe hij Afrika overzag. Tekenopdracht 2
Bianca Boer
Handgeschreven titel Twee vrijstaande illustraties Twee pagina’s beschikbaar Let op: als je deze opdracht kiest, moet je nog een vrijstaande illustratie maken bij een andere tekst.
34
35
Vijf weken in een luchtballon Naverteld door Frank Gunning
opdracht 2 eno 3 Teken f
Mijn meester, de beroemde doctor Samuel Ferguson, Handgeschreven titel Opdracht 2 : Een pagina met drie of meer vrijstaande illustraties Vier pagina’s beschikbaar Opdracht 3 : Een paginagrote sfeerillustratie Is je illustratie paginavullend, of tot de rand geplaatst, geef je illustratie dan 5 mm overlap.
36
zegt dat iedereen in de toekomst door de lucht zal reizen. Hij zegt ook dat Afrika ooit het hart van onze beschaving zal zijn.
Maar het Afrika dat ik heb gezien, vanuit onze
Dorst is iets vreselijks. Maar niet de dorst alleen,
monumentale ballon Victoria, het Afrika van het
ook de voortdurende aanblik van de woestijn,
jaar 1862, is woest en ongerept, vol wilde dieren
de zich eindeloos uitstrekkende eentonigheid
en wrede volkeren, vol onaardse schoonheid
ervan, die vreet aan je, die zuigt alle levenslust
en gevaar. Van kolossale rotsen storten
uit je ziel. De lucht trilt en golft tussen het
machtige watervallen omlaag, rivierpaarden
gloeiende zand en de onmetelijke blauwe
en lamantijnen* baden vredig in een poel naast
hemel. En jij hapt naar adem en verlangt naar
bloeddorstige krokodillen; grijze, zwarte en gele
wind om je ballon mee te voeren, water in je
olifanten trekken plunderend een spoor van
keel, wind en water, wind en water.
vernieling door de wouden. En er zijn plaatsen
We waren met ons drieën. Mijn meester had
waar je het goud zo van de grond raapt. Geloof
zijn vriend Dick Kennedy meegevraagd. Dick
je me niet?
Kennedy was misschien een weerbarstige
Laat de Victoria haar weg vinden in het
Schot, aldus mijn meester, maar hij was dapper,
zinderende daglicht. Laat je anker zwieren tot
had een ‘ijzersterk gestel’ en zijn karabijnschot
die zich klem trekt in de bovenste takken van
was even scherp als mijn arendsblik:
een vijgenboom. Maar pas op als je je zachtjes
nauwkeurig genoeg om op honderdvijftig
in slaap laat wiegen in het rieten schuitje onder
voet een kogel te splijten op het scherp van
de Victoria. Want ’s nachts word je belaagd door
een mes. Maar in die woestijn ligt die Schot
hordes apen met hondsdolle koppen en schuim
aan je voeten te zieltogen. ‘O land van dorst
op de tanden. Boven het regenwoud vaart de
en droogte, land van wanhoop!’ roept hij,
ballon, waar de oliepalm hoog groeit en de
kronkelend en op zijn vuisten bijtend, terwijl
kapokboom bloedrood bloeit, en plotseling is
mijnheer Ferguson, diens wanhopige blik op
al die schoonheid weg en is er niets, niets dan
de horizon, met schorre stem verklaart dat
een zee van zand, zand, zand: geen plant, geen
mensen met een ‘ijzersterk gestel’ het meest te
mens, geen dier. Geen druppel water, dorst.
lijden hebben. Mijn meester doctor Ferguson
37
is een wetenschapper van het allergrootste
stijgt op. De storm krijgt het luchtvaartuig te
kaliber, heel wat maatjes te groot voor mijn
pakken, en voert je razend en daverend weg van
eenvoudige aard, maar over dat ijzersterke
die helse plek. Als de storm in kracht afneemt,
gestel had ik zo mijn twijfels. Je ziet Kennedy
ontdekt je meester een oase van groen en kleur
een hap zand nemen en meteen uitspuwen.
en vocht en leven, waar Kennedy een paar
‘Vervloekt! Het is zout water!’ raaskalt hij. Al
leeuwen een kopje kleiner maakte, die dreigen
werp je al het goud dat je op je reis bemachtigd
je als ontbijt te gebruiken. Ja, schieten kan hij
hebt uit om op te kunnen stijgen – bij windstilte
wel! En dan drink je, en drink je, en drink je.
komt een ballon geen meter vooruit. Nog maar
Je gelooft me niet? Afrika… geloof het maar.
een halve pint water over, en net voor je een
Mensen met gaten in hun oren die zo ver zijn
slok kan nemen sluit zich zijn ijzeren vuist om je
opgerekt dat je er je hoofd door kan steken.
been. Dick Kennedy smeekt: ‘drinken, drinken’.
Mannen die dikke nepbuiken voorbinden om
Je kan het niet aanzien. Jankend geef je hem
er rijk uit te zien. Vrouwen met enkel een lapje
de fles en hij drinkt hem in één teug leeg, de
om hun heupen, met statige lichamen, zwart
ongelukkige. De volgende dag is zijn schaamte
en glimmend, elk minstens een hand langer
zo groot dat hij zichzelf geweld aan wil doen.
dan Dick Kennedy, grote zwarte pijpen rokend.
Je werkt hem tegen de vlakte om hem tegen
Krijgers die je najagen en proberen de Victoria
zichzelf te beschermen. Maar op dat moment
uit de lucht te schieten omdat ze denken dat
brengt doctor Ferguson uit: ‘De Simoum!’ Hij
het een luchtmonster is. Wat een schouwspel
wijst. De vlakte lijkt te golven als een woedende
moet het ook zijn geweest om onze statige
als bedriegers werden verjaagd. En die nacht
Na je landing in het water zwem je rustig die
zee. De Simoum! Storm op komst! Je hervindt
Victoria daar te zien zweven! Er was een dorp
waarin de lucht plotseling vol brandende
kant op. Boven je zie je de ballon stijgen. Je
je verstand en helpt elkaar in de schuit. ‘Gooi
waar ze ons aanbaden als goden, omdat ze
vuurpijlen leek te zijn: een stam was ons
meester is gered, maar aangekomen bij de
ballast uit!’ roept Ferguson. Je gooit – ach! – een
dachten dat we de maan uit de hemel omlaag
ongemerkt genaderd en had tientallen vogels
oever van het eiland word je uit het water
deel van je goudschat overboord en de ballon
brachten – tot de echte maan opkwam en we
in brand gestoken en ze losgelaten om onze
getrokken door twee inlanders en meegenomen
ballon te vernietigen. Brandende vogels. Je zou
naar een nederzetting, waar een joelende
denken dat dat het ergste is dat we hebben
menigte je omringt. Ze betasten je en geven
gezien. Maar we hebben ergere dingen gezien.
je een rijk gastmaal van rijst met zure melk
Een boom vol schedels: oorlogstrofeeën. Twee
en honing. Dansend begeleiden ze je naar het
stammen wier krijgers elkaar de kop in sloegen.
gastenverblijf. Je werpt een sombere blik op de
Mijnheer Kennedy kon het niet aanzien en
beenderen die rond de hut opgestapeld liggen.
schoot er eentje van zijn sokken. Schieten kan
Misschien gaat de aanbidding zover dat ze de
hij wel.
aanbedene in sappig geroosterde hompjes
Uiteindelijk zijn het je daden die tellen. Wat
opsmikkelen met zure melk en honing.
zou jij doen? Een zwerm gigantische roofvogels
Maar of dat lot je beschoren zou zijn geweest
met snavels als heggenscharen belaagt de
zul je nooit weten, want die nacht treedt
Victoria als je hoog boven een enorm meer
het meer buiten zijn oevers en wordt het
vliegt. Ze scheuren met snavels en klauwen
dorp weggespoeld. Nadat je je op een holle
de prachtige buitenste ballon aan flarden, en
boomstam uit de voeten weet te maken
hoewel je water, levensmiddelen en –ai! – je
ontdek je pas echt hoe wijs je meester is om
laatste goud uitwerpt, daalt zij snel. Drie
dit continent door de lucht te doorkruisen. Je
slachtoffers is minder prettig dan één. Je vangt
slaapt in een boom en wordt wakker overdekt
een glimp op van een eiland in de verte en voor
met krioelende slangen. Je wordt geprikt en
je aan jezelf gaat twijfelen spring je overboord.
gebeten door duizenden vliegen en muskieten,
38
39
door mieren van een halve duim lang. Je loopt
kindjes zijn. Dus aangezien je je leven aan
je voeten stuk en kruipt op bloedende handen
zijn karabijnschot te danken hebt, werp je je
en knieën verder. Je eet het merg van heesters.
nogmaals over de rand, deze keer met een touw
Je hele lichaam zit vol doornen van acacia en
aan de schuit verbonden. Je landt als een kat op
mimosa. Je komt vast te zitten in een slijkpoel
vier pootjes op de rots, en de ballon, veel lichter
en je zinkt, zoals zovelen die hun verhaal nooit
nu, komt veilig over de bergtop heen, waarna je
kunnen navertellen. Maar jouw klauwende
weer aan boord klautert.
handen vinden houvast en je weet je naar vaste
Je gelooft mij niet. Wij zijn belaagd door wolken
grond te slepen. Je speurt het lommer af en ziet
van miljoenen sprinkhanen. Wij zijn meer dan
een kraal vol paarden. Je besluit er een te lenen
twintig mijlen op sleeptouw genomen door
om je tocht te bespoedigen, en de aanbrekende
een olifant (het anker zat klem achter een van
ochtend vindt je galopperend in volle vaart,
zijn slagtanden). Wij aten gebakken slurf met
achtervolgd door vijftig ruiters met wapperende
beschuit en brandewijn. Wij hebben de tocht
boernoes. Je paard heeft de hele nacht gerend
overleefd en zullen je alle drie hetzelfde verhaal
en zijgt uitgeput onder je neer. Je rolt door en
vertellen. Alleen onze prachtige, arme Victoria
grijpt je vast aan de manen van het paard van
heeft het niet overleefd. Vlak over de bergtop
de dichtstbijzijnde achtervolger, draait die de
zette een clan van rovers de achtervolging
nek om en werpt hem uit het zadel. Maar een
op ons in. Zij moesten toezien hoe wij op
tweede achtervolger, gebogen over zijn zadel,
aanwijzing van mijn inventieve meester de
mes in de aanslag, is je op armlengte genaderd
mand onder de ballon wegsneden en hangend
en zijn paard is sneller dan het jouwe. Dan
aan het net over een woeste rivier werden
weerklinkt een schot en slaat hij van zijn paard.
gevoerd. Daar sprong ik voor de derde en laatste
Je kijkt omhoog en ziet het grijnzende gezicht
maal uit het mandje, nu gevolgd door mijn
van Kennedy boven de rand van het rieten
meester en mijnheer meneer Kennedy, en zo
schuitje van de Victoria. Ja, schieten kan hij wel!
bereikten veilig vaste grond. De Victoria, haar
Er wordt een touwladder uitgeworpen en
laatste gas vervloden, verdween als een lap
zonder af te remmen grijp je die beet. Op
stof in de stroom, alsof we haar majestueuze
hetzelfde moment wordt een grote hoeveelheid
aanzien hadden gedroomd.
ballast uitgeworpen en stijgt de Victoria pijlsnel op. Bungelend aan de touwladder zie je de ruiters onder je, met stomheid geslagen. En dan, na vijf stormachtige weken, is nog een laatste bergketen te slechten. Maar de ballon is poreus geworden en terwijl de bergen voor je opdoemen, daalt de Victoria gestaag. De laatste spullen gaan overboord. Het water, het kookgerei, machines waarvan je de naam niet weet, ontsproten aan het geniale brein van doctor Ferguson. De ballon stijgt, maar te weinig: je zult te pletter slaan tegen het topje van de berg. ‘De geweren! Gooi ze overboord! We dalen!’ roept mijnheer Ferguson, maar Kennedy houdt zijn geweren vast of het zijn
*Lamantijn is een ander woord voor zeekoe
40
De droom van een boekenwurm O, als ik vijf weken lezen kon over de avonturen van doctor Ferguson die een reis maakte door de lucht met zijn vriend Dick Kennedy en Joe Wellington Ze stegen op met een ballon (die heette de Victoria) en ze zeilden om de Kaap O, als ik vijf weken lezen kon over de vijf kisten van de doctor, over Zanzibar, een recept voor koffie, het bos van gombomen en de blauwe antiloop hoe men in de maan danst en het gezicht van het land bij ondergaande zon O, als ik vijf weken lezen kon over een oceaan van groen en de bronnen van de Nijl over de bevende berg en de hemelse fles een nachtelijke aanval en de put in de woestijn over zinsbedrog en de dromen van Joe over brandduiven, een rivierpaard, een verloren kogel het verlies van een anker en een slangenboom Ik ben een boekenwurm en dit is mijn droom: kon ik maar vijf weken lezen,
Tekenopdracht 2
vijf weken lezen in een luchtballon
Myrte Leffring
Handgeschreven titel Een vrijstaande illustratie Een pagina beschikbaar Let op: als je deze opdracht kiest, moet je nog twee vrijstaande illustraties maken bij een of meer andere teksten.
43
Dieper = ouder Geografen waren we en daalden in een krater af naar het hart van Moeder Aarde. Bang voor hitte, lava, vuur, ons laatste uur dat weldra had geslagen. Waren we archeologen dan hadden we beter begrepen waarvoor we moesten vrezen. Zij kennen de tijdlijn van troffel en schop: hoe dieper hun kuil hoe ouder het bot. Geografen waren we en ontmoetten 150 kilometer onder de huid van Moeder Aarde bewoners van een vroeg en ver verleden: twee dinosaurussen in gevecht en dus in leven. Geografen waren we maar per abuis ook archeologen. We vluchtten vliegensvlug naar boven en het nu terug. Linda Vogelesang
Tekenopdracht 2
Handgeschreven titel Een vrijstaande illustratie Een pagina beschikbaar Let op: als je deze opdracht kiest, moet je nog twee vrijstaande illustraties maken bij een of meer andere teksten. 44
Tekenopdracht 2
Handgeschreven titel Drie of meer vrijstaande illustraties Vier pagina’s beschikbaar
Naar het middelpunt van mijzelf Een verhaal van Ilse Bos Het was de zomer dat mijn ouders gingen scheiden. Mijn broer Arne en ik moesten bij oma Van Saksen logeren. Zo konden mijn vader en moeder ongestoord nieuwe huizen zoeken. Allebei zochten ze een huis in een andere stad. Zó ontzettend wilden ze van elkaar scheiden. ‘Je zult je best vermaken bij oma,’ zei mijn vader in de auto, en gaf me een stomp tegen mijn schouder.
Ik zei niks terug, maar hij kreeg gelijk. Ik
Ik merkte het wel. Maar ik zei het niet. Ik had
vermaakte me best, bij oma. Een dag lang dan.
al zorgen genoeg, ik wilde niet ook nog ruzie
Ik speelde monopoly met haar. En scrabble. Ik
met mijn broer.
las een stapel Donald Ducks uit 1973. Daarna
Ik lag op bed, beneden in de blauwe
maakte ik mijn beltegoed op in één nacht
logeerkamer, staarde naar de korrelige verf
Instagram. En daarna wist ik niet meer wat ik
op het plafond, en dacht na over mijn zorgen.
moest doen. Arne had de laptop. Hij moest deze vakantie een
Ik besloot mijn zorgen te nummeren, zodat ik
werkstuk voor aardrijkskunde maken. Anders
in ieder geval wist hoeveel het er waren.
zou hij voor de tweede keer blijven zitten op het
1. Ik moest kiezen of ik bij mijn vader of
vwo, en dan moest hij naar een andere school. De laptop was ook van mij. Maar school ging
moeder wilde wonen. 2. Na de vakantie moest ik naar de
natuurlijk voor. Dus zat Arne de hele dag met de laptop boven, in de gele logeerkamer. Mijn oma
middelbare school. 3. Als ik bij mijn moeder in de stad ging wonen,
merkte niet dat hij geen aardrijkskunde deed,
werd dat het Albertus Lyceum. Daar zat Arne
maar Grand Theft Auto speelde.
ook op en Pien ging er ook naartoe.
47
4. Als ik bij mijn vader in de stad ging wonen,
Ik graaide snel een boek van de plank boven het
werd ’t het Dominicus Gymnasium. Daar
bed. ‘Nee dank je,’ zei ik. ‘Ik ben aan het lezen.’
kende ik niemand.
Oma deed de deur open. ‘Naar het middelpunt der
5. Als mijn broer niet zijn twee
aarde, van Jules Verne,’ zei ze. ‘Goh. Dat heeft je
wiskundeproefwerken maakte en zijn
vader wel dertig keer gelezen.’
aardrijkskundewerkstuk, moest hij van
Toen oma weg was, bladerde ik in het boek.
het Albertus Lyceum af. Dan moest
Het was blauw met gouden letters erop,
hij bij mijn vader gaan wonen en naar
en behoorlijk ouderwets. Het ging over een
Scholengemeenschap Het Kompas.
geheimschrift en een gekke professor en diens
6. Ik wist niet of ik zonder Arne bij mijn moeder
neef die via de krater van een vulkaan naar het
wilde wonen. Ik wist niet of ik überhaupt wel
middelpunt van de aarde reizen. Echt iets voor
bij mijn moeder wilde wonen. Ze was aardig,
mijn vader. Die was dol op schatkaarten en
en ze was mijn moeder, maar ze huilde nogal
speurtochten en geheime tunnels en zo.
veel de laatste tijd.
Ik wilde het boek dichtdoen om weer naar het
7. Ik wist ook niet of ik bij mijn vader wilde
plafond te staren. Maar toen zag ik dat er een
wonen. Mijn vader had Anneke, zijn vriendin.
paar woorden met potlood omcirkeld waren,
Anneke was aardig, en ze lachte veel, maar ze
ergens bij de twintigste bladzijde. Het was een
was niet mijn moeder.
naam: Arne Saknussemm.
8. Ik wist niet of dit nu zeven verschillende
uitgelezen dat ik zo saai vond. Misschien kwam
‘Ik weet niet,’ zei ik. ‘Ik zie wel.’
het alleen maar door die naam, die telkens in
Dat was flauw van me. Maar daar had ik zin in, om verdomme ook een keer flauw te doen.
zorgen waren of eigenlijk gewoon één heel
Om half een ’s nachts sloeg ik Naar het
het verhaal opdook. Arne Saknussemm. Dan
grote zorg.
middelpunt der aarde dicht. Ik had gegeten en
blijf je doorlezen, als je een broer hebt die Arne
ik was naar de wc geweest en had mijn oma
van Saksen heet.
Die nacht kon ik alweer niet slapen. Het
Er werd geklopt. ‘Marit?’ vroeg oma op de gang.
geholpen met de afwas, maar verder had
Ik sloop de trap op en klopte drie keer zacht op
kwam door dat idiote boek. Als ik mijn ogen
‘Verveel je je? Je kunt me helpen in de tuin,
ik alleen maar gelezen, die dag. Ik begreep
de deur van de gele logeerkamer. Mijn broer
dichtdeed, had ik het gevoel dat ik in mijn
als je wilt.’
zelf niet waarom. Nog nooit had ik een boek
hoestte als antwoord. Onze geheime code.
eentje in een donkere gang lag. Net als Axel, de
Toen ik de deur openduwde, zag ik dat ook hij
neef van de gekke professor. Maar als ik mijn
het plafond van zijn kamer lag te bekijken. Geen
ogen openhield, verbeeldde ik me dat ik op een
korrelige blauwe verf hier, maar gele schrootjes.
blauwe onderaardse zee dobberde, met onder
De laptop lag dichtgeklapt op het bureau.
mijn vlot prehistorische monsters.
Ik liet de omcirkelde naam in het boek zien. ‘Hé,’
Het was ook of ik de hele tijd wat hoorde, onder
zei Arne. Meer niet.
me. Een vaag gesuis. Alsof het waaide onder
Ik stond daar te staan, met het boek in mijn
mijn bed.
hand.
Ik knipte het lampje op mijn nachtkastje aan.
‘Anders nog iets?’ vroeg Arne.
Ik ging toch zeker niet de hele nacht hier blijven
‘Ga je nog een keer aan dat werkstuk beginnen?’
liggen, te bang om me te bewegen, als een klein
gooide ik eruit.
kind?
‘Ik weet niet,’ zei Arne. ‘Ik zie wel.’ Hij deed zijn
Ik haalde diep adem, zette het lampje op de
ogen dicht.
vloer, en stak mijn hoofd onder mijn bed.
Ik had mijn hand al op de deurkruk gelegd toen
Niets. Nou ja, de schaduw van mijn eigen hoofd,
ik het bed hoorde kraken. Arne was overeind
op de vloer.
gekomen. ‘Bij wie ga jij wonen?’ vroeg hij. Hij
Het zag er eigenaardig uit, dat schaduwhoofd.
trok er raar bij met zijn mond. Alsof hij wilde
Het leek of het aan weerszijden een bult had.
laten zien dat het hem niks kon schelen waar ik
Dat kwam doordat er over de vloer een randje
ging wonen. Maar waarom vroeg hij het dan?
liep, zag ik nu.
48
49
Ik ging naast mijn bed liggen, en voelde met
Die nacht maakte ik een verre reis. Diep zakte
mijn hand. Een randje, inderdaad. Een vierkant
ik weg in het donker, en nog dieper. Zo diep
op de houten vloer. Aan één kant voelde ik een
dat ik dacht dat het niet verder kon, en
uitsparing, waar mijn vier vingertoppen in
dan toch weer dieper. Het rook naar
pasten. De handgreep van een luik.
afgebrande lucifers en heet asfalt en
Waarom verbaasde me dat niet, dat er een luik
gasfornuis, en net toen ik dacht dat
was, onder mijn bed? Omdat ik de hele dag in
dit nooit zou eindigen,
dat domme boek had gelezen, natuurlijk.
dat ik altijd zou blijven dalen, naar een
Even bleef ik liggen en dacht na.
diepte die niet kon bestaan, de rest van mijn
Ik wist dat het geen goed plan was. Maar als
leven, begon ik ineens te stijgen. Ik schoot
ik het niet deed, zou ik toch ook geen oog
omhoog met een ongelooflijke vaart, de wereld
dichtdoen.
flitste langs me heen, ik knalde de lucht in als
Ik sleepte het bed opzij, stak mijn vingers in de
een vuurpijl, ik zag een verblindend licht.
uitsparing, en trok. Het was zwaar, het kraakte
Een verblindend licht, met het hoofd van
als een deur in een spookfilm, maar het ging.
mijn vader ervoor. Het was een tl-buis,
Het luik kwam omhoog.
en het hoofd van mijn vader staarde me
Toen het helemaal openstond ging ik weer op
bezorgd aan.
de vloer liggen, pakte het schemerlampje, en
‘Het spijt me ontzettend,’ dacht ik dat hij ging
hield het naast mijn hoofd in het gat.
zeggen. ‘Het spijt me dat ik dat gat onder mijn
Diepte. Dat is wat ik zag. Een koude tocht
bed heb gegraven toen ik twaalf was. En het
streek langs mijn gezicht. Het rook gronderig
spijt me van Anneke. Ik ga terug naar je moeder
en vochtig. En pas toen ik mijn rechterarm met
en alles komt goed.’
de lamp helemaal strekte, zag ik iets dat op
Maar dat zei hij niet. Hij zei helemaal niks.
een bodem leek. Brokken baksteen lagen er, en
Alleen dat ik een hersenschudding had en dat
stukken hout. Net op de rand van de lichtkring
ik een week moest blijven liggen.
een plank waar iets op geschreven stond. Wat?
Wel mocht ik zijn oude laptop lenen.
Met mijn linkerhand hield ik me vast aan de
Daarop schreef ik in de laatste week van de
rand van het luik, terwijl ik mijn bovenlijf nog
vakantie een aardrijkskundewerkstuk, over
net iets verder naar beneden liet zakken.
vulkanisme. Mijn broer kreeg er een 9 voor.
Arne, las ik, terwijl ik mijn grip verloor. Sak.
Op maandag 7 september fietste ik naar
Stomme Sak. Saknussemm.
het Albertus Lyceum. Mijn broer fietste
Ik hoorde hoe de stekker van het lampje uit
tien meter voor me, zodat ik niet de
het stopcontact schoot. Toen een klap. En toen
weg kwijtraakte, maar niemand kon zien
niks meer.
dat ik zijn zusje was.
50
Diep Hoe diep kun je zinken riep mijn moeder
Tekenopdracht 2
toen mijn vader haar vertelde dat hij verliefd was op de buurvrouw
Handgeschreven titel Een vrijstaande illustratie Een pagina beschikbaar
Diep dacht ik want ik had Jules Verne gelezen
Let op: als je deze opdracht kiest, moet je nog twee vrijstaande illustraties maken bij een of meer andere teksten.
Ik zag mijn vader slapen op Sneffels Yokul Dat is een vulkaan op IJsland En Maartje – de buurvrouw dus – lag naast hem Zak maar in de stront! riep mijn moeder en dat deden ze Ze verdwenen in de kraterpijp van Sneffels Yokul
en gingen zonder schaamte door de stront en door de grond In zeven zeeën zonken ze Door duizend diepten doken ze Toen werd diepte hoogte en onder boven Stromboli een Italiaans eiland Zo diep kun je zinken Helemaal van Sneffels Yokul naar Stromboli Mijn moeder wist dat niet Ik wel want ik had Jules Verne gelezen We bleven er Maartje, mijn vader en ik En we leefden nog diep en gelukkig
Bette Westera 53
Twintigduizend mijlen onder zee Dit boek bestaat uit twee delen en is door Marco Kunst in 1506 woorden naverteld. Jules Verne had voor dit verhaal ongeveer 150.000 woorden nodig. Voor elk woord dat jij dracht 2 Tekenop
en of
leest, leg je zeker 13 zeemijlen af! In hoeveel minuten leg
3
jij deze reis af? Het is 1866. Stoomschepen en zeilschepen doorkruisen
Handgeschreven titel
de wereldzeeën. Matrozen, scheepsmaatjes en kapiteins vertellen vreemde verhalen: ze hebben een walvis gezien,
Opdracht 2 : Een pagina met drie of meer vrijstaande illustraties Vier pagina’s beschikbaar Opdracht 3 : Een paginagrote sfeerillustratie Is je illustratie paginavullend, of tot de rand geplaatst, geef je illustratie dan 5 mm overlap.
54
zo groot als een eiland! Anderen zien ‘iets’ varen dat sneller gaat dan het snelste schip. Er wordt een schip lek gestoten: heeft een reusachtige zwaardvis dat gedaan, of een mysterieuze machine? Professor Aronnax denkt dat het om een
onderzeeër de Nautilus de wereldzeeën bevaart.
monster uit de diepzee gaat. Hij vaart met zijn
Omdat kapitein Nemo zijn bestaan geheim wil
bediende, Koenraad, mee op een schip dat het
houden, zijn professor Aronnax, Koenraad en
beest moet opsporen. Er is ook een beroemde
Ned Land gedoemd om voor eeuwig mee te
walvisvaarder aan boord: Ned Land – niemand
varen. Maar waarom wil Nemo geheim blijven?
kan zo goed walvissen harpoeneren als hij.
Wat spookt hij uit met zijn onderzeeër?
Na een lange tocht over de Stille Oceaan zien
Waar varen ze naartoe?
ze op een dag vreemde lichten onder water.
Aronnax vindt het eerst niet erg om mee te
Het licht zwemt (of vaart?) mee met hun
moeten varen met die geweldige onderzeeër:
schip. Omdat de kapitein denkt dat het om het
het is een schip vol technische wonderen.
monster gaat, vallen ze aan. Maar hun kogels
Zoiets had in 1866 nog niemand gezien!
halen niets uit en hun schip wordt geramd.
En tijdens de tocht onder zee ziet hij alle
Professor Aronnax, Koenraad en Ned Land slaan
wonderen van de natuur: diepzeevissen,
door de klap overboord. Ze kunnen zich nog net
reusachtige kwallen, reuzenhaaien… En ze
aan iets vastklampen: de rug van het monster.
gaan op jacht in duikpakken, waarbij ze door
Maar het monster is van ijzer: het is toch een
onderzeese wouden wandelen. Ned Land denkt
onderzeeboot!
vanaf het begin alleen maar aan ontsnappen.
Vanaf die dag zijn ze de gevangenen van
Hij voelt zich opgesloten in de onderzeeër en
kapitein Nemo: een duister man, die met zijn
ziet kapitein Nemo als zijn vijand. Maar zolang
55
ze op open zee zijn, is ontsnappen onmogelijk.
Nemo enorm rijk is: hij heeft de schatten uit
Hij laat zien dat er een donkere grot bestaat,
Ned Land een ontsnappingspoging durven te
Op een dag worden de gevangenen opgesloten
gezonken schepen maar voor het oprapen!
diep onder het land door, die de twee zeeën
wagen. Stiekem vindt Aronnax dat niet erg:
in hun kamer en met een verdovend
Aronnax en zijn vrienden zien bovendien
met elkaar verbindt. Op de sterke stroming
hij vindt het nog steeds geweldig om mee te
middel in slaap gebracht. Als ze wakker
dat kapitein Nemo goud aan arme
varen ze erdoorheen naar de Middellandse Zee.
varen op de Nautilus – al begrijpt hij nog steeds
worden, is het duidelijk dat er een gevecht
opstandelingen geeft. Nemo zegt dat de
Op veel plaatsen is de bodem van de
niet wat Nemo eigenlijk wil, wie hij is en waar
heeft plaatsgevonden: de stuurman is
armen zijn vrienden zijn en dat hij ze wil helpen.
Middellandse Zee een scheepskerkhof:
hij vandaan komt…
zwaargewond… Hij sterft. De begrafenis vindt
Op een dag redt hij zelfs met gevaar voor eigen
al duizenden jaren varen daar schepen rond,
Zo bereiken ze de Atlantische Oceaan, waar
plaats op de zeebodem! Wat is er gebeurd?
leven een straatarme parelduiker die door een
en al duizenden jaren steken er van tijd tot
Nemo en Aronnax een onderzeese wandeling
Allemaal raadselen…
haai wordt aangevallen. Is Nemo
tijd verwoestende stormen op. Ze varen door
maken langs de ruïnes van Atlantis: dat oude
Steeds verder gaat de onderzeese reis:
een onderzeese Robin Hood?
een woud van gebroken masten, verroeste
rijk dat duizenden jaren geleden door de zee
vanaf de Stille Oceaan langs Japan, tussen de
Zeesponzen, vliegende vissen, zeekoeien en
kanonnen en schepen die overdekt zijn met
en uitbarstende vulkanen verzwolgen zou
Indonesische eilanden door en dan de Indische
anemonen… Ze dalen vijf kilometer af in de
wier en koraal. Op volle zee, tussen Griekenland
zijn. En weer gaat het verder, met ongekende
Oceaan in… Iedere dag komt de Nautilus
diepzee, zeven kilometer, tien, twaalf…
en Italië, verschijnt er ineens een zwemmende
snelheden… Ze varen sneller dan welke
even boven water om verse lucht te happen.
Het schip kraakt onder de enorme druk van
man voor de ramen van de Nautilus.
stoomboot dan ook, aangedreven door
Dan mogen onze drie vrienden aan dek komen,
het water. Op de zwarte bodem van de zee leeft
Nemo kent hem: Nicolaas van Matapan,
onvoorstelbare elektrische motoren.
om de zon te zien en de zee. Soms zien ze in
niets. Professor Aronnax vindt het geweldig.
bijgenaamd de Vis! Ook die krijgt
Naar het zuiden gaat de reis nu, over
de verte land, of er vliegen albatrossen en
Vanuit de Indische Oceaan varen ze de Rode Zee
kostbaarheden mee, om zijn opstand
golfstromen, door zeeën van wier,
andere zeevogels over. Dan voelen ze weer
op, maar die loopt in die tijd nog dood,
tegen dictators te steunen. Ze varen verder,
omringd door miljoenen vissen… voorbij de
hoe erg ze de bewoonde wereld missen.
want het kanaal naar de Middellandse Zee is
langs Italië, Frankrijk en Spanje. Nergens komen
evenaar en verder, tot ze na een tocht van
Professor Aronnax komt erachter dat kapitein
nog niet gegraven. Wat is Nemo van plan?
ze zo dicht bij land dat Aronnax, Koenraad en
duizenden kilometers de Zuidelijke IJszee
56
57
bereiken. Daar zien ze hoe potvissen een kudde
zonderling of een Robin Hood, hij is echt
walvissen aanvallen. Ned Land wil op jacht:
gevaarlijk. De hele bemanning van het
ook hij wil de walvissen aanvallen, met zijn
gezonken schip is verdronken! Diep in Nemo
harpoen. Maar Nemo schiet juist de walvissen
smeulen woede en haat tegen de rest van
te hulp: met de punt van zijn onderzeeër
de mensheid. Ze moeten zien te ontkomen.
verjaagt hij de potvissen.
Het duurt nog weken voor ze kans zien het
Dat er in werkelijkheid een heel continent lag
sloepje te stelen dat aan boord is. En dan lijkt
daar aan de Zuidpool (Antarctica), wist Jules
het erop dat ze precies de verkeerde plek en het
Verne nog niet: Nemo stuurt de Nautilus onder
verkeerde moment gekozen hebben: ze komen
het zee-ijs door, verder en nog verder naar het
terecht in een reusachtige draaikolk voor de
zuiden, en uiteindelijk bereiken ze weer open
Noorse kust. De beruchte Maalstroom, een kolk
zee: een zee die nog geen mens ooit gezien
die alles verslindt! Ze zien hoe ook de Nautilus
heeft. Blijkbaar is het op de Zuidpool toch niet
verzwolgen dreigt te worden, maar dan raken
zo heel koud? Daar, in dat open water, vinden ze
ze in hun kleine scheepje bewusteloos en ze
een klein eiland, waar zeevogels nestelen.
komen pas weer bij kennis als ze gered zijn door
Dat kleine eilandje ligt precies op de zuidpool.
vissers uit de streek.
Nemo is de eerste mens die die pool bereikt.
Wie kapitein Nemo eigenlijk was en waarom hij
Op de terugweg vanaf de Pool vriest de
deed wat hij deed, is niet duidelijk geworden…
Nautilus vast. Diep onder het ijs. Ze kunnen
Hij bleef voor Aronnax en zijn vrienden een
niet meer voor- of achteruit en kunnen ook
mysterieuze, gewelddadige figuur.
geen frisse lucht meer innemen. Dagenlang hakken ze in hun duikpakken het ijs weg dat
Jaren later schreef Jules Verne een heel ander
ze gevangenhoudt. De Nautilus spuit kokend
boek (in twee delen): Het geheimzinnige eiland. In
water rond om het ijs te laten smelten.
die verhalen ontdek je wie kapitein Nemo was:
Als ze bijna geen lucht meer hebben,
een Indiase prins van onmetelijke rijkdom.
als ze bijna stikken, ramt Nemo in een laatste,
In de negentiende eeuw werd India door
wanhopige poging het ijs met zijn schip…
Engeland overheerst. Daarom haatte Nemo
en breekt erdoorheen.
de Engelsen. Tegelijk had hij grote bewondering
De ene ramp volgt op de andere: ze worden
voor ze, omdat ze een wereldrijk hadden
aangevallen door reuzeninktvissen. Er raakt
gesticht en verder waren in techniek en
er een met zijn voelarmen in de schroef van
wetenschap dan ieder ander volk. De Indiaanse
het schip verstrikt. Het is onmogelijk om in
prins ging als jongeman in Engeland studeren
duikpakken naar buiten te gaan, want de
en werd een geniaal ingenieur en uitvinder.
inktvissen zijn te gevaarlijk. Ze moeten wel
Maar hij werd ook vrijheidsstrijder in India en
naar de oppervlakte varen en de dieren in de
hielp zijn landgenoten om in opstand te komen
openlucht verslaan. Het wordt een vreselijk,
tegen de Engelsen. Tevergeefs… En in die
bloedig gevecht, waarbij een van Nemo’s
strijd werden zijn vrouw en kind omgebracht.
bemanningsleden de dood vindt. De kapitein
Verbitterd keerde Nemo zich af van de
is ontroostbaar.
mensheid. Hij ontwierp zijn onderzeeër
Als Nemo zomaar opeens een groot schip
en liet hem in het diepste geheim bouwen.
aanvalt en tot zinken brengt, raakt zelfs
Hij vertrok naar zee: waar geen landen of
Aronnax ervan overtuigd dat ze moeten
onderdrukkers of uitbuiting zijn… om nooit
vluchten: Nemo is niet alleen maar een
meer terug te keren.
58
De Kraak Ze noemen mij de Kraak.
Zo is het steeds geweest:
Hij riep: ‘O nee, de Kraak!’,
Want alles wat zij maken
zij hoog en droog daarboven,
we raakten in gevecht
zou ik met mijn tentakels
Ze rillen en ze gillen
ik slapend diep in zee.
Een zeeman zonder naam
en volgens dat verhaal
Geduldig wacht ik af
in één keer kunnen kraken.
wanneer ze van me dromen.
Ik zou niet anders willen.
wou nooit meer terug aan land
heeft hij me toen vermoord.
tot zij zijn uitgestorven.
Dan zijn ze als de dood, Ik ben een monsterbeest.
dat voel ik aan mijn inkt.
Eens in de zoveel eeuwen zwem ik hun sprookjes in.
uit bitterheid en wraak, Toch zegt een oud verhaal:
hij was de wereld zat.
ooit kwam een vis van staal, Mij wiegt het zwarte water
die heeft mijn rust verstoord.
Ik voel het aan mijn inkt: Ik laat ze in die waan... Hier is het altijd nacht,
Door ’t raampje van zijn boot
hier op de stille bodem
zag hij van mij één oog:
waar zij niet kunnen komen.
nog groter dan zijn hoofd.
hier ben ik goed verborgen. Judy Elfferich
opdracht 2 Teken
Handgeschreven titel Twee vrijstaande illustraties Twee pagina’s beschikbaar Let op: als je deze opdracht kiest, moet je nog een vrijstaande illustratie maken bij een andere tekst.
60
misschien al overmorgen.
61
Mobilis in mobile Dieper dan de diepste zee neemt de Nautilus je mee,
opdracht 2 Teken
kopje boven, kopje onder lijkt de duikboot net een monster. Nemo is je kapitein, niemand
Handgeschreven titel Twee vrijstaande illustraties Twee pagina’s beschikbaar
anders wil hij zijn, heerser van de oceaan, schatbewaarder van de dingen die vergaan en zinken naar de bodem van de zee.
Let op: als je deze opdracht kiest, moet je nog een vrijstaande illustratie maken bij een andere tekst.
Durf jij, durf jij met hem mee? Jagen op een potvis of lamprei, vechten met de vreselijke kraken, soms gevangen in het ijs, dan weer op de vlucht voor kannibalen. Bloedkoraal en parelmoer, wrakken, lang verzonken steden
Mobilis in mobile*:
zo opeens ontdekken
altijd met de golven mee.
ben je jager, ben je voer
Niets is saai en niets is grijs
als de haaien aan je kleren trekken?
in dit onderwaterparadijs. Wat maakt Nemo dan zo somber in die wonderlijke oceaan? Waarom raakt hij op zijn orgel nooit de witte toetsen aan? Mobilis in mobile*. Welk geheim draagt Nemo met zich mee twintigduizend mijlen onder zee?
Gerda De Preter
* Mobilis in mobile betekent: bewegend in iets wat beweegt. Dit motto van kapitein Nemo stond als spreuk op de scheepsvlag en op alle borden, messen, vorken en lepels aan 62
boord van onderzeeboot de Nautilus.
63
}
Eregalerij
}
stArt Award: Winnaars
2015
2014
2013
2012
2011
KASKA, Royal Academy of
CABK/ArteZ, Academie voor
AKV/St. Joost, Breda
CABK/ArteZ, Academie voor beeldende
AKV/St-Joost, Den Bosch
Oona Mäkelä
Fine Arts, Antwerpen (België)
Jesse Strikwerda
beeldende kunst en vormgeving, Zwolle
Lea Vervoort
Steef Wildenbeest
kunst en vormgeving, Zwolle
Merel Cremers
2010
2009
2008
2007
2006
CABK/ArteZ, Academie voor
Sint Lucas, Hogeschool voor
Sint Lucas, Hogeschool voor
CABK/ArteZ, Academie voor
Academie Minerva, Groningen
Jene Bons
beeldende kunst en vormgeving, Zwolle
Tinne Driesen
Wetenschap & Kunst, Antwerpen (België)
Inge Bogaerts
Wetenschap & Kunst, Gent (België)
Jan van Doornspeek
beeldende kunst en vormgeving, Zwolle
Sünne van der Meulen
