.
m éV .
•'
«'•**?
-.'v'-v'
.^T'>- t,é^ v.i
^^^ r^
' ^
ri'^
^co
•••..1.
'V-'-
•?/;
^TAv.-
•....
'».:':."']
.'
'
K>
>
-^...vj.:
.
.••,•••
'-'*'^
.•
•,.
•
*
,
;-..^
'.'*:'. :\^'^^'^''.
»,.,
..:'.
.•*.-•
'v
.
*'*•.••••'
'*.'''./.
4;•v'•..,:•vv^>...^:,•r.•^^//:.., ;.7vfv..^x,,, ^^ ^^ :
•.'..'•;••
---^
r
V»:.
;,.•^•.v^:;^;^•.^,,'^;t.:.; •••^i-:-: -.0
t>:'^
•*
^i
•'^
A-^r'f
;.:-^:';.
'• .
V^
•'
'
'•'...'
:
>
^:^'7v.>-
'^"^ '••!."
''.•^
^^••;':.^^,''vv>;.:- ;:
'•''.,.
.*•.
•;.••».•'
^
•-'.
•••s
•;•»...•.'' -^-^''V
fi'r.-'-
^
:,
.*_^
*.V-.
•.*•
•
^
'•»'•
'-.^
> >:»;?v> "^•v
:/.•/ ..;::vv
'"
•.•••x:V ..•',. '.
..•4-
.•••
.•••
••..•;• .
v'
•***
.•*••".•••
/
•;.»
•
•.
•/'
•', ^>:-::? v^'^f-W^:,
.•;•'':
•..,•..•
^' '
*
;,;,,:.:.
..;^<-::
•-.•»>.
•
V»
•
.-•'..
j-
•'
>•:
.-•'.'•.•. ^. >-,-.-^«.•
.
.
•^-.
-^
..
•
.'..•
•.'*,
•/.•',.;^.T
^
.i
i^'V
:
V'--*..'
• W . -'> i" '...^
..•.,. 'Vi .•• •
•
•,-<'.
-r
.
..•
•*•'.
'v*;--
•
'.
.
-
»
•
-••.. V •.••-•*• '
• •..-.•..••.'• •
•
•
• r-
»
-
'^
Presented to the
LIBRARY of the UNIVERSITY OF TORONTO by the
INSTITUTE FOR
CHRISTIAN STUDIES
^OR
CHJÏSST/^^^
<<^ '-O II
s
''',
\
-
^^0,
n:r'^ ^S)^
^^'^
0NTAR\O.
r
ALGEMEENE KERKELIJKE
GESCHIEDENIS, DER
CHRISTENEN.
..a
^i
fT rf T xj ni
r\
ALGEMEENE KERK EL KE GESCHIEDENIS, IJ
DEK.
CHRISTENEN, DOOR
IJSBRAND VAN HAMELSVELD.
TWAALFDE '"
':-
..
MET V'..^
t-\
DEEL. iï
jr-^"
-'.^•-••(o
'^%
P.LAATEN. '^-
•
J^v?i
•V
TE HAARLEM BIJ F R A N g O I S B O II N, M DCCC V L
^"^ H.
Xb^raI^^
^
^AUG 2 7 1997
o;
R
B E
D
'e
acht
G
I
T.
eeuwen van het Christen'
eer/Ie
dom hebben meer tdtgehreidheid van behandeling
Werk had
dit
dan
vereischt^
ik
mij in
,
gebruiken
Christenen
het
de verfchillende
en plegtigheden
eerst
Christenen
van
maakt, en
tot
Om
in-
tijden
gezindheden hebben
der
uitge-
heden toe uitmaken i inzonder^
heid tusfchen de gez inden.
onder de
het grootjle onder-
bijzondere later
ge-
opgekomen en
zijn
gevoerd, v/elke vervolgens fcheid tusfchen de
begin van
Trouwens^ het zijn
vüorgejield.
deze eeuwen^ in welken^ voelens
ha
Proteilanten
en
Roomsch-
deze reden verdienden
zij ook
breeder ontvouwd te worden.
Doch van
het begin der
IXde eeuw af kun-
nen wij ons merkelijk bekorten; de tijden van *
3
daar
daar
tot
veel
minder
R
E
B
VI
G
I
T.
de gelukkige Kerkhervorming leveren helatigrijke
onderwerpen op,
en
de onwetendheid en het Bijgeloof^ welke gedti^ rende dezelvQn
alom in
de
Christenheid
de
overhand hadden\ verdienen naauwelijks eeni' ge hreedvoerigheid ^ zoodat het alszins voldoen zal, indien kortelijk
,
men
hoewel
naar waarheid,
de geheurtenisfen van dezelven te
gelijk
naauwkeurig
,
en
fchetfe.
^
IN-
IN
H
D
U
O
VAN HET
TWAALFDE DEEL.
VIERDE BOEK. Bevattende het vierde tijdperk
HAMRIED
togten, of elfde
van de opkomst van
de zevende eeuw
in
,
;
liet
,
mo-
tot het begin der kruis-
Pausfchap van gPvEgorius VII,
in
de
eeuw.
EERSTE AFDEELING. Van
de opkomst van
mohammed ,
rel den Grooten, van
tot
den dood van ka-
het jaar 622 tot 814.
VERVOLG VAN HET VIERDE HOOFDSTUK. Toefland
der
Monniken
Geestelijkheid.
fchoppen enz.
V Algemcene en
IJ
Bisfchoppen
....
Kanunniken.
,
F D E
Gefchiedenis
Godgeleerdheid.
Roomfche
,•
Bis-
Bladz.
I.
HOOFDSTUK. van
den
Cliristelijk
Godsdienst Bijgeloof. Bi}.
INHOUD.
VIII
BijbeMche Canon.
DAMASCENUS. dikatien.
Bijbel uitlegging,
Gcloofsleere, •
.
joanne^
Zedeleere.
Pre*
.
.
,
Bladz.
9Ö.
ZESDE HOOFDSTUK. Godsdiensttwisten.
en Monophijfiten.
Maroniten.
Nestorianen
Paulicianen.
Monothelitifche Twisten.
Adoptianen.
over
Verfchillen
de Beelden der Heiligen.
.
.
Bladz. 176,
•v
KER.
KERKELIJKE
GESCHIEDENIS. VIERDE BOE
K.
HET VIERDE TYDPERK ; VAN DE OPKOMST VAN MOHAINIMED , IN DE ZEVENDE EEUW, TOT HET BEGIN DER. KRUISTOGTEN, OF HET PAUSSCHAP VAN GREGORIUS VII, IN DE ELFDE EEUW.
r.EVATTENDE
EERSTE
AJ:
VAN DE OPKOMST VAN MOHAMMED , TOT DEN DOOD VAN KaREL DEN GROOTEN ,VAN HET JAAR 6z2 TOT 814,
VERVOLG VAN HET VIERDE IIOOFDSTÜK. Toefiand der Geestelijkheid. BisfchoppQu^Monnikeii^
Kanunniken. Roomfche Bisfchoppen enz.
X erwijl in deze zij
als
het
ge^ag
eeuwen de
,
zoo
eigenlijke
en
aanzien
der
Cisfchoppeil
hoog geklommen was beftuurders
der
,
IV
,
^°^'^
dat
Christelijke
Afdeeli
^
Kerk .mogten aangemerkt worden, nam tevens de eerbied voor de Monnikenftand m.eer en
deze
werden,
onder de
bij
Clerici
hunnen
eerflen
of Geestelijken^ maar
Latei of Leeken geteld, doch ten dezen
XIL Deel.
A
meer toe;
oorfprong,
onder de tijde,
j^j,
^
'q.
niet Jaar 622. '^''
'^^^'
al- Toe-ng-
hoe-
,
KERK EL
ft
hoewel
IV noEK
door eenig gezag van eenige
vergadering, tot den Geestelijlcen
Afdeel.
IV
mC
niet
zij
KE
IJ
G.
in
allengs
meer en meer onder de Geestelijken
^^^^^
^°^
9
Jaar (522. teekenis
Kerkliet
^^"^^
woord Ckricare
^^^ ^^^
'
Monnik
kreeg, van iemand
maken
te
beijverden
zien der
tot
werden deze Zendelingen doorgaans (.Preshijteri ^} aangelteld,
kenen^
Abten
terwijl
tot
om ,
Priesters^ tot
Dia-
bleven.
Vele
Bisfchoppen verkoren
Bisfchoppen waren
te gelijk
(*), ,
bekeeren
anderen
gelijk
Monniken
terwijl zij te gelijk
Monniken werden ook -
te
re-
te
de be-
^^^__^' Dewijl de Monniken zich bijzonder het Christendom inendaan- ^^ Heidenen tot
ken.""^'
al-
werden, begon men echter hen
verlieven
g^^icen
Stand
,
naar
die
het fchijnt de iiitgeftrektheid van het Kloostergebied
was
dit eigen
dat derzelver Abten
,
Bisfchop voerden,
hetwelk
Kloosters
werden
Klooster
Luik^
(f). Uit gezonden om
Priesters
Op
van
tijtel
werd
van Landgemeenten
te zijn
Kloosters afhingen.
het
Kloosters
Bisdom van
gellicht
ook
den
Abt van
het
in
het Jaar 638
in
Opzieners
de
gelijk
Lobbes aan de Sambre
de
Aan fommige
hun Kerspel hadden.
tot
de
,
die van deze
Kerkvergaderin-
(S)gen verfch-eenen de Abten, en bekleedden dikwijls de plaats der Bisfchoppen
,
ook onderteekenden
zij
nicer-
(*) DU
rp.ESNE G/osfar. med.
F. Clericus
(f) neficiis
et
et
inf.
TiiOMASsiN Fet. et nova Eccles. P.
I.
Latinit. T.
f.
Ckricare.
Lihr.
(§) MABILLON XXVII. pag. 3C0.
III.
Discipl.
Cap. 15. pag. 673. Fol.
Aunal. Cod. S. Beried, Tom.
de BeI.
II.
Libr.
GESCHIEDENIS.
voor de Prcsbljteri ^
ftieernialen derzelver befluiten,
doch
werden beiden voorgegaan door den Aarts-
zij
4iekeu
ook had fomtijds de Diaken ,
;
vanger van zijnen ning
i
Bisfchop
bij
,
plaatsvcr*
als
de
dat
,
Abten
zelfs
teekenden voor
Ook
kon-
het voorfchrift der tweede
A7-
den Aartsdiaken der Metropolitaankerk. den
reeds, naar
zij
Afdeel»
iV
zulke onderteeke-
den rang voor de Abten , doch men \^ndt ook
,
voorbeelden
iV ^°?*
^^^
q^ q 62a,
jaar ''"^
'^ *
cëifcke Kerkvergadering van het jaar 787 ( * ) , zoo zij anders van eenen Bisfchop ingezegend, en Pret'
waren,
hijteri
Ook
mindere
door
Voorlezers,
Kerkedienaren
opleggihg
der
handen inwijden.
ëonifacius IV,
de Roomfche Bisfchop
zal
bijzonder
,
op eene Kerkvergadering, in het jaar 610, aan de Monniken vergund hebben, als zij regtmatig in den
om
waren,
verheven
Stand
Priesterlijken
ambtsverrigtingen van eenen Priester waar
Evenwel bleven
zij ,
te
Monniken , nog
als
alle
de
nemen.
(leeds
van
de Geestelijken onderfcheiden.
Men
befchouwde voorts over
Monnikenleven vita^^
den, en
men
ze, met
men.
,
van
reeds
Op
algemeen
voor het
heiligheid,
van nieuwe Ordens of Kloosters,
wonderwerken eenigen
federt
toe.
tijd
vij'fde
Synode
te
Orleans
begon
Zeifs
hunne
levenswij-,
nadruk. Godsdienst^ (f^^igio,) de
het Eerbied
en ver- Monnien kende aan velen van hunne hoof- kenwezeu
(lichters
kracht
het
uitmuntend leven, (meJior^^^^^^V-^'^^ ' ^
men bewonderde hunne
dienftelijkheid
de
een
als
5
,
te
noe-
in het jaar
549 (*) Can. 14. ap.
harduin. T, IV. p. 495.
A
st
,
KERKELIJKE
^
549 C*)» werd reeds de kleeding, welke eene jon*
IV BOEK
ge dochter,
Afdeel.
IV
^^
na
C
bij
hare intrede in
VT.
ont-
ving, vestimenta religionis genoemd, en thans be^ teekende religionis habitus
#-*
Klooster,
het
vivere
het Kloosterleven
, '
religione
fuh evangelica
,
de Monniken werden
en
;
genaamd, gelijk naderhand bij de Franfchen ^0^814. religieux; en gelijk bij de Italianen religione meer]üür 622. religipfi
malen
Monnikemrde
eene
werd
Monnikenleven^
het
aangezien, door hetwelk,
Voor lang Doop^
aanduidt.
een
als als
tweede
door den Doop, de
zonden vergeven werden (f). Menige Vorsten en Vorstinnen omhelsden dezen ftand, als den eenigen
weg
en werden (lich-
volmaaktheid,
tot Christelijke
en flichteresfen van Kloosters, vervolgens hun leven üoorbragtén. Geestelijken vaak in pen Klooster
ting voor dit als
eenen
van
alle
ware
de
,
volmaking
afgezette
van
Ko-
opgeflo-
hoogach-
de
omdat men hetzelve
gebreken
en
zij
alhoewel
werden
geenszins
van boetdoening
zonden
en
,
Kloosters
Monnikenleven
ftand
En
wegens begane misdaden
werden gebannen
verminderde
zulks
,
tot ftraf
Grooten" in
ningen en ten
,
welken
in
ters
,
wegtieming
ter
,
en, leidende
Godsdienlligheid
,
tot
be-
fchouwde.
De Orde
Dit aanzien, en
der Bene- ^tw breidc
,
deze
had ongemeen
vermeerdering
veel
danken
te
,
der
aan
maardheid en den regel van den Heiligen
Monnide
:ver-
eenedic-
TUSg (*} Can.
(t)
19. ap.
hard. Tom.
DACiiER. Spicil. Tom.
I.
II.
pag.
48(3.
,
GESCHIEDENIS. men,
Tus
,
der
Westerfche
dien
niet
om egt,
ten
Monnikefi
5
den
PattVdrck
Gedurende
noemt.
IV ^^^^
de
Vilde eeuw, lag wel het Hoofdklooster de- Afdeel. iV Berg van Cajintis ^ tlians JSlonte
geheele
zer Orde op den
Cas/ino
asch
de
in
,
721 bouwde een
NAx, 'er
niet
Maar omtrent
waar thans de
,
waar
hij
zelf
San Germano
flad
Abt werd.
en hunne
zijne voorfchriften
in
lervvege
hoewel daar
ook
verbreid,
Italië
en buiten uit
niet andere regels bij andere
de bleven
BANUS
,
gelijk
,
het
Gebied
Oost -Frankifche
Kerkvergaderingen,
van
BENEDICTUS
aangeprezen
navolgers
Monniken
de aan
Monniken
minflen
den
en
regel
Nonnen
Oost -Frankifche Rijk,
of het tegenwoordig Duitschland ^ maakten
Monniken
door hunnen NiFACius
in
van
(*).
In het binnenfte van het
nedictyner
waar-
colum. het mid-
in
ten
waarneming van de
in
door befluiten
,
al-
volgt, dat
de regel van den Heiligen
den echter der achtfle eeuw werd,
al-
,
eerfte
hetzelve
niet
vele Frankifche Kloosters,
in
ligt
Evenwel hadden de
benedictus
van
Leerlingen
ijver
en
voortplanting
zijne
van
zich
bijzonder
medehelpers
Be~
Terwijl eo-
arbeidden
Christelijken
de
vcrdienf^elijk
en werkzaamheden.
den
aan
de
Godsdienst
in
de-
(*)
Over
dit
onderwerp
q A
*•"*•
^^4*
weder op, maar voegde zich meer bij , aan den voet des en meer
hetzelve
nog een tweede Klooster
Bergs
^^
het jaar Jaar 623.
Brescia, petro-
burger van
rijk
alleen
Langoharden
zijnde door de
,
het jaar 589 afgebrand.
in
zijn
veritbeidene
gewisfeld tusfchen mabillon en zijne
A3
fchriften
Tegenfchrijvers^
,
KERKELIJKE
6
IV DOEK Afieel
IV
deze Gev/csten, gaven de Kloosters zelden in
onbebouwde en
gelegenheid
Hooldfi. VQi-sten en na C~ Lt.
en
zelven
Zij
zig, niet
vvoeste plaatfen llichtten,
meerder bevolking
tot
landen.
der
welke
,
Grooten, met
bebouwing
en
boeren
vele
door
,
Landssebied
uitgeftrekt
r
Jaar 622. aan de Kloosters gefchonken, leiden rondom in de tcH 814. nabijheid derzelven dorpen en vlekken aan , waar '"
zoo
uit
vele (leden
nomen hebben.
Duitschland
in
kwam
Hier
haar
begin
ken zich ook bezig hielden met het
onderwijs der
hunne Kloosters
kinderen , en fcSolen
in
welke van
eeuw af de voornaam fte
genoegzame land,
IXde
de
ge-
Monni-
deze
dat
bij,
waren
{lichtten ,
ja
Duitsch'
eenige geleerdheid te verkrijgen
en voort
om
in
eenigfte inrigtingen
planten.
te
gemelden
fchijnt de
al niet
door den
AUGUSTiNus tijd,
ingevoerd
ie
,
zijn
des Christendoms in
minden
ten
(*).
werd dezelve
Christenen
eerst
kort na
dé
Bij
verëenigd hadden; dus ook ten, zoo
als
Doch
zij
in
in de
bij
zoo
Kent^ zijnen
Oud- Britfche
aangenomen, nadat
zich met de Kerkgebruiken der
den.
eerst-
van benedictus,
regel
ftichter
zelven
voorname-
Onder de
van de Angelfakfen en Ieren»
lijk
zij
Benedictynen
deze
Duitschland kreeg
Roomfche Kerk
de leren
of Schot»
Vilde eeuw genoemd
wer-
Spanje .duurde het langer; daar ken-
de men, onder de regering
der
We'stgothcn
,
geene
andere voorfchriften voor Monniken, dan OosterschEgijptifche.
DONATus,
die,
in
het
jaar
570, het Ser'
(*) MABiLL. Ann. Ord, S. Ben, T.
I. />.
274-494.
cetm
GESCHIEDENIS. Servitaanfche Klooster llichtte
Va-
de
als
der der
leefd heeft, en
die tot
,
jaar
liet
mannen van dezen
(lelde in het
636
der
een
)
,
wie naar de volmaaktheid
eigen
vooifchrift
was,
die niet in ftaat
derde trap van eenen
volgens eerst en vooral in, dat ter gefloten
die
zich ten
fcherpt
toch
het
ver-
Kloos-
houden , en ver van de woonplaatfen der
Tot hunnen Abt moet
menfchen afgezonderd leven. verkoren worden
heiligheid
dezelven te
'Hij
zij
hij
welke de on-
Monnik was,
minden van zonden bekeerd had.
,
de regelen
ftreeft,
vervullen, den zijnen ontworpen had;
,
beeldig, en
geduld
en
,
van
rijpe jaren
nederigheid
bekwaam, om
nen toelland
liefderijk te
moeten Apostolisch leven
,
beproefde
,
in
alles
voor-
Monnik naar zijbehandelen. De Blonniken
,
eiken
eensgezind zijn
,
alles ge-
meen de Antiquit, Eccïes. Hisp. Tom.
C*^ CENNi
II. Disf.
VI. pag. 320.
(f}
In Cod.
Virginib* STEiNil
P.
C G.
Jaar 62a.
gefproken ^01814.
tijd
oude Vaderen moet waarnemen; maar dat
man
°
zijne
voor den genen,
een
IV
ge- ^
Spaanfche Monniken (f); In de Voorrede zegt isidorus tot de Monniken
op voor
Afdecl,
door hem gedichte Klooster,
Honorianum
( Coenohhim
hij
van vvien wij, op zijne plaats, on-
de geleerde
hebben,
in
isidorus, Aartsbisfchop
(*),
van Hispalis of Sevilla
waar
ichikkingen,
zijne eigene
de ouden navolgde
dat,
IV "°^^
Spaanfche Monniken kan aangezien wor-
deo, maakte
der
en die
,
7
Regull.
quas SS.
Patres Monaclns et
fanctiinonialibus fervandas pr<efcripfere II.
pag. 198. RoWie lóól. 4/0.
A
4
HOL^
Regel vnn ^^^°°^^®*
K E R K E L
g|
IV doei;
K E
IJ
meen hebben, en het tegenbeeld opleveren van IVie de wereld
ondeugden.
verloochent
zal
,
alle
eerst
^"^ maanden lang in het verblijf der vreemdelingen, Afdeel. iV (^hospitale ^^ dienen. Ook zal hij zijn vermogenIloofdft.
vooraf onder de armen verdeelen
Jaar d22. ter ijc
814,
fchenken
2](.|j^
en
,
blijven
jj^
mag
beltemd hebben, gelijk
worden, voordat plaats
wond- ezel
vrij
ook
het
zijn
ezels gelost?
toegepast worden
die
deringen. eigens
iet
God
,
—
dient.
^vereldfche
zijn
bepaalden
wat
zij
ner of
tijd
hij
ftraffen
FRucTCo^us
zij
lezen.
hij
Alles
) en deze geeft het
vasten,
fpijzen,
zich
aan den Opzie-
Monachorum, )
aan
Voorts be-
kleding, en de
voor overtredingen enz.
Een ander Bisfchop van
,
geene
hij
Evenwel moet
verrigten.
( Prapofttus
hunne
om
Elke Monnik
hebben van bidden en
den Abt, ( Princeps paalt
zelfs
mengen.
gewerkt hebben, brengen
Fr oost ,
,
Even min mag
bezigheden
moet eenig handwerk
de
Geen MouMïk mag zich
vervaardigen of bezitten
bijzondere Cel verzoeken. in
heeft
kan op den Monnik
van wereldfche verhin-
vrij
,
wie
en
den
heeft
PFi'e
8.
heeft;
gelaten
vrij
henen gezonden?
handen des wilden
Monnik
niet eer een
XXXIX.
'er
weder verlaten,
niet
Heer hem
^^ob.
dat hij
Ouders daar toe
zijne
Een /Jmfm^g
SAMUEL.
want de
Wien
2al.
of aan hetKloos-
,
belooven,
fchriftelijk
riet
minder
het
in
aanzien
,
JVestgothifche Rijk,
fructuosus
,
die
uit
fchrij ft
Koninklijk Geflacht afilamde
fchreef insgelijks
insgelijks
^^-^
regels
voor de Monniken eenen nieuwen regel voor.
Monni. iisn,
^"^^
omflreeks
in Lufitanie^
het
jaar
Asturi'è,
,
Hij
647 reeds zeven Kloosters Gallicie,
en op het eilani
Ga-
,
GESCHIEDENIS. Gadas, {Kadix^') gedicht. te befturen
nen, waar wild
een
,
verborg
hij
aanzaa;
de Monniken
^'Iaar
zou
zich
te
lingen
200
,
De
nemen. die
het opzigt
,
fterk, dat de
hem op,
eindelijk
Koning denzelven verbood,
uit-
Ook bevonden
zich
wezenlijk, in de Woeftijn, waar dochters
van dergelijke levenswijs
woonde,
toen
hij
om hem
,
leidsman
tot
hebben; voor welke
te
een Klooster bouwde.
aldaar
over hetzelve op
hem begaven , werd
gezonderd aan vrouwsperfonen.
omtrent 80 jonge
Com-
toevoer van Klooster- kweeke-
zich tot
hij
Allengs verzamelden
zich geheele huisgezinnen met hunne kinderen, ook
oude lieden van in
beiderlei
kunne
hem
bij
voldoen, moest fructuosus
die
,
Om
den Monnikenfland wilden treden.
allen
hun
te
dezen (land eene
aan
nieuwe gedaante geven, en zich eenigermate fchik-
ken naar de zwakheid van
zijne
vrome medeburgers,
hoewel dezen zulks meestal meer onzuivere beginfelen
Spanje verfcheidene
hadden
in
hunne
kinderen
fticht, zij in
waren.
,
en
in
fchijn,
Sedert
eigenlijk alleen
zijn'
levenswijze lieten
te
eenen
,
tijd
met
woningen ge-
onder den naam van Kloosters,
gemeenrchap leefden, en
en uit
eenigen
echtgenooten
dienstknechten,
kozenen Abt fcheenen
Afdeel.
IV
ziin.
het
uit
,
plutenfisch Klooster in Lufitanie^ zochten
en noodzaakten hem
IV ^'^^^
r_j
zijne leerlingen
,
hem voor
die
döodi>efchoten
,
Woeftij-
diepfte
door een' jager,
bijna
dier
van dezelven
In plaats
zich in de
hij
9
in
welken
door hen ge-
gehoorzamen; maar zich
zegen over hunne willekeurige
mededeelen.
van deze zeldzame inrigting
A
5
Het ware
was;
Zij
oogmerk
wilden zich
van
CA(X
^^ ^^ y?ar
J^
622,
-o^^M-
K E R K E L
lo
van
IV BOEK
Iv^
Mc
^"
hunne tienden
'
omdat
was
,
(}. fructuosus
keer, en ontwierp voor de
Monniken,
hem
twee regelen;
bij
Toledo
zelf,
ters
^
Abt en
lang
'm GalUci'è
was,
^s^'> door de Kerkvergadering te tot Aartsbisfchop van Bracara in Gallici'è
Hij overleed omtrent
onvermoeid
beiden
Nog
in
liet
in
zelfs,
hij
bij
nacht, ar-
(§). die
zelfde
^^
y^Qj.
eenen
het jaar 6-j$y
het flichten van nieuwe Kloos-
Vilde eeuw,
dergelijken
Abt aan
in
welke
Monniken
Spaanfche
fchreef een onbekende 'er
tijd
D^ma
en Kerken, waar aan
j.£ge]5
een
die
in het jaar
benoemd (f). fteeds
talrijke
hun opperhoofd vereerden,
als
Bisfchop van zijn Klooster
werd,
On-
ging hetzelve
nadrukkelijk te die
hun
als zij
niet toeftonden.
misbruik ook onder de Angel'
dit
fakfen ingeflopen
Magistri.
Dit Pries-i
anders vrees-
zij
zullen verliezen
te
zoogenoemde Kloosterleven
814. dertusfchen
Regula
voor-
dit
waren.
INIonniken
zij
beguuftigden het aok,
ters
G.
dat
,
onder
belastingen
dceden niet alleen de landlieden, maar hunne
Jaar 622. dit tot
ontdaan
vvendfel
Afdeel.
en
landsdienfleii
K E
IJ
in
zijn
het
Klooster voor,
ftaat (**).
In het eerde
uit
,
Fvaiikifche Rijk
onder den naam van Regel des Leeraars^ magistri^') bekendis, en die
deze
behooren
die
(^regula
95 afdeelhigen be-
Hoofdftuk van denzelven
wor-
(*) Auctor nnon-^mm FiLe S. Prvxtuofi Monmt. l. c. pag. 226.
in
holsten,
Cod. regg.
(f) (5)
Cojici'.
To!ct. X. ap.
hard. T. UI. pag. 984.
MA31LL. /Innal. Ord. S. Beiied, T.
(**) HOLSTEN. Cod. Rcgg.'pag. 293-462,
I.
p. 43^',
,,
GE worden zoo
men
Blonniken
ze reeds uit ouder tijden
welken de
befchreven
bcfchrijft,
de
als
moet
het ander,
dezen
afleiden, dat
öoek pj^^qq\
IV
fchuimloopers ^°p^^^q
fchandelijkfte in
de vier-
,
iv
,
Coeno-
kent,
zoo uitvoerig en leven-
opfteller
van het ééne Klooster uit
ii
I vS.
anachoreta , farahaita en gyrovagi
,
vïin
dig
E D E N
I
van
vier foorten
nis
hita
de
C H
S
men
dat
daar jaar 622.
Ge-
de Frankifche
in
'^"^
^H» '
meenten
Daar
niet
zeldzaam moeten geweest
zijn.
IVde eeuw zoo vele Monniksrege-
ledert de
IJver van d^^^dic-
waren opgeHeld en ingevoerd, was eene verza10 5 9 Tusvaii meling en vergelijking derzelven noodzakelijk gewor- Aniana leu
Deze werd
den.
dernoraen
wel
door
benedictüs
van
de
,
Orde
van Frankryk, waar ïone
niken-
Benedictynen,
der
Hij
, ftfi"d,
was
Zuiden
in het
^
,
Vader, Graaf van Mage-
zijn
In zijne eerde jeugd leefde
den
Koning
Ook bleef hij in KAREL den Groeten^ tot hij
Maar van
deszelfs
daar
eene gelofte , die
dienst in
krijgstogt
,
bij
bij
het jaar in
terug gekeerd, hij
aan
hij
Hof
het
wiens mondfchenker
pipyn,
werd.
welk
^«/<3^?^
of Magdelone^ een dapper Krijgsbevelhebber
was.
van
^'"^^f
Abt van
afkoraftig uit Goihiè of Septimani'é
774,
te
in
het-
bijwoonde.
ging hij,
gevaar van
hij
Zoon
deszelfs
ItaU'è
volgens
verdrinken
gedaan had, in het Klooster van den Heiligen ss-
QUANUS,
in het
telde hij
gelijk
zijn
,
Hertogdom Burgundie. een
zijner leerlingen
Hier mar-
verhaalt
iigchaam derdehalf Jaar lang op eene
( * )
ongeloofe-
(*) Fita S,
Benedicti
"^
eeuw on-
van den Heiligen benedictüs
te onderfcheiden
ftichter
der IXde
in het begin
Ahb. Arian. auctere Ardone feu
,
K E R K E L
12
IV BOEK
honger,
door den
wijze
felijke
K E
IJ
flapeloosheid,
ook geloofde
ellendige kleeding;
dat de
hij,
en
regel
benedictus alleen voor zwakke IV ecrstbeginnenden gelchikt was, waarom hij voor zich verkoos die, welke door pachomius en basilius i:'^^ r Afdcel.
Jaar 622. tot
014.
van den
Heiligen
ontworpen ggj.fj.gj^^
ïarius
,
waren.
jQgj^ 2ijn
Evenwel kreeg
Abt hem
Voorraadkameren
) of Opziener der
was , verkozen de Monniken hem
leden
tot dcszelfs opvolger.
de vlugt, en rigtte op
Vader, aan de kleine
op, waar
Maar
Anianus
rivier
welken
komen.
zij
verfcheidene
Nu
kon het ook
moest een wonderdoener hij
van eenen brand, geftuit,
en
,
Kloosters
als
niet
Kluisje
—
Met
S'edert het
of
te hij
dus
overftrooming
van fprinkhanen ver-
het aangroejen van zijn
in
,
gelijk
vertelde
INIen
in
gebed den voortgang
ook van eene
verhief zich ook
prachtig gebouw.
aanleide
om hem
hij
hij ,
wel anders,
zijn.
zijn
ook een zwerm
dreven hebbe. eering
door
zijnen
Ailengs kreeg
met elkander kampten,
van hem, dat
zijne
ver-^
Kloosterhutje tot een
782
jaar
met hulp van eenige Grooten, een ,
een
^
zoo vele navolgers en leerlingen, dat
de nabijheid,
ter
zich door
in alle behoeftigheid,
in hij eenige jaren,
onder vrome oefeningen, leefde. hier
aanftel-
landgoederen van
de
(C^/-
eenparig
,
onttrok
hij
,
de Abt over-
als
,
den
in
tot Kel.dermeester
Omtrent zes jaren daar na
dc.
zin
hij
rustende op marmeren pilaren
,
ftichtte
heerlijk
hij,
Kloos-
mst verfcheidene Ker.
feu Smaragdo
,
ejtn
dhcipulo
Ord. S. Eencd. Sec. IV. P.
I.
in
maeillon.
pag, 194. fq.
Act,
SS*
GESCHIEDENIS. Kerken omringd,
kostbare kunstwerken,
zers
Zangers
,
ook andere gouden va-
,
hij
waar
verkreeg
zijn Klooster van alle regtsgebied der Bis-
bij
van
en
,
flaan, na de
Tus zou
ander te
een'
benedictus
verkreeg
lodewyk. Zoon van ka-
vervolgens onder Keizer
over
vrij-
den Heiligen benedic-
waarnemen,
het opzigt
hetzelve
in
dood van hunnen Abt,
laten
vrijverklaard
belastingen
alle
kiezen, die den Regel van
rel,
Gunstbrief ,
een'
hij
werd, ook zou het den Monniken
de
Frankifche Kloosters
in
het gemeen, en moest op deszelfs bevel in het jaar
Aken met
te
aan een
niken
Monnikenwezen
de
aanwezende Abten en Mon-
ontwerp
van
arbeiden.
volgens in het Klooster
Munfter ^
niet ver
in
verbetering van
Hij
onthield
Inda^ thans
Hi.i
zich
St.
van Aken^ hebbende
eenen anderen Abt aangefiield. ^
te
het ver-
Cornelis
Aniana
overleed te In-
het jaar 821, in eenen ouderdom van
LXX
jaren. ,
Deze
Hervormer der
oude Monniksre gelen welk
^V
Voorle-
Spraakkundigen en Schriftuitleggers , ^^ q^ q^ ook vele Boeken. Van ka- Jaar 622.
Grooten
fchoppen
da
^^f^ Afdeel.
zijn Klooster, als
REL den
817
IV
kelken,
zilver,
van
Thans verzamelde
ten en kasten vond.
voor
men lampen,
en reUqtii'én in
gereedfchappen
andere
en
hetwelk
in
13
in
in
Monniken verzamelde de een afzonderlijk
Boek,
het-
den Codex regularum etc, onder den naam
van L. HOLSTENius, na deszelfs dood uitgegeven, geplaatst is.
Nog
ftelde hij een
dia Regularum genoemd;
HUGO MENARD
het
cctst
werk op, Concor-
hetwelk de Benedlctyner
met
zijne
Ophelderingen, te
^^^
^^
,
K E R K E L
14
IV BOEK
te
Parys
K E
IJ
1638 in 410 in het
in het jaar
Het gene men overigens van
gegeven.
licht heeft
kleine
leeiv
1
Afdeel.
en
llellige
aan
ftrijdfchriften
benedjctus
dezen
IV toefchrijf t ( * ) , is van geen belang , en 'oehoort Hoofdft. misfchien aan een' jonger Schrijver. G. Bij deze ijveraars en voorftanders van het MonJaar (522.
mC. tot
814.
nikenwezen
kunnen
beda, zelf een BFlDAjAL- worden, CUIN, KA- dezen tijd gaf aan de , KEL de
Groote
door
voorftan- nik, ders der
Monniken.
echter
ijverig
van de inrigting der
Monnik, de
gevoegd
gelcerdfte
fchoon geen
,
werkzaam
Franfche
te
verrijken,
oefenen, kide
voor den
Groot anutal
Monniken.
en ter
,
karel
Vorsten van
der gewone
Tijdperk, die alleen wisten van Kloosters ten en
Staat
zich ,
en daar hunne toe,
om
ze
den Godsdienst
nuttig ,
der
Landen, het
getal
menfchen
te
boven gingen
van de wereldfche goederen flapping
in
de
,
maken
te
dat
het
Christelijke
men
gezij,
der genen,
in
en de
die
de vvebezitting
waar toe zelfs de ver-
de flrengheid van
veel toebragt, dewijl
de
,
te
en de Weten-
in de wereld bleven leven, evenaarden,
rcldfche
in
Monniken verbazend toenam, zoodat
in verfcheidene
dit
(Hch-
te
aandacht
fchappen (f). Het kan dus niemand verwonderen, tal
Mon-
verbetering
tot
Kloosters
beoefening der Wetenfchappen in dezelven.
de Groote^ niet één
van
Monniken groot aanzien
alcuin
zijne geleerdheid,
was
meer anderen
ligtelijk
het
zich toch
volmaaktheid
INIonnikenleven altijd
nader
verbeeldte
zijn.
Toen (*) In BALuz. Mlicell. Libr. V. pag. i-52, (t) MABiLL. Ann, Ord. S. Bcncd. T.
II.
L.
XXV,
A
,
GESCHIEDENIS.
15
Toen de vermaarde
Angelfakfifche Bisfchop wil-
FRiD, omtrent
jaar
liet hij in Jjet
liet
Christendojn volkomen omhelsd had,
zend
Monniken achter
vroeger waren
Zuiden van Frankryk
,
nog
Honderd
maar
talrijker,
AfdeéU
dui-
AV
30 ,
jaren „3°^ in
hadden
q^
het Jaar 622.
meer dan 1,200 Monniken,
en bijkans 300 Nonnen. zij
Omtrent
(*).
IV ^^F^
eerst
vele
het Kerspel van Vienne
'er in
reisde,
hetwelk naainvlijks
vaderland,
zijn
Rome
naar
6-j-j ^
^"^
^^^ '
waren
jaren later
meer eene
tevens
verbetering en hervorming in hunne zeden noodig.
Eene menigte welke
den
;
Kloosters
van
in vervolg
doch geen van
in dit Tijdperk gefticht, Vermaar-
is
zeer beroemd
tijd
kan
allen
in
men, met
het Klooster of Abdij
DiONYsius
,
ryk
,
Denys ,
C St.
over wiens
voor
den Patroon van Frtink'
)
Maar dagobert
Vide
der
die
daarom
bij
God
wenschte
deze
Kerk
en
voorbidder
bouwde
een
Klooster.
een wellustig Vorst,
dezen Heiligen zich
in
was, en reeds
eeuw
I9 beheerfcher van het Frankifchè
Rijk, van het jaar 628 af,
pracht,
dat
men hem
ftichter
kan
groeten.
zilver, juweelen,
zijde
te
klooster,
eenen magtigen verkrijgen,
her^
met zoo
veel
eenigermate voor derzelver
Aan de Kerk werd goud, en
marmer, overdadig ver-
was met ingelegd of mozsïkwerk boven het graf van den Heiligen, en op den gouden hem gewljden altaar kwam een kunstfpild;
de vloer
bedekt;
fie-
(*) MABILLON
/.
c.
Tom.
I.
^^^o^s-
vergelijking ko- gelegd.
vermaard door wonderen
graf,
midden
het
gewor-
van den Heiligen
eene Kerk gedicht
reeds voor lang
ziin
pag, 539.
KERKELIJKE
i6
hand van den Heiligen eligius of
firaad, door de
IV EOEK
£LOY vervaardigd.
Afdeel.
'^^^ ^^^
^^^ ^^'^
deuren
voor dezelve
IV
nzC "jaar
G. ^^^^^
|°^__^* inkomften aan dezelve,
de zich hier de ftad
van
eerde
Kerk te
is
van
geld, dorpen, landerijen,
in
pracht werd het
gelijke
den
is
de
van het
vrij
van Parys.
Bisfchop
^
Allengs vorm-
De Abt
Denys.
iS"^.
dagobert
federt
Koninklijke
hij
Franfche Abten, en
alle
regtsgebied
de
Bisfchop van
,
mede eenige andere bijgebouwen.
als
uit
de Kerk aangelegen , opgebouwd
tegen
,
ook fchonk
Met
en andere goederen. Klooster
de Koning zelfs
liet
overbrengen,*
,
en de kopcreh
^^^^ verbruikt;
beroemden hilariüs
^^^^
^'^^^
622. Poitiers
Achtduizend ponden lood wer-
'^^^
In
de
de begraafplaats der mees-
Koningen van Frankryk geweest; daar werden
ook
verfcheidene
rijksvaandel
,
(
rijkskleinoodien,
TOriflamme , )
en het gewijde
bewaard
hetwelk
,
Koningen voor dezen op hunne veldtogten
men (*). nog
werden
Voorts
gefticht de Abdij
trent het jaar 6^c)
en meer anderen.
St.
medena-
Frankifche Rijk
het
van Corhie in
Pikardi'ê,
om-
door de Koningin bathildis
,
,
In Duitschland of het toenmalige
de vermaarde
Oostfranken^
nau^
in
de
Kloosters van
Emmeram, Prum^ Fulda^
Reiche^
Hersfeld^ en
meer anderen. Vrijheden derKlooS'
De aanwas ^^j.
K.loosters
en ,
in
vermeerdering
deze eeuwen
ters.
zelver vrijheden van
het
der INIonniken , '
bragten
opzigt en
»
het
en
ook def-
beftuur der Bis-
(*_) Gesta Domini Bagoherti Rcg, Francor. in
CHESNE SS, Hiit. Franc, Tom,
I.
pag, 572,
du*
;
GESCHIEDENIS. feisfchoppen, van
met zich, waar toe
tot tijd,
tijd
17
ook de Roomfche Bisfchoppen hun behulpzaam warcHj
om
hun
aantal en dienstvaardigheid
ling
van
waren
hen nader aan zich
grootheid
'er
en
Kloosters,
onder derzelver bijzondere
genoemd werden,
iv
te
befcherming het
in
dewijl
zij
rekenfchap fchuldig waren, en
Ook
(lijven.
Koningen
regtsgebied erkenden,
Bisfchoppelijk
nmg
Afdeel,
hunne eigene bedoe-
van
daarom Koninklijke ^ en ook Kloosters
verbinden, en door
te
verheffing die
bleven,
en
vervolg
vrije
volfiirekt
geen
enkel den
Ko-
van denzelven
Evenwel deedcn de Bis-
fchoppen veelal hun best,
om hun
te
der anderen
erkenden
handhaven en wel
regtsgebied over
On-
te onderlleunen,
Spaanfche Bisfchop-
de
pen (*), dat velen van hen de Monniken
als Lijf-
eigenen behandelden, en zich zoo veel van de reg-
Kloosters
ten der
eigendom werden van
erfdeel
eene
'm
,
aanmatigden,
dat
zij
waar door een zoo
Christus,
fchandelijke
(^illustris
maar even daarom vermaanden over de Kloosters niet
zij
Christi,^
was
gebragt
hunne medebroe-
meer raagt
deren
,
nen
dan de Kerkelijke wetten hun toeflünden
,
is, de
Monniken
tot
overtredingen
der
te
een heilig leven op te
Abten en andere Kloosterambten aan de
Regelen
te
hun
bijiia
aanzienelljk
portio
dienstbaarheid
te
oefe,
dat
leiden.
ftellen,
verbeteren.
en
Op
dezelfde wijze zorgden verfcheidene Frankifche Kerkver-
C*) Tvm.
Concil. Tolet. IV. a. 633. Can. 51.
III.
XÏI.
pag. 889.
Deel.
B
^^^
^ q
gedicht. Jaar 622.
hunne Abten ontvingen. de Kloosters
]v "^o^^
hardüiNi
^°^_^*
K E R K E L
18
IV BOEK Afdeel.
IV
vergaderingen,
nog
zelfs
het laatst der
in
KAREL den GrooUn, voor
y.^,1
K E
rj
regering
Bislclioppelijke
reg-
omtrent de Kloosters, aan welken ook de noo-
^^^
der
verbeteringen
dige
Hoofdft.
,^x
na C. G. ö^"
^
werd
Kloosters
opgedra-
^'
In der daad, hoe min het thans iemand in geJaar 622. tot 814. dachten mogt komen, dat deze geheele levensïnrig-
tijdig was met het ware doel van den Verbaste- ^^"S ringen der dienst, en het welzijn der Burgermaatfchappij ken""'*
^^^ ^^^ ^^ afwijking der Monniken
om,
oorfpronkelijke inrigting,
anderen
mende
volmaken
te
zaligheid
,
blijkbaar
,
zich boven
genot eener toeko-
het
tot
even-
derzelver
door afzondering van oefening,
wereld, en godvruchtige
de
van
Gods,
genoeg voor eiken fchran-
De Monniken in het Oosten, die hunne oude ftrenge levenswijze bleven,
deren opmerker. het naast bij
zag men
hunne
zelden als
niet
rusten aanrigten., en door
geloof, veel
hoogmoed
flechter
,
in
zouden geweest
hunne onwetendheid,
het gezellig
zijn.
In
.
en
praal
krijgszuchtigen geest
uit
treurige on-
en norschheid bewijzen
op eene andere wijze;
aan gemak, aan
Dweepers
komen,
menfchen geworden
waarfchijnelijk
zij
gevaarlijke
VVoeftijnen te voorfchijn
en
waren
dan
werkzaam
zij zij
leven
Westen verbasterden
het
daar gaven
weelde,
(f).
,
bij-
dat
,
zich over
zij
zelfs
aan eenen
Sommige Abten waren te
(*)
Coria'L Arelat. a.
IV. pag. 1004.
Coficil.
813.
Ca:u
Mogunliac.
6.
ejiis.
harduin. Tovj. a. C.
12.
ibid,
pag. loii. Can. 20. pag. I013.
(f)
iMADiLLON, die
dit erkent
ook van de Benedicty.
,
GESCHIEDENIS. anderen
(Treiig,
te
over
zacht;
te
19
algemeen
het
heerschte eene neiging tot prachtige Kloostergebou-
door milde begiftigingen werd
vTen, welke
vuurd; de hebzucht van
vele
aange-
IV ^^^^ Afded.
IV
Abten, de verkwisting
van anderen was zigtbaar ; vaak werden hunne ambten ^^ ^ q^ verkocht ; verfcheidenen door eenen en denzelfden Jaar 622» Geestelijken te
heneficiorum noemde
Ilias
het jaar
huis
bezeten
gelijk
hugo,
718
waar van omtrent
en
,
het
uit
van Rouan, Parys
Bisfchop
,
en
van Fontenelle en "Jumiege was. gen
alle
deze afwijkingen,
dige wetten
,
gezag
men ook
vindt
,
die te gelijk
Baysux, en Abt
Men
gaf wel
,
in
voegde (*^
,
eeuwen
volgende
zich het
bij
maar evenwel ,
onder ande-
ren, voorbeelden genoeg, van Geestelijken, krijg
trokken; onder welken
Ahten
,
(
Ahbates Castrenfes
men evenwel ,
die ten
de
) niet moet
Veld-
rekenen
die de Opzieners der Geestelijken of iNlonniken
ren, die
zorgden
bij
bij
dag en
bij
nacht den Godsdienst
de legers, die
te veld
te-
menigvul-
herhaling,
bij
Kerkvergaderingen , waar
in
der Koningen
Stam-
Karolingifche
een treffend voorbeeld opleverde
,
men plura-
hetwelk
,
wabe-
waren (f).
Bg tyner
Monniken,
tot
de hervorming dier orde door be-
KEDiCTUs van Aniana, doet tevens onderzoek naar de reden dezer verbastering Vraf. ad Acta Sec, IV. P.
(*) Men
I. §.
6. pag.
vindt
S>S\
Ord. Beru
zoodanige
wetten en
loi. fqq.
verfcheidene
belluUen in hard. Concil. Turn. III. C t ) MABiLLON.
AnnaL
Ord,
pag. 323-
B
2
S. Benedict.
Tom,
I.
^'^^
'^
;
KERKELIJKE
fto
IV
Afdeel.
IV na°C
Nonnen en andere
de
Bij
BOEK
^
^^'^
badden
,
''^ '
want fommigen woonden
anderen haden zich tot
verbonden; (^Canonica
kuischheid
nog anderen hadden den
Verbaste
P'^g^ig
ontvangen, en bleven ongehuwd
milie
( Firgines
geven
lieten latis
bij
)
ook
zich
die
prhata dit
teeken
was ook
hoewel men de hoofdinrigting dezelve ook, over het
Fidua
(
;
blijven, hoe zeer
in
,
CU ze-
met het teeken des kruis; ook gaven
aan vrouwen
zij
Vele
nadeelig was.
Ahdisfen leiden zelfs mannen de handen op
genden hen
ve-
verbeteren
veel te
liet
geheel,
fa-
wedu-
van onderfcheiding
en niet weder trouwden
,
deze allen
hart
in
het waren
of
)
,')
den Bisfchop
van
(lui;er
ring der
;
afgczon-
in
^^" zekeren Kloosterregel aangenomen,
wen,
vrou-
of daar den naam
,
derde Cellen of Kluizen, (Rscluf<e S)
G
van
foorten
welke de Wereld verlaten
^yeii
Jaar 622. altijddurende ^^^
;
;
den fluijer met den Priesterlijken
karel de Groote haar hij, dat men vóór haar XXFfte jaar
zegen; welk één en ander
Tevens verbood
deed verbieden (*.).
aan gcene jonge dochters
den
fluijer
zou geven,
ten
ware
eene
de gewoonte eene
Non^
van
bij
eenige Oosterfche
hare inwijding, met
juweelen op^efchikt
,
werd
in
de Truilaanfche
(f)
Kloosters,
leiden,- en
te
aan
;
om
goud en
zijde ^
voor het Altaar
na de inwijding een zivart kleed
dringende
dwong
noodzakelijkheid den Bisfchop daar toe
te
Kerkvergadering
trekken,
(§)
af-
ge-
ef)
Capit.
(f)
/.
(§)
yf/>
c.
r.
pag.
a. 7S9. C. 74. ap. bal, 2.-:9.
HARD. Tom.
III.
pag. 1680.
T.
l
p.
238,
GESCHIEDENIS. gefchaft,
21
met deze bijgevoegde reden, dst eene aan-
komende Non
behoorde
te
legden,
wat haar de aangenaamheden der wereld
in
het
ter
alles
heugen kon brengen,
mogt
ontvallen
opdat haar
een
niet
de Kerkvergadering te Tours
( *
)
813, erkenden de daar op karels bevel bijeenge-
komene Bisfchoppen en Abten, fen voor een gedeelte wijs^
van
wegens hare
,
werden
onderhoorigen
hare
in
Non-
de
yibdislevenS'
flechte
kwade berucht waren, en ook daar
ten
welken
dat 'er
was; dat de
nenkloosters veel te verbeteren
noodige
de
zelfs
zij
nagevolgd
fpijze
in
aan
;
kleederen
,
,
en
Reeds had ook eene andere Kerkvergadering, onder de regering van ka-
andere behoeften
onthielden.
rels Vader, pipyn (f)? last
ge zeden deze
om
gegeven,
eeuwen,
gefchreven
;
bijzondere
,
of Sevilla
,
die
men
,
'er,
in
voor de Nonnen
C/ESARIUs
leander,
eeuw gedaan had. lis
regels
reeds
gelijk
Bisfchoppen in
Ook werden
voeren enz.
te
'm
de
Nonnenkloosters regehncti"
de
in
'^^^
in
de
Vide
Bisfchop van Hispa-
wegens het
ijverig
den der Arianery onder de Westgothen
in
bcftrij-
Spanje^
genoemd heeft, f telde eeuw eenen regel op, welke
den Apostel der Westgothen tegen het einde
thans, naar
Regula
,
dier
allen fchijn,
in
five de inftitutlone
Spanje veel gezag had:
virginum
et
contemtu mun-^
(*) Ap. HARD. Tom. IV. pa^. 1026.
(t) Conc. Vern.
a. 755. T. lil.
B3
Afdeel.
IV j^^
q q^ öm.
verliet. Jaar
van het jaar
,
IV ^^^^
traantje
de wereld noode
zij
ge-
aanfchouweren kon
den
hetwelk
,
doen vermoeden, dat
Op
zijde
hard. p. lopj.
'o^^ij..
,
K E R K E L
aa IV ^^^^ Afdeel.
IV Hootdft.
ad Florentinam Sororem Liber (*), be-
muncJi^
om
helzende onder anderen vermaningen,
vrouwen, en
alleen te fpreken
zich te laten voorlezen
,
Hooglied^
het
~~~~*
lezen; maar daar
Kerk
zijne
zwakte,
houden
gebruiken;
te
voinxekt
;
liefde
vleefchelijk
te
van
christus
en
den wijn
;
eigens
niets
enkel
van echtbreuk,
voor zonde bezitten
te
diefflal
— donatus
Bisfchop
te
zelfs in deze
Vefontio
waardigheid
nik te Ltixovium
(f),
gelijk
nagelaten
overal
te
zijne gedachten
,
,
werd;
voorheen
die
wordt onder anderen bevolen
,')
te leven
,
in welke de geest
ftrengheid
(laaffche
,
voortging
,
lijks zulken regel
beftaat
^
(^Befancon
heeft
,
in
624
maar
Mon-
als
,
is.
niet te
omtrent bet jaar
die
,
te
dewijl
,
en bedrog
van andere meer gewone voorfchriften
gewagen.
eene
als
wegens ligchaams-
lagchen
alle
iet
zij
niet
het brood, enkel
dit een foort
Om
erkennen
te
en
artzenij,
de
in
als
Oud€ Testa-
het
;
mijden;
te
lleeds het lezen
;
nemen, en
g^ bidden beurtelings waar te
814. jneutj bijzonder
wereldlijke
mannen,
alle, zelfs heilige
Non
met eene
niet
Jaar 622! arbeiden tot
K E
IJ
insge-
afdeelingen
77 van kleinigheden en
befpeuren dagelijks
,
Zoo
is.
ja elk
uur
gemoedsbewegingen , onnutte woor-
den en werken aan de Abdis te biechten, dewijl zulke biecht van den dood bevrijdt. Eene Non, die
,
bij
het eten
bidt, en
*er
krijgen; zoo
niet
om
eenen
amen op zegt,
zal
zes
of drinken
niet
ook,
als zij,
,
zegen
klappen
zonder noodzake, onder het
(*) Tn HOLSxrN.Co^. Regg.BIonaü.V.
Ct)
^^P'
woLSTEK.
l.
c.
pag. 75-120.
III. i^.
153-183.
GESCHIEDENIS. mes op
het eten fpreekt, of met het
23
IV
klopt, en
tafel
^'^^^
dergelijke kleinigheden meer. Ter^vijl
Monniken en
de
opgerigt
,
naam
Dewijl deze
gebruikt werd
eigenlijk
van
den, die naar eenen gemeenfchappelijken regel voiv ,
)
leven
hoewel
;
Griekfche Kerk
de
beteekenis
oudfte
genen
die
(êJc
:
zoo begrijpt men
van Regularis,
rx
gedragen
of
,
lie-
(x.ot-
in
in
xocvovo^
in
tjjs-
het Latijn
Maar ook
hebben.
de Clerici of Kerkelijken en Geestelijken zelve heetten,
om
ééne van beide deze redenen, zoo
de Oosterfche
Westerfche Kerk,
als
karel
onder anderen de ^vetten van
lijk
Doch , nam Geestelijkheid of
bewijzen
ten
Clerus
( * ).
Juist
bij
thans
de
,
die,
den Grooeigenlijke
Men
fel
den
gaf
met hunnen Bisfchop
één huis wonende , aan eene gemeenfchappelijke
in
ge-
eene nieuwe en
engere beteekenis van dit woord een begin.
dezen naam aan die genen
wel in
Canonici;
ta^
etende, en zekere Godsdienftige oefeningen ten zelftijd
verrigtende, wel een foort
ven leidden, maar evenwel
van Kloosterlc
den
niet in
Monniken-
ftand overgingen.
Men
heeft
in
,
het
voorgaande
der Gefchiedenis
(*) Qui ad mus Canonicam
Clericatwn accedunt vitam.
,
quod nos nomina-
Capit. a. 789. Cap, 71.
BALUZ. pag. 238.
B4
Afdeel.
1^ j^^
q^ q^
Jaar 622. '-^'-
°^^ '
de Canonici het ofKanun-
waarom ook
ligtelijk,
de Monniken fomtijds dezen naam dien
die
aanduidde,
Kerkeboek waren opgefchreven Ey.KA»5c-
lie-
werd nog een middelland tusfchen die der Camnici of Kanunniken,
verlede naderden,
beiden
Geestelijken elkander
Tow.
I.
,^
KERKELIJKE
34 IV BOEK Afdeel.
IV
geweest
ecrfle
is
augustinus
dat
gezien,
(*)i
nis
die
,
zijne
foortgelijke gezelfchappelijke
zijn
verëenigde
levenswijze
min,
was zulks
evenwel
,
dat
men den oorfprong
Jaar
(Il 2,
veel
t(«r
814.
^Q^ dezen of genen
,
;
mogen
algemeen
niet
der
eene
tot
fchoon nu eenige Bisfchoppen zijn voorbeeld
Hoofd^ gevolgd
de
ffip/)0
te
Geestelijkheid
Kanunniken Aposte-
reeds in de tijden der
zou kunnen opfporen.
len
Maar chrodegang, of chrodogand degang genoemd , Bisfchop van Biets , 741, was de
jaar
eerfte,
der, en
eenen Regel
voor de
voor dezelve meer behagelijk, uitgebrei-
vaster
flamde
Hij
het
federt
waar door het gemeenfchap-
Geestelijkheid fchreef, pelijk leven
die
ook ro-
,
gegrond werd, dan ooit
uit
een
aanzienelijk
voren.
te
Frankisch geflacht
was aan het Hof van karel martel opgevoed, van wien hij het ambt van Referendariiis ^
af, en
gelijk
van
Mets
verkreeg.
deszelfs
Hij
Zoon pipyn het Bisdom van was zeer welfprekend, in de
Franhfche en Latijnfche
talen
geoefend, en zecF
weldadig jegens de dienstknechten van gens
weduwen en weezen.
telijkheid
God,
en je-
Hij verëenigde de Gees-
onder malkanderen, deed hen,
als
een
in
Klooster, bijëenwonen, en gaf hun een voorfchrift
hunne Kerkelijke
tot
noegzaam
voor
verrigtingen
,
waar
bij
hij
hun onderhoud zorgde, opdat
gezij
niet
nopdig zouden hebben, vergankelijke bezighe-
den
te
bezorgen
,
en den Godsdienst
isouden kunnen nemen.
alleen
waar
Hij onderwees hen genoeg-
zaam (») Verg. Deel VI. Blad:^. 68.
GE zaam
S
C H
S.
25
en in het Roomfche
Schrift,
de Heilige
in
E D E KM
I
Gezrng, ook beval
hij
hun, zich naar de Room-
fche Kcrkeördening
te
gedragen;
toe
Mets
te
geene gewoonte
hetwelk tot hier
Zoo
was.
meeste Bisfchoppen van dien tijd, was
ters
JJ,°p
cHR0DEGx\NG onderaam eene Hervorming
Deze
om
onbekwame
en
de klagten over rijke, trot-
Bisfchoppen,
fche, en onbruikbare
Geestelijken
Het Monnikenleven
men.
oorfprong ontaard
gemoet
hoe zeer
,
ook over
gelijk
te
ko-
te
van zijnen
hem daar toe het beste geven: waarom hij, met dit
fcheen
,
middel aan de hand te oogmerk, voor de Geestelijkheid eenen regel voorfchreef, volgens welken zij, op de wijze der Mon-
zouden
niken,
leven,
in
DEGANG
zichzelven
prent
eerst
hij
llaapzaal,
maar
in
ouden en jongen
zij
liefde
eerbied
in
jegens
de
op eene gemeene
allen,
afzonderlijke
afvvisfelend,
wor-
Dei noemt,
fervus fervoriim
dat
te
welks inleiding chro-
den jongen Geestelijken
Hij wil,
jongen.
in
ouden, en den ouden
de
jegens
Monniken
zonder
dezen Regel,
den (f);
Cellen
en bedden,
opdat de ouden opzigt
(^*) Dit
is
het berigt vnn paulus
sopis Metenfis EccLfi^ in
Tom-
II.
P^S- 595'
CotiCilL
Hist.
Francor,
pag, 204.
(t ) Men I'
Diaconus de Epis-
duchesne SS.
vindt denzelven bij
dachery Spidkg. Tom>
Zuiverder en echter
pag. 1444. enz.
B5
bij
IV
vlij-
(*).
der Geestelijkheid,
luljë
ook
hij
Afdeel.
de
als
en opfieren van Kerken en Kloos-
tig in het (lichten
IV ^'^^^
labb. Tom, VII»
q
janr
622.
^0^
^H
»
vrouwsperfoon
Afdeel
IV
a°C
Jaar 622. tot
K E
IJ
komen, uitgezonderd, wanneer de
terw^oning
Ouder
nen binnengaan.
Ü14. bewilliging
mag
( of Geestelijken
om
Wanneer
,
het
met het tweede
gaan
) en
het
bij
gegeven
teeken
eerfte
Completorium
Hor^ Canonka
)
,
na niemand meer eten of drinken fpreken, in het Klooster of
^
zingen
te
de
,
waar
met den anderen
,
gaan mag.
hetzelve
uit
in
(of de laatfte
in de ftad flaapt, moet op water en brood
vasten, of eene kastijding ondergaan. ter
met
,
de Canonici ^ Kanunniken,
alle
aldaar het
van de zeven
Wie
kunnen
Geestelijken
van den nacht
wordt, verzamelen
Kerk,
met wape-
'er
van den Bisfchop, jongere medebroeders
hunne bediening aannemen.
invallen
Bis-
oï Primicerius, iemand ten
,
edoch, niemand
^'^" noodigt;
tot
Geen
flapen zullen.
en geen Leek, zal in hunne Kloos-
,
fchop, of Aartsdiaken
G
K E L
Pv
zouden kunnen hebben,
zigt
IV BOEK
E
K.
«6
In
den
win-
Haat ieder op het achtfte uur in den nacht, (ten
twee uren ,) op
om
,
zingen en
te
Na
dus op de overige Hor
van deze Horce vergaderen ( Kapittel
,
dus
zij
genoemd
alle in
naar
bidden
te
de
,
en
eerfte
het Capitulum
het
Kapittel
of
Hoofdfluk van den Regel of van den Bijbel, welk
wordt,)
daar voorgelezen
om Gods woord
ren; driemaal in de week worden zen.
ne
Tevens
geeft
voorfchriften
,
de Bisfchop of Aartsdiaken
en
overtreden hebben.
van Chapitre
,
voor beftrafen. die niet
tot
dit
hoo-
te
Predikatiën gele-
Van
hier de
eene beftrafling
De
de
beftraft
,
genen
die
zij-
ze
nieuwe beteekenis en
ons
overige Geestelijken
gezelfchap
,
Kapittelen der
ftad,
behooreu, zullen toch de
GESCHIEDENIS. de vergadering
's
Zondags en op groote Feestdagen
bijwonen, en met het gezelfchap eten.
de vergadering
Tweemaal
Bisfchop biechten
meermalen
doen
te
het noodig
wie
;
kan
,
den
bij
Bisfchop
den
of den
belijdenis
Merkt de Bisfchop, dat iemand hem
in
de biecht eene
zonde verzwijgen wil, dan
hy
hem
van
afzetten
,
Avondmaal
het
zullen het
Avondmaal
laten.
eiken
zij
van
eiken Hei-
ligchamelijke kastijdingen
door
pen
het
uit
hen daar
Voor grove misdaden
afhouden.
gezelfchap
,
vasten
boete geftraft worden, gedurende de boete
zondaar voor de deur der Kerk terwijl
de
anderen
en
uit-
zullen
uitwer-
,
en openlijke
gevangenis,
,
ge-
,
Geestelijken
ligendag gebruiken, indien hunne zonden niet
zal
uitfl uiten
De Zondag en
vangen zetten, en kastijden
uitgeflrekt
moet de liggen,
Lastering en
ingaan.
dronkenfchap worden met geheime of openlijke beftraffingen, en als 'er
den Ban
geene beterfchap
of ligchamelijke
ftrafFen
geboet.
den
ten; van Pafchen tot
tweemalen
Pinkfleren
en zoo wordt voor meer fteld
hoe dikwijls
,
,
geen
fchop
,
tafels
zijn
den Aartsdiaken
,
:
de
Jaar
de
gege-
daags, vastge-
vleesch
gegeten worden, en meer dergelijken. zullen zeven
In
avond
tijden in het
en wanneer
met
volgt,
groote vasten wordt enkel tegen
mag
In de eetzaal
eerde voor den Bis-
en de gasten
;
IV ^a
c G
zulks Jnar 622.
,
,
door denzelven beftemden Priester, deze afleggen.
^^faeel,
hunne
aan
,
vindt
iv ^'^^^
zal uit
'sjaars zullen zij
hunne booze gedachten
zelfs
,
Dit
den liun voorgefchrevenen Hand-
tot
arbeid overgaan.
zonden
a?
de vier vol-
genden voor de Priesters, Kerkedienaren, en geringe-
"-"^
^^4 *
K E R K E L
cS
IV BOEK Afdeel.
AV
K E
IJ
Abten, en
gere Geestelijken; de zesde voor de
voor de Geestelijken
laatfle
zwijgt alles
De
Bijbel.
de
in
Over
ftad.
en hoort naar eene voorlezing
,
fpijze en
drank worden
naar
,
de tafel
uit
den
de
on-
Wie na C. G. derfcheidene tijden , naauwkeurig verdeeld. Jnar 622. zich van wijn onthoudt, zal bier krijgen, en dewijl ^"^
"^'^' wij
,
CHiioDEGANG
zegt
bewegen kunnen,
om
onzc Geestelijkheid
,
minden daar
willen wij ten
overeenkomen, dat
in
Geen
de dronkenfchap onder haar niet heerscht.
Kanunnik
is
losfen daar
van den
arbeid
eikanderen
keuken
der
weekelijks
vrij
Oak
zigheden van grooter nut- hebben. en
kranken ken, tio,
als
ander verordend
de noodige kleedereu
,
verkwikking,^
die
iet
,
in de
als
enz. der
kan
voUijomen
,
bij
gefchrifte,
zitting tot zijne
hebben,
om
(^refeC'
Feesten
van heb-
plaats
ingevoerd worden.
die van de goederen der
Kerk
elk
dood toe behouden
te
wil-
hunne
en
lid
van
van zijne eigene he^ ,
en
daar van gefchenken aan de
aan het gezcifchap
Gees-
leven
God
fchenken, doch
het gezelfchap zal het genot
V
Geestelij-
ApostoUfche Kerk, moet ten minden
len, moeten hun eigen goed, aan
Kerk,
het
der
Nadien de gemeenfchap
dat daar naar gelijkt ,
Vv^ordt
bezorgen
hun op de hooge
goederen niet meer zoo
telijken
,
het
zij
die be-
ook over de bijzondere maaltijd,
zal gegeven worden.
ben,
over
,
uitgezon-
af,
in
derd de Aartsdiaken, en fommige anderen,
één
niet
geheel geen wijn te drinken,
ook
regt
armen of
doen , maar niets daar van mogen
verkoopen, of op eenige andere wijze verminderen.
Wanneer iemand aan
een Priester
voor het
vieren
van
-
GESCHIEDENIS.
29
iw« het Avondmaal^ (^Mhfa^') of voor de biecht^ of wegens ziekte^ of voor eenen van zijne geliefden^ het
mag wil
leve of
hij
zij
aannemen
die
hij
dood
is, een aahjwes
,
maar wordt het voor
;
gedt: zoo
mede doen
en daar
IV boek
wat
,
.^,
.
iv
hij
de Priesters in het ^^'^^^^
al
ook
gemeen gegeven :
dan zullen
zij
'er
aan hebben (*).
Tweemaal
in
de maand,
deel
allen
zullen
jggj.
tot
522! 814. "
alle
de armen
kend, { MatricoJati ,^
hun
zullen
I)aar
Kerkeboek
het
in
die
^
Kerk
de
in
opgetee-
zijn
bijeenkomen, en ook
voorgelezen,
Predil^atiën
op andere wijze, voor hun onderwijs gezorgd, en
hun
het één en ander aan levensmiddelen
uitgedeeld
worden.
Zoodanige
werden voorts door ver hunne Geestelijkheid in-
fchikkingen
Bisfchoppen
fcheidene
bij
door karel den
gevoerd; en
Grooten^
mendheid, begunftigd; ook had deze nuttigheid, alzoo de Bisfchop
voor nen
om
werd
genoodzaakt
zelve
leven
te
oog
het
,
te
terwijl
hare
,
voorbeeld
een
als
en voor andere Christe-
Geestelijkheid,
zijne
,
inrigting
eenigermate door de-
om
,
uitne-
bij
meer gelegenheid had
hij
houden
op
zijne
Doch (*)
Dit
is
het
oudfte voorbeeld,
aanmerkt, Armal. Ord. S. Bened. T. 'er
voor zulke aiübtsbedieningen
Voor dezen werd ingefcherpt heeft,
het
,
dat
dikwijls,
men,
ook nan anJeren
een
eenigen
in
het gene
om
iet
niet
,
Geestelijkheid.
WABiLLor^
gelijk Il,
pag.
betaald
is
,.
183.
dnt
geworden.
de Kerkelijke wetten,
men om
niet
ontvangen
geven moet; hier wordt
aalmoes genoemd, hetwelk echter reeds fedcrt tijd
gebruikelijk fchijnt geweest te zijn.
-
K E R K E L
30
Doch, zoo men op
IV BOEK
inrigting
K E
IJ
het wezenlijke
ziet,
kon
welke de Geestelijkheid niet opwekte
,
eeric ,
tot
vermeerdering van kennis , en het verkrijgen van de Afdeel. IV noodige bekwaamheid tot het waarnemcii van hun HoofdiJ. ^^^^ ' hetwelk bijzonder behoorde te beftaan,' in na C. G, Jaar 622. het volk te onderwijzen, maar welke zich bepaalde •'
tot
814.
|.Q^
eenige voorlezingen uit de Heilige Schrift en van
eene Predikatie en
waarnemen van eenige
het flipt
Kerkplegtigheden , niets
waar voordeel van het
tot
En
echte Christendom uitwerken.
wanneer men in
het vervolg geloofde, deze gezelfchappen van niet te veel te
telijken
verrijken
,
hetwelk
zij
en
verviel
bleven
kunnen vermenigvuldigen en dat
zelfs
nog hadden. lieverlede
,
zonder Leeraar
Geestelijken die
voor zeer groote
,
enkel eenige onbeduidende KerkeUjke ge-
bruiken en oefeningen hadden waar Bisfchopi
pen van ',
Ten
einde het Tafereel van
teijji^i^eid
nut fpoedig,
geringe
De Kanunniken werden
ambt , en zonder Gemeente , inkomllen
Gees-
nemen,
te
den Staat der G^tZ"
voltooijen, moeten wij nog berigt doen
te
van de Bisfchoppen van Rome^ die, gedurende
dit
Tijdvak, op het fpoor door gregorius denGrooten gebaand
,
ter
vergrooting van
fteeds voortgingen, alhoewel
geren, in dit tijdvak,
hem
heden en werkzaamheid sABiNiA-
Nus.
Na
hun gezag en invloed niemand
in perfonelijke
gelijk
kwam
opvol-
bekwaam-
(*),
werkzamen Bisfchop
het overlijden van dezen
in het jaar
zijner
604, werd sabinianüs
tot
zijnen
opvol-
(*)
Men
zie
van gregorius
Xde Deely Bladz.
195-230.
I.
of
de:i
Crooten
ons
,
GESCHIEDENIS. volger
verkoren.
Kerk
toen
,
was Diaken
Hij
verkoren
hij
31
der
Roomfche
IV
werd , zoodat de Ouder-
^^^^
zonder dat
Afdeel.
lingen werden voorbijgegaan, en
hij tot
IV
Ouderling gewijd was, hetwelk men eene inwijding
per fahum
of met
,
eencn
waar van meer voorbeelden
komen ;
waarfchijnelijk
,
overfprong
om
,
om
genheid hadden,
eerst
Ouderling
tot
622,
tot
werd
tijd,
te
Kon*
zij
gele-
des Vorsten te
zich de gunst
Diaken
dat , indien een hij
nemen, waar door
In vervolg van
.verwerven.
C G
Jaar
de belangen
Hove
hunner Bisfchoppen ten Keizerlijken te
„a
omdat Roomfche Diakenen ^0^814,
thans doorgaans gebruikt werden
ftantinopolen waar
noemde 9
,
eeuwen voor-
deze
in
vastgefteld,
Bisfchop verkoren werd
of Priester
moest gewijd
worden, voordat hij het Bisfchoppelijk ambt kon sabinianus ftaat bij de meeste Levensaanvaarden, der
befchrijveren
berugt
en
,
als
afgunflig op zijnen voorzaat
roem, zoodat
deszelfs
zou hebben
zelfs getracht
fchriften te laten
den,
om
ken,
terwijl
Roomfche Bisfchoppen
hunne
en
bemind
men
onpartijdigheid in
ge-
heeft
twijfel
re-
trek-
te
SABINIANUS, door het openzetten der
Gasthuizen, zal
platina,
boeken en
deszelfs
verbranden; doch
koornfchuren voor allen, behalven ters
kwade
gregorius
volgens
hij, ,
ten
zich
de
bij
voor
de
Kloos-
Geestelijken
niet
gemaakt hebben (*),
Zijn opvolger die insgelijks
bonifacius
III, in
het
jaar
Diaken en Afgevaardigde was
Keizer fokas
,
is
bijzonder
bij
de
607, bonifa-
bij
den
Proteftantfche Schrij-
(*)
Zie
Dff/ X. Bladz. 226.
^^"^ ^^^*
K E R K E L
32
IV BOKK Afdeel.
iV
Schrijvers daar door i;,eni
vermaard, omdat deze Keizer'
den voorrang heeft toegekend boven den Pa-
^^riarch
den
van Konftantinopolen
,
en
gelijk
van algemeeneii Êisfchop
titel
HooTdft.
gedragen, ftellende den Stoel
Jaar 622.
Roomfche Kerk , dus
cot
K E
IJ
814. j.gn^ yan
men meende
zou hebben
tot het hoofd van alle de
van den Antichrist
Doch
hebben.
afgeleid
reeds elders gelegenheid gehad, in onze nis
(*), op
daan' heeft, overige
Ker-
waar de Protejïantfche Schrijvers de be-
van het Antichristendom en den
ginfclen
op-
van petrus, of de
te
merken, dat fokas
dan
Gemeenten
de
cerstheid
oorfprong wij
hebben
Gefchiede-
niet anders
ge-
rang onder de
in
welke door de Patriarchen van
,
te worden , aan de Gemeente van Rome toe te kennen, omdat Romt de oude Hoofdftad des Rijks was.
Konftantinopolen begon betwist
Van den volgenden Roomfchen Bisfchop boni«oNiFAcius IV. p.^cius IV, die in het jaar 608 zijnen voorganger opvolgde
weten wij
,
aanmerkenswaardig
niets
,
met zekerheid , hetwelk
dan dat
is,
het Pantheon,
hij
of den Tempel door agrippa weleer gebouwd, en de
aan
alle
den
Keizer
Goden fokas
Heidenen
der
verzocht
Tempel maakte bonifacius aan de
Maagd maria,
naderhand
,
,
van
;
dezen
Kerk
,
gewijd
tot eene
en aan
wegens hare
toegewijd
en verkreeg
de Martelaren,
alle
gedaante
,
bekend onder
den naam van la Rotonda, DRUSDEDIT en
Even min vinden volgende
(*)
wij
Bisfchoppen
,
aangeteekend
van de twee
deusdediï van
Zie BeelY.. B!adz. i6Zy 154.
het
jaar
GESCHIEDENIS. €15
V,.van
nf, CU van bonifacius
was,
liet
toen
bij
in het jaar
verboden
verkoren werd, hoedanige verkiezingen
7Ó9
zijn
619
jaar
in
Kerkvergadering
ccne
op de
aanzien
bij
uitbreiding en
^'^^^
Afdee!,
IV
Rome
te
was
V.
bonifacius
geworden,
dacht,
]V
Onderdiaken
Alleen dat de eerfte flcchts
tot 625.
33
he-
bevestiging van
,^3
^ q
622. ^otSij..
zijn Jaar
de onlangs gedichte Angelfakjtfche Kerk ,
en zond in het jaar 624 aan den Aartsbisfchop van bonifaci-
Cauterbury , justus, den Aartsbisfchoppelijken Mantel
over, ook fchonk
fchoppen
625
het
om
regt,
Bis-
die
het
63 S
tot
Bisdom van Rome van het honorius
bekleedde
,
verfchcidene
flichtte
nieuwe Kerken en vciTierde anderen, onder anderen de St. Pieterskerk te Rome, met de koperen platen
die
,
tot
Langoharden
toe
hier
Rome
der Godin
het
hunnen
en
ariowald zocht arch
in
die
plaats
aangefleld
,
Ravenna^
ADELWALD
te
zijne
lierftellen
magt
Als
).
de
Koning ada-
KathoHjk was, zijnen
hoewel vergeefs, den
hij, te
deszelfs
Tempel
den
( f
krankzinnigen
een' Ari'dan
,
dak van hadden
bekleed
LOALD, (of adelwald,} gezet,
te
af-
bloedverwant
hadden
,
ver-
Keizerlijken
Ey^
gebruiken,
(§), nogtans
bragt
hij
ora bij
dezen Langohardifchen Koning zoo veel
te
dat hij, in plaats van zekeren
van Gra*
do, dien
hij
voor een'
Ketter
Patriarch verklaarde,
\s!Qit%,
een'
ander
(*) BEDA
V.
wijden (*).
te
HONORius , jaar
hem
hij
'-^s
Illst.
Eed. Gent. Angl. L. U. C. y
(f) ANASTAS. L/è.
,
8.
Pontif. in Hov.orio p. 243-247.
C§) PAULL. Diac. de Gest. Langob. L. IV. C. 43.
XII Deel,
C
,
KERKELIJKE
34 jV
hield hii de Angelfahjlfche
Bisfclioppeii in zekere afhankelijkheid
Afdeel.
IV
^^^^
om
best,
^^-^^
het
^.g
yoeren (*).
van zich, en
van het Paaschfcest
vieren
op de R.oomfche wijze, onder
Hoofdft.
na G.
Ook
aaiiflcllen.
^^011
<-^er
goEic
de Schotten in
alle
ontftond
In zijnen tijd
de Ketterij
(->.
Taar (Ï22.
der MonotheUten
tot
^Q
814.
omzigtig
daar
dood ,
verklaarde,
gevaar
bij
door
waar over
^
dat
en
liep,
zelf,
gematigd
regtzinnighcid
zijne
hij
na
lang
zijne
Kerkvergadering
eene clgemcene
een Ketter, in d.tw ban
zich zoo
hij
gedaan
is,
als
,
waar over
tus-
de Proteftantfche en Roomfche Schrijvers in
fchen
later tijden
getwist
is
geworden,
de eerstge-
terwijl
melden daar uit een befluit opmaakten tegen de de
feilbaarheid in
leere,
Wij
toegefchreven.
de
aan
zullen
in
on-
R.oomfche Paufen
van de
het verhaal
met de IVlonotJielJten gelegenheid hebben, van meer te zeggen , zoo veel is ondertus-
verlcliillcn
om
hier
Ichen zeker, dat uit dat
men
geval
dit
onfeilbaarheid
die
ten
ten
klaarflen
dezen
tijd
blijkt,
geheel
niet geloofd of erkend heeft.
sEvERi-
Nus.
SEVEPviNus
opvolger van
,
het jaar 638 verkoren,
maar
honorius, werd eerst in
het jaar
in
640
ingewijd, omdat de Keizerlijke goedkeuring niet eerder volgde.
De
Rome
afgevaardigden namelijk van
te Konflantinopolen
moesten eerst belooven
,
dat de
nieuwe Bisfchop de Ecthefts of uitlegging van Patriarch trent het
hetwelk
sergius en
d-en
Monothelithch echter
Keizer
verfcliil
di^n
heraclius omzou goedkeuren
deze, ongeacht deze
belofte,
niet al-
(*) BEDA/.
C*
Cap. 18.
GESCHIEDENIS.
35
weigerde, maar dezelve integendeel
alleen
Kerkvergadering
Rome
te
in
Terwijl
veroordeelde.
eene
IV
men
^^^^
de bevestiging des Keizers op de
gedane verkiezing Af«kel. IV afwachtte, bragt de Keizerliike Kancelier, {Charui'
ianm ^^
Rome ^ Mauritius genoemd,
te
Romeinen op
tal
een
en hield den
zijne zijde,
^^ii-
voor , dat de voorgaande Bisfchop honoPvIus zoo
van Lateranen
vele fchatten in het Paleis
p'mm ,)
had
bijeenverzameld
den Keizer bePcemde
door
Deze
ontvingen. paleis in te
breken
ftonden
eenigden,
om
,
alle
oogmerk met de cverheidsleden van zijne ten
,
Ravenna.
niet
)
dat
in
Hier op zag
maar verzegelde, deze fchat-
partij,
den Patricius
izacius
te
Deze bande daar op de voornaamflen van
de Geestelijkheid
de (lad,
uit
uit het Paleis, een gedeelte
en haalde de fchatten
van welken
HERACLiys overzond (*); ftandigheid men befluiten mag, dat
Keizer
de Geestelijkheid een bevel van
als
om-
het
gene
door
geweest zal zijn,
ten van den Staat befteed konden
de
oordee-
behoef-
worden.
640 werd joannes de IVde Bisfchop joannes
In het jaar
van Rome ^
aan den
welke
een Kerkroof werd aangemerkt,
Hof
het
hij
uit
lende, dat deze fchatten voegzamer tot
Men
^
om
severinus, ver-
af,
en fchreef dit aan
de hun
^otoi4.
de overige Romei-
aanvoering van
zijn
{Episco'
klaar
hetzelve te befchermen.
MAURITIUS van
,
zij
( rogcc
foldlj,
reeds
toen bijna
,
nen zich, onder
terwijl
na C. G,
foldaten Jaar 622.
die
in
het
roemt hem, dat
hij
jaar
veel
642 geld
reeds
overleed.
naar
DalmatVè en
(*} ANASTAs.
/. c,
in Severino png. 249.
C
2
K Ê R K E L
gö en
IV tfoEK
mC
waren
voerd
van hem
V
( f)
( * ). ?
Paaschfeest
^^4 iverk van
op
gelijken
te
vieren;
Rome
'
twist met de Momtheliten fterkften
doet
ge-
Monniken de geoorloofd
^
en
zijn,
in
halen,
in
ten
hij
de
om
met de
wijze
in vi^elkcn
uitfpraak, dat het den
zal
hij
tweede betreft
de
Bisfchoppen
de
tegen
Brieven
drie
over te
tijd
hen verklaart , en
tegen
hij
nog
heeft
JNIen
den eerften van welken
in
S^^°^f'^^^ Geestelijkheid tracht
G
Jaar 622. het ^^^
loskooping van
tot
vangenen, die door de Slaven of Slavoni'érs vvegge-
Afueel. I
gezonden heeft,
Isirï'è
K E
JJ
den
zich ten
den derden voordeele
,
der
laatstgemelden
hunne Kerken Leeraars en
Priesters aan teftellen.
THEODo-
^^^
De
Rome , van het jaar 642 649, was THEODORUS , Zoon van den Patri" arch van Jeruzalem^ in wiens tijd de bovengemelnaaste Bisfchop van
tot
de isiAURiTius een oproer verwekte onder de
fol-
Rome, hetwelk met zijne doodftraf eindigdaten de, nadat de Exarch hem uit de Kerk had laten te
halen
,
in
welke
hij
was (5).
gevlugt
Daar de
Monothelitifche twisten nog aanhielden, deed
theo-
DORUS twee Patriarchen van Kouftantimpolcn achtervolgens in den ban; bij
de Oosterliiigen ,
zien
Bisfchop
als
doch zonder eenig gevolg
maar eene Afrikaanfche Kerk-
in het jaar
vergadering ,
;
van
646 (**)
Rome
,
,
flaafde zijn aan-
grootclijks
,
door
hun
(*) ANA3TAS.
(t) (§)
in
Joann. IV.
Ia LABBEi Co'iicilL
AKASTA?.
/.
Q*) Ap, PAciUM
C.
in
/.
Tom. V.
c.
pag. 251.
pr.g, 1787.
pag, 253.
Bnyiario pag, 222.
,
GESCHIEDENIS. „
hun beduit: behoort
5,
„ „ „
Rome
Stoel van
men van Godsdienstzaken
dat
behandelen, voordat
te
gcbragt
Gemeenten daar,
als
begmfel der reme
leer
BiARTiNUS
Bisdom
tot het
eerst
zij
opdat
zijn,
den
de overige
ontvangen.
eene
649
Kerkvergade-
Rome^ waar in hij het voorfchrift van den toenmahgen Keizer konstans , omtrent de Monoring te
deed verwerpen
Exarch olympius
de
om
hem
hij
door
gelooft,
werd
deswegens van
zond
,
MARTIN
nadat
en
hij
ilrenge gevangenis
nopolen field,
653
ftandhouding met de Keizerlijke
naar het fchijnt,
om
te
Exarch
uit
Kerk ha-
eene
^tn Ar-
in
daar een jaar
,
den Bis-
die
,
Naxus
Eiland
lang
eene
in
was, naar KonflamiHier werd hij te regt ge-
en befchuldigd van
de
ge-
blindheid geHagen
anderen
Haar Italië
zamenzwering
eene
den Exarch olympius tegen
tegen
,
gehouden
vervoeren.
liet
terwijl
vergeefs
Wapendrager
eenen
het jaar
in
len, en eerst naar het chipel^
,
Keizer, ,
men anastasius (f)
God met
Keizer
de
THEODOiius CALLioPAS Ichop
als
Hof
het
toereikte
zijnen
brengen, naardien deze,
Nadat
(*).
van den
last
tegen
,
Avondmaal
het
had, hem
tracht
op
,
tegenkanting
zijne
den
Saracenen^ bevelen
Keizer, Zijn
alleen
niet flrafbaar
,
genoeg,
en
met ver-
wederfland
zou
hem
in het
oog de'?
(*}
Coiicil.
(t)
/.
c.
iii
Lateran. ap. hard. T. S.
Martino p. 262,
C
^^f^ Afdeeï.
IV ^^
na zijne verheffing
terftond
in het jaar
thelitifche gevoelens,
IV
niets
bij
de naturelijks bron, het
uit
hield
I.
37
3
III, p.
6S7.
q
q
Jaar 622. ^^^
^^^ *
jyiARiiN-S !•
,,
KE R K E L
3«-
IV BDEK Afdeel.
IV na°c. G.
gemaakt hebben.
volks,
des
hem
gevoerd naar Cherfon
^i"gfchap
na
Jnsr 622. daar
^2[__^* leden
in het jaar
,
Men
is.
toegefchreven
'•
welke
,
werd
hij
alwaar
,
werd bal-
in
hij
kort
,
en wonderwerken
vereerd,
graf zouden gebeurd
zijn
bij
(*).
Nog
EüGENius
heeft
ftervendeii
sêrgiüs,
^
655 , onder vele ellende , overhem , na zijne dood , als eencn
Martelaar
en
Heiligen
zijn
Konftantimpolen
dood
ter
van den
gefchonken, maar
het leven
werd
M'^
veroordeeld, maar op voorbede P^i^i^^c^^ van
K E
IJ
bij
het leven van
martinus
654, verkoos de Geestelijkheid fchop
EUGENius
I, welke
I,
in
Rome
te
het Jaar Bis-
tot
door marti-
verkiezing
nus werd goedgekeurd. Behalven dat eugenius mede gemoeid is geweest in den Monothelitifchen twist, lezen wij niets merkwaardigs van hem.
^•us.
opvolger
Zijn
riTALiA-
fchijnt
vitalianus
het
in
,
zich, in den gemelden twist,
gedragen
stans
te
hebben.
Hij
aan den Apostel petr.us
Rome^
657
zond aan den Keizer kon-
Geloofsbelijdenis
zijne
jaar
zeer gematigd
,
dat
over is
,
waar op deze
,
aan de Kerk van
gouden EuangeUeboek ^ waarfchijnelijk
een
met gouden
letters
gefchreven,
en roet zeer
juweelen verfierd, ten gefchenk overzond.
groote In
het jaar
(*) MARTIN. 63
,
I.
refpcctii
acta
et apostolicum
c.
eorum
,
quis faviter
Tovt. VI. p. et fine
Dei
funt a veritatis cdverfaHii in fanctum
novum revera confesforem
Martinum Papam /.
Epist.-in LABBEi Concil.
74. CovDuemratio
p. 263. f^q.
Roniie cp. labbei.
/,
c.
et
martyrem
,
p. 66. anast.
GE kwam
663
Jaar
alwaar
werd, hoewel
nam
I
S.
deze Keizer in perfoon
van den Bisfchop
hij
39
Rome,
te
ontvangen
vriendelijk
de ftad van hare metalen
hij
beroofde, welige
(lukken
DE N
C Hl E
S
gedenk».
met zich naar
hij
Sicili'è
Daartegen had deze Bisfchop het genoe-
( * ).
gen, dat de Angelfahjifche Kerk zich met den Ker-
viTALiANus
Qriekfchen fchoot èsx
ook
dan
in
het jaar
den
6(i'è
Monnik theodorus, maar die in den Roomfche Kerk gevormd was, tot Aarts»
van
bisfchop
was, wien
Canterbtiry
de
inwijdde,
Engelfche
geheele
die
de
eerfle
haar
Kerk- als
hoofd erkend heeft (f). Van deszelfs geleerdheid en werkzaamheid, tot uitbreiding derzelve, hebben wij
,
in het
voorgaande Deel
Kus nam,
gefproken.
,
zelfden tijde,
ten
om
heid waar,
KES,
gezag
zijn
eene
uit
een Bisfchop op het eiland
zijnen Metropolitaan
,
te
vitalia-
andere gelegenbreiden,
Creta
,
joan-
was door
op eene Kerkvergadering van
deszelfs onderhoorige Bisfchoppen,
daad,
om
zekere
mis-
Deze, naar het voorbeeld van meer misnoegde Bisfchoppen , beriep zich ,
afgezet.
zoodanige
hoewel
zeer
Rome,
De MetropoUtaan
wederregtelijk
,
liet
op den Bisfchop van
hem
daar op gevan-
gen zetten, maar joannes ontkwam het, en naar
Rome geweken VITALIANUS ken, met
/vf(4eel.
IV
°r
q
Jaar 622.
Roomfche Kerk volkomen verëcnigde, tot^8i4»
kedienst der gelijk
IV ^^ek
zijnde,
hij
het zoo
ver,
dat
zaak op nieuw deed onderzoe-
zijne
dien
bragt
dat
uitflag,
de afgezette
Bisfchop vrij-
(*)
AJSASTAS.
(t)
BEDA Hht. EccL Gent. Angï, L, IV. C.
/.
c.
pag.
iC-j.
C4
i,
,,
K E R K E L
40 IV BOEK Afdeel.
IV Hoofdfh ïia
C
*""""
vitalianus
vrijgefproken werd.
aan den Metropolitaan
met cene
^
op
fchreef daar
en ecu
beftraffing
^^v^^» °"^
te
belastte
JOANNES in zijn ambt nog bijzonder, Iiij liem
niet toe
j^j. ggj^
Blaken trouwen zou , nadat
ook
lierflellen;
laten,
te
reeds gewijd
hij
yy»
Jaar 611. \oK.
K E
IJ
was,
8 14. ^ygten niet,
"
of
oogmerk
hij zijn
over dezen MetropoUtaan niets
tegen
hem
mislukte
bereikt hebbe,
hier
dewijl
is,
waarfchijnclijk
hetwelk niet
Zeker
Wij
of dat hij bij twee Kerken dienst deed (*).
eigenlijk
hij
had.
gebieden
te
—
eene foortgelijke pndenieming^
van
den Aartsbisfchop
Ravenna^ imaurus.
Alhoewel deze onafhankelijk was van den Bisfchop
van
Rome ^ ondernam vitalianus
verantwoording naar
Rome
te
vcrfcheen, in veilig
,
wegens ban
den
en hem, doen.
te
toen
hem met
dezelfde
en deed hem op zijne beurt in den ban.
nus
hij
ontzette
hem
op
,
?ich biauPvUS
van
den
munt
vitaliavan
waar aan
am.bt,
weinig kreunde, die niet alleen zijn
ambt behield, maar ook telijkheid
,
eene Kerkvergadering
Italiaanfcke Bisfchoppen, van zijn
niet
mauFvUS,
INJaar
onder de befcherming van zijnen vriend
Kcizerlljken£.rd;rc/^, betaalde
ter
befchuldigingen
zekere
ontbieden,
hem
echter,
bij zijn
zijn Kerspel
aan den Bisfchop van
overlijden
verzocht,
Rome
te
om
de Gees-
zich nooit
onderwerpen (f).
Voor (*) vrrAL. Ep.
ad
Paiillnm
arcliiopifc.
Crctcns. ap^
LABB. T. VI. Concil. p. 445-448.
(I) AGNELLUS Raveiinas
in Vitt.
Episcc Ravenn. ap^
JMuralor. T. III. SS. rer. Ital, hier.
Ravenn. L. IV, ap, pac. T,
I«
uubens
Bnviar, p. 235,
in
IHst^
,
GESCHIEDENIS. Voor dezen heeft men ook geloofd, Nus het gebruik der Lntijnfche taal, baren Godsdienst, in
zonder bevel
,
den open-
bij
doch
dit
ADEODATUS, DONUS , in het
die
Afdeel,
be-
IV
jaar
677
ook nog geen
die
,
na
672 opvolgde, en
het jaar
in
^^^^
bij-
reeds lang voor onwaarfchijnelijk erkend.
rigt is
IV
dat vitalia-
666, door een
het jaar
zou geboden hebben
,
41
volle
C
jaar '•"^
G 622. '^
anderhalf jaren Bisfchop was, zijn door geene bij- adeodazonderheden merkwaardig, dan alleen dat renova- tus,do-
Tus, Aartsbisfchop van Ravefwa, onafhankelijkheid
,
( mitocephalia
óio
zijne
eerst
noemt het anas-
TASius,) beweerd had, onder donus de hoogheid
Ook
van den Roomfchen Stoel erkende (*).
konstantyn
de Keizer tot
herftelling
der
Gehaarde^ voorflagen
de
eenheid, tusfchen de
Kerkelijke
van Oud-
Patriiirchen
deed
Nieuw- Rome ^ welke
en
door de Momthelitifche twisten een' geriiimen
tijd
afgebroken was geweest.
agatiio
onder hem
daad tot fland,
verceniging in der
daar
den Roomfchen Stoel van
op
zat
678 vierdehalf jaren;
jaar
bij
een'
andere
Bisfclioppen en
filgemeene
waar dezen
Kerkvergadering ,
en
hij
in zijn'
naam
te ,
verdedigers,
onder
hij
moest
in het
,
namen
680
jaar
op de
Konftnntinopokn
deel
het
deze
Ingevolge
Geestelijken,
oordecling van de Monothelitery ters
maar
voorzaten opofferen.
zijner
het bevel van den Keizer, zond eenige
kwam
in
^
al-
de ver-
en derzelver (lich-
welken
de
Roomfche Bis-
(*)
Bsnuo fe
?egt ANASTASIUS
/.
prifiina: fecU C.
pag.
2JA..
Cs
ApostoUcce
fuhjugavit
^^^^^jj^^
K E R K E L
4a IV BOEK Afdeel.
IJ
K E
Bisfchop HONORius met name begrepen veröordeeling
Deze
(*).
^J§^^n
was; welke
met hunne onderteekening bekrach-
zij
agatho
van
infchikkelijkheid
IV
werd eenigermate daar door vergolden, dat de Kei-
C G
^^'*'
^P
verzoek, behoudens
^^J"
hem
Jaar 622. vestiging, hetwelk tot
'^^\'
bij
van be-
regt
eenen
kant
liet
theodorus
terbury^ dien
de Koning
zal hebben
afgezet.
,
de
beriep hij zich,
eerfte
ook door agatho
hl het jaar
genis
een
als
hij
beijve-
onder de Angelfakfifche
6'j()
of 6S0
,
te
werpen,
laten
gelijk
hij
op eene Kerkvergadering
Rome gehouden hem
en fchoon de Koning
had
herfteld
LEO
,
Daar
op den Stoel van Rome^
Geestelijkheid,
fproken
door geld daar toe
den Roomfchen Kerkedienst bekend was,
raar voor
dan
gezag
zijn
egfried, Koning van ^orthmu' , Aartsbisfchop van Can-
begeerte van
herland^ door
wogen
agatho
echter
wilfried, Bisfchop van Tork^ was,
meer gelden,
op
Aan
gelegenheid betaald v/erd (f).
die
een' anderen
II.
het
de verkiezing van
R,Qomfchen Bisfchop toekwam, het geld kwijtfchold,
hetwelk
LEO
bij
eindelijk
in
in
,
vrijge-
de
gevan-
zijn
Bisdom
werd (§). II, die in
het jaar
682 verkozen werd, was, vol-
(*) Concil.
Concll.
Tom.
Occmn. VI. Act. XVIII.
lil.
pag. 129/, 149^
>
in
1421»
hard. Act, i4-4« anas-
TA^. in Agaf'i. pag. 275.
Cf) (5)
ANASTAS. Concil.
/.
c.
Rom.
pag. 27^.
a. 67c). ap.
1041. BEDA Hht. Eccles. 12.
V. 20.
Gent.
hard. Angl.
Tom.
III.
pag.
Libr.
IV.
Cap*
GESCHIEDENIS.
ANASTASius (*), ongemeen welfprekend
volgens
welgeöefend
Latijnfche taal
en
ook
Schrift, als
in de Heilige
ger,
43
gefchikt
fpreker,
uitmuntend znn-
een
,
QLiiigua
iv
,
Grkkfche en
de
in
^^^ Afdeel.
IV
^')
Scholasticus
en over het geheel een deugdzaam, nuttig, en wel-
^^ j^j^
dadig Leeriiar.
nam
Hij
de
dering plegtig aan
en vervloekte
andere
Ketters
omdat
,
ook
,
algemeene Kerkverga-
zescïe
maar
gezuiverd;
Apostolifche leer
onder vele
,
honorius,
Gemeente
zijne Apostolifche
hij
dus
voorzaat
zijnen
door de
niet
meer door
veel
een fchandelijk verzuim, haar onbevlekt geloof had laten befmetten. et
negUgendo confovh
(^qiti
hccrefin^
Ook
regalam traditiouis maculari confenftt,^
zond
hij
der
de Handelingen
Kerkvergadering,
deele, weder met veröordeeling van honorius
ten
en
,
aanprijzende Brieven, aan de Bisfchoppen van Span*
je^ aan zekeren Graaf aldaar, en
ERWiG (S)»
ning
Kerk
de
van
Ravenna
gewoonte,
hem
aan
Rome zou
te
vernieuwde
deze gelegenheid
Bij
GREGORius den Grooien, te
tenis
van
gelijk
verbood
hij
zoodat
;
ingewijd worden.
leo de wet van den
Aarts-
zou worden;
betaald
het
den Aartsbisfchop
elke
vervolg,
het
in
dat 'er voor
bisfchoppelijken Mantel niets
maar
Ko-
Daartegen onderwierp de Keizer
nieuwverkozen Bisfchop derzelve, ouder
aan den
zelfs
vieren
maurus
der ,
gedach-
die
zijne
onC
* )
(f)
/.
c.
/^p.
p^g. 209.
HARD.
(§:) LEON.
To;;;.
II. Ej>.
II
III. ,
pag. 1470.
III,
IV, V.
/.
q
aan Keizer Jaar 622.
in eenen Brief
KONSTANTYN (f),
*
£.
p. 1729.
^'^^
^^
KERKELIJKE
44 IV BOEK I
Afdcel.
IV
Hootd^
BENEDicTus
reeds
vvas
lï.
opvolger van leo verkoren een jaar, eer
beweerd
bevestiging
BENSDic
^^ Keizer
TL's I[.
verkozenen
Hof
af
was
in
het jaar
683 tot
maar het duurde
,
was
eer
niet
bevel
Bisfchop
zonder
bevestiging van het
wachten, terftond
zou inwijden (f),
te
,
uit volgt
,
onnoodig verklaard werd;
gaf,
ook
op nieuw gevorderd en
.STANTYN was zulk
hem de
hij
bevestiging
deze
is
weder
als
noodza-
Maar konvan benedictus ,
herfteld.
cen vriend
afgefnedene
Zonen toezond, opdat
dat
dat 's Keizers goedkeuring
terftond door de volgende Keizers
hij
dat
men eenen
konstantyn
zonder dat daar
kelijk
aangekomen.
wel eene aanleiding,
dit
bijna
kon worden, omdat de
ingewijd
hij
814. -^Ya^fj^hijnelijk
dat
driftig
(*>
Jaar 622. Keizerlijke IOC
Rome zoo
van
onafhankelijkheid
had
haren
hen dus
van als
beide
zijne zijne
Zonen
zou aannemen (§), Juist als eenigcn tijd daar na KA REL aiARTEL aau den Lnngohardifchen Koning
LuiTPRAND hetzelfde joANisEs
^'
het haar van zijnen
Zoon pipyn met
oogmerk toezond (**).
Van den volgenden Cisfchop van Rome ^ joanNES V, die BENEDICTUS K in het jaar 685 opvolgde
,
maar reeds
leed, lezen
wij
685 over-
in het volgende jaar
niets
bijzonders,
dan
dat
regt handhaafde tegen den Aartsbisfcliop
(*)
ANASTAS. in Leone
(t) (§)
ANA«TAS.
II.
hij
zijn
van Cara»
png. 289.
A>ASTAS. p^g. 293. /.
C.
(**) PAULL. DiacüU. de Gest, Langoh. L. VI.
C
$^,
GESCHIEDENIS. fis ^
45
(thans Cagliari ^') in Sardinië^ die zonder zijn
verlof eenen Bisfchop op dat
waarom
eene Kerkvergadering dezen Bisfcliop
in
hij
onder
onmiddelijk
had,
ingewijd
eiland
Bisfchop bragt (*). Zijn opvolger het jaar
687.
ook
die
moesten geven;
verëenigden zich
eindelijk
op conon, eenen ouden
partijen
conon
Priester,
vermaakte
«en aanzienlijk gefchenk
,
bij
^^,)aan
de
huizen
Rome»
Een
Aartsdiaken
uitdeeling
van
hetzelve
te
wien de
bood het hij
Geestelijkheid,
ïijkfte
,
ro-
en Gast-
paschalis
,
was aanbevolen, aan,
indien
Bisdom wilde helpen^ maar
het
verfchil ontllond over de
derling
auro ,
Kloosters,
den Exarch joannes
aan
hem aan
beide
overlijden,
zijn
( benedictio in
,
de
eerwaardigen
en
verkiezing,
als
'er
werd de Ou-
SERGius, onverwachts, door de
aanziene-
op den Zetel
geplaatst.
lieden en
De Exarch^
het
dit niet
volk
kunnende beletten, noodzaakte
om hem
echter sergius,
de 100
voor SERGius, ten einde de ken, de
ponden gouds
te
paschalis hem beloofd had; waar
betalen, welke
kostbare
lampen
,
zaak
welke
hatelijk
te
ma-
voor het Graf
van PETRUS hingen , ten onderpand gaf ( f ).
Ten ( * ) ANAST.
/.
( f } AKAST, /«
C.
pag. 295.
Coii,
G.
[aar
622,
^°^
'"'"^
de nieuwe conoix.
Krijgsbevel-
hunne toeftemming
dezelve
tot
bij
,
met de
gehad
verkiezing, een verfchil ,
IV „3°^.
conon leefde niet langer dan tot De Geestelijkheid met de overheid
en andere aanzienelijke lieden hadden
hebbers
Afdeel.
Roomfchen
gezag van den
het
IV ^^V^
p. 298. in Sergio p. 302.
K E R K E L
4^ Ten
IV ®<^^'^
houding
IV
de
Roomfche
weder een
Keizeren
de goede verftand» Bisfclioppen
en
justiniaan
einde,
(met den bijnaam, de afgefneden neus
II j
liet,
^')
^^ ' ^^ Trullaanfche Kerkvergadering te G. ^" ^'^^ Konjicmtlnopokn bijeenkomen., als een aa^iliangfel 814 ^jjj^ ^g vijfde en zesde algcmeene Kerkvergaderingen, '^
C
nam
van sergius
tusfclien
Griekfche
Afdeel.
na
tijde
K E
IJ
'^"^"^^
'^
Jaar 622. tot
sJuiGius.
.
I'^
onder
dezelve werden
fommigen
nes,') fclie
102
Kerkregelen,
Kerk en derzelver Bisfchoppcn,
waren.
In een' van
dezelven
(^Cano-
welke aan de R.oom-
vastgefleld,
aangenaam
niet
den Xillden
,
werd
,
den Ouderlingen en iagere Geestelijken toegcilaan, in
hun huwelijk, ook gedurende hun ambt,
ven
voorileven
den Uden werd bepaald , dat
in
;
te blij-
meer dan Ö5 ApostoUfche Kerkregeleft als echt zouden aangenomen worden. In den XX.WIften niet
worden de beruchte Kerkregels van Chalcedon, en tevens een oudere van de eerde Kerkvergadering van
Kouftantinopolen herhaald, triarchen van
regten genieten; en de
De
bekleeden zou. lifchen
Canon,
lijke, die
kel die in
volgens
laatfte
voorplaats
den Aposto-
kracht van welken ieder Geeste-
uit
op den Zondag of op den Sabbath, (ende Heilige
KL'rkgemeenfchap
week uitgezonderd,)
gefloten
de vergadering
'er
tot hier
toe,
llrijdig
vasten
die dit doet,
moet worden: bij
Roomfche Kerk onveranderlijk
men,
gelijke
ook de tweede
XyiVfte vernieuwt
zou, afgezet; maar een Leek,
voegt
welken de Pa-
Oud- en Nieuw - Rome
uit
en
dit,
behoort ook in
,
te
gelden
,
in
de
de
welke
met de Kerkelijke wet-
ten, op den Sabbath gevast had.
Dezelfde
flraffen
wer-
,
GESCHIEDENIS. werden
in
den
toebereid
fpijs
Canojt gedreigd aan de genen,
67fl;en
hei bloed van eenig
die, uit lekkerheid,
Heilige
verboden
van een
in de gedaante
het
fchaduwbeeld
voor lige
vocgzamer
hem ,
,
dit
ciiristus,
onzen
Lam ^
of
te
was
in
plaats
,
beelden,
na* Jaar 622. ^'^^ ^'*' dit
van
SERGius had op deze vergadering geene Afgevaardigden gezonden, evenwel had tigden of Gevolmagtigden
,
Zaakgelas-
hij zijnen
(^^pocrijïaritis.
Men
falïs,^ aan het Keizerlijke Hof.
liet
Respon-
ook
ter
onderteekening der befluiten, terflond achter de onderteekening des Keizers
,
en voor de overige Patriar*
chen^tQïit ledige plaats open voor den Patriarch van
Rome;
gelijk
hem de Keizer ook
een affchrift dezer
Maar sergius
befluiten ter onderteekening toezond.
duldde
den,
zelfs niet, dat zij openlijk
en
voorgelezen wer-
verklaarde, liever te willen flerven,
de daar in voorkomende nieuwigheden kenen Cf).
De
Keizer,
(^Protofpatarius
,')
zijne
gevaar
zijns
oproer, levens
en jaagden ,
\Mt%,
te-
Lijfwacht,
zacharias , om sergius Maar de foldaten
Konftantinopoïen te voeren.
wekten een
dan
ondertee-
door dezen
verbitterd
OverRen van
genftand, zond den
te
naar ver-
zacharias, met
Doordien
de Keizer
,
juist
(*)
Concil. Qninifext. ap.
(f)
AKAST. in Serg, pa^,
hard. 30;'.
7*.
III.
IV
God,'^^^^^^
verwekken (*).
te
iv ^^^^
de Afdee!.
volkomen menscli
een
als
in
Eindelijk verbiedt
door deze befchouwing Godza-
en
te (lellen,
aandoeningen
beest, als
omdat
,
was.
om
de Kerkvergadering,
demaul
zou
gebruiken
,
Schrift
47
,^
KERKE
48
IV
juist
ten dezen tijde, in
DOEK
2er,
bleef dit
Afdeel.
C
G.
K E
liet
jaar
6i)$,
en
ongeftraft,
heeh de bovengemelde
^^''^
nomen (*).
IV
oproer
IJ
L
werd
de
nooit
befluiten
afee-
Roomfc/ie aange-
Voorts bevorderde sergius met
^^ bekeering der Friezen
de
608
jaar
door willibrord
,
ijver
ook
,
Koning
Jaar 622. U'crd
in
tot
door hem gedoopt (f), oproer onder de foldaten, ten voordeele van
^14*
WenfaJififche
CEADWALLA H^"^
joANiNEs
VI.
het
SERGIUS, was een Hecht voorbeeld, hetwelk van meer dergelijken gevolgd werd, hoewel het tevens een
nieuwe
was
fb.p
vermeerdering
tot
,
opvolger joANNES VI welijks
derdehalve
nieuwe Exarch
te
het
die in
,
maand
het
van het
Als onder zijnen
gezag der Roomfcbe Bisfchoppen.
701
jaar
naau-
Bisdom beftuurde
Rome kwam,
verwekten
de
,
de
fol-
daten weder tegen denzelven ccn oproer, ZOOdat ter
naauwernood
Behalven de
door den
zwakheid der
Keizerlijke
den flaauwen tegenfland
Beneventiim
en naderde legenheid
plunderde
,
zelfs
JOANNES
aan
de
Hertog
om
te
Kampaniê
verwoestte
bewegen ,
in
LangobaV'
Rome, wanneer joannes te
werd.
Italië
in
derzelver
,
waarnam , om zich weldadig
door dtn Hertog en
en
gered
vertoonden zich
regering
welke
,
gisulf
werd.
den gedaan
Bisfchop
oproeren,
in foortgelijke
hij
te
deze ge-
betoonen
terug te trekken
,
koopen (^). Aan zijnen opvolger joannes VU, zond de Keialle
de gevangenen
vrij
te
^'^'>
(*) ANASTAS.
/.
C.
pag. 307-310.
(f) BEDA Hist. Eccles. Gevt. Av.glor» L, V. C. 7. CS) ANAST.
/.
c.
pag. 31 5, 316.
zer
,
«
GESCHIEDENIS. zer jusTirciAAN II,
den troon
fche Kerkvergadering
om
die
was
herfleld
de
,
dezen
tijd
weder op
iv
befluiten
der
Trullaan-
^'^^'^
om
,
die
Kerkverffaderin? ffoed te keuren
was
maar de Bisfchop
49
in
eene te houden
of
te
veranderen:
fchroomvalligy
te
om
Afdeel.
IV
<-^'^n"a°c^J
doen ( * ). Gewigtiger is het geen , Jaar 622. ten aanzien van dezen Bisfchop, door paulus den ^01814.
van beiden
te
Diaken (f), en anastasius (§), welke malkander
echter
vers
verhaald wordt
weten
te
,
dat
,
Langoharden^ een Gewest Cotiidi geheeten,
aribert , Koning Opper
ni
-
,
en het hedendaagfche Pie-
RoomfcheKerk gefchonken,
fche bevattende, aan de
Doch ,
her/leid hebbe.
of wel
noch
het
in
van zoodanige
vervolg
bezitting
daar
niet
der
men
ouder
in
de geringde fpoor
Roomfche Bisfchoppen
vindt, en de zaak zdwt zeer onwaarfchijnelijk
mag men met -den
later Schrijvers
niet
meer zullen
dan zekere landerijen en goederen
,
de Roomfche Bisfchoppen in
waren
gefchonken
Gewesten
is,
denken, dat de woor-
Patrimonium Alpium Cottiantm
betekenen
aan
der
Alpes
Italië ,
het Genueefche , en een deel van het Milanec'
,
tijden
Schrij-
nagefchreven
dus genoemd naar eenen Koning,
augustus
ten tijde van -mont
liebbcn
hier
,
die
,
welke
ltaliaanfch&
hoedanigen
zij
ook
elders en bijzonder in Sicilië bezaten.
sisiNNius
,
die
in
het jaar
twintig dagen Bisfchop
708
niet langer
was, zorgde
echter in
dan sisinniu^ dien kor-
(^*) ANASTAS. in Joh. VII. pag. 320.
(i\)
De
Geit.
(§)
/.
XII.
Deel.
c.
Lan^oh. Libr. VI. Qap, 28
pag. 319.
D
K E R K E L
5ft
korten
IV BDEK
Afd
L
IV Hoofdft.
voor de
tijd
me (*),
niet
liet
liij
om
enlvel
zich geliefd
maken, hetwelk hem dat de Romeinen zich
en vereerd te
zoo ver
dra gewenden,
jTeiu[;te,
hunnen Bisfchop meer
Jaar tüc
"i4'pervorst, den Keizer.
"
justiniaan
Keizer
verëeren
te
Ook was een
II,
ten
,
4aar.'
,
,
een woeste wreedaard
was ,
na zijne
hij ,
die
verflo-
eenigen
tijd
na ook weder van den troon geftoten en van
het leven beroofd
Men tien
de tegenwoordige
der verüchtelijkfte en
van neus en tong verminkt
herftelling
om
dan hunnen Op-
,
Eens van den troon
nietswaardigfte Vorsten.
xiNus.
van Ro-
gebied over deze Hoofd-
en zijne opvolgers in
622*.
KONSTAN-
K E
der muren
herftelliiig
omdat
^^^ ^^^' ^^^^
IJ
kan
uit
is.
deze oraftandigheden gevoegelijk re-
geven van de buitengewone eer, welke
hij
aan
KONSTANïiNUS, den opvolger van sisinnius bewees. Hij ontbood dezen, in het jaar 710, bij zich,waarfchijnelijk,
einde te
om hem
voor zich te winnen, en een
maken van het
verfchil
Jche Kerkvergadering.
de Bisfchop, door
's
over de
Trullaan-
Te Konjiantinopokn werd
Keizers
Zoon tiberius, met
alle de Grooten, en door den Patriarch, met zijne Geestelijkheid, te gemoet gegaan, en ingehaald;
vervolgens verzocht justinianus
komen, waar
hij
zich
bevond.
hem Hier
voeten";
voor
hem neder,
Niced
viel
te
justi-
cum regn§ en kuste hem de
nianus , met de kroon op het hoofd , in capite^^
t'e
(
den volgenden dag ontving de Keizer het
Avondmaal van hem, beval zich aan
zijne
voorbede bij
(*)
ANASTAS. pag, 321.
iiier viei JU;3.TIIT1AHIJ3
,
met
tie
ikroon op
jiiel
voor liem neiaer eniiiste liem de voeten.:
iaooM:,
—
GESCHIEDENIS. bij
God
lui
alle
aan, voor
zonden^
zijne
ook
Men
de Keizers te voren de voetkus ontvingen
,
verwonderen
te
weet, dat
Rome
zulke vernedering van zijnen
zich
welgevallen
van
Voorst liet
welke deze Bisfchoppen over het algemeen
„^
in
geworden.
—
voogd van Rome^
bij
zijn
^otSn.
deze
Waarfchij nelijk heeft de Kerkdeze
laanfche Kerkvergadering
zoo ver
zij
niet ftrljdig
de
gelegenheid,
Trui-
aangenomen,
ten minden was, met de gebruiken van
Door denzclfden Keizer justinianus Aartsbisfchop van Ravenna aan
zijne Kerk,
II, werd ook de
den Bisfchop van
Rome onderworpen ,
hetwelk ech-
zonder opfchudding fchijnt gefchied
ter niet
waarom de Aartsbisfchop felix van beroofd, en naar Pontus
in
te
zyn
,
het gezigt be-
ballingfchap
gevoerd
werd (t). FiLiPPicus EARDANES, die
tinianus
terflond
klaarde zich ten
,
wier leere
aannemen veeleer derij
,
j
in het jaar
hij
voordeele
ten
ook
te
der
MomtheU'
Rome poogde te doen konstantinus liet
maar de Bisfchop
met goedvinden der Romeinen
van
711 jus-
van den troon en leven beroofde, ver-
II
de
VI algemeene
,
eene fchil •
Kerkvergaderingen
in
de
(*)
ANAST. in Conflantino.
^t}
ANAST. in Conftantino,
D
2
c q
Jaar 622.
eeuw hunnen voorzaten meer en meer onge-
VlIIfle lijk
IV
van die nieuwigheden, door
eene
is
.5
Afdee!.
evenwel bc-
maar dat de Bisfchop
,
^^^-^
liet
hoeven wij ons ook over de laagheid van justinianus niet
IV
bevestigde
Roomfcke Kerk, en
de voorregten der
vervolgens terug reizen (*).
hem
51
'
,
K E R K E L
5a
IV lOEK Af'ip''!.
IV *^
C G
ook werd de naam des
Pieterskerk plaatfcn;
Sr.
tic
Keizers
den Godsdienst
bij
K E
IJ
genoemd
niet
zijne
,
de Kerk gebragt, dat is, de Kei-
^^^l^f<^"^s niet in
zer werd, het geen tot hier
toe
zonder voorbeeld
den ban gedaan; ook wilden
^^^^' Uilzwijgend in
Janr622.de Romeinen hunnen nieuwen Hertog of Landvoogd tot
814. pj^-j-j^us
hun door den Exarch gezonden,
,
aannemen, omdat
dat de Paus
door zijne Geestelijken
den kwam.
Ook werd
van Ravenna herfteld
713 Lippicus
nadat
,
eene
'er
werd
hij
deszelfs
tot
tusfchen bei-
,
berouw beleden
Maar
in
het jaar
omwenteling.
geheele
vermoord
hem opvolgde, was ïiNus
niet
waar
geblindde Aartsbisfchop
de
had van zijnen tegenftand (*). gebeurde
was,
gewond en gedood werden,
verfclieidenen
bij
Monotheliet
een
hij
y\*
anastasius , Dus nam konstan-
en
regtzinnig.
Geloofsbelijdenis
die
aan
gewillig
,
en
zond terftond zijnen Zaaksgelastigden naar Konfian' tinopohn.
velhebber lastig te
GREGORi-
Ook werd thans petrus Hertog of Bete Rome^ terwijl hij beloofde, niemand zullen wezen.
De volgende Roomfche vele opzigten,
V^^j*^*^^"' is, in
begiiic
hei-i
Rome
jgj^
zich aan
Bisfchop
door zijnen twist met leo den Ifaurlér, Beeldendienst
.
hecsjebied twist.
—
en
,
gregorius
ir II
de
verltaiidig
If,
gevolgen
van
over
dezen
j i wordt door anastasius
derGriek gen eo'-^zalig, in de Schrift
v«vL ^^ en
gregoriüs
merkwaardig, maar inzonder-
geleerd,
man genoemd.
welbefpraakt
iUlioewel
de Keizer
ANAS-
(*)
ANASTAs.
en
Libr. YI. Cop, 34.
PAULL,
Diücou. ds Cat,
Lartgdk*
GESCHIEDENIS. ANASTASius reeds
in
53
yi6 afgezet werd,
het jaar
theodosius opgevolgd,
wordende door
echter geen hinder toe
der Kerken van
Rome
bragt
aan de herftelde vereeniging
—
en Konflantinopolen.
zorgde gregorius van eerflen af voor de
herftel-
muren van Rome en der goederen van zijKerk, daar hij het ftadje Cttmce^ door den Lan-
gobardifchen Hertog van Benevento haar ontnomen
met den
bijfcand
van den Griekfchen
Ook
Napels, weder aan zich bragt.
PRAND
,
tingeti in
Koning der Langohardtn
gunftiger gedachten te
van wiNFPviD Apostel
der Duitfchers
der
Angelfakfen
tijd tot tijd
onderwierp
^
volk
den
zich
hij
De
,
en
tot
bij
ook van
zulke
gcle-
een
Koning van
nadere
verbin dtenis
721
grond tot eene
eene
de
Bedevaar-
naar Roine werden
menigvnldiger
genlieid leide omtrent het jaar dit
bezit-
den zoogenoemden
,
Oostfrankhch' Dultfche Gemeenten. ten
luit-
hij
hare
Door middel
bewegen (*).
of LONiFACius
,
wist
Alpen wilde intrekken,
de Cottifche
,
Hertog van
die
,
met de Kerk van Rome, welke naderhand
aanlei-
ding gegeven heeft tot de fchatting, bekend onder
naam van
den
vroeger
jaren
insgelijks te
TRUS
te
vermaard
St,
Pieters 'penning
was theodo. Hertog
Rome gekomen, om
bezoeken.
door
Zelfs werd
het
(f).
Eenige Beyeren,
\^x\
Graf van pe«
Rome meer
en meer
en wonderdoende gefchen-
heilige
ken* (
*
) ANASTAs. in Cregor.
II.
paull. Biac.
VI. Cap. 36.
rt)
Zie Deel XI. Blach. 214,
D3
l.
c.
Afdeel.
IV
Ook
Jing der 11e
IV ^^^^
dk
Libr-
^^
^^
q^
Jasr
622.
^'^^
^^4*
onttrekker..
K E R K E L
54 ken,
IV BOEK
Aan eudo. Hertog van
in het jaar
Afdcel.
IV
725 de fponfen
^^"5 ^^^ welke men de
/iquitanie^
een
als
van
tafel
F;
werdciï
gefchenk gezon-
gregorius
volgende jaar fchieef
In het
veegde.
K
IJ
af-
den
aan
hij
Bisfchop , dat in eenen veldflag tegen G. R-^omfcIien Saracenen 622. de van dezelven 375,000, doch van zijne '
ua'^C
Janr tot
814 . p^dp^j^Q^^ flechts 1,500 hij
den onder
in
van
kleine
gekregen
iet
de
na het berucht bevel,
geheele Rijk, geene Beelden van
len, Apostelen, Heiligen, en
in
te
hier
aan,
het jaar
Deze gaf
dat,
in
zijn
christus. Enge-
Martelaren
godsdienflig vereerd zouden worden.
GREGORIUS
al-
nie«
(*).
Ifaurïér
716 op den Keizerlijken troon gekomen. tien jaren daar
gefne-
hadden, was
mand gedood of gewond geworden Ondertusfchen was leg
weten,
te
(lukjes
uitdeelen, en van
zijne foldaten laten
daar
len, die
waren;
gebleven
had de gezegde fponfen
geduid
of
Hij gebood ook
op verbeurte van
zijn
ambt,
gregorius weigerde
gehoorzamen ( f ). dit niet maar verklaarde ook deze onderneming voor
alleen,
Ketterij
gehoor
,
en waarfchuwde ieder een , daar aan g^tw te
geven.
Zoo
wij
anastasius gelooven
zouden, had de Keizer reeds vroeger en nu weder-
om, meermalen gepoogd, den Roomfchen Bisfchop Doch, dewijl dit verhaal van te laten vermoorden. '
niemand der Griekfche Gefchiedfclirijvers onderfieund
wordt, en gregorius zelf Keizer
'er
in zijne Brieven aan
geen woord van gewaagt, fchijnt
dit
den mis-
fchien
(*) ANAST. PAULL. Biacoii.
l.
C.
Z. VI. C.
i\6.
(t) IHEGF, Qhron. p. 336. ANAST. in Gregor.
II,
GESCHIEDENIS.
55
fchien enkel een uitftrooifel geweest te zijn
Rome
van
inwoners
van
verdediging
tot
Bisfchop tegen het KeizerUjk
Hof
,
om
het harnas
in
den ongehoorzamen Bisfchop
gevangen
te
te
^^^^ Afdeei*
om
Misfchien had de Keizer bevel gegeven,
jagen.
IV
de
hunnen
nemen,
^Y ^^^^ ,^^
q
en het niet gelukken van de pogingen daar toe kun- Jaar 622.
nen
het
crgers tegen
Hoe
begunfligd
gerucht
het
hij
het
van
,
zij.
zijne
berispelijk
zijde
hem
eenen
als
van
aanzien
ten
genoeg:
Ketter zijn
ten
Plakaat
gehoorzaamd wilde
niet
ontftonden daar door
Itali'è ^
' iet ^^^, j^.^
gregor.ius Jegens
tegen de Beelden volflrekt
hebben
men
gedrag van
den Keizer overal
toon ftelde, en
te
dat
,
hem voornemens geweest
zij ,
den Keizer was van
Daar
hebben
in een
,
groot gedeel-
Zoo wij het theofanes, gly-
verfcheidene oproeren.
verhaal der Griekfche Schrijveren
KAS, ZONARAS, en CEDRENüS volgen wilden, zou GREGORlus Rome en geheel Italië^ ten dezen tijde, aan
de
en
fchattingen te
dat
hij
hebben
betalen,
Keizers
des
opperheerfchappij
ook verboden
den
,
zonaras
den Keizer, met
onttrokken;
Keizer
()
voortaan
meldt zelfs,
Grieken^ die met
alle
hem
gevoelden, op eene Synode^ in den ban gedaan hebbe.
Maar anastasius, fchoon
welk enkel eene vertaling en len der Grieken
is
(f),
deze gebeurenisfen echter vingen
der
een
in
uittrekfel
werk, het-
uit
de verlia-
hetzelfde fchrijvende, ,
in
zijne
Roomfche Bhfchoppen
^
(lelt
Levemhefchrij' in
een geheel an<.
(*)
Av.nal. Lihr,
(f) uut.
XV.
Cap. 4.
Ecdes. pag. 134. Paris, foL
D.1
K E R K E L
56
IV BOER Afdeel
IV
Hoofd^ Jaar 622. tot
De vrome man, zoo
ander licht voor.
van GREGORiüS
K E
IJ
fchrijft
hij
den Keizer,
tegen
If, Tustte zich
wegens deszelfs voor het geloof beledigend bevel, als
tegen eenen vijand^ en wnarfcnttwde
alle
van
werden de volken
814. jgggp
bevelfchrift des
jjei;
bewogen
lia/iê
Cliris-
Hier door
tenen fchriftelijk voor dez? goddeloosheid.
om
,
zich
Keizers te verzetten;
ge-
de boosheid
des
'
nam
heel hali'é
overweging,
in
om
Keizers vernomen hebbende,
en dien naar Konftantinopolen te
zer te verkiezen^
Maar gregorius
geleiden.
dewijl te.
Nog
ANASTASIUS
zegt
tegen de Keizerlijke rijkelijke
aalmoezen
gebeden
,
y
Keizer hoop-
ó,t\\
GREGORIUS ZOCht
:
eene hoogere hulp,
partij
,
ontwerp
dit
ftuiite
op de verbetering van
hij
—
eenen nieuwen Kei-
vasten
door
en litaniën
,
,
te verkrijgen; hij dankte het volk voor deszelfs goe-
den wil , en bad het geloof ftandvastig tevens
,
om van de
om
,
in
blijven;
te
de deugd
Een
meinfehe Rijk niet af
te
GREGORIUS
urs.us^ Hertog
ii'én
(*),
fchijnt
ook
te bevestigen; dewijl
Hertog opwekt,
wijken.
verhaal
dit hij
in
het
en tromv jegens het R.0'
liefde
zelven aan
als
maar vermaande het
om Ravenna^ ,
va»
van anastasiüs
in denzelven
harden vermeesterd hadden
Brief
van Fene^
den gemelden
hetwelk de
Lango-
weder onder de gehoor»
zaamhcid van den grooten Keizer leo en deszelfs
Zoon KONSTANïYN
tc
ren en Zonen noemt;
brengen, opdat wij,
die hij zijne fchrijft
hij,
Heevol
yver en liefde jegens ons heilig geloof, in onze ge-
wo(*)
In BARON.
Annal
o-,
^26. n, sr.
GESCHIEDENIS. wone
betrekking
den dienst der Keizeren
en in
,
men
Ondertiisfchen kan
deze Ichijnbare tegenftrij-
greoorius
digheid zeer wel vereffenen; zelf geen oproer gefficht zijnen Oppervorst
om
alle
zaken
ongenoegen
zwakheid van het Keizerrijk harden
Rome
ften
maar
,
uit
reeds
het
bij
,
Italianen
der
en
,
voor de
ItalVè
trekken,
te
Griekfche
laat-
Keizeren
verloren ging, welke gevolgen de Griekfche
vers van later
de
Lango^
welke de
voordeel; zochten
mogelijk
en
^^
Schrij-
dan aan dezen Bisfchop zullen
tijd
hebben toegefchreven.
Hoe
onberaden en buitenfporig
den Keizer was zijne
730 (*).
hij
hem
doch
Keizer
uit
twee
in het
en ongefchikt
lomp
was, moest
ook lompe en ongefchikte dingen fchrijven,
die evenwel in der daad Goddelijke kracht en
Ichrijft hij ,
—
Zelfs
Beelden
hun: ;
zij
zullen
(*) In Act. Coiicil Oectim.
HAUD. Tom, IV. pa^.
i.
kleine
eens in
kinderen^
hunne fcho-
ben de befliormer en vijand
ik
en
de
„ Ga
hefpotten u,
len, en zeg
5, der
gedrag jegens
In den eerflen derzelven fchrijfc hij:
waarheid behelsden.
„
zijn
kan men voorts opmaken
Brieven aan denzclven gefchreven,
van jaar
dewijl de
,
fqq-
D5
VIL
u
feu
terllond
hunne
„
fchrijf-
Nicaini
|!:
rcgt jaar 622.
wel andere gevolgen hebben, dan dat ten
niet
tegen
het
ftellen,
te
IV
den Keizer kon , onder de toen-
om handigheden van
fmeiüend
lang
ftichten
^fdeel
wel
heeft
nog
zich
af of aan
Vorsten
zijn gedrag jegens
malige
noch willen
matigde
hij
,
IV ^orx
kunnen.
vast volharden
niet aan,
57
II.
op.
^^^
^'4»
—""""
:
K E R K E L
58
naar het hoofd werpen;
IV
99
fchiïjftafels
BOEK
j^
van dwazen leeren
'»
^^^^^
Afdeel.
IV na
'er
C G
K E
IJ
,
wat
kunnen leeren."
op volgen,
Wij
u,
liebben
van
kracht
uit
dus zult
van verflandigen
gij
laat
gij
niet hij
door den
de ons
^""^ ^^^ Apostelen opgedragene magt en gezag eene
Jaar 622. flrafFe willen opleggen
[°^^H- op u
gehaald hebt
gevers behouden
maar
;
moogt
,
Hij
!
dewijl
met uwe raad-
hem voor ,
ftelt
der Kerk niet tot de Vorsten maar pricsters ,
Bisfchoppcn
( of
de Hooge-
en veilig
,
Daarom waren dezen
en behoorden zich van werekU
,
zaken en belangen
lijke
dat de leere
tot
behoore
)
,
moet worden voorgedragen. over de Kerk gefield
zelf den vloek
gij
dien
gij
ah de
onthouden^ zoo
te
Vorsten zich van Kerkelijke zaken onthouden moeS'
Over
ten enz.
5,
vleefcheliji(e
zijn
en
,
welken
Wij ^
magt.
die
gewapende en
geene aardfche krijgsheren hebben
aan
zenden, zoo
wille
aan den Satan over fches
,
als
te
Ondertusfclicn bragt -
kant,
'
in zij,
ken, maar
zamen, zij
,
opdat de geest behouden
^
^Q Romeinen
noch
Apostel zegt:
geven
,
door
geene
dit
geringe
tot
,
roepen
het heer
Duivel over u
dat hij den de
den
ongewapend en naakt
CHiiiSTUS, den opperden bevelhebber van aller fchepfelen ,
in
eindelijk zegt
hij
gewelddadig met
ons
drukt
Gij
in
,
nader
fpreekt hij
dit laatfte
tweeden dezer Brieven
denzulken
verderf des
vlee-
moge worden,
gregorius zichzelven, en gedrag, van eenen anderen
Noch
verlegenheid.
hij,
wilden zich geheel aan het Rijk onttrekalleen
als zij
den Keizer
in
zoo
goedvonden; maar
den Langoharden, welke
zij
verre
hier
door
gehoor-
gaven
haatten, niet alleen
om
GESCHIEDEN om
ook om hunne Gebied, waar
me kwamen
ftroopen, fchoon fpel,
mm Ravenna
GORius wilden dit
zeer
tot
op de grenzen
fleden
Emilia^
om hem
hij
te
beveihgen,
van het Hertogdom van Rome,
luitprand
zich verfcheidene
ook het Gewest PentapoUs^
als
en het ftedeken Suiri ^ in de
me^ hetwelk
PAULUS
Eindelijk verëenigde
vereerde.
met den Patrkhis eutychius;
nemen en
's
Ro'
nabuurfchap van
echter, op het bidden, en door ge-
fchenken van gregoriüs, aan de Apostelen
en
gre-
Bevelhebbers
Keizerlijke
Daartegen onderwierp in
onderhooriu;e land-
gevangen nemen, vertoonden zich
Langohardifche Hertogen,
die
hij
Rome
petrus hij
zich
in
bezit
gregoriüs
ten
zelf wilde de Hertogen
van
Keizers bevelen omtrent
uitvoer brengen zoude;
Spoleto en Benevento^dXo. zich aan zijne heerfchappij
onttrokken hadden, pen.
Hier in naar
kwam
hij
me^
zijn
aan
Rijks
des
hem
zoodat doen.
fchop
te
hij
Ja, ter
wist
zelfs
luitprand wierp ,
deze hoofd-
Maar gregoriüs hem te bevredigen,
beloofde, niemand eenig
aarde
onderwer-
nabuurfchap van Ro-
om
bemagtigen.
uitgegaan zijnde,
dezelve
oogmerk gedaagd zijnde,
zijn leger in de
misfchien met oogmerk,
üad tot
met
weder
AfdeeU
meer, daar
te
^^^
bloeijende
weg, met de
de
IVIaar als
ftreek.
Keizerlijk
IV
^^^
den tegenwoordi- ^^ q q^ waren. Jaar 622.
onder
,
luitprand ,
Koning
Deze
het
in
aan de voorftcden van Ro*
omftandigheden
derzelver
gen
invallen
gedui'ige
bij zij tot
5?)
Ariamrij ^ maar
de
derzelver verkleefdheid aan
TS.
zich
leed
zullen
voor den Bis-
trok zijne kostbare
uit, en leide die, met zijne gouden
te
wapenrusting
kroon, en een
'°'"
^^
,
K E R K E L
6o IV BOEK
rj
K E
zilveren kruis,
voor het graf van den y\posteI pe-
xRUS
Vervolgens verrigtte
neder.
gebed
zijn
hij
>
verzocht den Bisfchop , dat hij zich met den boAfdeel. ^" IV vengemelden Patricius vreedzaam verdragen wilde ,
Thans begonnen de Bisfchoppen van Rome het jg wenden naar de Frankifche Vorsten, niet
Jaar 622, tot
814.
QQg
om
juist,
ven, te
als
hunnen opftand tegen den Keizer
wel
om
zoeken, die
zij
van de zwakke Keizers met
ingang,
echter geenen
der goede verftandhouding , welke, tusfchen
(lij-
ver-
Het aanzoek van gregorius IL
wachten konden. daar toe, vond
te
befcherming tegen de Langobarden
luitprand
en karei.
hoofde
uit
ten dezen tijde,,
martel
plaats
,
had. GRF-GORi-
us
lil.
GREGORIUS
III, lu hct jaat
j^ome onverwachts
en tegen
voorganger na
volgde zijnen
wil verkoren
zijnen in
Een
diging van de Beelden.
731 door het volk te
den
ter verde-
ijver
en andermaal zond hij
eeneu Afgevaardigden met vermaningen aan den Keizer,
om
zachten;
diens geftrengheid tegen de Beelden als
dit
vergeefsch
Kerkvergadering te
Rome ^
genen in den Kerkenban ring der Beelden van
der, de Apostelen
en
,
was, deed in
het jaar 732,
die zich
tegen
God, Christus,
te
ver-
op eene
hij
alle
die
de verëezijne
Moe-
Heiligen, zouden verzetten,
onder welken de Keizer dus ook behoorde, zonder dat
hij
plaatfte
echter
uitdrukkelijk
genoemd wordt
gregorius kostbare beelden
van
;
ook
Chris-
tus (*}
anastasius.
,
GESCHIEDENIS. Tus
Maagd maria
de
,
Kerken van Rome,
Heiligen
en vele
,
Daartegen
liet
61
leo,
de
in
in het jaar
732 of 733 , eene talrijke vloot uitrUvSten , om den Roomfchen Bisfchop en de afvallige Italianen tot gehoorzaamheid breuk
te
dwingen; maar deze
de Adriatifche Zee.
in
inkomden dezer Bisfchoppen , of het erfgoed ytjAovix,)
Thans
fcheenen
gobarden. Maar der oprgerige
aantrokken de Koning
,
Romeinen
de
geenen toevlugt overig als zij
en hun Bisfchop
hebben, dan
te
tot
Z««-
de
zich in het jaar 739 de zaak
Hertogen van Spoleto en Benevento
kwam
het tot eenen oorlog
luitprand
,
in
welken
voor de poorten van/iö-
tot
toe alles verwoestte (f).
In
deze kommerlijke
GORius
karel
den Vorst der Franken, met Brieven, en
fleutels tot het graf
ken van
omftandigheden zond gre-
741 Afgevaardigden aan
in het jaar
MARTEL, de
in
en Kalahrië 'm (*),
Sici/ië
me
( ttx-
,
met bede, dat
hij
van petrus
ketenen,
deszelfs
,
en eenige Huk-
en andere gefchenken,
de Romeinen tegen de Langohar-
den wilde befchermen, hem daar voor de waardigheid van
Patricius
beloovende;
niet alleen de verdediging
gebied in
Rome
j(*) THEOPHAN.
,
welke waardigheid
maar ook een zeker
regts-
in zich bevatte (§}.
Ckronograpk. pag.
j-j
343.
cedrenüs
Comp. Hht. pag. 457.
{t)
ANASTAs. PAULL. Diac.
de
Gesf.
Langob. Libr,
VI. Cap. 55, 56, 57-
(§) FREDEG.
Seholasi, Chion, Coniiu. P. III. C.
AfdeeT,
IV ^^
^^^
J^
de Jaar 622. ^otSij..
hij
petrus en paulus,
Apostelen
der
fchip-
leed
Evenwel trok
IV ^^^-^
ir o.
Epistt.
K E R K E L
6i IV BOEic
AfJeel.
De
Afgevaardigden van
K E
IJ
gregorius werden door
liAREL zecr vriendelijk ontvangen, en ^0°''
^y^^^'
'^^^"
Vorst ,
twee Geeste-
Gezanten
zijne
als
met
,
IV heerlijke gefchenken naar Rome gezonden , maar hij Iloofdu Qygrigef^ ji-j ];,£(• \^^Y 7 Al,7 eer het voordel van gre» <-T j na C. O. uitwerking kon hebben. Intusfchen eenige gorius Jaar 620. tot
814.
j-jggf,.
jjjgj^
jjj
}j{g^ tijden
getwist, hoc ver het voor-
van gregorius gegaan
ftel
eene uitdrukking in
aan
te
iels
zond ad regnum, (tot
,
heeft opgemerkt
dat
,
rogum, hetwelk
hij
hem de bovengewaagde
gedrag
is
ad rogam of
het Latijn ten dezen
Ook
opvolgeren, dat
JJeif'
Rijk,) maar men
het
dat de ware lezing in
bede of verzoek beteekende. zijner
Bisfchops Brief fchijnt
des
lijk
duiden
of het zich tot
en
zij,
Rofne hebbe uitgeftrekt, ge-
eene heerfchappij over
uit
het
nog onder-
zich
zij
eene
tijde
het
blijkt
V¥orpen rekenden aan de Keizerlijke Oppermagt. XACHARI^^'
Van \vel,
zijnen opvolger
zacharias
dat zijne verkiezing niet
,
Exarch van Ravenna bevestigd voert daar voor
verzel;ert
,
voren
als te is
geen bewijs aan;
,
pagi (*) door i\Qn
geworden, maar integendeel
blijkt
zijne afhankelijkheid van den G/vV/^/c/w? Keizer ,
wiens regeringsjaren
hij
ook
zijne Brieven dagteekent,
diüdeliik uit zijne verrigtingen.
voor
het Keizerlijk
met
Trouwens
,
hij
zorgde
Gebied tegen de ondernemingen der
Epistt. Cregor. III.
ad
ad Caroh MarteV.,
in baronii
Ann^
a. 739. n. 6. 740. n. 20.
C*)
Breviar. Gest. Pontiff. Rom' pag.
ook door bower
NEMA
Hist.
in
zijne Historie
291.
der Paufzn
Eed. Tem, V. pag, 245.
eaz.
gevolgd en v£-
GESCHIEDENIS. der Lnngohardeii , wier Koning beloofde te voren aan het
rug
indien de
,
als
zijn
hij
iv ^^^^ic
te-
Romeinen hem hielpen
^f^^ggi^
trasabiund van Spo-
tegen den oproerigen Hertog
ktoi maar
de vier lieden
Hertogdom van Rome ontnomen ,
geven
te zullen
,
63
woord geen
IV
geftand deed,"°°f'^^ 113.
bezocht
ZACHARIAS
wierf van
hem
maar ook van
zelf
hem
vele goederen, die
was leo
Ondertusfchen
Doch, EAZUS
met den
was,
lieren belemmerd
in de
Iio7ne
als
befluiten ,
in het jaar
,
volks
743
,
die
Nog
om
de
gunst
blijke
ZACHARIAS op
van ^
ook
blijkt
te
uit
onder zacha-
,
jaar
van
vriendfchap
der
32fl:e jaar
jaar
fl:iet
van luit-
konstantyn
mededinger geheel van den troon;
Konflantinopolen
der-
zijn.
hetzelfde
Afgevaardigden
hij
met het tweede
die
tevens ten
gereekend in
,
Ara'
arta-
winnen, de Beelden
te
met de Langobarden ^ met het
PRAND
de
oorlog tegen
eener Kerkvergadering
artabazus, en
overle-
741
Kerken invoerde (f), gelijk Keizer erkend werd, zoo als
weder
RiAS
jaar
zich zijn zwager
liet
tot Keizer uitroepen
Geestelijkheid en des
de
het
in
met den Hertog
jaren (*).
Zoon konstantyn opgevolgd.
zijnen
terwijl deze
floot
XX
van Rome een heiland voor
Roomfche
aan de
den
dien
ziju
liij
Roomfchen
hij
terug zond,
zijnen
vond eenen Bisfchop tevens
te
aan
verzock twee landgoederen vereeren-
(*)
ANASTAS.
(t)
KiCEFOR. Breviar. Hht. pag, 38.
/;/
Zacharia,
v>»
w»
ver- jaar 622.
niet alleen de teruggave dier fteden,
Kerk behoorden; en de Koning
den, en door
Narni^ en
te
'^'^'^
^H»
K E R K E L
é4
IV BOEK Afdeel.
ly
eerencïe
Masf<s
(^du<e
,
Ook
y^) (*).
K E
IJ
Man"
voor
waarfchiinliik
,
onderteekende deze
Bisfchop federt
^^"^ Brieven weder met de regeeringsjarcn van kon-
STANTYN et}»
na°C. G.
^"
Jaar 622.
buur
^"^^
^^y^^' RACHis
opvolger
Romers
Hij belegerde echter
Perugia
maar zacharias
,
beden en gefchenken,
zoo
belegering opbrak, en
zelfs
met
Kinderen
Gemalin en
Pieterskerk,
den
,
AiSTüLF
tot
,
voor
vijand
in
die
kwam, werd
d^oxi
hen
met
en
,
beftand
het
plaats
een
liet
de
inwij-
omhelsde.
de
even zoo
het Keizerlijk
ge-
hem
Staat
aan
hij
749 zich in de
jaar
Monnikenleven
zijne
en
dat
door
,
pcr-
hem, door
belezen,
in
in
zicli
,
Geestelijken
het
binnen kort
Rome
te
na de
kort daar
foon in zijn leger begevende, wist
zijne
na-
luitprand
fpoedig een
floot
,
geduchtde
Koning
met de Romeinen^ op voorflag van
jaren
ZACHARiAS. flad
^^verleed
7'^''-
Langohardifche zijn
,
XX
voor
^'^^"^
de
,
regering gevaarlijk
Gebied,
als
LUITPRAND geweest was. Maar de verbindten is
tusfchen d^oxi Roomfchen zACHARiAS keurt gjsfchop en de Frankifche Vorsten werd thans hoe deverkieDe beide Zoons zing van langer hoe naauwer toegehaald. PIPYN tot van KAREL MARTEL, KAROLOMAN CU PIPYN , bcft^i-irden
vanFrankryk goed. Rijk
,
als
een'
tijd
eerlte
lang
te
zamcn het Frankifchs
Staatsdienaars,
en
maakten
onder
anderen, met behulp van bonifacius, den beroem-
den Aartsbisfchop van Mentz^ allerhande
inrigtin-
gen (*) ANASTAS.
(f)
Al>.
/.
C.
HARD. 7.1 II. />. IS88 jipo/, ipop
,
I9I3 ,Tpi8.
GESCHIEDENIS. "^en en fchikkingen in de
Kerken
in
zaken en het
KAROLOiNiAN dc
leidc
regeriiiff
Rowe door zaciiarias
zich te
der
bertiiur
hunne landen, volgens het voorfchrift cu
den wil van den Roomfchen Bisfchop. •747
05
In
neder
tot een'
het jaar
en
,
liet
IV ^^^^ Afdeel.
IV
Geestelijkea '^^q
J
door hem Jaar 622. "-^^ ^^^ * geftichte Klooster van den Heiligen silvestePv, op wijden, waar na
hij, eenigen tijd,
den Berg Soracte
^
Klooster
Monte
piPYN, zijn gebied
het
in
het vermaarde
geleefd heeft (*).
CasfinQ^
nu
die
naderhand
en
in het
Frankifche Rijk in
geheele
had, geloofde, dat het thans
was,
tijd
het Merovingifche Huis, hetwelk tot hier toe den
naam van
Koningrijk bezat,
het
ontzetten.
op
vertrouwen
In
Frankifche Rijksbenden,
op
en
ook daar van zijn
gezag
het
bij
te
de
gewigt, het-
welk eene goedkeuring van den Roomfchen Bisfchop
ZACHARiAS, gen:
„ Of
hij burkhaut, Bisfchop van fulrade , Abt van St.Denys^ aan
zond
hebben zou,
Wurtshiirg^ en
hem de
ten einde
vraag voor te leg-
Koningen der Fran^
de tegenwoordige
„
ken^
„
Koningen konden zijn? dan of nog veel meer die geen Koning behoorde te zijn,
„
die
geene
Koninklijke
magt meer hadden,
langer
,, deze magt geheel in handen
zich
voor het
CHiLDERiK
verklaard
laatfte
III,
de
fchrijvers,
Dit verhalen alleen
in
die
zacharias
hebbende
,
werd
Merovingifche Naamko-
laatfte
ning, afgezet, en pipyn verheven.
had?"
niet
in deszelfs plaats ten
alle
troon
de Frankifche Jaarboek-
eenige
bijümilandigheden verfchil-
(*) EGIXH. Fit. CüVOli
Xn. Deel.
M.
C. 2.
E
K E R K E L
€6
om met
Jaar 622. tenis tot
814
,
gemoeid hebbe.
|^^.gj.
zet,
latcren
hebben de meeste
magt,
door zacharias afge-
aan pipyn
gefchonken zal
De Roomfche Paus gregorius VII,
weert:
zacharias
5,
„ hn^
een'
in
die
om
niet Juist
dat
„
zoo groote magt,
hij
Koning der Fr^n-
heeft den
zijne misflagen,
van
als
wel, om-
het uitoefenen
tot
Rijk ontzet,
zijn
zijn.
de Xlde
Brieven ronduit be-
zijner
onbekwaam was,
5,
in
den grond gelegd
gedachte
deze
tot
fchijnt
hebben,
te
750,
Schrijver geheel te
Daartegen
uit eigene
en het Rijk
eeuw,
jaar
geene reden genoeg,
dit
beweerd, dat childerik, op het
Sciirijvers
gezag, en
volkomen ovef-
zacharias zich met deze gebeurd-
dat
,
jaar
fommigen het
is
dezen en genen
Q^ ontkennen
het
in
Evenwel
iiüderen y^"-
IV
niet
noemende
eenftemmende ,
Afdeel.
j^,,^^"*"
ook
fchillende, en
IV BOEK
K E
IJ
en
van Pi-
5, PYN, Vader van den Keizer karel denGrooten^ „ in deszelfs plaats benoemd; ook heeft hij alle „ Franhen van den eed van getrouwheid ontflagen, aan hem afgelegd hadden;" welke zij 5, welken
plaats
ook
het
in
wordt (*).
Men
uitdrukkingen
,
,
en die het gezag
den Roomfchen Bisfchop fend fchijnen aan tif,
auctoritate
leven
van
zich ook beroepen op de
die vele Frankifche Schrijvers in de-
ze zaak gebruiken
fanctionem
Wetboek gevonden
Paufelijk
heeft
;
S.
te
en magt
van
bij
deze gelegenheid geoe-
duiden:
Secundmn Rotn. Pon-
per auctoritatem ApostoUcam ; ex Petri
ApostoU
;
karel den Grooten
en in :
eginhards
jusfu
Stephanl
Rom»
()
Dccre^. P,
II. C7iis,
XV. £//.«/.
VI.
C
3.
p. 642.
GESCHIEDENIS. Rom»
Pontifich
ApostoUcam
iatem
Maar
iifc.
regino :
bij
kennen geven :
jtisjtt
die
,
ex
confiiltu
Waar
Pontificis enz.
B, hgatorum
Zacharice
nadruk moeten wor-
te
tas
en zelfs prceceptum
gebruikt werden,
Gefchiedenis toont,
heeft
,
En
af en aan
te (tellen
Rome^
BONiFACius
,
zich
in
dit
en
,
gedragen
zich
over het regt van Koningen
met betrekking
dezen Bis-
tot
noodeloos
geheel
hier
Frankifche
andere
gemengd hebben,
geval
ver-
beloop der
geheele
goedkeurder
en
ftrijd ,
fchop van
het
de Roomfche Bisfchop al-
dat
raadgever
zoodat de
toen meermalen
,
in den zin van toeftemming,
lof, goedkeuring enz.
leen
eerfie
Dat
is.
Geestelijken,
ons de
heeft
Gefchiedenis in het voorgaande Deel doen vermoe-
den
,
maar
zij
deeden zulks,
Geestelijke
als
ftenden, van het Frankifche Rijk. overleed, in dezen tijd, in taalde
het jaar
voorzaat gregorius den Grooten zijnde hij zelf een geboren Griek
nen van
zijne
kooplieden te
Rome
ren in Afrika geld terug
menigte flaven
gekocht hadden
,
te
,
om
alle
van
het
zijnen
Griehch^
gelijk verfcheide-
Veneti'danfche
van beide
die
verkoopen, gaf
en (lelde
,
Als eenige
voorzaten.
eene
in
zelf
Hij ver-
752.
vermaarde wondergefprekken
de
Rijks-
zacharias
aan
hij
de
kunnen Arabie-
hun hun koop-
deze ongelukkigen in vrijheid.
E
2
^^F^ Afdeel.
IV
q^ q^ 622. ^^^ ^^^ ' uit-
min, omdat de woorden auctor i'
den opgevat, jtisfio 5
Papce
,
IV
te
Zacharta
et
de
dat
uit blijkt ,
drukkingen niet in den volften
als
creari,
raadgeving
eene
alleen
urbis RouKe^pei- Con/iliunt
,
per auctori'
Pipinum Regem
daartegen gebruiken anderen veel zach-
uitdrukkingen
ter
ook
als
;
67
Zijn
j^^
]^^r
,
KERKELIJKE
68
Zijn opvolger
IV BCteK
niet
I
Afdeel.
IV
stephanus of steven dagen
drie
daarom door anastasius
G
wind van STEVEN
II,
leefde'
en wordt
Bisfchop,
als
onder dezelveu
niet
teld, maar des te merkwaardiger
Hoofdft.
rwC.
meer dan
III, die na.
is
hem
ge-
het vijfjarig be-
verkozen werd.
Jaar 622. AisruLF, Koning der La:igobarden , viel ten dezen tot 814, tijde het Keizerlijk gebied aan en nam Ravenna ,
STEPHA-
weg.
NUi
vele
II.
STEPHA-
NUS
steven Afgevaardigden met
Terftond zond gefchenken
bragten,
dat
hem
aan een
hij
die
,
het ook
van 40
beftand
IlI.
zoo ver
jaren
floot.
Maar na vier maanden verbrak hij het beftand, en dreigde Rome zelve. Vergeefs deed steven door Afgevaardigden hier voorftellen tegen; ook liepen de onderhandelingen van eenen Keizerlijken Gezant vruch-
steven
teloos af.
Rome magt
verzocht toen den
en zijne Italïaanfche landen met
befchermen
te
de, hield STEVEN
maar
,
om
genoegzame
deze zulks verzuim-
als
dezen
in
Keizer,
nood eenen plegtigen
omgang , om de hulp van den Hemel af te bidden doch was te gelijk bedacht, om zich de hulp van pipyn
te
toonde
verwerven
dat deze in perfoon gelijker
tijd
Frankifche
in
het jaar
Grooten
,
affpraak
maakte
hem zou komen (*).
bij
753
dat
verzocht
zij ,
uit
hij
liefde
Te
ook de tot
den
petrus, hunnen befchermer, met hunnen
Apostel
Koning
ook daar toe genegen
met steven eene
en
,
die zich
,
,
gemeenfchappelijk voor de regten van den
Apostel en der Heilige Kerk
ftrijden
zouden; opdat
(*) ANASTAS. in Stephano. stephani Cod* CaroL X.
/>.
6p. ap, Cennium^
Epht, ad_Pipin^
.
GESCHIEDENIS. dat
6^
hun hunne zonden vergeven, en van dezen
hem van God
teldrager des Hemelrijks, naar de
ge-
fchonkene magt, hier namaals eens de poort tot het
steven ,
met
naar den Koning aistulf
hem , maar
een te
aan
te vergeefs ,
,
ver* reize
te vervolgen.
piPYN
onthaalde
integendeel
Hij
met
zijne
des jaars 754 vele
Grooten
, ,
te
gemoet
hem met
kwam hem Gemalin
,
in
zijne
buitengehet begin
Zonen , en
wierp zich voor
;
hem
aarde, en verzelde den Bisfchop, die te paard zitten, een eind
wegs,
ter
bleef
een ftalknecht (f-); maar
als
de Frankifche Jaarboeken weten niets van zoodanige vernedering des Konings. Volgens een derzelven(§),
Roomfche
de
verootmoedigde
zich
dieper voor den
Koning,
in
de barmhartigheid Gods
bij
gen de Langoharden reis
te
van den Bisfchop,
was,
fchijnt
,
biddende
luifler
die
zijne
veel
hem,
om hem
te-
Deze geheele
op zichzelve
met pipyn afgefproken
bij
,
befchermen.
de Bisfchop dezen nieuwen Koning en
Bisfchop
zak en asfche,
te
niet
noodig
zijn,
te
opdat
meer aanzien
onderdanen zou bezorgen,
en
ook (*) STEPH. Ep. ad Duces Franc, XI.
tb.
p. 71.
(f) Zoo verhaalt anastasius in Stephano If. (§) Annal. Metens. ad a. 753. ap» duchssne Tom* ÏII.
pag. 2j6,
K3
q q^
bij Jaar
de teruggave der
Had Ravenna, en van het Exarchaat^-]z hij wierf, ter naauvver nood, vrijheid, om zijne
meene eerbewijzen.
IV
gevolg, ^^
aanzienlijk
Favia , en drong
om
^'^f^
Afdeel.
Vooraf echter
eeuwig leven geopend worde (*). begaf zich
IV
fleu-
^°^
622 ^^ '
K E R K E L
7Ö
ook de Frankifche Grooten
IV BOEK
den Itaïi'danfchen krijg,
tot
geweest
Afcleel.
VEN
IV
^^
Ook
zijn.
^y"*^ \i€v\t
die
pipyn
Langohnrden af
waarom
aistulf
Kerk
Heilige
zijn
steven, mogt
bloed
geen
hij
de plegbijdand;
Klooster
fchriftelijk
dat
ook
voordellen
voor het
geld
;
zijne
worden
verzocht, aan
,
de
van Rome^
en aan het Gcmeenebest
pipyn Afgevaardigden
zond
tot
'er
vergoten
wat daar aan ontnomen was, weder
al
te ver-
te raden.
wenschte
verdediging
hij
en
Broeder van den oorlog met de
zijnen
Inmiddels
als
aistulf den Broeder van pipyn,
KAROLOMAN, geuoodzaakt had,
om
andermaal,
van krachtdadige hulp
niettegenflaande
laten,
anders zouden
zij
Voorts ontving
'
belofte
zou maken
gewilliger
dan
Zonen karel en karoloman plegKoningen der Franken^ en tot Pa^
na'c'^G Jaar622.tig zalfde, tot '"^ ^^4 tricii der Romeinen, tigde
i^
(temt het overig gedrag van ste-
mede overeen,
hier
K
rj
met
te
geven,
foortgelijke
maar niettegenflaande pipyn hem daar aanbood,
weigerde
aistulf
volftrekt
petrus weder noodzaakte pipyn hem , in
ontnomene aan den Heiligen
in te ruimen.
Eindelijk
het jaar 754 of 755
,
met de wapenen
der eede belooven moest
,
deze eifchen
,
dat
on-
hij
te zullen vol-
doen.
Maar
naauwelijks had
aistulf
fcheen
zijne
pipyn
ItnU'è
verlaten,
belofte
geheel
vergeten
hebben, waar over steven
pyn, talis
dien
hij
compater
deszelfs
Zonen
zijne
zijnen Geestelijken ^')
klagten
Gevader^
doop geheven had,) en
te
pi-
bij
Q fpiri-
noemt, Cwaarfchijnlijk, omdat
ten
of
bij
hij
deszelfs
GESCHIEDENIS. Zonen
zelfs
inbragt
maria, onze
Maagd
krachten, en
zielen
ftrekken
(^pro
,
en
,
,
hunne
ten geven,
—
rekenfchap
Onmiddelijk daar na
bijvoeging, dat
vestrae
dezelfde
(f), aistulf hem
zouden moe* hij
we-
klagten,
met
Rome nog hoo-
te
deze Had
naam
steven weder,
der Bisfchoppen
ken, ook der Hertogen en
Rome^ van
met het begin
ten en Bevelhebbers van
hulp (§);
naam
hier
bij
alleen aan
in zijnen
naam en
overige
Geestelij-
en
andere
het geheele volk
daar, aan de Frankifche
zijn'
alles ver-
jaar
Hier op fchreef in den
en
755 twee maanden lang; en verwoestomliggende plaatfen te vuur en te zwaard.
van het te alle
zou
naar het leven geftaan
Spoedig echter klom de nood belegerde
)
God
fchreef
en in de ft eden van den Heiligen petrus woest had.
AISTULF
,
voor hunne gelofte aan
zij
der aan deze Vorsten
ger.
Afdeel.
IV
dadelijkheid te
gift tot
mercede animts
ten jongften dage
PETRUS
iv °^^*
voornamelijk dewijl dit tot een losprijs van ^
brengen ;
hunne
(*), en hen bij God, de H. lieve vrouw, alle hemelfche
dien Apostel, die hen tot Koning
bij
had , fmeekte
sezalfd
71
en
Bevelhebbers te
van
het
Geestelijkheid,
hun Rijk
voegde
hij
,
om
nog
leger
de
al-
Groo-
onverwijlde
een'
Brief in
pipyn (**); en eenen derden,
op naam van den Heiligen petrus, met een nieuw en
VIL
(*)
Epiit.
(t) (§) C*0
Cod. Carol, pag. 84.
ap. CENN. Cod. Carol. p. 73.
Cod. Carol. pag. 78.
i'
c-
P^S' 9S.
°^
q
Jaar 622.
^o^S 14.
,
K E R K E L
74 ]V süEK AWeel.
IV
zonderling
en
^^^'"
K E
voorbeeld, aan de drie meergemelde
Koningen en aan ^^
IJ
Franken (*).
Deze Apostel^
^^^"i ^^ geheele KathoUjke
en j^postoUfcha
Roomfche
Kerk
alle
het
als
,
van
hoofd
alle
Kerken
HoofdiJ. QQ^g qqI. j^jj^^ Bisfchop ^ stephanus ', wenscht hun na C. G. / genade, vrede, en alle krachten tot redding Jaar 622, daar
m
tot
814 yan die Kerk.
Vervolgens meldt
hun de voor-
hij
hem van Christus gefchonken, en vordert, de hem bijzonder van God toevertrouwde zij Rome van de onderdrukking der Langobarden
regten, clat
ftad
Hij geeft hun de verzekering
bevrijden.
levende voor hen fl:ond, dat
deze
vermaningen zijn, en dat hij, te
als
,
God
gelijk
voren beloofd had, de Franken
of
hij
wezenlijke
zijne
hem
het
een uitmun-
als
Ook onze lieve vrouw, PETRUS voort, de Moeder Gods en gedurige Maagd imaria , bezweert u met mij , en beveelt u
tend volk befehouvvde. gaat
zoo
als
ook de Troonen
en
Heerfchappijën,
het ganfehe Hemelfche Heerleger, met ren en Heiligen, dat
gij
mijne
alle
Stad en
en
Martela-
Kerk zult
befchermen, opdat ik u mjjne belooningen fchenken
Loopt en
kan.
bijrtaan,
les
wat
helpt dezelve! dan gij
van mij bidt,
de overwinning over de vijanden gefchonken heb. ting
1
—
!
gelijk
der
ik
u
ik
u reeds
Heilige
Welke onbefchaamde
hoe vol van ongerijmdheden
den naam Kerk
zal
,
in al-
Kerk
verdich»
en misbruik van
en welke verwarring
van aardfche
goederen en Geestelijke zegeningen!
De
eer
en flaatsbelang van ^
(*)
^.
c.
pag. pg.
pipyn
zullen
hem ech-
GESCHIEDENIS.
73
nog meer dan deze Brieven bewogen heb-
iv,
om in het jaar 755 aistulf dadeUjk te noodzaken, om aan den Heiligen petrus en zijne Kerk
^o^»
echter
ben,
hare goederen weder
Deze waren
geven.
te
Exarchaat van Ravenna en de lieden van Penta-
PiPYNS Gevolmagtigde
polis,
nam
de
der,-
dezer Heden van
fleutels
lieden over
PiPYN,
welke oorfpronkelijke
was
,
,
aistulfs Bewinds-
eeuw beweerd, bragt hebben.
,
het begin
in
dat
geloof gevonden
nog
Giftbrief
dat is, in de IXde
,
de verdedigers der
ja
hebben nog
ten
fulrade
Graf van den Heiligen petrus ne-
het
van anastasius lianden
de Abt
en leide ze , benevens den Giftbrief van
,
bij
,
nog
zij
omdat
Dus
ten
der
tijde
eeuw, voor-
Paufelijke
Reg-
laatstverlopene
beflaat,
maar weinig
ze niet in het licht ge-
zij
verkreeg de Roomfche Bisfchop
eene aanzienelijke wereldlijke bezitting, en verander-
de van eenen Leeraar en Opziener der
Christelijke.
Gemeenten in een Wereldlijk Vorst ^ en bezitter van Landen.
PIPYN
Ondertusfchen
de vraag,
blijft
had
tot deze fchenking
?
welk regt
Deze landen en
fte-
den hadden, eenige goederen der Roomfche Kerk in dezelven uitgezonderd,
te
voren aan de
Griekfche
Keizeren behoord, aan welken dezelve dan ook regtens hadden moeten
kunde jkn
,
leerde
herfteld
worden
terwijl hij
ftaat-
zijne
in
Italië te ver-
voor zich en zijn huis meer en
meer den weg baande lië, blijvende
maar de
pipyn, op deze wijze, de Langobar-
en tevens de Keizerlijke magt
zwakken ;
,
tot het overheerfchen «van Ita-
befcherming onmisbaar voor de
Bisfchoppen van Rome.
Vergeefs verzocht
E
5
AfdeeU
IV
het
hem ook een
^^ A na (_. (jr. Jaar ^^"^
622. ^^4»
,
K E R K E L
74
een Keizerlijk Gezant, onder aanbieding
rv BOEK
gefchenken
Afiieel.
IV ?-'
na
C
dat
,
van groote
Exarchaat en PentapoUs
het
hij
Heer wilde inruimen; pipyn verzekerde
^^'^ zijnen
met eenen eed, het gene
eens aan den Heiligen
hij
PETRUS n vr.
Jaar 622. hij '^^
K E
IJ
en de Roomfclie Kerk gefchonken had,1 zou j hun voor geenen fchat ontnemen; hij had niet
^ '4 ' ter liefde
van menfchen
maar
,
van dezen
ter liefde
Apostel, en tot vergeving zijner zonden,
Te weten,
wijls gevochten.
Rijk
op
,
nu aan den Apostel welke
bij
eene
min
even
hij
voor hem
wijze
onregtvaardige
eene
regtmatigen Koning ontnomen
God
,
aan
,
zijnen
daar voor fchonk hij
landflreek
regt
zoo dik-
had het Frankifche
hij
had,
in
opdat
voor deze en
Italië^
op
Apostel
de
andere overtredin-
gen genade zou bezorgen.
Nog
minder regt had de Roomfche Bisfchop,
dit gcfchenk aan
om
aan
te
nemen, hoe
Westen
heid in het
het
al federt
Geestelijk
zeer
Opperhoofd van
naam van petrus ook
meenten reldlijke
bezittingen der Christenen
Had men eene
gift
dezen
in
fchoppen zouden te
niet
gewagen, en de
van dezelve
Hoe gifte
zeer
fporen
tijd
konstantyn
van
te
de
de Christen-
alle
Ge-
regt
op de
We-
toe
te
kennen.
kunnen vinden van
den Grooten^ deze Bis-
verzuimd hebben, daar van
gift
van pipyn
als
een
gevolg
doen voorkomen.
Roomfche Bisfchoppen door deze
van pipyn een
Wereldlijk
Gebied verkregen
en hoe gewigtige gevolgen men verders gin te wachten had, te bepalen:
was,
lang voorbereid
in
om
is
uit
dit
be-
het met dit alles moeljelijk
hoedanig eigenlijk ten dezen
tijde
hunne^
magt,
v
GESCHIEDENIS.
75
magt , en de regering van Rome zij gefield geweest. Omtrent het midden der voorgaande eeuw Ichreef de Koninklijke Akademie der wetenfchappen
„ Wanneer
lyn eene Prijsvraag uit: 5,
perfle
de
magt der Keizeren over Rome geheel op-
Welke
5,
gehouden?
„
meinen ten dezen
5,
is
„
gegrond?"
de
Ber' Af^ieeL IV op-
te
heeft
Paufen
der
over
Rome
deze vraag werd in het jaar 1764
toegewezen aan eene Verhandeling van fr«
prijs
SABBATHiER, Profesfor op het Gijmiiafium te Cha' hns aan de Marne ^ en tweeden Secretaris van het geleerd
Genootfchap aldaar, welke
dat
in
Berlyn^ en in het volgende jaar in den drukt
Regten
RUDOLF BECKER
JOH.
is.
Lubek^ gaf daar
te
,
vraag
piPYN
niet heeft
Haag
te
her-
de
Rome met
,
het licht.
dat de heer-
deze
opgehouden, alzoo
ook
17(39
in
Beide deze Geleerden hebben bewezen fchappij der Keizeren te
jaar
Licentiaat in
het jaar
in
op dezelfde
zijne Verhandeling
van
gifte
nog wel 30 voorkomen, dat de Pauien hen
jaren lang bewijzen
'er
voor hunne Opperhecren erkend hebben; en het hoogstvvaarfchijnlijk
Exarchaat
,
die
,
hebbende
zich
,
getreden in
als
,
is
het
eigenmatig
de regten
der
Stadhouders der Griekfche Keizeren
waren; ook bleef
Rome,
dat de Roomfche Bisfchop
verkregen
hebbe aangemerkt
Exarchen
,
'er
nog
fleeds
die het regtsgebied in
Hertog van
een
naam des Keizers oe-
fende.
AisTULF
haastte
zijne verbindtenisfen
r q
regeringswijze hebben de iJö- Jaar 622. tijde gehad? In welken tijd ^°^ ^^4-
de Opperheerfchappij
Op
I
^'^^'^
zich
echter
volkomen
niet te
zeer,
voldoen. '
om Na
aan zijn
over-
KERKELIJKE
76 IV BOEK
overlijden in het Jaar
^56, werd de Hertog deside-
Rius op
der Langoharde-n
den troon
tegen
zijnen
mededinger raches, Broeder van den overledenen Afdeel. IV Koning, gehandhaafd door de legermagt van pipyn , na^C.^
^"
G
Jaar 622. ^°'
^^^^^ ^^^
Romeinen
bedongene (leden
onder belofte
,
zou
allen
^^^ voorts vreedzaam gedragen. '
lijk
dat
,
overleveren,
Ook ruimde
de
hij
zich
en hij
dade-
Hertogdom Ferrara , Favcntia , en nog twee plaatsjes aan de Roomfche Kerk in. De ove-^
het
kleine
werkzaamheden van steven
rige
tot den twist over de Beelden
,
waar
zich
bepalen
III.
ons we-
bij hij
der zal voorkomen. fAULUs.
paulus
Zijn Broeder
van
dit
foort
in
I,
Roomfche
de opvolging der
fchoppen, volgde hem in het jaar
-^^j
het Bisdom tot het jaar "^Cj^ zijnde rig
werkzaam, om
fchonken was
,
uit te breidMi
het gene
Bis-
en beftuurda
^
fteeds
hij
ijve-
hem door pipyn
behouden , en
te
(*).
voorbeeld
het eenigfte
desiderius
magt verder
zijne ,
ge-
Koning der Lau'
gobardsn^ de beide oproeri;ie Hertogen van Spoleta en Benevento overwonnen hebbende Keizerlijken
Gezant
bij
,
deed
den Keizer gezamenlijk Ravenna aan die ftad hij
voor den Keizer
in
te
te
PETRUS
der viel
in
PAULUS
te
ruimen.
gefladig
Over het
klagtig
om met
tasten,
en
nemen, ook bleef
weigerig, de nog beloofde fteden aan
ligen
den
aan
pipyn een voordel,
bij
den
Hei-
een en an-
pipyn
>
wien
h^ (*) ANASTAsius meldt weinig van zijne Brieven
?';;
hem, maar 31 van
Cod. Carot. ap, cemn. T.
geven meer bijzonderheden op.
I.
p. 135-140»
GESCHIEDENIS. hij
om
77
krnchtdadigen bijHand verzocht.
ge jaren daar na zocht
IMaar eeni-
Grieken^ die Ravenna en Pentapolh met eenen va] dreigden
,
w^ndfel van zijnen
Hof
Keizerlijke
ijver
Iieiligen
daad
der
in
omdat
,
duclitte
,
lüj
nog
betrekking
eene
fleeds
Hof
Jegens dat
overig,
Afgevaardigden
, '
IV
Met
dit
afhankelijkheid
hetwelk
Hof toch
„
°^
na
*"
C
>-,*
G,
zoo fchoo-
hij
alles
,
bleef
omdat
blijkt,
zond,
Konflantinopolen
naar
gevaardigden het
onder voor-
van
ever den twist omtrent de Beelden
ben, indien
Afdeel.
voor de Beelden , ]aar 622. de wraak van het tot^ij..
aan hetwelk
ne landftreeken ontnomen had. 'er
in-
toonende zich nog meer af keerig van
de Grieken dan van de Lamiohardcn "^
maar
IV ^^^^
desiderius aan tegen de
hij
hij
wel
maar welke Af-
ontvangen zou heb-
niet
zich reeds geheel van het Keizerrijk
hij
had losgefcheurd. Als PAULUS in het Jaar 767 op fterven lag , stevenIV drong TOTO, Hertog of Stadhouder van Nepe^ met eenige
gewapenden
KONSTANTYN tot
Jaar
Rome,
in
eerst
tot
weder
afgezet
Roomfche Geestelijken
Broeder
zijnen
liet
en
vervolgens
Deze echter werd
Bisfchop inwijden.
768
en
Geestelijken
,
twee
dewijl
,
in
het
voorname
christopiiorus
en ser-
toto gewapenderhand overvielen en ter dood bragten. Een Langobardifche Priester, waldipert, Gius
,
het toen een'
verkiezen
;
zich in zijn
ander
doch
Priester
die
filip
,
fpoedig
Klooster op
te
,
tot
genoodzaakt
der Geestelijkheid, der Grooten en
werd
Eindelijk
fluiten.
zorgde christopiiorus, dat, in
Bisfchop
eene
,
be-
vergadering
voornaamlte in-
woners, STEVEN IV 5 of volgens anderen, de
Ijl,
ver-
K E R K E L
78 IV »oEK Afdeel.
iV
verkozen werd, waar na aan aanhangers
,
de
zijne
oogeu
werden uitgeftoken, waar door fommigen het leven verloren
^^
na C. G.
(*),
dezen
Jaar 622.
ning pipyn.
^^
LOMAN,
/ƒ'
konstantyn en
ook aan waldipert
als
,
K E
IJ
tijd
in het jaar
,
768
,
Ko-
overleed de
Zonen , karel en karoVaderUjk Rijk zamen deelden, zon«
Zijne beide
die liet
den op verzoek van steven twaalf Bisfchoppen
uit
hun Rijk naar Rome ^ op de Kerkvergadering, welke in de Kerk van Lateramn ftond gehouden te Voor
worden.
KOXSTANTYN
deze
gcbragt
geweest, maar
die
eerst
werd de blinde bekende, dat
hij
dank met geweld verkoren was
en
tegen zijn' wil
vergadering ,
den volgenden dag zich poog-
als hij
werd hij , met flagen , uit de Kerk geworpen; ook nam de vergadering een beiluit , dat voortaan niemand tot Roomsch Bisfchop
de
te
verdedigen
,
zou verkoren worden
,
die niet als
Hoofd « Presbijter
of Diaken gediend had , ( niji per diflinctos gradus adfcendens^ Diaconus ant Presbijter Cardinalis fac ftierit;^ hetwelk het eerfle voorbeeld
tiis
benaming: ken.
Nog werd geboden,
Priesters, en Kerkedienaars
gewijd waren, ren, ten in
zij
is
van de
Km^dinaal- Priester tw Kardinaal- Dia*
in
zij
welk geval
,
de
Bisfchoppen,
door
konstantyn
dat die
hunnen fland zouden terug kee-
cene algemeene goedkeuring hadden,
zij
op nieuw moesten gewijd worden,
( csfe reordinandos. } ( f )
Wat (*)
ANASTAsius in Stepliam
(j)
ANASTASIUS.
III,
GESCHIEDENIS. Wat
deze vergadering ten aanzien van de Beelden
hebbe, zal ons
befloten
Beeldenftrijd
in
voorkomen.
Dit alleen moeten wij niet
de ^rchivarius der Kerk
Lius
,
te
haar genomen
zich
,
met ge-
,
wapende onderUcuning der Langoharden ^ tot Aartsbisfchop dier Had liet benoemen, en zich tegen alle den Roomfchen Bisfchop
van
ccn
jaar
lang handhaafde, tot deze het eindelijk door
drin-
gende vermaningen zoo ver bragt, dat de inwoners
hem hunnen opgedrongenen Aartsbisfchop gevangen toezonden, en eenen anderen verkozen (*).
Nog
had DESiDERius, Koning der LangohardeUy
aan de Roomfche Kerk lang of na
wat
zij
STEVEN
had.
fchikking van
naar de
liet
alles niet herfleld ,
pipyn
te
vorderen
hem deswegens door
de beide
bovengemelde Geestelijken, christophor.us en
zij-
nen Zoon, en sergius voordellen doen^ Maar, vol* gens ANASTAsius
,
werd de Koning daar door zoo
verbitterd, dat hij hen uit de wereld
pen
,
poogde
te hel-
ten welken einde hij eenige bedienden van ste-
ven omkocht Ook rukte hij bij St,
,
om
dien
tegen
hen op
Pieten Graf
,
hitfcn.
zelf, onder voorwendfel van zijn gebed te willen verrigten
bij
,
Rome ^ u'aar hij den hem buiten te komen ,
krijgsmagt voor
verzoeken
te
terskerk toen buiten
de fiad
was.
met eene
kleine
Bisfchop dewijl de
liet
Pie-
Ondertusfcheii
hadden de gemelde Geestelijken fchikkingen gemaakt,
om (*) ANASTAS.
//;
Steplian, III.
^^f^ Afdee!.
IV
be-
Ravenna , miciiae-
zonder een Geestelijke te zijn
verboden
IV
de Gefchiedenis van den
voorbijgaan, dat in weerwil van fluit
79
^^^
q q
Jaar 622. ^^'^
^^^ *
,
K E R K E L
8o IV BOEX
om
Afdeel.
hem
ly
den
oogmerken
'sKonings
STEVEN
K E
IJ
keer
te
gaan; maar
te
den Koning uitgegaan zijnde, werd van
tot
in de St. Pieterskerk als een gevangene
moest op
en
,
's
gehou-
Konings aanhouden de beide
Geestelijken bevelen , zich in hun Klooster of bij na C. G. Jaar 622. hcm te begeven ; waar op de Romeinen hen vcrlie^^' ten 1°^ , en zij zich genoodzaakt zagen in de St. Pieterskerk te
redden 's
komen, waar steven hen nog zocht
door hen IMonniken
,
nachts naar
Rome
gers des Konings
laten
willende hen
,
brengen, maar de aanhan-
van hen meester makende.
zich
Haken hun de oogen
maken
te
te
uit
,
waar aan christophorus
kort daar na het leven verloor.
Geheel
ftrijdig
STEVEN
met
zelven,
in
Crooten^ en deszelfs in hii
dit
verhaal is
bcrigt
het
van
karel den Moeder bertrada (*), waar Brief aan
eenen
hun meldt, dat de beide Aartsbooswichten
CHPviSTOPiiORUS en sergius, met dodo. Afgevaardigden van KARELS Broeder het leven
karoloman , hem
hadden gefhan, zijnde
met behulp van desiderius iiaauvvernood "ontkomen.
zijnen
,
zoo
hij
had
hij
niet niet
willen
kunnen verhoeden, dat deze
gelijk
hij
Deze zoo groote berigt
,
zij
,
ter
van de
ombrengen
,
voor hun leven gefproken had, echter
den van het gezigt beroofd waren en raad,
befchermer
Eindelijk waren
Romeinen verlaten , die hen hadden
naar
hun geweld,
hij
,
zijne vijan-
tegen zijnen wil
met eeds verzekert. ftrijdigheid
,
van
heeft verfchcidene geleerden
des
Bisfchops
doen gelooven
,
dat (*) Cod.
Ca:-ol,
XLVI. pag,
26^.
GESCHIEDENIS.
8ï
STEVEN door desideriüs genoodzaakt
dat
weest,
waar
dezen zin
iii
anastasius (*)
is, dat
zelf den
hem
die
komt:
herinnerden
beloften
zijne
als
„
wel
zich
den,"
,
SERGius
,
geruimd heb, zoo dat
hij niet
Als
zegt hij, die over
dat ik
hem
,
regtigheid te eifchen.
,
fchenk,
,
de
,
roermakers
5,
ken
3,
men."
Hoe
,
en
is
,
gereed
,
vrede hou»
ik
noodig heeft, ge-
hem
groot
geen*
Want
een vriend dezer
om hunnen dood
op«
wree-
te
te
ne-
het zij, als desideriüs zijne belofte aan den
geen
geftand
deed, verzocht
deze de beide Koninklijke Broederen in het fche Rijk
,
zij
Franki-
de Langoharden eindelijk eens voor goed
noodzaken, den Apostel petrus regt
dewijl
bijftand
ongeluk.
den Bisfchop zei ven gevangen
Roomfchen Bisfchop
te
laat
heerschten
hem een Koning karolobian, dreigt
te
hem
eens
daar van voor
te
doen,
den Regtcrftoel
van CHRISTUS rekenfcliap zouden moeten geven (f). In deze omftandigheden kan men ligt begrijpen, hoe zeer zijn zijne
ijver
moest ontfleken
malin aanbood.
deed
,
toen desideriüs
Dochter aan eenen van deze Vorsten
hem
Zijn
haat
tegen
ter
Ge-
de Langoharden
tegen dit huwelijk, als tegen een ontwerp des
(
*)
Cf)
In HachianO' CocL Carol.
XII Deel.
XLVII. pag. 274.
f
IV ^°^^ Afdeel.
1^
toen
christophorus en uit den weg ,
,
,
zoo
juist
,
,
met des Bisfchops Brief overeen-
steven mag
,,
ge-
Koning de*
steven
siDERius aan de Afgevaardigden van
antwoorden ;
is
offchoon het ook
te fchrijven,
„a
c G
Jaar 622. ^^^
^^^ '
K E R K E L
82
K E
Ij
des Duivels, uitvaren, in eenen Brief aan
IV BOEK
vol
|-en ,
bitterheid
,
Afdeel.
'"^^"^
gemoeid ware, daar het hem
IV
was,
te verhinderen, dat de
^^ *j. den na C r Jnnr 622. to^
^H
-
om hem
,
Dit verhinderde echter ka rel
Maar
men de regte reden EGiNHARD ( f ) zelf niet Schrijver
en
t'huis
aan-
ten nadeele van zijn Broeders
en
ziekelijk
,
o«-
zich van
tot groot ,
te
nagelatene
met hunne Moeder de wijk namen
zonder dat wij lezen
Een
In hetzelfde jaar overleed ka-
van het Rijk meester
van DESIDERIUS,
welke
,
wist of weten wilde. zij
771
zonder
,
vindt aangeteekend
KAREL vond goed
Broeders gedeelte
die
om , op
,
yveder
omdat
zegt,
yruchthaar was (§). ,
niet
in het volgende jaar
haar haren Vader
dat
PvOLOMAN
aan-
Moeder, de Dochter van desiderius
dadelijk te trouwen.
ander
eerften
eene
(*).
ziendijke landftreek af te ftaan
prijzing zijner
doen
te
werden, maar veeleer dat de
vrienden
hij
alleen
Franken en Langohar-
de laatstgemelJen noodzaakten
zond
de Vors»
even of hunne zaligheid hier
kinderen,
in het gebied
misnoegen van
dat de
zijn
maken,
karel,
Roomfche Bisfchoppen
zich nu eenigzins bekommerden over zoodanige onregtvaardige behandeling omtrent wezen.
^üriaanI
Toen steven IV met het overleed, volgde hem adriaan jaren
dit
ambt bekleed
begin I
heeft,
op,
des jaars die
772
bijna
24 desiderius zond
hem XLV. pag, M. Cap. 18.
(*)
Cod. Carol.
(tj
Fit, Car.
(§)
Blon. Sangall. de
CANis. Leett. Ant.
Tom.
Gest. II.
282.
Car.
Part.
lil.
M. Lih\
II.
/;;
GESCHIEDENIS.
Sj
hem Gezanten, om eene goede vcrftandhoiiding te vestigen; maar als adriaan te kennen gaf, weinig vertrouwen
hem
in
meester
zich
ftellen
te
van
maakte de Koning
,
verfcheidene
Roovjfche Kerk gefchonken
;
plaatfen
aan
,
IV ^'^^^
Afdeel.
^V
de
wanneer adriaan zich
^^^ q^ q^ daar over door afgezondenen beklaagde, drong desi- Jaar 622.
DERius aan op een mondgefprek met den Bisfchop, ftandvastig weigerde,
hetwelk deze
niettegenftaande
paullüs,
een der Afgevaardigden, de Kamerdienaar
den
Koning beloofde, den Bisfchop voor hem
zullen brengen,
zou
al
tijde
gepleegd had
aan
flrik
die ten
andere misdaden te
adriaan
liet
,
een
Dezen paüllus,
steven IV moord en
van
Rome
hem ook
hij
den voet moeten binden.
te
,
op
zijne terug-
komst,
door den Aartsbisfchop van Ravenna ge-
vangen
nemen,
TYN
hij
LEO meldde
en
wilde
en
Hetwelk
ftrafFen.
,
aan
hem de
met
hen verzoekende
eorum Imperialem cleuwntiam
,
Een
konstan(
,
deprecam
) bevel te willen ge-
ven, hem naar eenige bewaarplaats verzenden (*),
ballingfchap
Keizeren
blijk, dat hij
in
hun Rijk
ie
van deze Keize-
minden nog eenigermate afhankelijk was; hetwelk bevestigd wordt door eene onderteekening
ren
van
ten
een
gefchriften
zijner
fiQStro piisfimo
August o
Ondertusfchen
deszelfs
jaar
Conflantino etc,
was desiderius vertoornd, om-
dat ADRIAAN weigerde in
hem
bezoek
te
geven,
zelfs
trok
hij
in
op Rome
aan.
Gebied gevallen
773 met
Domino
Imperante
:
zijn
leger
een ,
In
het
dezen
nood
(*}
AN.\STAS1US.
F
a
^^^
^^ '
K E R K E L
84
jV BOEK Afdeel.
nood zond adriaan hem nioet,
die
K E
IJ
Bisfchoppen
drie
hem met den ban dreigden,
verder wilde
desiderius
voortrukken.
ge-
te
indien
hij
door
hier
IV ontfteld , keerde van Viterho naar zijn land teHoofdO. .^^ ;• na C. G. ^"S De Roomfche Bisfdiop door dit gedrag van den Jaar 622. (.
tot
014. LangoharcUfchen
REL om
Koning
derhandelingen
,
gerd hebbende,
alles,
,
in
vruchtelooze
en
773 desiderius
het
jaar
,
on-
Langobardi'
het in
774 hem
Pavia
bele-
dwong
zich
makende zich voorts meester van
geven,
over te
eenige
het jaar
in
fche Rijk aantastte
genoodzaakt, bad ka-
als
na
dia
bijfiiand,
wat de Langoharden
den.
Gedurende
KAREL
in het jaar
werd ingehaald,
de
774
en
Italië
in
belegering
Rome, ahvaar
te
ook de
toen
had-
bezeten
kwam
van Pavia hij
plegtig
van
gifte
zijnen
Vader pipyn, en van hem zelven en zijnen Broeder, aan
den Apostel petrus en deszelfs plaats-
vervanger bevestigde en zelfs vermeerderde.
Het
is
ondertusfchen
het met deze gifte gefteld
niet
geheel duidelijk,
geweest;
zij
als
wij
hoe
ana-
STASius (t) volgen, zonden daar toe aanzienelijke landfchappen behoord hebben, zelfs znlken, die, gelijk
het
Veneti'aanfche
,
nog
Griehfchen Keizer afhankelijk
dadelijk
ken KAREL dus geen geven had; ook oorfpronkelijke
Route
in
gifcbrief
het licht
door
gebragt,
van
den
waren, en aan welis
nooit de
de Bisfchoppen waarfchijnelijk,
van
omdat de-
(*)
ANASTASIU?.
(f)
/« Adriano.
GESCHIEDENIS. dezelve niet zoo veel behelsde, als
Daar
doen gelooven.
men
8$
geern wilde
over het geheel blijken
zijn
IV ^^^^
genoeg, dat karel fteeds de opperfte magt voor Afdeel. IV zich behouden heeft, over die landen en plaatfen, thans aan de Roomfche Kerk en aan den ^^^^^ q PETRUS fchonk ; zelfs vindt men die in de Jaar 622. Brieven van adriaan; dus fpreekt deze van zijne ^0^814.
welke
hij
Apostel
fteden in Campani'è , en echter meldt
de Capuanen niet alleen
hij
trus, maar ook aan den Koning, (/«
Ook
dat
,
pe-
vestfce
fide
eed van trouwe
regalis potentice , ) den
(*)
hij
aan den Apostel
lieeft
laten
adriaan zeer over den Aartsbisfchop v^n Ravenna, leg, die hem vele bezitdoen.
beklaagt
zich
tingen betwistte, en
ten voordeele van zijne
'er zicli
Men
Kerk meester van gemaakt had. vens, dat ten dezen aan
de regten
voorwendden,
,
welke de
om
tijde,
van
aan den Bisfchop silvester
te
te-
zetten
Bisfchoppen
konstantyn
Keizer is
gelooft
bij
Roomfche
de
gifte
gezag
uitgevonden en ver-
minden adriaan fchrijft heel duidelijk aan karel (f): „ Even gelijk ten tijde van den Zaligen silvester , Bisfchop van Rotne , van den ten
dicht,
Godvruchtigen heiliger
Gods
gedachtenis,
Heilige
konstantyn den Qrooten ^
Keizer
door deszelfs
Katholijke
Kerk verhoogd en verheven ze
Gewesten
heeft, zoo
van
is
Hesperi'è
mag ook
in
milddadigheid,
en Apostolifche Roomfche
uwe
geworden, en eene
magt
in
de-
verkregen
hoogstgelukzalige tijden
en
(*)
Cod, Carol.
LXXXVIII.
(t)
Cod, CaroL
XLIX. pag.
F
3
/>/7^.
353.
487.
K E R K E L
8fi
en de onze, de
IV ^*®E"
Afdee!.
Dïi
den Apostel
™£sr ^u meer verhoogd
c G.
'•'^^
^^
.,
14.
thans opgedaan
heeft
,
aan zijne
,
door
zie,
Keizer konstan-
God
vvien
verwaar-
Kerk van den Prhis
Heilige
petrus,
^^^ Apostelen,
Want
enz.
blijven
een nieuw allerchristelijkfle Gods »
van
is,
groejen en juichen, en fteeds
IV
Ji.T 622. digd tot
Kerke Gods, dat
Heilige
petrus,
K E
IJ
verkenen."
te
alles
Hij
voegt 'er bij, dat ook al het overige, het gene
aan
PETRUS en de Roomfche Kerk door Keizers^ Fatri^ ctén ^ en andere godvruchtige mamien, tot rantfoen van hunne Tuscië
,
van hunne zonden in
zielen en vergeving
Spoleto
Benevemo
,
hynfche erfgoed gefchonken
Corjica
,
en in het Sa--
,
maar door de LangO"
,
harden ontroofd was, mogt vvedergegeven worden. Vele zulke giften had
de Heilige Kancelary van
hij in
Lateramn bewaard^ welke ne Afgevaardigden .
liet
KAREL door
aan
hij
Over het algemeen hadden kaPvEl noodig in hunne oogmerken
magt
Italië
vergrooten
te
de beste vrienden; die zich
niet,
hunnen zijn
zin
adriaan
en
elkander in
,
om
hunne
en waren dus ook
,
evenwel was karel de Vorst
door de Roomfche Bisfchoppen naar
liet
leiden.
Dit
leert
onder
gedrag in de tuisten over de Beelden
behoeft
niet te
of
twijfelen,
hij
anderen ,
en
meer geëerd en ontzien
aan
meldt
hem
zelf,
volgens
lieden
,
uit
het
dan
in het jaar
bevel van zijne genadig/ie
heid,
,
welk
te
voren
,
785, dat
Koninklijke alle
men
werd, na de ver-
nietigingvan het Langohardifche Rijk, ook te veel
zij-
vertoonen.
Rome adri-
hij
het
doorluchtig'
Venetiaanfche Koop-
Ravenna ea TentapoVn moesten
verdre-
ven
GESCHIEDENIS. ren worden, terftond
redenen
lijke
adriaan
ADRIAAN (t)» welke niet
ligen
had
gevoerd
gevangenis
van
foort
;
PETRUS , door
zonderheid
vermaard
is
in
liet
karel
eenig volk
gegeven en
lEn
om
,
pen en Bisfchoppen van
Abten
hem met
beleening ontvangen zouden
Men
worden.
in
Rome was ,
zijn ,
het jaar -774
Aartsbisfchop-
van hem de
ingewijd mogten
heeft wel de echtheid
van deze Kerk^
vergadering, en dit haar befluit, betwist,
zaak zelve is
toch
van
,
Ondertusfchen
zoo
zijde,
van dezen Vorst
ken waren.
maar dê
of de daar in erkende regten van karel
waar.
zijne
te ftel-
Patriciaat
het
alle
zij
plaats
Sijno-
het Regt heeft
rijk eerst
eer
Hij wilde
bepaalde
veel hij flechts
de landen
in
,
,
adriaan
kon, de magt
die aan
niet eens
hem gefchon-
toegeven, dat ka-
rel, door eenen gezant bij de verkiezing van eenen Aartsbisfchop van Ravenna , flechts het geringde zou hebben (**).
aandeel aan dezelve
Inzonderheid prent
(*) Cod. Carol.
(t) (§)
Cod. Carol.
Decret. P.
C**) Cod. Carol.
LXXXIV.
pag. 459.
L,pag. 363. I.
c 22
Disftinct
LIV. pag. 322.
F4
Afdeel.
iV
Jaar 622,
aangehouden. In- ^01814,
is
bekleed, en verordend heeft, dat
iv ^'^^^
wereld ^^^^"^^
der
van den Hei-
wetboek (§) de adriaan, op eene
inwijden;
eene
fchrijft
eenen Roomfchen Bisfchop aan
laten
te
in ,
Paufelljk
die toen te
,
begin
een gezant
de van 153 Bisfchoppen en
aan
gebeurtenis
federt het
volgens welke
,^
die onbetame-
,
karel
hield
,
eene
voorgevallen, dat
is
gemaakt had (*).
werkfliellig
Eenen afgevaardigden van
^7
LXIII. pag. Ip7.
KERKELIJKE
gS
karel in, (*) dat, gelijk hij hem', als Rome^ beftendig vereeren zou, ook Patriciaat van den H. petrus , hetwelk hij
prent
rv BOEX Afdeel.
IV
hij
patricius van ^^^^
en zijn
nn^^C-'^G.
Jaar 622.
^^ '
*^^
tEo
geeft hij
^^j^
heer
te
blij»
dat
,
zal blijven
te
gelijker
karel
aan
hij
tijd
onveran-
(f).
het gene de Opperfcheerfchappij van adri-
q^^j.
als
maar
zijne fiad ,
kennen
getrouw
Doch
III.
KAREL Opper
Rome
ADRIAAN
onwederfprekelijk
,
Hier en op meer andere plaatfen noemt
^^" moest.
derlijk
erkent
vader bewilligd had
n
Rome
geheel
n
oer eerfte
frappen,
van jn het jaar jGc)
,
ongelooflijk
welke
deed.
„
maakt,
opvolger,
zijn
zond de
Hij
een
is
leo IJL, van
fleutels
petrus , ook het vaandel of banier der Stad Rome^ met andere gefchenken, aan Koning karel , en verzocht hem , eeneii zijner Grooten naar Rome te zenden, die het Roomfche
het
graf van den
volk den eed
Heil.
van trouwe en onderwerping zou
af-
karel zond ten dien einde den Abt ENGELBERT, door wien hij ook een groot gedeelnemen (§).
van den fchat, welken
te tien
of
,
Heil.
eigenlijk
PETRUS
liet
Avaren
in dat jaar
hij ,
den Hiin^
ontnomen had , aan den
overbrengen.
Grieken
mede nam tevens de Opperheerfchappij der over Rome geheel en al een einde, waar
van
hier
Hier
tot
toe
nog eene fchaduw was overgeble-
ven; en KAREL zag zich door dezen eed van hulde
als
Oppervorst
komt, dat
dier
hij, drie jaren
ftad
erkend;
waarbij
nog
daar na, als zoodanig eene regts*
(*) (§)
Cod. CaroL EGLNii.
LXXXV.
/>.
ann» ad^ a /(^
Ct) A
521. ^
'-•.
A
53Q*
GESCHIEDENIS. regtspleging
houden over den Bisfchop leo
liet
Deze namelijk, werd
ven.
met
omgang
andere
in het jaar
als
799,
hij
,
PASCHALis en CAMPULus, gcvolgd van eene meniggewapenden, van het paard getrokken,
te
geworpen
hem
oogen
de
andere,
heid gebragt, en
door den
ook
als
gezigt
ANASTASius melden
en de tong
door een
zen ook tijdgenooten
dat
,
verhaal
dit
,
of zich vergenoegen te
aanzien,
bereiken, te
twijfelachtig
zeggen,
niet
dat
de
hebben kunn^p
wonderw^k
nemen.
KAREL,
die
thans
begeerde
belet
dat
fchen
krijg
men.
Deze verfcheen dus
ongemeen
,
eerbiedig
onderhandelingen {^Mhfi')
,
welke
met uit
,
was
door
den Sahfi-
hem zou koPaderhorn, Waar hij
leo
te
ontvangen
,
Koninklijke
bij
maar
na
gezonden werd.
twee Aartsbisfchoppen
Tlians
uiagtigden, in de eetzaal van
F 5
eenige
gevolraagtigden
Bisfchoppen, en drie Graven beftonden, naar terug
het
herftcid
en onder de-
als
het niet noodig, zoodanig
is
hem
wonderwerk
zamengezvvorenen hun oogmerk
aan
,
te
Eenige Jaarboekfch rij-
geworden; maar dewijl anderen,
zijn
geloofden
Hertog van Spoleto aan
gevaar onttrokken werd.
vers,
zij
de tong afgefneden
iiitgeftoken en
van eenige getrouwe dienaren in veilig-
eindelijk
alle
dat
,
ter aarde
Zij fleepten hem van de eene plaats naar de hem nog meer flaande e,n wondende , tot
hebben.
hij
zoo mishandeld
en
,
boek Afdeel,
IV
ecne kerk naar de
hield, van de
door twee zamengezworene Hofgeestelijken
,
iv
zei-
en vele Romeinen een' Gods-
zijne geestelijkheid
dienstigen
89
,
vijf
Rome
hielden
deze gevol-
leo, een
openlijk gerigt
°°
^
jaar 622. '^*^'^
^^4»
KERKELIJKE
po
IV BOEK .
AfdeeJ.
IV
maar
jje ^
welken In het
Jaar 622.
Rome
S14.
hetwelk
in
zij
hem
bij
,
alwaar
tersJssrk..
gebood
Ook waren
karel
zegt een gelijktijdig Schrijver
en niet
kel uit nijd,
om
vrijwillig
indien
,
Prelaten
LEO
,
,
komen zou ,
(*),
befloten
dat
merken-
zij
dat
zij ,
zulks
liij
toen het uit
tegen-
Prelaten
begeerde
deze
zou
,
Volgens anastasius riepen
kunnen regtvaardigen. alle
van leo
der geregtigheid wille, hun-
vervolgden
Bisfchop
met
hij
overigen ftonden.
de
en
ook
als
zich in de Pie-
,
bcfchuldigers
als
aanwezende
alle
Abten,
de
terwijl
zelf naar
Hier zat
vinden.
laten
hier de
woordig; maar
zich
dat
,
Bisfchoppen en
LEO en de Prelaten,
nen
karel
en Roomfche adel
zouden
bewijzen, met
te
den Koning befchuldigd hadden.
hij
F)-ankifche
ten,
zamengezworeneii
volgende jaar 800 reisde
^^j.jg|^jgp,}^Qppgj^^
4e
acht dagen duur-
beide
de
^^^^ waren, de misdaden
^^
'"^^
^^^ Q tot
hem, hetwelk over de
over
rigt
,
een
lOt
dat
onderzoek
zich
zij
niet
over
vermeten
wilden, den Apostolifchen ftoel, het hoofd van al-
Gemeenten
le lijk
het
5
te
oordcelen
gebruikelijk
altijd
mand' geoordeeld worden, deelde.
LEO
befchuldigingen derhalve
,
Vergadering
want
alhoewel
zelf verklaarde zich de
volgen, en
te willen
:
te
betrad ,
prediklloel in
bereid te zijn,
Den
zuiveren. hij ,
en van
in
hij
geweest was, hij
kon, gevan nieallen
oor-
oude gewoonte zich van
volgenden
alle
dag
tegenwoordigheid dezer
vele andere
de Pieterskerk,
Romeinen ,
en het Euangelie
den in
de
(*) Amial. Lamhcc.
^
ad. a. %oo.
GESCHIEDENIS. de hand nemende, zwoer hij, dat
misdaden
,
,wjst
,
niets
hij
men hem
daar
91
van
van de
befchuldigd
De gezamenUjke GeesteUjkheid dankre God, Maagd maria, petrus , en alle de Heiligen,
had.
de
in blijde lofzangen
,
maar leo bad voor
met ballingfchap
enkel
zij
In datzelfde
Jaar
,
welke
geoefend.
het jaar
de
hij
,
zoodat
is
dat
,
tijd
te
Rome had
fommigen het
van het jaar 800
in plaats
"•°''
^*4»
Keizer uit-
801
jaar
in de
,)
petrus, van
hier
Pieters-
het gebed
kroon
op
waarop de geheele tegenwoordig zijnde
het hoofd,
volksmenigte
driewerf uiiriep:
5,
den door
God
„
grooten
en
gekroonden
vreedzamen
,,
Leven en zegen
augustus karel
!
den
Keizer dsr Romeinen\^''
LEO, die hem en zijnen zoon zalfde, wierp zich nu het eerst voor hem neder, en bewees hem zijnen eerbied, als zijnen Keizer. (*). karel zeide naderband
,
hij
gekomen
gefchieden zou
de
622,
eindelijk vol- karel van de hoogde magt wordt
opftond, zette leo hem eene kostbare
eerst
^
}?.ar
werden.
hij
kerk, voor het graf van
kerk
*
^.j,„
^^^
op het Kersfeest, C waarmede toen Westen, in deze hoofddad begonnen werd , hetwelk Als
oorzaak
melden
IV
karel
tijtel
reeds eenigen
karel
bij
geflraft
800 nam
komen ook den naam en aan
hen
Afdeel.
Tegen de „^°^
voor deze uitkomst.
moordenaren werd het voniiis des doods uitgefproken,
iv ^^^^
tijtel
zou op dat groote Feest zijn, ,
als
hij
zoo zeer mishaagde
van
niet in
de
geweten had, wat hier
Keizer.
hem
Ondertusfchen
in het is
Jiet
zeer
(*) ANASTAS.
EGiMïARD anu,
Lair.bec. ad. eund. a. etc.
ad.
a.
8c I.
/hm,
,
KERKELOKÉ^
92
zeer waarfchijnlijk
IV ^^^^ Afdeel.
IV na°C
hem
tusfchen ^^^^^
^^^^ dezen
5
"°§
^^^^
Uit
^^^_^'
het
LEO
dat
en
vernietigde
welke
,
mogten.
eenvoudig gefchiedverhaal
Bisfchop van
als
hij
kon bezeten hebben
neen
,
karel
des volks,
Rome
plaats der Griekfche Keizers,
KAPvEL
terwijl
insgelijks
dus
enkel
de
tijtel
tijd
te
Rome
oefende
ontbrak.
Dit
voren
nen
hem
en
doorluchtigftcn
noemt;
Heer
'm.
zijne
Caïahrië,
ook
uit het
brieven
Vorst
(^Serenis/tmus
,
s//-
Dominus^
van karel (*), dat deze Vorst geheel
tot
-
(f),
rijk optelt,
in
welken
in
benedendeel
het
in
alwaar de Grieksch
uit erft en wil
de
welke
als zijnen
hij
uit
2ï hoofdfteden van
en onder dezen
Car,
M.
van
karels
Rome
en Raven'
eerfte plaats.
i*) De Ut.
het
Keizerlijke landen be-
gonnen, beheerscht hebbe, en nog meer
in
de dadelij-
aan
van August a Prcetoria^ (thans Aosta
Vorstendom Picmont')
zijn
aan welke
ook verzekert ons eginhard, de levens-
bcfchrijver Italië
elders
,
blijkt
volgende gedrag van leo, die karel eerbiedigde,
die in
,
onttrokken hadden
reeds
Opperheerfchappij in
ke
daartoe
hunnen Opperhoofd ver-
tot
zich reeds federt eenigen
zij
,
men moet hem aanmerken
,
een der voornaam (Ie Romeinfche grooten
klaarde, in
na
blijkbaar
is
heeft, uit hoofde van eenig gezag,
of magt, welke
naam
gelijk
te
Griekfche
de
geenszins het Westersch Keizerrijk aan ka«
REL opgedragen
als
den eersten rang onder de ,
op Rome maken
Jaar 5a 2. Keizers
eene afipraak
Hij verwierf zich
gefchicdde.
tijtel ,
aanfpraken
overige
volgens
alles
]Mogendheden
Westelijke
G
dat
,
leo
eii
0/>c.
13'
Ct)
R^id. c. 33.
GESCHIEDENIS. Op
alhoewel
nog
evenwel zich
,
van Papa
tijcel
,
nieuwe
of met bijvoeging
van Vorsten,
,
hadden
giften
,
een foort
tot
echter
van moest,
afwezenheid der Vors-
en
,
tijd;
om
gebruikten,
van
die
hier
gedurige
flrijd
over de
regten van den Keizer
zoo
veel te
meer, omdat
deze lloomfche Paufen den naam van den
hunne aanfpraken
wat hun goed gelegen
les ,
rege- Befluit.
Het gevolg
onbepaalde en onzekere
PETRUS
622.
een' aan-
verhieven,
een
ten, noodzakelijk zijn
en den Paus, in der
^ q^
Jr.ar
hunne heerschzuchtige
tot
Vorsten
zwakke regeringen
zeer
IV
van magt gedaan, daar deze,
hen afhankelijk bleven. bij
voor
die
onder de
zij
oogmerken, hen door hunne wereldlijke
Afdeel.
dan de Keizers van Kon- ^0^814.
zijn
echter
hem noodig hebbende, van
den
"o^''
^^^
gekomen
aanwinst
zienelijken
om
,
iv
aiide-
Papa Romauus
pipyn en karel den Grooten
van
van
aantematigen, onder eene
/?o;;;^)
hun geduchter konden ,
uitfluiting
meer en meer gewenden
heerfchappij
ftantimpolen
met
niet
(^Paus, Paus van
ring
Rome,
ikze wijze waren de Bisfchoppen van
die ,
ren
93
kwam
,
Apostel
op
kracht
al-
bij
te
zetten.
Uit
'
nog
het gene tot
al
gezegd
is ,
fteeds
hier toe van de geestelijkheid Algemeen
blijkt het duidelijk
in eene
foort
terwijl echter te gelijk de
,
van
dat het Kerkebeftuur
Ariftocratie befi:ond
,
Roomfche Bisfchoppen naar
eene Monarchie in hetzelve ftonden, en daartoe van tijd tot
dere
tijd
hoofden der kerk,
triarchen ren
groote flappen deeden.
die
,
op
gelijke
hoogte
van Akxandrïè en
Van de
nevens
die
hen,
vier anals
geftaan hadden
Antiochi'è
^
,
Pawa-
en Jeruza-
km
0^'<^>*2'St
Kerkebef'^"'-''^*
K E R K E L
^4'
fV BOEK
AWeel
K E
IJ
Icm onder de Arabieren geraakt, en merkelijk van hunnen invloed op de belangen der Christenkerken
evenwel bleven
<^"^2et,
nog
zij
nemen aan de
deel
IV Kerkvergaderingen in het Griekfche rijk, die zij ook Hootdiu onderteekenden. De Patriarch van Konflantimpokn ^
met dien van Rome
Jaar 622. die nu tot 814. ^£j.fche
Keizers
de
Kerkelijke wetten,
van
voortgangen
te
wij
gelijk
bisfchoppen
,
dan
de
hebben,
gezien
Ravenna
die
,
De
in
eindelijk
frankifche en
Angelfakjtfche
gebied van
kelijk
grond.
hun onderwerpen.
aan
Rome
,
die
ook
bisfchoppelijk Pallium
Oost-
het
In
werd
Rome
,
niets wisten
Ker-
het
ge-
geheel op.
Zelfs
in
;
en
het
gezang onder kakel den
op
zelf
hield
zij
de invloed der
tijd
,
Groot en
hetzel-
vermcestering
op dat land
Frankifche Rijk,
Keri.elijkc
Kerkvergaderingen
dat
na de
de Roomfche Kerkgebruiken
gaf echter ka rel
van het Aarts-
veel minder,
begeerden
Roomfche Bisfchoppen voor eenen
die
hunne
moesten
vast in dit tijdperk
van Spanje door de Arabieren
men
,
Minder aanzien had het onder de IVestgO'
then in Spanje
ve van
vrij
rijk,
Aarts-
Italië
onafhankelijkheid lang hadden gehandhaafd
zich
De
zijne.
m.aakte groo-
in zijn Kerkelijk gebied.
van
wier
,
Kerkver-
der
belluitcn
gaderingen veel meer golden
Roomfche^
onderwor-
vvas
Konftantinopolen
de
gelijk
Oos-
beftuiir der
Westerfche kerk deelde,
en
pen aan
het
,
het
gelijk
alwaar
Kerk-
(*), invoerde, of
liet
terwijl
de
'wetten
vastflellen
,
,
Bis.
()
Capitnl. Jquis^r, a. ^Sf?. Cap, 78. Torn,
tng' 239,
I.
bal.
GESCHIEDENIS. Rome hem,
Bisfchop van
^^
Opperheer, ge-
als zijnen
hoorzaamde.
Had men
vorig Tijdperk
het
in
begin
een
ge-
maakt, van het verzamelen der Kerkelijke wetten (*), tegenwoordig , werd deze arbeid voortgezet
in dit
doch
met
gedeeltelijk
inzigt,
om
,
dbor ondergefcho-
vene en verdichte Brieven der oudile Roomfche Bis-
fchoppen
de
,
te
RUS
misbruikte
ondcrfleunen 1
dien Bedrieger, die daar
Nius, een
verzameling
van
Kerkelijke
als
,
verordeningen der
gelijk
— De
met Sijnodale
Roomfche Bisfchop-
pen waren ook van hunnen kant oplettend, Kerkelijke wetten, welke
ven hadden, bekend
KAREL de men was ,
te
zij
van Kerkelijke
maken en
adriaan hem
wetten
,
om
de
aangenomen of gegeaanteprijzen.
Groote in het jaar 774
fchonk
wetten
ftonden dezelve, in waar-
de en kracht van verpligting, regelen of befluiten ( § ).
tijd,
onder de Kerkelijke
daar in
heeft
Bisfchoppen
( Codex
te
Rome
eene
Als
geko-
verzameling
Canonum , ) waarfchijn-»
DeelX. BJadz. 231.
(*)
Zie
(t) (§)
Zie Beel XI. Bladz. 179. Zijn
werk
non. Vet. Tom. fel
I.
ftaat in
Append.
justelli -jyag.
Biblioth.
33-112. en
Jur.
Ca-
het uittrek-
van hetzelve onder den naam van Breviarium Cano'
nicum T.
I.
Gi
622. "^'^ '
isido- kewettea,
van dezen
wetten het eerst ook geplaatst de iioow/c'/^f
na c. ]"ï^r
Kerkclij-
j
cresconius of crisco-
zelfs
(f);
nagelaten,
^"^
Bisfchop- Verzarae^'"S van
dier
den naam van
toe
Afrikaansch Bisfchop
zoodanige
die
heeft
Afcïeel.
zoodanig was de arbeid van
;
j
j-
•
aanfpraken
en
eiichcn
pen T
r,
IV ^°j^*
p. 456-4^6.
KERKELIJKE
pó fchijnlijk,
IV BOEK
Kerken zou invoeren
j'che
aangenomen
Afdeel. f'^^^
IV
van dezelve
G
TLüC
814.
|.gj^
in
,
zoo
de verloopene
gronde gelegd
zijn
eeuw gevonden
eeuw behoorcn,
,
maar
Room-
Ilandlchrifteu
lieclt
dat de verzameling van
j
de
bij
als zij
Men
waren.
Karolingifche
^^
'^^
Jaar 622. blijkt tot
opdat deze Vorst die ook in de FranhU
die
,
welken
uit
dionysius daar die
bij
tevens merkelijke
veranderingen en bijvoegfelen ondergaan heeft (*).
VIJFDE HOOFDSTUK. Aïgemeene Gefchiedenis van den Godsdienst en God" geleerdheid.
non
,
Christelijk Bijgeloof.
Bijheluitlegging.
Geloofsleere.
IV
i^it de Gefchiedenis van den
j
Predikatiën,
Staat der Christelijke
^,fi
ken^ kan men
zeer Cliristc.
reeds
eenigermate
een
befluit
trek-
ken tot den Staat van den Christelijken Godsdienst
na C. G. zelven, Jaar 612, i^verken
i'^'^"^
Zedeleere.
Geestelijkheid van dezen tijd, bijzonder der Blonni'
Afdeel. TT
Bijbelfche Ca-
Joannes Damascenus.
daar
op
hunne
leer
en leven zoo fterk moest
de Christenbelijders in het gemeen.
nu, bijzonder karel de Groote,
Hoe
zich toeleide
op de verbetering der Geestelijkheid, evenwel bleef de Christen Godsdienst in dien
flaat
van verbaste-
\\Qgi7.\n-
ni^iicid.
ring, welke zich reeds in het voorgaande
iijdperk
aan (^*) SPITTLER
Gcfch.
QHoogd.) Bladz. 172.
van
het
Kanon,
regf.
enz»
GESCHIEDE- N Mn
men mag
ons voordeed; en
van
kundigheden aan
en
'den,
het
merkwaardige
de
yf
in
en
door
j
de
voorfchriften en
'^^^'^
drt ^jyeêii
dieper
Voor de Regtzïnnigheïd werd
is.
vuldig gewaakt
rv
'de
hoof-
verfchillen
Tijdvak toefchrijven, dat het niet dieper -gezonken
arn
alleen
fchrandere
weinige
eenige
IS.
zorg-
bepalin-
gen, zelfs in bijzonderheden vari geen> gewigt, .en
^^ ^ '
^ A
jsri'
'^^
6221 '
^^f
met- zorgvuldige keuze der bewoordingen ; de Kerkgingen
vergaderingen
roemdfle Kerkvaders
voort
en der
,
zegevierd had, door hunne
en
te flaven
partij
•door de Forsten verder
Deze
grootden
werden
befluiten
Rijks-
en
uitdrukkingen van
waren
Ondertusfchen
eerbied.
reeds zoo vele bepalingen gemaakt, dat het
'op
te
kwam, om nieuwe
gedachten
iigt in ide
werpen;
was
zelfs
de
en
,
hier
Kerkvergadering van
waande
magt,
om
zoude, fchrijven
,
daar
Hof voor De
zijn
tegen in
zijne
de
zesde
68d
,
Mono-
twist
met
algemeene
met hare ge-
voortaan ondenieüien
dat
en de
uitfpraken
eikanderen
inliepen
aanleiding had
Geloofsbelijdenisfen
Deel.
,
Somtijds
blijveni
het ééw of ander gevoelen
Kerkvergaderingen XII.
ouden
christus Hechts eenen wil toe te in hem te ontken-
het echter,
vergaderingen veelal
jaar
niemand
maar dat twee willen
nen, kettersch zou beurde
het
niemand
dat
aan
bcfliste
'er
gevocleiis
met de
twist
4heliten enkd een gevolg van den
feuTYCHEs
ge-
(leeds
banvloeken
Godsdienst-
als
'wetten bekrachtigd, dikwijls met
den
die
,
befluiten en
bevestigen.
te
der be-
leerbegrip
Ifet
he^
2i)
,
,
van
ge-
Kerkhetwelk
naarmate partij
voor hunne befluiren
G
der
het
koas.
algemeene Oelöó^ gsplaata' -^ ^''^''J^'^ ^^^wisfem
KERKELIJKE
98
of van bijzondere
IV BOEK Afdeel.
V
mC
^H
enkel
oia
,
^^^
J^^^'
^^^ vermaarde Boek
^^4'
worden, werd daar
van
ook met
rig,
rVde eeuw,
gevoelenden
anders
fcheidene andere leerftellingen hier
voorbeeld
,
dat
die
,
de zielen van
van
God
wezen
zijn
bij
na den Doop
dat
God
als
wilde;
mensch, dat
alles
heeft
fteeds
enz.
Eenigen
tijd
denis
aan
de
leo
bij
deel niets
Zoon van God,
bijftand
daar na, in
de Roomfche Bisfchop
een
kunnen doen, wat
den Goddelijken
wil,
niet
mensch, onaangezien
de
ver-
zonden ver-
den mensch
onmogelijks bevolen heeft; dat de
ook
onder
nog
gevoegd;
tot
gefchapen, maar
zijn;
,
kunnen worden; dat
boete, zalig
vallen, door de
leer
van de
Ketters
Vervolgens worden,
verklaard.
vervloekingen tegen
wordt de
en Heiligen Geest uitvoe-
opnoemen der
het
voorge-
eene Geloofsbe-
dezelve
In
God, Vader, Zoon
Beel-
de Kerkverga-
Main zou
den
insgelijks
(*).
lijdenis ingelascht
omtrent
,
den
over
hetwelk aan
der ing van Frankfort aan legd
Geloofsbelijdenisfen
Toen karel de Groote
toonen.
te
Jaar 622. dendienst liet opftellen, ^°'-
dienden
,
aangenomene
regtzJnnig
'^'^^^
aan
G
perfonen
hunne volkomene overëenftemming met voorgaande
zijnen
noodig heeft
het jaar
III,
zijne
hij
vrijen
809, zond Geloofsbelij-
Gemeenten (f) , welke volkomen heeft kunnen be-
Oosterfche
echter aan dezelven niet
ha-
(*} Car. M. I.
de impio iinagg. culiu
Libr.
III.
Cap.
pag. 259-264.
(f)
Symbolani Ort]zodoxöe
Miscell. Libr. VII.
pag. 18.
jidsi
Leonis
Paptt in bal,
GESCHIEDENIS. hagen, omdat men daar
het
in
pp
uitgaan
des
Met de
bleef
dit ai
men den hoogden
Kerkvergadering werd het Euangelie
dan
vertooning ,
behoorlijk
tot
naar voorgaande Kerkleeraars
befluiten, gelijk
men
Chveshoven
te
want de "^^^H*
,
in-
Eene Kerkver-
in het jaar
747, verpligtte de Bisfchoppen, Abten, Abdisfen, en derzelver on^
derhoorigen, ook zelfs de kinderen in de fchoolen, tot het vlijtig lezen der Heilige alles
regte vrucht, dewijl flechts
waren,
nog
om
den Bijbel
dan
enkel naar overzettingen doen
en
der
wordt
Beelden,
ten fterkften aangeprezen
konden,
maar
en
nuttigheid
weder
alles
Kerk voor
te
(lellen
opzettelijk
bedorven ,
,
door
ne vragen over het Geloof de beste
komen kan.
de
,
in
een
fchoon-
Roomfche bij
ontda-
verklaring
onderzoekingen
IVijsgeerige
de
ontvouwd,
welke men
als bij
dart
ïn het
over
^
voortreffelijkheid,
derzelve
ftaat
de Heilige Schrift
en zelfs worden
,
bijzonder Hoofdfl uk , de
heid
in
zulks
vermaarde Boek van karel den Grooten aanbidding
met de
weinigen
heel
beoefenen,
te
(f); doch
Schrift
goede meening,
met eene
meer
over
bederi
Gods.
(*) HARD. ( f ) Can,
Concil. 7.-
Eerbied
Kerkelijke voorde
en
ook voornamelijk den
daar uit
twist met de Monotheliten befliste.
gadering
„3^0^
tot Jsar 622»
werd enkel
uitlegging en verklaring der Schrift gerigt
mid-
het
in
gebruik
V
algemeene
(*), evenwel meer
den der vergadering gezet
^°?-*
voor AfdeeU
eerbied
op de zesde
betuigen;
Heil. Schrift
IV
Heil,
Geestes van den Vader en den Zoon beweerd vindt.
Tom.
pag* 1954.
III-
G
pag. 1068.
c
/.
a
,
K E R K E L
100
V
zin
eigenlijken
en in welken het Bijgeloof zoo
G ^^^ genomen ,
na C Jaar 622. de Beelden der
814.
jjg
overhand
de
zeer
op het verëeren van
dat de aanval
grootendeels
Heiligen
in
vergund werd,
van denken
"^ behoorlijke vrijheid
kon men
,
welken daar toe gee-
dezen tijd niet vervvacliten, in
Afdeel.
tot
den
Godsdienst, in
IV BOER
K E
IJ
mislukte,
en
hevigfte tegenkanting ontmoette.
^^^
genomen
kenGod^-
'^^S'^^^" ^"
dienst.
nen waren
overhand
de
Bijgeloof
^^^^ echter het
Kracht van den
had
en hoe gering ook waarlijk verlichte kun-
,
^^^^
zuiveren
Godsdienst der
evenwel oefende d^zQ
,
Christe-
fchoon zoo on-
,
volmaakte, kennis, kracht op vele opregt godvruchtige zielen , tot een levendigst gevoelen van de weldaden des Verlosfers der Wereld, en
God
hebben van
het Zelfs
hunnen naasten.
en
ons de Gefchiedenis bewijzen, tijde
tot
m.en ten
dat
van
verbeteringen
in
Bij-
gefield
Doch
Toene-
jJQQj.
dezen
den Gods-
dienst, en die zelfs ten dien einde pogingen
mend
zal
Christenen vond, die overtuij^d waren van de
noodzakelijkheid
werk
lief-
al
i^gj-
in het-
hebben.
dit
werd genoegzaam verduifterd
goede
hooggaand
Bijgeloof^
hetwelk door de
'
geloof.
gewaande
nog meer
was, of
werd.
verllerkt
waarnam
aanbeval enz.
Die een
aalmoezen
rijkelijke
zich
Kloosters begiftigde, Heiligen
van het Monnikenleven
voortreffelijkheid
,
Monniksheilige
uitdeelue.
aan
de
Kerken
menigvuldig vasten
bekommerde zich
en
voorbidding der
weinig
en bidden over
de
vvezenliike verbetering van het hart, of ware deugd-
zaamheid des levens, fte
büicenfporioheid
terwijl
de
weg
voor elke ook de groftot
verzoening openftondj
GESCHIEDENIS.
loi
ftond, alleen ten koste van een deel zijner bezitting,
IV
of door waarneming of bijwoning van eenige Gods-
^°l^^
dienrtige plegtigheid.
Voornamelijk had
Afdeel.
men
begiftigen van Kerken en Kloosters, of het ftichten
om de zonden te aangenaam bij God en zijne Men kan hier over oördeelen,
verzoenen,
van nieuwe,
karel ,,,,.,
nige gelegenheden gebruikt:
in nobis ultrix
piet as
f
;
Heiligen
rum Dei mercedem
,
mine pertinere confidlmus
^^^ '
r
r,
ostra pos-
ad at erna gau'
facerdotiivi
vel fervo-
hoc
regni nostri etc.
"'•
fed Domini
,
animo ohaudimus ^
vel flahilitatem
'•
ut non inveniat
devoret
et
q
zooda- Kerkenen
nostrds
quaVtter peccata
ji petitionihus
libenti
;
q^
Jnar 622,
Kloosters
pro antmce
fimus minnere donante Domino^ dia pervenire
bij
|,^
uit Gifcenaan
.
flamma , quod ;
mr.ken.
onder anderen,
pro Dei intuitu
quod coronet
en zich
te
^e Groote^
de zegswijzen, welke
medio vel falute
V
groote gedachten van het
nobis
ad
Dei
no-
in
(*)
Het geloof aan de v*;'onderwerk<;n door de Heili- Aanroegen zelfs na hunne dood gewrocht, en de vaste ^i".^. verbeelding, dat
men door hen
God
tot
Godsdienst - oefening.
deelte der Christelijke
waar
veilig
gaan
maakte derzelver verëering tot een hoofilge-
kon,
,
aanzieuelijke
Godgeleerden
van
Het
dit
is
tijdvak
verklaarden zich onzeker, nopens de wijze, hoe de Heiligen van ons weten, of de gebeden aan hun ge-
julianus, Bisfchop vaa der Vilde eeuw, was daarom-
daan, vernemen konden, Tö/e^o, tegen het einde trent onzeker, en
nam
eerst
het
gevoelen
van au-
GUS^*) Ccd. LauresJiam, Ahh. Diplom.
G
3
TA. p.^,
11
,
20.
K E R K E L
102
GüSTiNUS aan,
IV BoiiK
ff
K E
dat de zielen der afgeflorvene Heiligen
meer van deze aarde weten, dan het gene
niets
zij
overledenen of van de Engelen te weten Afdeel. van onlangs V komen ; vervolgens kwam hij nader bij het gevoelen ?.
r van GREGORius den Grooten^ ^
na u, u. Jaar 622. dewijl zij ^"^
God
^'^ de lotgevallen der menfchen zich nog, dat
hij
deze Heiligen, o ' daar door
verdaan.
'
verklaarde
dat
.
zien, die alles weet, ook
zij
DuiJelijker
wel eene aangename
herdenking aan hunne lieveUngen op de Wereld hielden, maar
dat
hun gebed voor dezelven
be-"
alleen
Nog
beflisfen-
der zegt isidorus, de geleerdfte Bisfchop
van dien
in
algemeene wenfchen beftaat (*).
dat den Heiligen geene
in Spanje (f) , andere verëering toekomt, dan liefde en tijd , insgelijks
ze,
gelijk
aan
zich
zij
tig uitdrukten, dat
de
verfchooning
eigenlijk
groote
hoop der Christenen
zijn,
behoeft
zen.
de aanprijzing
aanbidden
flechts
was
verëering
Om
men
hoewel men
,
de hand had,
Goddelijke
van eenige Heiligen Somtijds
te bij
hun bewezen werd.
eenen anderen kant,
weder zoo onvoorzig-
de HeiHgen
voortvoer in
geene
de-
,
den vloed hunner redenen
fteeds de
(lelden
andere oudere Kerkleeraars, palen aan deze
verëering, dewijl in
eerbied in
Maar vruchteloos
verëeniging met hen.
hier
van
dat
overtuigd
eener
te
de Levensbefchrijvingen
door alcuin nagelaten
,
wei fchijnt
het
welke
,
hij
vlijtige
zich
te
,
te Ie*
bepalen
tot
navolging van hunne
deug-
(*) Biblioth
(f)
Progmsiic. L. .
Magn.
isiD.
VK
II.
C. 26. 29. 31.
in
Tom. Vil,
Patr.
Bhpal. de
Eccles. Offic.
L.
I.
C. 34.
GESCHIEDENIS. maar ten zelfden
deugden,
wonderdoeners,
tijde
prijst
befchermheiligen
als
103
hen
hij
als
door wier ge-
,
bedde levenden van alle onheilen verlost kunnen vvorden, die zij in hunne Kerken aanriepen, (falva fjos !) zoodanig aan
,
dat
men , zulks hoorende of lezende ,
niet
eenebloote navolging van hunne deugden kon blijven.
bij
Bijzonder
telt hij
op den
in eene Predikatie
vviLLiBRORD,Bisfchop vau
C/ifr^c/?/ ,
iv boek Afdeel.
V ^^^ q Jaar
622,
van ^0^014.
fterfdag
verfcheidene fte-
den op, die Heiligen tot hunne befchermers en ver-
hadden;
£ledigers
hij
verzekert,
dat
Toehoorders aan de vergeving
zijne
en de verhooring van zijn gebed, len
daar
,
hij
niet
aflate ,
enz. (
hij
hun
hem
met
zelven
aan
God ,
te twijfe-
heeft
en
,
dat
hij
toch
bij
te
(laan
gebeden
zijne
zonden,
zijner
vermng
zulken Foorhidder hij
ten laatften roept
niemand onder
)
Van
deze Heiligen werden ontallijke wonder- Ontelbare werken verhaald , welke het gezond menfchenverfiand wónderalle
moesten
beledigen
ftroom des tijds, in allerhande
gen
,
bogten
te fpreken
fchoon
te
wenden
niet
Klooster
zelden
zich
,
lastig
door den
,
zich
liever
de
te-
Monniken^
hunne Kerken gebeur-
in
en
Moyen - Moutier
om
dan het geloof
Zelfs vonden
(f). de wonderwerken, welke den,
het
gedwongen zag,
In
onverdragelijk. 'm
door den Heiligen spinulus
,
den
Elfas
die daar
in
,
het
werden de
Kerk be-
C*) ^PP- "^o"''^' I^' P^g' 157-200. (f) MABiLLON heelt danr vnii merkwaardige voorbeelden verznineld Je la SS. Ord Benedict. Sec. III. P. I. P:\if.
pag. 87. fqq.
G4
K E R K E L
i<54
vele blinden
Aiueel.
V °C jaar lot
G
lammen genezen, aan zoQ
zoo vele
bcgrav'cn lag,
IV poER
weder gegeven
gezigt
liet
K E
TJ
1'öChaamsgebreken herlleld, dat
en
andere
alle
oorden
,
van
'er
menigte volks zamenvloeide
eene
outallijicc
^^^"^^
voornemens was
daar een marktvlek aan
,
men
en
,
te leg-.
Ó22 gen, waar op de H. hidulf of hildulf , ftichter 014 ^^j^ jjjj. Klooster, die ook een tijd lang Aartsbis-
fchop van Trier geweest was, en in
het
707
jaar
overleden is, den Heiligen spinülus bad, daar hij ftilte
en rust genoot,
Monniken Klooster
ontfermen
te
ook over hem
zicJi
en hnn ook
,
En
laten genieten.
te
Nog
der.
merkwaardiger
Abt GUNTRAM, deed
alle
dezen
werden
want
,
Heiligen zeide
,
loovigcn uitgedeeld
en een ander
verhaak
omdat
maar
,
Abt van
vindt
,
hij ,
dit
Deze
,
bij
bekend
niet
de
aan
niet
geloovigen;
Klooster,
hetzelfde
die
na eenige Monniken
Vrijmoedig
beledigen.
/Ibt van
-Tius,
den
fche
(*),
po,
ftichter
dat
hij
van
fchrijft
van
Klooster
l^et
aan
VuUurnus
,
midden ,
God
ook autpert,
den Heiligen in
dit
door bevestigd
daar
onder de wonderen zich niet ontzien hadden te
het
worden aan de onge-
zij
gezegde
daar
niet lang
zich -we-
Trou.
St.
gebeurden ,
won-
de
wonderen, welke
de
moeite, dat
van
graf
;
gedrag van den
het
is
het Klooster
in
hun
in
ftilte
en het volk verftrooide
,
zijne
de overledene Heilig
verhoorde het gebed van den Jierfelijken deren hielden op
en
het
vincent
Beneventaan-
de wonderen van den Abt spalzijn
Klooster, en deszdfs
Klooster^
("*)
Ap. MABILLON.
/.
C,
püg. 430.
:
GESCHIEDENIS. terbroeders
,
der W.1S dit, dat
hadden;
verlaten
het wofidervermopen deelachtig
Kerk
de
volmaakt leven zoeken
;
,
gijnen leerlingen
vermaand, zich
verblijden
de
waren
,
dat
daar
nis tot het Hcht
het
overige
de
fchop
maken
d,uidenjk
STEVEN IV
wonderwerken
van
,
„ De
Denys
Geneesheeren
,
zegt
mijne herftelling, toen ik Martelaar bad
,
en
bij
voor
het
dien
754
hij
zijne
als
,
hij
tijd
,
Bis-
wonderdadizich
Parys bevond
bij
in
Roomfche
de
zelf geeft van
St,
verkeeduister-
kan ons het verhaal eenig-
hetwelk
,
ge genezing , in het Jaar Klooster van
de
Hoe
dikwijls gefchapen ftond
zins
zijne
van
brengen.
over te
met
te
merkwaardiger wonder-
ring van de aarde tot den hemel,
twijfelden
in
het
( *)
reeds aan
de Kerk van gemelden
het Altaar den
goeden Her-
petrus, en den Lesriiar der Heidenen, den Heer paulus , zag, die ik uit hunne fchilderijën kende. Ook zag ik den Zaligften dioNYSius aan de regterhand van den Heer petrus ,
der, den Heer
mager en lang, met een fchoon j"en, in
een zeer
wit kleed
met
gelaad, pui*per
witte
ha-
bezoomd, be-
(*)
Revelatio
Tom. VI.
p(^g.
Stephani Pap<e
1649.
G5
lï.
in
Afdeel.
V Hoofdig. ^^
LACEEi
CoucHL
q^ q^
Jaar 611,
de Heere ^^
over niet
was, ontelbaren door
teeken geweest
men moest maar een
booze geesten hun onderdanig
een veel
terwijl het
,
^
TT
en zoo had ook
;
IV ^^^^
wier namen
^^'onderwerken
tn de
niet
fcheenen
ve/en
te zijn
\ Hemelen
1
.
met opgefchreven waren thans in
met derzelver be-
de wereld
zij
won-
verhalen; het grootfte
niet wilde
geerlijklieid geheel
105
|_^*
,
K E R K E L
io6
IV
bedekt met eenen geheel
BOEK
gouden
Afdeel.
^y^
V
ftarren
purperen
bezaaid
was.
Broeder
verlangt
antwoordde na°C. G.
naar
,
PETRUS
gen verzekerde
:
en een' palmtak in
Vrede
zij
gij
komt van uwe voort,
uwen
tot
en zijner Apostelen delijk
,
die
Nu
eenen
en
zeide:
niet, gij zult niet fter-
Stoel terug gekeerd zijt;
(laan
hier
gezond, en wilde doen,
len was.
kwam hand
van
Diaken, naar mij toe,
gezond op, en wijd dezen Altaar
fta
ééne
de
in
andere, verzeld
u. Broeder! vrees
ven, voordat
dezen Heili-
die
gezondheid
de
paulus
';
hand op de borst van
DioNYSius met een wijrookvat
Priester en eenen
Deze onze
zoo gaat steven
Thans,
genade.
vriende-
gezond worden ; en
aankijkende,
Zijne
met
die
fpraken
gezondheid
zijne
toen vriendelijk zijne
^^^_j" DiONYSius
mantel,
zeide:
Hij zal terftond
;
K E
Zij
malkander; petrus
^^^
Jsar 622, leide
IJ
ter eere
Gods
werd da-
Ik
!
het gene mij
bevo-
zeiden alle omftander s ^ dat ik ijlde.
Ik verhaalde dus
aan hun
,
aan den Koning en aan
Grooten, wat ik gezien had, en volbragt het bevel. " Waarfchijnelijk hadden de omflanders zijne
—
geen oni^elijk, maar hunne twijfeling kon
derwerk
zoo
niet hinderen
veel
kreunde
aanzien hij
zich
,
ja
;
als
niet
al
de Paus
aan
de meesten geloofden hem,
steven
foortgelijke
en
de
won-
het
was iemand
niet ,
van
echter
twijfelingen;
nakomelingfchap
dacht niet meer aan de bedenkingen, die tegen het
wonderwerk waren Heilip^e
Reliquien blijflels.
Aan
ingebragt.
de Heilige Overblijffelen oï Reliquiën ^chxctï
^gj^ wonderdadige krachten toe; geen
dat
zij
hoogstëerbiedig
ontvangen
en
wonder dus, met moeite op.
,
GESCHIEDENIS.
107
opgezocht werden; voornamelijk zulken, welke
CMRisTus
tot
hadden, waar onder
betrekking
zelven
het houi van zijnen kruispaal het voornaamrte was.
vermeerderden
De
ilukken
tijd
ongemeen, men bewaarde ze
van
hetzelve
en behoeJmiddelen,
genezingen
van
men
ten opzigte van de
Ondertusfchen was, gelijk
jn Syriè.
het eigenlijke kruis
fteeds
Toen
wegvoerden.
het
bij
Apame'd^
men
geloofde
,
614 van daar
jaar
vervolgens
het
zij
ontmoet
ftad
yeruzalem gebleven
te
Perfen hetzelve in
tot de
waar
onheilen,
voorbeeld
opmerkelijk
een
EUAGRius (*),
in
het jaar
628 weder moesten geven, werd het door Keizer
HERACLius
weder naar 'Jeruzalem gebragt,
plegtig
het Feest
en toen waarfchijnelijk
Grieken f urn
1.Toiijou(TtjAQf
ingefteld,
genoemd
onder den naam van Feest der
den i4den September gevierd
,
hetwelk
Vnde eeuw,
in
zilveren kistje, hilis j)oriio
tus van
,
de
wordt.
einde
der
ftukje
,
(^inejfa'
noemt het anastasius,) van Chrisvan dien
kruis lag, en alle
nog
Ten minden De Room-
tegen het
ook een
in
Fes-
der St. Pieterskerk, een
facristij
waar
de
Kruisverhooging op
het wordt reeds in het jaar 650 gemeld. fche Bisfchop sergius vond,
bij
de Latijnen
bij
y^i^i^ot ,
crucis
exaltationis
Christenen der
eerstgenoemde Feest
in
tijd
af werd
hetzelve
Gemeente aldaar, op het
de
Kerk van
konstantyn ge-
(*)
Hist, Eccles.
Lier. IV. Cap. 26,
Afdeel.
V
dezen
in
wonderdadige ^^°^ q voor geheele Jaar 623.
tot zelfs
lieden, tegen den vijand of andere
IV ^^^^
^*^^
^'^*
K E R K E L
loS
ÏV BOKK
gekust en aangebeden
vinden Afdeel.
V na
C G.
Jfinr
622.
^"'
"^'^-
van
kruis,
liet
l.Txv§6i>(pzveici ^
Festnm
het
ontdekking
en
het
naam
onder den
lietwelk,
invcntioiiis crucis
op den derden
^^^''^'^"^^''^'^^g
Beiialve
Een andere Feestdag
( * ).
aan de gewaande
gewijd
vverd
K E
IJ
Feest der
^
gevierd wordt.
rsleij
beroemde men zich nog op
kruis
andere OverhUjffekn van Christus,
vele
De FranGREGORius (f) gewaagt van den rok zoii'
kifche
den naad ^
die
bewaard werd. Grooten in het
Deze
nen waren.
vereerd
Lang
in
in
^
ftad
van
tijde
van
gekomen Parys^
bij
Galatïè
karel den zijn
vergetelheid
geraakt
hetzelfde Klooster
;
elders
in
zijne
Nonzijnde,
nieuw gevonden
1156 op
wendde, denzelven ook
,
waar
Dochter theodora
en zijne
in het jaar
,
zal ten
Argenteuil
Zuster GisELA
hij
eener
het Frankifche Rijk
Klooster
werd
Kerk
in de
en
fchoon men voorbezitten.
te
Zoo
weet beda (§) aan zijne Monniken veel te vertellen van den Zweetdoek van ciiristus, die nader-
hand
te
Befancon
in
geworden
het Graaffchap Burgondië ver-
waar over joan jakob chip-
toond
is
FLET
een Boek vol geleerdheid gefchreven heeft (**)•
,
Nog (*)
Lih. Pontif. in
SS. Mcd. et
infiip.ce
(t) GKEGOR.
(§)
Sergio.
DU
FRESiNE
Gracitatis V. Uroiv^.
Glosfar.
ad
v\yi.
Turon. de Gloria Mavtt. L.
I.
C
8.
III.
Opp.
Lint ei $ fepulchralibwi Christi fervatoris
criji^
Libelt. de
locis
fanct.
Cap.
5.
To:ii.
pag. 365-
Q
*')
De
historica A;itve:p.
1624.
j\to.
GESCHIEDENIS. Nog
men gewaagd van
vindt
ReUquiën;
menigte andere
eene
de fpons, met welke
als
het kruis gedrenkt
geworden; en
is
ló^
iV
Christus aan
"°^'^'
van de Blaagd
AfdeeL
V
MARIA, haren, melk, kleederen enz (*).
De
wijzen
om ReUquiën
,
men
gen
,
«ƒ,
gelijk
als
het gelooven wil
JOANNES zwoer
vrouw,
zekere
teloos gebeden
Na
op zij
vrolijk
als
en
,
brengen,
een
leiden
voordat
'er
Goddelijk
gekomen
,
,
'er
een
lap
'er
drie
van
zij
eindelijk
verhoord zou
medenam.
gefchenk
om
denzelven
ook
iet
onder
linnen
droppelen
te
aan-
van t'huis
gaven
op
te
den duim,
op het
bloed
tot
de
eene kon
'er
ontdekking van Reliquiën. zelf daar
Heiligen
Som-
van aanwijzing
door verfchijningen en openbaringen; men groef naar
zij
medenemen (f). waren andere meer gewone en gemakkelij-
zoodat elk
ker middelen tijds
mogen hebben,
te
wenfchende
en terftond vielen linnen,
lang vruch-
overblijffel
ongemeen witten duim, dien
eenen
Drie Bislchoppen
bidden
eenig
Hemel
zeven dagen gevast te hebben, zag
den Altaar
Doch
om
niet te zullen eten,
zijn.
ze van den
,
die drie jaren
hebbende
Dooper
den
ontdekken , waren ^^°^
te
dwongen de Godvruchtï-
Somtijds
onderfcheiden.
zekere
plaatfen
,
en
'er
vond doorgaans het
één of ander; kortelings overledene voorbeelden van Monniksheiligheid
lieten
vermeerdering van
deze fchatien
dagelijks
nieuwe
(tof tot
na; ook bereidde
men (*)
joAN. DAi.L.EUs advers. hatinortim de
Ugiofi oh'jCcto traditionem Diiputatio,
(f}
siüEüüRT.
GembU
Chronogr.
ad
a, Ó13.
cultin ;#-
J
jaar
62Q*
-'^t
014^
K E R K E L
liö
IV BOEK Afdeel.
V
nien zich tot zulke
K E
IJ
ontdekkingen door een ptegtig
vasten; een liefelijke reuk en de onvergankelijkheid
van
een
kondigden dikwijls
ligcliaani
eenen Heiligen aan, van
het
lijk
van
hetwelk de fchriften van
al
deze tijden vol voorbeelden zijn, ja *er werden niet Tiz^ Q^ Jaar 622. weinige Boeken opzettelijk over dit onderwerp getot
814. f.hreven
().
Rome was vloed van
vermaard door eenen over-
bijzonder
heiligdommen
zulke
waar van de Bis-
,
fchoppen dezer Hoofdftad aan Koningen en
Van
gefchenken maakten. in het begin der VJIIfte
cm
eenen
,
Monnik,
Perfifchen
het heeld en hoofd van den laatstgemelden verlost
te
geest
voort
met plegtige eeden af
,
Om
der Heiligen,
men
het
bij
Men
worden.
hoozen
ven
te
te
leggen
zekerder
de
ook
Gra-
weten, of
van een' Heiligen genezing van
graf
lieten
zich dagelijks op eene wage wegen,
die
de zieken
men
daar
Het verminderen van hun gewigt was dan
vond.
teeken
van
het
had onder anderen ligen
door
van den ging
bij
te
eene ligchaamskwaal te hopen had,
een
men
eeuw bezetenen derwaards,
van den Heiligen vincentiüs
in het Klooster
en ANASTASius
Vorsten
oorden bragt
alle
HUBERT,
begaven
,
die
begin
hunner genezing.
Dit
van den
Hei-
plaats bij het graf
tot
van
wien zich bijzonder een'
dollen
die
genen
hond gebeten wa-
ren ct).
De(*) MABiLLON. Ann. Ord. S. Bened. />.
159. BASNAGE Hi%t. de VEglife T.
(t) MABiLLON.
/,
C.
p, (5/0 ^20.
II.
Sec.
III.
p. 1284.
P.
ï.
GESCHIEDENIS. Deze eerbied voor
was
heerfchende
algemeen
vvas
zij
IV
niet enkel volks-
of een deel der Monniken Godzaligheid,
geloof, neen,
Reliqui'èn
iii
Kerk,
de
in
^°^* Afdeel.
V
en de fchranderfte verftanden prezen denzelven aan.
Op
de tweede Kerkvergadering
Nicea
te
het ^^ q^
in
,
q
787,
las
de Bisfchop basilius van Ancyra]^&x 6^z,
terftond in
het
begin zijne
jaar
waar
om
in
onder anderen
hij
Geloofsbelijdenis zeide
Moeder Gods ^ der
Krachten^ en van zelver heilige en
„hij bad
onze onbevlekte vrouw, de
de voorfpraak van
Heihge
(*}:
Heilige
Hemelfche
en
nam
Heiligen; ook
alle
,')
der-
hij
eerwaardige overblijffelen met
verëering aan; en aanbad die eerbiedig, v^o{icvvo6
voor,
terwijl hij
verzekerd
De
heiligheid deel te krijgen."
arch TARASius keurde
deze
der vergadering, niet alleen
was, aan
,
Patri-
in
naam
goed;
maa?
,
de vergadering bevestigde ook vervolgens ten van verëering der Heiligen
derzelver
voorzittende
verklaring
volkomen
ook
alle
^TtfAYiriKuts
alle
foor*
on-
plaatfle zij
der hare beftuiten de volgende, dat geene Kerk zou
ingewijd worden
brengen
,
zonder
,
Reliqui'èn
en dat de Bisfchop
,
die
in dit
dezelve
te
verwaarloo-
zou afgezet worden. De vermaarde en alcuin verzocht den Patriarch van Aqui^ PAULiNUS, om een fiukje van het levendma*
zen zou, geleerde leja^
kende kruis Reliqui'èn
,
^
tot
een bewaarmiddel,
of van andere
( reliquiarum patrocinia ) ( f ).
flelde hij levensbefchrijvingen en gedichten
op
Ook
ter eere
der
()
Tom. IV.
(t) Ep.
CoTjcil.
XXXVL
hard. p. 41.
T»m,
1.
Opp. p^ 49.
^^^
•
*
K E R K E L
iïa
KAREL
Yvas
de Groote zelf ijverig gezet
Overblijffelen
Afdeel.
V
het Oosten
die hij in
,
De Patriarch van
zoeken.
Ook
nieuwe Heiligen.
der Apostelen, en oude en
IV SoEK
K Ê
IJ
op -Heilige op*
vlijtig liet
hem
zond
'Jeruzalem
^^" aantal derzelven in het jaar 799 , met welke hij na°C. In Jaar 622. grootehdeels de Hoofdkerk te Aken verrijkte.
G
^^^
'^
'
voerde
veldtogten
zijne
waar toe Geestelijken gen
wier bijzondere naam
,
Reliquiën mede,
altijd
hij
waren
befteld
kap, (^capa ^^ over
dekfel of de
meerten
den Heiligen
tt te dranaar het
,
ligchaam van
het
onder
hetwelk
,
om
,
was Capellani
de
voor-
naamlle Keliquiën van het Frankifche Rijk behoorde
vanMARiA
en overal in de oorlogen medegevoerd werd (*)*
,
Men
Verëeriiig
heeft'
Qpp.g|igj^
of
in vervolg
van
die
daad,
in der
deze
in
bijzonder in het
opgegeven,
in
hoort
een
vermaard
^
(t).
aanlpreekt
,
te
overtuigen
hij ,
Maagd
Daar toe
be<*
ildefonsus
het jaar
B» Virginh contra
In dit werk zoekt
les
hij
aan gefchrif-
van de
van
tot in
als
evenwel ont-
niet
vallen.
gefchrift
Aartsbisfchop van Toledo illibata virginitate
eeuw
verheffen
het buitenfporige
mAria
verfcheidene
tijd ,
Vilde eeuw behoorden,
tot de
zij
,
van veel later dagteekening
brak het, ten,
wel
dd-j
tres
^
^
de
infide-*
jovinianus, dien
dat riaria
,
ook toen
gebleven zij van Christus zwanger werd, Maagd ook, zij na is; tegen helvidius te bewijzen, dat den Verlosfer gebaard te hebben, niet opgehouden heeft.
Maagd
te
zijn;
en
tegen
de
Jooden^
dat
haar (*) DU FREsNE
(t)
/;;
G/ö.?/.
Magnor BibU
F. Capa et Capellahi. Fett,
FP. T. VIL p. 4I2.
!
GESCHIEDENIS. maagdom door
liafir
den
Voorts
heeft.
hare
ontvangenisfe niets
het vol laffe
is
fprekendheid, zoo zegt hij,
In prater ito vrunda Deo
Deo
et
,
gavifa
honore parentis ;
es
ita fervans filio fidem
fuee
hominem ,
ne
van
fluit
werk fpreekt
zijn
u neder,
ding van
mijnen
u
zijt
u,
ik aanbid
!
Zoon bevonden uitgedelgd
et
ipfe
fponfo fidelis
worden!
mij
roem
de menigte
Geef mij,
het
fpreken en
te
ne! hem,
„
aan.
Ik
werk der menschwor-
van uwen
Bezorg mij, dat mijne zonden Beveel,
dat ik
van de onge-
uwer deugd beminne zoetigheden
opregte
!
maria dus
,
be-
het
verdemoedige mij voor
Ik
Openbaar
!
uwen Zoon
Geef mij,
Uwen Zoon
Mr.ak,
van uwen Zoon
geloof van
verdedigen!
en u aanhange
In
werken gereinigd worde!
der
en u
,
dat
God
God
ik
en u
te,
die-
,
Schepper; u, als de Moeder van mijnen Schepper! " Men heeft onder den als
mijnen
—
naam van ildefonsus andere Hukken van lijken
inhoud
qui disputant et
in het licht gegeven.
pracipuis S. purificatione ^ XII.
Deel.
,
als
3Iarice feriis nativitate
^
,
foortge-
Liber contra
de perpettta virginitate
de ejus parturitione
V
S,
eos
^
Marice
,
ook Sermones XII de
in
ejus parturitione^
asfumtione , doch aiidLicn
H
r q
Jaar 622.
^
^^^ ;
quidem carnis
die alleen de Dienaresfe
zijt!
regtigheid mijner
dat ik den
hij
eenigfte
God!
Afdeel.
ex „g
,
pudore
et
Moeder van mijnen Heer bevonden
die alleen de
,
gij
Deum
et
ut ipfe te fine viro noverit genitricem.
val voor
^'^^^
fervans fponfo fidem
ita
;
IV
wel-
fprekeudc:
ex prole
et filio
ut
,
genitorem
noverit
gele-
in prafetjti plena homine
,
manens
l<sta
gekunftelde
maria
tot
futiiro generans
//;
foetu et virginitate
nj
heb-
j
K E R K E L
114
IV BOEK
hebben
dat
,
K;
deze
E van
later
^^^^ gevoelens van
^'^^^
ildefonsus ftemt over-
een de plegtige verklaring van den
Roomfchen Bis-
Hoofdft. MARTiNus I,' omtrent het midden ^^^ ^ na C. O. Jaar 622. eeuw, in eenen van zijne Brieven (*): tot
tijd
zijn.
Afdeel.
V
getoond
reeds
IJ
814. talige, en
boven
al het fchepfel
der Vilde
„ Wie
do.
en de menfchelijke
natuur, alleen den genen uitgezonderd, die uit haar geboren
eerwaardige,
is,
in
deze en
In
de
te
Maagd
en Moeder
de toekomende wereld vervloektV*
in
Griekfche Kerk
Monnik
altijd
Heere niet vereert en aanhidt ^ die zij
van onzen
heeft
andreas
eerst
,
een
Jeruzalem, daar na Aartsbisfchop van
het eiland Crefa,
die
het
vvaarfchijnelijkst
geplaatst
jaren 625 en 680, twee preeken op de geboorte van maria (f). Ook
wordt tusfchen de nagelaten
worden
vermaarden voorftander van den
den
aan
Beeldendienst ,
germanus. Patriarch van Konftan-
tinopokn
de
,
in
preeken
eenige
ven (§),
eerlte
tijden
van denzelfden
eeuw
der VlIIfle
maria
in de eerfte derzelven zegt hij tot
onder anderen:
,
inhoud toegefchre-
Gij hebt even zoo
gezag ah
veel
inagt, dewijl gij de Bloeder der Allerhoogjien zijtl
In de derde wordt verzekerd,
dat imaria
kort na
om
den He-
haar overlijden weder opgewekt is,
mel opgenomen
te
in
worden, cosmas, ook een Monnik
(*) Ep, XIV. in LA33. Concill. T. VI. p.
(f) In coMBEFisii Aiict. latinor.
(§)
/.
Tom. c,
I.
png. 1290.
pag, 1412.
Nov.
Bihiioth.
62,
,
64.
PP. Gr.ec»'
GESCHIEDENIS* ,
die Hechts in het Latijn
gen, de
omtrent het jaar 730
,
Maagd maria,
en het
Lofzan-
heeft in zijne
voorhanden
de befchermfler
als
van het
heil
Ma-
en ten laatften Bisfchop te
nik te Jeruzalem^
jün}a
ir^
menfchelijk
zijn
,
geflacht
(*),
\
aangeröe-
^..
welke
hij
boorte
,
bijzonderheden heeft
^H
*
veiv
(t),_t^ hare
van
ten
Een man,
hemel.
die
veel eer bewees, verdiende het zekei*,
Maagd
g^ï-
,
yeruzalem^
Patriizrck van
IXde eeusV, meldt, hem
zoo
h:'ar
dat de Heili-
Levensbefclnijver
zijn
gelijk
,
NES juvENALis gegeven
^'^'-
kindsheid, ouders, maar ook van hare dood
en opneming
ge
62^*
door
beijverd,
Kerkredenen of Predikatiën
vele
^
jaar
zich inzonder-
^
verfcheidene
,^3
onder de GnV*
tijd
JOANNES van Damaslius ^ heeft heid ter eere van de Heilige Maagd ken
De
haar hunne zielen mogt behouden.
maardfte Godgeleerde van dezen
iVfdeeïi
de hulp,
pen; en haar inzonderheid gebeden, dat zij zijn gebed voor haren Zoon en God zou brengen^ opdat hij door
17 "'^^'^
zijne regterhand
hebben, welke op bevel van
joanin
de
weder zal den
Chaiif
was afgehouwen. Alle deze oefeningen eener
heid
aanroeping
,
der
Heiligen
zelver Beelden
en
hunne Graven,
plegtige
verbasterde ,
Overblijffeleti
Godzalig- Feest-
verëering van ,
Bedevaarten
omgangen
naar
en
gebeden
t(jt
hunne eer, of Procesjièn en Litani'èn^
werden
niet
alleen
jeu
doof eene verkwistende pracht
en
opfieren
dier
plaatfen
en
in het verfraai-
gedenkteekens
^
waar
C*) (iO
Hy.nn. Vt. Bibl. Pair. pag. 539.
Opp-
Tom.
II.
H
2
èfl
der- Heilige^
K E R K E L
Ii6
IV
waar men
BOEK
Feesttijden
Afdeel.
houden
V C G
ze
ook door bepaalde
voor
dezelven
onder-
Echter, alhoewel zoo vele bijzondere plaatfen hunne befchermheiligen op zekeren Feestdag vereerden
Feestdagen
Jaar 622. ren toch de algemeene tot
maar
,
op de nakomelin glchap voortgeplant.
en
,
oefende
Heilige dagen
eii
K E
IJ
814. flechts
nog maar weinigen
Mentz^
De Kerkverga813, door karel den
in het jaar
Grooten bijeengeroepen
,
tijde
in getal.
'
dering te
wa-
,
dezen
ten
beval ( * )
,
dat jaarlijks de
volgende Feestdagen zouden gehouden worden:
Paaschzondag
^
de
met de geheele daar toe behoorende
week; de Hemelvaartsdag; Pink/leren, even Pafchen; de Sterfdag van
gelijk
petrus en paulus;
het
joannes den Dooper ; de Hemel* der Maagd maria; het Invvijdingsfeest der Kerk van den Heiligen michael ; de Sterfdag van den Heihgen remigius, martinus,
Geboortefeest van
vaart, (^asfumtio ^^
en ANDREAS; het Geboortefeest van Christus, vier
dagen lang; het Feest der Befnijdenis
tus;
(^Octava Domini
fchijning
RiA.
(
,
Ook
;')
van Chris-
het Feest van zijne
ver-
Epiphania , ) en der reiniging van bia-
zullen
,
voegt de vergadering
'er bij ,
de
Feestdagen der Heilige Martelaren en Belijders gevierd
worden
chamen
in
rusten
Kerken.
Waar
;
de Kerken, waar hunne heilige als
uit
ook
men
de
ziet
,
hoe
ligt
het getal der
Feestdagen moest vermenigvuldigen, dewijl deze zondere Feestdagen allengs algemeener werden
mate
deze
Heiligen
meer
lig-
Inwijdingsdagen der
,
bij-
naar-
vermaardheid verkregen enz.
(*)
/lp.
HARD. Comil. T, IV. p, 10 15.
^z.
,
,
GESCHIEDENIS.
'117
Ook waren
menigvuldige
'er
Het
jiieiiwe Feestdagen.
Tempel
-ichen
Goden
aller
Kerk van maria en
IV , gaf Jer.
gelegenheid
Heiligen
gemeen Feest
om
,
is
(
,
Pantheon )
"°^^^
eene
tot
deze Kerk het Feest
in
hetwelk vervolgens
,
IV
tot
den Heiden-
Afdeel.
V
Heiligen, door bonifacius
alle
vieren
te
aanleidingen
wijden van
geworden op den
al-
een
^^q q
al- Jaar
'°^
Novem-
eerften
622.
^^^
her.
De
Kerk- en Godsdienst-
vermenigvuldiging van
plegtigheden maakte het opllellen van Liturpï'én of
Liturgi^*^^^
De
Kerkedienstboeken meer en meer noodzakelijk.
vermaarde isidorus fchreef dus een werk over de Jverkedienflen in hetwelk
{de Eccle/iasticis OffïcHs Libri
,
Kerkgebruiken,
de
alle
Duo ,)
maar ook, op
^ijne wijze, derzelver oorfprong en oorzaak befchre-
ven worden
Het
,
eerfte
(
,
,
autiphona
Koor op
het
gebeden
voorlezen
(
van
van de Dankliederen
Beurtzangen
,
Schrijvers
Laudes
brood en
)
,
,
)
van
van de gezangen
wijn
in
Tempels
Pfalraen
van de zeven gebeden
bij
door welken deze gaven
het
aan
,
van
,
Lofzangen
antwoorden van ,
van bij
Avondmaal
het
en veertig
vier
de
het
Qresponforia,^
den Bijbel
zingen
mogelijk ^\postelen
in
van éénen
gezang
van het
,
;
hem maar
veel
Boek handelt
van de Kerk
afdeelingen
Koren
zoo
,
Oude Testament, of van de
is, uit het afleidt.
die hij
,
,
het het ,
Boeken
en
Hallelujah offeren
,
van
( offertoria
,
)
Avondmaal, (misfa^^
God
geheiligd
den; van de Niceenfche GeloofsbelijJenis; van
worhet
openbaar zegenen des volks; van het offer, hetwelk
^e Christenen
God
in
het
H
Avondmaal brengen, en 3
het
,
K E R K E L
ii3
IV EOEH Af'eel. ^[
daar mede
het
verbonden
rust der verdorvene
der
K E of gebed voor de
offer
geloovigén; van
Ca-
de zeven
den Zondag; van het Feest der
r.onifche uren; van
geboorte en
IJ
van Christus
verfchijning
van
;
^"n-A
den Pahnzondag; van het
Jnar 622.
Witten Donderdag, Coena Domini ^} van den Goe-
^^^
^^4' den
dm
Viiidag,
vaartsdag
Sabbath
Pinkfteren
,
Martelaren
en
len
Avondmaalsfeest
,
en
,
voor Pafchen, Hemel-
Feestdagen
der
inwijdingen
van Kerken
van de grootc vasten, en de na de Pinkllercn,
van het
van het
Januarij,
Gemeenten
der
en
;
(^Ecclefiastlci
zijn
^
twee hoofdfoorten
die
eindelijk
Het tweede Boek
eten van vleesch en visch.
'Er
drie-
van de ver-
vasten,
handelt in 26 afdeelingen eerst van de (Clerici.')
;
vier jaarlijkfche vasten,
wekelijkfche
gebruiken
fchillende
Aposte-
de zevende maand, den eerften
in
November, en den eerden daagfche, en het
C thans
,
:
Geestelijken
,
de Kerkelijken
onder de regeering der Bisfchop-
pen ftaan; en anderen zonder opperhoofd, (^acepha^
U,) laten
die zich ,
dierelijk
,
en maar
al
haarfcheering
Kerkelijke
aan hunne
,
begeerten over-
Vervolgens
( tonfura. )
,
Van de
rondzwerven.
te talrijk
gaat de Schrijver de onderfcheidene klasfen der Geestelijkheid
door van de Priesters of Bisfchoppen af tot
de Deurwachters toe;
hij
befchrijft
Monniken, van welken de onwaardig
zijn
;
de Maagden, en
de
weduwen,
hij
zijn,
gemeen
de gehuwden,
omdat
zes
laatften
klasfen
dien
fchildert de Boetelingen
in het
gezegd wordt, dat nigd
drie
zij
zij
die zich
;
verders
onthouden,
(van welken daarom
door een Sacrament even
van
naam
min,
als
verëe-:
de Kerk van
CHRISf
G
E
vS
C H
CHRISTUS, mogen
E D E N
I
119
S.
I
worden;) de Kate-
gefcheiden
chumnen, en hunne voorbereiding tot den Doop; dit leidt hem op het Sijmbolum^ hetwelk de Apos-
om
kunnen
niet lezen
en
lezen;
te
of geene gelegenheid hebben
,
Doop
De Doop
( Chrisma. )
Dit Boek
ontworpen.
bedoten met berigten van den
is ,
en
naar
Met den gewijden
lijke
en
het
^^'^^
^
^"^
^^+'
Heilig
gevoe-
in
de Boe-
worden de gedoopten
hun aandeel aan de Konink-
ten teeken van
,
olie
,
de jnar 622.
wordt
zi.in
den marteldood, en de doop der tranen
gezalfd
V
de bloeddoop door
len, drievoudig, de waterdoop,
te.
door
op den Geloofsregel ^
Christelijke Leeraaren
Olijrcl.
Afdee!.
hebben, ten diende der genen,
telen zullen ops;eiT:eld
die
IV ^^^'^
waardigheid; en de oplegging
Priesterlijke
der handen van den Bisfchop, met zijn gebed, ver-
werft hun den
Heiligen
naam komt ook een werken
De
:
dergelijk
divinis
officiis
hebben reeds getoond
vat, welke
Niet
dat
,
,
Liher
ALCUIN
hetzelve
minder
niet in ftaat
later
merkwaardig
reeds
Konftantinopolen
was
zijn
dezen
'm
zijne
maar anderen
,
en dat het zulke lompe
Poenitentiaks^^
eeuw had
Onder alcuins
werk voor onder
van alcuin en andere
werken
zamengefteld
(^Libri
—
Geest.
te
de tijd.
enkel uit de Schrijvers
is
misflagen be-
begaan. BoeteboeJien y^oeitIn
de
Vide
joannes de Fasfer , Patriarch van ,
zulk een werk vervaardigd
,
thans
kregen de Westerfche Gemeenten een foortgelijk van
THEODORUS,
naderhand vermaard
bury^ en gaf
hij
in
eenen
iusgclijks
het jaar
als
Griekfchen Monnik,
Aartsbisfchop van Canter-
690 overleden.
In
eene handleiding tot eene gefchikte
H
4
dit
werk
behaivdeling
^^^^'.^"
nitentiales.
-
K E R K E L
j:©
IV BOKK Afdeel.
V na
i^'^ieidene
t.)i;
naar derzelver
trappen van ftraf baarheid
foorten en
gepaste
vermanen
Boetelinffen °
C
814.
de zonden,
zij
oordeeien; elke hare
de ^^"r^ U.
}mï 622.
hoe
Priesters,
flraffl-n
Zijn werk maakte fpoedig
j-jg^ie
Latijnfche.
Kerk,
kelijke
wetten, daar
maakt hadden
;
ver',
be^
opleggen;
en
troosten,' en leiden moes
, '
ten.
voor de Geestelijken
BIsfchoppen en
de
Boetelingen^ kerende
der
liüi?
K E
Ij
opgang
in
de ge-
was
dewijl het gemakkelijker
dan de verzamelingen van Ker-
,
tot hier toe,gebrr.ik
zij
ook werd het
van ge-
veifciieidene
in
vol-
gende Kerkvergaderingen aan de Geestelijken aanbevolen
om
,
trouwens,
of
,
onder den
foortgelijk
De
tijtel:
remedih pecca-
Archiepiscopi
werk den gemelden egbert
,
;
werk
Excerptum de canonihus Catholicoriim vel poeniteniice , ad remedium animnrum ,
die
dit
ook kan het heel
,
beda
meer dan 30 jaren na
meer, omdat men
dergelijke opftellen heeft
reÉv'e'irhet
een
Het voornavolgers
wel zijn, dat behoort
cien vnn
fpoedig
Patrum , Domini Egberti
is; te
Voorbael-
vond
beda wordt
aan
toegefchreven
torum
houden.
het voor oogen te
TiJEODORus
van
beeld
onder
zijnen
toe-
geftorven
naam meer
(*),
Daar de Bijgeloovigheid zoo grootelijks en algex^ztxi de overhand nam, moet het aangenaam zijn, voorbeelden
Bijgeloof Geestelijken vrij
genoeg
te
zien
van
Kerkvergaderingen , enkele
ook van Vorsten,
,
daartegen
voor waarfchuwden. in de fchriften
die
verklaarden,
Men
vindt
daar
van isidorus van
(*) Jp. HARD. CouqUI. Tom,
111.
zich Jonnijds
en
anderen toe
Hispalis
'er
pbiatfeii
en
pag^ I(>5i-ip8ö'.
ai,*
,
GESCHIEDENIS.
121
cuiN.
De tweede Kerkvergadering van Chalons
van het
jaar
S13, drong
'er
niet
de oude ftreng-
dat, met den bijfiand des Keizers,
Boete weder
keliike •'
lierfteld
zou worden
(*) ^ '
verklaarde zich tevens duidelijker over
zij
moet
men aan God
zij, dat
ze
belijden; anderen willen
Kerk
namelijk
,
als
aan
Apostels,
lijdenis
God
voor
om
KAREL
zijne
dus
reinigt
gedeeltelijk
(f)?
zij
vvordt
zoo
,
als
rondzwervende
de
;
naakt
ketenen heiaden dat
zonden; zij
voor
De
be-
aan
die
gereinigd wor-
In
een
,
wet-
zijne
bevolen,
valfche
hetwelk
in
voren van den hemel gevallen zou zijn^
verbranden
te
de
wetten tegen Bijgeloovighedcn.
en verleidende fchriften het
worden.
de
leere
de Groote zorgde in verfcheidene van
ten van het jaar 789
jaar te
;
die
,
en
belijden, te
zalig
Priester gefchiedt, leert, hoe
den den.
belijden
de
zoo
ook, dat wij ze, naar de malkanderen
malkanderen bidden,
in
nuttiglieid
dezelve
,
)
met
rondliepen
Dweepers
( waarfchijnelijk
ijzers,
,
die
met
onder voorwendfel
,
Boetelingen waren, zouden niet geduld wor-
den; maar
als
den, op ééne
zij
eene
plaats
hoofdmisdaad begaan had-
blijven,
arbeiden, dienen, en
hua-
(*) HARD.
Ct}
^H»
zonden
gefchiedt
groote
God
dat wij aan
zonden vergeeft; des
zonder
niet
^°^
den Priester
aan
beleden hebben; het een en ander Heilige
V ° v: na C. G.
nood- jaar 622.
de
de
alleen
/^f^cel.
maar
Sommigen beweer
zakelijke belijdetiis der zonden.
den, zegt
, '
^oek
Ker-
geraakte
gebruik
buiten
heid der bijna gelieel
IV
,
op aan,
nlleen
Totii.
^<^pit. op.
IV. pag. 1035.
EALüz. Tom.
H
5
I.
pag. 239.
,
K E R K E L
122
IV Bor.K
AWeel.
K E
IJ
hanne uoete naar de Kerkelijke wetten oefenen
();
ook zouden de klokken
wor-
^-^^
Cf)
V
waar
C G
^^^^
) niet gedoopt
,
eene foort van wijding niet wijwater,
9
men aan
bij
namen
dezelven
^^^^ gewoonte
^^y
( clocdi
,
toch
en
gaf;
kunnen
niet
Op
uitroeijen.
Jaar 622 de Kerkvergadering van Frankfort^ in het jaar 794, toe 814, jjgj- hjj verbieden (§), dat geene nieuwe Heiligen
vereerd of aangeroepen
op de
ftraten
genen in
leen die
of Kapellen voor dezelven
,
zouden opgerigt worden, men zou Kerk verëeren,
de
hunne verdienflen, daar toe verkoren waren. kan men bijvoegen
gebod
zijn
der Pfalmen en Euangeli'én
,
om waar
zal
Andere
zeggen (**),
het vermaarde
en dergelijke meer, onder welke
bod tegen
te
Beelden in
het verëeren der
Hier
misbruik
het
tegen
al-
wegens
die,
ge-
het vervolg
voorkomen.
Doch
het Bijgeloof
bijgeloo-
getast, en
bruiken.
het niets
had zoo baatte,
Zelfs miste
vele
eenigen
men omtrent
onberispelijkffce
loofde
werd
wanneer men
het ware
oogmerk van
gebruiken.
waardigst
het
,
dat
houwen.
af te
Men te
de ge-
vieren,
zich niet alleen van allen arbeid, zelfs
van den noodzakelijkften hield (ft),
voortgebragt
derzelven
Godsdienftige
den Zondag dan
den wortel aan-
niet in
takken
bij
den
maar de Griekfche en
veldbouw,
ont-
Roomfche Christe-
(*)
/.
(t)
CV?/».
(§)
/.
c.
c.
Cap. 77. III.
/.
c.
pag
244.
pag. 269.
(**) Cap. in. a. 789.
/.
c.
pag. 243.
(ft) Conc. Cabil. circa a. 650. C.
1
8. T. III. hard./». ^S'^.
,
GESCHIEDENIS. tenen durfden
op
eens
niet
123
dag rijden, of
dezen
varen, zich baden, of brood bakken (*).
gen hadden
Agapen
'er
hier
plaats, wier
voor lang verloren in de Kerken
zonder grond
LIANUS,
het
daar nog
en
bedoeling
eigenlijke
was, en
die
Daarte-
Liefdemalen
nu
of
^\fdeel.
al
V
echter
fmulpartijën
tot
geworden waren (f). Hoewel het dat de Roomfche Bisfchop vita-
is ,
gebruik
Godsdieijfiig
der
iv ^^^^''^
°^
',
Jaar 622, ^^'^
^^4»
Latijnfche
taal in de \Vesterfche Kerk zou ingevoerd hebben,
werd
gebruik
het
door het invoeren
op
,
gezet
een
te
meer algemeen
van de Roomfche
Kerkedienst; waar op zeer
thans
derzelve
was , bijzonder Mets en een te
Liturgie
of
karel de Groots
bijzonder
rigtte
Zangfcholen
hij
Soisfons
waar Room-
,
fche Zangers de Franken in het Gregori'damch Ge-
zang onderwezen.
Omdat
voornaamfte was
noemden de
,
het School te
genen
Frankifche Kerk Latijn fpraken, een Metenfis
j
en
zij,
nica five Teutisca
die de
Mets die
,
het
in
de
Kerkegezang,
Frankifche taal, (^Theuto*
Lingua
,
gebruikten
)
Mete of
,
Blette, of ook wel Metisca (5).
Het onderfcheid naarmate
men
PAULUS
afleidde,
gemaakt, deelden.
in het fcheeren
van
het
hetzelve van den Apostel
werd
tot
eene
hoofd
petrus
belangrijke
,
zaak
waar over geheele Gemeenten zich ver'Er was nog eene derde wijze van fchee-
ren^
(*)
THEOD. Cant. Capit.
7.
/.
c.
pag
1773.
et) >SjB. Trull. Cap. 74. /. c pag. 1688. (5) Monack. Sangall. in cakisii Lcctt. II.
Part.
III.
jiint.
Scheering
of ^^"^^^
Tor.u
KERK
1-4
jy RoS'K
Afdecl.
V
ren
E L
K E
IJ
welke men de fcheering van
,
Simon
veraar noemde, welke alleen eene halve
den Too*
kroon aan
^^ voorzijde van het hoofd uitmaakte,
die
van het
ééne oor tot het andere ging. De vermaarde theoAartsbisfchop van Canterbury
^r G ^o^^us, wijl
Griekfche
als een
jnnr
622.
ror
814, Q^p,^ ^ygg
hij
Apostel,
^yg
gjj
^
(Je
Monnik
haar laten groeijen
zijn
diaken gewijd
,
hem
en
,
trus
gingen
fcheering
maanOnder-
eerst
met
beuzelingen
petrus
van
petrus
kon worden (*).
door zulke
en
vier
eer hij tot
ten dien einde de kruin van
het hoofd op de gewaande wijze fclioren
Rême geko-
Tottfuur of fcheering van den
PAULUS medegebragt had,
den lang
moest, de-
^
te
gelijke
gö-
geloof en pe-
vnort,
(lappen
de
kluisterde
Bisfcbop
Rome meer aanhangers aan zijnen Stoel. Zoo naauwgezet men was, omtrent het
van Leerevan het Heil.
y^n het fcheeren van het hoofd
'^
niaal
^y*^
,
om
petrus na te volgen , zoo men met het Avondmaal van
^^^ voorbeeld van
willekeurig handelde
Men had,
JEZUS.
omtrent de
leere
van hetzelve,
tot hier toe
geene
bepalingen gemaakt,
men
federt
de IVde
reeds
merkelijk fchrift
af
der
te
wijken van
oorfpronkelijke
-zich de Leeraars
om
behouden, wijl
bepalen
daar in ftipte-
der Kerk
en
fchoon
eeuw begonnen had het
,
formulier of voorechter
hadden
nog volkomene
vrijheid
inflelling,
zich uit te drukken; trouwens, ter-
fommigen fpraken van eene verandering der Sa-
cramenten
,
dat
de
Christenen
in
waarlijk het ligchaam en bloed des
het
Avondmaal
Heeren ontvan-
gen, (*) BEDA Hist. Eed. Gent, /Ingl. L. IV,
C
I,
^
GESCHIEDENIS. gen
12^
waren echter hunne uitdrukkingen onbepaald
,
en meer wijsgeerige vernuiten erkenden van
enkel voorbeelden
CHRISTUS, of
Ugchaam en
het
augustinus,
gelijk
in
bloed
een teeken
of
godzalige herinnering voor de Christenen;
FACUNDüS
het
,
brood was niet
maar
zij
^'^^^
van
Afdeel.
tot
V
gelijk
het lig-
eigenlijk
chaam van Christus, noch de wijn
iv"
,
(ictztlve
^^^^
622.
'^"^
^H-
bloed,
zijn
bevatten alleenlijk de verborgenheid van zijn
ligchaam en bloed.
Even weinig
vastigheid had deze leere
meer overhelde ke
,
lis
In de
Vilde eeuw, gaf isidorus
vroege-
van Hispa-
(*) deze voorftelling van het Avondmaal:
brood, dat
tus
die zegt
,
is zijn
breken,
vi'ij
:
de
welke daar heen
leidde, meer en meer ingang vinden. re tijden der
in
wonderbare en onbegrijpelij-
tot het
zoo moest ook de verklaring
,
ook
Doch nademaal men meer en
VII en VlIIfle eeuw.
het
is
Doch
Het
Ugchaam van Chris-
ik ben het levende brood.
bloed, zoo als
,,
gefchrevcn
De wijn Ik ben de
flaat:
daarom
het
Ugchaam van christus genoemd, omdat het Ugchaam verflerkt , ( confirmat , ) en de wijn
het
•ware wijnfiok.
daarom op
het bloed
het brood wordt
Deze beide dingen
zijn
baar; maar door den Heiligen Geest geheiligd
de
,
gaan
zij over in
ken ligchaams.
het Sacrament des
Wanneer
met water gemengd wordt: loovigen met
ziet
van christus, omdat hij bloed
in het vleesch werkt.
in
zigtzijn-
Goddelij-
dezen beker de wijn
zoo
is
het volk der ge-
christus veiëenigd; de vermenging vau
O
Ds
Eicki,
Offic.
L.
I.
C
18.
'
jM-ir
K E R K E L
126
IV BOEK Afdcel.
V C G Jaar 622. tot
Ü14.
vm als
den wijn en v/atcr
even
is
K E
rj
zoo onfcheidbaar^
de verëeniging der Kerk met Christus. "
STASIL'S Sinaiia
Monnik op den Berg
een
,
ana-
Sinai
,
in
een twistfchrift tegen eene Eutychiaanfche partij (*}, ^'"^2^8^
^^" Ketter
i^jet^yeiij
en
bJoeds
het
off'er
van Christus,
en geniet, het ware
offert
J-lij
of de gemeenfcha^ en
,
ligchaams
heiligjien
i^es
Ugchaam en
ware bloed van Christus, den Zoon van
het
dan of het
zij ,
bloot brood
is ,
zoo
als
het
God
bij
bakkers verkoclit wordt, aV.een een voorbeeld^ liTvTTov
,
)
van
verwerpt
Ketter
dit
ook elders
heeft.
uit,
Op om hem
Avondmaals
Tus
zijne leere
ligchaam
om
biengen,
dit niet in weinige
moest
en
hij
,
maar , zoo
bloed
zijn
beloofd
nu den Ketter
van het gewijde brood en wijn
te
De
in
en bloed
vleesch
grond daagt
dezen
(«v-
anastasius omdat Christus ons niet
ligcliaam
zijn
,
waar
laatfle ,
met hem overëenflemt , een bce/d van zijn als
van Christus ?
ligchaam
liet
de
dat te
des
bewaren; indien
dagen bederft of verandert, dan
van de onverderfelijkheid van chris*
na
zijne
menschwording waar zijn;
maar onderging het eenige verandering, dan volgde één van beiden
,
of, dat deze Ketters niet het ware
ligchaam van CHRiSTus,maar bloot brood
ontvingen
wegens hunne
;
Ketterij, niet
of dat het ligchaam voor geweest
is.
—
Doch
,
alleen een
of dat
de
voorbeeld of
Heilige
Geest
op dezelven gedaald
,
zij;
de opftanding verderfelijk
men
heeft
tegen
de echtheid
van (*") O'Sj^yoj", feu
Dhx
vi\e
adverfus
Ingolji.
löoó.
i\to.
Cap. ^3.
jr.u. Grci/e.:
/Icephalos ed,
GESCHIEDENIS. gen
origenes af
dit zeker, dat van
is
gemaakt, maar daarte-
plaats twijfelingen
van deze
ODORETUS
genoeg
toe
brood en den wijn
127
Griekfche Kerkleer aars het
Kerkvergadering
het jaar 754, die
de
(*}
2ij
mogen
,
vertrouwen
alle
van CHRISTUS
werk gaan,
met het
offeren
,
God
,
volëinder en
aannam,
floffe
ipreekt
zij
is,
maals
Godsdienfligen
ftoff^e
tot een
en
onze
des
heilige
geheellijk
de
voorbeeld
ten
beeld uitverkoren,^
(«ö-k»,) des
brood des
Beeld van
zeker
zijn
vleesch^ geheiligd door de komst des
een Goddelijk ligchaam
,
broods
;
Avond-
natuurlijk
HeiL
Geest s,
door bemiddeling van den
Het oogmerk van de vergade-
Priester, zijn zoude.
ring
Beeld
herinnering gegeven heeft. Voorts
Zelfftandigheid ^
een
ziele
ons
uit
heeft gewild, dat het
als
,
hij
en met
,
maken , en
hart
zelf,
hij
zegt
,,
ware
het
en tot heil der
,
terwijl
van eene
de
CHRISTUS
opregtfte
hetwelk
zijnen
ter duidelijkfte
dat
Die genen
die
iu
wonder-
gunllig voor den
zich verheugen en juichen te
^
Heilige Beelden
der
verëering
niet
wenfchen en verëeren ligchaams
en
KonftantinopoïeM
te
zin van het Avondmaal.
voUen
was, zich tegen het verëeren van de Beelden
der Heiligen ook van dezen grond te bedienen
,
dat zelfs
(*)
Tom. 17. HAVio.
cum. Vil.
f£ii
Nicceni
pc: g.
ii.
^^ q^
Janr 622.
De aJgemeene, QOecume-^^^ ^^^
de VlIIfte eeuw.
verbood, was ook
V j^^
Gewigtiger was de verfcheidenheid omtrent deze
nifche^')
Afdeel.
van christus ligchaam
<»v7
en bloed genoemd hebben.
leere in
iV ^^^^
op the-
tot
253.
in
Act.
Concil.
Oe-
K E
la8
IV BOEK Afdeel.
V na C.
G
^^^
'^
K E
IJ
Avondmaal van jezus wel een Beeld
zelfs in
het
yan
ligchaam, maar niet van eene meiifcheliike
zijn
gedaante
,
voorhanden
^'^
'^^*-
J^^"-
7^7 '
Beelden vast te
„ Het
is
zij,
opdat
^^^ ^^" ^^^^ ^^*^
ftellen
,
^^ verëering der
9
wederfprak haar regelregt(*):
bewezen," zegt
duidelijk
wel de Heere,
maar
;
Voor de volbrenging der
hei-
Vaderen
op
—
gebruikt;
brood en wijn
worden
,
maar na de
ontkend
het, en
zijn
zij
Op
Kerkvaderen buiten
dezelfde wijze
met eikanderen
,
,
als
leerwijze
van
anderen zegt
daar ;
LUKAS
der is. ,
eeuw
met zichzelven
koniet
over-
,
zijne Uitlegkundige Schrif-
augustinus en hij
verfchil
der VlIIde
onderwerp, en
woordelijk hetzelfde klaring van
in
alle
de Kerkvergaderingen
ja niet regt
Dus komt BEDA dit
hier
zij
hetwelk door vele plaatfen
men de beroemdfte Leeraaren
vaak op
erkend, dat
vergadering
heeft,
aanzienelijkfte
ten
ligchaam
gelooft het." Ondertusfchen hebben zelfs hoog-
achters van deze
een.
vaa
heiliging
het
eigenlijk
zij
en bloed van christus genoemd;
iet
Qxv
naam voorheelden,
eene godzalige wijze, den
men
een
nooit
offer
hebben wel eenigen der Heilige
TiTüTT*,)
zoo
dat
altijd het ligchaam zelf, en het hloed
zelf genoemd hebben. liging
„
zij,
de Apostelen, en de Vaders, het
als
van den Priester geofferde onbloedig Beeld
worde
Afgoderij
alle
Maar de Kerkvergadering van Nicea ,
voorgekomen.
Jaar 622
K E L
Pv
over
op
volgt
meestal
drie
plaatfen
alleen dat hij 'er in
de
Onder
isidorus. ,
bijna
zijne ver-
nog met meer bepaalde woordea
C*)
/.
c.pag.
'370.
^
GESCHIEDENIS. den bijvoegt:
pan is
in
et
CHRISTUS," fGhiijft van het Oude Testament
„ Na
de plegrigheden
„
hij,
dat
(*).
figtira
viiii
iep
had, ging
geëhidigd
hij
fv ^o^^ic
Afdeel»
V
tot het nieuwe over, hetwelk de Kerk tot gedachte*
van zijne verlosfing wenscht
nis
melijk
dat
,
te
zoo na- ^^^^ q^
vieren;
van het vleesch en bloed
in plaats
hij
van een lam, het Sacrament van
vlees ck
zijn
en
bloed , onder het beeld van brood en wijn , heeft ge*
waar door
field,
hij
aangewezen, dat
heeft
is, dien de Heere gezworen heeft, dat ter
was
der eeuwigheid,
in
MELCHizEDEK.
Maar
hij
de ordening van
naar
te
met
zijnen vrijen wil gefchieden zal."
dere
toonen
plaats
,
(f)
beeld , (^figura
,
het breken van
verzekert
zijn
Op
is
fpreekt
eene plaats
(§}:
Maar
bij
daar-
welke
hij
dus
wascht ons dagelijks
in
zijn
opmerkelijk, in
„Hij
bloed, wanneer de gedachtenis van daar door
eene an*
van zijn hoogheilig ligchaam en
)
bloed aan zijne jongeren heeft uitgedeeld. tegen
brood,
ligchaam
christus het
dat
hij,
het
hij
een Pries-
breekt zelf het
om
dat
hij
zalig
zijn
het Altaar vcrniemvd wordt,
fchepfel van brood en wijn, door de
lijden
dat
ke heiliging des Geestes , in het Sacrament van
ligchaam en bloed overgebragt wordt
,
het
onuiifprekelij' zijn-
(tramfertur^ )
en
(*}
In
Marei
Eiiavg. Cap. 14.
Ï92. in Luc. Euav.g. Cap.
Qjiadragcfimal Fer.
(+) (5)
lil.
22,
Pa lm ar.
Commeiit. in Pfalm. Uomil. hicmai. de
III.
86".
VII. Opp. pag. 320.
XII Dei:l.
/.
I
//;
Tom. V. c.
T.
pag.
VU.
T. VTII.
Obp. pag.
^<2J{..
Ilomil,
p. 271.
Opp. p. 323.
Eplphan, Dom.
Tötfii
jr.nr
622» '
'°'" '
K E
130
Afdeel.
V na
C
^^ handen der Ongeloovigen tot
vigen tot heil
A
Even zoo
ijr.
814.
j^jjj^
mond der
met den genomen wordt "
Geloo-
wordt de tnccning ^ van alEene hoofdplaats van hem (*)
verfchillend
^^^^ tweezins verklaard worden. „ Uit " zegt hij , „ wordt het brood , ,
^gj,
jjj
door
hun verderf vergo
ï^" ^^ omgebragt; maar
Jaar 622. cuiN voorgedragen. tot
K E
IJ
^n op deze wijze zijn ligchaam en bloed niet
IV BOEK
?^
K E L
Pv
water en meel
Christus gewijd
van
ligchaam
hetwelk
tot
wordt;
maar water en wijn wordt
het
van CHRISTUS gewijd. ne Brieven te
(f)
drukken:
— In
fchijnt
iiij
bloed zij-
nog bepaalder
uit
zich
fpreekt daar van een'
hi.j
het
tot
eenen anderen van
wanneer
tijd,
de Bisfchop paulinus het brood en den wijn in de zelfjiandigheid van het ligchaam en bloed van Chris-
tus wijden zou.
Q^tx^ wonder, dat
hier bij uitroept:
„ Dat
onze Vaderen
loof van
!
is
"
mabillon (§)
ons geloof, en het ge-
Maar
ook , dat
gefield
dadelijk de Tramfuhftantiatie in deze plaats
den was, daar uit
cuiN is
nog
niet
hier alles
blijken,
zoo zou van al-
moest
van het Boek,
van
in
is
te
Of
beflisfen.
karels naam
hij
de Schrijver
uitgegeven, te-
gen de verëering der Beelden , is onzeker. zelve komen ondertusfchen gezegden voor, ken
blijkt, dat
Avondmaal
men meer dan een
wilde
te vin-
volgen, dat een gezegde
het gene ver
geloofd
i\\
het-
uit
wel-
bloot beeld 'm het
„
hebben.
Niet
een
beeld,"
LXXV. ad frntres Lugd. (t) Epist. XXXVI. /. c. pag. 49.
(*) Ep.
(§)
De
Liturg. Gall. pag. ^s^
T.
I.
Opp. p. 107.
GESCHIEDENIS. of
daar (*),
beeld," lezen wij
eeiiige
maar zichzelven
^^j
ding, (^prafigtiratio
Tus aan God den Vader voor ons
—
bragt,
heeft
hij
(/W/a«w,) maar
131
ten
ge-
offer
Elders
(f)
Men mag
de fchaduw, maar het Ugchaam,''''
Dit Sacrament
lezen wij:
den Goddelijken naam
volbragt
,
zou men verwachten
( conficitur. )
,
karel
dat
,
Godgeleerden
hebben;
gedaan
eenen Brief aan
fchrijft hij in
losfer heeft aan zijne jongeren
tot een heeld^
door
'A'ordt
aanroeping van
de
—
Groot e
zich op geene andere wijze zelf zal uitdrukken zijne
dan
,
ondertusfchen
alcuin (§): de Ver* brood en drinkbeker^
Qin figuram^^ van zijn Ugchaam en
bloed gegeven.
Met meer Kerk
kan men van
zekerheid
der VlIIfte
eeuw zeggen,
dat
zij
de
Griehfché
der leere van
de verandering van het brood allengs gunftig
worden.
werk,
Men
het
kan zich hier
(Mw5-<;t>j
Veranderen^
Avondmaal
fiantinopolen
,
is
in
de
uitdrukking.
,) in de voordelh'ng
voorkomt,
en
ge-
beroepen op zeker
niet
^swf*»,) waar
(/^raa-oiJjS-jjva;;
voor een werk van
hetwelk
germanuSj Patriarch
men
van
hield
van Kok'
dien driftigen voorllander van de
ver^
eering
r*)
Libr. IV. Cap.
(f) Libr. II. Cap. (§) Ep» LXVl. T.
V,
14.
p^.'g.
491.
27. />^T« 208. 1.
0/>o, .ik. p.
I
a
89.
q
geen beeld Janr 622»
het
de hand des Priesters^ en door de
Nu
AfdeeU
Sacrament van zijn bloeden ^^^q
hei
vau deze verborgenheid des Heeren noemen, maar niet
^^^^
ons geen ingebeeld kenmerk,
Ugchaam medegedeeld. de waarheid^
IV
voorbeel-
heeft chris-
^^"^
'^
*
^
K E R K E L
132
V
eenen anderen
germanus
heeft
dat
,
eeuw,
dezer dit
werk aam
Patriarch van die Hoofd-
eeuw toebehoort:
ftad, uit de XlIIde
JOANNES Damascenus ^ de voornaamfte Dog-' van deze eeuw, en ijverig voor-
^^^'"
G
,
K E
tijden
eerfle
ouDiN (*) bcvvezen
dewijl
Afdeel.
C
de
eerinï der Beelden in
IV BOEK
IJ
]a^v 622. matifche Schrijver tot
814.
y^j^
fj.j^j^(jgj.
(^gj^
een min dub-
Beeldendienst, heeft getuigenis
belzinnig en uitvoerig
van
zijn
geloof,
omtrent het Avondmaal nagelaten ( f ) , volgens hetzelve kent hij eene veriindering in den eigenlijken zin
vergoding
eene
,
noemt, doch waar
magt
verr.ndering
te letterlijk
gebleken
zich op de Goddelijke al-
de uitdruk-
hij
oude Griekfchs Kerkleeraren
jAiTx^oiXinocri?
,
hij
bij
onnaarfpeurclijk
hij
Ondertusfcheii fchijnt
beroept.
kingen der kere
welke
,
,
het
in
Avondmaal,
fMTcx,7raiy,aric,^
opgevat
te
,
van ze-
(iAiToi/3o\ij
verkeerd verftaan, en
hebben;
ook
ons
is
reeds
door de aanhaling eener plaats der Kerk*
vergadering van Konfiantinopoïen , dat zijn gevoelen heerfchende
het
niet
Kerk geweest
van dien
of van
tijd ,
BijgelooDe geneigdheid tot het wonderbare vigheden ^^ vveeff, ^ dat men aan het Avondmaal oimrent toefchreef, voor levenden niet krachten het Avondmaal ook voor dooden, ja in verfcheidene
den
,
om
men.
oferen
zegen
te
fchenken
,
bragt allengs
gebruiken en alleen,
maar
omdandighe-
of rampen weg
Naar mate men de benaming van ^
zijne.
is.
te
ne-
ojfer
en
welke de oudfte Christenen gebruikten, van het
.
(*) Commcp.t. de SS. Eccl. Ant.
T.
I.
p. 1674.
(t) De fuh Orthodoxa L. IV. C. 13. T.
I.
p.
267.
,
GESCHIEDENIS. htV brood
cn wijn
^
IV
welke de Geloovigen toebragten
van het Avondmaal
tot het vieren
133
als
,
^^^^
ook van de
gebeden, welke men met deze plegtigheid
begon toe
meer
verbond, jAfdee!. V pasfen op het vieren van het
te
Avondmaal zelve , en het als een offer te befchouwen , viel men ook fpoediger op de gedachten , dat hetzelve
men
Men
zonder dat
,
brood at, of dien wijn dronk.
zelf dat
—
de befl uiten der Trullaanfche Kerkver-
leest in
gadering
nut kon doen
een oj/er
als
(*)
om
een verbod,
can de dooden
te
geven.
Avondmaal
het
niet
ama-
Uit eene plaats van
LARius (f) befluit men, met waarfchijnelijkheid dat men, in Engeland, het gewijde brood fomtijds rle}%
zoo
graf heeft medegegeven. Het Avondmaal voor fïervenden werd
overledenen in het
gebruik van
het
geacht,
noodzakelijk
het
zout
liet
(§),* ook ging
drinken
den kinderen toe 'm
het
Avondmaal
men de genen,
deelen.
te
men
voort, met
Gok
wilde
brood
gedaan hebben,
dat
gcfchikt
was, hetwelk
echter
afkeurt (**), die tevens
—
Onder welke
d^rzelver
alcuin men
ongezuurd brood plegtige
ben en draaijingen enz. het Avondmaal fche Kerk door
men
voor het
verdaan geeft, dat
te
in de Westerfche Kerk reeds vaak
daar toe verkoos.
die
konden, ten minden den
het brood niet meer eten
wijn
dat
in de
gebaar-
Room-
Bisfqhop bediend ^verd, leert
(*) Can.
(i) De (§)
Conc-
<**) Ep.
83.
Tom.
III. whKV).
Tokt.
LXXV.
XL
pag. 1692.
Lihr. IV. Cap. 41.
Ecclcs. Offic.
T.
Tom.
III. f.
hard./). 1028,
Opp. pag. 107.
I3
^^
q q
Jaar 622. '•"'^
"^^
KERKELIJKE
134
TV 60F.ÏC
Ardcel.
-f^^^V^
hetwelk
grootendcels
Ordo Romanus
deze tijden behoort.
fot
V
Dienstbode,
haar oude
leert
qualiter
/.
celehretur.
Pontificalis
ciiRYSosTOMUS klaagde,
in ziinen tijd, dat,wan°2."^ neer het Avondmaal sevierd zou worden, de mees-
van
jnar Ó22. ten toe
814.
j,g.^.
Toehoorders de Kerk verlieten, en
zijne
en
gingen,
i^^jis
Avondmaal, volgens
had
hij
reden,
het
dewijl
door de
zijne bedoeling,
Chris-^
tenen gemeenfchappelijk behoort gebruikt te
worden
waar op
de oude
ook de benamingen doelen
Kerk
gebruikelijk,
thans
begon men
'Lwxlig
Christenen
tal
te
hetwelk
,
de; en federt de Vlllfte
den voor, dat de
vieren, met een
Solitaria^ (^flUle eigenlijk
meer en meer de overhand nam, ontdekt
men
daar zelfs
(*),
dat geen
o
f
op
ledenen gefchikt, (^Misfam pro
694,
,
)
ftelde
van afzet-
flraffe
requïe
eemv
De XVIIde
in het jaar
Priester,
Misoffer^
In de Vilde
ting, het Avondmaals -offer voor de rust
proinuïgatam
ge-^
Misfe^^ waar er.
fporen van.
al
Kerkvergadering van Toleda, vast
klein
men BTisfae privata noemeeuw komen 'er voorbeel-'
denkbeeld van
het
maar
etc.
Priester hetzelve alleen vierde, dit
noemde men Blisfa
mede
Communio
,
Avondmaal ook buiten den
het
openbaren Godsdienst
^
in
,
der
over-
defunctorum
voor eenen levenden vieren zou.
reeds in het jaar 632 vindt
men, dat voor
Jq
eene over^
iedene Godzalige vrouw, 'm het FranTiifche Rijk der'
VS
^<'^g^'*
^^"i ^^i Avondtmal gevierdï^ geworden (f).
Dus
O
Cnn.
5.
HARD. Tom.
III.
pag.
18T4.
(j) MABILLON. Act, SS. Oid. S. Bened.
T.
I.
p. 356..
GESCHIEDENIS. Dns beginnen
Doch
de Zkïmisfen,
men
Avondmaal
het
de volgende
in
eeuw
vierde
velerhande oogmerken voor
tot
De
levenden en dooden.
zoogcnoem- • IV
naderhand
de
hier reeds
135
Brieven
opgevuld,
verzoekt
hem voor
bugga, de
ziel
eenen
ken
,
Misfariim
( Sanctar,
lull
aan de Priesters en
Nonnen vasten
te
zingen^ maar bijzonder MisfiZ te houden
en
zekere daPfalm.en
vijftig
behoorden
tot af-
^
de Priesters
te
è\t
welke voor goed weder beflemd
,
waren; ook moest
,
Zijn
Blentz, beveelt
den gcefel des regens, op
v.'ending van
gen tot den avond
elk
KoGVifchen Bisfchop
^
van hen
'er
dertig
voor den
en tien voor twee Leeken zin-
Een ander Bisfchop
gen (t).
( * ).
Thuringcn
in
gebrui-
te
ohJationes )
Aartsbisfchop van
,
fchrijft
dezen
aan
LULL
,
zijne
Gewesten aan
den dienst van ciiristus ge-
hadden
Avondmaal
wijd
dat
,
voor hem en anderen
het
,
plegtig
die
zich
zou
bevolen had
aantal overledene Broeders.
van deze maals.
en
dat
een
Zelfs Kerkvergaderingen
tijden bevestigden dit gebruik des
De Bisfchoppen
in
bedie-
De Abt GUDBERT meldt hem (**), Misfa te bezorgen voor , 90
nen (§). hij
hij
Abten
te
Avond-
^ttigni, 'm
het jaar 765 vergaderd, (lelden vast (ff), dat, als
één
(*)
r.oNii-AC.
(§)
Ei>.
Ep.
LVXIV.
(ff) Tom.
III.
H
XXXV.
Ct)
(**) Ep. :iiD. prfg.
I4
2009.
^Z».
XCV.
V ^^^ A Jaar 622.
harer nabe- ^°^
ftaanden dit geestelijk middel meermalen
leerling
Non,
eene Engelfche
van
Afdeel.
bonifacius
van
en zijne vrienden zijn met voorbeelden hier toe betrekixclijk
\^^^^
LXII.
^'4-*
.
K E R K E L g K E
136 één van hen
IV BOEi Ak^ecl.
V \iooi
pi
^'^^
cuiN roemt ook .
C
Bisfchop
^1'^
\y.
^^ ^-^j
j^g
'er
KAREL
814.^,.^^^
(*).
Uit
den Groot en
minder, dat
met
hij,
al--
voordeden
werk,
het
wel-
,
deze heilige ^
tijdgenooten
naam
in
men
gefchreven, ziet
zijne
maar
;
zou waarnemen,
van
30
zingen
laten
in een gedicht de
Ipar 622. plegtigheid geniet \y).i
zou
eenen overledenen door
^,^j^
hem ioq
der overigen voor
llierf, elk
Blisfa door den Priester
niet
voor de
,
overledenen niet alleen door gebeden en aalmoezen;
maar ouk door het Avondmaal, (^Misfarum
gewoon was om
fu'a^}
De
Oosterfche Kerk
oude inrigting, weten dit
te
fchijnt
hebben
;
algemeen
niet
,
rust te bidden
goede
voorbeeld , dat
hij
van
dit
maar ook
nog
alles
niets
theodulf
ge-
werd
in de IVesterfche
goedgekeurd,
Bis-
,
zijne Geestelijkheid vei>
gegeven
voorfchrifren het
(f).
doorgaans getrouwer aan de
fchop van Orleans, die aan fclieidene
folen^
begraven
heeft
der dooden
,
bij
in
de
Kerken verbood (§); da men Gode dagelijks eenige keeren zijne zonden zou belijden, omdat de belijdenis
of biecht derzelven aan den Priester flechts
raad bezorgde, hoe
men
ze
zal uitdelgen (**), gaf 'er
Avondmaal.
Hij
door boete
en gebed
ook eenigen omtrent het
verordende, dat hetzelve enkel in
de
(*) Poema Tl., 11.
II.
(t) C§)
de Pontif. et SS.
Eccles.
Ehor. p. 812,
Gpp. pag. 2SO. Z)^
Imagg. Caltu Lih:
^(ipitulare
II.
ad Parochia
cp. HARD. To!n. IH. pag. 914.
(*') Cap. 25. pag. 918.
Cap. 31.
fu<e
Sacerdd, ••
Cap,
9,
GESCHIEDENIS. de Kerken,
den worden (*). menigvuldig
Christenen
dat de
prees over
Hij
gebruik van
zouden gebruiken
vasten
op de
,
drie
en op Pafchen (f). het afzonderlijk
Bedehuizen
werd (5). dat geen
dagen der goede week
laatfte
Aan de
dooden hij
uitdrukkelijk,
zou bedienen
alleen
antwoord,
niet gefchieden
in
gehouden
,
dewijl
deze dienst zonder zegening van het volk, en zelfs
kon (**}.
Dit
deslaat-
verbood ook de Kerkvergadering van Mentz^ 'm
fte
813 (ff); n^ant hoe kan, zegt zij, de ; De Heere zij met ulieden of hoe
het jaar
Priester zeggen
kan
hij
1
vermanen:
zich heeft?
bij
Siirfum corda
Wij hebben
hier
!
niemand
als hij
voor
uit
den regel
CHRODEGANG
voor zijne Kanunniken (§§) kunnen befluiten, dat zulk houden van het Avondmaal
van
met aalmoezen betaald werd;
wij
kunnen
genoeg afleiden, hoe even daarom zuWt
hier
fiille
uit
misfen
en zielmisfen grootelijks werden aangeprezen, dewijl zij
voor vele ledigloopende Priesters een beftaan op-
leverden.
De (*)
Cap, II. pag. 914.
(§)
Cap. 45-46.
(tt)
C/7«. 43.
(f)
Ctïp.
41-44. p. 222,
(**) Cap. 7. pag. 914.
Tom. IV. HARD. pag, 1015.
(§5^ Boven Bladz,
Afdeel.
^
29.
Ï5
,^j,
q^ q^
Jaar 622.
'^*
^'^^
,
hij
houden, hetwelk
vooral verbood het
verbood
Priesters
te
voor
gedeeltelijk
En
het inzonderheid
en
,
op de zondagen der groote
,
Avondmaal
Priester
^^^^
door geftrengc oefeningen
zich
daar toe zouden voorbereiden ailen
het geheel het
aan; en wilde,
hetzelve
IV
zou gehou-
huizen,
bijzondere
niet in
137
.
K E R K E L
138
De
XV BOEK Afdeel.
K E
IJ
Vagevuur ^ waar door de
lecre vnii het
zielen
na de dood van zekere mindere overtredingen gereien gezuiverd werden
"''S^
,
einde
die tegen het
van
V
het voorgaande Tijdperk door gregor-Ius den GroO"
r G
^^^
"^
'^^""^
gedaante voorgedragen,
vtgtt
Janr 611. allerhande vertelfeltjes opgefchikt was , tot 814. Westerfche Kerk, bijzonder onder de
en
met de
kreeg in
Angelfakfen^
Gemeente door augusti?sUS, eenen afhan-
Het Va-
'vvelke
gevuur.
geiing van
gregorius, gegrond was,
bloei, dewijl
haren vollen
zoo regt gefchikt was
zij
om
,
maal voor overledenen
fchragen
te
en
,
de bij-
Avond-
gelovige begrippen omtrent het nut van het
tevens
om
aanzienelijke voordeden voor de Geesteliikiieid aan te
Bijzonder heeft
brengen.
van uitgebreide geleerdheid geloovig, veel toegebragt
en insang verhalen
Kerk
te in
,
om
doen vinden.
of
beda, anders een man maar
van
,
de
uit
onbegrijpelijk ligt-
deze Hij
Gefchiedenis
zijne
ingelascht
van zinnen
,
zulken
,
verfterkeii
leer te
verfcheidene
heeft
van die
,
de
Engelfche
in
verrukking
dood opgewekt
,
befchrijvin-
gen gegeven hebben van het Vagevuur, en pijnigingen en zuiverende
Monnik fus.eus,
lerfchen
der
waar
vlammen,
\llde eeuw
in
het
b.
v.
die omtrent het
midden
Esfex
kwam,
Koningrijk
velen tot het Christendom bekeerde of daar
hij
in verllerkte; en die in eene ziekte uit het
gevoerd
deszelfs
van cenen
,
in het
vagevuur gebragt
,
en daar
ligchaam zelfs
in
zijne ziel aan zijnen
fchouder en kaken been gebrand
werd, waar van
het lidteeken zijn ganfche leven
hij
lang aan het ligchaam gedragen heeft (*) 3EDA
//.
L. Gevj. Av.gl. L. UI. C. 19.
(*);
en
nog ^'-^'
,
GESCHIEDENIS. van eenen drithelini,
fterker
de
in
139
in
geworden
en
,
deelde
zijne familie
Monnik
toen
v^ertelde
ken
of door vrees
die
,
verichrikt
hel
deze
plaats
een
in
Klooster.
aan
alleen
hoop
de
zekeren
wilden toenemen,
hem
bij
Monniken eene
in
ontving,
zijn verhaal
ken geest
geleid
,
haemgils,
leefde,
dat
hij,
een diep
bij
en
die
dicht
van wien
beda
door eenen glansrij-
was gekomen met vree-
dal
van onmeetbare lengte, welks ééne
vlammen gevuld
feiyke
,
zijde
maar de andere door hagel
en fneeuwjagt onverdragelijk koud was.
hitte
om
vergeefs befchutting te zoeken
of tegen de
was, maar
hel
nis
;
koude.
kwam
alwaar onvoorziens
groote bron
,
Hij
oprezen
hem
in
vielen;
ook
zag
alles vol menfchelijke
hij
verliet
ken, met den rook
(*)
in
hier
de
Libr. V. Cap, 13.
in
,
dezelve
zijn
als
dat
uit
en
eene
weder terug
Thans
leidsman.
zielen,
hoogte,
hem,
de dikfle duifter-
vuurklompen en
,
hij
tegen de
dacht, dat hier de
leidsman verzekerde
zijne
Daar op
mishad.
hij
Ontelbare
van de ééne zijde naar de
zielen fprongen geftadig
nndere,
god-
in
onder anderen aan
en
Priester,
Kluis
zul-
eeuwige
der
vreugde verlustigende, door zijne gefprekken zaligheid
Afdeel.
V
die,
als
^^ q^
als Jaar
voor de pijnigingen der
of zich in
,
bezitting
zijne
man, doch
Naderhand ,
terflond
en de armen, en begaf zich
de afgelegenfte
in
^^^'^
morgen weder levend
ftorven zijnde, den volgenden
onder
IV
tijden
laatfle
Nordhumherland C*). Deze, man en vader, was, in den nacht geeen getrouwd der Vilde eeuw,
von-
weder neér-
'•^'"
q
622. ^^ *
K E R K E L
140
geworpen
IV BOEU Afdeel.
jta,j[.
werden
,
het
hij
en een luidruchtig fpotgelach
;
bevond van eene fchaar booze geesten
^^
menfchen van
zielen der na C. G. ^^ '
'^'
klageUjkst
hetwelk
hij
zijn,
die
te
fland en gedacht
allerlei
Sommigen van deze
Jnar 622. in dien afgrond Oeepten. ^^^
een verfchrikkelijke
Achter zich hoorde
jjj^j^
vveenen
kwam
hier
;
K E
IJ
gees-
omringden hem ook met vurige oogen, mon»
t<Jii
den, neusgaten en tangen; maar toen
weder verfchecn, namen
hem
daar op in het helder licht
leidsman
zijn
Deze
de vlugt.
zij
leidde
op eenen oneindig
,
hougen en langen muur, waar zich een veld vergevuld met de
toonde
wel riekend fte bloemen
der eenen onbefchrijfelijken glans
hoopen van
vrolijke
DRiTHELM
dacht nu in den
zijn
leidsman
nog
heerlijker licht
felijkfre
menfchen
onderrigtte
,
het wit
in
,
hemel
hem
voor zich;
Nu
len van die genen beproefd en uitgefleld
hadden^
hekeeren
hunne
^
en
kwamen, maar
die
te
late belijdenis
in den
de
hij
werd
hem
lie-
van
hij
zeide:
dat
was , waar de
het verfchrikkelijke dal de plaats
boete
maar
zag een
Hij
hetwelk
zijnen leidsman terug gebragt, die
die
gekleed.
zijn,
gezangen hoorde, ook verfpreidde zich van
daar een alleraangenaamfte geur.
en zich
te
beter. in
on-
,
en met ontelbare
zie-
getuchtigd werden^
zonden
eerst
in
het
belijden^
te
fterfuur
tot
om
deze
met de daar op volgende boete,
alleen
Oordeelsdag
in
nogtans, zelfs
den Hemel zouden
komen.
Velen van dezen werden door het gebed der leven-
den
door aalmoezen^ vasten^ en inzonderheid door
^
het vieren
rum
5
)
van het Avondmaal ^ Qcelebratio
zoo
ver
geholpen
,
dat
zij
Misfa-
nog vóór den Oor.
,
GESCHIEDENIS. De
Oordeelsdag verlost worden.
was de opening der Hel ^ en ontvangt de
vmirfpiiwcnde bron oord
^^^^
nog
zoo
Afdeeh
die
terftond in den
zij
IV
de bloemrijke
genen,
der
zielen
vollionien zijn, dat
141
niet
Kemel kun-
Inatst geziene
nen overgaan, tot wiens nabijheid de
\
c. G, fchoone oord behoorde. Het zon ongcloofelijk fchij- Jaar 622. ^^ ' ' nen , dat een anders geleerd man , als beda , zulke
ongerijmdheden
te
boek
gefield,
heeft
indien
,^3
zijne
Hgrgeloovigheid ook niet uit andere voorbeelden be-
kend was
;
zoo verhaalt
van eenen zieken
hij
die
,
op het oogenblik door wijwater gezond werd
(*);
van dieren, die, wat aarde van het graf van eenen
gemengd, gebruikt hebbende,
Heiligen, met water
even zoo wel
als
geworden ( f )
,
God te
menfchen, daar door gezond
als
zijn
ook vnn eenen Monnik , welken
onverziens tot eenen Dichfer en Zanger maak-
(§)
Doch
enz.
halen van
het
wij vinden
Vagevuur
us (**), maar
niet
foortgelijke ver-
alleen
bij
alcuin de
heeft
zelfs
ook
boa^ifacileere
van
GiiEGORius aangaande het Fngevuur herhaald (|f) en de bovengemelde droomen van drithelm, in eene lange reeks van
verzen
De
bezongen (§§).
Oosterfche Kerk echter wist van deze leere van het
yagevuur
Was
niets.
de Godsdienst der Christenen zoo zeer ver- Godgebas-
()
Libr. V. Cap. 4.
(f)
(§)
Libr. IV.
(**) Epist
(ft) De
Trinit, Z.
(5§) Poema de fqq,
Tuii:.
Cal).
II.
24. III. C.
21. T.
Pontiff. et SS.
Opp. pag. 250.
Libr. IV. Cap,
fq^J.
I.
3.
XXÏ.
Opp. p. 735.
Eed. Eborac.
vs.
875.
K E R K E L
Ha IV BOEK Afdeel.
V i°C
basterd,
men kan ook hunne Godgeleerdheid
2en
niet
tijd
roemen.
verzamelen en overnemen van
gene voorgaande
liet
hadden
geleerd
beproeving en onderzoek, waar toe
^^S*^^^
dó^
in
Dezelve beftond meestal in
Kerkleeraars gefchreven en
G
K E
IJ
zonder
,
ook
het
Jaar 622. aan
de noodige hulpmiddelen en geregelde vrijheid
tot
denken ontbrak; en wanneer men
814.
yj^j^
van zijnen geest ondernam
leerdheid. g^"^
de vermo-
al
gebruiken
te
oijbes.
vragen, en wanneer
yjj-jjjjge
men
derwerpen verfchillend fcheen alleen
te
verfchillend
zich
denken, was zulks
men
verfchilde
Boeken
,
welke
al
of
niet tot
oudere Kerk-
dat
bepalen
het
de,
der
den Kanon of de
lijst
men zich
der Bijbelboeken behooren; niet omdat ftaat
Dus
hadden.
verklaard
Tijdvak, in
in dit
fpits-
fommige on-
over
daar aan toe te fchrijven,
leeraars
be-
,
Kanondos paalde men zich doorgaans tot nuttelooze of
in
bevond, of de behoorlijke pogingen aanwend-
om
daaromtrent iet, met zekere gronden,
te ftellen,
mëRONYMUS
maar omdat
vast
en augusti»
Nus, en van dezen weder de Griekfche
Kerkleer-
aars verfchilden.
Dus nam isidorus van HispaUs tionieke
Boeken aan
van Tohias
^
^itdith
de Hebreen
meeste Latijnen^ dat de
ftijl
(^qI
ongelijk
erkent
en de
^
Ten
aanzien
hij ,
dat
Westerfche Gemeenten,) aan dien van
zij
Ka-^
de Boeken
twee der Makkahe'èn
,
Boeken der Wijsheid^ en van Sirach, van den Brief aan
LXXII
(*)
tellende daar onder
,
paulus,
de
omtvvij*
fel-
(*) D^
Eccle$.
Ojfic.
On'gg» Lil/r. VI. Cap.
Lihr.
u
I.
Cap.
12.
Cdl.
ejmJ*
G
E
C
S
felacbtig waren
of
,
Iiem
zij
niet
FACius of KLEiAiENS zouckii lijke
NM
E D E
II I
S.
143
Om
'toefchrijven.
ge-
niet
ook den
hij
van joannes
tyvceden en derden
Doch op
andere Schrijvers toe.
deze
Kanon,
Ook beda
meer aangenomen.
Westen
het
in
denzelven over, in de gedichten van dezen
vinden wij eene naamlijst van
Groote eindelijk,
789
,
op de vergadering
liet,
niet alleen verbieden
met
,
karel de te Aken^
eene opgave van derzelver inhoud (*).
in het jaar
laatfteii
Bijbelboeken
alle
vol-
meer en
alcuin namen
en
dat in de Ker-
,
ken geene andere dan de Kanonieke Boeken des
Bij-
bels gelezen zouden worden
lijst
,
maar
ook eene
'er
van dezelven bijvoegen (f).
De
Oosterfche Kerk dacht niet volkomen
Schrijver
(§)
op
de-
Een oud Grisksck
zelfde wiize over den Kanon.
verzekert, dat de Trulïaanfche Kerk-
vergadering van het jaar 692
boeken hebbe opgefleld
,
eene
lijst
voortaan
die
zouden moeten aangenomen worden.
der in
Doch
befluiten dier vergadering zelve blijkt,
dat
Bijbel-
de ,
zij
Kerk uit
de
niets
vast omtrent dit (luk bepaald heeft. Daartegen heeft
LEONTius van Byzantium
,
een
Monnik omftreeks het
(*) Cartn. VI. Tom.
II.
(f) Tom. IV. HARD.
^g.
(§)
//;
COTELER.
Opp. pag. 205. 831.
Monir.j:. Ecclcs. Cr, se.
^^
q q,
aan Janr 622.
,
bedenkingen
verders weinig acht, en zijn
gens AUGUSTiNus, werd
V
voor deszelfs opftel;
£00 fchreven ook anderen den Brief van jacoeus,
Haat
^^^^
reden hielden ook fommigen den tweeden Brief Afdeel.
van den Apostel petrus
ïils
IV
boni-
aan
liever
T. II. p, 600.
^"''
^^
,
K E R K E L
144
het begin der
IV BOEK
Kanon, met
V
uitÜLiiting der
Bijbelboeken
^'^'^lii'ffi^^^
jaar 622, vendien is 'er tot
NiCEPHORUS, den Patriarch van IXde eeuw,
der IXde
tijden
,
waar
bij
naar
de
Klaagliederen
als
welke, zoo
de eer-
In dezelve
wor-
Grieken
der
opgeteld
,
de Schrijver van jeremia's
Nieuwe Testament wordt de Open"
Bij het
haring
van joannes
bij
Makkaheèn ,
ook
daar
Vervolgens heeft men de
ken ivorden,
tot
^
zij
voorkomt , en het Boek Esther ont-
,
breekt.
der
(laat,
Boeken des Ouden Testa-
bepaling
baruch,
der Bij-
Konftantinopolen
eeuw behoort.
de Kanonieke
eerst
ments
Bo-
(f).
lijst
van dezen is, ten minflen zeker
al niet
Is-'
Chronographie van
.
den
mede
lijst
nog eene merkwaardige
in het begin der
Ook
ten aanzien der
dezelfde
,
tegenwoordigefit
Apokrijfe Ichriften.
«14 bclboeken, die op het einde der
fte
werk over dé
zijn
joANNES van Dawascus ,
deelt
na C. G.
Vilde eeuw, in
(*), naauwkeurig den
Ketterijen
Afdeel.
K Ë
IJ
niet
Boeken,
die
Oude Testament,
het
Boeken
de
geteld.
tegengefpro" drie
Boeken
Wijsheid en van
der
Sirach, de Pfalr.ien en Liederen
onder
van salomo, de
Boeken Esther, yudith, Sufanna, Tobit en Tobtas; verders de Apokryfe van het
de Boeken van Henoch fprek
van
meer
anderen;
^ofef^
het
en
Nieuwe Testament: (*)!)
de
Oude Testament:
Patriarchen
Testament de
eindelijk
in
)
De
flik
het
Apokryfe van
de reizen van
prima
,
van mozes
ge*
en het
petrus, joannes ,
Tom. XI. Bihlioth,
pag. 498.
\iaris. -( t
Sect'n Act.
,
Orthodox. Libr. IV. Cap. 17.
PP»
G NES, €«
en
E
C H
S
E.D E
I
>:
S.
T
THOMAS, >XXII Boeken
145
klemens,
van
i"\f
^^oeic
dersclijken.
Weinig
men,
zal
dezen
in
melding ver-
tijd,
Afdeel.
V
wachten, van het beoefenen der oordeelkunde omden Tekst des Bijbels, daar men
trent
toch geheel
^^^ q
geen werk maakte van den dien
oorfpronkelljken Tekst, Jaar 622. ^^4niet verftond, ten minden wat het He- ^^^
men
breeuwsch van het Oude Testament
wel was
zij, ten
aanzien
betreft. Even- BübeiLatijnfche vertaling, fdie oor-
der
karel den Grooten ontgaan, karel zegt,
de oplettendheid van
cuiN
geheel
niet
voor de
voorberigt
verzameling van
door hém bezorgd (*), dat Schrift, (in de
Latijnfche
Predikatiën^
Overzetting
der
thagan (f)
^//c/^^ Gefchiedfchrijver
KAREL
in het laatüe jaar
vóór zijne
fchrijft,
Gracis
Quntunr Euangelia optime
Syn's
et
Christi
correxerat. )
deze woorden in den zin
dat
dood, zooda-
nige verbetering bijzonder bewerkt heeft in
Euangelisten. (
bedor-
De Fran-
naauwkeurig heeft verbeterd.
,
H.
namelijk,)
die door de onbekwaamheid der Affchrijvers
ven waren
opgevat,
de
vier
—
ciim
JMen heeft
als
of men
de
Latijnfche Euangeliën met den Griekfchen en Syri.
fchen
'j'ckst
had
de Schrijver
met
hulp
van
doch,
vergeleken,
alleen
te
eenige
kennen
geven
Grieken
en
misfchien wil ,
dat
Syriërs
karel aan
de ver*
(*) In M.iBiLLON. Capitv.ll.
Cf) ÏI.
.S"^.
XII.
Av.rill.
Rrgg. Frarw. T.
£)>?
Gestis Ludavici
///>v.
T.
PU
Franc. pag. 2-7.
Deel.
I.
Lp.
K
p.
,^^
een
in
de Boeken
hij
al-
en
25.
et
in
b\luz.
503.
Imp. ap. duchesne Tom.
•
K E R K E L
146
den Tekst der Euangeliën gearbeid
verbetering van
JV BOEK
K E
IJ
Afdeel.
Hoe het zij, federt dit voorbeeld, door ka^^^ gegeven, namen nu de zoogenoemde Corrector
V
ria Biblica eenen aanvang; eene foort van oordeel-
^
C
heeft.
G
kundige behandeling der Latijnfche affchriften
J?.ar
622. oprtellers echter in
£ot
814.
j^gj.
Hebreuwsch geheel
kundig
niet
met behulp van HiëRONYMUs Kerkvaderen, of vertalingen
van
ten;
tingen vvxi
den
Bijbel.
en voor
opzochten
,
fc huwden
( * ).
Daartegen
hebben,
Latijnfche
Tekst
van
opmerk-
hunne Handfchriften
in
openbare
fchrijfFouten
waar-
alhoewel het Christendom thans onder
,
kwam,
yerfcheidene volken Bijbels in
maar
Overzetting
Griekfchen
en
leeswijzen
betere
de
wier
Griekfche fchrif-
ten, de afwijkingen der Latijnfche
Overzet-
waren;
en andere
den Hehreeuwfchen
;
Grieksch zeer weinig, en in
bet
die eene Overzetting des
hunne raoederfpraak noodig zouden gehad
werd echter
in
Tijdperk
dit
gedacht
niet
aan nieuwe Overzettingen van den Bijbel; zelfs de Sy* rifche Overzetting van het
van Heraclea
in
,
N. Testament van thomas
de Vilde eeuw,
was
flechts eene
verbeterde uitgave der Philoxeniaanfche Overzetting. Uitlegl^'"^^.""
Meer Bijbels,
heden
,
werd
vlijt
doch,
uit
'er
hefteed aan de uitlegging des
gebrek
aan
de
noodige
en door eene verkeerde wijze van
des Bijbels
,
die
toe te leggen
men volgde
,
om
zich
,
bereikte
men weinig of
niet het
verporn
muvemi
bedoelde oogmerk. R)CH. siMoM Hiit. Crit.
Teitament pag.
uitleggen
voornamelijk
op het naarfporen van eenen hoogeren
en verbergenen zin
(*)
kundig-
1
00.
In des
dti
dÉ
C H
S
Ë
I
N
Ë
D.
S,
I
de Griekfvhé Kerk ontmoeten wij,
tri
^rk,
flechts weinige
zeker
is
,
en zelfs door iPOTius
van
die
IV
dezel-
^^^^
echter on-
leeftijd ,
Tijd-
in dit
Onder
Bijbel uilleggers.
Ven behoort hesychius, wiens
147
uittrekfels geleverd heeft ("*), niet opgegeven wordt, zijn
voornaamfte werk
,
hetwelk alleen
Latijnfche Vertaling voorhanden
te
Commentarius
in
is
(f),
ZoO wel
tJodsdienst.
liit
dit
werk op
maal gewagen
Rooiiisch
zamden^
te
die
q
^4.
en Griek
,
dit fche HE-
den Levitifchen
vaii
Pfoteftanten hébben moeite gedaan
,^3
een ^°^__'^*
is
bevat eene nafporing van den geheimen zin van
Boek^ en van de plegtigheden
V
eene flech- Jaar 6221
Boek van mozes
over het derde
AfdeeU
werk
zijn
Katholijken
-
^
om
van
als
die plaatiln
het
Avond-
welke dan eene eigenlijke tegenwoor-
,
idigheid, dan vVeder een beeld van chrïstus ligchaam en bloed in hetzelve fchijnen aan te duiden. Onder den naam van hesychius is nog eene kleine
bijdrage overig tot de uitlegging ^^,oov Tojv SwSsKi» 7r^o(priTü>v
^
des
Dri-
Bijbels:
Kxi HtTcctü
(S),
ziinde
eene korte aanwijzing van den inhoud der XIl k/ei-
He Profeten
,
en van jesaias
,
met eenige ophelde-
ringen.
Met tenen
kus,
even min zekerheid kan 'men den
Griekfchen Uitlegger
anderen die
Diaken
te
de vroegere tijden
der
leeftijd
is,
bepa-
waarfchijnelijkheid
Vilde eeuw
van olympio
ölympiodo-
Alexnndrie geweest
met de meeste
len; doch die
,
gefteld
in
wordt. Hij
(*) Bihl
(t)
Zij
(^) In
Co(J.
ftaat
269. ei 2-5.
ook
in
Critt. Sacris
deBiM.PP.Co/m.T.Vll.p. Z-izSTom. VI.
K
i
^*^^^'5.
K E R K E L
148
IV BOEK Afdeel.
V
r C
K E
Commentarius over hei Boek '^oh^
Hij fchreef eenen
van welken een groot gedeelte bewaard i^ ^'^^^ verzameling
van
van Griekfche Kerkvaderen over
C^^^^*^^
^'^
814 contexta; a Paulo Cimitolo
Graco
in
Boek,
dit
abfolutisftma
doctorum
Gracice
viginti
et
^ob
beatisjimum
gebleven
is
uitlegkundige
uittrekfels uit
fchriften
Jaar 622, tuor £ot
JJ
qua-
e
^
explanationibus
Perujino^ Soc. J^e/u
^
^
e
Lat 'mum Converfa Qfc. edit,fecunda , Venet* De gemelde Jefuit meende, dat men
1587. in 4to )
deze verzameling aan olympiodorus zelven
Maar
ken hebbe.
het is,
te
Handfchriften
uit
danvrij
,
zeker, dat zij, omtrent het midden der Xlde eeuw,
door NiCETAS, Aartsbisfchop van Heraklea cië, vervaardigd
Caten^ i'atruin.
Thra-
in
is.
Zulke verzamelingen van
het
als
ware aan'éenge*
jchakelde uitleggingen van vele Griekfche Kerkvaderen over een Bijbelboek, uittrekfels
,
doch ook
fchriften
van
in later tijd
Patrum
,
,
niet
welker
,
thomas
de Grieken werden
enz.
uit
Ketter-
van Catena
zij
genoemd
OLYMPIODORUS kan wel
gehouden worden
,
die
lingen gemaakt heeft, alzoo
niet
fuortgelijke
men
'er
:
E7r<7o-
voor
ook
hij
dergelijke
heeft, behalven de
den
verzame-
reeds een voor-
beeld van vindt in de fchriften van pPvOCOPius
Gaza^ doch
ver-
van Aquino heeft toegefchre*
ven.
§o)v
ia
meestendeels
men voor dezen
uitvinding
aan
eerften
,
zelden
den naam gekregen
keerdelijk Bij
vers,
elk
werden medegedeeld , hebben daar
fche ,
over
dan met dan zonder naam
regtzinnige,
uit
welke
van
bovengenoemde,
verzamelingen gemaakt
over andere Bij'
GESCHIEDENIS. Bijbelboeken,
^er
( * ) ,
drukkc'lijk fe:
sa lomo's
voorbeeld over
bij
in
vvaar
hij
noemt, maar
149
echter geene die aanwijst
IV
Predi-
Schrijvers
^^^^
uit-
door het woord-
Afdeel.
V
anders. Eciie andere wijze
van Bijbel uitleggm^ was,
het
beantwoording,
voorflellen van vragen en derzelver
^^
qq^
|aar 622.
waar van theodoretus en cyrillus van Alexan- '^V__5"* Deze werd ge- jiaximus. dri'è voorbeelden gegeven hadden. volgd door maximus, eenen Monnik fchap van Konflantinopolen ^
vragen
den
over
beantwoording
FOTius,
die
die
Bijhei opftelde
de nabuur-
in
eene menigte van
en in derzelver
,
zijne fcherpzinnigheid vertoonde (f).
den inhoud derzelven ook heeft opge-
geven (§), berispt het harde, gedwongene en dui(lere in zijnen
„
flijl.
gaan zeer ver af van gefchiedenis
;
Zijne oplosfingen,
de
doch wie
letter
zegt hij,
en van de bekende
van anagogifche en befpie-
gclende oplosfingen houdt,
die
nergens
zal
menig-
vuldiger en meer uitgewerkte aantreffen."
Uit de geheele achtfte eeuw kan uitlegkundig werk van eenen
men
geen enkel joannes ^^" GodeeleerP^'
Qriekfchen
den noemen, behalve de Commentarius van joan-
NES van Damaskus ^ over de Brieven van paulus; €n ook dit is niet meer dan een uittrekfel, hetwelk hij
opgefteld heeft uit de verklaringen
CHRYSOSTOMüS
,
oveT dczc Bi'ieven
,
van joannes bij
welken
hij
Hechts (*) In (j\)
TiVC.TA
Auctar. Bihl. PP. T.
Oriastiones 64. in locos fcriptut\e
Opp. a Combefifio edil. Paris. 16/5. (5) Biblioth. Cod.
CXCU.
K3
II.
p. 602.
diffïcilcs
Tom.
I.
K E R K E L
150 Hechts
IV poEK ^f^eel.
jjeeff
meening,
^ *
jjj,
^ Q
]mt 622. ^^L_-l^'
De
gevoelen
bijvoegfcl
kern
,
in
Tijdvak
van minder waarde
zijn zij
\n
de
Vil ie eeuw fchrecf julianus,
tier
Keisin de
yan ToJedo
,
^^" ^^^
in
Lihri duo^
^^'^'^
^^^
hoc
utrhisque
Cf),
in
Tcstamcnti
tijden
l^'*-'!"
hoewel drukt
Ook wordt
is ,
(§); ook de
is
hij
Schrijver
nahum
aan:
Commentarius over naiiuöi
den
niet geheel volledig,
waarde
idaard worden
locorum
aan deszclfs wa-
Abt van Moite Qasfïuo^
IXde eeuw, terug gegeven.
twijfeld aan
Een ech-
contrapoptorum jive contra-
,
fpsciem ii>
tijden
latere
Aartsbisfchop
voren toegefchreven heeft,
^^
es f
ren Schrijver beiithar. in de
dan zelfs
,
eenige uitlegkundige werken.
AvTiKii^Aivcov ,
riorum
meer
,
des Bijbels tellen dan de Oosterfche^ maar
den grond
^^^'
(*).
dit
^^ ^*^^ gebrekkige Oosterfcken.
(
geplaatst
ten minltcn naar zijne
,
duidelijker uit te druiiken
TVcsterfche Kerk
liitleggcrs
in
daar een klein
cleszelfs
Uitleg-
fcheKerk.
en
hier
Qm
^
K E
IJ
,
onder zijnen naam
in
der
,
ge=f
daad van geringe
merkt terftond
in
liet
begin
moet op eene viervoudige wijze ,
gedie
hhtorialiter van Ninive, de
ver-
Hoofd-
ftad van het Asfyrisch Rijk; allegorice^ van de ver-
woesting der Wereld;
myfiice
,
,
van de vernieuwing des zondaars tot zijne
vorige waarde. Jheel
de herftelling
Christus; en mo'
des menfchelijken geflachts door raïiter
van
Op
dezelfde wijze,
is
'er
eene
ge*»
zedekundige verklaring over de Openbaring van jo-
(•)
T.
(t) In
II.
OplK p. 1-274.
Biblioih.
PP.
^''^'
IE
Colon. T.
Qi-'iEN
XV. p.
Paris. 95.
(§) Bihlioth. PP. Colon. T. Vil. p. 511-527.
1712.
GESCHIEDENIS. JOANNES
AUTPERT
van AMBROSius
,
151
ccnen
,
kifchcn Benedictijner Abt, in het Klooster
vincentius
Heiligen
Neder-
-in
,
Italië
Frati'
IV
van
den
^^^^
'm
tien
Afdeel.
,
V
Boeken (*).
Onder
de Uitleggers van dezen
alle
de beroemdfte en vruchtbaarfte.
tijd
meeste Boeken des Ouden Testaments gefchreven
,
beDx\ ^^^^q
is
Hij heeft over
de
verklaringen
die echter flechts zeer middelmatig zijn
,
622.
^'^'^
^H*
gg^^^
aanhalingen uit ouder Kerkvaderen, flichtelijke aan-
merkingen, zoo
men
als
zijnen
in
verlangde,
tijd
maar geheel geene kennis van het Hchreeuwsch ^ ook zijn de Grickfche Vertalers
ginnen in
IVde Deel
het
ron
,
de
werken
zijner
zijne
samuel
Boeken van
;
uitlegging der Boeken
„
BEDA
fchrijft
pervlakte
,
der
te
Allegorifche
;
ook
als
Het Boek van den Heiligen tobias, is voor den Lezer zelfs in de opheilzaam
letter
maar
,
nadien het met
verklaren, ziet, dat
de
als
het
die het allegorisch
de
zede-
weet
inwendige zin van het-
zelve zoo veel uitmuntendheid heeft letter ,
der
dertig
Esra en Nehemia;
leven vervuld is;
voudige
de vijf
beantwoording van
grootfte voorbeelden en vermaningen van lijk
ver-
(^Hexaëme-
uitleggingen
vragen over de Boeken der Koningen
van Tobia,
der Keul-
over
verklaringen
van mozes; Allegorifche
Boeken
Zij be-
zijne
ftaat
Scheppingsgefchiedenis ;
vervolgens
)
gebruikt.
Voor aan
fche uitgave van 1688. klaring van
niet
vruchten
boven
boven de
de eenbladeren.
Want (*)
Colon.
1536. in %vo. et in
Tom. XIII. pag. 403.
K4
Biblioth.
PP,
Paris.
^
Tnnr
,,
K E R K E L
152
IV BotK Afdecl.
Y na
C G
Want
m
verborgenheden
grootfte
(^Sacramema ^^ van chrisïus en de Kerk, wantobias zelf "^ci^" het Geestelijk verdaan wordt, en
814. jg
Boek ^ob
doch
,
Ichrijven aan eenen Priester^
te
Yj^ eeuw, onder wiens naam
in het jaar
drukt
de
Daar na volgen
hratUtifche volk."
beteekent het
^^^^ Boeken over het
J:wr62 2. toe tot
het bevat zeker de
K E
IJ
1527
gelijk in
van
Drie Boeken
Spreuken
de
over
om
len; doch
die hij
van
niet
ge-
hij
in
moet
,
gefchrift:
saloimo
,
is
hier gelegen-
hij
voorfchi iften
zedelijke
daar
zelf,
wel beter getroffen, voor zoo ver heid had,
Folio
in
Zijn volgende
geraakt.
zijn
Bazel
zelfs te
410, en
melding van maakt
zijne fchriften
dus verloren
philippus, in
zij
Het werk van biïda
zijn.
lijst
te
die eer zijn
ontwikke-
te
genoeg naar den
geest
des
Schrijvers, of uit de Oosterfche wijze van voorllelliiig
wist op te helderen, of zich
zochte Allegorïèn uitlegging
over ligt
hebben.
Zijn
,
het
Hoogelied
gefchrift
voor
de
Wat men
wachten.
opmaken
kan men
ejns
te
te
verstge-
van zijne
wachten
hebbe
zonder ze zelfs gelezen te
,
De
:
tabernaculo
ac vestibus facerdotum Libri tres
,
et is
vafts
insge-
met geheimzinnige verklaringen opgevuld. het Vlilfte en laatfte Deel van zijne werken
lijks
nog meer uitlegkundige (lukken DiN
heeft het
waurfchijnelijk
van Antlsfiodorum
het jaar
900
,
^
de overigen
eenen
,
tot Schrijver
maar ou-
gemaakt, dat behalvcn
een de templo Salomonis liber
oius
geplaatst,
In zijn
remi-
Monnik omtrent
hebben.
Het ( *)
Bc
SS. Lcdis. Tom.
I.
pag, 1705.
; ,
GESCHIEDENIS. Het gene ven heeft,
over het
hij
Nieuwe Testament
j
.
r,
LON (*)
het
in de IXde
... volgens
van paulus
mabll-
zijn
werk van florus. Diaken
ber Collectionum in
Lyon,
te
ook Li-
als
,
ApoUohim ex fcriptis Augustini ,
in Handfchriften ontdekt.
Slechts een eenig van alle
deze fchrifren
eene bijzondere opmerkzaamheid, nis
,
(dus noemde
dit
voorbeeld
Apostolorum (f), behel-
zende bijvoegfelen en verbeteringen op van
Boek (§).
zijne vroegere
Bijzonder
een aantal plaatfen aangemerkt,
daar in
verdient
Liher retractatio-
het naar zijn groot
hij
in Actus
AUGUSTiNUS,) uitlegging
heeft
hij
welken
in
de Griekfche Tekst van de Latijnfche Overzetting Hij wist niet, gelijk
verfchilt.
zegt,
weggelaten
in
het oorfpronkeiijke
,
de Voorrede
in
hij
of deze plaatfen door de
den Overzetter of
achteloosheid
valfching wil hij
hij niet
zijne
vervalscht waren,
onderftellen;
Lezers
,
dezelve
;
maar
Latijnfche Overzetting
of in
Eene
ver-»
meer waar-
veel
foortgelijke
alleen geleerdheidshalve te lezen
de
van
of anders uitgedrukt
hare eerfte gedaante waren blijven ftaan.
fchuwt
^^^^ AfdeeU
V Hoofdft, j^^
q^
q
Jaar 622.
eeuw ; het echte werk van beda had ''^^^^'
onder den naam van Collectionum
hij
het
maar de uitvoerigften
de Boeken van hetzelve;
over de Brieven
In
werken ftaan uitleggingen over
zijne
IV
gefchre-
van eenige meerdere waarde.
is
Vide Deel van alle
153
aanmerkingen niet te
,
om
naar
verbeteren
be-
(*)
JfiaJect,
(t)
Tom. VI. Opp. pag. 1-28.
0}
Tom. V. pag. 625.
Tom.
I.
pag. 12.
KERKELIJKE
154
reeds veranderd
dezelve
enz.
is
^^y^^ ^^" oordeelkunde
Afdeel.
V na"c'.
wanneer
behalve
fV BOKK
,
Handfchriften
een fchroomvallige
welke weinig nut kan aan-
brengen.
G.
ALcuiN
genoegzaam dezelfde
volgde
Janr 622. fchriftverklaring, in welke ^'*^
oude
in
^\'aarlijk
^'4 r.RDA, zijne leidslieden waren.
ALCuiN.
-
Boek van mozes kere Presbijter treft
,
die
hem
en
zelfs
Zijne beantwoording
tweehonderd vragen^
"^^^^ ^^'^
^''"1
van
wijze
de Kerkvaders,
ten
over
het
eer/ie
grootften deele
ze-
(),
be-
singulf had voorgelegd
noüdelooze kleinigheden, en fpitsvinnige
vele
Onder anderen
ot geheimzinnige verklaringen.
wil-
de de gemelde singulf weten: waarom de zonde van den opperden Engel ongeneeslijk
;
maar de zon-
Omdat, antwoordt was van zijne eigene
de des menfchen geneeslijk was?
ALCUiN, de overtreding
;
eerde uitvinder
maar de mensch
geworden enz.
leid
is
van een' ander ver-
Andere uitlegkiindige
fchriften
van ALCUiN bevatten geheele Boeken des Ouden Testamems; of aanmerkelijke deelen van dezelven.
Naar den wensch van den Aartsbisfchop arno de
hij
eene korte verklaring^ of een
tot verftand der zeven
de Trappfalmen
^
met de Grieken
Handboek op,
Boetpfalmen ^ der zoogenoem-
en van den iipden, of zoo als telt,
van den iiSdcn Pfalm,
kort begrip over het Hoogelied verfchilt
de wijze van ijeda's verklaring van dragelijker is zijne verklaring over
SALOMO
,
(lel-
of liever
uit het
dit
hij
Zijn
weinig van
Boek.
Ver-
den Prediker van
werk van hicronymlts, by.
(*)
0/!/>*
"^om.
I.
pag. 305 334.
GESCHIEDENIS. bijna
woordelijk
nog voegen
Hier
afgefchreven.
eene
van
uitlegging
der Vüorvaderen van Christus Letterlijken, Allegorifchen
wijze
heeft
moet men
bij
namen
eigen
de
welice hij naar den
,
en Zedelijken
,
welke men De vraag, °
verklaard.
155
zin
hoe veel kennis alcuin
beantwoord:
van het Hebreeuwsch bezeten hebbe? kan men wel deze fcbrifcen niet beflisfen, omdat hij, wat de
uit
overzettingen uit
die taal betreft
uitleggers ontleend heeft
ter daar uit eerfte
Twee Dis
maar
,
al
dezelve van ouder
mogt
hij
,
flechts
tot
eene zeer
hem
verzochten
fchreef
van hetzelve hij zelf
gisla en
Frankifche Juffers,
,
kennis van
beginfelen dier taal belluiten kunnen.
,
om
ring van het Euangelie van
voldoen
raatig-e
daar ook
men ech-
een en ander bijgevoegd hebben, zou
het
de
;
in
eene
hij
Om
joannes.
uitvoerige
zeven Boeken, waar in
haar te
uitlegging hij,
gelijk
augustinus en beda, en ander uit ambrosiüs en gre-
zegt, het meeste
en voorts het een
richtru-
eene fchriftclijke verkla-
vrij
uit
GORius den Grooten overgenomen
Op
heeft.
gelijke
wijze heeft hij, in zijne verklaring der drie Brieven
van PAULUS, aan titus en philemon, de gingen van HiëRONYMUs, en in het gene
uitleg-
hij
over
den Brief aan de Hebreen gefchreven heeft, Kerkredenen van
chrysostomus
de vertaling
van mutiainUS,
over dien in
een
Brief, uittrekfel
naar ge-
bragt. Bij
kon
dezen de
toeftand
echte
en
ge^n veld winnen;
der
uitlegkunde
des
Bijbels,
ware Godgeleerdheid weinig of
men
ftreed
wel
^fjeei
V
heeft
op ^ dezelfde
niet
iv ^^^^
voor en tegen
°^
I:
na L. Kf, jaar 622. "^^"^
^'4*
,:
K E R K E L
1S6 t^eze
IV BOER
V
mC
of gene gevoelens, met het gezag
^^" toekende, maakte de uiifpraak der Heil. Schrift
zoo onzeker, dat de ^
G
^^" dezelve
,
weder zich
over en
partijen
met even fchijnbaar
regt
bedienden.
,
voorbeeld, de opfteller van het vermaarde Boek
J3;ir62 2
Bij
tot
onder óen naam van karel
814,
der Heilige
maar de viervoudige zin, welken men daar
Schrift;
Afdecl.
K E
IJ
Beekkndienst
^
de vrienden der Beelden
,
over den
antwoordt
(* )
(
plaathij
aan
op de woorden
die zich
,
Ik heb lief den fieraad , ,
Grooien
Maar wanneer
fen uit de Heilige Schrift.
beriepen
c^en
beroept zich zeer dikwijls op
decorem , ) van tfw huis
:
Heeren
het huis des
,
is ,
of naar de Allegorie^ de Kerk; of naar de AnagO'
Vaderland; of naar de Tropolo-
ge ^ het Hemelfche gie
,
mers
de ziel des menfchen aan
flechts
te
zin hier niet te pas letterlijken zin
denken.
Hoe
dan behoefden
;
merken
,
kwam , maar
aan den Tempel zeer
zij
daar
zij
im-
dat deze geheimzinnige
bij
te
dat
men
naar den
Jeruzalem moest
weinig voordeel voor
hmine beelden konden behalen. gebrekkige uitlegkunde , deze Niettegenftaande ZamenRel der God- 2onder welke geen behoorlijk zamenflel der Chris-
heidvan te'ijke Leerftukken kan gedacht worden, heeft nogjoANNEs tans deze eeuw een werk opgeleverd, hetwelk men Damasce _^^ j^^^. £g^f|.g volledig zamenflel van de Christelijke Geioofsleere
^
vrij
algemeen,
heeft
aangemerkt, en
door hetwelk joannes Damascenus of van Damas" kus, zich eenen roem verworven
heeft.
Wij
willen cergt ecnig berigt van dezen Schrijver
(*)
LAROL.
ge-
M.
de Cult. Imagg. L.
I.
C. sp.
,
GESCHIEDENIS. geven.
Daar
raam
geweest
Geleerden van dezen
zijn verfcheidene
en
,
Mohammedaanfche
onder
daar
157
Geneesheeren van later tijden, welke fabric jus onderfcheiden
naauvvkeuiig
.was
Damaskus
te
onder het
toen
Syrië
in
gebied
Jjegin der VlIIfte eeuw.
te zijn
SERGius
cosMAS,
jnik
,
Arabieren
einde
der
Chalif de
^n
in
ItaU'danfche
de
Arabieren
gevangen
,
Na
vensbefchrijver Jent
(f),
die
Om
"dedeelt.
verzoek
onderwees
Wiskunde, dood fchonk
vaders
de
zijn tegenflreven,
noemt hem
Tr^wToo'vfA/SiiAo^
joannes.
Monhadden
zijn
Wijsgeerte,
zijn
'hem de Chalif, ongeacht ,
op
gekregen had,
zich
Spraakkunde
Godgeleerdheid.
-waardigheid
Chalif ab-
geleerde
bij
,
of het
Zijn vader fchijnt geweest
•weggevoerd, maar dien sergius,
•hem
Vilde
Patriarch
eer (ie
zijn
Le-
yeruzü'
van
ons verder het volgende verhaal medezen
tijd
joannes tegen den
fchreef
Keizer leo den Ifauri'èr het één en ander ter verdediging
van de
haagde den
Beelden der
Keizer
zoo
zeer,
van joannes hebbende doen anderen
,
Heiligen.
dat
hij
Dit
,
mis-
eenen Brief
onderfcheppen
met eene nagemaakte hand
liet
,
eenen
fchrijven
in
welken joannes hem voorftelde, hem Damaskus
in
handen
Brief
te
willen
leveren
,
welken
leo aan den Chalif zond,
die
iiagemaaktea terflond, zon-
der
(*)
Bihl. Gr. rol. VIII. pag. 772.
( f } Tom.
1.
Opp. Damasc. pag. IX,
Afdeel.
V
ftad „„^^
behoorde
zeer
dien
.van den
welke
,
Schatmeester van den
Een
I>ALMELEK.
aeboren
der
Vaarfchiinlijk omtrent het
(*) Onze joannes
heeft.
IV '*^'^*
jaar
5;
622.
-ot^H»
,
KERKELIJKE
158
V
ge-
G
Tegen den avond liet de onfchuldige man den Vorst om zijne hand verzoeken , Verklarende
l^^ngen»
^^^ ^y duldelooze pijn leed,
Jaar 622. begraven tot
ïiet
de markt ten toon werd
af houwen, welke op
Afdeel.
C
joannes de regterhand
der verder onderzoek,
IV BOEK
814
2e aan
jjy
De hand
zijn.
hand zon
die
gekregen hebbende
arm,
regter
zijn
dat
tot
in
viel
zijne
leide
,
huiskapel
voor het Deeld van i\iaria neder, en bad haar, ne hand
herftellen,
te
Beelden verloren had.
die
hij
Hij
viel
wegens de
op
hier
zij-
Heilige flaap,
in
en zag, hoe de oogen van maria hem vriendelijk aanzagen
ook beloofde
,
(leid;
Chalif,
de
geworden
,
len, maar
wilde
van
hem
gebedene her-
volkomen
joannes weigerde de
dit
zoo lang,
Wereld geheel
tot
te
de
verla-
(*).
JOANNES,
zijn
vermogen onder de armefl, gevanaan
welke
de
zijne
flaven
fchonk,
zijne
bloedverwanten, en eenige
verdeeld
hebbende,
genen
lem
her*
waardigheid hcrftel*
zijne
in
de hij
wonder overtuigd zijnde
dit
Chalif hem vergunde, ten
hem
zij
ontwaken was
ftelling; en bij zijn
,
,
alwaar
hij ,
het Klooster van
in
,
hij
ging vervolgens
Kerken,
naar yeruza-»
de nabuurfchap
den Heiligen
vrijheid
dier
sabas
,
(lad
,
in
met zijnen
voormaligen leermeester en vriend cosjiaS
j
een
Mon-
nik werd.
Deze cosmas, naderhand Bisfchop van
Majuma
werd wegens
,
zijne
Liederen
Geestelijke
^
die
(*) BASXAGE heeft
'iet
Hiit. de
rEgüfe Tan.
II.
ongeloofbare en ongerijmde van
volkomen ontwikkeld*
pag.
dit
1278*
vertelfeltjs
,
GESCHIEDENIS. die
de Grieken onder
bij
den Godsdienst
bruikt werden,
door hen MsAwSoy,
genoemd (*).
In
onder
tleld
hem de
die
liet
volmaakt-
ftrengfte zelfs verloochening en
einde verbood eenig weric te
IV
ge-
(^de
^°^* Afdeel.
V
ouden Monnik^
eenen
Monnikengehoorzaamheid
fte
veel
Zanger ^^ Klooster werd joannes ge-
opzigt van
liet
159
leerde
en
,
ten
j^^
^ q
dien Jaar 622.
geleerdheid ^01814.
maken van
of dichtoefening; eens een klein lljkgedicht opgefteld
hebbende op verzoek des Broeders van
eenen over-
Monnik, dreef de oude man hem
ledenen
zijne
uit
Cel, en naauvvelijks konden eenigen der eerwaardig-
Monniken hem zoo ver bewegen, dat
fte
hem
fchonk, onder voorwaarde, dat joannes
vergiffenis
Klooster met zijne
aile vuilnis uit het geheele
den zou
hij
wegdoen.
Deze
han-
ook op ftaande
begon
welke gehoorzaamheid den ou-
voet zijnen arbeid;
den Monnik zoo wel aandond, dat
hij
hem om-
helsde en aan zijne borst drukte.
Kort daar na
de
Monnik
ouden
den
hem
dat
,
Kerk
hij
ftichren
nes nu
afhield
zou.
volkomene
Gezangen
,
,
te
vrijheid
maken.
waar
in
naam voorhanden
(*) Boven
hem
Bladz. 114.
zijne
beftrafte
geleer-
tevens voorzeggende
den Godsdienst en de
Van dezen
hielp; en vervolgens die zijnen
droom, en
eenen
daar door voor
algemeen nuttig lijke
in
Maagd maria aan
zijnen onderhoorigen van
hij
oefeningen
welk nut
de
verfcheen
,
tijd
om
af kreeg joanzijne
wetenfchap
Hij fchreef dan zijn
vriend
Boeken, zijn.
Geesre-
cosmas hem
welke
nog onder
De Patriarch van
^
K E R K E L
ï6o
Jeruzalem
IV BOEK .Afeleel.
V na C.
'^^^^
wel
terug.
Presbijter of
tot
die ftad te leeren
Klooster
maar
,
Naar
Ilij
fchijn is
allen
Kerkvergadering,
houden,
is
de
in dit
de Beelden lang
niet
beftrijden
Zijn
Heilige vereerd.
na
van de
van
'Jeruzalem^
leven
200 jaren na hem
die
dan
Lofredenaar
is,
joannes. Patri-
wij zeiden, befchreven door
arch
als
be-
jaar te Konflantinopolen ge-
gelijk
leefd, en meer
keerde
van zijne bekende verrigtingen.
laatfte
Hij wordt als een
fchrijver
hij
752 overleden; want zijn
hij
bleef zich
verzetten tegen de vijanden van
^^^ Heiligen.
Jaar 622, het jaar
^^^_J^'
in
"3ar zijn
llendig
G
hem
benoemde
om
Priester,
K E
IJ
als
ge-
Gefchicd-
de pen gevoerd heeft,
JOANNES van Damaskus was een zeer vruchtbaar Schrijver. Wij hebben (*) reeds gewaagd van zijn gevoelen over de leere van het Avondmaal, en van zijne verklaring over de Brieven van pauï)^zt
lus Cf); van
zijne Wijsgeerige
fproken in de befchrijving van geerte in dit Tijdperk
hijgeloovige verëering
beeld bijgebragt
Verfcheidene
(**).
,
zekerheid kan bewezen
worden
zijn.
Paaschfeest
is
ge-
Wijs-
der
(^jtctcyot.'Kxov
kleine
van welke echter
Zoo wordt hem ,
rtaat
(§), ook hebben wij van zijne van de Maagd riaria een voor-
ilaan onder zijne werken
hem
gefchriften
den
^
,
dat
zij
(tukjes
niet
allen
met van
eene berekening van het five
Canon Pafchalis^^ dus
Zie van
hem boven
(fj
Bladz.
149.
(§)
Zie Deel XF. Bladz. 177.
(*)
Bludz. 132.
(**) Zie boven Bladz. 115.
GESCHIEDENIS. dus ook ecne Rede over de genen,
i6i
die in
ge^
het
IV ^^^^
loof on tJJapen zijn; zijne Geestelijke Gezangen, die bij
gebruik
de Grieken tot heden toe in
zijn,
en
hem joannes den Dichter noemen, met die van cosmas en anderen onder de
om
welken
Zij
ftii;ui
Poeta Grceci Christiani
Parys
te
1609 in Octavo,
De laatfle en beste druk van zijne werken is door MICHAEL LE QUIEN bczorgd tc Parjs 171a, ia twee Deelen
Maar als
in
Folio.
leerftelligen
regtzinnig
Leeraar, (^dogma-
Oudheid
ticus,') uit de Christelijke
beroemd
heeft
naamvkeurige verklaring van het
zijne
is
werk, hetwelk hem
meest vermaarde
zijn
den voornaamften
gemaakt,
geloof,
C
E'^^ao''?
«jc^j/Bjj?
tys oo^olo^n^
jTifswr,) thans verdeeld in vier Boeken, doch
ke verdeeling, dewijl
zij
gevonden wordt, men terfche Kerk
,
toen
taalde, gemaakt
is
men
dit
In
tentiarum,
werk
in
in het
zijn
ivezen
Drieèenheid tweede
',
Boek
,
eerfle
en
fchrijft
eigenfchappen
hij
de
eer/Ie
mcnfchen.
het ver-
het leven, dood en
en
In het vierde
hemelvaart; vervolgens
In
het
,
de
,
val der
Boek wordt de
leer
naturen ,
van Christus voor-
Boek, wordt
over
ook over de
over den
den perfoon
hellevaart
IF fenhij
de Voorzienigheid
In het derde
van de menschvording ,
,
Schepping.
over
voorverördinering ,
over
gedragen.
Boek handelt
over de
wijders
Wes-
de
Latijn ver-
naar het voorbeeld van
het
wel-
de Handfchriften niet
in
gist, dat eerst
maarde Spreukboek, petri lombardi Libri
God,
Afdeel.
V
zij
zijne
verrijzenis en
gehandeld
over het
geloof, over den doop^ over de overblijffels en beeU
XIL Deel.
L
dêii
^^
q J
|nnr 611, ^
^^
^^ *
,
K E R K E L
102
der Heiligen,
den
IV BOEK
K E
Goddelijke wet en
zonde; over den Sahbath, over de befnijdenis
^
de
over
^^" Antichrist, en over de op/landing ten jongften
Afdeel.
na^C. G.
^^^ ^^^^ ^^^
aangemerkt worden
^^ ^^ö^
de flotfom van
,
als be-
onderzoekingen, ver014 ijiaringen, bepalingen, twisten, verfchillen en ftrijd
Jaar 622 vattende •tut
over de
IJ
van
voorgaande eeuwen,
vele
Kerk
met
,
betrekking
de IV^de
van
van
evenredig,
deelen
alle
de leere der Drie'éenheid ,
van den perfoon en
tus kan
hij
aan
hij veel bij uit •
over het
hetwelk
,
in
zamenftel
een
van de
heeft,
De is
of
der Christelijke
flcdits
behoefde aan-
Aan den andoren kant wordt
worden.
,
van de zonde
Christelijke
nig, en veelal enkel als ken.
bekeering
,
van het geveel
wei-
te
het voorbijgaan
in
orde van welke de Schrijver zich niet
brengt
Joodfche Godgeleerdheid enz.
van de Heilige Schrift loofd en
van Chris-
Ook
de Natuurkunde, Starrenkunde, Ker-
eigenlijk
te
maar voornamelijk
komen.
einde
Geloofsleere niet behoort,
geroerd
Wat
dezelve
de verklaring
In
ver'éenigde naturen
geen
plegtigheden
kelijke
Christelijk
zamenftel betreft,
zijn
van
bijzonder
gefchreven, en belust hebben.
,
de volledigheid in
Vilde eeuw,
de
tot
Geloof geleerd
Griekfche
bijeenverzameld, wat
alles
Kerkvaders,
en
Kerkvergaderingen,
de oude
in
Godgeleerde gevoelens
tot
damascenus
hebbende
is niet
alle
gefpro-
bediend
meer dan dragelijk, fomtijds geheel
willekeurig; in het
band en zamenhang. hier een ^vijsgeerig
laatfte
Boek ontbreekt
ontwerp
in
ver-
alle
Dit toont reeds duidelijk
,
dat
het geheel niet ten
grond'
GESCHIEDENIS. het
gelegd is;
grondflag
ook
is
1Ö3 eene
niet
van
wikkelingen
zekere
die, welke met den zijn,
leerftukken
en
,
telijken
aanprijst in denkbeelden,
Als
gevolgtrekkingen.
dogmaticus zoo
onontbeerlijk is,
uitnemends.
niets
bewijsplaatfen
den Bijbel in den zin
Ondertusfchen
5
werk
dewijl zijn
tot
neemt de
toe
hier
door ,
de voornaamfie
dier tijden
dat
men
behoeft
hetzelve
Griekfche Kerk.
Kerkleeraren
en
wat en
eindelijk de Schrij-
ver zoo uitmuntte in het voorflaan
ren,
,
,
over de Christelijke Geloofsleers
gezegd en bepaald was, en dewijl
der Heiligen,
was
gefchikt
juist
daar in zoo gemakkelijk alles bijeen vond
Kerkvergaderingen
de
dien
,
voorgefchreven.
voor de behoeften en naar den fmaak
men
de
heeft
Hij
hebben
Godgeleerden
vermaardfiie
Chris-
een*
Schrijver vohlrckt uit
grooten
In
de
zich
van de Beelden
niet
verwonde-
te
opgang maakte
in
de
Westerfche Kerk werd het
bekend door eene Latijnfche Overzetting
XUde
in de
eeuw, van joannes bue.cundio, eenen Regtsge* leerden te Pifa; van welke zich ook petrus lom-
BARDUS
,
en naderhand
ook thomas van Aqtiino ,
en andere Scholast iken bediend hebben,
was trouwens de voorlooper leerwijze
gen;
zij
volgden
,
zij
L
dat
hij
de
of Pojttive Godgeleerd-
zamengevoegd , voor zoo
a
wiens
,
verder gin-
veel
ook kan men van hem zeggen,
heeft
joannes
der Scholastiken
fchoon
Scholastike en Dogmatifche
heid
Afdeel*
V j^j^"^
q
Uitlegger der Jaar 62a.
befchouwd, het geen voor
Heil. Schrift
^^^^
Godsdienst der rede verwant
hebben het gene haar
bewijzen
inzonderheid
,
IV
alge-
mecne kunstmatige fchikking; evenwel enkele ont-
ver
hij
fomtljds
^°'-
^H»
K E R K E L
i54 IV BOEK
den Wijsgeer met den Verzamelaar
tijds
werk
in dit
verëeniïTde.
1
Afdeel.
V
mC
K E
IJ
nagelaten
leerftellige fchriften
G
damascenus nog
Behalve dit werk heeft
Eene
'^^^'^snis.
]a:it
622. Drieëenkeid
toc
"H- trokken
maar van minder be-
,
kleine verhandeling
die ten
^
andere
minden
over de
en antwoorden,
is, bevat, meestal in vragen
de toenmaals gewone belijdenis van deze der ook de leere van christus.
Heilige
werken gc-
zijne
uit
—
leere bijzon-
Zijne aanleiding
tot de eerfie heginfelen der Geloofsleere is grooten deels
eene bovennatuurkundige voorbereiding tot verftand
van de
leere der
Drieëenheid; zijn gefchrift van de
zamengeflelde natuur
gerigt tegen
is
QAcephali^') genoemd wer-
ten, die Hoofdeloozen ^
den;
insgelijks zijne lange verhandeling over de
twe&
Nog
eene
willen en werkingen^
fchrijft
verklaring van het geloof toe , die
voorhanden
men hem
in het Arabisch
en waar van le quien
is,
fche Vertaling
gegeven heeft.
de betuiging,
„
dat
maar door het geloof
niet
hij
door
christus
in
t^no.
Latijn-
Dezelve eindigt met
,
hartigheid, de voorfpraak der Heilige alle
Moftophyfi-
de
zijne
werken,
deszelfs
barm-
Maagd en van
hoopt geregtvaardigd en zaUg
de Heiligen,
te
worden." IS'Iaar
Nus,
A>iA(«,)
van
Eerst
is
leerftellig-zedekundige
eene
uittrekfels
Schrifc
damasceQtx do» -Ttx^oiK'
het grootde van alle werken van
zijne heilige vergelijkingen^
in
,
vergelijkt
had
hij
waar van het
welke
de leere
hij
met plaatfen
dit
eerfie
werk van
in
God
uit
drie
de
verzameling der
Heilige
Kerkvaders.
Boeken verdeeld,
en Goddelijke zaken; het
,
GESCHIEDENIS.
165
het tiveede van den toeftand der menfchelijke zaken;
IV
ondeugden handel-
^^^^
inaar het derde van deugden en
naderhand
ISJaar
de.
voor den Lezer
geloofde
bijzondere onderwerpen in
Dus
bragt.
«,
T^/aJör;
oiAoaa-m
de
'er
voorbeeld;
bij
TTiot
ftaan
Tü
rubriek
;re^<
kiliM
Tti^i
ra
w
letter
Kat
y,iAifw
vindt
men
onder de
S-gOT-jjrof tjj?
flechts
één enkel
Onder
een
küi
of
Bijbelplaatfen
aantal ;
en dan volgt
,
voerige plaatfen, uit bijna enkel
Griekfche Kerkva-
Ook komen
'er plaatfen
inhoud, en
roem der
Christelijke waarheid,
gelijk
anden bevestigd wordt. nut, de meeste
houd; ook plaatfen
Voor
vindt
uit
verlorene
voor
in
uit
van
fchrifcen
ook door
die
werk
niet
is
vij-
zonder
zedekundigen in-
daar in een
merkelijk
van
het overige had de Schrijver,
fen, beter keuze kunnen doen; ook tifche orde niet zeer gefchikt
de twee
doch van
de Schrijver zegt, tot
Dit
artikelen zijn
men
dikwijls heel uit-
en josefus;
zedelijken
^'
m^t
artikel
eene reeks van overëenftemmende
deren,
'
©iov;
y^i
artikel:
elk
die denzelven ophelderen of bewijzen
Joodfche Schrijvers philo
^°^
Daartegen heeft
Qiov.
buvoCla, eerst
V
orde ^^ q^ q^ Letter Jaar 622-.
oiryiag
nvui
A
Afdeel.
de
hij
eene Alphahetifche artikelen
Ax.x}xAi^7Tlov iivxi Tov
laatfte
£l$cig
51
dtenftiger
maken, wanneer
zullen
te
het
hij,
op is
aantal
Kerkvaderen. vele
plaat-
de Alphabe-
voor het gebruik,
te
min, omdat de artikelen zelden onder de regte letworden , gelijk zelfs uit de boven ter geplaatst aangehaalde voorbeelden blijken kan.
Van
andere Criekfche Dogmatici
L
3
van
dezen
tijd
is
maximus
,
KERKELIJKE
i66
IV
is
BOEK
V
^^"^ onderwerpen, tot de Geloofsleere
Maar
sefchreven.
G
Jaar 622. tot
(*) heeft
omtrent het midden der VJIde eeuw, over verfchei-
Afdeel.
na^C
De Monnik maximus
weinig te zeggen.
"^^^
^°^ '
oök
zijne
behoorende,
Boeken
zijne twee
over
de
verhandeling over
^H' CHRISTUS,
en
fcheidene
ï€n.
CHRISTUS
beide
over
den
,
als
naturen
in
dubbelden
tegen de Monotheliten
,
van onze,
deels
( Heidenfche
,
deels
van
uit
ver-
van
uit'
bevatten niets
) Schrijvers,
,
wil
zijne Godgeleer-
,
de Hoofdfiukken^ of uitgelezene plaatfen fcheidene Boeken,
leere
Godgeleerde bepalingen^ ver-
zijne
opftellen
en ande-
heemfche
de
^^ ^^ mefischwording van Gods Zoon
men niet bij ouder Kerkvaders, of joANMES DAMASCENUS , die 'er gebruik van
belangrijks, dat
ook
bij
gemaakt heeft, vinden kan. opfchiift
CHus,
van een werk
die
nog
in het
Veel
629
jaar
wel het
belooft
den Monnik antio-
van
de
in
Laura, of
het Klooster van den Heiligen sabas te Jeruzalem geleefd heeft,
ledig
Heilige Schrift
bevat, in it,o Hoofdfiukken inleiding over
alle
Hoofdftuk
,
Schrift
gedeeltelijk
en
Ketters
zedelesfen
,
uit
of
vol*
yf«
,
(f),
maar het
enkel behalve eene korte
,
geloof,
het
vervloeking van
,
uyiot.^
"T^^vli-An? Tr,g
der
begrip
verwerping
eene
bij
name,
deels
die
de
uit
en
in het laatfte
de
Kerkvaderen
Heilige
ontleend
zijn.
isiDöUus
Merkwaardiger
is
de
leerfliellige
verzameling van isi-
hem boven BJadz.
(*)
Zie van
(t)
Biblioth, Patr, Paris,
149.
Tom. XII.
GESCHIEDENIS. isiDORus van Hispalis.
nen inhoud,
horum i^ hr&ngt gen
van
bij
In
reeds
liij
Boek van algemee-
eefi
diferentiis
(^de
five propriet at e
^
( Libr.
Ook
de diferentlïs fpiritualibus verhormn, ) Encyclopedisch werk
rum
XX,)
Lihri
Boek van
handelen
dergelijke
cigenfchappen
Originum
(
,
Gods
Doch
ientiarum Libri tres , )
is
in
van
Xlde eeuw.
in de
In
^H
(^fen'
werk verzamelt
( fententice
,
dogmata , )
uit
gewor-
Scholastieken
der
tijden
dit
leerftelUngen of fpreuken
beteekenis als
^"^
voor de Westerfche Kerk
de
tot
,
n
Kette-
alle
opzigt,
dit
het voorbeeld van eene leerflellige leerwijze
den en gebleven
r-
Jaar 622.
onderwerpen , van den naam en yan hIsvan de Drieëenheid , van En- p^ilis. ,
hoofdwerk
zijn
V
in zijn „
Vilde en VlIIfte
het
Afdeel.
//,
Etymologia-
five
gelen en menfchen, van geloof en rijen.
iv "^^^
ver-
weinige ophelderin-
niet
denkbeelden.
leerfiiellige
167
hij
,
de
van dezelfde
Kerkvaders
,
eigenlijk
AUGUSTiNus , en voornamelijk uit het werk van GREGORius dsn Grootcn. Hij is dus van die klasfe van Godgeleerden, die onder den naam van fen-
uit
te}7tiarii
oï pofitivi
zijn
Boek
lijk is zijn
eerlte
hoorende;
het tweede
beoefenend.
In het
bekend geworden.
en
derde
leerflellige
niets van zijn eigen, en
dit is
Eigen-
het leerflellige be-
alleen tot
zedekundig
is
zoo
en
weinig
of
oppervlakkig
of
heeft
hij
ongepast, dat het niet verdient in aanmerking geno-
men
te
worden;
'er
is
zeker veel
de Scholastieken naderhand
ken
,
hunne
maar
zijne
leerwijze
onder, hetwelk
hebben kunnen is
echter
veel
gebrui-
van
de
verfchillende.
Het door hem gebaande fpoor werd ook betreden tajo van
L
4
door
-
K E R K E L
i68
Caefaraugtista
Afdeel
V Hoofdft.
C
( Saragosfa
^
^
)
2al ontdekt
jfiQjjjg
hebben
het
in
isidorus
,
ten drukken
(^Libri
dat
,
Boek
dergelijk
V Sentemtarum ^
gekeurd heeft
te
la-
fchriften
in
(*).
Het beste wel van
iLDEFON-
dus
'
doch hetwelk niemand waardig "TT Cjefarau-
*^s.
die
geen wonder
;
werken eenvoudig een
nit deszelfs
hij
814. zamenftelde, als
gusta.
dezelfde
gefchrift van den Roomfchen Bisfchop J^^^ ^^^ ^^^ GREGORius den Groot en ^ in een nachtgezigt, te
vj,
jaar 622. tot
K E
door eenen anderen Spaaufchen Bisfchop, tajo van
IV BOEK
na
IJ
Godgeleerde
alle
Westerfche Kerk was zeker dat van eenen ande-
jjg
ren Spaaufchen Bisfchop, ildefonsus ( Liher adnotatlonum de
was
Zijn oogmerk
heden
te vervatten
worden
zal
,
derwijst hen
cognitione
in hetzelve
van Toledo,
haptismi. )
voor eenen Christen ,
en eenen
die reeds
,
(f)
noodige kundig-
alle
die
gedoopt
gedoopt Hij on-
is.
eerst kortelijk over de Drieëenheid
de Schepping
des
menfchen
,
komt
vervolgens
,
en hij
op de Menschwording van Christus, en de fchikkingen
van
fchen;
hij
God
omtrent
de
den Doop van joannes
befchrijft
van CHRISTUS; en toont aan, hoe men het Christendom zal
tot
keer van laten blijken.
leiden,
Thans
vvijzeling, (^Caiechumeniis ,^ hij verklaart deszelfs
dingen tot den
men-
des
herftelling
gaat
den
hij
alle
inzonderheid
zijne
de
en
genen
eenen
'er
van flap tot
naam, en
Doop,
die
die
af-
onder-
flap
na;
voorberei-
bezweerin-
gen, (
*
) MABILLON. Anal. vet. avi Tom.
( f ) In
pag.
sTEPHANii.
1-102. fqq.
BALU2II.
II.
pag. 62.
M/sce//aii.
Libr.
VI.
GESCHIEDENIS. gen, door welken de Duivel, (^ZabuJus
bedwongen wordt; lijk het Symbolum of de Geloofsleuze,
onderftellende
,
verklaart
pen
Langst houdt
zijn.
CHRISTUS. malen aan, in
—
De
Heilige
als
de
Boeken^
dezelve die
^velke
,
ftaan
;
dat
,
V
welke van zijn,
niet
volmaakte
in
die
ge-
aannemen,
In
der Heiligen
fchoonheid
op-
,
maar de ligchamen der Goddeloozen met der-
zonde, geene andere, of
die,
Die genen zulbehalve
flechts geringe
zij
Gedurende dezen
door de overgeblevenen eenige
gedeeltelijk,
wanneer het
hun geofferd wordt',
ojfer
des
gedeeltelijk,
moezen in de Kerk gedaan worden.
de
bcwaartijd
be-
verligt ing ^
middelaars
wanneer
—
erf-
zullen
zielen der overledenen in zekere verborgene
plaatfen opgefloten zijn.
de
zonden be-
Tot aan de Opftanding
dreven hebben.
'er
voor
aaU
Eindelijk ver-
den doopeling tot het doopwater, en dewijl
zelt hij dit
,
KathoJijke
boven
de ligchamen
zullen is ,
len de zachtfte ftrafFen lijden,
hij
meer-
hij
Kerkvaderen
alle
ftellen
zelver gebreken en wanftaltigheden.
komen
)
,
merkt
der
leer
fommige Gemeenten
de Opflanding^ Geestelijk
Afdeel.
met de roode zee
vergelijkt, ontleent hij vele
geheimzinnige tocpasfingen Israeliten voor
tigheden
hij
uit
ook
de Gefchiedenis der
De Doop ^
den Doop.
befchrijft, 2w/ de
L
5
A
vj#
begre- Jaar 622. de leere van '^*^'- ^^4«
bij
Schrift
de
men hem
bron van den Godsdienst; men moet
Gemeenten aangenomen nen
Sacramenta
zich op
hij
verbonden met
,
(
,
IV ^^^'^
de woorden , om- J^°^ n*i ^»
alle
hij
zigtbaar
oorfprong
die
Apostolifchen
Deszelfs
dat daar in alle leerfliukken
^')
maar hoofdzake-
zijne zalving;
moet overgeven.
159
welks pleg-
erfelijke
en da
,
K E R K E L
I70
Door de
komt de H. Geest
gedoopien
inwendig over dezelven, zoo
Doop;
is drie'érki
als
ook door de
hij
fjfl
C G
^P^^S&'"g
814 ^g| .
handen over hen komt.
^e"*
brood moet
Jaar 622. dagelij ksch sot
Daar
bloeds, e» der boete.
des
uiterlijke zalving der
V na
waters,
tjes
Afdeel. TT
zonden wegnemen.
delijke
IV BOEK
K E
rf
ftaan, hetwelk
den
in
zij
het levende
dat
Hoe
is
dan
En wat ,
anders verflaat.
en
,
ons wo*
in
hij
ildefonsus heeft de
Men noemt
daarom Sacramenten
zoo bidden
is:
vleesch eten en zijn bloed drin-
vraagt
,
hij zijn bloed is?
iet
der
verkrijgen
hebben.
ons dagelijks gegeven wor-
of dat wij in hem blijven
zijn ligchaam?
en
hij
want dat is, zijn
ken.
het
tijd tot
brood van den hemel
wij heel gepast, ;
hulpmid-
Dus ook Avondmaal; want, nademaal Christus
het Heilig
fie;
Door het
geheiligd
noodig
eeuwige gelukzaligheid
de
elk
(^Sacrament urn fidelium^') ver-
geloovigen,
jjgj.
men
Het
drinkbeker^ dat
antwoordt hij,
dit,
omdat men
het brood
,
iet
anders
eerfle heeft eene
ziet
ligcha-
melijke gedaante, het andere eene Geestelijke vrucht.
Om
het ligchaam van
men den ligchaam gij
dan
tafel
het
christus
van
dit
zoo
zijt,
des Heeren;
gene
gij
christus
hooren,
Apostel
gij
zijt,
,
ligt
zegt:
Gij
efi
zijne
leden.
zijt
de verborgenheid
hebt
moet
verrtaan,
te
die
Indiea
op de
uwe verborgenheid
ontvangen,
en
door
het
tot
uw Amen
Wederom zegt de Apostel van dit Sacrament : Wij velen zijn één broed en één ligchaam. Want het brood wordt in vele koorntjes,
onderfchreven.
en de wijn eene
uit
eenheid,
vele
—
bezien, en Eindelijk
uit
volgen
beiden ontltaat 'er
nog voorfchrif-
,
GESCHIEDENIS. en
fchrifteii
qua
,
de nieuwgedoopten.
gebeden voor
In het tweede Boek van ferti
werk,
dit
pergittir post
voorfchriften opgegeven
(^de
baptïsmmi
itinere
,
—
IV
de-
^'^^^
worden de
)
welke den gedoopten tot
,
vat voorts zoo vele myfiieke uitleggingen
,
dat
men
Hoe
vruchtbaar ook
niets
van hem,
toefchrijven.
ftaat, behoort
over
gefchrift,
Commentarius
Trinitate
hem
in
zij
,
in
godgeleerde wer- beda,
kan
zekerheid
lihrum onder
dat
q
Jaar 622,
hebben wij echter
men hem met
dat
Het
beda
leerflellige
eigenlijk
^ tot^^^bij.,
weinig aanmerkingswaardig in vinden kan.
ken, in het
Afdeel.
maar het be- ^^ q^
het doel der zaligheid leiden kunnen;
'er
171
Boethii
zijne
de
werken
Een bijzonder Boek naam Ugt onder
zeker niet.
de Drieëenheid onder zijnen
de Handfchriften van eene Engelfche Bibliotheek (*).
Omtrent eene
talrijke
onzeker. , is men men een werk: de fide fanctce Trinitatis ^ ad gloriofum Imperatorem Deo devotum Lihri III. hetwelk van
fdntilhe jive Loei
Van ALCuiN et
individuce
Carolum
hem
M.
verzameling van zedefpreuken
in het jaar
Communes
heeft
802 of 803 opgefteld
een groot gedeelte
,
doch voor
een dergelijk werk van
auIn een klein gefchrift: d& GUSTiNus ontleend is. Trinitate ad Fredegifum Qiicsstiones XXVIII. beuit
—
antwoordt
hij
deze
hem
voorgeftelde
zonder veel voordeel voor de
Nog is 'er een MONTFAUCON ontdekt
wetenfchap.
door
vragen;
Godgeleerde
eigenlijke
gefchrift :
ne fpiritus fancti ad Carolum
doch
van alccin,
Libellus de procesJiO'
M,
,
in
welks eerfte deel
(*) GAVE Hist, Littsr. Vol.
l.
pag. 616,
alcüin.
,
K E R K E L
I7^ IV BOEK
dat de Heilige Geest
deel hij bewijst, (len
K E
IJ
Vader en den Zoon;
in het
van
uitgaat
tweede, dat
hij
de
Afded. Geest des Vaders en des Zoons is ; in het derde V dat de Vader en de Zoon hem gezonden heeft. ?,
>.*
Doch
hem
van uitgaan wordt door
het denkbeeld
Jaar 622. geheel niet aangeroerd. 101
814.
Onder de
Monniken,
ler/che
noemde
onder
welken
die
men ook
Schot-
geleerde
lieden
vele
Schot fche of
^^^
Jj
dan de overige Godgeleerden over de
J^^^
kea.
,
waren, meent men, dat fomraigen
eer_^e
men
zoodat
God-
der Scholastieke
Leeraars
god-
leerflellige
geleerdheid hebben gedacht en geleerd,
hen voor de
en {louter
vrijer
Europa zon moeten houden; de beBENEDiCTUS , Abt van Aniane^ omtrent
geleerdheid in
roemde
Kde eeuw (*),
het begin der iiaamfte
Schoolleeraren
dienen zich," zegt hij, Syllogismiis
,,
met welken
^
is.
tijd.
van eenen
zij
,,
Wanneer de
Zij
be-
misleidenden
bewijzen, dat
zoo wel eene Drie'èenheid van van Perfonen
noemt hen de voor-
van zijnen
even
'er
Zelflandigheden
als
misleide Toehoorder
hun tocftemming geeft , befchuldigen zij hem , dat hij drie Goden vereert; maar ontkent hij, dat de drie
Perfonen ook zoo vele
dan werpen
zij
hem
tegen
,
Zelfflandigheden
zijn,
dat hij de Perfonen niet
erkent." Zedeleere
De
zedelcer
van dezen
lingen van fpreuken, uit
tijd
beflond in verzame-
den Bijbel en
uit
vaderen, uitweidingen over bijzondere
ondeugden,
oefeningen
de Kerk-
deugden en
van Godsvrucht en
Godvruch-
(*) In BALUz. Miscell. Libr. V. pa^. 54.
GESCHIEDENIS. Vruditige gebruiken
,
,
wilden
te
ftreeven
,
aanwijzingen te geven van boe-
en hen
te en ftrenge tucht
173
wijzen
die
,
tot
vohnaaktheid
tot
navolging der
de
waren de fchrifKluizenaren en Monniken. Zoodanige "^
jOANNES damascenus; imaximus,
ten van
isido-
RUS van Hispalis , en beda , van welken reeds gewaagd is geworden. Van gelijken aard zijn de
XXIV
Ethifche
en Ascetifche Verhandelingen^
ook de Brieven van dorotheus,
Abt
een'
i(zfiina^ waarfchijnelijk in de eerfte tijden
—
eeuw (*).
Van thalassius,
hyë^ in het midden
fpreuken
,
van de
dier
een'
in
der Vilde
Abt
in
Li-
eeuw, vierhonderd Zede^ van het
opregte liefde^
kiiifche.
—
van de beheering des gemoeds (f).
leven ^ en
Ook van joannes carpathius
,
een
Troostfchrift
aan de Indifche Monniken^ doch waar van de Latijnfche Vertaling van gedrukt
als
Pa-
is
alleea
den jfefuii pont anus
(§).
Van ALDHEor, een' Angelfaltfisch Dichter, heeft men behalve zijn Lofgedicht op den Maagdelljken Staat ^
een tweede^
over de acht
hem
,
gelijk
dartelheid
,
of een vervolg van hetzelve:
Hoofdondeugden (**).
Deze
ze ook cassianus opgeeft geldgierighcid
,
toorn
,
,
is
eene
roemzucht,
middelmatige na-
al-
volging van cassianus.
(*^ Iq front. Dnccei Aiictuar. PP. T,
I.
p. 743.
C\^
Ibid.
C§)
/« Bihlioth. PP. Cohn. Tom. VII. pag. 6%j.
pag. 1179.
(**) In CANis. Leat, Ans. Tom,
bij
ingewortelde treu-
righeid, angstvalligheid des harte, ijdele
en hoogmoed; het gedicht
zijn
zwelgzucht,
I.
pag. 7557^2.
IV ^°^^ Afdeel,
V Hoofda. j^3
q^ q_
Jaar 62%, ^^^
^^4-
K E R K E L
174
ALcuiN
IV BOEK Aföeel.
V ^^% Q
de
fchijnt, in zijn klein
virtutibus
^y ^^^^
wiDO.
et
Liher
vitiis
op,
hetzelve
ter
Jaar tot
814. ^gj^
Wie
eerfte plaats.
zegt
heeft,
fterft, die
is
en
hij,
belooven;
te
van den Graaf
begeerte
gevende aan den Hoogeene van
deze ondeug-
zonder biecht en
Ook
boete
befchrijft
geregtigheid^
Voorzichtigheid ^
perheid^ en matigheid^ die leerwijze van
meer
eeuwig verdoemd.
vier deugden:
Handboek,
zedelijk
,
ook de acht Hoofdondeugden door,
Hij loopt
niaar in eene andere orde,
62a, moed de
K E
rj
bij
hij
dap-
hem,
ingevolge de
vier
Hoofddeugden
aristoteles, de
zijn.
Predika-
^^°*
Men
kan
uit
deze gedeldheid der Zedeleere
opmaken, welke de heerfchende den
geweest
Kerkredenen.
deed
vond
om
,
zij ,
Hoe
karel
dezelfde
toe
Bijbels,
ten aanzien
lige
hebben aangehaald.
men
,
in,
als
men op den
Kanfel
dienen.
De
van Noyon
elders
heeft
die
de Vilde en VlIIfte
Bisfchop
Men
in
zoo ten aanzien van
die
hier tot voorbeelden
EL01,
brengen
van de Godzaligheid,
wiens Predikatiën wij reeds
^ie zijnen
te
gebreken
men aanbeval. Twee vermaarde Pre4ikers van ELiGius of
of
de Groote pogingen
hier
eeuw kunnen
tij-
zeer
de naastvoorgaande eeuwen,
als
reeds
deze
aanzien van Predikatiën
verbeteringen
de uitlegging des
in
ten
daar in
'er tot
bragt,
fraaak
(*)
XVI
eene
^
Heiuit
plaats
Leerredenen,
naam dragen (f), doch welke door
vele la-
(*)
Zie Desiyj. Bladz. 371.
(t)
In BihI. PP. Colen. Tom, VII. p. 252-254.
GESCHIEDENIS.
voor de zijne erkend worden.
niet
later Schrijvers
Eenigzins wordt
ELiGius
de gemeenzaamlle vriend van
,
der Zedelesfen bewaard heeft,
nen van eligius dine
Nüs
convcrfationis
Catholiccc
toegefchreven
is
vonden wordt,
uit
merkt , dat de meesten echt
niet
twijfel
zelven
zijn
deze,
dan
als
die in zijne
,
De
werken
ftaan ,
boven
zijn
dikwijls
allen
van
Bijbelplaats
toepasüngen gevoegd worden. de
de-
allegorisch en
wordt, waar
verklaard
anderen in
gelijk
aange-
gevv^oone gang
zoo
even
letterlijk,
ftichtelijke
hij,
werken ge-
reeds
is
dat eene voorgelezene
omftandig, doch inyflisch^
beda
van
van onechtheid. is
welke aan augusïi-
fommigen echter
,
de rectitu-
is.
de Predikatim
Kerk,
ÏVesterfche
bij
Dat door-
gaans in het Latijn gepredikt heeft, alhoewel deze taal in
fommige Landen geheel niet,
in andere fle'chts
verminkt en verbasterd in gebruik was, zoodat dergelijke voordellen in deze taal
voor de Ongeleerden
volftrekt onverflaanbaar moesten zijn,
leidt
de gisfing, of niet wel de Predikatim tijd
grootendeels
ftemd
zijn
geweest.
liet
ons tot
van
dezen
Geestelijkheid
be-
Voor de Ongeleerden geloofde
men genoeg gezorgd ApostoUfche
voor de
enkel
te
als
men hen de
en het
Onze Vader
hebben
Geloofsbelijdenis
van buiten leeren,
V
,
welke verhandeling de ftraksge-
melde plaats genomen
Van
^
,
en onder deszeifs
,
^^f*^
AfdeeU
uittrek- ^g q^ q de Kerkrede- Jaar 622,
uit
in eene verhandeling
,
IV
683, ons een
(^Rouefj,') tot aan het jaar fel
Rothomagt-.m
van
Aartsbisfchop
en
,
vergoed, doordien de Heilige
dit
of AUDoëNUS
AUEN
175
,
welke beide opftellcn
beda in
^^^
^^
,
KERKELIJKE
176
IV BOEK I
Afdeel.
Angelfahfisch vertaalde, ten dienfte van Pries-
in het ters
Latijn verdonden
die geen
,
kar el
hun onderwijs,
ten
,
de Groot e wilde
gebruijje
bij
gelijk wij
,
V te voren gezien hebbe, dat ieder Bisfchop zijne PreHoofdll. dikatiën heel duidelijk in Boerenlatijn of in de VJ. liil C. na V^. G Jaar 622. Frankifche taal vertalen , en ze houden zou op eene tot
814. v^^ijze, welke
voor ieder eenen verftaanbaar was.
ZESDE HOOFDSTUK.
roniten,
IV BOEK 1
Afdeel.
Uaar
,
814.
FerfchilJen over
Heiligen,
der
zoo weinig gelegenheid
en
de
genegenheid
voor het gene de Vaders gezegd hadden
^gj.gj^
c
U, Jaar 622. onder tot
Adoptii'men»
Beelden
was, om de Geloofsleer^ der Christenen te onderzoeken , en op te helderen , en men algemeen flcchts
VI ijverde HoofdO. ^^^, na
'er
Ma-
Monothelitifche Twisten»
Monophyfiten,
en
Nestoriamn
Pauliciaiien,
Godsdi'emtm'steij,
qqI^
tje
meeste
Christenen
de
in
,
verfchillen
en
Tijdvak
dit
,
twisten
takken
voorgaande; het Muhainmedanendom ^ hetwelk ^jj,^ zoo geducht was voor den uiterlijken welvaart van het Christendom
onderzoek
,
,
waar
werkte niet behoorlijk op geleerde bij
de Christenen zoo veel zouden
Lebben kunnen winnen, ^hunnen fchil
,
Godsdienst
het eenige
te
nieuwe
om
zelve regte
verkrijgen; ,
in
dit
kennis
van
een
ver-
terwijl
Tijdvak
echter eigenlijk het Geloof niet betrof,
,
hetwelk
door gebrek
aan
;
GESCHIEDENIS» aan kundige lieden, nu geloof
i?/
voordeele van het Bij-
ten
IV ^^^^
werd.
beflist
Voordat wij tot de bijzonderheden der Kerkelijke
Afdee!.
VI
twisten overgaan, verdienen zulke Schrijvers gemeld te
worden
die
,
Eén
fchreven hebben.
derzelven
Presbijter te Konjlantinopolen
eeuw,
der Vilde zelfden
dien echter
^
511
Zijn
is.
omtrent het midden
in
is
eerst
,
door meur-
siüs (f), daar na door combefisius (§), en einveel vollediger door cotelier (**), in het
licht
Dat
gegeven.
voorkomt
,
der Grieken behoorde
gefchrift dan korter dan omdat het tot de Liturgi'ên en daarom van elke Gemeente
dit is ,
,
willekeurig veranderd of vermeerderd werd.
timotheus
verdeelt
drie klasfen^ in lijke
Kerk verëenigen
zulken
zoo die
zoo
,
als
in
verre
hetzelve
de
zich
met
zij
willen.
Ketters
Taskodrugiërs
^
in
de Katho"
In de eerjïe ftaan de-
die ten dien einde gedoopt moeten
de
eene fekte
in
worden Galat ië 9
met den Doop den fpot dreven , en de mensch-
%vording van
—
cijristus ontkenden;
de Akka*
phoren^ ^Aquarii^ ook Hydroparastaten g^noQiTi^
^
die
(
* ) Hist.
Lïtter. S,?. Eccles, Vol.
I.
p. 497.
) /« Var. Divinis Lugd. Bat. 161 g,
(f (5) Nor,
Auct. Grtecolatinor, PP. T. U. p. 449, (**) MoJium. Eccles. Gr. T. III. p, 2'^^,
XII Deel.
M
^^r»
gj^^"^^[^'^*
die in gemeen.
delijk
vollediger
"-^^
den* Schrijvers
Hoofdliad
deze
over de genen ,
A
Jaar 622,
tiiniotheus, c>7erde
eenen
Patriarch
gefchrift
Kerk overgaan
de Heilige
timotheus.
is
cave (*) voor
gehouden heeft, met
die in het jaar
geweest
het algemeen ge- ^^'i,
van Ketterijen in
'^"'^''thS'
,
K E R K E L
17»
IV BOEK Afdeel.
"
God
in
Avondmaal water
liet
brood offeren;
—
van markus
^'^^ ^^^
C G
Schandelijk misbruiken,
hebben
—
;
—
rispelijk verklaren;
den
mond
Christus voor 1000
die een aardsch rijk van
dzksti'dncn
—
-^
voor onbe-
van nepos,
de Nepotianen^
—
op de yoodfche wijze verwachtten; en
Meïchifedeki'dmn
de
;
—
^' BapJidianen
anderen
,
die
tweede kJasfe der gedoopt zalfd moeten
,
met maar
ten,
te
Tot de
zijn.
die Ketters
wemee den Heiligen Olie ge-
weten,
Aq.
de
,
die niet
,
Sahhatidnen
^
ook
Novatidnen ^
die
Aridmn^ Macedonidnen
bij
te
Joodfche en
ApoU
behooren tot de derde klasfe
hunnen overgang
noodig
van anderen
,
eensgezind
hij
genoemd
Eindelijk
zulken, die
,
Menan-
,
verwerpen, en Pafchen op de
Unaristen,
fjen
^
alleen
worden;
wijze vieren; de
ïetidnen
zich
zij
Nïcohnten^ BlarciÖniten ^ en
hen
rekent
Ouartadeclmamn
gen
de Simonidnen
eindelijk
dridnen
enkel
die
^
aanraken, halve Joden in het vieren van
den Sabbath
de boete
jaren
de Pelagia-
thans, zegt hij, Attinganen heeten, omdat niet laten
Doop
zeldzamen
de Elcefiien^ die de verloochening van
^^4- het Christendom enkel met
mn
van co-
Avondmaal
het
,
eenen
en
de Blarkofae'
medeleerling
naam hebbende
den
,
een'
,
LARBASus
van
plaats
in
—
Manicheën;
de
VI
Jaar 622. ^"'-
die
K E
IJ
hebben,
vervloeken
;
tot
hunne
de
hoedanigen
Nestoridnen , Eutychidnisten
yacohlten , en de
overige
zoo vervolgt
nadat
hij,
Regtzinni-
Ketterij zijn
dis
Me*
Dioskorid-
,
Acephali.
de
en
de
Te we-
Kerkvergadering
van Chalcedon dioskorus had afgezet
,
hebben
zij-
ne vrienden zich van de Heilige Kerk afgefcheiden
en
GESCHIEDENIS.
179
CD zich Twijfelaars^ Q^iotK^w/Aivoi,^ genoemd.
AcephaU ^
deeld:
aannemen dus
—
;
zij
Henotikon van zeno
de Dloskorianen huis
naar een
waar
die het
in
genoemd
,
maar
;
derzelven van
gemeen fchappelijks heeft,
Wezen, Natuur noemden; ,
is
—
en Niobiten
,
de Petriten die
MONGus,
zekeren
en NIOBES
;
de en de
twee
—
gelijk
be-
God
is,
ook God, aan
elk die daar aandeel zij
van hunne
— de Pauli'dnhten
;
die
,
regtzinnig
Cononiten^ Efaianiten^
^
even zoo
dachten
van
petrus
conon, esaias en stefanus,
verders de Blarontten
volgende
deringen verwerpen; in
die
,
de
vier-
Oecumenifche Kerkverga-
Tnfagium
het
^
{driemaal
^^ de kruifiging invoegen, ook (*) die flechts
éénen wil en ééne werking zij
zij
paulus melanus voor
flechts zekeren
erkennen;
An-
de
weten, de op
God ; hunnen naam hadden
vergaderplaats te Alexandrië
heilig
te
nature te
zich zelve beflaande Godheid, welke
heeft
—
Zoon, en H. Geest
van eikanderen onderfcheidden
iet
,
hunne vergaderingen hielden ;
weerden, dat geen
niet
de Condobauditcn
Konftantinopokn
geliten, die wel den Vader,
maar
;
in
christus
toelaten;
hebben hunnen naam van het Klooster Blaro in
Syrië;
Nus
—
drie
eindelijk de Tritheïten^ die
verfcheidene
wezens
Drieëenheid aannemen, en de
en
met philoponaturen in
opftanding der
de lig-
cha(*)
Waarfchijnelijk
uitgevallen.
is
hier
het
woord Momtheliten
Anders hebben wij hier geene Xil maar
Hechts XI partijen,
M
2
IV
Zij
zelve hebben zich vervolgens in twaalf partijen ver-
^°^-^
Afdeel.
VI ^^^^^
^
Jaar 622. "^^^
^^+*
,
K E R K E L
iSo
IV BORK
chamen ontkennen.
IJ
K E van timotheüS
Dit gefchrift
de Katholijke Bisfchoppen onderrigten, hoe
ijon
zoogenoemde Ketters in hunne Afdeel. ^^ VI der konden aannemen, a
C G
^^"
( * )
Jaar 622. ger IOC
814.
^^q
Tus,
en
gebrekkig
jl^^j
TIMOTHEÜS hetwelk
fchets van twee hij
'er
,
en
daar
hmaëliten
of
Muham-
uitgefchreven
over
hoewel
is ,
mogt voorkomen. welke
uitvoeri-
veel
joannes damascenus ook niet J^ggff ^jjj{j. j,j EPIFANIUS, THEODORE-
een berigt gevoegd van de ftiedanen;
maar
,
heeft
,
ggj.^
Boek
dergelijk
^^^
zij
Gemeenten we-
het een of ander
Hier op volgt
^0*,) noemt,
zegt hij, als
of
zij
dat
de Christenen be-
christus
de Beelden van
Heilige
onbevlekte jNIaagd,
( x^i'^iuvoycocTyiya-'
,
zij
en
goeds in
hem nog eene Van de déne
bij
Christelijke partijen.
Christenbefchuldigers
fchuldigden,
onvolledig
geheel
het
bij
Engelen en
,
de
der Heili-
gen, even zoo vereerden, als de Heidenen hunne Afgoden. Zij werden ook Beeldftormers genoemd,
omdat
zij
de
Beelden
Leeuwsgezinden^
overal
vernielden
Q^vfAo^.iovjeff,')
eerers der Beelden
omdat
,•
woedend vervolgden.
hij als
ten
aan
,
lieden, die
de ver-
De
dezer partijen, (A7roa-'xi?ai of Ao^u^ist,^
hunne eigene eere, (So^ot,^ zoch-
zijne Priesteren,
onderwierpen;
Ketterij der zeïfzondigenden
,
zij
waren, evenwel zonderden
De
,
noch
volgden de
(^Avtott^oc-kotc^uv ,) fpoor-
den Kanonieke wetten op; en alhoewel
(*)
andere
befchrijft
en zich noch aan de geregtigheid Gods
lieden
ook
als
zij
Hcêrcfibus Cowpend, T.
I.
zij
zij
zich
gemeene van
Opp. p. 76-n?»
de
GESCHIEDENIS. KathoUjke Kerk
Op
af.
i8i
de wijze der Euchiten of
IV ^^^^
Masfalianen ^ leerden
zij
de Asketen, zich van den
openbaren Godsdienst
te
onthouden, en met de ge- Afdeel. VI vergenoegen. Oneens on-
beden in de Kloosters der malkanderen eener
te
gaven
,
zij
Sommigen van hen
overtreffen.
Doop, noch Avondmaal; kruis, noch de Beelden
het ergfte van
Men
aan.
MASCENus Mankheèn
zich
allen
kan
gebruikten
namen geene
zij
bedenken, welke
niet ligt
,
;
G
^^\^'
het
en wat Priesters
dawant dat het de
le quien
gelijk
„ *^c
te Jaar 622.
noch
groetcden
der Heiligen niet;
was,
zouden
malkanderen
anderen
hiermede bedoeld hebbe zijn
voorkomen
het
en zochten
tucht,
ftrenge
partij
gegist heeft,
heeft weinig fchijn.
Tegen
Nus
enkele Ketterfche partijen heeft
bijzondere fchriften
insgelijks
damascewaar
opgefleld;
onder zou kunnen geteld worden eene twistrede tus» fchen eenen Saraceen deelte
ouiEN
en
Christen,
Een groot
ge-
van den Griekfchen Tekst derzelve heeft le getrolvken uit de gefprekken van
theodorus
abucara,
eenen Bisfchop in Palafllna of Syië^ die ze uit den mond zelven van damascenus ont-
vangen had; zoo toebehoort.
GRETSER
te
De
zelfs
niet
geheele opftel
dit
hem
van dezen Bisfchop heeft Ingolflad 1606 in 4to. en le duc (*) fchriften
verzameld.
De
Christen Leeraren
in dezen tijd
aanhangen
,
hadden
,
gelijk
gezegd
is ,
met oude Ketterfche welke thans weder te voorfcliijn ku'a,
veel
te
ftrijden
men, (*) Duaïiüs Auct. PP. T.
I.
^ï 3
p, iGj.
iMmicheP^uü-
^"
'•<
*^^-^"^*
KERKELIJKE
iSft
VI
G
derde gedaante, onder den
vertoonden,
en
"^^^ ^^^^^"
^^^^
814.
^'^
die
uit.
ftaande hielden,
tijd
door
hen
te
vervolgen
en van de Xlde
oorlogen;
kleine
ook
in
de Westerfche
Hunne Gefchiedenis
is
door photius.
breidden
af
Landen
^
Grïckfche Keizerrijk, maar ook in Chalifen;
2elfs
Qj^[(^Qj^(j£j^
eeuw
de JSIankheèn
naam van PauUcianen^
langen
zich
Gebied der
Jaar 622. het tot
het geval met
Vilde eeuw zich in eene merkelijk verjin-
federt de
Afdeel.
la^C
Dit was
men*
IV BOEX
zich
zij
Patriarch y^xi Konflantinopolen
^
en
petrus sicu-
Lus, die van het Keizerlijke Hof, als Gezant, naar Armenië^ het nieuwe Vaderland van dezen aanhang, Volgens het ver-
gezonden werd, befchreven (*). haal
i'iioTius
vaii
,
waren het paulus en joan-
NES, Zoonen van callinice, te Sanwfata in Syrië, waar te voren reeds het Mnnichehidom gebloeid had,
hetzelve
die
omtrent het
midden der Vilde
eeuw weder vernieuwden. Het fchijnt zelfs, hunne Moeder hun hetzelve had ingeboezemd. het eerst plantten
hunne gevoelens voort
in
In
Ar-
Naar den oudflen dezer Broederen hadden Doch na eenigen tijd
menie. zij
zij
dat
den naam PauUciamn,
konstan tinus, maar die silvanus noemde, een grooter aanzien
kreeg zekere Armeniër, zich zei ven
bij
(*)
PHOTIUS Contra manichceos Libri IV.
FAUCON
Bihl. Coislin.
Gr. Tom.
I.
pag. 349. et
pag. 1-226. Tom.
haal van PETRUS sicuLus
PBR uitgegeven iu Bihl.
is
te Ingolflad
PP. Max. Lugdun.
II.
j.
pag.
c.
in
wolf
1-2S3.
jiontAv.ecd.
Het
ver-
door den Jefuit riatth. ra1604. T.
in
410.
en
XVI. p. 753-
ftaat
ook
;
GESCHIEDENIS. dan de beide Broeders.
deze partij,
bij
183 Hij
wilde
voor dien silvanus gehouden zijn, van wien pau-
LUS
in
zijne
Brieven
dat
hij
van
dezen
Mananalis , een vlek naar Cibosfa
,
gewaagt, en wendde voor,
Apostel gezonden was.
Samofata ,
bij
begaf
zich
hij
een klein plaatsje in Armenië»
de
alleenlijk
alle
terwijl
,
hij
in
,
fchijn ,
Mankhëifche Boeken ver\^'erp, alhoewel
hij,
in den
grond, derzelver inhoud behield,
en de ge-
melde
heilige fchriften naar derzelver zin
verdraaide.
Nadat
hij
zeven en twintig jaren lang vele inwoners
van Armeni'è Keizer last,
op
zijne
konstantyn
om hem
te llrafFen
ner dwaling, indien
zij
de Katholijke Leeraren ven,
simeon
,
en de raedegenooten wilden
zich ter
onderwijzing over
gevangen, en waren
geneigd
fchikking
,
maar
hem
,
den
alle
nan
te
ge-
zijne
met 'de genen,
verlaten
te
gebood
,
de gemelde
overigen
,
De meesten konden
Leeriiar te fieenigen. niet gebragt
maakte
in zij-
bekeeren,
simeon nam konstantinus met
aanhangers die
had, gaf de
gebragt
zijde
zijnen Bevelhebber
hunnen daar toe
worden; maar zekere justus, dien
hij
Zoon aangenomen had, gaf hem den doodelijmet eenen fleen. Ondertusfchen bleef Ifen worp
tot
niet alleen de grootfte
maar
simeon
zelf,
hoop verleid
hen, voegde zich heimelijk daar na van het Cibosfa y
alwaar
Hof hij
bij
zijne
door bij
ontvlugt zijnde,
zich tot Leeraar
JM 4
leerflellingen
gefprekken
hen;
met
en drie jaren ging
VI
hij
J^
^ G
Be- Janr 622.
der Eiiangelhten
fchriften
en Apostelen lezen zouden
Afdeel.
Van
halven een mondelijk onderwijs, wilde hij, dat zijne
aanhangers
IV ^^^^
naar
onder deze gezind-
'•°''
^^^*
KERKELIJKE
184
zindte opwierp, en den
IV BOEK Afdeel
^^^^
VI
Tus
Hoofda.
814.
hem
wierp
ongelukl^dg.
de
van
dingen
^ijjj
Misfchien waren
:
De voorgemelde jus-
zij
dat de Schepper van
zelfde
beiden bedrogen terwijl
God
en
,
geloof-
zij
Hemel en Aarde
met den waarjichtigen
zij
en
enz.,
gefchapen^
bedrogen ook hunne aanhangers,
" den,
werkzaam-
zijne
van den Apostel voor:
plaats
^ijg
jj^^
j^^^^
Jaar 622. zeide tot
^^^ ^y
"^^^^
'
Dan
naam titus aannam.
driejarig gelukkig flagen
na een
niet de-
en Vader van
den Heere christus; maar een ander , den Apostelen Hier over geraakten
onbekend. in een
hevig verfchil.
zij
met malkander
justinianus II,
regeerde, hier van kennis
die
toen
gekregen hebbende,
liet
onderzoek doen naar deze gezindte, en veroordeelde
de genen
die ze niet verlaten wilden
,
met siimeon
,
Onder de genen , die deze ftrafFe ontkwaook de Armeniër PAULUS, met zijnC was men, en theodorus. Van hem gegegn/esius Zonen ten vure.
loofden vele PauUcianen
,
pariy oorfpronkelijk was.
nen, van welken
dat de
Maar
naam van hunne
tusfchen
hem ïimotheus noemde,
fteide, en
Zo-
zijne
den oudden tot Leeraar aan-
hij
ontftond
een
zoo hevige twist, dat de Gemeente, zoo lang
zij
leefden, gefcheurd bleef. In de eerfle
LEO
tijden
der Vlllfle
Keizer
liet
de Ifauri'ér gegn.'ESIUS naar Konflantinopoïen
komen, en door den Patriarch Godsdienst
zoo
eeuw,
listig
hoorders
,
ondervragen.
Hij
aldaar
met regtzinnige woorden
hem van
Ketterij
over zijnen
beantwoordde ,
vrijfpraken
dat ,
alle
en
hij
alles
Toevan
den Patriarch e&n getuigfchrift van regtzinnigheid, en
;
GESCHIEDENIS. om
en van den Keizer vrijheid kreeg,
zaamheden met volkomene
werk-
zijne
uit
vrijlieid
185
oefenen.
te
IV ^°f* I
Kort daar na
ecliter
begaf
hangers, naar Manafialis bieren
,
alwaar
ren lang het Opperhoofd van zijne
De dood
bastaard
hielden.
geweest.
De
en eenen
fommigen ook voor eenen
dien
,
Zij verdeelden zich
Zoon zacharia,
tusfchen zijnen onëchten
jozef
30
ja-
gegn^esius veroorzaakte nieuwe
van
onrusten onder de PauJicidnen,
anderen,
partij
der partijen
haat
ging zoo
men tot (lagen kwam, en bijna was jozef door ZACHARiAS vermoord geworden. Eindever, dat
befloten
lijk
van elkander
geheel
zij
Alzoo intusfchen de hetzelve
in
maar
;
,
zijne
vlugtte
na bergde zich ook jozef met verblijf
overviel zijne hij
hem
Armenië
in
Eenigen
naar
,
der,
alwaar
meld hebbende,
kreeg
zij
een'
Hier
in
maar
;
Fryglë; kort Piftdië ne-
nieuw eene Gemeente verza-
ftierf.
zindte door zekeren
hun
in
met Soldaten
zich te Anti'óchi'ê in
op
hij
daar
tijd
Episparis.
en andere hoofden ontkwamen hij
werden
zijnen
werden gevangen genomen
leerlingen
daar na zettede
lijk
de
O verheidsper foon
een
zachar.ias
aanhangers
van de Arabieren nedergefabeld.
oud
fcheiden.
Arabieren eenen inval in het
Romeinfche Rijk ondernamen alleen
te
Vervolgens
baanes
werd deze
voortgeplant.
Te
ge-
ge-
ander Leeraar aan sergiusj die
zich voor den Heiligen Geest uitgaf, en eene nieu-
we
fcheuring tusfchen de
wederzijdfche
aanhangers
veroorzaakte.
M
5
Afdeel.
VI
Ara-
der
omtrent
zijnde
,
zijne aan-
Gebied
in het
.
overleed
hij
met
zich,
hij
Schoon
na
C G
Jaar 622.
^^^_^'
K E R K E L
i86
IV BOEK Afdeel.
VI
Schoon de (Jen
aan de Pauïicianen fleeds
Schrijvers
naam van Maniche'èn geven,
veel aan, hetwelk
hun
vooi'
God
wijzen echter
zij
was, en hen van de
eigen
Maniche'èn onderfcheidde.
^^Q^Q^ daarom
K E
IJ
werden voornameliik
Zii
Maniche'èn gehouden,
omdat
den
zij
en den Schepper der Wereld niet voor
J.iar
622. hoogften
lot
^^^' denzelfden kenden.
Doch, deze
eigen aan de Maniche'èn
,
maar
Vervolgens geven
de Gnostieken.
was
leer
niet enkel
algemeen aan
in het
thomas
pe-
en
trus nog de volgende dwalingen der Pauïicianen op : Zij lasterden de Maagd maPvIa , en gedrongen wordende, om te bekennen, dat jezus uit haar is voortgekomen, zoo beweerden
chaam van boven door een kanaal
heeft
zij, dat hij
ook
doorgegaan;
is
hand meer Zonen
zal
door KathoUjken
^
doch
maal en den Doop vierden
niet
zeldzame wijze.
eene
wilden
aanbidden of kusfen.
en andere Schrijvers van het zij
lingen.)
Den Apostel petrus CHRISTUS verloochend
dat zijne
hij
Brieven
Oifdsrlingen
niet
en
Leeraars, met een woord,
den. Medehelpers
^
Profeten
;
heeft,
uit
(o-wiKhjAoi
helpers, Schrijvers i Qvója^ioi,^
Zij
de ,')
{tel-
om-
zij,
waarom
hadden
noemden
zij
ver-
Gnostifche
verachtten
aannamen.
Priesters
Het Kruis
De
Oude Testament
weder volgens
wierpen
gelieel; ^
Avond»
maar verklaar-
,
den beiden op niet
Het
het laatfle
daarom voor
die even
zij
als
nader-
zij
niet zuiver regtzinnig gehouden werden. Het
zij
lig-
jozef gehad hebben.
bij
eerde reeds beweerd door ouder Ketters, zelfs
zijn
door haar
gebragt, en
zij
geene
hunne
Apostolifche
tij-
en derzelver mede-
welke zich
nergens
door
GESCHIEDENIS. door van de overigen van hunne
Ook was
187
onderfcheidden»
partij
het eigen aan de Paulicianen^
dat
zij
de
andere Christenen enkel Komeinen noemden; zelve zeer ondeugend geleefd zullen
aan de
kleine
Macedonië
geven hebben. fchrijvingen
ten houden
Phiiippi
^
INlen fchijnt
dus,
volgens
,
hen voor eene Gnostifche
,
die zich
,
'S na C.
A G.
Jaar 622. ^°^
^'4*
moe-
vervolgingen
eeuwen lang heeft weten
,
Volgens theofa-
der Chalifen genoten te hebben. liet
VI
Zij fchijnen al vroeg de befcherming
handhaven.
NES (*),
deze be-
partij te
niettegenflaande
en onderlinge verfchillen te
Ephefus^ enz. ge-
^
^fdeel
en eindelijk
hunner Gemeenten de namen
zetels
Achaj e
^
hebben;
iv ^°^^
walid,
de Chalif
die
in
de
eerde
eeuw regeerde, den Aartsbisfchop PETRUS van Danmskus de tong uitfnijden, omdat hij de dwalingen der Muhammedanen en Manicheën beftreden had, en bande hem naar Gelukkig- ^r^jaren der VIIIllc
hVè^ alwaar
nadat
hij
hij
volkomen den Marteldood onderging,
vooraf door een wonderwerk zijne fpraak
Het
wedergekregen had.
gen
de Blaniche'én
,
gefchrift, een
dat onder
gefprek
de werken
te'
van jo«
ANNES DAiMASCENüS (f) gevouden wordt,
heeft
gecne bijzondere betrekking tot de PauUci'dnen.
Wij behoeven niet te de Christen Landen nog
twijfelen
waren in Andere genoeg van an- oudeKet-
of
,
overblijffels
'er
ters,
dere oude Ketterijen; kelijke Tiiet
doch,
daar
zij
nergens mer-
bewegingen veroorzaakten, behoeven wij
van
te
fpreken.
De
Ari'dnery
nam dus
'er
eerst
on(*
) Chronogr. pag. 349.
Ct)
OpP'
'^0^"'
^'
P^S' 429'4Ö7.
,
,
K E R K E L
i88 rv BOEK Afdeel.
VI
onder de Langoharden
eeuw
Vilde
der
^^^^
,
einde
een
na bet midden
,
grimoald.
den Koning
onder
wel in de
v'vïi^x.
K E
IJ
Handelingen
deringen herhaalde Banvloeken
Kerkverga-
der
macedonius,
tegen
Hoofdft. ApoLLiNARis, en andere Ketters, doch deze ijver na C. Lr. . Jaar 622. moest men betoonen voor de regtzmnigheid , zon.
tot
814. ^ej. dat
uit
(Jaar
volgt,
dat
'
hang nog
overig was.
iet
Nestorimen
,
van hunnen aan-
'er
Maar de
Blonophypten
en
.
voortduring der
merkwaardiger.
is
Deze waren nu voor geen gevaar van onderdruk* king meer blootgefteld , dewijl de Landen, welke hunnen hoofdzetel uitmaakten , onder de gehoorzaamheid der Arabieren gekomen waren; ook hebben
zij
melingen nog
Zoo
Nestorianeii.
f^e
hunne nako-
zich daar zoo vast gezet, dat fleeds zeer talrijk zijn.
lang de KathoUjken
nog
Gewesten
die
'm
overhand hadden, ftonden onder den Patriarch Antïóchi'é vier Metropolitanen ^ ook Catholici
van
genoemd. alle
De
van
B'IetropoUtaan
de Christenen in
land,
dat
beftuurde
Perji'è
en in
de
ludi'èi
Aartsbisfchop
van
rië, Chaldeë
en Arabi'è, zoo ver deze Landen tot
,
Seleucia
integendeel,
,
het Perjisch Rijk behoorden; hier
de Catholici van Armenië en
Nestor ianen
,
zich aan
Patriarch van
de
als
Opperhoofd der
afhankelijkheid
onttrokken
Anti'óchië
Asfy-
kwamen nog Maar nadat
bij
Iberië,
de Aartsbisfchop van Se/eucië,
in
,
en
den
van zich
te
geliik tor Catholicus en Patriarch opgeworpen had
bra<ït fië
hij
onder
ook fpoedig den MetropoHtaan van Per* zijne
magt.
Ook
van Seleucië en Ctejtfm,
verleide hij
welke
als
zijnen zetel
ééne
ftad
aan-
ge-
GESCHIEDENIS. gemerkt werden, naar Bagdad^
ALMANSOR deze
flad
fchreef later
hij
in de VlIIfte
zich
hetwelk
genoemd
^^^^
Deze
ook genoemd worden. die
het
van den
was bab/eus
eigenlijk
partij , die
van het
Een der vermaardfte onder devan GadaJa^ naar zijne gejesujabus was zelven
aan zich trok (f).
een dorp in Arabic^
ter
onderfchei-
ding van anderen van dien naam, geheten.
Hij be-
kleedde deze waardigheid van het jaar 629 tot 647. Perjifche
aan
den
denzelven bij
Koning siroes zond hem
Keizer
heraclius Bij
te fluiten.
,
om
als
de Nestorianen zoo verdacht, omdat
,
dat
zij
keboeken uitfchrapten
;
Gezant
den vrede met
deze gelegenheid werd
Katholijke Grieken Kerkelijke
oefend liebben
zijnen tot
hij
hij
met de
gemeenfchap zou ge-
naam
hunne Ker-
uit
dat zijne
en de befcherming des Vorsten
zijn
(*) ASSEMANI Bibl. Orieut. T,
P.
regt vaardiging
gezag weder her-
(t)
^^q q Janr 622.
!!L!15*
489 of 499 , tot het jaar 503 , het Aartsbisdom en naderhand zoogenoemde Patriciaat van Seleucie
De
VI
dezer Hunne gelijk zij voor-
jaar
boorteplaats,
Afdeel.
patrjgj..
voor den Apostel der Ooster- chea.
de eerde van deze
,
Oude
iv ^^^'^
lijst
begint
lijst
gehouden wordt, doch
of BABüiEus
,
ook Patriarchen
zich
zij
Patriarchen der Nestorianen of Chalde'én^
lingen
werd
In
Moful, niet ver van de puinlioopen van Nimve^ genoemd (*). Men vindt bij assemani de geheele
,
dewijl
ook Patriarch van Babyion,
eeuwen hebben
Apostel THOiNiAS
ChaUf
de
eeuw bouwde, en Babyion
ook fomtijds
iSp
Zie Deel X. Bladz. 394.
III.
II.
p. 616-62/.
IV BOEK
190
K E R K E L
herdeldeil.
Hij
Bovendien
ven hebben.
VI
over de Pililmen
ïl^a^G.
eenen
'
,
lieeft
Brieven
bij
ooic
verklaringen
Redevoeringen en verha-
,
^^" nagelaten (*).
Een ander van deze Patriarchen anastasius I,
Jaar 022.
^H
muhamried
van
voor zijne gezindte voordeeligen Gunst'orief verwor-
Afdeel.
^"'-
zou ook
K E
IJ
Lamme, kwam
of de
in het jaar
685
tot
het
bezit
van dezen post, en overleed in het jaar 699, nadat hij een* tijd lang van eenen mededinger verdrongen
was
geweest.
Hij
was
insgelijks
Schrijver in uitlegkundige
ge, en andere
gen over de
werken.
een
heeft
Zelfs
vruchtbaar
gefchiedkundi-
zedelijke,
,
ophelderin-
hij
Analyiica van aristoteles
De laatile dezer TiMOTHEus , van het ven.
Patriarchen 'm jaar
778
8ao
tot
gefchre-
Tijdvak,
dit ,
wist
de
Perfifche Bisfchoppen, wier Metropolitaan zich van
hem
onafhankelijk
vleeschcten,
gemaakt
trouwen en
en
,
hadden, weder onder
de vorige gelijkvormigheid
Chalif,
;
die
brengen.
te
vele
vragen
onder-
'er
Onder de één van de
gefprek met eenen
een ander bevat zijn
hem
door
gezag, en tot
zijn
van hem gefchrevene Boeken handelt geflarnten
zich
Bisfchoppen
van de andere Nestoriaanfche icheiden
die
door hunne kleding
zelfs
over
den Godsdienst
voorgefteld had, onder welken ook Kerkelijke fchik-
kingen
Dat
en
hij ,
velerhande
onderzoekingen
door afgezondene Monniken
aan de Kaspifche Zee,
die
,
behoorden.
de Volken
Christendom verla-
het
ten (*) AssEMAN. Not. ad EBEDjEsu
X.
71. Bihl, Oricnt, T. III. P.
I.
Cat.
p. 105.
Lihror,
Syor,
GESCHIEDENIS.
191
ten hadden, tot hetzelve terug gebragt heeft, hebben
ook van het beroemde
wij voorheen gemeld (*), als
Chincefche gedenkftuk
hetwelk den bckeerings
,
•
ijver
iv ^oek AfdeeL
VI
der Nestorianen in die Landen befchrijft (f).
Hoe geweest
Patriarch
zij,
reeds
en verder geworden
opmaken
uit
Damaskus werd omtrent
XV
de Alphabetifche Naamlijst
assema-
'^°'-
q
622,
^^4»
uito-e-
het jaar Soo ééne breidheid
Ook
voren.
te
Soha genoemd, was het Gebied
anders
Samarkanda
verkreeg o ,
da^)
dit
zelfs
bij
J?.ar
^^g^j^fj^jj
Nijïbïs,
Hoofdftad van Marawalnahar
jaar
kan men best
^^"^^"^
aan denzelven onderworpene Metropolitaaii'
Kerken. lang
eeuwen
deze
in
is,
Ki (§). der
van den
uitgebreid het Kerkelijk Regtsgebied
Nestoriaanfchen
in het
Sogdiana ,
oude en
714, in China was ten dezen
heid ingevoerd.
Maar
Landen, werden
'er
de Syriërs Blesren
de gronden
toe
eeuvv klom de
,
allengs in
de Arabier s
Doch
gelegd.
het
in
,
twijfelen
,
of
deze waardig-
tijde
behalve zoo
ook ^
voorregt
men
dei-^esto« rianeiu
Blaracan-
( anders
kan
naauwelijks
de
, 3
vele
Afiiitifchs
Egypte^ hetwelk Blesr noemden, eerst
in
de Xlde
Nest ori aanfche Gemeente aldaar tot
^en rang van eene Metropolitaanfche, Belialuen de Nestorianen
,
en insgelijks
onder de Mcno-
begunlligende heerfchappij der Arabieren handhaaf- P"^^^^^
den
de
Monophyjïten
of
Jacobiten
zich
,
zelfs biten»
wa-
(*)
Verg. Deel XI. Blach. 303.
(t)
Aldaar Bladz .298. volg.
( 5 ) Notitia Eccltfiarum
Metropolitanarwn , qua funt
patriarch^ Nestoriano fubjecta in assewan. Bibh Or.
Tem.
111.
P. II. pag. 780-788.
^
K E R K E L
192 waren
IV BOEK
Anti'óchi'è
VI iia°C.
in
talrijkften
G
814
.
^gygj
^^p
de eer*
Vide eeuw van daar verdreven was.
tijden der
^^
ge*-
was de Stoel en Zetel van den yacohU
tifchen Patriarch; doch nadat severus in
Jaar 622. heeft flechts tot
de
(*).
tal
I^^AqqX,
Egypte verre
in
zij
K É
IJ
één enkele van hen , elias Chalif WALiD
^^jj ^gj^
Hunne
zijn verblijf aldaar gehad.
patriar-
in de ftad
Amida
het jaar
in
,
wel
en
,
711,
Hetzelve werd naderhand
MefopotamVè verplaatst, waar
in
Syrië ^ Pa^^^ ^" ^^ XÏIde eeuw gebleven is. Aniiöchië ^^^ en Amidn fa/^ina , y^rmenië^ Mefopotamie-, en Klein • Azië
waren de Landen,
welken de Monophyfïten voor-
in
namelijk hunne Metropolitanen en Bisfchoppen had-
den, zonder dat
zij
Azië
dieper in
zijn
doorgedron-
gen Cf).
Sommigen van deze Aziatifche yacobiten fche
ook
zijn
Schrijvers
geweest in de Syri-
thomas van Heraklea
taal.
der
Bisfclioppen
de
verbeterde
Philoxeniaanfche Overzetting van het Nieuwe Tes-
De
tament,
bovengemelde Patriarch elias fchreef
een Boek ter verdediging
de Monophyfïten fchop
LEO.
Arahië ,
—
^
joannes, het
in
die
Uitleggingen
ben. titel
Anaphora
zijn ,
overgang
zijnen
is
Bisfchop
jaar
den
van
Maar
van
tot
gcrigt tegen den Katholyken
650
Bijbel
Liturgisch
Bostra
te
overleed
,
te
onder
nog voorhanden (S)
'm
fchijnt
,
gefch reven opftel
Bis-
5
heb-
den gelijk
nog (*) Zie Deel XI. Bladz. 144.
(f) ASSEM, de
Mojiophyfit. Bibl. Or. T. II. post Pnef,
(§) RENAUDOf Liturgg,
Oriënt, T,
II.
p. 421.
GESCHIEDENIS.
Liturgi'èn van yakobittfche Scbrij-
nog meer andere vers
,
van dioskorus
Antiochiè
severus van , en nog drie andere
philoxenus
,
jakob baradai
,
,
— De
Nestoriaanfche Liturgi'èn,
triarck dionvtsius, omtrent het in een geheel ander
het
Syriërs
de
ASSEMANi
handen.
geleverd
fel
eeuw
der Vide
uit.
,
,
uittrek-
Egypte ,
die in
zeer
herdeldcn
gedrukt waren
zoodra
zich,
midden
Jakobitf-
door de Ka.
„.--v^v^^
federt het
dit
Land door
was. In het jaar 630 was hun Patriarch benjamin uit Alexandri'ê gevlugt, toen Keizer heraclius, eenen nieuwen Bevelhebber, die tevens Patriarch zou zijn, cYRus , dorVoorgevende, dat een Envvaards gezonden had.
hem gevvaarfchuwd had, voor
hevige vervolging, raadde
van
om
zijne partij,
zelf tien jaren
hij
zich
te
een
lang in
uitgeftane
Doch
aannam
martelingen
in het jaar
,
;
terwijl
in
zee
en
Klooster Sahid.
werden de Jakobiten
Chalcedon
aanftaande
verbergen,
klein
'm
verdrukt, zoodat eene menigte van
van
eene
ook de Bisfchoppen
per - Thebais , of het Landfchap tusfchentijd
bleef
in
In
Op.
dezen
Egpyte hard
hen het geloof
anderen,
werden
641 vermeesterden de
na vele
geworpen. Arabieren ^
onder hunnen Veldheer aimru, de ftad Alexandri'è,
De-
(*) XII.
/.
c.
^^^_J^
dubbele uitgave voor-
de Arabieren veroverd
gel
VI
jaar
van dezelven een
heeft
Afdeel,
775, muntte „^^^^ q Zijne jaarboeken van Jaar 622,
eene
in
IV °^^''
(*).
De Jakobiten , tholijken
vak
^akohitifche Pa^
der Wereld, tot op het gemelde jaar
begin
zijn bij
193
Cap. 16. pag, loi, ii5.
Deel.
N
vsn Alex» ^•^''^"^*
,
K E R K E L
194
Deze Veldheer, gehoord hebbende, hoe
IV
jAiMiN van de Grieken geleden had,
^^Y^ Afdeel.
VI na'c. G. Jar.r62 ^°^
K E
IJ
2.
^'^^ '
veel
ben-
in
geheel
het
^Syp^^ fchriftelijk bekend maken, dat alle plaatfen , waar zich deze Patriarch der Koptifche Chris*^"^*^ onthield
ben
,
zouden;
veiligheid hij
God
en vrede van
zou
zelf
veilig
de
in
heb-
hoofdflad
komen , en de belangen zijner Gemeente mogen behartigen. Deze gezindheden van den Arahifchen Veldheer helderen
op
zich
toeftand van Egypte,
den
uit
,
Romeinen^ of van Konflantinopokn
gedeeltelijk uit
gezonden Grieken^ die Krijgsbedieningen
alle
Staats- Overigheids- en
bekleedden
de
,
Krijgsmagt ten
grootften deele uitmaakten, en omtrent getal, gezamenlijk
hoewel ook velen van dezen
uit
Ahysftnië geboortig waren, of van
den.
Deze
allen
openbare ambten
boden de Grieken
wonnen.
RU, wien
De Kopten eene
zij
Arahi'érs in ,
en
en
van
de
haat en
Egypte
vielen
maar werden
integendeel
jaarlijkfche
vriendelijk behandeld,
,
heerschte een hevige
tegenftand
en
Tusfchen deze beide
uitgefloten.
Toen de
vij:ïndfchap.
Niihië
Joden afrtam-
waren Jakohiten
foorten van inwoners
regtzin-
aannamen ; gedeeltelijk uit die Kopten of Kopt i ten hee-
geborene Egyptenaren ^ ten;
300,000 in
Mekhiten waren, of de
van Chakedon
nigheid
tcenmahgeii
inwoners beftonden
Deszclfs
over-
werden door am-
fchatting
hielpen zelfs
beloofden, de
Arahie'
Grieken uit Egypte te drijven, ben, om de jamin kwam dus weder in Akxandrië terug; een ren
Klooster
Rius
met
gewijd
,
eene
Kerk
hetwelk
,
den
Heiligen
imaka*
benjaimin geflicht heeft
,
is
GESCHIEDENIS. nog heden
is
Ethiopië
naar
eenen Metropolitaan
hij
Egypte
geheel
uit
Hij overleed in het jaar 659 of 660, na
beroemd. dat
door den toeloop
,
i05
gezon-
Op
der
herdeller
Egypte^ wiens
Jakohiiifche
daarom
gedachtenis
in
^^^q q^
nog van hen
Jaar 622.
partij
met eenen Feestdag gevierd wordt , volgde
agatho,
ling en medehelper
die
volging zijner Geloofsgenooten
een
timmerman verkleed,
zijn leer-
gedurende de vertien jaren lang, als
,
hen heimelijk vertroost,
en het Avondmaal bediend had.
Als Patriarch werd
•
door eenen voornamen Meïchitifchen Christen,
hij
wien de Chalif het onafhankelijk opzigt over Christenen
Alexandrïé en
te
van Egypte toevertrouwd had belastingen en
eene groote
andere
Ook
NES SEMNUD/Eus,
in andere ,
elfchen,
tot
Landfchappen
het betalen van
en in
doodsge-
onderging zijn opvolger joanfcdcrt
het jaar 67c), eëhige mis-
handelingen door de
geldgierigheid
evenwel zag
Jakohiten
zijne
hij
alle
onder voorwendfel van
genoodzaakt,
geldfom
vaar gebragt.
digen, dewijl de Mekhiten toen
der Arabtereh;
fterk
vermenigvul-
geene Bisfchoppen
Egypte hadden. Doch thans' namen ook de Ara-
in
lifche Vorsten
of Efiiirs deel in de verkiezing de-
sdion,
zer Patriarchen,
het jaar
688
tot
701
heid uitnemenden als
Afdeel.
VI
den had (*).
dezen
IV '^^^^
die
deze waardigheid van
bekleedde,
roem.
Monnik maakte hem
Zijne echter
verwierf inzonderftrenge
levenswijze
zoo gehaat, dat
eeni-
ge (*) RENAUDOT.
/.
C.
pag. I56-I72.
N
2
^o^^M-*
IV BOEK
K E R K E L
ge Priesters
hem zochten
Emtr
de
Afdeel.
VI na°C
ipö
vier
G ^^^
^H
komen,
liet
Zoon zou hebben, als ook over hunne vraagde: Wie onder hen de ware leer het naast kwam, neigden zij tot simons zijde. Dt Indianen begeerden van hem eenen Bisfchop, maar hij durfde eenen
Jaar 622. tsvistzucht '°^
Egypte voor zich
in
als
Chris-
alle
met verwijting van hunne dwaling, dat
hen,
en
Maar,
vergeven.
te
en zestig Bisfchoppen van
gezindten
lelijke
K E
JJ
hun dien
Tot
niet
was
C/^<^///(*).
Egyp»
het lot der 'Jakohlten in
geweest
dragelijker
veel
dan
,
dat
Maar onder hunnen volgenden
Melchiten.
arch
zenden, zonder verlof van den
hier toe
fleeds
te
5
ALEXANDER ,
hadden de beide
die
partijen
de geldgierigheid der
in
het jaar
even veel
Arahifche
der
Patri*^
724 overleed te
lijden,
Bevelhebbers.
^
door
De
Patriarch moest door geheel Neder -Egypte rondgevoerd worden
,
opdat
Geloofsgenooten het
zijne
hetwelk hem opgelegd , De Bisfchoppen werden tot zware
geld bijeen zouden brengen
was
te betalen.
geldboeten
veroordeeld;
elke
Monnik moest
beroofde de zuilen.
Alle
Kerken
gedeeltelijk
Christenen
van hare prachtige
moesten verachtelijke ken-
teekenen dragen; de Monniken eenen ijzeren
de
overigen
een looden
zelfs
Men
een hoofdgeld van een ftuk gouds opbrengen.
zegel
mouw;
met het beeld van
eenen leeuw, aan den hals afhangende; anders wer-
den hun de handen afgehouwen. re
herhaalde
onderdrukkingen
Deze en ande-
maakten
,
dat
vele
Chris^ (*) RENAUDOT
/•
C
fag. I72-I89.
,
GESCHIEDENIS. Bluhammedaansch Geloof
Christenen tot het len
ic^r
IV
afvie-
««/'^
(*).
eeuw, hadden
In het overige gedeelte der VlIIfte
Afdeel.
VI
de Egyptifche Christenen meestal eene aanhoudende
™
rust.
,
.
Toen chail, dne en
... twintig jaren
1
Hoofdfl".
^
achter-
^^^ ^^^
q^
een, tot het Jaar 762 Patriarch der yakobiten was. Jaar 622. verkregen
de Melchiten voor
zelfs
geld, van den
'^ *
'•"'•
Arahtfchen Stadhouder de vrijheid
Zij
verkiezen.
cosMAS
namen daar noch
die lezen
,
van eenige Hovelingen terug,
welke
om
deze
terwijl
,
kregen
,
zij
hun
ook de Kerken
ontnomen
hun
laatflen
derling zelven verdeeld waren in
zoo
als
van Hoofdeloozm
had-
hoewel
hen met de Jakobiten te
het naburig Ntibi'ê verbreidden, doch
partijen,
Door hulp
kon.
deed thans ook eenige,
vergeefTche pogingen,
verëenigen
toe een* naaldenmaker,
fchrljven
yakobiten
de
Men
den (f).
die zij 97 jaren , ook eenen Patriarch te
om
hadden moeten misfen,
leerfleifcl
in
echter onder-
verfcheidene kleine
de Gajaniten^ en een nieuw foort ^
naar hunnen
(lichter
en meer anderen;
hoewel
Acephali ^
Barfanuphi'érs genoemd,
hunne Patriarchen groote hoopen van dezelven van tijd tot tijd
weder met de lioofdgemeente verëenig-
den (§). Doch den geest van verfchillen over die in dezen tijd heerschte
,
leerftelliiigen.
kan men bijzonder kerh
nen aan de twisten met de MonotheUten
,
dus ge-
noemd
(*) RENAUDOT.
/.
C.
pag. I8q 20I.
EUTYCHii Annal. Tom.
(t) (5) RENAUDOT
/.
C.
II.
pag. 385.
pag. I3I-I45. 194. 203-235
N
3
De tuist "^^^
^^
tlielitea.
K E R K E L U K E
ipS
IV BOEK Afdee!.
VI
noemd, omdat yg^j^
\^'3S
fiten
Deze twist
een uitfpruitfei uit den twist met de
of
,
nam
liever zij
^^
na^C. G. P'^§"^§ ' Jaar 6.22. nieuwe twist J^^___^+-
éénen wil in den perfoon
flechts
zij
JEZUS CHRISTUS wüdeii erkennen.
^'^"
haren
ouden twist
Monophy»
oorlprong bij
eens
uit
Deze
leggen.
te
duurde meer dan eene eeuw, en verdeel-
de de Katholijken onderling, met
De
vloed op de Monophyfiten,
de
uiterfte
bit-
zonder eenigen in-
terheid, en tot vervolging toe;
namen
Keizers
Wetgevers in denzelven beftendig en krachtig
als
deel.
Eene aïgemeene Kerkvergadering deed 'er eene beflisfende uitlpraak over; een Roomsch Bisfchop, hoplegtig voor een'
NORiüS, werd terwijl
de partij der
Deze
ftaande hield.
Ketter verklaard;
MomtheUten zijn
de
.
zich eeuwen lang
tooneelen
welke deze
,
twist heeft opgeleverd.
Oor-
Vóór dat de Arabieren ^
fprong
regering van Keizer
twisc.
^^° ^y" ^y^^ de
den
de
^^ Afrika
"^ ^^'^'^
Monophyfiten
Kerkbefl uiten
in
veroordeeld
,
evenwel
Armenië^ hetwelk reeds
eeuw onder de gelijk
de
Perjlfche heerfchappij
Nestorianen
het
in
regt vreezen
mogt
,
en
de VJIde
in
gekomen was,
Perjtsch
Rijk
zelve
Daar men
hunne geloofsvrijheid gezocht hadden.
met
had-
hunne wijkplaats
genomen
in
,
nog eene zeer
en
gezindte,
der
Landen
door wetten
vermogende
talrijke
vele
veroverden
hoe zeer
,
jaren
laatfte
heraclius, zoo
dat deze verhuizingen naat
die landen meer en meer mogten toenemen
daarom op de gedachten ning met de Monophyfiten
kwam, om te
bewerken
,
eene ,
en
men
verzoe-
kwam
Kei-
zcr HERACLIUS op fijnen veldtogt tegen de Perfen 'm
GESCHIEDENIS. in het jaar
672
Armenië.
in
Hier diende zich de
het Opperhoofd der Hoofdeloozen
Bisfchop PAULUS,
of Blonophyfiten aldaar, over zijn
199
te
leerftelfel
hem aan, om met hem
bij
verzekert, dat de Keizer,
die dit verhaalt
,
die
als
(*)
wijl hij de
der Kerk tegen
voelens fielde, had
,
ter-
zijne arglistige
ge-
onder anderen beweerd: dat
hij
CHRISTUS, onze waarachtige God ^ maar eene wer» Als de Keizer eenigen
king had. het jaar
6-j6,
het
in
tijd
daar na, in
gekomen
der Laziërs
land
was, gewaagde hij van dit gefprek met paulus, tegen cyrus , den Metropolitaan te Phajis in La,
zie
^
die
worden
naderhand Patriarch van is.
regt wist,
Alexandrië ge-
Deze antwoordde hem, dat hij niet men èêne of twee werkingen //; ci-irisof
Tus leeren moest? Op 's Keizers bevel raadpleegde CYRus daar op sergius , of hem ook eenige Kerkvaders bekend waren, die maar
CHRISTUS
geleerd
hadden,
hem, zoo
veel hij
wist,
verhandeling van
ééne werking van
sergius antwoordde zond hem ook eene
en
mennas,
voorzaat
zijnen
Vide eeuw, welke deze aan den toenmaals flantinopolen zich
viGiLius plaatfen
bevindenden
had overgegeven
voorkwamen
ééne werking
,
van
en éénen
te
in
de
Kon-
Roomfchen Bisfchop waar
in
verfcheidene
Kerkvaders
wil van
,
omtrent
onzen Verlosfer.
Maar (*) Epiit. ad Honor.
Episc.
Rom.
Oecujn» VI. ap. hard. T. III. p. 13 17.
N
4
in
VI ^^^f'^^
godgeleerde jaar 622,
vele
kundigheden bezat, hem wederlegd hebbe, en leere
^fdeel.
sergius, toen Pa'
fprel^en.
triarch van Konflantinopokn
iv boek
Actii Concih
'^"^
^H*
K E R K E L
ftoo
IV 30EK Afdeel.
VI
^^C^'^G
M^ai*
zelf zeide
hij
Dit
is
gevoelen
zijn
volftrekt
naderhand zelf zoo veel aandeel had
^^^
gcnde
imaximus
verfchillen.
h^vigfte partij
was,
814. (Jei-en, zelfs aan
niet.
van sergius den Patriarch^
het verhaal
die
,
hem,
verwijt
mennas
Jaar 622. melde gefchrift van tot
K Ê
IJ
te
in de vol-
naderhand zijn dat
hij
het
ge-
voren ook
aan
an-
twee Monophyjtten met
zijne
goed-
'
keuring gezonden, en dat
hij
hen door de
aan dezelven verklaard had,
van
Helling
ééne werking
CHRISTUS met de Kerk verzoende van
fchrift
MENNAS werd
Kerkvergadering
nieene
().
onecht
voor
Het ge-
op de Vide
zelfs
m
en
alge-
onderge-
fchoven verklaard (f), doch misfchien al te overBuitendien meldt ook theophahaast en partijdig.
NES (S)^
dat,
yakobitifche
dat
,
in
het
jaar
Patriarch
van
Antiöchi'ê
629,
de
flimrae
athana-
,
met den Keizer over Geloofszaken gefpro-
sius,
ken
komst van heraclius te
de
bij
Hi'érapoUs in Syrië ^
en van
hij
hem
hem de toezegging gekregen hebbe het
Katholijk
wilde mededeelen,
als
Patriarchaat de
hij
Chalcedon wilde aannemen, veinsdelijk,
deze
dier
,
ftad
Kerkvergadering van
athanasiüs nam
Kerkvergadering
aan,
en
,
ge-
beleed
Christus ; maar vraagde te gelijk aan den Keizer: of men aan Christus ééne wertwee naturen
in
hing en éènen
De
Keizer,
wil ^
of
door ^tzt
twee moest toefchrijven ?
ongewone uitdrukking
getrof-
(^*)
Disputat.
cum Pyrrho
T.
II.
(f) Act. ni. ap. HARD. p. 1068. (§) Chronop: pag. 274.
Opp. p. /let.
133.
Xil. p, 1312.
GESCHIEDENIS.
sergius, die, ge-
over aan
troffen,
fchreef daar
vonden
hebbende, dat
cyrus maar
de Bisfchop
éénen wil en ééne werking beweerde, des
omhelsde, omdat
te eer
hij
201
dit
gevoelen
een geboren Syriër
was, en yakobitifche ouders had. De Keizer de hetzelve insgelijks
,
vernam vervolgens
en
ATHANASius hct ook toegedaan was. Of men hier verward hebbe , het geen Keizer en den
den zij
voorgevallen, kan
men,
veel ziet prijzing
paulus
Bisfchop
men
niet
in
Armenië
zoo
beflisfen,
aan-
werking
ééiie
en
in
in gebruik, en fciieen, toen zij
weging
kwam
te behelzen;
,
aan niemand
toe
nu nader ,
iet
ook merkte men ze aan
over-
in
onregtzinnigs als
mid-
eeii
del van verëeniging tusfchen Katholijken en
Mono-
Hetzelfde oogmerk had, naar het fchijnt,
phyfiten.
een bevel des
Keizers
aan
arcadius
,
Aartsbis-
Cyprus, hetwelk wel gerigt was
fchop van
den Armenifchen Bisfchop der Monophyjiten
tegen ,
pau-
lus, maar waar in tevens verboden werd , dat men geene twee werkingen in christus leer en zoude, cyrus, die den Patriarch sergius raadpleegde, of men zich van deze of de tegengedelde bedienen
uitdrukking
antwoord
:
moest,
kreeg van
dat wel deze vraag nooit
op
hem de
ten
groote
aJgemeene Kerkvergaderingen in overweging was ge-
nomen; waarom men trent
vond,
in
eenige
*er
ook geene bepaling om-
regtzinnige Kerkvergadering;
N
5
VI ,jg (^^
q^
!^1_5*
Christus aan de andere heeft toegefchreven; ondertusfchen was dezelve reeds vroeger éénen wil
Afdeel.
dat Jaar 622,
tiisfchen
dat de beide partijen de eerfle
uitdrukking van
dezer
wel
volg,
IV ^°^^
doch
:
K E R K E L
ap2
doch verfcheidene uitmuntende Kerkleeraars,
IV BOEK
zonder cyrillus,
hadden
Afdeel.
VI
m°C
Tus
onzen
,
G ^^^'
^"
in
fommigen van
God
vvaarachtigen g^^chrift aan
^y"
Maar
dewijl
van
bij-
chris»
men-
beweerd,
,
vigilius
cyrus
en
zijne fchriften ,
werking
levendmakende
éêne
Jaar 622. geleerd. tot
K E
IJ
had even eens
,
aangemerlit had,
dat
814 jg Heiligfte Paus, (^Papa,') der Romeinen^
leo,
de woorden van zijnen bekenden Brief:
Elke
.
in
tiatuur
,
(eigenlijk geftalte,)
werkt in gemeenfchap
met de andere, twee werkingen
men weten,
draagt; zoo moest nelljke Katholijke
Christus voor-
in
dat wel vele aanzie^
de dwalin-
Leeraars
,
terwijl
gen van SEVERUS beftreden
,
zich op dien Brief be-
roepen
;
maar
zij
niemand van hen gezegd had
dat
dat daar in twee werkingen geleerd zijn.
algemeen
was hem
kend,
twee werkingen
die
geen
in
Over het
Leeraar
regtzinnig
be-
christus aangenomen
had (*). Verëeniging te
De gemelde cyrus
in het jaar
Alexandri'è geworden zijnde,
630 Patriarch van
grondde zich
op het
diië met bovengewaagde bevel van den Keizer , en op het de Mono- voorfchrift van den Patriarch sergius , om de getroiTcn.
Monophyfiten eenen
van
,
( of Theodoftanen
hunne
,
zoo
Alexandriï met de Katholijke Kerk Zijne poging
als
zij
naar
hoofden genoemd werden,)
flaagde
te
te
verëenigen.
volkomen, en men trof eene
negen punten vervat (f), waar anderen bepaalde: „ Wan* onder zevende van het overeenkomst in
neer (*) SERG. Ep.adCyr. Act. XII. Conc. Oecitm. Yl,p. 1309.
Ct)
^i'« li'
^y^
^^^ 'Sei'^-
/.
c.
p.
j
340.
GESCHIEDENIS.
déne Heer jezus
neer iemand, die zegt, dat onze
CHRISTUS
— dat
belijdt
befchouwd wordt,
twee naturen
in
Christus
één en dezelfde
het Godebet amende ^ en het menfchelijke
Godmenfchelijke ^
(^d-ictvSoncyi
het verftand die
dingen
deze verëeniging gefchied dat
^
welke
uit
,
q
to^^H»
verëeni-
zijn
;
en
onafgezonderd eenen
in dezelven ongefcheiden en
vervloekt
VI
enkel Jaar 622.
hij
en perfonelijke
Zoon
en denzelfden christüs en
Afdeel.
naar den^^^Q
ging onveranderd en onvermengd gebleven ook
IV ^°^^
en gevolgelijk erkent,
is,
hare phyfifchs
na
zij
Zoon
en
zoodat
onderfcheidt
niet
met èéne
,) werking
zaligen dionysius gewerkt heeft; in
203
—
erkent
die zij
'* !
den
aan
CYR.US gaf van deze verëeniging kennis
Keizer, die ze ongetwijfeld zal goedgekeurd hebben,
en aan den Patriarch sergius
,
die dit geheele ont-
werp van vergelijk bevestigde C*). Weinig duurzaam nut bragt echter deze ffing
ö
ö
wees ö
te
: 7
zich
dewijl j
de
Kius met hevigheid daartegen verzette, waar twist nu nik was
in ligterlaje
vlam
verëeni- sophroni^^ ^^^^ec zichtegea door de deze ver-
Monnik sophro-
uitberstte.
Damaskus geboortig,
Deze Mon-
een'
tijd
lang,
naar het fchijnt, een Sofist^ of Leeraar
der
Wijs-
uit
Weirprekendheid; naderhand Monnik in
begeerte en
een Klooster van Palajiina zijnen vriend telijke
mede
^
gemeenfchappelijk met
joannes inioschus, aan wiens Gees-
Beemde of Gefchiedenis der Heiligen deel
fchijnt
gehad
te
hebben.
,
Onder
hij
zijn'
naam
(*)
Sergii
öARDüiN.
/.
Epiit.
ad
c.pag, JJJ.
Cyr.
in
CondL Lateran,
ap<
eeniging.
,
K E R K E L
204
naam
IV "^^"
zijn
Afdeel. op de
VI
^
[ƒ'
anderen
Predikatiën,
Christus,
,
op de
^
op Enselen
van een Roek
,
en reizen
der
en
andere
kleine
Apostelen opftellen
Monnik was met eenen
Deze
(*).
ook vermaard geworden Mon«
naderhand ,
Loffcliriften
brokltukken
ftrijden
,
PAULUS
en
MAXIMUS
,
ook
als
;
voorhanden
te
hetzelve;
den arbeid
PETRUS
nik
verfclieidene
verhooging van het eerwaardig kruis
Heiligen
Jaar 622. over
K E
het Geboortefeest van
aanbidding van
na C. G. ^"
nog
insgelijks
voorbeeld, op
bij
IJ
en anderen van zijnen
(land
jiiist
,
Alexandrie ^ toen de voorgemelde verëeniging
cyrus gaf hem
daar tot fland gebragt werd.
al-
zelfs
de nieuwe punten, op welke dezelve gefloten werd,
om
Maar zoodra
hief
eenen
hij
een
ze gezien had,
geweldig klaaggefchrei aan
droom van
triarch^ voor
hij
;
vergoot
tranen; bad en bezwoer den
wien
het ijverigfte, dat
hij
zich
toch
hij
ter
niets
van
Pa-
wierp, op
aarde
dit
op
alles
den Predikftoel tegen de KathoUjke Kerk wilde ren;
naardien
het
openbaar
Goddeloozen apollinaris waren. van maximus (f)
dit
Bij
voegt sergius nog
lee-
van den
leerilellingen
verhaal dat
(§)r
soPHROMUs 'er voldrekt op gedaan hebbe , dat men twee werkingen in christus leeren moest, en als CYRUS hem plaaifen van Kerkvaderen toonde die hier en daar eene
hem ook
werking beweerd
hadden
ten overvloede herinnerde, dat de
en
;
Vaders dik-
(*) FAORic nibl. Gr. Vol. Vlir. pag. 199.
(f)
Epist.
ad Petrim
(§) Epist, ad Honor.
lïluftrem T. II. Opp. p, 7$. i:i
Cor.c.
Oecum.Vl. L
c./>.
1313.
GESCHIEDENIS. om
dikwijls,
het
vendheid ,
( otKovofAi»
men
,
thans
,
zielen
hadden gebruikt
)
winnen,
te
Godebehagelijke toege-
eene
en
;
dat
IT ^'^^^
AfdeeL
VI
daar het op het heil van zoo vele dui-
zenden aankwam behoorde
ziek
van vele
heil
twistvragen
zulke
bij
ao5
zuivere geloof
,
te
allerminst over dit onderwerp twist^^ ^-.^ voornamelijk daar het Jaar 62*. ftrijden ;
q
niets
'er
had soppironius
leed,
bij
evenwel van eene zulke infchikkelijkheid
^ ^^
^'^*
niets willen
weten.
kwam
Eindelijk
den Monnik sergius sergius zouden keeren. dePatn-
de Patriarch met
overeen, dat
zij
soPHRONius
reisde zelf naar dezen
zich
tot
met cenen
van CYRUs; maar bleef aandringen, drukking:
moest
ééne
weggenomen
hard, en -uit
werking,
,
twee werkingen in Christus zeg-
Maar,
ilrekt niet doen.
zegt
„
sergius,
Ketterfche
partijen
geoordeeld
,
allen
dit
kon
vlijt
aan
overtollige woordenflirijd
zulke twisten
uit
ontdaan
zijn
te
opgeheven werd.
in
het
vervolg
niemand
van eenen of van twee willen
meer
,
zoo
deringen
als
de
heilige
en
altijd
wenden , opdat deze
.ven, dat hij, nadat de verëeniging door
was,
vol-
noodig
heb ik
,
Ik
daarom aan den Patriarch van Alexandrie ten
hij
Dewijl ik nu overwoog, (ver-
Patriarch,^ dat
de
volgt
plaatfen
en met even zoo vele woorden,
men
dat
gen moest.
zou
fpreken
te
algemeene
hebben voorgefchreven
,
te
;
heb
gefchre-
hem
geflo-
toelaten,
maar
veel
Kerkverga-
belijden
,
^^j^^j^
dit fchop
sophronius, dat hij hem zou toonen, waar in
begeerde van
zij, uitdrukkelijk,
leerden
vond
sergius
worden.
de Kerkvaderen
dat
verdragspunten
de
uit
Briet fchrijfc de uit- aan den
dat de
gj^^
ho-
^'°'^^"^*
,
K E R K E L
ao5
K E
IJ
de éène en dezelfde eeniggehorene Zoon^
IV boei:
Afdeel.
VI
zoo wel
G
iia^C Jaar 622.
onze Heer
JEZUS CHRISTUS, de ware God, zoo wel de Goddeh'Jke, als menfchelijke werken werkt, en dat alle
^'^^
Gode
mensch
den
als
betamelijke werking
cenen en denzelfden vleesch geworden
Woord,
onverdeeld voorkomt
^^^^^_^' zelfden betrekkelijk
is."
en
,
God, het
op eenen en den-
Bij flot
werd vastgefteld,
dat soPHRONius noch over de eene noch over de andere uitdrukking twist verwekken, maar zich met
de gewone regte
om
om
van den Patriarch, i]en
ten te
een fchrifteiijk antwoord
het aan die
hem over
toonen, die
pleegen.
Vaderen vergenoegen zou.
leer der
Hij verzocht vervolgens
genen
Hier mede meende de Patriarch
hebben afgefneden, ook
voor , dat
het
best ware
eene of twee werkingen
ten, en flechts ren te blijven.
Roowfcken
Christus
in
Dit
hij
honorius
daar door
in
gelijk
te
geven; hoewel
tinopolcn
hij
verzuimde.
dit
,
was, op den
zijne
het
,
dien
hij
naar eene oude geverkiezing
omtrent dien
In
634,
die 'm dit jaar
kunnen maken
van
aan den jaar
dezen de indruk-
bij
den overigen Patriarchen
woonte, fchuldig was,
Vade-
der
het
ken voorkomen, welke sophronius, Bisfchop zou
rus-
laten
te
tot Patriarch van 'Jeruzalem verkoren
P^oomfchen
den Keizer
fchreef sergius
alles
twis-
alle
deze vraag over
de gebruiicelijke leere
bij
Bisfchop
Misfchien wilde
ftelde hij
verder
,
kun-
te
punt zouden raad-
dit
flot
verzoekt sergius, dat honorius
berigt
van Konflan-
van
zijnen
hem
zijn
gevoe-
eenen
langen
Brief
len ten antwoord wilde overfchrijven.
Ant-
honorius
antwoordde
hem
in
Brief.
GESCHIEDENIS. In denzelven prees
Brief (*).
van sERGius
,
de voorzigtigheid
hij
en breedfprakig de leer van den Per-
foon en de Naturen van leidt hij het
gedragen,
207
Christus hebbende voor-
volgende daar
uit af:
" en
;
van Konftantlnopolen nieuvvelings
werkingen ,
vermaant
bij flot
dat
,
hij ,
hij
Afdeel»
VI
t-iWij
helij den daarom^ eenen wil van den Heere jezus
CHRISTUS
rv ^^^^
den Patriarch
met vermijding der
^^
q q
Jaar
622,
^°^_f
opgeworpene vragen van ééne of twee woord met hem enkel leeren zou , dat de ééne van iio-
JEZUS CHRISTUS
J
,
••
1
/^ J God ,
.•
dc Waarachtige
.
•
ni
twee na-
NORIÜS.
turen, de Goddelijke en menfchelijke werken werkt; als
hetwelk het regtzinnig dat
duidelijk,
de
inftemde met dien
opvolger
zijn
anderen,
veel aanzien in de
om
zijn
Bisdom
,
en
Het
blijkt
geheellijk
hoe zeer vervolgens
Monotheliten zoo veel voordeels
aan de
Dus was door
Kome
van Konflantinopolen ^
in
hebben willen toeflaan
niet
was.
leerftelfel
Patriarch van
,
van iemand van zoo
Kerk op hunne
den vrede der Kerk
te
bewaren.
Nius, niettegenflaande het geen
SERGIUS beloofd had
zijde te hebben.
Patriarchen de
drie
,
hij
weg gebaand, Maar sophro-
sopimooQ^jèelc
den Patriarch é^lt^xQ
zond aan dezen en aan de
^ er
Mo-
overige Patriarchen^ een' wljdloopigen Brief (f), op eene ingevolge eene door hem gehoudene Kerkvergade- Kerkverring
,
op welke
hij
oordeeld had (^).
eenheid, en
der
de leere der Monotheliten verIn denzelven de leere
Menschwording , met hevige
ver-
wer-
(*)
/.
c.
pag. 1330-1324.
( j) /« /let. Concil. Oeciim. VI.
/.
($) THEOFAN. Chronogr. pag. 274.
c.
^ jeruza-
der Drie- lem.
p. I2 57-I2p5.
*
K E R K E L
ftoS
IV BOEK Afdeel.
VI
mC
werping
van
dwalingen
,
^^lyft
Nestoriaanfche
^^
'
Jaar 622. eene
^'^^
^^^
^01814. gQ]2fchap van
beide.
Had
bondene natuur, zoo
dan zou
zou
hij
is.
Het
:
naar
is ,
of natuurlijke
eene enkele
hij
als hij naar
ei'
niet ver-
Perfoon
zijn
,
werk-
is,
zoo werken; de ééne en dezelfde
niet
dat gene niet
natuur eigen
hij
wezenlijk
hoedanigheid ^
natuurlijke
fchrijft
,
die natuurlijk
natuur
^^^^
Eutychiaaufche
Zoon en Eeniggeborene
,
onverdeeld in beide naturen,
G
en
beliandeld liebbende
CHRISTUS
^^"
K E
IJ
volkomen werken, wat aan
Want, wanneer
zonder deelneming aan het
heeft
werlvcn
van
Of wanneer
heeft
ligchaam
het ligchaam natuurlijk gewerkt?
elke
de Godheid,
,
het ligchaam, van de Godheid gefcheiden,
werken
gewerkt, welke wezenlijk aan de Godheid toekomen?
Het
is
waar
,
niet
een ander heeft wonderwerken
gewerkt, en een ander geleden; maar wel naar een* ander en ander.
Even
gelijk in
tuur het geen haar eigen
zoo werkt ook
Christus
elke na-
onverminderd behoudt:
is ,
elke gejialte het geen
haar eigen
is ,
in gemeenfchap met de eindere.
— Wij
de werking van elke der
Naturen^ namelijk
de
wezenlijke
,
heide
natuurlijke
en
,
haar
weten, dat
toekomende
,
ongefcheiden uit elk wezen en natuur ontftaat, naar
de haar ingeplante, natuurlijke danigheid, en zoo dat
en
zij
te
en
gelijk
wezenlijke
hoe-
eene onverdeelde
onvermengde medewerking der andere Natuur
met zich
voert.
Want,
dit
maakt
juist
de verfchei-
denheid der werkingen, die in christus zijn; zoo als
het bellaau der naturen haar onderfcheidt.
de Godheid en Menschheid
zijn
niet
een;
Want
alhoewel
2y
GESCHIEDENIS. zij
in één perfoon verëenigd
zij
ook
»Iet ten vollen
Daarom hebben
IV
werking met elkan*
^°^-'^
zijn.
eenerlei
aoc^
der, na hare natuurlijke en perfoonelijke verüeniging;
ook zeggen hebben ,
die wezenlijk
fcheiden
zou
,
natuurlijk en geheel niet ver-
zijn enz.
hem
Op
bruiken zou
ijvec
sophronius
had, dat
melde Synodale Brief maakte
Hoe
jaar
638
naam
het zij,
eene
EjcSsö-/?,
vermaard
is
Keizer
jj^^^j^^^^^ j.
usiiitge-
Alexan-
te
heraclius
verordening uitgaan,
mogelijk
Gius de
en
opfteller
ze Ekthefis
in
het
onder den
(pï uitlegging van het geloof,') zeer
geworden, en door welke
bovengemelde uitdrukkingen verbood zeer
Maar en in-
liet
die
zelfs
waar
;
waarfchijnlijk
van dezelve geweest
de
hij
is, zij
beide
bij
het
dat ser-
(f).
De-
meer naar eene Geloofsbelijdenis
gelijkt
dan naar een Keizerlijk
of wet.
bevel
,
heraclius draagt
(*)
Ep. Honor.
(f)
Vergelijk
nd
Ep. ad Petr.
Illujlr.
zelve
de accen
ftaat in
Serg.
l.
c.
pag. 1353-
theofanes Chronogr. p. Tom. der
II.
Opp. p.
74.
Lateraanfche
275.
maxim.
De
Ecthefls
Kerkvergade-
ring van het jaar 649. Act. feu Secretar. III. ap. hard. /.
c.
pag. 791795-
XII.
Deel.
O
S*^^'^"»
evenge-
opzien
veel
^^ ^ooi-
zeker
te fpreken ( * ).
te
^H
•^^
'
meer ge-
hij
niet
ook cyrus
van ééne rverking
den vrede
deze belofte werd niet vervuld; of de zoo
druk.
q
^^^q
«
voordel beloofden DeEcthe-
werkingen
indien flechts
,
om
,
welke
Brief overgezonden
zijnen
dri'è afliet ,
zijn
met
Afgevaardigden,
uitdrukking van
de
moeite
alle
der Kerk te handhaven. de
VI
Jaar 622.
HONORius deed wel ook
Afdeel.
werking
wij niet, dat zij ééne en eem'ge
\
K E R K E L
210
IV ^'^^
draagt in dezelve zijn geloof voor van de Drie'een-'
Mcnschwording van Christus
heid, de
van
AWeel. aanzien ^'J
K E
IJ
„ Wij
Ten
enz.
tegenwoordig verfchil
liet
zegt
verkondigen de wonderen en het
hij
lijden
:
van
denzelfden , en fchrijven alk Goddelijks na C. G. ^énen en jaar 622. en iiienfchelijke werking aan één en hetzelfde vleesch '"^
"^'^ '
geworden Woord
aan iemand^ wie
— Wij
toe,
veroorlooven geenszins
hij zij, ééne
of twee werkingen
Goddelijke Menschwording
hij de
maar
Heeren te
onzes
zeggen of
te
heilige en
algemeene Kerkvergaderingen geleerd heb-
ben
,
te
keren
belijden
,
;
Vv^el
dat één en
meer ,
gelijk
eeniggeboren
dezelfde
Zoon, onze Heere jezus ciiristus,
de ware
zoo wel het Goddelijke als het menfchelijke
en dat
alle
God
en den
het de
God,
werkt
king uit eenen en denzelfden vleesch geworden
Woord
het
^
mensch toekomende wer-
—
denzelfden betrekking heeft.
Hier
God
op eenen en
onverdeeld voorkomt, en
voor voert de
Keizer verfcheidene redenen aan en belluit hier me-
de
dat dit de leere der Apostelen
:
zelver navolgers
gen
zij;
vermaant d^r van
Naar
,
en der
ook veroordeelt alle
God allen
door deze
Christenen,
fchijn
een aantal
om
de
bereikt
eene vergadering van
alle
der-
Ketters, en
eeuwige te
beduiten
volgen.
zou heraclius
Rius langer geleefd had. in
hij
gedrevene Leeraren
fchikking
van
,
algemeene Kerkvergaderin-
zijn
oogmerk
hebben, indien hono-
sergius
liet
Bislchoppen,
ze terftond
die
te
fiantinopolen tegenwoordig waren, aannemen
Kon'
(*). De-
(*) Coucil, Later. a.
(J49. Secret. III, p.
798-800,
GESCHIEDENIS. Deze Patriarch overleed nog
het jaar 63S
in
pyrrhus bezorgde
zijn opvolger
211
maar
,
IV ^^-^
dat de
insgelijks,
Ekthejis door de Bislchoppen van zijn Kerspel aan-
eenomen f/r/(?,
v/erd
CYRUS,
Patriarch van
verldaarde zich, met zijne
gevoegd
hebbe,
Jeruzalem, zoo wel de magt
.der
is
vrienden
doch
onzeker,
thans
als Anti'óchie,
kwam
Arabieren was,
Afdeel.
VI
Alcxart'
Of sopiironius
voor dezelve (f).
insgelijks
hierbij
De
C*)»
, j,jj°^
'
J
zich Jnnr 622. '*^'-
dewijl
reeds
het op de
^H
in
ge-
voelens dezer Patriarchen weinig aan.
Maar
Rome
te
zaak
gebeurde omtrent deze
eene Te
Rome
omwenteling, geheele honorius overleed insgelijks Y*^!"'^^'' ° ® ° de Monoin het Jaar 638; severinus , die in zijne plaats theliteii
was , kon zijne bevestiging van het Kei- veröorHof ni2t eer verwerven , voordat zijne afgevaardigden ten minden beloofden , dat zij hem zoo
verkoren zerlijke
.
veel mogelijk te
van
om
zouden bewegen,
severinus
ondertekenen (§).
zijne waardigheid bezit
's
Keizers gebod het jaar
640
genomen hebbende,
ver-
in
wierp de Keizerlijke verordening openlijk, gerde ten minden ze
nog
in
JAN IV deed des
te
hij overleed
te
onderteekenen
hetzelfde (louter
eene Kerkvergadering te
houden, den banvloek
flappen;
uit
in
over de
(**),
Zijn
jaar.
Rome^
of wei-
doch
opvolger
en
fprak
leere
van eenen \
(*)
c.
/.
ad
( § ) Commeworatio ,
yi'il
pas. 800.
( t ) CYRi Epi-J.
gesferint
in
het Jaar 641 ge-
,
in labb. SS.
Serg.
l.
c»
pag. 804.
qnid legqti Romani Conjlantinop^ Concill. T.
V. p. 1754.
(**^ Liber diurn. Roman. Pontijf» C, 3,
O
a
/;/.
6,
p,Z9^
;
KERKELIJKE
aia ÏV
G
Jaar 622. ^"^
zond
,
konstantikus
Keizer
VI
iiERACLius
( * ).
jaar geflorven zijnde
AfJeel.
ra°C
CHRISTUS
in
»'//
BOEic
iiij
in
hetzelfde
aan deszelfs
Zoon den
een' ui tvoerigen Brief
,
om
de gevoelens te vvederle^ffen en
^^^
^^^
^^^
^'^'-
eene
hij
'
men
voorzaat
onregt, zeide hij,
ten
voorrtander van deze gevoelens gehouden
ze Brief echter kon
Ook
Afrika,
geene
KONSTANTYN ook
Tceds
Ondertusfchen
hadden
in
Byzncene
jj-j
hono-
voor een' had.
Tit'
werking doen, naardien
iu het jaar
Numïdie ^
^
overhand
de
gedwongene ver-
vrij
^^^ klaring aan de woorden van zijnen Ri'js, dien
(f),
vernietiffen -
te
Kofiflantinopolen
^^
hadden, tevens gaf
,
641 overleed. Bisfchoppen
verfcheidene
en
JSlanritanie^
andere
.Berichten
Landen van Afrika ,
van .iiAxiMus. beeld van den
te
Roomfchen Bisfchop
de
,
leere
der
op Kerkvergaderingen, veroordeeld (§}. Konfiantinopolen was een hoofdverdediger
Monotheliten
Maar
op het voor-
waarlchijnelijk
,
van ^tzt leer, pyrriius, de Patriarch^ door burgerlijke onlusten
,
aan welken
hij
deel
genomen had ,
genoodzaakt, zijne waardigheid in het jaar 641 neder hij
te
leggen, hebbende paulus tot navolger (**}
ging vervolgens naar Afrika^ waar
MAXIMUS
aantrof.
Deze was
fchrijver
van den
Keizer
ftad
in
Azië
,
tegen
den
Abt
Geheim-
heraclius Monnik, en
kort daar op Abt van het Klooster cene
hij
van eerden
te
Chryfopolis y
over Konfiantinopolen
,
ge-
e*) TMF,oFA^^ Ciii'on. pag. 275. (t) ^P' H.^.RDUiN. Tom. III. pi'.g. 610-614. (§) THEOFAN. /. C. •(**) KICEFOR.
Ilisi.
pag. 18.
GESCHIEDENIS. Deze
geworden.
sophronius tegen
het geen
zette,
met den
de Monotheliten begonnen liad, ijver voort,
welke
hem ook zoo
ijver
en
hevigfiien
vele onheilen
IV ^^^ek
Afdeel.
dood
VI
Heiligen eene plaats verkre-
?
heeft veroorzaakt, dat hij daar door
onder de Belijders
213
na
zijne
113,
Behalven andere fchriften
gen heeft.
de Monotheliten^
gefchreven tegen
eenen (troeven, gezwollenen en donkeren
ven,
1675 teP^rj^(f).
in
zonder dat ons
de regte plaats
645 een gefprek met pyr-
het jaar
is, in
^
uitgege-
tegenwoordigheid der Afyikaan-
in
,
fche Bisfchoppen,
bekend
m Folio
twee Deelen
in
BiAXiiMUS hield
(*),
ftijl
combefisius
Zijne werken zijn door fr.
RKus , hetwelk ook de Stadhouder gregorius bijwoonde, in hetwelk pyrrhus zich eindelijk volkomen overtuigd verklaarde, dat het ongerijmd was, aan christus éénen wil toe te fchrijven, voor zich en
om
voorzaten
zijne
vergeving
dit
zullen
te
MAXIMUS heeft te
voor den Roomfchen Bisfchop
herroepen.
het
,
zij ,
Dit
geeft, die
boek
,
dat
en
be-
fchriftelijk
verhaal,
hetwelk
gefprek wijdloopig
(g).
zich in ernst zoo leerzaam
zou kunnen hij
het
is
geheele
dit
gefteld
Of PYRRHUS hebbe
verzocht
hadden,
zulks uit onwetendheid geloofd
zij
loofde,
getwijfeld
reisde kort daar
worden
na met
;
betoond
maar hoe
maximus
naar
Ro' (*)
FOT. Bibl. Cod.
(t)
FABRic. Bihl.
de SS. Eccles. Fol.
(§)
I.
CXCtI-CXC7. M?.
Gr.
Vol.
VIII.
49(5.
pag. 728. OUDIN.
pag. 1635.
Disput, atm Pyirho
O-pp.
O3
l_/.
?,' Vjr»
heeft hij veel Jaar 622. , doch meest in '^'' "^4-
T. II. p*
IS9195>
,
K E R K E L
ai4
ÏV BOEK Afdeol.
VI n-
Rome ,
646 ; en vervulde openlijk voor
in het jaar
theodorus
den Patriarch
K E
IJ
aldaar zijne belofte
waar
,
^P ^y ^^^ denzelven als werkelijke Patriarch er'Er liep wel een gerucht, dat kend werd (*).
C G PYRRHUS,
{anr
622. noodzaakt
tot
814.
door geweld,
was, doch
deze herroeping ge-
tot
hetzelve
is
nooit genoegzaam
Ondertusfchen duurde het niet lang,
bewezen (f).
'
of
PYRRHUS
weder
beleed
te
Ravenna
voor-
zijn
gaand gevoelen; waar op theodorus zoodanig
hem
toorn tegen
dat
ontllak,
alleen
niet
hij
en zijne aanhangers in eene Kerkvergadering tne in
den ban deed, maar ook toen
onderteekende
den als
vonnis
onder den inkt eenige droppels van
,
van het Avondmaal,
wijn
gevvijden
Ro-
te
dit
hij
in
hem
THEOFANES
zich
uitdrukt,
of, zoo
van het levendma-
kende Bloed van christus, mengde.
Naardien
hij
ook den Patriarch van Konfiantinopolen ^ PAULUS, van de iprak
Monotheliten niet kon aftrekken,
partij der
hij
tegen
dezen
en zetts hem af;
insgelijks
den Kerkeban uit
waar tegen deze
zijne
Afgevaar-
digden^ in de Keizerlijke Iloofdftad van de Kerkelijke
Gemeenfchap
uitfloot, hen vervolgde, en
ge Priesters
die het
,
met hen hielden ,
liet
ook
eeni-
gevangen
zetten, bannen, en met flagen mishandelen (§).
Boven-
C*) hrhST.dc Fit. Povtif.P.om.in Theodoro iu~ot. (^f) Conwieviovatio
corum
quce
/.
feviür acta funt
^anctmn Martyrevi Mavtiniim P. R.
/;/
ladüei
c.
in
ConcilL
Tom. VI. pag. 72. (§) MARTiNUs KAKD. T.
lil. p,
Ephc. Rcnu
in
Conci',
6j9. Suppl. Abh. Prc^b.
Latermi. ih.
ap,
p. y<>^.
,
GESCHIEDENIS.
215
vendien
nam
om
den Bisfchop van
iv
Dor
PaUfiina, stephanus,
een' driftigen aan-
^oek
in
de
hij
vrijheid,
hanger van den voormaligen Patriarch sophronius, tot zijnen plaatsvervanger in de
benoemen
te
,
hem
en
last te
Kerken dezes Lands
geven
Bisfchoppen Canonhch af
thelitifche
onderneming
,
welke
eer
te
hij
om
,
Blom-
de
te zetten
kon wagen
VI
^^qq
eene Jaar 622.
:
dewijl
,
Afdeef
^0^814.
dit land reeds federt verfcheidene Jaren door de//r^-
().
veroverd was
hieren
Het grootde
Bisfchoppen van Afrika, onder het zich ook tegen
bied, verklaarde
MAXIMUS doOT
alzoo
hen op
was de
werd
die,
met
twist reeds
veel
^
van
velen
had (f).
zijne zijde getrokken
Thans
Monotheliten
de
werkzaamheid
zijne
der
deel
Romeinfche ge-
ver uitgebreid
meer hevigheid, dan ooit
ook Keizer
;
te
vo-
''°^'^'^'^^'^
pceiteene
en een deel der Afrikaanfche Bis- nieuwe fchoppen had den Keizer reeds gebeden CS)? dat wee uit
ren
,
hij
den Patriarch van
voortgezet
zaken,
om
bij
;
zijne
Hoofdftad wilde nood-
de algemeene
regtzinnigheid
te
ven. TitEcthefis was van geen nut meer; maar
hoe
langer
hoe
heden fcheen het aan het Keizerlijke bevel
Dit
kwam
gen.
Ty^of, (Tijpus
^
werd
Onder deze omflandig-
hatelijker.
een nieuw
blij-
Hof raadzaam
omtrent deze zaak uit in het Jaar
648
,
^q\\
naam
(**}.
Kei-
onder
een voorfchrift^^
uit
vaardi-
te
zer
(*) jict.
Stephani Dorens. Sitpplicntio
feu Secret nr,
II.
/.
c.
ad
Cov.c.
(§)
Epist. Episc. Afric. ib. p. 734. 72?»
(§)
/.
ff-
(**) Het
Latei\m»
pag. 713.
74 1« r54*
pag. 7^7. is
b2v.T.ard
in
O
de
4
lïandeh'ngen
der
sc^t.Ii
ana-
gèifo'a^md
,,
K E R K E L
dó IV BOEK Afdeel
KONSTANS
zer dat
zijne
zegt daar in
dat
,
K E
IJ
vernomen had
hij
onderdanen zeer ontrust \va-
regtzinnige
^^"> omdat fommigen maar éénen wil in de mensch-
VI wording des grooten Gods en onzes Heilands jeHoofdft. 2US CHRISTUS, leerden, en dat flechts één en dena (j. Jnar 622. zelfde de Goddelijke en raenfchelijke werken ver-
C
tot
814. rigtte;
Wee werkingen geworden Woord geloofden.
maar anderen twee willen en
in
hetzelfde
De
eerden beriepen zich op de éénheid des perfoons
vleesch
van CHRISTUS, en
ongefcheiden
die
in
twee
onvermengd
en
menfchelijke
Goddelijke
het
,
naturen,
wil en werkt; maar de
op de
anderen
in
één
en
denzelfden perfoon onfcheidbaar verëenigde naturen
wier onderfcheid
ke derzelve lijke
blijft;
naturen
Ten
werkt.
het
het
in
de daar
einde
verbood de Keizer aan
danen,
Goddelijke
van tweedragt
vlam
fchadelijke
zoodat Christus,
alle
vervolg,
door ontftokene
uit
blusfchen
te
éénen
wil
werking, of over twee willen en twee geen twist of vervolgt
hij
flrijd te
niet
,
om
verwekken. iet te
de Heilige uitmuntende
geworden
Woord
vernietigen van
hebben
Schrift
en
vergenoegen, de
vijf
met
het
algemeeue
het
maar
;
verdere onëenigheden daar over voor
wilde zich
en ééne
rv'^erkingen
Hij verbood dit,
Vaderen over
geleerd
,
regtzinnige onder-
zijne
over
naar el-
menfche-
en
het gene
mensch-
om
alle
komen;
te
gene
hij
de Heilige
Kerkvergaderingen
daaromtrent hebben voorgefchreven ;
als
ook met de een-
aangehnakle Kerkvergadering l.
c.
pas- 824.
van
Lateranen ap. Hard,
, ;
GESCHIEDENIS.
217
eenvoudige en ongekunftelde uitdrukkingen der voornaamfte Vaderen,
waar op de
ftrekt in acht
genomen worden
^^^^
leerbegrip,
Afdeel.
zou
omdat
,
zelve het
één of ander gevoelen had voorgedaan;
maar
voorheen veroordeelde
de
Ketters
eenig-
heid zou het afgekondigd ouder bevel worden
Die thans tegen
trokken. len
zouden vooreerst
,
aan
het
inge-
hande-
den
van
oordeel
God onderworpen
en almagtigen
vreefelijken
bevel zouden
dit
maar ook van den Keizer
worden
geftraft
dat
zullen
Tot bevordering der algemeene
altijd blijven.
:
zijn
De
Bis-
fchoppen en andere Kerkelijken met afzetting; Mon--
met verbanning en ballingfchap;
niken die
ambten bezitten, met
telooze
perfonen
verlies
uit vreeze
Gods en
amb-
maar geringer
met flagen, en balhngfchap voor
opdat allen,
;
Haat met ver-
beurdverklaring van hunne goederen; lieden
de genen,
van dezelven
van fatzoenelljken
hun leven;
der gedreigde (Iraf-
fen, den Kerkevrede ongeftoord mogten bewaren.
Hoe
zeer dit voorfchrift
de rust van den Staat beoogde bij
de genen
ren, toe
geene reeds
fchijnelijk
,
,
terftond
dan
onvrede wa-
te
uitwerking;
flrijdige
aanleiding
alleen
deed het nogtans
die over de Ecthefis
andere
was, en
onzijdig
gaf
het
waar
hoogstwaar-
vermoeden, dat de Patriarch paulus
liet
Opperhoofd der Monotheliten ten dezen
de
opfteller
van
dezen
Tijpus
zal
geweest
Daar ook reeds een Bisfchop van Rome
O
5
^
als
^^^
q ^
het- Jaar 622.
in
hij
VI
vol-
niemand deswegens
;
worden
tot rekenfchap geroepen
IV
en wetten
heerschte,
het voor deze twisten
als
leere
Het oude
Kerk berusten.
der Heilige
zoo
als
,
tijde, zijn.
mede de
tocbi4.
K E R K £ L
2i8
IV BOEic
Afdeel.
VI ^
nC G
de groote klaard
maximus
ijveraar
hadden
IJ
,
K E
zich zoo
<^czen in het Keizerlijk voorichrift
ver-
fterk
kon men kwalijk verwachten
,
,
meer daar men aan den Vorst en Overheid geen
te
S*^^^S over de GeesteUjkheid wilde toekennen
,
ten aan-
Jaar 622. zien van de twisten en verfchillen over de leere, tot
dat
zouden berusten,
814. fchoon
ook de rust van den Staat daar door
al-
geftoorcl
mogt worden. Gedrag vanden
Rome kon,
voornamelijk, na de flappen,
^ich de Bisfchop
fchenBis- ^y
theodorus
onverfchillig
"^^'^
veroorloofd had
welke ,
hier
Deze Bisfchop over-
blijven.
fchop leed in het jaar 649 , maar zijn opvolger martin I. MARTINI, Ook deze ftelde den Bisj^^^ dezelfde gevoelens.
fchop JOANNES van Philadelphia in Syrië aan tot zijnen Kerkdijken last,
om
bied
der
Stedehouder in het Oosten, met
in alle lieden,
welke tot het Kerkelijk ge-
Patriarchen van Antïóchi'é en 'Jeruzalem
behoord hadden, Bisfchoppen en andere Geestelijken aan terij
te ftellen, vrij
zovAq-W
het jaar 649
de Kerk
mids dat
met
van de ingeflopene Ket-
zij
(*).
zijn
martin
van Lateranen
te
Roim^
naar het naburig paleis van dezen
de Kerk
van
hield
ook in
105 Bisfchoppen eenc Synode 'm
konstantyn,)
dus
naam ,
genoemd ( anders
en veroordeelde
dezelve te gelijk met de leere der Monotheliten het Keizerlijk Voorfchrift
(f).
De
op ook
handelingen van de-
(*) p:;g.
B.Iartini
I.
Epistt.
in
ladbei Covcil.
Tom. VI.
20-25.
(f)
LABBEi
pas- 6S--9^8.
Coiicil.
I.
c.
pag. 25'3"S- "ard.
TomAlU
GESCHIEDENIS. deze vergadering beftaan
behalve de eigenlijke raad-
,
plegingen, uit vele Brieven, en
ken.
De
oude en nieuwe
ook Secretarius ,
kwam
richtte, en
opende
biartin aanfpraak
,
verfcheidene zoo
bezigheden
in
loofsbelijdeaisfen
gelijk
^)
aan
te
of
,
om
de dwalingen gadering
, liten.
de overëenllemniing
toonen,
hfluiten
genen
deze ,
met deze
uitdrukte,
zich
de vergadering haar uit,
partij
veroordeeld worden
,
die
tn'ee
willen
zelfden CHiiiSTus, onzen
menfchelijkè, eigenlijk
onze
zijn;
die
van
'm
ei'
Chris-
dienvolgens
éénen
en
den-
"God, de Goddelijke
en
en waarachtig zamenhan-
gend verëenigd zijn, dewijl dezelfde,
met
niet
dat de natuurlijke
,
tus onverminderd behouden niet belijden, dat
twiniig
in
welker negende bepaal-
in
genfchappen der Godheid en menschheld
en
werden veroor-
van de Ge- nUiQ^r,^
het lezen
fprak
de Heilige Vaderen belijden
66\\
Lnte-
als
om
,
men
oordeel en vonnis over
de
De
de redenen ^^"^"^^^^
der nieuwigheid, ('o< i^ix^yoi rrs
ftichters
delijk die
^H»
en plaatfen uit regtzinnige Vaders
,
daar na van Ketters
voorftelïen
p,
mondelijke klagten Typus,te en gehoord; en na het be- gelijk met
fchriftelijke
en voorftellen gelezen
laatlbn
VI
ver- ^^^
vergadering
hij
Vervolgens
weeren.
te
oordeelen van den Typus en
x.ai:'o",o(Aictc
Afdeel.
,
( Secretarium , ) Jaar 622.
deze
waar
,
opgaf van derzelver bijëenroeping der Menotheliten
van de
op
ook de Synoden gehouden werden.
Bisfchop
met eene lange
en
,
Actio
iv
"^*
naar het groot vertrek _ °^
misfchien
aan de Kerk aangebouwd
,
liecten
,
in hetwelk de Geestelijkheid allerlei
De
fluk-
liandelingen van eiken der vijf dagen
welken de vergadering bijeen
of zaal
219
hij
naar beide
zaligheid
naturen,
natuurlijk
gewild heeft
j
)
K E R K E L
-20 heeft;
IV BOEK Afdeel.
die
r-
vernietigen, s 5
814
vaa
met de Ket-
die
;
éénen wil en ééne werking van Christus aan-
^^'"S
nemen; maar daar door de r'
vereeniging
zulke
juist .eene
VI
na L. Lr. jnnr 622 ding, tot
niet
werkingen derzelven belijden
t^;eg
K E
IJ
werking
belijden
ééne
en
of die deze beide tegen elkander
;
de
die
,
de
behrlve
die
nog éénen wil
en verwerpen; ook
overgefielde flelUngen loochenen die genen
Vaderen
christus menschwor-
verloochenen;
( oiJcoyo^töê,)
willen en werkingen,
^j^^g
der
belijdenis
en de leere van
Godmenfchelijke
( SixvS^iKvi
,
,
werking, (de uitdrukking van dionysius den y^reopagiet
van ééne, en
,')
en
delijke
van eene dubbele, God-
niet
werking verklaren;
menfchelijke
de twee willen en werkingen
Nadat
ren.
de
Vaders
hebben, f34<«5-,)
tot
en
heeft,
tot het
minde
eenen,
werpt, en welken
die
'er
zij,
en hoofden
niet
der
leerlingen,
SERGIUS
de
algemeen
alles,
C«^f'
wat
geleerd A^'^s"
"S-
den XVIIIden Canon
in
zij
veroordeelt
Zij
met haar
vele
daar in
Ketters
alle
ouden, ook de
Bfonotheliten in
ver-
fchriften
,
hoogstgoddelooze
HERACLius
bepraat
en
^
CU
en
ftichters
theodorus
,
Arabië
CYRUS, SERGius, PYRRHus verders
niet
den banvloek over uitfpreekt, onder
behalve
fchop van Pharan
zelver
toe,
(lipje
komt
belijdt:
het
in
die
Kerkvergaderingen
Heilige
haar hoofdoogmerk.
ieder
die
christus be wee-
in
vergadering nog
de
veroordeeld
eenen
ieder
en
onëenigheid en verfcheidcnheid ttisfchen
eindelijk de
Bis-
,
Patriarchen
de
PAULUS, met
der-
aanhangers, noemt; Ecthefis
had
even Goddeloozen Typtis, welken de
;
,
tot
welke
insgelijks
den
regeerende Kei-
zer,
,
GESCHIEDEN IS. op aanftoken van paulus,
zer,
had, en waar in, omtrent de ware
veroordeelt
zij
en Ketterfche
nog
waren Godsdienst
In de
allen
tot
der
verdoemt
hun einde
zelfs
der vergadering ook.
de floutheid,
hem
zer toe te zenden, en
met de Kerkvergadering
krijgsvolk naar
in Jiij
en
,
Rome; liet
had geplaatst, het
,
De
Keizer,
velerhande
654,
te
en in
,
met
,
hebbende hem
hij zijn
laten halen.
eiland
Naxos
uit
de
bed voor het Al-
Men in
hem
vergunde
den
alwaar hij,
Griekfchen
even
gelijk
nood en ongemakken
leed.
Naxos
,
kwam
Konftantinopokn aan;
voor de Keizerlijke
onderging,
deze Ket-
waar Geloof
het
den Bisfchop afzette, en
die
brengen
een verblijf van een jaar op het jaar
ze in zijn'
aan den Kei-
zijne Rijkswet beledigd
Archipel aan land te gaan;
Na
q q 622,
met deze Gevolgen
653 den Exarch kalliopas
Lateraanfche Kerk, waar
aan boord,
om
bevestigen.
te
de verachting van in het jaar
het eerst op
,
verzoeken,
te
ters insgelijks te veroordeelen
taar
^^^
alle }nar
,^'^^7^'*
voor de Westerfche Gemeenten bekend te martin,
naam
op een fchip
in
door eenen rondgaanden o
maken, maar had
door
VI
bij blijven.
naam en
zond
Afdeel.
bevorderen,
en Ketterijen
,
vergadering o o
Brief alom in
in
fdl-
IV ^°^*
befluiten
deze Ketterijen voor
en
;
gelijk
laatfte
iNiARTiN vergenoegde zich niet flechts befluiten
gemnakt
die nieuwigheden in het Ker- '^^^214,
geloof ondernemen
en daar ook
een
leer
beide
die
,
uitgeven
eeuwigheid de genen, keiijk
bekend
met de Katholijke Kerk,
ftrijdig
zwijgen bevolen was.
aai
meenfl:e misdadiger, mishandeld
werd.
alwaar
een verhoor
Staatsdienaren
twee gevangenisfen
hij
,
als
de ge-
Dewijl
hem half-
K E R K E L
421
halfnaakt ijzeren boeijen wnren aangedaan
IV BOEK
VI
G Ü14.
Evenwel werd
houden.
]aar 622. Cherfon tot
verwacht-
,
men reeds een bevel, om hem ter dood te bren^^ voorbede van den zieltogenden Patriarch S^"* PAULUS bragt niet w^einig toe, om zijn leven te bete
Afdeel.
na°C
K E
Ij
ondervond
\-^\^^
overleed
nog
hij
het
in
het jaar
in
hij
Sarmatiê
waarfchijnlijk in
,
655 naar
gebannen
,
ook
;
wederwaardigheden,-
vele
gemelde
en
Hier door ver-
jaar.
den naam van Belijder en Martelaar (*),
lireeg hij
Ondertusfchen fchijnt zijne befchuldiging op geheel anders
iet
gedoeld
het oud verhaal
,
te
hier
Trouwens, volgens
hebben.
op den kant bijgebragr
de een Keizerlijk Staatsdienaar hem van den Typus begon
hij
te
Ipreken:
Geloof geen gewag maken;
iiet
te hij
voer-
,
geracet, als
moest van
Konftantinopolen
te
Rome was men even Christelijk en even Regtzinnig 5 thans kwam liet op eene zamenzweering Te weten, men belchuldigde hem, dat hij aan. én
te
met den voormaligen fige
tegen
o«lust:^n;
den
Keizer
verbindtenis getreden u'as,
hem
te
geeft
Wat
kanten.
beicnuldiging
wel
zij,
eenig
is
olympius,
Z^jf^rf.^
in plaats
*er
had,
maar
is
dezer
anastasius te
in
van zich tegen
van de waarheid
onzeker;
licht,
die oproe-
verwekt
zeer
(f)
met
den
Rooni' e * ) Cotnmimcratio eorum tèfpectu
,
ét apöstolictnn
novitin
,
revern
Mnytinlim Papam Ran.^, per tianisjimi
(f
qiiie
fceviter
et [Ine
Dei
acta funt a veritatii adverfariis in fancTmn
&c.
Covfeiforevi et cpistolara
ap. hard. T. lil. p, èy'i.
) /« Fita
Martini pag, 128. Tom,
iv.ariyem
ciijmdam
I.
Chris-*
;
GESCHIEDENIS. Roomfchen
zich tevens in den
werk.
vooringenomen
Bisfchop
V^olgcns
fchoppen zoo
om
zoo
hij
om
wel
als
onderteekenen;
te
op het krijgsvolk
Bisfchop JMARTIN gevangen te
Rome gekomen
de Itali'danfche
zijnde,
terwijl
ook.
als
niet
olympius
zag.
vermoorden
hij
had, waar op
ongelukkigen allen fchijn
,
God
hij
kort
vcldtogt
maakte
befchermd werd, trof
daar na
de
tegen
dit reeds
hij
hier door overtm'gd,
hem; en ontdekte hem, wat
een vergelijk met
^^'*''
Avondmaal toediende, dcn-
het
de Bisfchop door
"°*'
wilde,
Hij
maar deze werd met bhndheid geflagen, zoodat
hem
^
Jaar 622.
De Exarch^
zelven door zijnen zwaarddrager laten
dat
AfdeeL VI
vond de Kerk aldaar met
Bisfchoppen verëenigd.
MARTIN hem
Bis-
kon, den
verlaten
nemen.
te
Kei-
alle
^°^''
aldaar te nood- '^^^^
Ketters
alle
T-ypm
IV
verbergt
hem was olvmfeus door den
den
zich
en
,
nevel van een wonder-
heiligen
zer naar Italië gezonden, met bevel,
zaken,
223
ftierf
in
Naar
Arabieren.
beiden
bij
het
last
eeneii
Keizer-
Hof verdacht, dat olympius, in plaats van den hem opgedragenen last te volbrengen, met den
lijke
reeds gehaatten Bisfchop een verdrag floot; zijn, dat hij zelfs
wekt hebbe; maar imaiitin trouw overtuigd
te zijn
over het geheel
te
zijne
het kan
meer dan argwaan tegen zich ver-
geworden.
hard
van geene on-
fchljnt
Deze werd ook
behandeld, hoewel
hij
*er
eigene onbedachtzaamheid de fchuld van moest
geven. Bijna iaar C'^% •'
te
gelijker
de Abt
tijd
met hem werd ook
maximus van
Rome
tinopokn gevangen overgevoerd,
in
het Lotgcval-
naar Konflan,
In
het
verhoor,
met
'"^^
^'^^
MAXIMUS»
K E R K E L
224
IV BOEK Afdeel.
VI Hootdij.
hem gehouden, wierpen de
niet
hij
P^fit'^poi's
aan de Arabieren had
,814.
den
en Egypte met
haatte,
Keizer
hetü
Staatsdienaars
voor, dat
willen
onderwer-
Doch hoewel 'er getuigen tegen hem werden deze buiten, vindt men echter niet, dat
pen.
bijo-ebragt
]aar 622. dien reeds tot
K E
IJ
zoo onwaarfchijnlijke befchuldiging
bunne verklaringen, bewezen
men , met den eerden opflag , dat gedrag, door maximus, omtrent de lijke
weest
gehouden
,
Gelijkerwijs
is.
,
beide
zijne eigenlijke
Keizer-
misdaad ge-
Afrika de Bisichop-
in
hij
dit
het onbezuisd
ziet
wetten
door
,
geworden. Maar
is
pen tegen de Ecthcfis had opgezet, zoo was het
ook voornamelijk
me zoo
zijne fchuld, dat de Typiis te
Bovendien wa-
behandeld werd.
fmadelijk
Ro'
ren de oogen der Oosterfche Bisfchoppen inzonderheid op leerdften
hem
gerigt,
men hem
dewijl
Godgeleerden
aanzag,
die
toe tegen de Monothel-ten verzet had.
geen wonder, dat
hem den
liet
flippen,
Typm,
ftcintinopolen
men de en hem
den ge-
als
zich
Het
te
hier
is
dus
eerfte befchuldiging tegen
tot het onderteekenen
en tot vercieniging met de Kerk
zocht
tot
bewegen;
te
waar van
verhooren van den Bisfchop martin geheel
van
Kon-
bij
de
niet ge-
fproken was, waarfchijnlijk, omdat deze enkel naar
de
ingevingen van
Abt bekende, in
maximus
zijn
alleen de hoofd-
niet
zaak van deze befchuldiging; maar Xi^
bewijzen, dat de Typus
fche Geloofsbelijdenis.
zegd, dat het
fireed
dit
ondemam ook
met de
Vergeefs had
geloof door
De
gehandeld had.
verhoor,
men
gebod
Niceen'
hem
niet
ge-
onder-
drukt zou worden ; het gebood enkel fiilzwijgen
,
om den
GESCHIEDENIS. den vrede
Ook
Schrift.
dit
gaf
IVilzvvijgen,
bleef
geen
het
bij,
'er
hij
beweerd had, dat de Bisfchoppen
om
hadden ,
regt
juist
antwoord, onderdrukt het geloof volgens de
hij ten
Rome
behouden:
te
225
hij
Afdeel.
VI
het
alleen
over geloofszaken
beflisfingen
te
al
IV ^^^-^
te
,,jj°r
geven; en dat het onwaar was, het geen men hem
Jaar
tegengeworpen had
^'^^
Dus ontzeide
Priester was.
zers het regt
hetwelk
,
openlijk aan de Kei-
hij
reeds zoo dikwijls zonder
zij
tegenfpraak geoefend hadden
om
,
voorfchriften
trent onrustige Godsdienstverfchillen
Op
Koning ook
dat elk Christelijk
,
de vraag, of het dan volftrekt noodzakelijk zij,
twee willen en werkingen
antwoordde ders
zeiden
duidelijk
in
christus
nadrukkelijk, ja
hij
dat
,
Men
worden.
Keizer door de
toch
die
veranderen
MAXIMUS wierp met tranen,
hij
zich
djr
men
m
nist
alleen
op
hier
God
kon
de Leeraren gelooven
christus
van
leer
niet
te
niet
Hij
veel
ongemak
BUy^ ui.
willen
flichten.
en
bedroeven,
die
Kerk uitfpraak gedaan had
'Ct.
het Slot
had
aarde,
ter
zeide
door ,
werd vervolgens met
in
in
Thraci'è gebragt,
Honden.
Hier
den
bedroeven,
had willen
nen leerling, dtn Monnik anastasius,
656, op
natuur
bewegelijk,
hardnekkigheid niet
maar
;
Kerkva-
of erkend kon
zijn
zeer
belijden?
de
geene
volflrekt
hem
verzocht
zijne
te
dewijl
,
zonder hare wezenlijke werking
zij
om-
geven (*),
te
wat zij-
het jaar
alwaar
deed echter de Bis-
O
Rclaiio
Maximum
et
in S. MA.viMi
Xll.
motionis factte inter
fochim Opp. T.
Deel.
ejiis I.
Boniinum Abbatem
atque principes t p. XXXlI.
P
in fecretario
q 622, ^'^ *
:
K E
226
IV BOEK AWeel. VI
K E L
Pv
Patriarch van
pi'oeve,
om hem
Gemeenfcbap
te
K E
theodosius
Bisfchop van Cs/^reè', 5Jg,j
IJ
tot vernieuwing
brengen
in
,
Konflantinopolen
,
naam vsn
eene
nieuwe
van de Kerkelijke
deze beleed twee
;
willen
vvcrkiiigen ; beloofcie zelfs de affchafüiig van den na°C. G. ^^ Jaar 622. T'Spui ; maar kreeg van maximus ten antwoord
^°^__^'
eerst
moesten
en gevolgen der
alle overblijfzelen
Jlome veroordeelde
uitgedelgd
Ketterij
te
worden; de
Keizer moest een vermanend bevel, en de Patri-
arch
Hoofdflad
zijner
vvaards zenden;
alsdan
Synodale af bede 4er-
eene
zou de Roomfche Bisfchop
zien, wat
hij
iNïAxiMus
verder gevoerd
doen kon.
Ineen Klooster, waarheen
werd, deeden hem twee
Staatsdienaars andermaal voorflagen groote' belooningen
ring, welke zij
hem
en boden
,
hevige verkla-
eene
hun gaf, tergde hen zoodanig,
hij
en anderen
Maar
aan.
hem
floegen,
dat
het gezigt fpogen,
in
en met fcheldwoorden overlaadden.
Alle foortgelij*
ke pogingen dus waren vergeefs. Ondertusfchen had-
den de Patriarchen van Konflantinopolen en chi'è^
drijnfchen nis over
Anti'6'
ook de plaatsvervanger van den Alcxan-
als ,
voor lang in eene vergadering het von-
hem geveld,
dat
hij,
met wv^t van
zijne
leerlingen, gegecfeld,
hun de tong uirgcfneden, en
eene hand afgekapt, en
zij
vervolgens ver
gehouden zouden worden,
ftad verbannen en gevangen
"Welk vonnis ook voltrokken
te zijn.
in
vandeHoofd-
het jaar
662 aan hun
Hij overleed
fchijnt
in hetzelfde jaar in
Lazie, 'm eenen bijna tachtigjarigen ouderdom (*}. IVJAXI-
(*)
S.
JiAxnu
Cofjfesforis
Plta ac certamcn p.
XXV. Tan.
,
GESCHIEDENIS. MAXIMUS
wegens
is ,
fland vastigheid
zijne
men
geworden;
vereerd
Heilige
^vf
hem
heeft
een
als
,
zelfs
wonderen toegefchreven ; waarom men ook wel andere
bijzonderheden
kunnen
in
Zoo
trekken.
verhaal in
dit
veel
is
grensde aan flijfzinnigheid ; en werd
door het gewigt, hetwelk het toenmalige omllandigheden ,
ftelien
Nadat twee hoofdperfonen
gen het Keizerlijk bevel aan
hadden ,
Hof
,
die
alle
nog
stans,
die
meikelijke
dien
te
van
martin
,
naar de
volgde gedu-
,
Keizer kon-
668 vermoord werd, een
van
Rome had
eugenius,
laten
verkiezen
door zijne Afgevaardig-
liet
de
Konftantinopoïen
gemeenfchap met dea
petrus, vernieuwen, toen deze dat hij den wil van christus naar
Patriarch aldaar, zich verklaarde, 2ijn
geheelen perfoon
onderfcheidde
,
en naar zijne beide
De Roomfche
(*).
naturen
Geestelijkheid,
en het volk,
waarfchijnlijk
door haar aangevuurd,
vergunde wel
den Bisfchop
niet
verrigten, vóór dat
hij
eer
Godsdienst
te
beloofd had, den door ge-
melden Patriarch overgezondenen
Sijnodalen
Brief
nooit aan te zullen nemen, omdat deze de leere van
twee Tom.
I.
Opp. Tcmv.% alter S. Patris nostri
Coiifesforis Gfc.
/.
c.
Theodm. pag. LXVII.
pag.
Jl\Iaxin:t\
XLIV. anastash
Epitt,
fq.
( * ) Relatio viotionis &'c.
l.
P
2
c,
*"
'r^
"^^"^
^^4»
den tegenftand te- Sdlfiand kanten aangeftookt vnn dezen
deze twisten,
in
tot Bisfciiop
hij
in plaats
den
het
in
üiiliand
moed
moest.
rende het overige der regering van den jaar
VI "^^
verftcrkt , jaar 622.
hem
in
den weg waren geruimd
uit
zijn
,
Afdeel,
zou
twijfel
zeker
IV ^^^"^
pag.
XXXVI.
ac
ad
K E R K E L
üiS
twee willen daar
IV BOEK
in
niet
K E
IJ
genoeg had voof-
duidelijk
gedragen (*), evenwel weet men niet, dat
dit ge-
Afdeel. volgen gehad heeft; en de volgende Bisfchop vitaVI LiANL'S onderhield met den Keizer , die zelf te
mC
G ^^^^ kwam
volkomen
,
Jaar 622. Ichap. tot 814. Yii^n andere jaren
verliepen
Annlei-
d-ng tot vcrnieuving van
TYN, den Gebaarden,
Niet,
Gemeen-
Kerkelijke
ook nog gerust, on-
konstan-
^^ regering van den volgenden Keizer
^'^"^
den
de
of de MonotheU-
als
^^ derzelver partijen hadden opgehouden ^^ ^ '
^^^^
twist, ftaan
maar
,
Ook was
zij
nog
weder
niet
De
Konflantinopohn
en makarius van
TheopoUs
,')
^
maar
ook
die
de, omdat Anti'óchië
te
dat de
,
van:
(of
Anti'óchi'è,
Konflantinopohn woon-
handen der Arabieren
in
en
uitberfleii
theodorus
verzochten den Keizer in het jaar 677 laten
herlleld;
gaf aanleiding tot het op nieuw
van dezen twist.
Patriarchen^
Rom&
tusfchen
de Kerkelijke verbindtenis
en Konflantinopohn juist dit
be-
te
zwegen naar den wil van het Hof.
naam van vitalianus
,
hun
,
die
vi2iS ^
toe te
alleen in
de Kerkeboeken der Hoofdflad, onder de Roomfchs. Bisfchoppcn, federt honoriüs den uitgefchrapt. 'er
Ten
(lond,
,
mogt wor-
minfren verlangden
vooraf een onderzoek mogt gedaan worden
,
de opvolgers van honorius konden ingevuld
De
den. eerst
Keizer
was
onpartijdig
aan den Roornfchen
rigten
,
met
Afgevaardigden
begeerte ter
,
genoeg,
Patriarch DONas dat
hij
ontwikkeling
eenige
van
dat
zij,
eer
wor-
om
dit
te
be-
bekwame
dit
onder-
werp
(*)
ANASTAS. Fit. Eugenii
p.'ig,
131,
GESCHIEDENIS. werp
naar
Konftantimpokn
DONUS was belvomen kon.
hij
;
zou
Maar
Want ook mansuetus
hem
dezen Brief
hij
deze
gemaakt
van twee natuurlijke
gen van CHRISTUS voorkomt, in het jaar
fchoppen
te
naam van ,
)
in
bij
en hield on-
het
hij
tevens
welker einde
^villen
en werkin-
agatho
zelf verza-
679 honderd vijf en twintig Bisonder welken wederom man-
suetus was, en anderen uit die Gewesten, als ook wiLFRiD van Tork^ en twee Frankifche BisfchopDezen verkozen
hun midden tot hunbenoemde voor zich nog twee Ouderlingen, eenen Diaken, en eenen Onderpen.
diaken.
drie uit
zelf
hij
Deze namen vooreerst eenen Brief der ge-
zamenlijke vergadering aan den Keizer
mede (§),
in
welken deze zich op de Kerkvergadering van Late-
man
^
de door dezelve
bevestigde
leer,
en in den
ban
(*) coNSTANTiNi
Epiit.
ad Bonum
yi. Oecumen. np. hard. Tom. ("f) Ep. Maiifueti L
CS)
^/•/iV'.
c.
III.
in
cct.
Cmcil,
pag. 1044.
pag. I051.
AGATH. et Syn. Rom,
l,
c,
VI
der ^,^°^
Rome ^
ne Afgevaardigden;
Afdeel.
q
hebben. Jaar 622.
Langohar-
in
voegde, op
hunne Geloofsbelijdenis
melde
te
die onder de heerfchrippij ^ox
derdrukken der Ketterijen voor, waar
leere
IV ^'^^^
Bisfchop van Blediolimum^^^^
,
van hem afhangende Bisfchoppen ( f de voorbeelden van ouder Keizers
ook de
fchijnt
zaak eene zaak
den leefde, fchreef aan den Keizer, alle
* ).
hebben, dan de Keizer be-
van
fchijnt
(
agatho
opvolger
zijn
meeste Westerfche Bisfchoppen
(^Milaan ^^
zenden
overleden, vóór dat
bijkans meer gedaan te
geerde
.
229
pag. 1115,
^^^*
KERKELIJKE
450
IV coEK AfdeeL VI na
814.
en van den Keizer ge-
,
]pe gezindheden verwachtte. langeren Brief, welken (* )
naam medegaf
C G gehoorzaamheid
Jaar 622. tot
ban gedane Leeraren beriep
INlaar
in
eenen veel
agatho hun
in
zijn'
melde
,
hij
deels
,
dat
,
aan het Keizerlijk bevel
,
eigen
hij
,
noemt
( hij
den Keizer, en deszelfs Broeders, deelgenooten
Domini
Christianisjïmi
regering,
jjgj,
begeerde Afgevaardigden gezonden
et filii
en hun
,
uit
^^
zij-
de
ter ver-
,
vulling van zijnen last, Boeken van regtzinnige Leer-
aren medegegeven had; deels
Geloof van
kelijk het
trus voor
alle
verklaarde
,
hij
uitdruk-
Kerk, hetwelk haar pe-
zijne
volgende tijden had nagelaten;
bij-
van twee willen in Christus, on-
zonder de
leere
derfleund
door plaatfen
uit
den Bijbel; maar nog
meer door getuigenisfen der beroemdfte Kerkvaderen';
zoo de
ook de tegen geftelde Ketterfche
als hij
van
fchrifcen
waar op
hij
den
flot
bij
v?.n
vestiging
derzelver
het
zonder fmeekte hij, Christelijkr- ziel,
dat hij,
bij
en
Zesde al-
gemeene gadering te
Kou-
Na j.^^^j.
,
om
be-
en
uit-
leerftelfel,
zijne
uit
hi het bij-
geringheid
elke
den Keizer met gebogene knieën^
het aanftaande mondgefprek, ieder eenen
wilde vergunnen, zijne
mogen
met
leere
voorflielde;
Keizer verzocht
eerstgemelde
van de laatstgemelde dwalingen,
roeiiing
te
verdedigers
vrije
ftem
voor
zijn
geloof
geven.
de aankomst van deze Afgevaardigden, in het
^^^^
^^
kokstantyn vergadering te
(*)
/.
Konftantinopolen^ in die
laten
befloot
de
Keizer
Hoofdftad eene algemeeneY^tx^-
houden; waarom
c,pag, 1074-II15.
hij
aan den
GESCHIEDENIS. patriarch georgius aldaar,
(vvien
hij
231 reeds
herhaald verzoek,
om
mogen
den naam van vitalianus
te
IV
het
door hem en andere Bisfchoppen
dooriclirap-
^^^^ Afdeel.
VI
pen, toegertaan had, ) en door dezen aan den AfiPatriarch makarius in
tióchifchen
hun Kerspel daar
Bisfchoppen van
die
welke
,
derde
tot ftand.
te
het
in
werd gehouden
in het
Pa-
laatfle zit-
van den Roomfchen
ook georgius en iniakarius
waren
plaatsvervangers der Patriarchen van
Jeruzalem tegenwoordig. als
had (t);
,
waarfchljnlijk
De
,
AkxandvVè en
Mon-
omdat men hen voor ge,
die
beh.andeld ftond
Keizer zelf bekleedde
gadering ^z\\ post van dienaars
benevens de
,
de Keizer ook verlangd
oefend hield in de twistvraag
worden.
Patriarch^
Zelfs lieten 'er zich
niken op vinden, zoo
te
Keizerlijk
of Trullum genoemd, hare
de Afgevaardigden
deze ver-
in
Voorzitter, en zijne Staats-
die fomtijds zijne plaats
vervongen
,
zaten
nevens hem (§).
De Roomfche met de
klagte
,
Afgevaardigden maakten
Konftantinopolen
we
zegswijzen,
federt omtrent
,
een
begin,
voorgaande Patriarchen van
dat de
XLV'I
jaren
,
nieu-
met het ware geloof, van
ftrijdig
éénen (*) Divalis facra (^t)
CS)
Ep. /.
f.
ad Georgium
ad Donnm
PH'
l.
c.
etc.
pag. 1048.
Ï050.
P4
l,
^^^*
ftaniino-
gemelde jaar, poleu.
doop 166 Bisfchoppen onderteekend/ Bchalven
is
^^^ A
ontbie- Jaar 622.
te
Konftantimpoïen gehouden
kwam nog,
^
Zij
leis, Trullus
ting
toe
de
Deze algemeene vergadering, de zesde ^^^^
den (*).
maar van zijn, de
om
gaf,
last
c.
p, 1049.
KERKELIJKE
a3a
éénen wil ^n èéne werking
ÏV BOEX
[)aan
hadden gebragt,
iii
waarom
Christus, op de den
zij
Keizer ver-
dat hunne aanhangers eens mogten zegAfdeel. zochten, VI gen, waar uit deze nieuwigheid ontdaan was? Als Hoofdft.
na
C
tr.
Jaar 622. ^'^^
georgius en makarius
^g Keizer de Patriarchen
met hunne aanhangers
^H'woordde makarius, nieuwigheden
daar toe
.11
uitnoodigde;
met anderen:
dat
baan gebragt, maar
ter
hunne ker-
van de algemcene Kerkvergaderingen en de
ftellingen
De
voornaamfte Vaderen overgenomen hadden. zer
hun
hebbende
bevolen
MAKARIUS de Handelingen dering
ant-
geene
zij
dit
,
te
Keiliet
,
der Efezifche Kerkverga-
waar in,
voorlezen,
bewijzen
uit
een
gefchrift
van
CYRILLUS, deze woorden voorkwamen van Christus: „ Zijn wil is almagtig." Maar de Room' fche Afgevaardigden,
Bisfcboppen, en zelfs
eenige
de Staatsdienaars ontkenden, dat hier mede iet bewezen was, nademaal, in de gemelde plaats, Hechts
van de Goddelijke natuur van christus gefproken werd. Wanneer den volgenden dag uit de Handevan
lingen der Kerkvergadering
Chalcedon
de ver-
maarde Brief van leo den Groeten gelezen werd; riepen
deze Afgevaardigden
daar in uitdrukkelijk
CHRISTUS
den
Keizer
geleerd werden
,
door
deze
„
Het Woord werkt, wat des Woords
„
Fleesch, wat des
MAKARIUS waren
Rome
chen van
MENNAS
,
uit
Fkefches is."
,
dat
woorden is,
:
en het
Gunftiger voor
voorgelezene plaatfen
en
toe
twee natuurlijke werkingen in
Konftantinopolen^
der Patriar-
vigilius
en
de Handelingen der vijfde groote Kerk-
vergadering, in vvelkea
céne
werking en
Hw
wil ia
GESCHIEDENIS. in
CHRISTUS
Doch
geleerd werden.
S33
Afgevaardigden bragten hier tegen in, dat
met
vergadering
gevoelen niet
hem
toen op
Eer
om
,
agatho
in
verdedigd werd
;
Rome
ring van
op volgden
ook de
betoo-
te
zoo uitvoerig
der Kerkvergade-
Jjrief
aan die van Konftantinopolen,
door makarius
drie
Hier
overgegevene ver-
zamelingen van getiiigenisfen der Kerkvaderen, wel-
ke leerden, dat christus éénen wil heeft, die ook
de wil des Vaders en des Heiligen Geestes
De
is.
Roomfche Afgevaardigden merkten, tcrftond na de aan,
dat
deze getiiigenisfen vervalscht
waren; nademaal zoo
wel die, welke éénen wil,
voorleziiig,
met betrekking
past,
tot de Dricëenheid
christus na
wil van
als
ding betroffen, naar den zin
deren
zij
eene andere
welke
,
,
waar
lijst
duidelijk
werkingen beweerden; Ketters
leerden
,
op den
zulke, welke eigenlijk zijne menschwor-
verminkt waren geworden.
gaven
,
Menschwording toege-
zijne
en naar In
de
woorden,
van dezelven
van plaatfen der Kerkva-
maar
in het tegendeel
Onverwachts
plaats
twee
verzekerde
willen
en
ook van plaatfen
uit
natuurlijke
voorgedragen was (*}.
nu
de Patriarch
van
Kon* (*) Ibid.pag. 1057. et 1153.
P5
VI Hoofdfl. (-^
q^
leide Jaar 622,
Keizer
aan den Keizer op-
leergevoelen
zijn
als
Afdeel.
j^^j
De
nog gefchieden kon, werd de voor-
dit
waar
,
Kerkvergaderingen
de
"°^''
het
•
j
1
de Kerkvaders
uit
heen gemelde Brief van gelezen
T-
bewezen had. liet
velde de
Staatsdienaars
j
makarius door
dat
zijn
gen.
of
"1
j
vonnis,
de Risters
on-
dit
Ook
echte en vervaischte fchriften waren.
IV
Roomfche
de
^°'"
^^
;
K E R K E L
234
Konflantinopolen
IV BOEK
Brief van
IJ
georgius (*),
^
agatho
K E na den
dat bij,
en de van deszclfs
partij overgele-
verde verzamelingen met de Boeken der KerkvadeAfdeel. VI ren overëenfleminend bevonden te hebben, denzel-
mC
G
^^" °^^ toeftemde, en zoo
Jarif
622. fchien had
£ot
814.
hij
befloten
j.jj^g
als zij,
tot
fpoedde zich nu
dit
over te
gevoelen
om
meer,
te
Mis*
geloofde.
begin der Kerkvergade-
reeds bij het
gaan,
zich te verklaren,
daar het zigtbaar de overhand verkreeg,
gefchikte Bisfchoppen van Efeze
^
en ook de
hem
onder-
Heraklea^
Cyzi'
Alle de aan
Keizer tot hetzelve neigde.
en
cuni^ Chalcedon^ en anderen meer, beleden terftond
na hem, dat
thans insgelijks,
zij
om
dezelfde re-
De oude
den, twee willen en werkingen aannamen. ondervinding, dat
'er
op de
ringen weinige onafhankelijke
Kerkvergade-
tah-ijkfte
Hemmen waren! Toen
de Patriarch hier op zijn voormalig verzoek terug
nam,
dat de
naam van vitalianus
uit
Kerke-
de
boeken zou uitgefchrapt worden, en de Keizer daar
hem de vergadering , grooten en regtzinnigen konstantinus,
in
bewilligde
lofipraken
,
riep
en zegenwenfchen toe.
benevens den Monnik stephanus, len bleef,
wen , ten,
om
zich
en in zee leverde
liever
te
gadering wierp
hem
tegen
Kerkvaderen
verminkt
€en' Ketter;
riep
,
dat
had;
luidkeels
zijn
dan hetzelve
,
Geloofsbelijdenis
zijne
rijkelijke
makarius, bij
ditn
die
gevoe-
(lukken te laten hou-
in
werpen
als
hij
te
verla-
De
ver-
de plaatfen
der
over.
verklaarde
vervloekingen
hem voor over hem uit
GESCHIEDENIS. uit;
hem
liet
den Patriarch- Mantel iSL^ntmtw, ste-
PHANus werd Ketter,
van
onder fchelden en vloeken vergadering
gejaagd;
en
buitendien
G
,
deed
hem
door
zijne Staatsdienaren
zetten
den ban,
in
en
uit
de
(f).
af; ^^^
plegti.
verzocht
hem
,
Vervolgens veroordeelde
den
Keizer,
fl:ad
te
laten
de
zij
Brie-
HONORius, Bisfchop, (na^rös,)
ven, welke
Oud- Rome ^ en sergius zamen ook deze beide Patriarchen
den ban; benevens
van
gewisfeld hadden;
deed
zei ven
zij
in
de andere hoofden van deze
alle
cYRus , pyrrhus, petrus, paulus, ea THEODORUS van Pharan^ als Ketters (§).
partij,
In de
XVde
zitting
CHRONius,
een Ouderling,
verdediger van
,
dat
zou opftaan zer met
hij ,
Monothelismus
het
kend
te
om
zijne
leggen,
^
drif-
ftelde
zich
Geloofsbelij-
als
dan mogt de vergadering en
hem doen, wat zijne
zij
wilden.
De
,
dat
die
te
niet
hij
de
Kei-
vergade-
voorlezen,
Belijdenis
een gezigt verhaalde, door hetwelk
gemaakt was
poly-
zeer
en christüs
hem wilde opwekken ;
ring hoorde eerst hij
Monnik, en
aanbieding,
denis op eenen dooden
bidden
Kerkvergade-
biizonderheid in.
belagcheliike
voor haar, met
deze
zich
liet
ring in eene
in
Afdeel.
VI
de vergadering den gemelden Patriarch
tig
IV ^'^^^
het voorlezen van eenige andere (lukken en op- „ r tot dezen twist betrekking hebbende, zette Jaar 622.
flellen
ja
een
als
,
Bisfchoppen verlaten (*).
zijne
Na
,
de
uit
835
waar
hem
be-
gene geen Christen
was , (*)
/,
c.
(S)
/.
c.
pag. 1157-11P7. pag. 1332.
(13
/.
c.
pag. 1323.
^*4>
K E R K E L
230
was,
IV BOEK
den ééncn wil in
die niet
op gingen
£)aar
jje,
christus
Hs^C ^"'-
G ^^'^
op
^'"^^ \€\^t zijn gefchrift
'
oor; maar
eenige
De
gebragt
vergadering
ilatelijke
nik over zijn geloof; en fprak een
Ketter,
en
zijne
Mon-
STEPHANus
en
dienaars,
al
,
riepen
het
pen, eindigden de 'er
over
zij
Anathema
zitting,
met
heden genoeg gedaan was
In de achttiende zitting haren arbeid lleld
,
hem
!
te
Daar
volkomene toetreding
in
tot
de Bisfchop-
„
dat
" (*},
eindigde
is
iniakarius
zeggen:
vergadering
de
met het voorlezen van
Icerftelfel.
,
maar de Staats-
uit;
fchranderder dan
of niet
volks
waardigheid verbeurd
Priesterlijke
Vervolgens
had.
vonnis
vvijdluftig
een verleider des
als
het
in
iet
keerde nu in het Paleis terug; verhoorde den
over heni uit, dat hij,
de
polychro-
liep,
prevelde het
alles vergeefs.
alle
bad heen, waar
een dervvaards
uren;
geloof-
met
de Staatsdienaars
Afdeel. Bisfchoppen , naar een openbaar VI ook eene menigte volks te hoop
Jaar 622. lijk; wachtte
K E
IJ
haar
vastge-
vooreerst bevat
de beduiten der
y'ijf
hare voor-
gaande algemeene Kerkvergaderingen', waarom ook de Geloofsbelijdenisfen der beide eerden hier inge-
voegd worden.
Vervolgens wordt verhaald, dat de
zijne werktuigen, theodorus, serPYRRHUS , PAULUS, PETRUS, HONORIUS , CYRUS, MAKARIUS , CU STEPHANUS, de nieUWC
Duivel, door
GIUS
,
Ketterij
Daturen
van éénen wil en ééiie werking in de beide
van
christus,
dwalingen
door de
hcbbe uitgeftrooid ,
waar
van apollinaris en anderen ver-
C*3
l'
c.
pag, 1373.
GESCHIEDENIS. vernieuwd waren; maar
we DAviD,
door deze
de Keizer,
djlt
AGATHO
van
met
,
leg
Brief van den Roomfchen
met de Kerk-
de fchriften van
en
,
vermaarden
den
CYRiLLus tegen nestorius overëenflemmen. haar geloof voor,
delijk fielt zij
Ein-
tegenftelling
in
te*
gen Nestorianen en Eutychianen; maar ook onder-
„ Wij
bepalingen: tuurlijke
twee
onveranderd
,
Christus twee na-
belijden in
en
^villen
ongedeeld
mengd
door de volgende
van de IMomtheliten ^
fcheiden
natuurlijke
werkingen
ongefcheiden
,
en
naar de leere der heilige Vaderen
,
,
onver-
zoo dat
;
deze twee natuurlijke willen malkanderen niet wederfpreken; dat
zij
volgt, niet
meer aan
wederflreeft
is.
"
plaatfen van den
met
Bisfchoppen
leere
,-
bekend
dit
was
vergadering
bevestigen,
of Geestelijken afzetting;
,
maar
die
an-
en be-
van deze
Monniken
Alle tegenwoordig
of
zijn-
onderteekenden dit voorfchrift der
toegeftemd
lien, of hetzelve
veel
athanasius, en
ook fchreef de Keizer na hen
gelezen en
wil
maar
en almagtigen wil on-
aan, die
Leeken met den Banvloek, de
menfchelijke
of zich verzet;
allerwijsten
dreigt eiken Bisfchop
afwijkt,
Goddelooze Ket-
zijn
Vervolgens haalt de
Kerkvaders,
leere
;
de
als
zoodat
zijnen Goddelijken
derv/orpen
zoo
verre!
gezegd hebben
ters
had.
,
dat
Vervolgens
hij
vroeg
het hli
met hunne algemeene bewilliging
gemaakt?
^^^"^
Zij
dewijl dezelven
Chalcedon
van
vergadering
,
iV
een nieu-
neemt den Brief Afdee?, VI Keizer, en dien van zijne
den
aan
als
vergadering, het ware
heilige
geloof had laten bevestigen.
Synode volkomen aan
S37
Zij
bevestigden dit,
met nieu-
„g q^
q^
Jaar 622, '^^
^^
KERKELIJKE
938
IV BOEK
nieuwe
gelukwenfchingen jegens
en
lofverheffingen
welke
Keizer, en nieuwe Banvloeken,
^Qii
over
zij
Ketters , over sergiüs , honorius , en de Afdeel. ^^ ^ude Monotheliten uitriepen. VI Ten voornaamlle overige Hoofdft. aanlpraak der ^vercl eene jj^^-fj-gj^ na L. o. Jaar 622. den Keizc:r voorgelezen , in welke tot
814.
jgg^
en
i^ij
^yjjt;
omftandig des
bevestiging
tot
zij,
gedaan hadden, ontwikkeld, en
Op
de Banvloeken
Keizer hare Handelingen, door de
.aan
Patriarchen
vijf
Plakaat bekrachtigde
ging van DeTrullaanfclie
vverking
gadering, ^oor
onder Keizer
üANlI.
behulp
in
van
éénen wil en édne
en
Kerkvergaderingen en Kerkvaderen ^^^|
^^^^
^j^.
Bijbel
zelfs
is,
opmerkelijk
fchop werd,
zonder
die
opengeflagen
haar
den, voor
,
een bijzonder
deze Kerkvergadering meer
Overlevering
der
hem onderteekend, door
de overtreders (*3.
het gevoelen
Christus
in
over
,
Ketterij
dat
te
wor-
het
gene
Roomfchen
Bis-
gebruikt
in de tegenwoordigheid
wegens
van
veroordeeld,
lag,
eenen
gezag
het
en
en zonder te-
genfpraak der Afgevaardigden van eenen
volgeren
zond de
hare befluiten, met bedrei-
hij
flrailen tegen
Dus werd
en
;
te-
vergeten
vergadering
der
begeerte
al-
,
Geloofs,
gen de meergemelde Bisfchoppen ook niet
werden.
aan
vergadering ^ ^ ,
de ban uitgefproken. Thans
fcheen dan ook de aanhang der Monotheliten
den ondergang
te
wezen
,
alzoo
de
nabij
der
befluiten
Kerkvergadering door de Keizerlijke bevestiging
wetten geworden waren.
op-
zijner
Als justiniaan
II
rijks,
die
fedcrt het jaar 658 het Griekfche Rijk beheerschte,
ver-
(*)
/.
c.
pag, 13S9.
GESCHIEDENIS.
239
vernam, dat eenige Overheden dezelven teruggezon,
Keizer,
van
als
voorwendfel, dewijl
onder
den hadden
God
verordenden
waren Geloofs, toekwam, waren;
hij
liet
befchermer des
dit
onvervalscht te be-
de Handelingen
en Beiluiten in het
687 door de
jaar
den
het
toen
Konflamimpokn
te
woordig zijnde Patriarchen
,
IV ^°^^ Afdeei.
Vi ,jjj°^
q,
tegen- Jaar 62a.
en de Gevolmagtigden ^^^814,
van dien van Ronie^ door andere Bisfchoppcn, den
Raad,
Hovelingen
hun
te
van
hij
en Krijgsbevelhebbers
hebben doen voorlezen
aan den Roomfchen Bisfchop
waar
fchrifrelijk
ken-
op de
'er
vijfde
noch zesde algcmeene
Kerkvergaderingen geene wetten omtrent tucht en zeden gemaakt waren,
vergadering, welke onder laanfche vermaard zelve
is
geworden
gelijk
,
,
algemeene
iiorsOpaus
alle
de-
Hier de zes
Kerkvergaderingen bevestigd
geworden; ook werden de
SERGius
wij van
hebben (f).
teekenen wij alleen aan, dat op dezelve
zijn
Kerke-
de
eene nieuwe Kerk-
naam van de Trui'
den
plaats gefproken
op hare
voorgaande
ze
,
Vier of vijfjaren daar na verordende
nis gaf (*). hij, dewijl
na
,
onderteekenen
,
,
banvloeken
tegen
de overige hoofden
en
der
Monotheliten herhaald (§). Desniettemin
werd twintig
nieuwen Keizer philippicus, j
de
1
leer
"
-7
met den Keizer
jaren
later
federt
het jaar
•
van eenen w;/ in chPvISTus
j
711 •
.
de regtzmnige lee-
( * ) Exemplar Confivmat, fexia
(t) C§)
divina jnsfionis Jmtiniani Syn.
Zie boven Deel
^«
nARD.
Aug.
in
Canflant. in actis ejusd, p. 14.//,
XL
To7ii. III.
Bladz. 365.
pag,
i65(J.
philip"' cus beguafti<^t
KERKELIJKE
24X5
ÏV BOEK
leere,
zoo
als
misfchien ook op
zij
zou geworden
vergadering
zijn
Vide
de
toenmaals
indien
,
Kerl?r«
KONstantyn zich voor zijne Patriarchen geor* VI Gius en MAKARius verklaard had. piiilippicus , te ' Hoüfdn. bardanes genoemd , was deels van zijne ounn C, G. voren Afdeel.
,
,
Jaar 622. ders
,
..
,
deels van den leerling van den Patriarch
^^^_~^* KARius
Monnik stephanus
den
,
ma-
met
die
,
den
de Mono- ^^^^^^^^^ veroordeeld werd, in het Monothelism'us ibeliten. onderwezen en opgevoed. Zoo dra hij derhalve op
den troon verheven was , gebood hij in
hij
weg
beelding der Vide Kerkvergadering
welke
daar
plaatst
was.
SERGius
,
fodert
eenige jaren
Spoedig
KONORius
,
liet
CH anderen veroordeelden
,
dene
herfiellen.
plaatfen
Kort
daar
der Handelingen van
afichrift
dering, door den Diaken Paleis verbrand worden.
door
daar
dezelve
de
afichriften
waren, des juist
met
te
ken, opdat
die
hij
oogmerk zich
hij
lens infchikkclijk
zi'ne
jegens
vernietigen
teekende, met
^
het
Kerkverga-
,
maar
Kjrk
De zijne
werd
de
joannes, bewaarvoorhanden had hem
Keizer
waardigheid
zou belonen;
wachting wezenliik vervuld
verfciiil-
na moest
zesde
zijne
zorgvuldiger.
te
dat
,
door
agatho bezorgd, in het De Keizer geloofde mis-
Patriarch van Konflantinopolen
de de
,
de Kerkeboe-
in
en hunne Beeldtenisfen op
ken infchrijven
ge-
galerij
namen van
ook de
hij
nemen,
te
ecne
in
de gemelde Kerkvergadering, weder-
fchien
nog voordat
,
het Keizerlijk Paleis ging, de gefchilderde af-
gefchon-
gf)dsdienstgevoe-
geliik
ook deze
joannes
verfcheidene Bisfchrippen
,
ver-
onder-
een nieuw
van den Keizer ontworpen voorlchrift der lecre,
in
het-
GESCHIEDENIS.
241
hetwelk het gevoelen van éénen wil vastgefteld werd. Dit
op eene Kerkvergadering gefchied
fchijnt
op welke
tevens over de tegengedelde leer
thema zal uitgefproken Keizer ook
te zijn,
een ana-
IV ^^"^^
AfJeel.
VI
Bovendien zal deze
zijn.
genen vervolgd en in ballingfchap ^^^^ A die zijn voorfchrift niet wilden faar 622. ,
die
verwezen hebben
Deze voorfpoed der Monotheliten^'-^^
aannemen (*).
echter duurde flechts
het
tot
^*+«
713 ^^ wanneer
jaar
PHiLiPPicus door een oproer van den troon gello ten werd, gdijk
fchafte
door een
hij
De nieuwe
gekomen was.
veranderingen
alle
en gaf aan de VJde volkomen
Patriarch joannes dat hy
,
gelijk
had
bij
,
,
zich
de
Roomfchen PatriÜrch^ had
)
eene
,
verflandige
acht genomen ,
in
andere Kerkleeraren ook gedaan
hij
gezag
haar
ontfchuKligde
den
( oiKovnfxix
II.
voorzaat af,
Kerkvergadering
onder de vorige regering
toegeefelijkheid
anastasius
van zijnen
Thans
weder.
oproer op den troon
Keizer
hadden; ook
aan de Roomfche Afgevaardigden eene be-
zworene verzekering van
zijne
regtzinnigheid
mede»
gedeeld (f).
Uit de gemakkelijkheid
de te,
leer der
,
met welke philippicus Msroni-
Monotheliten de heerfchende leer maak-
mag men
befluiten, dat dezelve
nog
Te Rome ^ nam
wel
aanhangers had.
fteeds
vele
konstanTI-
(*) AGATH. Diaconi Peroratio in combefis. Auct,Nov, Tiiblioth.
PP. Grt£c. T.
Arcliiep, Conftant. Ep. ib. p, l\i,
(f) Ap.
II.
p.
201.
Sancti
NiCEPH. Brev.p, 31. theof.
OMBEF.
XII Deel.
/.
jOA^Nii
ad constant. Sanct, Pap, Rom»
f.
Q
Chron. p. 319.
^"'^»
;
KERKELIJKE
24*
IV BOEK 1
Afdeel. ^'I
C G
TiNus en fteund
,
door het volk onder-
zijne Geestelijkheid,
aan
des Keizers bevel niet
veel
,
meer hin-
S^^ ^^ inwoners aldaar , ten teeken van hunnen ijver, eene fchilderij der zes eerfte algemeene Kerkvergaderingen in de Pieterskerk op;
het
Beeld van
Jaar 622. den Keizer, dien men als een' Ketter aanzag, werd tot 814 ^g Kerken niet geduld, en zijn naam in het jjj
openbaar gebed
genoemd (*); maar
niet
het
in
Oosten, waar het Momthelismus het
eerst ontftaan,
en door Patriarchen gevestigd was;
waar Egypte^
reeds lang niet meer
Palajiina^ en andere Landen,
aan de GnV/^/c^^ Keizers gehoorzaamden, en hetzelve eene veilige toevlugt boden, hield het zich nog lang
na dezen
ftaande, waar van de partij
tijd
romten een genoegzaam bewijs Reeds
in
Klooster van tusfchen
is.
Vide eeuw was
de
en
een
'er
maro, Emefa ^ aan
de Heilige
Apamea
Ma-
der
Monnikerf-
gelegen
de
rivier
in
Syrië ^
Orontes
weWs bewoners daarom Maroniten genoemd Deszelfs ftichter was waarfchijnlijk
den.
die
werzelfde
MARO, in de Vde eeuw, van wien theodoreTus (t) gewag maakt. Maar tegen het begin der Vilde eeuw leefde 'er een andere maro in deze Gewesten
:
en van dezen fchijnen de
woners van
naam
van
gezamentlijke be-
den Libanon en Anti
Maroniten
,
als
-
Libanon
^
den
eene bijzondere Godsdienst-
(*) ANAs
pATiL. Diacon.
AS.
Hist.
Langob.
L.
VI.
Cap
33.
in Conjlantino.
(f) Hht. Oriënt. Tom.
RcHg. Cap. 16. Vergel. asseuani Bibliotlu 1.
p. ^97, n. 5.
;
GESCHIEDENIS. dienstpartij
eutychiüs,
gekregen te hebben,
,
in de IXde eeuw Katholijk Patriarch dri'è
was, iioemt hem maron;
met
eengn misllag, tot den
(zoo men
tifche leer,
dit
243
van
die
Alexari'
maakt hem wel,
hij
onwaarfchijnlijk
niet
dene fteden van
dat
,
ver aanhangers naar
Klooster
na
,
MARONS
Klooster^
Ni heeft
dit
hij
roniten^ die
het aldaar
Dair - Marum
,
geweest
omtrent het
zijn
,
maar uit
zijn
Ma-
700 vermaard
Jaar
,
welke
in
welke
berigten
zijne
de Xllde eeuw, de
Maroni'
voorgevallen; terwijl ouder Schrijvers het be*
ten
is
rigt
van eutychiüs bevestigen,
heeft
of
en in-
,
Syrifche
eene groote verandering met
'er
,
assema-
regtzinnigen jo-
Patriarch der
ecrften
gebruikt,
eeuw
gebouw-
genoemd hebben (*).
eerst
zijn
dood
zijne
wel voor eene Fabel verklaard
ANNES MARO,
hij
dat derzeï-
Hamah
tegendeel, veel verhaald van eenen
zal
verfchei-
in
leer
hem Maroniten genoemd
en dat de inwoners van de
deze
de
reeds
kend; en
in eene
digd, dat
zij
gium, hetwelk
in
hij
andere
het bekende
eenen
damascenus (f)
Maroniten onder de Ketters
(§) hen
plaats
bijvoegfel
bij
het
gere-
befchui-
Trifa-
dwalenden zin, gevoegd hebben;
Maronitisch
denken
,
( Mot^vi^ttv^ )
noemt. (*) Annal. Aïexandr. Tom.
(S) ^P' ^'
hmm
Ttifagio,
pag. 192.
II.
(f) Libellus de vera Sententia l.
Q2
C
c.
8.
71 I. p.
p, 485.
395.
°
u;
) jaar 622.
van hem bijvoegt,
'er
hij
heeft uitgebreid;
Syri'é
V^
anders ook niet eenigzins
gene
is, het
^f^jggj^
der Monotheli-
ftichter
met het verhaal der Grieken overeen kan brengen ,
maar daarom
fv «oek
^^^
^^¥
^~~~~'
,
KERKELFfKE
844
IV
noemt.
BOEK
fchrift
Afdeel.
wordt
bepaalder
^^ vierde^ vijfde en
*^'^
VI
gaderingen
QQ
Heilig de
Jaar 622 ook töc
Nog
814. jiunnen
verwerpen;
werking
in
Dit
is
chrjstus
te
'bij,
Oosten geworden
dat de
zijn
zich federt de
Dit waren de Berg-
Anti Libanon
door de ligging van hun land
gelukkige
in
hebben.
gehandhaafd
(^oï Rebellen
^
^')
alleen
zich trokken
,
^
die
begunftigd,
als
nad
werden
.'rhand
hunne daarom
genoemd; maar Maro' van het Klooster
de regering van die Gewesten aan
maar
zelfs
aan
inwoners
gen van
derzelver
Dit
zamengenomen
alles
,
gevechten
Zij
niten heeten zij, dewijl de Abten niet
ook een
VI en Vilde eeuw van de Opperheer-
tegen de Arabieren
Maro
komt
Hier
allengs
zoo wel tegen deszelfs Beveliiebbers
Marda'iien
het-
Griekfchen Keizers onttrokken hadden
fchappij des
vrijheid
in
Ma-
omdat
,
(f).
naam Maroniten
bewoners vanden Libanon en
die
Maro
het fchrift van
bij
oud bijvoegfel,
een
bijzonder volk beteekend heeft.
en
als
dat ziy
Monotheliten namen van gelijke beteeke-
roniten en
nog
wil,
en
Klooster
bet
meer geloofwaardigheid heefr
nis in het
Kerkver-
éénen
leeren;
wel een bijvoegzel
TIMOTHEUS, maar toch
ge-
genen,
den Lofzang Driemaal
in
naam hadden van
Syrië.
ander die
algcmeene
zesde
invoegen, en
kruifiging
ééiie
welk
een
in
(*) gezegd, Maroniten waren
,
de veel
krijgsöndernemin» deel
namen.
—
maakt het meer dan waarfchijn-
C*) TiMOTHBüs de CoMBüFis.
/.
c.
iis,
qui accedunt
ad Ecckjiam
in
pag. 460.
^i) RENAuo. Uiit, Patriarch. Alexandr, Jac, p, 149»
GE fehijnlijk
S
CHIÉD E N
S.
245
deze Godsdienstpartij der
dat dit volk en
,
I
IV ^^}-^
Maroniten het Monothelismus hebben voorrgeplant.
Ook
gevonden
toeviufft
Griekfche Rijk in de Xlllde
als
eeuw
,
dat
,
die
velen
bij
desvvegens
in
abulfaradsch,
hen
Afdeel.
het
VI
Nog
Ketters onderdrukt werden. fchreef
dppr
daar
zich
hebben
van
gen onderfcheidden, dat
alle
Christelijke
aan
de
aanban-;
beide
naturen
van CHRISTUS jéénen wil en déne werking
toefchre-
Maar
ven.
nam
Maroniten een Tyrus^
in
hunne nabuurfchap leefde,
11 82
jaar
ó^en
^
Syrifche Tripolos ^
Libanon toe, woonden, nadat
maro
509 jaren lang aan de Ketterij van van de regtzinnige Kerk
zij
de
dat
(f),
de Fenicifche fteden Byblos
en andere, paar
der
toeftand
willem, Aartsbisfchop van
begin,
op het
aiatie, die in
den
verandering in
dus toen
die
eeuw,
het laatfte gedeelte der Xllde
in
eene groote
verhaalt
zij
over-
afgezonderd
gegeven, en
geweest waren, zich weder met dezelve verëenigd
hebbe; zijnde
bij
den toenmalij^en derden
fchen Patriarch van y^ntiöckië
.men
,
en
zich
bereid
,
Latijn-
aimerich, geko-
verklarende
,
om
de
voor-
Hij rekent schriften der Roomfche Kerk te volgen. derzelver getal op meer dan 40,000 menfchen , en ftelt
hunne dwaling daar in, dat
iéne werking in
Christus
zij
geleerd
éénen
wil
hadden,
(t) Hist.
en
hoewel daar
_y.-
(*) In ASSEMANi Bibl, Oriënt. T. rer. in pirtib.
C. 8. in BOiNGARS. Gest.
II. p.
trammar.
Q
3
292.
gest. Lijr.
Dei per Franc^
T. I.
^^
q
q^
de 'Ja- Jaar 622.
Primaat (*),.dat de Sjrifche Maroni-
kohitifche
ten
ongeloofelijk
niet
het
is
/>.
XXII. 1022,
^'^\
'"
^H
*
^
KERKELIJKE
246
daar nog andere
IV BOER Afdeéi.
Vi
mC
het grootfte
Roomfche Kerk,
^^^ ^^^ ^^
den vervolgd
G
mede verbonden 'waren.
Ketterijen
D^ze overgang van
'iè,
die
deel
nog
heeft aan dezelve
tij-
verfeheidene
ge-
Maronitifche Schrijvers bezorgd,
^^^^'^^
onder
jnnr622. ken JOZEF siMONis ASSEMANi één der ^^y.
^H
is, die
gepoogd heeft
Maronh
der
tot in later
vvel-
voornaamfte
bewijzen, dat zijne Voor-
te
vaders nooit het Momthelismus hebben voorgedaan.
Wanneer weiken
dezen
wij
vinden
beöordeelen, tot
menigen
geven, en welke
met de Monotheliten
twist
wij
eene
fpitsvinnige
woordenftrijd
daad van
in der
twee ware naturen, de Goddelijke in
tuurlijke
en
,
partijen
menfchelijke
'en
Woords
den éénen perfoon des menschgeworden
bleven erkennen
koii
weinig aanbelang
worden, wanneer de beide
kon gerekend
vraag,
aanleiding
beide de naturen met derzelver na-
eigenfchappen én hoedanig-
wezenlijke
heden; en dus even ver af van de gevoelens aan
NEiSTORius en iEruTVCHES toegefchreven. Adoptiaoen.
Uit dezen twist met de Monotheliten Westerfche- KeVken
Oosterfche
,
gelijk
welken de
^
zoo vele andere
,
van de
bekomen hadden, ontfiond weldra onder
de Westerlingen een nieuwe twist
van
gelijkfoortige
natuur, welke in fpitsvinnigheid aan den tifchen gelijk
was, doch zich
verfpreidde
en
,
aan
alleen
in
Monothelihet
Westen
welken de Oosterfche Kerken
hebben. De twist betrof de Of christus naar zijne menfchelijke natuur van God Jlechts 'als Zoon aangenomen is ? geen
deel
genomen
vraag:
Reeds op het einde der IVde eeuw een Bisfchop te Sardica
,
die als
zal
bonosus,
een Ketter
te
boek Haat,
GESCHIEDENIS. omdat
ftaat,
hij
ontkend heeft,
247
maria
dat
God
maar
is,
hij
zal van
().
Doch
Afdeel.
VI
dit berigt j^^,
Bisfch oppen
^^^
dezen
twist,
tot8i4.
ELIPANDUS , en FELix van Urgella» elipandus oorwas Aartsbisfchop van Toledo , onder de heerfchap- fprong pij
van den Arahifchen Vorst, die
nen Zetel had
voor
;
man
een
den Godsdienst
in de Godgeleerdheid
pen van
zijnen
der Kerkvaders
tijd
gelijk bijna
van
op belezenheid
alcuin,
uitkwam,
aan
niet
zij-
ijver
maar wiens kennis
ontbrak,
,
,
Corduba
te
wien het
,
Bisfchop-
alle
de
in in
werken
eenen
Brief
aan hem (f), noemt hem eene ftad op eenen berg gebouwd, die niet verborgen kan blijven, en zoo vast bevestigd door het Katholijk Geloof,
dat
gee-
muren ondermijnen kan."
De
ver-
ne
Ketterij hare
maarde Spaanfche Rechtsgeleerde gregor. majan5IÜS, zijne
(mayans,)
-Bisfchop in het
van
Zijn
(§).
Urgella^ of Orgella
vriend ^
La
Groeten,
in
feu d'Urge/^
het
hem en felix,
ook Orgellis,
toenmalige Aquitatiië^ onder het
KAR.EL den thans
heeft eenige berigren van
Brieven verzameld
gebied
van
Pyrenétsch Gebergte,
uit het
oude Sedes Urge/Ie»'
^. (*) C. 20.
(f)
isiD. I
LIP.
H/sp. Or. in CAN.
L. VIII. C.
Lear. Jnt.
In ALCuiNi Opp. T.
(§) In ALCUiNi opp. T.
I.
et
5.
T.
II.
de SS. Eccles. P.
I
p. 311.
pag. 8Ö3.
II.
Q4
Fol. II.
App
q^
Jaar 622.
geheel onzeker en zelfs onwaarfchijnlijk.
Thans verwekten twee
"'^!^'^
natuur van
de Goddelijke
CHRISTUS gefproken hebben is
IV
altijd
Maagd gebleven is , ook geleerd hebben, dat chrisTus geen eigen maar een aangenomen Zoon van
II.
p. 5po.
^^\^i^
,
K E R K E L
24?
IV
/is
taloniè
Afdeel.
naam,
VI jja^C
zich
G
Cardagne^ hetwelk
het Graaffchap
in
^
BOEK
gerekend wordt, had
alcuin
dat
naderhand nog
zoo
een'
Ka^-
tot
beroemden
vóór het begin van den twist,
,
vriendfchap
zijne
in
K E
IJ
aanbeval leven
zijn heilig
( * )
prees
ook
en
,
Naar
(f).
Jnar62 2. het gewoon gevoelen (5) werd felix, omtrent het tot
814,
of 783, door ELiPAND
-,02
jjjgj.
CHRISTUS
mensch
als
,
den aangenon:enen Zoon
ook
hij
PAULiNUS
en
fticluer
eerften
flap
Doch
tot
dezer
Ketterij
,
alcuin (**} elipand voor den
zijn
,
gelijk
hij
ook den
derzelve gedaan
uitbreiding
kan gebeurd
dit
gevoelen
iaatfte
in gefchrift verdedigde,
(tt) verklaren
eerfien
eigenen of voor
God houden moest ?
van
voor het
FELix verklaarde zich hetwelk
men
gevraagd: of
den
roor
,
,
dat het
heeft.
gevoelen
vaa
zijnen vriend hem moed gegeven heeft, om daar mede voor den dag te komen. De van hen afhan-
gende Bisfchoppen niet weinigen
in
,
vervolgens anderen
in
ryk^ waar felix werkzaam was, namen aan
j
ja
de;;e
leere
werd wel door 20,000 Bisfchoppen
zij
-priesters.
Spanje ^ en
de zuidelijke gewesten van Frank-
Monniken, Leeken, mannen en vrouwen ora-
(*)
ALCUIN. Ep. IV. T.
( + ) Ep.
ad Ellpm^d.
(§) Gegrond
op het
r.
c.
l.
Opp. p. 4. p.
berigt
863.
van
eginiiard
Annaï,
R"^?- Franc, ad a. 792. (**) Epht,
ad Leidrad.
ei Nefrid.
Episcopp. Tom, I.
Opp. pag. 860.
(Il) In Libello Episc. Lal. contra Elipand feu Sacrtt S^llabo in Labb. Concilh T, VII. p. 1073.
,
GESCHIEDENIS. Maar de
omhelsd (*).
ETHERius
en
vonden
beide Bisfclioppen
ook fpoedig hunne tegenfprekers
Tus
2^9
de eerflen
van welken bea-
,
geweest
fchijnen
te
zijn; de eerfte
een Priester en misfchien ook
Mon-
Libana
Spanje^ zoo veel men deze
plaats
nik
kan
te
opgeven
in
,
van zijnen
lecrftelfel
ongeoefend
niet
tijd;
in
maar hevig en zoo dweep-
men elipand en mag geluoven
achtig, dat hij, als
met hem
de
verbonden Bisfchoppen
(f)
eens
,
zijne
Gemeente, door hun het einde der wereld
kort
aanllaande
verkondigen
te
yan vrees gemaakt, en noodzaakt had;
boven
en
daar
zal
als
zinneloos
geheel
,
tot een langdurig
vasten ge-
door een
hij
De
dartel en wellustig leven berucht geweest
zijn.
ander, zijn leerling, een jong Bisfchop
Orma
te
in
wien deze Bisfchoppen (§) zelfs een woudBij deezel en leeraar van wilde beesten noemen. Spanje
,
kwam nog
ze twee
een
felix
andere
voor een' Spaanfchen Abt houdt,
,
men
dien
elipandus
,
te-
gen wiens gevoelen deze opgemelden zich zoo door Brieven
mondeling fchijnen
als
gekant
fchreef deswegens in het jaar y'è$ aan
DELis
Asturié^ waar ook zijne
in
geleefd te hebben.
gedaan
(*)
hebben:
te
ALCUiN. Ep. XCII. T.
( f ) Epist, Episcopp.
Aquitania oppend.
(5)
Wie
Tom.
pag. 572, 573.
c.
niet
pag. 573.
Q5
fi-
fchijnen
I.
belijdt, dat
jezus
„
CHRIS-
Opp. pag. 136.
Hispania ad Episcopos
et /iusfrlce in
LI. /.
Abt
partijen
Brief, na de uitfpraak
In dezen ,,
hebben
te
den
II.
Afdeel,
VI ^^^
Godgeleerd
het
[V ^^^'^
'
Galliee
Opp. Alcuini Fol.
,
il.
q
q
622, ^^^bij.. jaar
,
X\T
BOKK Afdeel.
VI
C G
«5«
K E R K E L
„ CHRISTUS
naar zijne menschheid een aangenomen
^^
Zoon; maar naar
Godheid geen
™^" Zoon is, die is een Ketter, en „ delgd worden " bezwaart hij zich !
dat een Libanenfer eenen
^^^^ over,
aangeno*
moet
»'
Jaar 622. van tot
zijne
K E
IJ
ver-
fpottend
al
Aartsbisfchop
Tohdo omtrent hec waar geloof had willen on-
814. ^gj-^y^en
;
maar
etherius
ontfchuldigt
hij
nog met melk gevoed moest worden van den Abt, dat
hij
,
die
en
vordert
hunne dwaling palen
zal ftel-
,
len.
BEATUS
fidelis hun mededeelde, een geheel Boek,
welken
om men
en ETHERIUS ftelden tegen dezen Brief,
den Aartsbisfchop
eigenlijke opfteller
wederleggen (*); fchoon
te
of beatus
twijfelen,
niet behoeft te
was de
Vooraf gaat eene
van hetzelve.
bewezen
lange inleiding, waar in met Bijbelplaatfen
wordt,
dat
ren eigenen
men christus als God en Gods waZoon belijden , maar ook zijne mensch-
wording aannemen moet; dat gezonden
,
ontkennen
den Heil.
hij
maar ook ontvangen zij
,
„
dat
hij
een aangenomene met de
God
onder
Goden
de
aangenomenen
Geest
Daartegen
heeft.
,
een
kind
met de kinderen, en een knecht met de knechten zou zijn." Deze huilende wolven, vervolgen zij, zeggen
:
Zoon aangenomen de
,
christus
Gelooft eenen jezus
prijzen
zij
is!
Vervolgens
ter
,
die
tot
zake komen-
de Heilige Schrift ten fterkften aan
,
als
(*) Adverfus
Elipandunty Are hiep. Tolet. Libri duo.,
ie adoptione Christi
Tom.
II.
.,
Filii
pag. 297-375»
Dei,
in
CANis.
Leef f, ylnt,
,,
GESCHIEDENIS. welke men hier
als uit
zamelen plaatfen
God
en
fluiten
alleen putten
dezelve,
uit
in
251
moet, en ver-
Christus
welken
Gods Zoon genoemd wordt. Hier uit beWij mogen derhalven van hem, dien
zij:
de Joden gekruist hebben
zij
is.
verders, den Vader en
Geest
Heiligen
den Zoon, wanneer wij den Zoon
niet
God
alleen
van noe-
Want Vader, Zoon en Heilige Geest zijn Dien God en dezen mensch bidtevens één God, den wij als éénen God aan; maar voeren niet, door den mensch , een' vierden Perfoon in de Godmen:
heid
in
;
maar wij aanbidden
Het
zijn vleesch.
fcheidt
hem,
is ,
niet
,
wordt met dien ,
in
kende den mensch tot één ander; want
de een met den ander de
Zij vergelijken
welke
zij
het genoegzaam zij
deel,
te gelijk
de
zame en
dat wij zeggen
of het
meer
loofsbelijdenis
,
in
iVïet
houden
zij
noemen, daar
welke vele zeld-
gevolgtrekkingen het toetfen
zich
—
met die, welke
kunnen, of de opgave echt
zijne hoofdftelling.
het
( Symbólus , )
uitdrukkingen voorkómen,
fchimpende
tot
aangebeden wordt.
Nicetfche is, ;
God
éénheid, naar weiké
Ephefifche
aan elipand toefchrijven duiftere
en
Geloofsbelijdenis
verkeerdelijk de
fpreekt
twee Christusfen; ma-
loochent de
hij
welke aan"
God genoemd. Wie zoo
één is,
die
éénen christus met
verfchrikkelijk te zeggen: die^
is
welke aangenomen
•genomen heeft
Afdeel,
VI
niet twijfelen , dat hij , j,g q q Zoon van God , en geen aangeno- Jaar 622. Ook fcheiden wij daarom , fchrijven ^°\_^'
de ware eigen
men Zoon
IV °°^*
van
zondef zij,
deze
breedvoerig
dan
zijn ^uit
Ge-
bezig
#n weiden wijd en breed ook over andere onderwer-
pen
,
K E R K E L
ft52
rv »öEK Afdeel.
VI
pen
zouden
Zelfs
uit.
maal
geern
willen
i»
de leere van het Avond»
zij
verklaren
^^y eten, zeggen
K E
IJ
indien
,
zij, zijn
""^
m'c G Jaar 622. ^^ 8 '4
ramur ;
qiiia
In
tweede Boek
het
Sacramentum
est!
werk
dit
—
verdedigen
de
Schrijvers zich tegen het verwijt van
fchop, dat
geven
Zij
christ. terwijl
Ketters
zij
den Aartsbis-
waren, en beatus
hem
tevens veel
zij
invisce'
et
myfterium
est!
van
trajicitur
et
transformamur
^^^0
^'^
^^fi^'^'^^^ 9 fi^
en drinken
,
bloed, at Jicut illud invhceratur
zijn
konden,
zij
ligchaam
de Anti-
deze fcheldnamen
van
omhalen
terug
Ketters
van
,
den Antichrist, en van den Duivel enz. verward mengelmoes
Dit
des
,
minder uitwerking kon doen
te
Schrijvers tegen de waarheid hij
CHRISTUS voor een
van hem
nog
bloot
beantwoord
niet
leere
CARicus
,
zich niet te
en
hield,
dat
,
fchijnt
Maar, misfchien
zijn.
Spanje (*)* 'In
hij
hen, onder anderen,
anderen
Bisfchop as-
van hunnen aanhang
die
;
fchaamden eenen aangenomenen Zoon van belijden
NESTORius,
:
die
der
eene lastering
had
uit
te
,
hoedanige
blaffen
,
Gods Zoon voor een
had uitgegeven. leer
mensch
van elipandus, den
Ketter onderftaan
de
befchuldigen
van
regtzinnige Bisfchoppen
voor de
,
elipand hem de
over deze verfchillen aan de gezament-
I.
dezen Brief waarfchuwde
God
te
aan
bij
dewijl
785, fchreef de Roomfche Bisfchop
in het jaar
ADRiAAN lijke
hetwelk
twee
Veel meer vermaande
voornaamfte
geen
uitgezonderd bloot hij
Apostelen,
mensch
hen,
bij
petrus en
(*) In CBNwu Monum. domin, Pontif. T.
I.
p. 443.
,
GESCHIEDENIS. PAULUS,
en
Roomfche Kerk, en der
Heilige
der
Vaderen
aanzienelijkfte
Men
blijven.
te
wegens
biizonder
het
wel
heeft
dezen Brief
bedenkingen tegen de echtheid van gebragt,
253
groot
in-
onderfcheid
tusfchen dezen Brief,' en eenen door denzelfden Bis-
negen
fchop
jaren
Dat KAR EL ik
mengde ,
maar
,
zich
totSij.,
Kerkvergade- zjch^n bevan den zen twist.
eener
wegens de
die
Ketterij
Bisfchop FELix van Urgel ^ op vermaning van de-
zen Vorst en den bovengemelden adriaan zal gezijn
,
voor
reeds in het jaar
den gekomen
nen
,
om
788
zijn.
moest houden
echt
met
Maar
Zekerder
is ,
het,
dat
karel
in
komen
het noemde
vergadering
moest , en -veroordeeld
van
den
Adoptiaamch
dit
,
te
onderzoeken.
().
het jaar
792
werd
felix als
,
Volgens
(f).
de
Roomfchen
volgenden
,
)
gelijk
Hij zelf zat
gevoelen
,
te
een
doen zamen
heeft
verfchil
welke
voor, voor in hetwelk zijn
hij
verfcheidene rede-
( toen Raiginis of Ragenisbtirg
aantal Bisfchuppen van zijn Rijk
om
zou
,
gezag tusfchen bei-
zijn
'er zijn
aan deze echtheid te twijfelen
Regensburg
,
A
na u. Lr,
in
men de Handelingen
Narbonne^
houden
VI
°^
zijn Jaar 622,
zij
dezelve te ontkennen.
Groot e
Afdeel.
deze verfchilien karel de gaf aan dezelven eene geheel andere wen- Groote
Als
ding.
ring te
gefchreven
later
om
genoegzaam,
niet
IV ^^^-^
in
men deze
verfchiinen
Kettersch
verzekering
Bisfchop
leo UI.
(*) Zij zijn onder anderen
uitgegeven door baluze,
de Concovdia Sacerdotii et Iniperii
en door LAu^iEi Concill.
T.
Libr.
VI.
Cap,
Vil. p. 964.
(t) ALCüiN adv. Elipand. T.
I.
Opp. p. 882.
25,
KERKELIJKE
a54 IV BOEK Afdeel.
VI a
C G
in.
(*)
2ijn
gevoelen;
^^^
de
^^^"^^
Jaar 622. lige tot
gevangenis!
op (lelde
eene
met
,
814 plaats, zoodat wij ons ren
,
dat
regtzinnige
FELIX
Geloofsbelij.
banvloeken over zijne voorma-
had
Waarfchijnlijk
leere.
op deze vergadering
zelfs
karel zond hem hier op naar Rohij door adriaan onderwezen , maar
alwaar
'
in
felix
herriep
hier
herfteld
in vrijheid
dwang
veel
bij
behoeven
niet
verwonde-
te
en in
zijn
Va-
derland teruggekeerd, zijn vorig gevoelen weder aan-
nam. de
Evenwel
ftrafFe
Urgel , omdat
verliet hij
van karel
te
hij
aldaar
duchten had, en zocht
zij-
ne veiligheid onder de naburige Arabieren (f). Om dezen tijd was alcuin, op karels uitnooalcuin's werk-
diging, andermaal in het Frankifche Rijk gekomen,
den inde- ^" deze Vorst gebruikte hem, behalve tot andere ze verwerkzaamheden, ook tot het beftrijden der Adoptlafien.
Eerst
wederleide
deze leere
hij
fchrift, hetwelk hij aan de
in
een
Abten en Monniken
gein
Languedok , toen Gothia genoemd, overzond (§). In het begin van hetzelve klaagt hij, dat de
riaanfche
door
Ketterij
herleefde, die de
de ftelling
Maagd marl\
niet
NesiO'
van die genen tot de
Moeder
van Gods Zoon, maar van eenen aangenomenen Zoon maakten, en christus
hem van God
tot
Hier tegen haalt
hij
tot zulk
kinderen uit
eenen, als wij door
aangenomen
(*) In Conc. Rom.a. 899. ap. labb.
(t) ALC.
/.
(§) Libellus pag. 759-782.
c.
worden.
den Bijbel aan de woorden:
l.c. T.
Vlhp. 1155,
LEO. III. p. 1151. EGi^H. ann.ada. 292,
adyerfus
hterefin
Feiicis
Opp.
Tom,
I.
, :
GESCHIEDENIS. Deze
mijn
is
den
flechts
tende
,
plaatfen
wanneer
hij
en
verzamelt voorts
de
Kerkvaders,
Of
:
dan
hij
aangenomene Dochter zij
gefchapen
uit niet
,
,
het ligchaam gebragt wordt? dan of ziel
en ligchaam
,
noeg toekent, dat
Zoon van den
hij
God
dan
niet
hij
in alles gelijken
tot
Zoon
magt ge?
waren
en
Maagd maria
hij
toch
den
in
wezen eenen zich
uit zijn
hebben?
wilde
zijnen
Of
dien
hij
eenen aangenomenen Zoon van God maken
door wien
eenen Zoon van God aanAriaamch zijn zou, en foort» eene andere plaats gelooft al»
zelf tot
is, hetwelk
genomen gelijke
hij
wil
Op
meer.
cuiN de oorzaak dezer dwaling daar in ontdekt te hebben, dat men aannemen^ {asfumere ^^ en tc^
Zoon aannemen
,
houden hebbe; daar Uit
Apostels:
aanneming
niet eerst
genade
voor
toch
zeker
de
,
Gods genade
den dood gefmnakt uit
)
( adoptare
niet
,
tot
Zoon
^
en
tot
Zoon
ALCUiN
fchreef
voor
beteekenen
als
allen als
christuS
daar na
God aangenomen
reeds in het Maagdelijk ligchaam
mensch ontvangen
des
naardien
mensch geworden, en van
ge-
woorden hij
heeft
hetzelve
hetzelfde
waar
door de is;
maar
God
en
is.
ook nog aan den Bisfchop feLJX
q^
q
Jaar 622.
in ^^^
naar
niet,
geene
geboren zou kunnen hebben, daar
AfdeeU Vi
ziel
Vaders
van elders
eigenen
eenen
te-
IV ^^^*
^^^
hij
Heiligen Geest uit de
Hemel van eeuwigheid af
zijne
zijns
Zoon van
geheel de eigen
Waarom
Vader is?
zei-
den verdediger van het
gengeflelde gevoelen vraagt
ook voor eene houdt , dewijl
,
uit
van zich zelven daar tusfchen vlech-
iet
gelijk
Zoon
geliefde
eene menigte van
255
^^*
K E R K E L
25<5
Lix zelven ( *
IV BOEK Afdeel.
^I na°C
,
).
Hij verzocht
om
toch geene
G ^^4
-
hem , op
eene vrieil-
nieuwigheden
hem
geloof in te voeren, hield
eenige
het
in
van
plnatfen
hem , dat hij en ELiPANDUS zich enkel in het eenige woord adoptio van de Kerk verwijderden, welk woord zij toch en verzekerde
Kerkvaders voor ,
Jaar 622. ^^^
wijze
delijke
K E
IJ
gemakkelijk met Bijbeliche uitdrukkingen
aanhangers, de meeste Bisfchoppen
de lotgevallen van eenen
In
ten
wien 2ijn
zij
beklagen
hij
dat
,
afbeelding
maken, door had,
eenige Leeraars vergiftigd
ontkende, dat de Zoon van
vernedering uit het ligchaam
aanneming
des vleefches
adfum/lsfe
adoptionem,)
dat
hij
der
bij
in het
in
zijne
de Zoons*
hebbe, (carnis
bezvveeren vervolgens
Zij ,
God
Maagd
ontvangen
den Frankifchen Koning
van CHRISTUS,
zijne
Spanje^ door
karel den Groom beatus , van
aan
zich
zij
de verachtelijkfte
gefchrift
welk
in
felix, zeer ontrust geworden.
derhalven
Brief
( f )
verwislelen
waren elipandus en
Middelerwijl
konden.
het lijden en den
zelf, als
Richter,
dood
tusfchen
de beide partijen, een onpartijdig vonnis wilde vellen, en de dwaalleere van niet doen
die zich
,
beatus
beroemde
,
in
zijn
ook hem
Rijk
te
tot dezelve
verleid te hebben. ,
Te
gelijk
fchreven
Bisfchoppen aan
de
(§), en bewezen hun
ge-
dezelfde
gezamentlijke Franhifche
voelen uit de Schrift en Kerkvaderen, zoodat
deze Brief
(*) Tom,
T.
Opp. pag. y%r-
( t ) In ALCuiN. Opp. To:;i. II.
(5)
/.
c.
pa§. 586,
FoL
II.
p. 567.
GE
S
C
Brief eene hoofdbron
D E N
]E
II
als i}iens<:h integendeel,
en onder de wet
die dit
of geworden
door
niet
,
der
is
en genade,
als
gelijk
ook
vrouw, AfdeeJ, ^i maar door
,
maar
,
zijn
HiLARius
de plaats,
uit
Liturgiën
de
Toïedo
,
aan
plaatfen
zij
uit
en andere Kerkvaderen,
,
oude
der
welke de woorden
in
uit gena-
waar
in ^^^ hij
bevestigt.
ainibrosius,
maar bijzonder
Aartsbisfchoppen van
per adoptivi hominis
:
pasjionem, en dergelijke, meermalen van Christus
voorkomen.
Zij
met de veröordeeling van
fluiten
verfcheidene Ketters, en niet zonder verlangen,
de Frankifche
ondernemen
Bisfchoppen
deszelfs
aan
Vooreerst
zund
den Roo^fcken Bisfchop
goedachten
gaf hetzelve
pen van
Bisfchoppen werd
Spaanfche
der
door KAREL vervuld. -Brief aan
dat
onderzoek
willen.
wensch
Deze
nieuw
een
Gallici'é
daar over
te
verftaan.
eenen Brief aan
en
Spanje, welkert
41EL overzond (*)
;
in
het
flot
hunnen
hij
adriaan, om
in
adri-
de Bisfchophij
aan
dezen
van
kaBrief
ADRIAAN hun de keuze tusfchen leven en dood, Zouden zij hunne dwaling afleg, zegen en vloek.
-hat
gen, dan
ftond
zijne
Kerkgettieenfchap
-open; maar als de booze Geest
f*) In XII.
hen
in
act. Concil. Francofulp. labb, T.
Deel.
R
^^
q q
de Fa- Jaar 622.
:
toenemen
genade en waarheid genoemd wordt,
Vervolgens halen
IV "'^^'^
is,
uit eene
zelf getuigt
als hij
meerder dan ik, en
wijsheid vol
zoo
is ,
van natuur
teeling
kinds aanneming , niet van natuur
de Gods Zoon
25^
S.
der Achptiaanfche Jeere. Zij
is
Zoon Goch^
belijden, dat de
I
voor hun onlosmake-
VI ï. p. 1014,
^^ *
^
K E R K E L
ft58
IV DOEK Afdeel,
VI
banden vasthield
y.jji
i^ej
hen met hunne
Met
Kerkver-
fort
'
ver-
hen
en
nog
hen
'er
,
uit kracht
den Prins der
Main , ^g
toen
adriaan
zijn Rijk te
,
niet
maar
;
karel
uit
waren
ook
hier
Rijk vele
Bisfchoppen
daar toe
Angelfakfifche
alle
Frankfort aan
dm
,
om
-^
uit zijn Italiaanfche
of, gelijk
Brittanntfche Bisfchoppen
deze betwiste
de eigenlijke F/-^«°
tegenwoordig; ^
zich
hij
Francomfurd geheten
onderzoeken. Behalven
Landen
bidden
hield
tianen,
kifche
te
In het jaar 794 ontbood
niet voldaan.
^^ Bisfchoppen van
jggj.
de geloovigen
hij
zelfs toe.
vonnis van
dit
wil
hunne bekeering
voor
,
'.^L-^^ vermaant
oordeelt de A dop-
flaat hij
aanhangeren aan de fchuldige
Evenwel
over.
^""^ff^
Jaar 622. beletten
gadering
dan
;
gezag van zijnen Stoel,
Apostelen, met eenen onophoudelijken Banvloek, en laat
G
na^C.
lijke
K E
IJ
zelfs hij
had
hij
ze noemt,
genoodigd; en alcuin,
alhoewel geen Bisfchop, niet eens Presbijter ^ maar geleerder dan mlsfchien
iemand van dien ftand ten
dien tijde, bevond zich, volgens aldaar.
300
Hun
getal
geweest zijn,
rel
liet
was groot kan
der Spaanfche ,
Na fche
dat
zij
Italië
,
juist
ka-
daar over
voorleggen, en begeer-
hun gevoelen zouden zeggen. zoo wel de Italiaan-
Frankifche Bisfchoppen, elk bijzonder, aan
der eerfle ^
'ec
den bevorens gemelden Brief
Bisfchoppen
den Koning hunne
gurie
maar dat
bewezen worden,
eenige raadplegingen gaven als
karels wil, mede
aan de vergadering, in welke hü het voor-
zitterfchap bekleedde,
de
niet
,
was
^milie
in ,
opgeftcld
fchriftelijke verklaring over.
Die
naam der Bisfchoppen van Lien
andere
Landen
door paulinus
,
van
Opper
Bisfchop
van
GESCHIEDENIS. In het flot fpreekt
Aquik']a (*).
ne Bisfchoppen den Banvloelt uit
FELix en hunne aanhangers
,
-S9
met
hij
alle
IV
zij-
ehpandus,
tegen
doch behoudens het
^^^^ Afdeeli
VI hunnen Heer en Vader adriaan, primes Hoofdft. .' r r j- 1 r> * feais beatisjtmus Fapa, ^^ q^ q regt van
Het tweede van deze verklaringen Frankfort vergaderd waren
welken
Adoptianen reeds
vermanen
en
dwaling af
te
het
dat
gevoelen
Spaanfche
Bisfchoppen
leggen, welke
bedrog was, nademaal
dubbel
een
Kerk gefcheiden
Muhammedanen , onder welken
duivelsch
deels
;
woonden,
zij
het Christendom afgehouden werden.
hunne
Broederen;
zij
fpreken
ook maken
FVankforter Sijnode
der woorden uit
(§),
daar in
viel
het
ei-
har-
in
wordt de Godde-
felix, welke
looze Ketterij van elii'andus en
God
geen woord
Maar
genliik befluit der
den Zoon van
dien der
geheel geen ge-
zij
wag van den Roomfchen adriaan.
eenparig
vari
noemen de Spaanfchen
de Frankifchen
geliefdlle
de
In dezen Brief
heerscht echter veel meer zachtheid dan in
van eenen banvloek;
hunnd
,
daar door deels van de
zij
gemeenfchap der ware
Italianen;
def
nestorius veroordeeld was^
in
de
te
aan de Spaanfche ( f ) 4
,
aanmerken,
zij
de eigenlijke Jaar 622.
Frankifche Bisfchoppen, die
Sijnodale Brief der
in
is
bij
eene Zoonsaanneming geloofden,
verworpen
en befloten
,
dat
,
zij
in
de
Hei(^
* ) Libellus
Libellus •
(l) (§)
Episcc,
/lp.
Can.
LABB. I.
/.
C.
labb.
pag
ap. labb.
contra
Italia
Sacrofyllabiis ap.
/.
/.
c.
Elipandiim
p. 1022.
I032-I047. c.
Ra
pag. 1057.
,
féu
^°''
^^*
KERKELIJKE
a6o
IV BOEK Afdeel.
VI
Kerk
Heilige
en
geheel
uitgeroeid
al
wor-
zal
den.
ook
•^^^^ ^^^"^^ Brieven, als
den bovengemelden
van ADRiAAN, zond karel aan de Spaanfche Bistoe, verzeld van zijnen eigenen
C G fchoppen
Na
(*).
Jaar 622- eene met Bijbelplaaifen verfterkte inleiding over de tot S14. j^QQ(j2akelijkheid, om het reine geloof te behouden;
waar toe dat
hij
willen leeren, ,
te
hem door hunnen Brief of van h^m geleerd worden;
om
onverwrikt
zij
dewijl een Christen
vragen en
volgens,
hun,
verpligt erkent, zegt hij
had hun verzoek met Christelijke
hij
aangenomen, den
ook
wel niet wist, of
hadden genoeg
zich
hij
toch
bij
het geloof eensgezind moesten
ver-
Heilige Vaderen
de leere der
blijven, nademaal
te
mag ophou-
niet
Hij vermaant hen
leeren.
te
liefde
alle
Christenen in Uit liefderijke
zijn.
en treurige deelneming dus aan hunne afwijking van de gewone leer, had
welke
hij
medegezondene Brieven
de
gemaakt,
fchikkingen
die
aanwezen.
Hij
zelf voegde zich ook met zijn ganfche hart niet
voorflcüen van eenige weinigen
de
listige
de
heiligfte
geloof, leere der
zoo
menigte
,
en het
zekerst
Kerkvaderen, van de oudUe dat de
,
fche en Apostolifche Schriften Hij
nen, dat
geeft zij
hun levendig
zich
door
leere
gezag in
hem de
zijne
tot
de
zon-
Euangeligewigtigfte
droefheid
den Duivel
het
als
tijden af,
der
bij
maar van
wel den Apostolifchen Stoel,
der echter te vergeten
zij.
,
te
ken-
zoodanige Ket-
(*) Caroli Epiicc. Hisp.
M. (ilK
Regis LAUB.
Epist. /.
c.
ad Eüpand.
p. 1047-1054..
et
cctetos
GESCHIEDENIS. hebben
Ketterij hij
hun ook
woordig
waar twee of
is,
gnderd zijn, dat
hij
Onder anderen
laten verleiden.
bedenken, dat,
te
des
zij
als
Christus
drie in zijnen
zekerder
te
261
naam
karel
voegt
loofsbelijdenis
zijne
Ein-
Ge-
uitvoerige
hoofdzakelijk over de leer der Drie-
,
bij.
was men
zijde
werk-
insgelijks
FELix beantwoordde den Brief van alcuin
hem
uitvoerig, en zond zijn opflel
den Grooten zelven.
Dit
fchriften
adriaan
,
van
,
zenden aan
te
Apostolico
,
)
alcuin
dat
fchoon
verzocht tevens den Koning ,
Boek Domino
PAULiNUS van
doch deze
;
dit
(
,
wederleggingen vindt.
begeerde fchielijk,
tegen fchrijven zou
op zich nam
in
karel
aan
meer voorhanden,
niet
is
men
die
in uittrekzels,
Te weten, karel 'er
nog
hier
Van de Spaanfche zaam.
dan
ver-
hij
dit
om
af-
den Bisfchop Patriarch
den
Aquiieja^
en de Bisfchoppen richBON, (misfchien van Triers ,^ en theodulf van Orleam ^ opdat elk van hen eene wederlegging zou opftellen
(*).
Volgens
alcuin's
Roomfche Bisfchop leo
begeerte ,,
,
van
fchoppen
zijne
aanfpraken
voorhanden
hield
in het jaar
vergadering over deze zaak, van
gen
799
de
nieuwe
eene Kerk-
welke enkel eeni-
aan de vergaderde
Bis-
(f), waar
hun
zijn
in
hij
ver-
(*) ALCUIN. Ep.
(t)
Afdeel.
Vi
de raadplegingen van zoo vele Heilige Vade^^
eenheid,
aan
^°?*
gelooven kunnen,
ren op de laatfte Synode zal beftuurd hebben. delijk
IV
geeft
tegen-
/lp.
LABR.
/.
LXVin. C.
pag.
p. 95. 1
150.
R3
LXIX.
p. 97. T.
1.
(-.
q
Jnar 622. *•"'•
"^^ '
KERKELIJKE
a6a
verhaalde, wat tot hier toe,
IV 50EK
ADRiAAN, met FELix was
Afdeel.
VI
na°C
drievoudig mijnëedigen
dezen eenen
herroeping,
meermalen overtredene
G
bijzonder ten tijde van
voorgevalleii
hij
,
noemde
wegens
,
en
zijne
befchuldigde
^y "" "°^ erger dwalingen leerde; dewijl
^^^^'> ^^^
Jaar 622. hij ftaande hield , dat jezus Christus .niet de wa;ot 814. j,g 2oon van God, noch waarachtig zij, maar
God
naam, (^nuncupativus
alleen in
waar
,')
echter onregt deed; voorts fprak
en zelfs het vonnis der verdoemenis
God
van
terftoel
oyer
hem
Nog
niet verlaten wilde.
in
PAULiNus
ftelde 'er
(*),
uit, als hij zijne Ketterij
fchreef
zelven ( f ) befchuldigt
dat
ook eene op
is
Boeken
Van
Gods
eigen
Zoon
,
die
,
niet
hif
alleen ,
de
uit
maar dat
is;
alcuin
Ook
beflaat.
Spaanfchen Bisfchop
den
ontkent, dat christus
hij
geboren is,
men nog
die
,
eene
is.
wederlegging van
de
die uit zeven
,
hem
tegen
hij
en die uit drie Boeken beflaat.
meer belang echter
hem
voor den Rig-
wederlegging, maar die verloren geraakt
lezen kan
hij
Anathema,
het
hij
Maagd hem
hij
ook met een nooit gehoord woord, Gods Zoon in naam, (^nuncupativus ,') noemt, en christus in twee
Goden en twee Zonen
deelt.
Verders poogt
de tegenwerpingen en bewijzen van felix
hij
alle
te
ontzenuwen,
hetwelk
hem
omtrent de
echter
eene beter gelukt is, dan omtrent de andere.
Eer ALCuiN deze wederlegging
in
het jaar 800
open-
(*)
/;;
(f)
Contra
789-859.
Ak.
Opp
Tom.
Felic. I.
p,
1770, et in Opp.
Urgelit. Episcop.
Opp.
PauL
Libri
p. 95.
VII.
pag,
GESCHIEDENIS. was de
openliik bekend maakte,
Spaamch Gebied van karel den
fche partij, in het
Grooten
nog zeer
(leeds
van het ver-
(laat
Alzoo de Adoptiaan-
veranderd.
fchil al merkelijk
2^3
talrijk
IV '^^^'^
Afdeel.
VI
zond deze
bleef,
Vorst in het jaar 796 of 797 de Aartsbisfchoppen
^°^ ^
van Lions en Narhonne
Jnar 622.
om
Aniane^ benedictus
Abt van
den
leidrad en nefrid
,
hen door mondelijke voordellen op beteren
tweede als zij
derwaarts.
keer
weg
voor de
zij
fchoon men verzuimd heeft, ons
toonde,
FELix
IJrgel
te
aantroffen
om zijn vorig gevoelen af kwam ook met leidrad
Aken^
karel
alwaar
eene
zelf verhaalt
genegen
zich
,
te
in
leggen (*). het
talrijke
van Grooten en Bisfchoppen van had.
jaar
der Kerkvaderen,
de Boeken
neming des vleefches zijne Goddelijke
loofde ontleend
in
bijeenge-
te
van
als
hij
welke
hij
de kindsjian-
den Zone Gods, en van
benaming
de menschheid,
in
hebben,
in
zijne
ge-
tegenwoordig-
dragen, opdat
heid en die der Bisfchoppen voor te
zij. (*')
ALCUIM
£/>.
XCII, pag.
T3(5.
Ejmd.
Leidrad. Nefrid. et Benedict, p. 85o. T.
Ct)
Corifesfio fidei Felicis p.
R4
"°S^ Aken
zijn Rijk
gevoelens,
zijne
799 Vergade-
vergadering
KAREL vergunde hem, zoo (f), om
te
Maar
dit gefchied zij.
felix, wien deze Af-
veel is zeker, dat zelfs
gevaardigden
uit
^^4»
waren zoo gelukkig,
Zij
melden, door welke middelen
roepen
'•*^'-
Adoptianen van allerhanden (land be-
keerd hebben;
te
,
maar konden wenfchen; leidrad zal meer
dan 20,000
zoo
met
derwaarts
,
brengen: en in het jaar 800 reisden
te
,
I.
Epist.
ad
Opp.
917. in Alc. Qpp. T.
I.
,
K E R K E L
a64 IV EOER /ifdeeU
VI ^J^^Q^^Q
goedgekeurd, of door het
of door onderzoek
zl),
^°° vervolgt
^^^^9
hebben
zij
verworpen
Vaderen
gezag der
hij,
Het
wierden.
door
fchriften van cyrillus, van de
laat-
„ Want
ook gebeurd.
is
gevoelens
mijne
K E
IJ
plaatfen
i^oo/w/t^/^^
de
uit
Bisfchop-
Janr 622. pen gregorius en leo, en andere Vaderen, die t.,)t B14. ijTJj tQt i^iqr toe onbekend waren; als ook door de
Rome op
der onlangs ie
iiitfpraak
ning
KAREL gehoudcne Synode
weld
,
heb
Overtuigd
wederlegd.
ik
van
mij
vel nsdelijk
ganfcher
zoo
,
als
te
zonder
,
Ko-
van
eenig ge-
door deze gronden
o\erëenrtemming
en door de
bevel
der algcmeene
bekeerd;
harte
voren,
hetwelk
Kerk^ ge-
niet
God
weet.
Ik heb dit voor vele Bisfchoppen en Monniken beleden, met berouw over mijn voorgaand gedrag, verklaard
mij
neer gelooven
Doodvnn ïSux.
dat
,
mijne vorige
ik
karels
volgens
aandeel aan de bjkeering van den
„
fchop genomen. hij
(*);
erktnde
,,
xl'n hart
,
en
en beproeven
geen
bij
,
Bis--
hem," einde-
;
Ka-
naardien ik de geheimen
van
liet ik
zulks aan den eigenlijken
op.dat deze
mogt, of
voorgaf, en
eii
het
beleed
hem hem bij
aan
waarlijk
geloofde,
Rigter derzelvcn over, en bevai
fchop LEiDRAD
hoofd-
SpaanfcJien
of toegeven
dwrding,
Maar
niet wist
een
felix bleef lang verhard,
hij zijne
thoUjk Geloof.
last,
Ik had grooten twist met
wilde voor geen gezag wijken lijk
en niet
noch voordragen zal."
,
alguin bad,
fchrijft
gevoelens
of
hij
hij
ook
den Bis-
zich
houdeii
.fchriftclijk
het zijne
voor? (*) Ep.
CLXXVI.
pag. 238.
GESCHIEDENIS.
265
dat
,
dit
hij
was ook deze bekeering of
niettemin
niet opregt,
om dat
minden nietduurzaam,vvaarfchijnlijk,
ten
hem
of eene dergelijke beweging ze geperst
had.
en ook
bij
felix
agobard
het jaar
in
die
,
of Afdeel.
af-
Lyons
te
"°^ ^'I
vrees
gedeeltelijk
leidrad
bleef bij
Des-
gedaan heeft.
laarlle
IV
Wij heb-
voormalige dwaling veröordeelen wilde."
ben gezien
;
j^^
deszelfs
i'nC
'^^^|^
opvolger
Bisdom was.
in dat
men
daar, zoo
gelooft, in het jaar
vond hem nog wel
bij
op eenen dwaalweg: ftaande, dat
want
heeft.
hij
Doch dit
gevoelen
met
allen
dood
yan hem onder het oog antwoorden,
en
oude
zijne
Dit fpoorde
te bevestigen.
gefchrift daar tegen
leeren
zullen
waar
,
aanwees, beloofde
een
bekeeren.
Maar
fchriftelijk
opflel
in hij
Adoptiaanfche
op
te
die zijn heilig leven
,
dat
,
men
agobard
ELiPAND
,
bewonderd hadden
niet het geloof naar bet leven
die buiten
leere,
zocht
,
om om
aan,
ftellen, bijzonder
het leven naar het geloof he'oordeelen
niet
door vragen
,
met verandering van uitdriukkingen
hoewel
genen
te
vlijt
kwam agobard
Aartsbis-
de
en der Kerkvaderen
de onwaarheid van
zijne
hem
toen
Schrift
hij, zich
fommigen
mensch fommige dingen
als
der
na
fchrijft,
hij
hield tegen
plaaifen
uit
moet
karels gebied
een die ,
te
maar
,
(*),
was Dood van Ondertuj» elipan-
leefde,
zoo gemakkelijk afgezet of bekeerd.
fchen
(*)
Dit gefchrift
adverfiis
vindt
^J^'
al-
agobard
818.
leven, gelijk
zijn
christus
geweten
niet
fchop
zelf overleed
Mij
q q^
Jaar 6122.
men onder
dogma Fclkiz Episc.
4^gobardi pag. 1-59,
R5
dc*n
Urgellcrii.
in
tijtel:
T.
I.
LiK Opp-,
,
K E R K E L
Ü66
VI
^^^
een*
in
799
toch de dwahngen van felix niet onderfleu-
hij
().
nen wilde
G
Janr 622 '^^^
in het jaar
dit
nederig opgeleiden Brief, hera daar toe te brengen,
AfJeel.
na C.
alcuin
fchen beproette
IV BOEK »EK
K E
IJ
^'"
^
^^'^'*
^'^
'
hy
is, alleen dat
Want ALCUIN
met
Reeds
in
veel
de
inleiding
wien
toewenscht,
hij
als
van
onder
,
jaar
vriend
De
partij,
den dood. ,
dat
( f )•
hem een
bij
holen verfte-
in
verdedigt
en
in dezelven
heeft
welke
hij
hij
de
knecht
de eerstgeborene
,
wordt , ) een
in
De
(§).
waarfchijnlijk
hadden, hield reeds grootendeels
wil laten
niet
fchriftuurplaatfen
uit
:
Waar op alcuin
elipand overleed 800,
is.'*
felix vervolg-
hij
genoemd
,
weder geantwoord
gefchrift
dat
Zoon van david
Broederen
Kerkvaderen.
jarige
dwalingen
hem,
op bergen en
als zijn
de
zijne
^
ge-
eeuwige verdoemenis
de
wanneer christus
V.
God
alcuin
heet
zijne
in
,
op antwoordde
Zijn leerftelfel bepaalt
ongevaar zoo
(b.
zich
hij
ken moest.
gelijk
Brief zoo euvel op
hij
Hij befchuldigt
de; zoodat
alles
voorbeeld
bij
,
hevigheid
nieuwe arius,
varen.
ons in
wilde nog meer redenen van ongelijk-
heid opgemerkt hebben
'er
dwalingen
deze
Daar onder was
zonder zonde geboren
hij
Maar elipand nam dezen hij
hem
(lelde
wederlelde.
S^'y'^
„ Dat Christus
ook deze:
worden
Hij
^^
en
uit
bijzonder tachtig-
kort na het
en felix gedicht bij
hun leven op; en
(*) Episi-
Tom.
I.
Albini
Magistri ad EUp. Tokt.
Episcop,
Opp. pag. 863 868.
(t) Ep. EUpandi ad Albin.
l.
c.
pag. 868-875.
(§) Adv. Elip. Tolet.Episc.Libri IV.
ib.
p. 876-914.
GESCHIEDENIS. en
Arabisch Spanje kon
zelfs in het
duren
,
eeuwen
hare
is
niet lang
zij
Kerkvergadering van
nadat eene
aanzien tegen haar de uitfpraak gedaan ter
267
eigenlijke
Iiad.
^^^^
In la-
Afdeel,
van
leerrtelling
IV
groot
zoo
de
VI
Zoonsaanneming van Christus naar zijne mensch^^^q q heid, door verfcheidene voor regtzinnig erkende Leer- Janr 622, ^ren, zelfs van eenen der vcrmaardfte Schoolgeleer-
den, joANNES duns scotus, voorgedaan, zonder dat daar twisten uit ontdaan zijn. In der daad
zonder roem
,
,
en
woordentwist. hetzelfde
kelijk
onvoorzigtig en tio
)
,
men
deze twist was voor de Christenen
den grond niet
in
De
beide
partijen
de
noemen
plaats van
,
een
christus ; een ongelukkig gekozen woord , ( adcp-
waar door uitgedrukt zou worden
anders
dan
hoofdza-
omtrent
leerftelfel
aanneming des
tot de naauvvfte verëeniging te
meer
hadden
het geen
,
natuur
menfchelijke
met de Goddelijke pleegt
veroorzaakte dezen geheelen
twist.
nu zoodanig woord naauwkeurig
palen en op te helderen, bezwaarde
te
In be-
men malkande-
ren met gevolgtrekkingen en befchuldigingen
waar
,
door de verwijdering hoe langer hoe grooter werd.
De
beide partiiën gaven
Bijbel
wel voor, dat
uit
zij
hunne bewijzen wilden ontleenen, en
melden daar toe ook vele piaatfen
,
Overzetting
,
gebrekkige
Latijnfche
regels van eene goede uitlegkunde
bruiken.
Ook kwam
rede of fchrift aan
,
het als
bij
overëenflcmniing der Kerkvaderen
den hoogften eerbied
had.
en
eene
zonder de te
ge-
zoo zeer op
overlevering ,
verza-
uit
behoorlijk niet
flot
op de
maar
den
of de
voor welken men
„ Wij zyn,"
fchreven dfr
'°^_^*
K E R K E L
a6S
de Frankifche Bisfchoppen
IV BOEK
Main,
AfJeel.
VI na^C tot
woorden zouden bedenken.
gepaste
G
Jaar 622.
en behouden
^^^^ gelooven
hebben,
ven
des \\.Q. uit
den
denZoon.
die genen gefchre-
Leeraars gegeven zijn!"
dat
eene
'er
Kerke-
kwam, waar mede der
verftand
het
uitviel,
vrede
te
dat de Kerk eene Ket-
;
te voorfchijn
dan ook
nen zich Twist over den
tot
meer kreeg, en
beflisfing zij
God
van
wat
,
Laat ons flechts
den Heiligen Geest vervuld
opgehelderd werd
niets
terfche partij
boe
^^
mogt houden.
y^n Konftantinopolen
Bedrijders
Geest
( * )
,
van
dit
^
het
in
de
,
381, tegen
jaar
Godheid van den Heiligen
de
men
leerlluk
had
vastgefield
met
den
Vader en den Zoon
den Heiligen Geest
gemeenfchappelijk behoort heerlijken, bleef 'er echter
te
aanbidden
nog
en
tusfclien
Westerfche Kerkleeraars
dat
,
eene
fteeds
lende wijze van uitdrukking over terfche en
,
Christe-
Nadat de tweede algemeene Kerkvergadering egj-fj-g
den
was dus het gevolg en de uitkomst, dat
Natuurlijk
lijke
met
die
814. ^varen, en ons
'er
aan
Frankfort
te
„ bij de Heilige Vaaderen veel te gering, wy nieuwe, voor het Apostolisch Geloof
^^^
^''^"
K E
rf
te
ver-
verfchil-
de
Oos-
aanzien van
ten
of uitgaan van den Heiligen Geest van den Vader ^ of van den Vader en den Zoon^ het voortkomen
de
uitdrukking
eerfte
doorgaans
flipt
,
bij
gebruikten
de
blijvende, terwijl de Westerfche
de
laatfte
uitdrukking
de
woorden
gezet
Oosterlingen
van
Leeraars
waren.
christus meer op
De Grieken
fchroomden de waardigheid des Heiligen Geestes
te
ver-
(*)
Verg.
Bed
IV. BI. 369. Deel VI. BI. 234, 253.
GESCHIEDENIS. Verminderen, uit te gaan
hem ook van den Zoon
als zij
de Latijnen beriepen zich
,
Wezen
heid van het Goddelijk
den toch ook gen
den Zoon vcrllonden de Vader
lijk
Geest,
'Heiligen
zei-
zij
fomtijdé
Zoon ,
dat de
,
van het beftaan van den
uitdrukkende,
dus
zich
Doch hunne Leeraars
Zoon.
en
mand
fpreekt
Geest
,,
nen
„
hem van
Zoons,
„ Eenen
,^
len wij
5,
zalige uitdrukking
kenen zijn
met hem belijden, en dat
retus was wel niet
hebben.
een Nestoriaan hcni
echter
taal.
te
komen,
,
dat
echter
zij
als
in
dit
punt
die
dit
gevonden moet en
nader
zal
het
theodo-
tegen,
niet
Alhoewel dus cyrillus
wil-
God-
dit betee-
wij
"
maar
,
en
of door den Zoon
onregtzinnig of dwalende
zoo hebben verklaard fchijnen
,
en goddelooze
cyrillus
fpreekt
eene
maar zal
;
,
heeft,
als
dan verwerpen
heeft:
eene lasterende
dus
aannemen
dat hij uit den Zoon
bejiaan
eige-
wezen met hem
dezelfde natuur of
„ „ „ „
ie*
zoo verre cyrillus
in
van den Vader uitgaande, genoemd
,
dan
Sterker
theodoretus (*). des
zich niet
verklaarden
op dezelfde wijze.
altijd
anderen zich
bij
de Latijnen
het toch
het
heer-
fchende geloof der Griekfche Kerk geweest zijn, het-
welk
de bovengemelde
Kerkvergadering
van
Koti'
ftan-
(*)
Reprehenfio
Afdeel.
VI
XII.
IX. r. V. Oip, p. 47.
Capp.
Cyrilli
c
,
G
ge- Jaar 622.
dat de Heilige Geest uitgaat van den Vader door den
allen
^^^^
uitgaan van q^
door het
weten
te
,
de bron
,
ondertiisfchen
;
iv
zeiden
op de een-
Grieken met andere uitdrukkin-
de
het geen de Latijnen
,
269
anathematism,
'•"'•
^^^*
K E
270
belijdt
VI
,
dat hij van den Fader uitgaat,
^^ gemelde Kerkvergadering had ook
Afdeel.
•
maar de voornaamfte Leeraren Rius
,
dezer
ambrosius, augustinus
814. uitgaan des Heiligen Geestes
,
Kerk opgefteld werd
Latijiifche
daar door zoo
daar naar veranderde ,
Wanneer
;
het
vragen is, dat volgens ook
ftelling
is
reccared
uitgaat, en eenswezens
Na
et Filio procedentem
laatfte
Wij moeten
met den Vadef
is
(f).
en
ISlice'é
reeds
Met
op
den Vader en
eene lange aanfpraak legt
Geloofsbelijdenis van
polen voor; in welke
gefchied zeide
van het jaar
^
,,
belijden, dat de Heilige Geest van
en den Zoon."
bij-
de Spaanfche en ver-
Westgothifche Koning
„
dit
antwoord op deze
589, tegen de Bisfchoppen (*):
hun de
allengs
qui ex Patrê
,
de Frankifche Gemeenten
Zoon
en
eeuwen onderzocht
in later
dit het eerst in
5,
,
Konftantinopokn
de derde Kerkvergadering van Toledo
„
in de
door de invoeging des woords
waarfchijnelijkfle
in
men
dat
waar , en door wien
,
Voegzel gemaakt zij?
geworden
Nice'è en
midden der
in het
proccdit»
,
het
de Geloofs-
in
ingevoegd werd
,
gevvigt kreeg,
veel
de Geloofsbelijdenis van
is.
leerden
van den Vader en van
van ATHANASius, die kort daar na
belijdenis
De
Wes^
de
Kerk, hila-
enz.
den Zoon zoo bepaald, dat het ook
Filioque
in
werd algemeen aangenomen,
terfche Kerk gezag, en
Jaar 622. tot
K E
IJ
ftantimpohn zoo bepaaldelijk van den Heil. GeeèC
IV BOEK
2,
K E L
Pv
hij
Konflantino"
(laat:
ex
dit bijvoegfel
Patre
wordÉ d«*
(*) Ap. HARD.
Tor,:.
IW, pag, 469.
,
GESCHIEDENIS. op
Geloofsbelijdenis
deze
271
verfcheidene
Spaanfche Kerkvergaderingen aangehaald.
Gemeenten
Frankifche
de
begonnen
volgende
IV
Wanneer
^^^^
hebben,
dit
AfdeeU
VI
bijvoegfel Filioque te erkennen, is niet zeker, even-
wel
fchijnt dit reeds in
eeuw
de vroegere jaren der VlIIfte ^^
gefchied te zijn.
Over
dit bijvoegfel
ontftond nu twist tusfchen de
Griekfche en JVesterfche Kerken, die in
de
volgen-
is
gewor-
de eeuwen eene der voorname oorzaken den, waarom dezelven zich van een
De
ben.
helijdenis
werd
der
teruggave
Heden
De Gezanten
gehad
te
,
fchijnen deels
zich ook in
,
en
welke pipyn aan den Roomfchen
hebben
en
op de
landftreek
,
om
over de
wegens het
de leere
van
d^txi
Heiligen
de Frankifche Bisfchoppen reeds eeuigermate uit
,
der"
hetwelk
Geest tus-
openbaarde,
Men
te fp reken.
in
hatelijk ge-
onderfcheid
fchen de Grieken en Westerlingen
deels
verëering
Beelden, die in het Griekfche Keizerrijk
worden was
Griek'
welke Keizer
gefchonken had, aangedrongen,
Bisfchop last
,
voormalige Keizerlijke
Italië^
in
Geloofs^
aan den Frankifchen Koning pipyn
766 gezonden had
in het jaar
eene
eene zaak der geheele
als
fche Kerk aangemerkt.
KONSTAN TiNus
gefcheurd heb-
verandering in
willekeurige ,
kan
met dit
eenen Brief van den Roomfchen
Bisfchop PAULUS aan den Koning belluiten (*),maar ADO , Aartsbisfchop \^wVienne^ in de ]Xdeeeuw(f) meldt (*) Cod, Car. Ep. tif.
Tom.
I.
q
q
Jaar 62a.
XXVI.
in
CENN. Monum. domin. Pon-
pag. 229.
(f) In Chron. Bibl. Max, PP. Lugti.
T.
XVI.^./ÓS*
^^\_^
,
K E R K E L
27fi
meldt, dat
IV BOEK
j.jpg
767 eene Kerkvergade* Prankifche Rijk gehouden , en op de-
jj^
het jaar
in
'er
]^g|.
Romeinen^ (hierdoor
zelve tusfchen de Grieken en
Afdeel.
VI
men
zal
K E
rf
ongetwijfeld de Frankifche
Bisfchoppen in
dienen te verftaan , ) de vraag over de na C. G. ^^^ gemeen Jaar 622. Drieëenheid of de Heilige Geest even zoo van den cot 814 2^^^^ uitgaat^ ah hij van den Vader uitgaat? ins:
.
nog eene andere over het gebruik der
gelijks
den
dat deze
behandeld
kort daar na leefde
die
,
Kerken
de
in
Prum
Kerkvergadering
tilly^ digt
voegt
dezen twist, ontflaan
woord Filïoque ^
het
Konflantinopolen ftrafFcn der
en
^
tot
het
ren
(f) meenen
zelve
leerfliLik
zelve geftreden
de
,
dat
heeft
,
invoegen
van
Geloofsbelijdenis
vaii
Grieken^
dat de
Westerlingen
over
gekomen
men
zijn
men
fte
Hoe
niet
het
zij
,
de tegenfpraak leer
de veran-
tot
dezelve te hebben opgewekt.
twist
met
,
welk
laat-
Bisfchop
de
Grieken
der
tegen
der Latijnfche Kerk fchijnt den
van derzelver Leeriiren
PAULiNus
zaak
de
onwaarfchijnliik voorkomt.
de heerfchende ijver
eerst
maar ande-
,
over
eerder
voordat
van het be-
bijvoegfel,
dit
dering der Geloofsbelijdenis gekomen is;
ook
(*)
aanleiding
eerfte
het
uit
is
in
bij
is.
Gemeenlijk gelooft men, dat de tot
'er
Gentiliacum of Gen^
te
Parys , gehouden
bij
regino van
is. ,
Beel-
van
Adoptianen
tot
verdediging
Trouwens Aquileja
^
,
van
die zelfde
die
had uitgemunt
in ,
den hield
over (*) Qhvon. Lihr. IL
ad
a. 767.
Cf) Zie MOSHELVi Këi-keU Gefck.
III.
Deel,
BL
172.
;
GESCHIEDENIS. onderwerp
fDver dit
Kerkvergadering
op welke
het
in
791
Jaar
Forum j^ulium
te
of 796
of
eene
(*);
Friuli
aanfpraak aan
zijne
hij, in
273
de Bisfchop-
i\f
^°^^
AfdeéU
VI
pen, wel beleed, dat men de Geloofsbelijdenis van Niceê
en
moest.
der Ketteren wil
zeide hij, die
,
Geest alleen
Heilige
onveranderd
Konflantinopolen
Doch,
,,
den Vader uitgaat,
En
que procedit.
naderhand
heimelijk
qui ex
gedaan hebben
bij
de Nice'ifche Geloofsbelijdenis
in
veranderd hadden
hebben,
voeld
maar
alleen
,
niet te berispen
nademaal
;
dan
de
,
,
dat wel de
zij
maar
:
de
Geest
zij, die het
,
anders ge-
dier
belijdenis;
hun onbevlekt geloof Hij merkte ver-
Konflantinopolen vergader-
te
gevolgd
van den Vader uitgaat
die
bekende bijvoegfel
geplaatst
had-
den, waren ook door den Verlosfer geleerd: mij ziet, die tier
ziet
en de Vader
den Vader; ik ben is
in
Heilige
wezenlijk
Naardien
moet.
mij'.
Want
en
chrisTüs
,
den
fVie
Fa-
daar uit volg-
onaffcheidenlijk
verders
Geest werkelijk gezonden, door den deeld
in
Geest van den Vader en den
de, dat de
Zoon
altijd
iet
niet
de Bisfchoppen de woorden van chrisTus
waren
die
i,
zij
den
uirgaan Heiligen
Doop medege-
en dien tevens in zijnen , en in den naam des
Vaders, en des Heiligen Geestes bevolen heeft
te
be(*) ^p. LAGB. Towi Vli. pag. ^^ii
XII.
DEELi
S
^,
^ot8!4{
Filid'
gevoegd, of daar
opftellers
gepoogd hebbén
of
dé
^^
Jaar 622;
van
alleen
Patre
als
,
naar beter leerwijze aan te vullen." ders aan
dat
toch zijn de Heilige -Vaders
dit
om
'er,
mompelen ,
Vaders is, en
des
bijgefleld:
behouden
is
/
KERKELIJKE
ft74
IV BOEK Afdeel.
bedienen
zoo
;
van
tot
^^^'^^
ook
in
één
dit
(Irekte
bevestiging
deze
ander insgelijks
en
Om
leere.
VI
ze Kerkvergadering deze plaats van den
P P
ingevoegd
ex Faire
:
Filioque
Ook
Jaar 622. infeparahUiter procedens. tot
814.
die in
j|j,J£j3J5^
deze reden
de uitvoerige Geloofsbelijdenis
van de-
Geest
Heil.
intemporaliter
de Geloofsbe-
in
is
et
karel den Grooten
den Brief van
aan de Spaanfche Bisfchoppen, welke tot de Handelingen der Frankforter Kerkvergadering van het jaar
794 behoort, het cedent em
Tot
Gedrag der
geen
fche Bis-
^^^
hier
(jeel
fchil.
pro^
hadden de Roomfche Bisfchoppen
toe
fchoppcn Kerk ingevoegd. ditver-*^
et Filio
geworden (*).
genomen aan deze bewegingen;
^^^ bijvoegfel in
eens
niet
de Geloofsbelijdenis van hunne
eeuw
der IXde
In het begin
zoo verhaalt ado
delijk,
a Patre
bijvoegfel:
niet vergeten
,
hield
(t)»
ein-
karel de
Groote in het jaar 809 eene groote Kerkvergadering
Aken
te
,
(
Gram' Aguis , ) op welke de
vraa.ü
den uitgang des Heiligen Geestes onderzocht hij even
of
als
,
KES, een
Monnik
hebben
dit
te
Jeruzalem ^ veroorzaakt.
dus opgevat
,
over de gemelde vraag gegeven
hebbe.
gezelfchap
Monniken
ruzalem
aan
,
den
aldaar
tot
Doch
de
op
den
Ve-
Monnik van gekomen is, en
een
dat
dezen naam in het Frankifche Rijk
ding
werd;
van den Vader
ado, had joan-
Dtzt vraag, vervolgt
uitgaat?
len
zoo van den Zoon
over
onrusten aanleiBrief
Olijfberg
Roomfchen
van
een
te
Je-
Bisfchop
leg
m. (*)
Ap. LABB.
(|-J In Chron.
/.
l.
c.
c.
pag. 1053.
,
GESCHIEDENIS. EL
()
ons, dat joannes een Monnik ge-
leert
naburig Klooster van dtn
in het
weest
is
BAS,
die
275
Heil.
Franken op den Olijfberg,
alle
de Monniken,
dat
17
sa-
^°^*
is,
Afdeel.
VI
geborene Franken waren, voor
die
Ketters verklaard, en
zelfs
geweld
;
gepoogd had, hen met j^^j
verdrijven
te
dezen
dat
op hunne
zich
overëenftemming met de Roomfche Kerk beroepen,
en ook aan de Geestelijkheid en Gemeente
te
zalem op derzelver vraag gemeld hebben,
van dezen
deels in eenige uitdrukkingen
meer dan frocedit
zij
dat
,
te
,
zij
,
weten
:
de
in
zij
der Kerkge-
zangen en van het Onze Fadcr^ deels daar
hen verfchilden
J'erw-
dat
van
in
Geloofsbelijdenis
qui ex Patre Filioque
hadden , waarom joannes hen voor Ketters
,
uitmaakte.
KAREL
de Groote
die
^
ook
foortgelijke
in
zaken
zoo werkzaam was; op wiens bevel
om
dezen
tijd
THEODULF,
een Boek
had
Blsfchop van Orleans
moeten fchrijven
in
,
en
bij
het uitgaan des
den
van Kerkvaderen zocht
plaatfen
die zelf fomtijds
naar
wenschte
zijn
nu
Zoon door bewijzen
te
Godgeleerde opgaven aan
fchoppen voorleide dfe
hetwelk
den Vader
van
Geestes
^
,
en hen zelfs wederleide
inzien het
niet
befluit
goed der
H. vele
(f),
de Bis,
als zij
beantwoordden
Akenfche
gadering ook door de toeflemming van
,
Kerkver-
den Roomfohen
(^*) cell.
'Epist.
peregrinor.Monachor. eu. in balüzii Mis-
Libr. VII. png.
(t)
14.
Liber de Spiritu. S. in siRMONUi
^ag, 695-730-
S 2
Opp.
Tom,
H.
q q
Jaar 622» '•^^
^^
K E R K E L
ft7<5
fchen Bisfchop, een algemeen gezag in het Westen
IV BOEK
jg
Afdeel,
VI na°C
K E
IJ
Corbi'è 'g
Worms
van
622. 72um
^^
^ ^4-
,
adelbard
en
Abt
,
(Ferdun,)
had,
Brief, wel-
van Ferodu-
in het Klooster
opgefteld
,
Abt van
,
met eenen
aan dezen Bisfchop,
^
^^" SMARAGDUS
]ti^T
,
bernard
zond daarom
Hij
verkrijgen.
(jQgQ
Bisfchop
aan
denzelven.
LEO keurde de leere van den- Heiligen Geest volko-
men goed, zoo
in
als die
de ^kenfche
Kerkverga-
men
dering begrepen was, maar raadde, dat
kende Geloofsbelijdenis, zoo
als
de be-
was,
opgefteld
zij
Om
zonder het bijvoegfel, zou zingen en keren (*). echter te toonen te berispen
hoe weinig
,
vond, zond
hij
,
uitvoerig
zeer
welke de
leere
ontwikkelt
,
geen den Westerlingen eigen was
a Patre herhaalt lio
:
:
Spiritus
a Filio aequaliter procedens
et
Hij
heen gemelde Monniken
was
Gevan
en
het
fanctm
nog eens
,
Deus a Patre et Ftook aan de voor-
S. plenus
Spiritus
procedens (f)»
zelve
leere
de Oosterfche
aan
meenten eene Geloofsbelijdenis de Dricëenheid
aan de
hij
dit
op den Olijfberg
tot
der-
zelver gerustftelling en verdediging verfchuldigd. De-
ze hadden zich
hunnen Brief onder anderen daar
in
op beroepen, dat één van hen
KAREL
den
Grooten
zelven
,
in de in
Hofkapel van
het
opgezongen
Symbohim of Geloofsleuze, de woorden: qui ex Patre Filioque procedit
eene Predikatie van
^
gehoord, en dat
zij
die
gregorius den Grooten^
in
ver-
ders
(*)
siuMOND. ConcilL Gall.
MABiLLON. Vet.
(f) Ap.
AnaU
BALi'z.
/.
Tom.
pag* 357. r.
png, iS 21.
II.
pag. 256, jo,
GESCHIEDENIS. Evenwel
den.
bleef
,
leo daar
dat
bij,
IV
en
Kerkvaderen gevonden had-
der
fchriften
benedictus
den Heil.
ders in den Regel van in andere
277
men deze
^^J-''
AfdeeU
VI de Geloofsbelijdenis niet mogt invulc ^*N Hoofdft. len; en zoo men fotius or petrus lomrard (*) „^ q^ q^ mag gelooven , liet leg zelfs , ten gedenkteeken van Jaar 622.
woorden
in
,
zijn gevoelen
ren fchild of te
,
deze
op een
Geloofsbelijdenis
zilve-
^°^
^^ '
graveren, maar enkel met de ech-
tafel
woorden, ex Patre procedentem
en
^
dit
in
de
Pieterskerk ophangen.
de Christenen
Terwijl
dus
voorwerp hunner Godsdiendii^e
ontftond
'er
der
eerwaardig/Ie
overledene Christenen eenen eerbied
eering der Godheid
fteling
of men
kwam,
en heilig/ie
die aan de ver-
,
mogt?
bewijzen
dezelve aanmerken als eene
nieuwe wor-
eenvoudige Christelijke Godsdienftigheid
der
met het
nabij
het Twist
verëerins:, over de
onder hen een nieuw verfchil:
ook aan de Beelden
Men mogt
over
twisteden
hoo^fle
Bijgeloof
doch
,
beproefd
laat
te
daar
,
reeds, federt het einde der vierde eeuw, de zaak
na ten voordeele van het Bijgeloof
^e
twist begon niet
geleerde
verfchillen
Bisfchop of
,
,
kant (londen Keizers ren Keizerinnen,
de
Bisfchoppen
was.
gelijk
anders de gewone
door
het
geen
een
'er
de leuze toe;
en Koningen;
verdeeld.
Ariaanfche verfchillen was
in
geene
Godhad,
aan den eenen
aan den
Monniken en het gemeene waren
bij-
De-
of ander
gevoelde of gefchreven
Leeraar
maar een Vorst gaf
beflist
Behalve
ande-
volkje; in
de
anderen het geluk
C*) ^P'
voss. de tribus
Symbb, pag, 73,
S 3
;
K E R K E L
srS
lük der twistende partijen zoo
IV conc
(jiin
Afdecl.
na
de
andere
En
^^^ onderfpit delfde..
de
% C A
dezen Godü,eleerdeii twist,7
ijr.
814.
bovendreef, of
door
hoofdzakelijk
Rome.7
"^
en
een
gedeelte D
terwijl integendeel
Italië',
Hoomfche Bisfchoppen door even denzelven voor
(jg
Men gelijk
Vorsten
FaaiikifcJie
weg baanden
den
magt en aanziendijke
tot nieu-we
Tijdvak-
verloren
van hun overig gebied in
zich en de
kenvan
Keizers
Griekfche
zoodat
veranderlijk, partij
hej geen aanmerkelijk is,
VI
Jaar 622. tot
dan
de eene
K E
IJ
bezittingen.
kan de Gefchiedenis van dezen twist gevoe-
Tijdvakken
drie
in
Het
verdeden.
eer/te
van dcszdfs oorfproiig in het jaar f26, tot van dezen den tyd , toen de vijanden der Beelden en derzel-
fchiedcnis ^<^opt t*vi3t.
^gj.
de algemeene Kerkvergadering te
verëering in
Konflantimpolen
in
,
het
volkomen de overhand verfchillende
wijze
,
jaar
754
,
Op
behielden.
eindigde
het
het
in
eene
Oosten geheel
Tijdvak
tweede
wanneer eene nieuwe aïgemeene Kerkvergadering
Nicea^ in het? jaar 787, in de Oosterfche
Kerk
de verëering
weder invoerde,
BVankfortfche Kerkvergadering van in het grootfte
deel
volgden
het derde
der
van het
te
Bedden
terwijl
de
het jaar 794 ze
Westen verbood.
nieuwe omwentelingen,
tot
In dat
aadermaal eene Kerkvergadering te Konfrantinopolen in het jaar
den voor
842 de Godsdienftige verëering der Beel-
altijd
de Westerfche
in
de Griekfche Kerk vastflielde, en
Gemeenten zich daar
insgelijks
toe
neigden.
Beelden van christüs Oorfprong en (Christen HdliTien , waren gaiigvan
eene zddzaamheid.
,
de Apostelen, of andere bij
Vóór de
de
oudfie
vierde
eeuw
Christenen vindt
men gee-
GESCHIEDENIS. geene fpoor, dat
die
zij
gehad
derplaatfen
neiging befpeurde
IVde eeuw
eere
In
het
moet men Beelden
om
dachtenis, en
nen man gens
de
von den geraee zeer
fchielijk
en
nieuwe en
alwaar
de
verfpreidde
menigvuldiger
zij
ook reeds
In de
was
de
,
,
GREGORius
de
reeds, door
en
aanroeping
werd
de Heiligen, die te rigten,
ze
te
zittende
,
fporen
al
dit
,
dezelven
De Gonsdien-
vertoonde als
zich
'er lichten
S 4
thans
men wil,
verbeelden moesten,
kusfen,
en
van
misbruik de Beelden uit de
dezelven, of zoo zij
voor van
Beelden
dezer
nam eenen Bisfchop
Groote
voor tot
Nu
nu voor de Moe-
die
Kerken genomen had, zulks kwalijk. eerbied
en Vide
en haar kind op den arm houden-
Masfilia^ die wegens
ftige
verzameling
V
Kerken geplaatst,
gezien
Vide eeuw komen
ajinbidding
zoo deze
echter
de
Met de
in
mar ia
verklaard ,
bijge*
klaagde,
zich
als
,
eene
nogtans meer en meer toe.
dezelve
Gods
niet
Reliquien.
der
op eenen troon de.
Beeldvereerders
Godsdienlligheid
eeuw nam
der
algemeen
verëering
werden
der
q ^H*
'^°'-
voor
.y
.
vervol- Christe-
augustinus
loovige verëering der Heiligen, zoodat
menigte
°p
Gefchiede- cieve^ëeter ge- ring der
de Christenen zich overgaven aan
over de
VI
alleen
Hoe
komen.
Afdeel
ont- Jaar 622,
der Apostelen
doch
zinnelijkheid te
eeuw
IV ^^^^
der
Kerkvergadering
Bijbeifche
Kerken,
geraoet
te
begin
der gemelde
ook van
of
eenige
toe
het
in
der Drieëenheid,
fommige
in
vereerd
dfiar
Spaanfche
iaatfte
en Heilige mannen, denisfen
ze
zij
werd dezelve
,
door
tegengegaan.
dat
,
Zoodra men
hebben.
aangebeden
hunne Kerken of verga-
in
min
veel
,
279
tot
zijn
gebed
te
ontde-
ken.
'^'^°*
K
&8o
K E L
ïi Pv
ze op allerhande
iV
ken
,
BOEK
l^Jl
dcrzelvcr eer te rooken
Afdeel.
wijze
hand op hen
^^ide, de
verfieren
te
zoo
leggen,
te
wierool^
,
men eenen
als
,
K E
IJ
eed af-
op het
als
Euangelie of op het Kruis, Toen 'er vervolgens Hootdft. ^(3u^jej.e,i bij kwamen, welke door de Beelden zouna C. G. dcrzelver verëering geene ]aar 622. den verrigt zijn , kende
VI
•'
toe
814. palen "
Die
meer.
Christenen
waren
fporigheden afkeurden,
ze te beteugelen, terwijl ften hegunfliigd
(*) met
dering
Beeld van
,
Zoo
eene
liet
,
) in
Duivelen
eeuw
Martelaren
Akxandri'è groote
Bezetenen verdreven
uit
,
verhaalde
cyrus
en
JOANNES de Dooper
in
had
ftonden.
de beide bovengemelde
om
baden zoo lang tot dat
zijn
CHRISTUS door
zijn
gefchrift
eenen Monnik
,
en
de
Loffchrift
van
dat
hij
te
Kerken eene
Christus zijne
Voor
op de
aan
,
regterhand
hetzelve kniel*
Martelaren
neder
,
en
de genezing van eenen zieken,
die genezing beloofde. in
(eenen
midden der
het
joannes (f),
gezien
fchilderij
omtrent
der voornaamfte
eene
in
,
sofron'ius, Fa-H
wiens linkerhand maria, en aan
den
Kerkverga"
een bijzonder huis vereerd wor-
yeruznlem^
triarch van
(laat,
vele toejuiching voorlezen, dat een
zwaarfie krankheden genezen had.
Vilde
deze buiten-
langer in
niet
den jongeren simeon stylites
Pilaarheiligen
dende
welke
door anderen ten flerk^
zij
werden.
,
het
beeld
fprak, en
hun
Dezelfde Patriarch had ook
eene Gefchiedenis
ingevoegd van
op den Olijfberg, wien de Duivel door
(*)
De tweede
(t)
Ihid. pag.'249.
vnn Nicea
jT.
VII. Conc. Lahb.p. 265.
GESCHIEDENIS. vÓoor bekooringen tot onkuisheid
wien
laatften
ten
hij
verfcheen
aanporde; en aan
hem beloofde,
en
,
hera niet meer te zullen ontrusten, als
van MARIA
men,
dat hij
De Monnik
had,
zich
bij
Abt, alhoewel
over
IV ^^^^ Afdeel.
VI
^^q q Jaar 622,
het ^01814..
zeggen; maar kreeg van denzel-
Het was
beter voor
hoerhuizen der nabijgelegene ftad
met
met zijnen
den Duivel gezworen had,
hij
te zullen
CHPviSTus
ar-
meer zou aanbid-
niet
raadpleegde hier
ven ten antwoord: alle
het Beeld
hij
met het Kindeken jezus op de
,
den.
niemand
aSi
zijne
Moeder
te
hem,
gaan
in
dan
,
in
het
beeld
niet
een
Christe- lfo de
niet
te
aanbidden (*).
Tegen
alle
verwachting was het
Leeraar van den Godsdienst,
liik -"
die
zich
tegen
°
,"^y
verbiedt deze verregaande onvoegelijkheden met leere of fchrift de verëeverzette, maar een Keizer , die dezelven op eens wil- '"'"S der
de
gedaan
niet
te
leo
hebben,
de Ifauri'ér
,
die
Griekfche Rijk federt het jaar 716 befluurde,
het
gaf in het jaar 726 bevel
,
dat
men aan de Beelden
der Heiligen volftrekt geene verëering bewijzen zou.
Hier verfchillen eerst in het
begin
allen tegen
ben, en in
echter
overeen
niet
men
zij
,
die
eeuw gefchreven heb-
den Keizer vooringenomen zijn, ,
welke
te
moeijelijker
zijn
brengen, omdat het Keizerlijk bevelfchrife
te
zelf
Gefchiedfchrijvers
der IXde
omftandigheden
de
de
meer voorhanden
in
de hoofdzaak
Ondertusfchen
is.
overeen,
©udfte dezer Gefchiedfchrijveren
,
ka-
theofanes, de ftelt
het bevel des
Kei.
() T.
/.
c.
pag. 252. Vergel. basnage Hiit. de fEglift
H. L. XXII.
C. 6. p.
1333-
S5
,
K E R K E L
j|82
Keizers,
IV BOEK ^fdeel.
VI a^C
G
Jaar 622. toe
het jaar
in
eigenlijken
aanval
725 en
op de
K E
IJ
volgende zijnen
in het
ook
Beeldeiiv;
fchrijft
^^^ dwah'ngen toe, met betrekking tot de ding der Maagd maria en dor Heiligen, van
aanzien
'^'^
hem
vel
tegen
vi^elke
geroepen was
,
de
Beelden
om
,
Diaken stefanus, veel
,
(*), van
onderteekencn
te
gemaakt hebben.
,
IXde eeuw,
over deze onlusten
gefchreven
(t), BELSAZAR ,
Ketterij der
Manickeen en Afthartodoceten
mate zocht
te
worpen
het
in
volk
Xde
jaar
vernieuwen
dat hy
,
regering
Etna vuur en zwavel
dat
dit
wilde
naam
,
als
zoo
als
uitberst,
deze
jammerlijke
heeft uitgefproken
!
de
hart,
:
uit
den
Dewijl het maken van
Beelden eene Afgodifche kunst zelven niet aanbidden
,
eeniger-
hem onder-
het
en
,
overëenkomftig zijnen
,
een leeuw, uit zijn toornig
woorden
dat deze ware
zijner
heeft opgeroepen
brullende
De
die in het begin der
hevigheid,
meldt van dezen Keizer,
,
laat
het Keizerlijk be-
heeft
beest
ook
en
vergadering anderen cene oproeping des volks
anderen eene Kerkvergadering
met
;
als
ook de Patriarch gerinfanus
Yvelke
maar vergeefs
Overblijffelen
726 eene geheime Raadsvergadering
in het jaar
814 JJQ^JgJ^^ Qp
derzelver
hij
voorbid-
Maar
is
,
zoo
dewijl
mag men
dc"
christus
het
Uevende en regtzinnige volk daar door ontrust was
geworden, had
hij
het overige
,
dat
hij
zeggen wil-
de,
(*) TüEOPnAN.
(f) Analect..
Chronogr. pag.
33'^.
In Fita S. Stephani Itinioris
Grac.
f.
Tom.
I.
pag. 412.
Var. Opusc. Grac. hactenm non
Lutet. Paris. 16S8. 4/0.
edit,
GESCHIEDENIS. lingen van
van den voornoem-
Martelaarfchap
het
den STEPHANUS
(),
de Hande-
verhalen
Eindelijk
achtergehouden.
«Ie,
283
die alleen in eene Latijnfche
led door
Vertaling voorhanden zijn, dat
het
,
niet geheel vernietigd
gen wilde hebben
,
hebbe,
,
maar
dat
flcchts
hij
de
hooger gehan-
zoo eerwaardige voorwerpen
zou kunnen.
Het de
Beelden
opdat ze niemand met den
aanraken, en
halen, dat
mond
hoonen
Ichijnt uit vergelijking dezer
Keizer eerst de
verëering
ver-
der
Beel-
den verboden, en na eenige jaren derzclver geheele
Zoodanige
vernietiging bevolen zal hebben.
eenen Vorst ten dezen ren
,
tijde
en het Bijgeloof kon
flechte en
hatelijke
den van het
Deze
geene
'er
,
komt
hoe zeer
in
waarde,
dan
vijan-
daar toe verleid (f).
omftandigheden
ver-
nog jong was, en zich
hij
handen werk onderhield, de Keizerlijke kroon
en een zeer lang leven beloofd hadden
,
onder voor-
christus en zijne hem , den troon be-
dat hij de Beelden van
Moeder zou wegdoen
;
klommen hebbende, aan hij
andere
op neder, dat één of meer
hier
yoden aan lbo, toen zijn
van
gronden voor vin-
redenen en
Christendom hem
vertelling
fchillende,
van
ftap
moest zeker opzien ba-
Naar eene oude overlevering hadden de
den.
dat
zij
zijne
belofte herinnerd, en
zich dus genoodzaakt gezien hebbe, die
te ver-
vul*
(*)
(IJ
VI
^°% ^
en daar op terftond de geveins- Jaar 622.
gegeven
de verklaring
Afdeel.
ver-
bieden van de verëering der Beelden een oproer des
volks veroorzaakt
IV ^^^^
ƒ« B'VRON. /^nn. ad. a. 726. n.
ZO^'ARAs, CEDRENÜ5 enz>
4,5.
^°^
^^4-»
K E
ag4
IV
K E
IJ
eeuwen vroeger gefchreven hebben, weten
Afdeel.
VI na^C
K E L
Maar theofanes en stefanus,
vullen.
BOEK
P.
^^^
twee
ook wederlegt het fprookje genoegzaam zich
»
men
zei ven; bovendien heeft
G
die
hier niets
iet
dera;eliiks
verhaald,
^^" ^^" toenmaligen Arabifchen Chalif^ hetwelk
Jaar 622. het vertelfel tot 814. j^/jet: jieej^f,
nog meer meer
de
dat
Keizer door zekere
ontzettende natuurgebeurtenisfen op de
gens dat
is,
dat
oprigten
het
daarom
hij
en
,
aanbidden
had
Beelden,
aangemerkt heeft
woorden getuigen
deze
,
Beelden
der
,
welke de
,
waar
weg
denken, dat
eene
als
en
,
oorzaak
natuurlijkst is h'et te
LEO de verëering der Afgoderij
gedachte ge-
Goddelijke oordeelen waren we-
belloten
Doch
ruimen.
te
dit
theo-
zeggen
vvaarfchijnelijkheld
FANES en NICEFOR.US,
komen
aan
de geloofwaardigheid ont-
van
foort
van
die
zelfs
voor gemelde ste-
hier
fanus hem in den mond legt; volgens theofanes befchuldigde hij alle voorgaande Keizers , Aartsbisfchoppen
ftraft
dat
hem
hij
,
andere
en
vereerd hadden
Beelden
van
,
Christenen Afgoderij
de Roomfche Bisfchop
de Heilige Beelden
fcholden had.
Zelfs zou
de Keizer hier
mede de
hammedanen
heeft
giopolis,
hij
willen
(^*
")
(*),
voor Afgodsbeelden ge-
men kunnen denken, wegnemen.
Ten
de
Nic<eni
Christenen
II.
in
dat
Mum
minften (^qï
deze flad noemt,) in zijn
In Act is Concilii
de be-
II
ergernis der j^oden en
antwoordingsgefchrift voor
Tom. VII, pag. 10.
ook
gregorius
moest LEONTius, Bisfchop van Neapolis, gelijk
die
,
;
HaPer-
tegen de
LABBei
Concilh
,
GESCHIEDENIS. (),
^oden
de verëering der Beelden tegen de
genwerpingen der der aan
deze tijden
zocht
Thesfalonika
men,
joannes
,
de ergernis der Joden
(f)?
met
voornamelijk
de
der
eenen
Beelden alleen dienden tot gedachtenis der
en dat men dankte
hen
die
,
derzelver verëering
bij
Koningrijk
zijn
iv ^'^^^
Afdeel.
VI
van
Jood
weg
aanmerking:
te-
na-
Vilde
Aartsbisfchop
Gefprek tusfchen
in een
,
en Christen
omtrent het einde
,
ook
En nog
verdedigen.
laatften
eeuw
,
285
^'^^q^^q
te ne- Jaar
dat
de
'•°'^
622. ^'4»
Heiligen
God
eigenlijk
waardig
geacht
heeft.
Des Keizers verbod had van
name
GERMANus
leide liever zijn
,
zoo werp mij
meene Kerkvergadering
in zee
aangefteld
Keizer fchikte.
die
,
De
„
Als
Brieven opmaken
te
beginnen. "
MOZES
alle
woordde
Beelden van
hij, dat
tot
zich
jo-
alge-
In tot
zijne
Pa-
volkomen naar den
germanus, om.
Beelden, kan
(§).
ik
Zonder eene
!
gevoelens van
trent de verëering der
leenlijk
:
werd anastasius, of syncellus,
triarch
Keizers
het mij onmogelijk, in het
is
geloof eenige nieuwigheid plaats
's
ambt neder, dan dat
zeggende
aan dezelve voldeed ,
nas ben
af onaange- Gevolgen
Konflantinopolen
verzette zich allerhevigst tegen
oogmerken, en hij
eerflen
De Patriarch van
gevolgen.
men
uit
Op de tegenwerping, God verboden had,
de aanbidding
den eenen drieëenen
zijne
dat ant-
der Christenen al-
God
gerigt
was; ook
(•) (t) (§)
In actis Citat. pag. /.
63'5'.
c.pag. 355.
In actii Citat. pag.
289.
^'^", '^l''
,; ,
KERKELIJKE
a85
IV
ook dat het
BOEX
verëering is,
voor de
ter aarde vallen
zoo
AWeel. maakte geen Beeld van de VI maar dat men van Christus a
geschiedde ter
C G
Janr 622.
^^
wording;
^^4 der
Godheid;
afbeeldingen maakte
ware mensch-
zijne
oogmerk waren ook de
Maagd maria ,
-
Beelden
Gods
de Moeder
als
men
bewijst;
onzigtbare
van
gedachtenis
tot dit
Beelden geenfe
men aan God
als
en de
,
voortreffelijk (Ie aller fchepfelen, gefchikt; andere
ligen vereerde
nis
men
Beelden,
in
van hunne deugden
hen na
volgen
te
God.
fpraken
bij
aan
men
,
dat
,
uit
,
en ook ,
gelijk
nen door geërgerd worden
,
bij
fleen
aan
zij
Hier de
te
ontleend uit
,
de
maar den
;
dat
hunne
Afgodendienaars geweest waren
den laatstgcmelden
dat
hij
en wanneer het van oude
de Christenen
,
dat
ook kon men de Saracenen^ ,
om
voor»
de geloovige Christe-
men antwoorden
moest
voorvaders zelven
aanbaden.
'er
wel tegenwerpingen
verëering der Beelden
befchamen
,
gewoonten waren. Joden en Hei-
tijden af ingevoerde
en
als
nieuwigheden behoorde
alle
wachten ; bijzonder wanneer
cerstgemelden
mar ia ,
In eenen anderen Brief merkt
zich van
denen hadden
en zucht
liefde
Hei*
gedachte-
ter
alleen
zij
eenen fleen doelt
Caaba
te
hij
zulks nog waren
,
vielen,
met name Chobar
zeker
Mekka
over
daar
die
,
op den zwarten
Het
vastgemaakt.
Geloof der Christenen in de Drieëenheid bewijst genoeg, beroept
dat hij
zij
geene Afgodendienaars
zijn.
Verders
zich daar op, dat geene algemeene Kerk-
vergadering de verëering der Beelden verboden heeft;
en evenwel moesten deze vergaderingen veel gelden,
aan welke christüs zynen beflendigen
bijftand
be-
loofd
GESCHIEDENIS. De Kerk
loofd heeft.
aSf/
zonder vlek; en toch wa-
is
ren de Beelden in dezelve overal verbreid,
grego-
Rius van Nysfe gewaagde reeds van eene
fchilderij
iv '^oek
AfdeeL
VI
van de opoffering van izaük; hoe veel meer moes-
Christus en
ten afbeeldingen der gefchiedenis van
der Martelaren nuttig
ne ontfchuldigingen
Behalven
zijn.
roert
,
ook het branden van
hij
Beelden
der Heili-
enkel een
eerbewijs,
wierooken voor de
kaarfen, en
gen aan; maar vindt daar
in
beelden van het Goddelijk
licht,
ving des
Heiligen
Geestes.
algemeene beweging
niet de vijanden
zeggen
ren
dat
,
dwaald hadden. Paleis Beelden
Ten
fen.
de
duidelijkfte
was
.
beeld
door
en
hier
Maagd
van CHRISTUS,
christus
moesten maken
wonderkrachten
te
zoo
als
hand
van
zalf gevloeid ,
hetwelk de
eusebius ook Beel-
en
zulk
maar
,
de
Paneas had opgerigt,
petrus
of wij ook
uit
dit
bevestigd
getuigen
iniaria eene
van
,
door de Beel-
onder welken
zijn,
vele
SozopoUs in Pifidiê
die Heidenfche
Te
tot
verzekert hij, dat
behoorde hier ook toe
als
zouden kun*
kruis
ge-
Het ftandbeeld
niet
werk gaan, opdat
te
Christenen
vrouw met den bloedvloed
had;
^H»
de
hun
eene fchilderij der
den
'*^^
der Apostelen en Profeten laten plaat-
het
was.
moesten
toe
laatften
te
jaar 622.
inge-
Zelfs de Keizers hadden voor
den ook wonderen gefchied
dat
^^qq
de tegenwoordige
over de Beelden,
van Christus
de
van
en
Bij
Bisfchoppen zeer behoedzaam
gewo-
andere
paulus,
gezien
een metalen
fland-
christus had toch
gewoonte door het mededeelen
van
gebillijkt.
Konflantinopokn
zelve
veroorzaakte
het
ge- Oproeren
bod.
,
KERKELIJKE
28S
bod, om de Beelden weg
IV BOEK Afdeel.
VI
ruimen, geene
te
De Keizer had gezonden, om het Beeld des ge
onrust.
boven
koperen
de groote
Verlosfers
deur
genn^
Hofbedienden
eenen
van
hetwelk
,
het
Keizerlijk
na C, G. P^^sis flond, weg te nemen en te verbrijzelen. Toen Jaar 622 hij nu ten dien einde reeds op den ladder ftond ^°^
^'
'
werd
hij
van eenige wijven
grond geworpen en
deswe-
^^^^
gens.
fpreekt van
het leven
om hem
,
bittere verwijtingen
ÓQZQ.
te fteenigen
dat
,
Maar de
vernietigen.
hij
de
wijven
Patriarch
hem
en deeden
,
Heiligdommen
foldaten toefchietende
wijven, en meer andere menfchen
werden ook
( * ).
verklaard
liet
lloegen
,
dood; ve-
,
deze gelegenheid verminkt,
bij
ge-
hunne goederen
geefekl, uit het land gebannen, en
verbeurd
die daar bij
,
Eenige
verloren hebben.
op
theofanes
doodgeflagen;
woning van den nieuwen
liepen naar de
len
ander gepeupel
meer andere Hofbedienden
zouden
ANASTASius
en
Het verhaal van
later
Griekfche Schrijvers, dat leo thans ook eene wel* voorziene Boekerij en de
gevoelen
den volgen,
nen
toen ,
dezelve ,
wonende Ge-
omdat
omtrent de Beelden der Heiligen
ons
is
voorheen
reeds
theofanes
voorgekomen, dat
bij
laten verbranden
leerden zal hebben
godzalige
verfcheidene
en oude leerinrigtini^en
vonden hebben.
En
zegt
in
en
zijn
fabelachtig
als
niets
zij
niet wil-
meer
geleerde
,
dan
man-
hunnen ondergang ge-
de Gefchiedenis van joan-
NES (*) GREGOR. Concill. p.
/Inal,
II.
Ep.
I
ad
Leon. p.
339. STEPiiAN. in Fit. S.
Qixc
T. 1.
gedrcn.
p.
45a.
19.
in
labbbj
Stephani pag. \\x*
Toeiiliï itu ten ilien -/rerd
van ©eworpen en dood
lili
rroiid
einde reeJs oj den ladder itonci, en ander «fepeupel op den
eeiiioe vrijven
o-ciiLa^eii' XIi:.]D).Jn>ladz.^ü
GESCHIEDENIS. MES DAMASCENUS hebben
een
gedrag
dezen
die niet eens zijn
onderdaan was
kig zou gemaai^t hebben
daarom
enkel
,
leg
ongehik-
,
deze
dat
,
een ijverig vriend der Beelden was.
Zekerder en van
gen
,
j^^
^^^^H*
als
maakten
THEOFANEs
het
zetten
opftand;
ecnen
of,
noemt, door Goddelijken eene vloot uit
zij
troon.
hoogst ongelukkig af;
liep
gaf eene nieuwe
den
tegen
cosmas op den
zekeren
Maar deze onderneming lot
de
de inwoners der Cykïadifche
deswegens
gedreven, rustten
en hun
zijii
gewesten des Rijks hebben voortge-
De Grieken en
Keizer, en
aan het Keizerlijk
ffcerkte
bevel (*}. Velen van de Griekfche Gefchiedfchrijvers
weten ook wonderen
te
vertellen
de eer der Beelden gered
van hen,
uit
,
tijde
Nicea^ het-
belegerden, kon
hoofde van de voorbede der Heiligen,
en der Beelden, die daar vereerd werden,
genomen worden. trad, verfcheen
hem maria
zelve,
draf aankondigende;
volgenden
dag. het leven.
zekerlijk
niet
in-
Ja, toen een Krijgsbediende een
Marienbeeld op den grond wierp,
ftaande
God
door welken
hebben.
zal
welk de Saraceenen ten dezen
ook
Als
dit
en met voeren
hem
verloor
waar
aan-
zijne
den
hij
is,
mogt
verwacht hebben, dat ook die genen
de overwinning
moesten
behaald
hebben,
die
ten
bes-
(*) THEOFANES /
c.
NicÉFORüS Brèviar. Hist. pag.
If, CEDRENiS pag. 455.
XII.
q q^
weike de plakaten des Keizers tegen de Beel-
Eilanden
men
AfdeeU ^^
jaar 622.
bragt.
ijver
°°^^
bewegin-
'den in andere
zoo
meer gewigt
IV
laaghartig
verdacht befchouvvd, waar door
als zeer
,
nog
wij
,
2S9
Deel.
T
;,
KERKELIJKE
apo
VI
G
a C Jaar 622, 81-}..
GREGORius
II ver
zet zic 's
Maar de
gregorius jgj-j
zoo weinig naar de beve-
II, luifterde
y^n zijnen Opperheer, dat
ftoiitfte
ook
de gewigtig-
hem te Rome en in zijn J De Roomfche Bisfchop
c-
hij
niet alleen
Wij hebben reeds wat
in
te ftrafFen,
hij, bij deze gelegenheid, tegen
als
mede welke
ten uit deze verfchillen voor de
Dit
zijn.
verklaren
,
Gefchie-
zijne
hem daar
^en Keizer ondernam; hoe deze poogde,
ontdaan
maar
onderdanen tot ongehoorzaamheid en op-
^^^^ ophitfle.
voor
op de
wijze daartegen aan denzelven fchreef;
zijne
Keizers denis verhaald,
bevel.
wapens tegen den
de
merlvvvaardigfte tegenftand,
werd de gevolgen, O ' '^v^^^S gebied bewezen. (Ie in
CA^-
tot
Bedden
Heilige
Keizer hadden opgevat!
Afdeel. TT
der
besten
IV BOER
gevaarlijke
regering
Keizerlijke
hoofdgebeurtenisfen
zijn
onrus-
ons
die
,
hoe de Roomfchs Bisfchoppen van
deze
eeuw hun gezag zoo fchielijk hebben opgevijzeld.; zich den weg tot het bezit van een Wereldlijk Voiv ftendom gebaand; en
Midden
- Italië
het
tot
verlies
Rome
van
voor de Griekfche Keizers
toegebragt hebben; hoe
zij
met de Frankifche Vors-
ten in des te naaiivver verbindtenis gekomen
behulpzaam geweest zijn, aan zich
te
om
,
en him
dat Keizerlijk Gebied
Alhoewel
onderwerpen.
en
zeer veel
en met de twisten over de Beelden
,
reeds
'er
voor
zware misnoe-
gens in het Keizerlijk Italië tegen de regering ge^
fmeuld hadden, nogtans werd het vuur van oproer
door GREGORIUS meer en alhoewel
gedaan
ken
,
hij
of de
heeft
,
ontdoken en vermeerderd
den Keizer
niet regelregt in
den ban
onderdanen van denzelven afgetrok-
nogtans
deed
hij
genoeg
,
om
hera ais
,
GESCHIEDENIS. Ketter
eenen
als
Van
twee
zijne
dezelven
bij
gehaat
den
aan
Brieven
291
maken,
te
Keizer
ook
is
iv ^^^^
gewag gemaakt (*), hier willen wij dar^r uit Afdeel, VI nog bijbrengen, wat gregorius ter verdediging der gezegd heeft* Daar door , ^^q Beelden in dezelven q
reeds
fchriift
hij
Afgoderij
(f), dat de Keizer derzelver verëering noemde, en de Beelden heeft zoeken uit heeft
roeijen,
te
had
Schriftelijk
maakt
is ;
maar
mogt toch
hij
geleerd had; dan wilde
dit
dat dit een
,
den der
Kafmantten
genoeg
op Goddelijk
,
Hij had
gebragt.
Want
menfchen
,
is
had
anders
Dat mozes de
bevel
,
in
Tabernakel
den te
zien; maar
gekregen
zien
te
zelf Beelden
hij
ook begeerd. God
zijn
;
Zoon was Mensch, voor tastbaar
nit
de
geworden.
geheele
naar yeruzalem gevlogen;
woorden
ook bekennen,
hij
thans
heel duidelijk, van voren en van ach-
een' zigtbaar en
de
gelijkenis
betrof alleen de Afgodsbeel-
van achteren
alleen
zag men hem teren.
;
ge-
aanwijzen
eerst
Goddelijk gebod was.
Beelden verboden had
hem
menfchenhanden
of een Beeld, dat naar eenige
is;
gemaakt
Wereld geërgerd.
geheele
het voor ongeoorloofd verklaard,
aanbidden, hetwelk van
iet te
wie
de
hij
hij
hij
Sedeit
Wereld
als
ieder
waren
Arenden
want volgens Christus
dat doode ligchaam
,
waar de hoog-
vliegende Arenden, de vroome menfchen, vergaderen.
Deze hadden hem nu
gen, voor anderen
,
zoo
afgefchilderd
;
als
zoo
zij
hem
za-
ook zijnen Broe-
(*) Boven Bhdz.
(f)
/;;
act, Conc.
57.
Ntcani
Ta
II.
ap. labb.
TWll. /.
10.
[aar 622. '•°'-
^^4»
^
KERKELIJKE
£92 IV BOEK Afdeel.
VI
jacobus
Broeder
den
,
hadden de menfchen
stefanus
Martelaar
fnecr andere Martelaren.
door de geheele Wereld
,
aanbidding des Duivels verlaten
eii;
,
beichouwing
Bij derzelver
,
de
en hadden die aan
,
Hoofdft. ^g^g Beelden bewezen : niet , zoo als men God aanïia C. G. Jaar 622. bidt; maar in zekere betrekking, (a Kxr^ivTiKcae tot
814. ocAAflt
de Griekfche Vertaling,
ftaat 'er in
,
welke deze Brieven bewaard zich daar op,
GREGORius
roept
abcarus
den Koning
met
,
gezonden hebbe,
beeldtenis
dat
hetwelk
als
En waarom
,
men
vervolgt
hij
Omdat
hem zoo
wij
,
christus
de Godheid niet afgebeeld kan worden ;
konden afbeelden beeld
,
zoudt
gij
dit
Wanneer
mogen noemen.
op-
daar toe
kennen
niet
zijn
beelden wij ook
den Vader van onzen Heere jezus af?
ook
de Ooster-
meer zulke Beel-
'er
den van CHRISTUS waren, die rigtte.
Christus aan
eenen Brief, bij
nog aanbaden; zoo
lingen
Verders be-
zijn. )
als
niet
omdat
en
,
wij haar
toch geen Afgodswij
in
de Pieters-
kerk gaan, en het Beeld van dezen Heiligen befchou-
wen, worden
,
zoo
Hechts tot
als
gij
droom van
een'
tot
Wij bidden
roerd.
aan
wij
niet
zegt;
gedachtenis
fteen, è^^zo.
en
,
om
Beelden
des Heeren
,
de Beelden
fmeeken
wij
CHRISTUS. als
om hoog
roepen wij
van
zijne
alleenlijk
De
Keizer
te
hem
ge-
ons
dienen
ons grof en traag
hart, door de namen der genen, welke
den vertoonen,
tranen
wanden, of hout
heffen.
zelven
Bij
deze
Beel-
het Beeldi
aan; maar
bij
Moeder en der Marrelaren,
om hunne
voorbidding
had hem gefchreven
,
bij
zoo
oziAS, (of HiSKiA,) na acht honderd jaren de ko-
,
GESCHIEDENIS. •koperen
den
den Tempel
flaiig uit
had ook
hij
geworpen
na acht honderd jaren de
de Kerken geworpen.
uit
de hem gregorius
had
uw
david had toch
de geheiligde
gij ;
met de verbondskist
God
het was een van
zoo
als
en de
u
gij
koper.
geheiligd
beroemt, na 800 Martelaren
heiliging der
uw
derteekening den vloek op
in
^lARiA,
die
,
hem
de
in
,
en
hebt,
den zegen en zon-
en door
uwe on-
,
hoofd gebragt. Verhoe
,
hem
zeer
won-
de Kerken de Beelden van de
derwerken van CHRISTUS
,
opzettelijk
gregorius hem
volaens verklaart
en anderen
Priesters
Gij
jaren,
der eenige noodzake uitgeworpen
van
zooging door
zijne
armen houdt,
rondom
en
welke Engelen flonden, van de verheerlijking, kruifiging
begrafenis
,
CHRISTUS diend eene
,
en
hebben.
algemeene
GREGORIUS
Dat
hemelvaart van
tot
want
Keizer zulke
alles
gaat
;
vergadering
met hevige
ge-
aanbood
houden
te
nutteloos
hij
(lichting
Keizer
Kerkvergadering
geheel
zalig
—
,
de
eindelijk
Beelden vervolgde, zoo kon
yerzeld.
en
opftanding
,
meer dergelijken
alzoo
acht
,
hij
de
een
God-
onderflieunen.
Dit
niet
als
en
beflraffingen
In den tweeden van deze
afmaningen
Brieven,
een
iantwoord op eenen nieuwen Keizerlijken Brief (*), verzekert dewijl
gregorius,
LEO
bij
zijn
dat
hij
zijn
leven
gevoelen volhardt,
moede
en de
is,
heili-
ge (*)
/.
c.
pag. 23,
T
•?
AfdeeL
Vl ,^jj
q^ q^
zelf die flang Janr 622.
den Tempel gebragt
in
IV ^°^*
Broeder, even
zoo hardnekkig en gewelddadig jegens de als
zoo
,
Afgodsbeel-
Waarlijk, antwoord-
ozias was
,
21,3
^^^
^^
;
K E R K E L
294
IV »0EK
K E
IJ
ge wonderdoende Vaderen niet volgt.
Andere Kei-
2ers waren
te
wel
Keizers
en
Priesters
ge-
gelijk
Afdeel. weest, nademaal zij met de Bisfchoppen gemeenVI fchappelijk voor het waar geloof gezorgd hadden;
na*^C
^^^^ ^^ Kerken
^'^^^ ^^J ^^^^ ^^^^
G
Jaar 622. raad beroofd, welke in ^"^
^^4 en -
de
Heiligen
Keizers
de
niets omtrent de Beelden befloten
de GREGORiüS,
men brood
eten, en water
fie-
christus
Kerkvergaderingen
hadden
ook
hadden
zij
haren
tegenwerping des
algemeeue
zes
van
Beelden van
Op
beflaat.
dat de
,
de
niet
drinken
,
antwoord-
bepaald, dat
zal,
omdat
dit
van het begin af tot onderhoud des levens noodig geweest was; even zoo had men
zich
fteeds
vaa
de Beelden bediend; de Bisfchoppen hadden ze zelfs
op de Kerkvergaderingen godvruchtig Christen zijn.
—
Nog
zou zonder dezelven gereisd de
in
'er
is
medegenomen, en geen bovengemelde Handelin-
gen der tweede Kerkvergadering van Nice'é
(*_)
een
gregorius, over dit onderwerp, hem zoo naauw overëenflemmenden Pa» van Konflantinopokn , germanüs , bewaard
andere Brief van
aan den met triarch
maar
die
gene wij
niets belangrijks in zich uit
Tot onze
bevat, boven het
de beide voorgaanden aangeftipt hebben. toe
tijden
had geen Schrijver
echtheid van de beide Brieven van
Alleen hadden
den Keizer getwijfeld. toegefchreven aan
gregorius
ton LE Duc (t) (*) Ap. LABH. T.
(t) A'-
(§)
I-ABB,
Ciit, in
/.
en \\. C.
PAGi
llf,
(§)
fommigen ze
die
door fron-
wederlegd
zijn;
™^3r
p. 282.
p. 22.
BARON, annal. ad ann.
aan de
gregorius aan
72(5.
«. 8.
GESCHIEDENIS. maar semler
heeft het eerst derzel ver echtheid voor
onzeker gehouden, omdat het vreemd
der Kerkvaderen
zijne Bibliotheek
verliezen
bij
liiet
hoe zeer
,
iNlaar des te
genoot dien
,
tijd
den
zou,
al
waren
hij
te (louter deel in
en bragt zeer veel
den
toe,
dat
eene in
hij tot dit
werden.
Zoo fchreef hij (*) konstantvn , wien hij
muhammed. noemde ;
der Heiligen
gehoorzame
,
,
nam
hij
menigte onderda-
oogmerk opgefteld had
ne fchikkingen tegen de Beelden, Babbelaar,
de voor de
Alhoewel
heeft.
,
is
Alles, niet
be-
aan den vol-
waard gebleven. genden Keizer
,
eenen
wegens
zij-
Ketterfchen
Beeldverbrander, en vijand
gelijk hij
ook aan de , den Keizer
Bisfehoppen allerhande fcheldnamen gaf.
Verfcheidene andere fchriften van dezen inhoud, die
onder
zijne
werken
fl:aan,zijn al lang
voor onecht
er-
kend,
(*)
sTEPHANi Diac. Vita S. Stephani Jun.
Anall. Grac, pag. 452.
T4
^01814.
der chnus
hunne verkleefdheid
aan de Heilige Beelden verflerkt
wat
die
twist over de Beelden,
nen van het Griekfche Rijk
r G
jaar 622.
IJver van Joannes van
het uitvoerigst en
verdedigd
gefchriften
VI
tijd-
Lceraar
onder de Arahifche heerfchappij leefde
toch
opdellcr
Damaskus ^
de Heiligen
Afdeel.
in
geheel onecht.
zij
Syjiamatifchen
eerflen
^°^*
be- „o
der Godgeleerden
vermaardften
eer der Beelden van in
nog andere
de eere van den
'er
Griekfche Kerk, joannes van
ijverigst
heeft
meer verwacht men van zijnen
en
,
onder
niet
waar op evenwel geantwoord
,
IV
men
dat
röszler
de Rootnfche Archiven vindt.
denkingen bijgebragt
is,
derzelven
het Latijnfche oorfpronkelijke
kan worden
295
Tuin.
I.
)
K E R K E L
«96
IV BOEK Afdeel
VI
kciid.
(^Oratio demonflrativa de facris et venerandis
imaginibus
ad
^
Christianos omues
CahaUnum
Cc^ft^-itinum
P^^'
K E
IJ
lm-'.
om-
hareticos
et
Epi stola ad Theopbilum Imper^
Ejusd.
nes (*).
adverfusque
,
,
Hoofdft. j^ fanctis et venerandis imaginibus^ Maar " na C. G. 7 j laar 62a. zij"^ ^^^'^ verantwoordingen ot verdedigingsfchriften toe ^i^- tegen die genen, die de HeiJige Beelden lasteren^
(\\
•'
'
UI. de imaginibus^ (S)? welke
(^Oratt. Apologet,
kort na het eerfte
hij
uit te geven
welken
,
daar
hij
bij
DAMASCENUS
gehouden
betuigt
verantwoording, dat niet
had
van Keizer leo begon weg volkomen genoeg aan,
bevel
wijzen den
kunnen
heeft.
begin
het
in
zwijgen
zijner
daarom
hetwelk
,
eerfle
der Kerk,
gevaar
hij, bij het
zeer
groot was, omdat de onderdanen van hunnen Vorst, verleid
werden
noemt
tevens
;
hij
vrees van de vijanden der Beelden,
nen daar door
men , door
dat
,
de Christe-
zouden vervallen, maar
tot Afgoderij
noemt het eene ondeugd
het eene ijdele dat
af te wij-
ken van de gebruikelijke Kerkelijke inrigtingen, de
Na
Voorvaderen veroordeelt. Geloof,
in
alleen aanbidt,
God,
en
het
gelijkelijk
en
(hoewel
tevens met
hij
God
verzekert hij, dat
is ,
hij
,
( wf
geene
Beeld van den onzigtbaren
(t)
/.
c.
I.
hij
den Koning ,
niet
als
c/a:B-scv
,
)
aanbidt
;
zwarigheid maakt, een
God
te
vervaardigen, in '
(*) Tom,
zijn
die
vierden perfoon, maar als
een
als
van
de Drieëenheid
purper van zijn ligchaam
een kleed, noch die
God
dcncn
eene fchets
zoo
Opp. pag. 613 628.
pag. 62^-6^7.
(§)
/.
pag. 307-390.
; ,
GESCHIEDENIS.
^07
5500 verre hij,
door zijne menschwording,
geworden
Op
is.
daartegen
acht
Beelden
alle
men
hij, dat
Geest,
de tegenwerping,
maakt,
moet nemen ;
daar op doelt, dat
dat
men
in
te
die
de
het
Eigenlijk
den gegeven
Schrift,
(7r«c?Htivjjö-
ver-
^o-
God
kunnen ook beter beoordeelen,
ding
God
te
of
zijne
wat
Van chrisius, Gefchiedenis , kan men
Voor
als
het overige,
af-
de aanbid^
is
welke
verëering,
aan
toekomt; of enkel eerbied voor uitmun-
alleen
Gods
tende mannen , voor
voor hem gewijde
vrienden en dienaren
plaatfen en zaken.
Nog
,
of
geeft
de
De
Schrijver hier velerhande foorten van Beelden op.
Zoon van God
hem
in alles
,
is
het natuurlijke Beeld des Vaders^
behalve
in
de geboorte
,
In
gelijk.
het Goddelijk verfland zijn van eeuwigheid af Beel»
den en voorbeelden van
alles,
wat God eens wilde
voortbrengen, welke de Heilige dionysius, die van
God
zelven
gemaakt,
^^
verkre«
niet.
Godsdienftige
gelijk
'•^'-
Afgoderij
tot
volmaaktere kennis van
beeldingen maken.
^ q^
verëering
gen hebben,
mensch, en van
^^
aanbidden moet,
wij, die eene
men
VI
in Jaar 62?.
was dat voorfchrift aan de
afbeelden kan,
Afdeel,
antwoordt
Godsdienftige
zoo geneigd waren
die
,
be-
maar
gemelde verbod alleen
(Aa7fe«ix,) met de aanbidding,
bonden.
,
^^^'^
niet, behalve den Schepper,
de
altijd
mozes
doodt, maar den
Heilige
het fchepfel Godsdienjïig
daarom wordt
dat
aanbidden
verboden,
heeft
niet de Letter,
die levend
ook nog
God
den eenigen
volen heeft ,
IV
zigtbaar
met Goddelijke dingen zoo bekend -
Voorhepaling noemt.
geelden van onzigtbare .
dingen.^
T5
Daar zoo
zijn als
is
ztgtbare
van
God en
*
K E R K E L
298
Vi
de
G.
het
,
eene
814. ii^sgeiijks vindt
verhef-
draaien;
uitvloeijing
aan
;
ons; aan plant, bloem
geest in
roos.
ons
tot
te
en
licht
en
vlietende
woord en
en geur van
zon,
wij aan de
zien
bron
'^^''^^"^>
door
daar
zich
laat
ons tot Geestelijke Begrippen
Zoo
fi^tï'
aan
Jaar 622 tot
om
neder,
Afdeel.
mC.
God
en de Engelen;
IV BoEic
K E
IJ
Beelden
der
Drieëenheid.
men raadzeldchtige Beelden van
kömflige dingen; zoo
de koperen
als
toe-
Chris-
flang
Manna zijne Moeder, het water en de wolk den Doop aanwezen. Eindelijk heeft men ook Beelden van merkwaardige GefchiedeniS'
tus,
de kruik met
fen^ tot nut der nakomelingen; of ftls
de wet, gefchreven
gedenkteekenen
zoo
,
MASCENus, of verwerpen
,
de
in
allen
,
des verbonds, niet de geheele
z.
e.
door
verbonds-
da«
redekavelt
van Beelden
of elk op de voor hetzelve
menfchenhanden gemaakt
maar waren
zoo
,
tafelen; of
foorten
alle
Men
pasfende wijze aannemen.
worden ;
wet
de
als
moet
gij
of ze
;
op fteenen
Een van beiden, zoo
bewaard.
kist
fchriftelijke
is
v.
mag
,
de
niet
zegt, het geen van
de
,
,
)
en de
Beeld
ja een
wet
kist
Was
van deze natuur?
Tabernakel een Beeld?
des Beelds ? ( tutt» rvTrar
aangebeden
niet
Cherubim
een
zelve
Beeld des Beelds, (g/K-ow? n-^o'^^x^oiyiAx ,^ kon
Beelden
niet
Beelden
zijn
ik niet de
om
verbieden.
toch van
floffe
mijnentwil
,
dan
niet
ftoff'e
en fioffelijk;
ftoffe
geworden hij
mijn
;
de
de
dan bid
maar derzelver maker aan
de fïofïe, door welke
Was
men tegenwerpt
Als
,
die
is, en ik vereer
ook
heil
bewerkt
heeft.
ook het hoogstzalige kruis, de berg,
op weiken hetzelve was opgerigt, en het graf van CHRIS-
GESCHIEDENIS. CHRISTUS;
zelf,
niet liet
is
Avondmaal,
de
,
tafel in
Een van beiden, of
verëering en aanbidding van dit alles
van
der Beelden
Veracht de
God
en
toch
Gods
ftofFe niet , die
zou Manicheisch
De
zijn.
fcheppen
Goddelijke weldaden zij in
leeren
zij
;
de
als
!
!
dat
aan
Geleerden uit aan
herinneren
zij
,
is
bewijzen
en de Isra'èliten
,
wrerk
Beelden
de Ongeleerden hetzelfde nut,
Boeken
vrienden
zijne
voor welken
,
den Tabernakel waren opgerigt, aanbaden door
dezelven
God
Die genen, die zeggen, het
zelven.
is
genoeg. Beelden van christus en zijne Moeder
te
maken,
door,
belijden daar
Heiligen zijn , en
hun hunne
toch CHRISTUS
gelijk
In SALOMo's
zijn.
dieren;
en
hebben,
die
men zou
vereert
geene
toch zelve
zijne legermagt
ligen.
zullen
ook christus
;
daar dezen
Goden
zelfs
zelfs Beelden
Beelden
der
Tempelen van
God
Beelden niet,
niet
die
zijn
wil
zijn!
de
niet
Hei-
aanbidden
Beeld
een
van
Heiligen
onzen Koning en Heer,
berooven; en dat
Wie hunne
vijanden der
zij
en
zijn,
Tempel waren
Men mag christus, van
dat
eer onttrekken
is
,
des
Hunne Beelden fporen mij op Een van beiden , of men moet den Heiligen ter eere geene Tempels bouwen, en hunne gedachtenis niet vieren; of men moet ook hunonzigtbaren Gods.
tot navolging.
ne Beelden behouden. de v^et , toen
dit
den vollen dag.
Wij
leven niet
geene plaats vond
;
meer onder
maar genieten
Doch ook mogen de grenzen
^°^^ Afdeel.
VI
weg ;
of erken, volgens de Kerkelijke leere, ook de nanbidding
IV
het
van chPvIStus
bloed
niet ItofFe?
dit alles
is
neem de
Euangelieboek
het ligchaam en
299
niet
over-
^g
c G
Jaar
622.
•°'^
^^^
,
K E R K E L
300
IV BOEK Afdeel.
VI na C^
overfchreden
worden
,
vastgefleid.
Want
zij
K E Vaders hebben
onze
welke
hebben
blootelijk
niet
Van waar
^^^^ mondelijke overleveringen
,
ge-
ook ongefchrevene
^chrevene wetten gegeven; maar
verordeningen achtergelaten. ci
IJ
anders, dan
weten wij de plaats
Jaar 622. van den Hoofdfchedelberg en van het graf van christot 814. ^U3^ yjjn waar komt het driemaal indompelen in
den Doop
de
;
Oosten
;
ken?
PAULUS
biddenden
der
plaatfiiig
naar
wijst
( 2 Thesfal» V.
14. )
op
zelf
waarom
mondelijke
vangt
gij
oude Leeraren tegen
aanhaalt, betreffen flechts
men, epifanius boden
:
eenen
De
plaat-
dit in ftaat
den
of
;
hij
men
welke
dezelven,
de Afgodsbeelden.
Zegt
heeft toch de Beelden volftrekt ver-
dan antwoorde
waar
leering;
dan
noodeloozen twist aan over de Beelden? fen der
het
het voorfchrifc van gehelmenisvolle gebrui-
,
daar
heeft
ik
misfchien
:
is
Boek
het
door een' ander gefchreven gewor-
door
flechts
Heidensch
het
Bijgeloof willen tegengaan; gelijk dan in zijne Kerk zelve
nog
hetgeen
Beelden gebruikt
altijd
van weinigen
en
geene Kerkelijke wet uitmaken.
MASCENUS
eene verzameling
den gewaanden dionysius
Lius den Groot en
werden
Daartegen deelt da-
van plaatfen mede den
Areopagiet
hebben. fchrifcen
Dan zijn
;
en
eerst ophelderingen
vvenschte
bewijs
,
en
latere
Kerk-
voor de Beelden zullen verklaard naardien
,
uit
basi-
,
gregohius van Nysfa, chry-
,
SOSTOMÜS, LEONTius van Cypren^ leeraren, die zich
eindelijk
;
zeldzaam gefchiedt, kan
hij
ook
moest fomtijds
het bij
ten
deele
de
meeste
voegen heel
,
om
onechte plaatfen
het
gedwongen
,
ge-
daar uit
, ,
GESCHIEDENIS. wit te
kunnen
afleiden
waarde deze
gerino:e
zoo
;
men
ziet
verzameling
gehoorzamen
hier in niet te
welke Kerkelijke inrigtingen worden
mogen
zijnen
beflisfen
;
als
zou
den banvloek over
In de
bijHand beloofd
de
tweede
DAMASCENus
Keizer zich
over het
en
van
zou bekeeren,
uitfpreken.
beweert
Verhandelingen
deze
iu
de
inleiding
ter
baan
over
daar
heeft,
de
dat
,
Duivel
alle
en
gebragt,
heeft
dat,
voormaals de menfchen tot Afgoderij ver-
hen thans ook,
leid heeft, hij
uit nijd zelfs tegen
Beelden van Christus en der
Heiligen,
delijke gezindheden aanfpoorde.
tot
de
viian-
Daar op toont
hij
Oude Testament verbo-
dat de Beelden wel in het
den waren, dewijl de hra'èliten dezelven voor Goden
hielden
en
,
als
naardien
God op
gefproken
,
zoodanigen
velerleië
en zich
,
aanbaden
wijze
maar
;
de menfchen
tot
bekwaam geneesheer
gelijk een
van verfcheidene artzenijmiddelen bediend heeft, zoo laakte dit verbod
de
Christenen
mogt men wel
der Godheid
minder Beelden van den Duivel beesten,
om
ze
Afgodstempels regt
,
,
te
de
maken; en nog
van
Maar
verëeren.
hadden
,
Een Beeld
niet.
niet
Heilige
aan de Heiligen Tempels gewijd
m.en{(:hen in
,
der Heidenfche Beelden de Beelden van
MARIA, en de
Heiligen gefield.
plaats
Vaders
Want
,
IV boek Afdeel,
VI
door
,
afgefchaft, zijn
niet
hem
geloofsdwalingen gelijk hij
d^n Keizer
Kerkvergaderingen, aan welken
alleen
CHRISTUS
hij
Ten
laatften
bevelen
aan de bekende Roover s/ij node gelijk; geheel
van hoe
om
,
zulke
;
,
ligt
is.
vermaant de Schrijver de Christenen
301
en der
met
en in plaats
Christus, de hraèUten
mog-
^^
^ q
jaar
622.
'•"^
^^^ *
,
K E R K E L
302
IV
mogten
BOEK
ichelijke
doen, dewijl
dit niet
K E
IJ
hunnen
in
natuur zich nog onder
den
de men-
tijd
bevond,
vloek
AWeel. ^^^ ^^ ^^^^ ^^"^ ftraffe was , waarom ook een VI doode onrein was. Door de verëeniging der God"°°^ heid integendeel met onze natuur, is deze verheerP
Wij
geworden. Jaar 6a 2. lijkt en onverderfelijk tot 814 ^gji ^gj. Heiligen,bouwen (}qq(J
als
ook de Beelden voor christus, en
der ter eere
zoekt
wel
en tot fchande des Duivels
,
deze,
zijner
Moe-
God,
niet als
opgerigt
,
aanbidt en
te verftooren,, die niet
hun
Wie
en fchilderen hunne Beelden.
ter eere,
dus
vieren
Tempelen,
.
hoe-
eert,
van christus,
die is een vijand
en van zijne Moeder en van de Heiligen; maar te-
vens ook bewijst
een verdediger des
DAMASCENUS
uit
tuurpiaatfen
aan de
dat de Keizers
,
Kerk wetten
Kor.
I
XXVIII.
XIII. 7, 17. I Chron.
3,
gten
geven;
re
XII.
komt
Hij
zijn eerfte gefchrift,
van de waarde der
men
alleenlijk
geen hij, in
het
(toffe,
de Beelden beftaan, gezegd had, en
bij, als
om
hebben,
regt dit
herhaalt,
Bebr,
28.
en andere Schrif-
den Leeraren toe!
uit
Vervolgens
Duivels.
de Beelden uit hoofde van
waar
voegt
'er
verbod
het
wet wilde affchaffen, dan moest men daarte-
in de
gen den Sabbath en de Befnijdenis, welke daar in
geboden werden, waarnemen. delijke
herhalingen
van
voorbeeld, plaats van
uit
de
de
Onder andere woor-
eerfte
onbefchrevene
epifanius, en meer
Verhandeling,
bij
over
de
leere
foortgelijken
hij
nog aan: de Heiligen moesten ook
de
verëering
deel
hebben
van ,
God
dewijl
,
en christus op zij
eifgename.n
,
merkt
daarom aan
van
de wereld
God
ea
me-
;
GESCHIEDENIS. medeerfgenamen van christüs
den Hemel zijn;
in
insgelijks, gelijk het EuangeJie in het
den, zoo
is
benevens
het
het kruis
Een van kruis
CHRISTUS
en
is:
andere
Afdeel,
God
wor-
te
Indien
,,
ik
van
waarom zou
ik
niet de tot zijne eere en zijne gedachtenis opgerigte
Bedden,
hem,
van
Beeld
het
gehangen heeft , aanbidden aanbid,
zelven niet
Dat
?
men
ziet
aan
die
de
ik
daar
kruis
het ftofFe
uit;
der-,
dewijl
ik
het kruishout, wanneer het in flukken gebroken is,
verbrande.
Doch nu onderneemt damascenus ook, om de aanbidding
Beelden
der
bewijzen.
„ De
zalig der
genen
ten
Heere, zegt die
,
vergeefi gewenscht
wenfchen ook mogelijk
fiere rede
te
en
^
maakt
een
God
nademaol
,
gefchapen
een
,
den
van
ons
wij
mensch
abraham
en
wij zien
te
worden
als
tot
Beeld
ge
mozes
,
»
Beeld
zijn
en
God, maar
alle
niet
de zijn
De brandende braambosch was
gezien.
Bueld
Profe-
"
heeft het eerst een
hij
heeft,
plaats, waar
vele
zien
te
Beeld, en
Profeten, hebben Beelden van
Wexen
hetgeen
hadden
de oogen
prees
hii,
,
te
wij zien in eenen fpiegel en dut"
in
zalig geprezen.
zagen
Heilige Schrift
zien, zoo veel het
Want
is.
de
uit
de
mozes
Bloeder dit
Gods
;
indien
Beeld zag, een
nu de
heilig
land
was:
VI
, ^^^^^^^
en
werktuigen
aanbid en vereer;
lijden
gewor-
voorgefteld,
Beelden
fluitredenen ,
'*^^*
mondelinir ge-
behooren. aangebeden
,
zijne
de lans
,
is
IV
zonder
vleeschgeworden
de
Heiligen, in
de
gelijk
den.
in de wereld enkel
christüs,
dat
leerd,
deze
ook
eerst
wereld verkondigd
de geheele
fchrift in
303
jaar
q 614,
^^^^^*
4
^
K E R K E L
304
^I
G "
Christus verzekert, dat mo-^ ZES aan de^odtn, om de hardheid van hun hart de echtfcheiding veroorloofd hcbbe:
Jaar 622. ^^^
meer moest het Beeld zelf hei%^
veel
allerheiligst zijn!
ja
Afüeel.
mC
hoe
vvas;
iV noEK
K È
Ij
^
^^^ ^y
\s\x\\^
om
hunne overhelling
en ik beweer,'
reden,
dezelfde
de
tot Afgoderij,
hoofde van
uit
Beelden
^en heeft; maar wij ftaan veel vaster op
Even
fteen des geloofs.
wie bij die
daar in woont; zeg
zweert
die zweert bij
,
4. dat
God
,
handen gemaakte Beelden
Wederom
bidden zouden.
met de
deze Verhandeling plaatfte
maar
,
vermeerderde
hier
lijst
daar door verbeeld
die
ook paulus
bevolen heeft
Hebr. VIII,
dat de hraeliten de in
met
den Tabernakel aan^
befluit
de
de vorige
in
ook
Schrijver
ge^
reeds
nog met eenige andere
van
Hem ,
wie bij een Beeld
ook:
Hem ,
fpreekt;
zweert bij
die
,
ik
Eindelijk getuigt
wordt.
Christus
gelijk
den Tempel zweert
verba-
den rots-
plaatfen
van Kerkvade-
getuigenisfen
ren voor de verëering der Beelden,
Dus
om
is
de derde van deze Verhandelingen weder-
vol herhalingen uit de twee
der behoort, het geen
den aanval op de Joden
beweert:
bij
Vaderen
de
hebbe
hebben
,
om
wegvallen;
Christenen
fommige dingen
Duivel
dat de
veroorzaakt
geene Beelden mogten
nen, welke Heilige
hij
de Beelden
Daar on-
eerften.
uit
de
dat
;
rede-
dat
de
woorden
der Schrift hebben afj;eleid, welke daar in niet uit'
drukkelijk ftaan;
waar
bli
hier
nog de woorden:
Drietenheid ^ eenswezens ^ ééne natuur der Godheid^ drie
Perfonen
^
één
perfoon
CHRISTUS gevoegd worden
e.
en z.
twee naturen in v.
Maar
bijzon-
der
G
E
De
gen IS, bekend
waarichuwen den
te
maar ook, en
zoo
,
natuurlijk en
voor
als hij het
zoo
natuurlijke;
volkomen
om
hem
het derde
De
Heilige Geest
God
één
zijnen vrijen wil en
Beelden
van
door
foort
uit;
gelijkenis
van
als
wien
zijn,
gideon's
de iVIoeder
de zesde zijn
;
zoo
heerfchen,
te
de Heil. Schrift^
en
btHaat
onligchameliike uit
de
de
als
voorbeel-
dtiauw
Gods voorbeduidde;
de opfchrifteii
en en
ook, door
hij
om
is
onzigtbare
den des Ouden Testamertts vlies
Woord, Vader, Zoon,
bekwaamheid
dingen voorflelt; de vijfde
het
God
in
Verfland,
gelijkvormig is; het vierde foort
welke
de
naar
die
,
naardien
is,
eerfte
die
denkbeelden van zaken,
de mensch
gemaakt
ter
op ein^
gedachtenis
van eene gebeurtenis opgelteld of opgerigte gedenkteekens.
DAMASCürtius
vraagt verders, wat
Beelden kan worden voorgeftelJ? hij
;
onder
de
Godheid
de
Hechts
Geesten,
als
men
ze met
ligdhamen
eerst Beelden
XII Deel.
gemaakt?
niet
\
God
tellen.
God
V
door
Alles, antwoordt
want
ook
eindige
vergelijkt,
kan men
Maar wie
heeft
zelf,
Afdeel.
nademaal
hij
^'^i
j^g
^^^
te Jaar
Beeld des Vaders; en
gelijke
Geest even zoo één mensch,
delijk
Het
vindt.
Zoon van God
de
is
worden zullen, maakt het tweede
God
ons tot
kwade
het
de Heilige Geest het Beeld des Zoons» zelven beftaande
en
wat een
hoc vele foorten van BeeU
,
"°^ nOEK
hetwelk verbor^
iet,
fporen
,
IV
wijdloopiger ont-
maken;
verders
)
'er zijn ? zes
het
is
;
(om
het is?
te
goede op
het
305
onderzoekt,
Schrijver
waarom
S.
vragen over Beelden
veiichoidciie
Aanbidding. Beeld is?
E D E NM
I
Veihandeling eene
der bevat deze
vouwing van
C H
S
het zij-
n&n
'"^
'
q 622. '^ *
K E R K E L
3c6
IV BOEK Afdeel.
VI
Zoon
eeniggeborenen
iien
K E
IJ
geteeld
en
,
^gn menscli naar zijn Beeld gefchapen <^^
Mensclnvurding
Zoons
zijnes
ven de Engelen verheven
Waarom zou
Hem maken
van
Beeld
hét
Jaar 622 tot 814
die zich in deze natuur vertoond heeft?
(
) welke hij eene
,
De
ootmoediging noemt.
God
aan
?\.oiTfiixv
onderwerping
eerfie
zegt
,
bewezen; en ook deze
eigene foorten
wordt
hij,
weder harö
heeft
God
nademaal de fchepfelen
,
dien
,
gedwongen, zoo
zij
kennen, deels
als
de Duivel; en nog anderen, zonder
vrijwillig, deels
hunnen wil, aanbidden.
nen, tegen
^
en ver-
door Godsdienflige verëering, (x,*1«
alleen ,')
Vervolgens
de ver fcheidene foorten van aanbidding
bij
7r^Qgy.v)/yi<Tig
aanbidden.
en
^^Q Q
ontvouwt
Door
onze natuur bo-
is
geworden.
ik
niet
n^iderband
heeft.
hem
ken»
te
Bewondering
en toegenegenheid maken de tweede foort uit, met welke wij
God
wegens
,
lijke
wezenlijke
zijne
De dankzegging voor
heid, aanbidden.
heerlijk-
de Godde-
weldaden maakt het derde foort uit; de vierdt
de verklaring van onze het goede;
begane
en de
zonden
Eene
heeft.
behoeftigheid
vijfde
welke
;
berouw en weder
hoop op
en
van
belijdenis
drie
onderfoorten
vraag betreft die genen,
andere
'die
worden? en op hoé velerleië wijze fchepfelen aangebeden moeten worden? De eerften zijn de Moeder Gods en alle Heivolgens de Schrift aangebeden
hgen. verre
Zij zij
van
ne vijanden
worden
God
vreefelijk
weldadig geworden vereerd
vooreerst
wordt,
aangebeden
verheerlijkt, door ,
zijn
en ,
wanneer
jegens
en dewijl
men
hem
,
in
vo.or
zoo hun-
hunne vereerders de Koning zelf
zijne
dienaren aanbidt.
S
C H
Een andere
foort
GE bidt.
uitgewerkt
is
Nazareth^ Golgotha hetzelve
4chen
,
een
daar in
die
De
jiebben.
,
zoo
en meer dergelijken
,
307
door welken ons
heil
de Berg
als
het kruishout
,
S.
aanbidding betreft die
vaii
Ichepfelen, in welken en zaligheid
NM
E D E
I
Sina'i
ook Engelen en men-
;
genomen
deel
derde foort betreft de Heilige Boeken
£n andere Godgewijde zaken; den, welken
de Profeten
,
,
de Beel-
het vierde
hebben, zoo
gezien
als
de Staf van aaron, de Tabernakel, de Cheruhim^
«ok
zijne
Moeder en
vijfde foort aanbidden wij
de deelachtig
zijn
ons zelven,
hunne dienstknechten,
en
weldoeners
Beelden ftaven zullen, dan in de Ib.at
Co-
op bet einde van
van hulpbe-
veel rijker verzameling
plaatfen der Kerkvaderen, die
,
wij
die
Heeren en Meesters van
Eene nog
hoeftigen vereerd.
gen
Beel-
naar het
Heiligen;
der
geworden, met onderworpenheid;
volgens het zesde worden
van
Gods, de
het ligchamelijke Beeld mijnes
den van
de verëering der
eerfle
derde
d.Q.zt
Verhandelinals
een aan-
liangfel.
Dit jcn
dus het gene de voornaamfte Godgeleerde
is
Wijsgeer van deze wist
Heiligen
tiiden
voor de Beelden der
brengen.
te
bij
Dat
veel
daar van
laf, veel verward, en het ander heel armhartig is,
mengd;
aanbidden
en alhoewel
dat de biddende
neemt •weder
hij
Over het geheel wordt
bewijs noodig.
heeft geen 'verëeren en
onwijsgeerig
damascenus
zich
tot
God
weg, door
de
aanroeping
Va
onderling
vlijtig
behoort
evenwel zelf de nuttigheid
AfdeeU
VI
de nagels aan
,
welgezind
IV ^^^^
en
ver-
infcherpt, te
rigten;
dezer bepaling der Heiligen
als
nood-
^^
c G "
Jaar 62a. ^^^
^^^
,
K E R K E L
3o8
^^.y^
Afdeel.
VI „
^
Wanneer
noodzakelijk aan te prijzen.
IV DOER
ophelderen, vervalt
^vil
Het misbruik
lic'-^e"*
en
plaatfen r^
plaaifen
,
hij in
hetwelk
van
K E
IJ
gevonden wordt ,
Jaar 622. Beelden tot 814. fgjyif^
is
heeft,
tweede foort van zamengeraapie plaatfen, Verhandeling, na zijnen
in de derde
rige Beeldverëerders vermeerderd
bleven deze opflellen over het
Keizer
zou
bijzonder
door
zijn,
geheel
de
ijve-
evenwel
een zeer on-
mengelmoes van ongemeen weinig goeds
met zeer
veel het
geen onbruikbaar en nutteloos
Alle verdedigingen j^joj
jjjoj^ijfej;,
fh"ff^^^
tijd
dat
gefchikt
LEO gaat de Beel-
in
,
daad onvergee-
der
in
maakt
de verëerina: der
men aangemerkt
Alhoewel
fpitsvinnig-
van vele Bijbel-
hij
Kerkvaderen
welken volftrekt geene fpoor van
denkbeel-
hij
ijdele
hij
hevigheid
zijne verdediging
Beelden der
gregorius te
Heiligen
voor de onbe-
met welke deze
Wij hebben reeds
van dezen Bisfchop gezien
ANASTASius den Vorst zijne
If.
kastijden,
had opgefteld.
in de Gefchiedenis
malen door
de
is.
^^^ minden indruk op den Keizer leo.
Integendeel zocht tamelijke
van
befchuldigt,
Bevelhebbers den
fchop heeft willen laten
dat
,
dat
meeF-
hij
Roomfchen Bis-
vermoorden ; maar tevens
dat het veel geloofwaardiger is, dat
hij
Hechts bevel
gegeven heeft, om hem gevangen naar KonflantinO' gregorius III, die in het polen over te voeren, jaar
731 aan het Bisdom
volgde
de
maande den Beelden;
maatregelen
Keizer
fprak
vloek uit tegen
zoo
veel te
af
Rome kwam
te
van zijnen van
zijnen
,
achter-
voorzaat. ijver
Hij
tegen
de
op eene Kerkvergadering den banalle
vijanden derzelven, en rigtie
meer op
in de
'er
Roomfche Kerken. Maar
LEO
GESCHIEDENIS. Leo
om
Afgevaardigden
liet zijne
pen;
hoewel
zond,
en
dwingen
;
maar
de gevangenis
in
vergeefs,
Italianen
de oproerige
hield
de
hij
nog
hier
fchoppen
,
bij
bijvoegen
Men
^g q^
den
,
Kerkelijk Regts-
hun
Epirus
^
ThesfaJi'é
Bloejie, Daci'è ^Kalahrie
c p fommigen van welken
in.
Roomfche
,
qxï
Achaje^
^
Sicilië^
Lan-
aanfpraak van deze natuur gemaakt hadden, verloren
hebben; deze landen vergrootten vervolgens het gebied
Waar
van den Patriarch van Konflantinopolen (*).
LEO meer
in ftaat
was
doen brengen, daar
,
zijne bevelen
(Irafte hij
ten
uitvoer te
de ongehoorzaamheid
en dikwijls ook tot gewelddadighe-
der al te heete
den uitberftende vrienden der Beelden nadrukkelijk.
NiCEFORUS (f)
zegt flechts
zerlijke bevelen niet in
handelingen
omdat
acht namen
hebben
menigte
in
algemeen, dat
het
in
toenmaals vele godzalige lieden,
,
zij
de
Kei-
en mis-
ftraffen
moeten
uitdaan.
Maar volgens theofanes verkregen vele Geestelijken , Monniken en Godvruchtigen de Martelkroon, nadat
zij
voor de waarheid veel
In berigten, die
eenige
eeuwen
bragt, wordt wel het ter
geleden
later
zijn
hadden. bijeenge-
dood brengen van eenige Beeld-
\
(*) Adriani
T. VII. pag
I.
Epht. ad Car. M. ap
962. Nicnlai
J.
Epi
in HARD. Act. Concill. T. V. p.
(f)
Breviar. Hist. pag. 38.
V3
i.adb.
ad Michaël.
125, 126,
q
Bis- Jnar 622.
tot hier toe Hechts
zij
Afdeel,
VI
de
deze gelegenheid
gebied over Illyricum,
Macedonië^
dat
,
te
^^^'^
inkomften
der Roomfche Kerk ^n ^iciUe en Kalahrie
kan
IV
vver-
eene vloot uit,
gehoorzaamheid
tot
daartegen
309
Concil.
Balb.
^^'^
* '^
KERKELIJKE
3IO
IV BoüK
Eecldverëcrdcrs
1
K0NSTANTINU9
Afdeel.
Vi
name
bij
bcfchreveii;
doeh met ge-
jjncre ffeloofwaardislieid.
op
741
Vader leo
die zijnen
,
in het jaar
den Keizerlijken troon opvolgde, en vvien
iloofdft.
^g voorftandcrs der Beelden den belagchelijken fpot'
Jnnr 622',
naam copronymus, (^Fondbevuiler,') gegeven hebwas jegens de Beelden op gelijke wijze ge-
eot rT"!
814. ben, 7"
zind,
als
zijn
Vader.
werden
plakaten
Deszelfs
In het eerst ftond KOiNsTAN- derhalve verder gehandhaafd. TiNus. vvel zijn Zusters Man, artabasdus , tegen hem "^^ B3US volgt *-*?' zijn v^a^^'^^y°°'''
uitroepen, en
^°' Keizer het
^^^'"^
ftautinopolen zelve, in het afzijn van
werd; maar twee jaren daar na
daar voor erkend
werd deze overwonnen en gevangen. bieden der Beelden
en
het
was,
ontfcaan
deze
Bij
haren
invloed;
misnoegen desvvegens begunfligde deze op-
artabasdus werd
onderneming,
befchermer der regtzinnigheid
,
fjholden.
De
eerstgemelde
,
als
een
met vreugde ontvan-
gen, en de Keizer voor eenen liet
Godloochenaar geterllond
Beelden der Heiligen in de hoofdftad weder len.
ge-
welke door het ver*
legenheid vertoonde de gisting,
roerige
Kori'
te
konstantyn,
alle
de
her/lel-
Naardien ook de Patriarch anastasius, met
het gewaande kruishout van te voorfchijn trad
,
en
bij
Christus
in
de
deszelfs kruifiging
hand,
zwoer,
hem gezegd had, Christus was een bloot, van maria op de gewone wijze geboren
dat de Keizer
mensch geweest
minde
zoo maakte het volk gcene de
;
zv/arigheid,
zaamheid
op
te
om
zeggen,
zulken
Vorst
konstantyn
hand dezen hem ongetrouwen
de gehoorliet
nader-
Patriarch de oogen uit-
GESCHIEDENIS. uitfleken
,
hem op eenen
en
zigt naar den
gekeerd,
ftaart
voeren i evenwel gaf
in
was (*).
renbaan
j
De
rond-
ambt weder, de-
zijn
genoeg vernederd
,
ftraf verbeterd
de
den grond .
len toegedaan
met het aange-
,
in
hem
hij
wijl hij geloofde, dat hij ,
ezel
311
en uit vrees voor
,
^^ Hoofdft.
"
toenmalige
Afdeel.
gevoe-
ziin •
IV ^^^^
Roomfche
^^r^
c
g,
p^.x 622,
ZACHARIAS had zich insgelijks voor ar- ^°V_[5* TABASDus , of ARTABAZUS, ZOO als hij ook genoomd wordt, verklaard; waarfchijnli.k, omdat ^q-
Bisfchup
de
ze
der
verëering
behandelde
de
Beelden begunftigde, evenwel
hem
Keizer
gunftig en
mild-
zelfs
dadig.
deze onrusten gedempt waren
Na'.lat
affchaffing der Beelden
weg gegaan
ren vorigen
geweld
bij
die
eene
in
door
te zijn,
het
pest in het jaar
Rijk
747
gens deze fchikkingen
farao
en andere
lijk
op
laat
dat
THEOFArs^ES, verwoestende
Goddelijk ftraföordeel we-
laat
Keizer
woeden
verharden
,
de hoonende taal,
fprekeii.
Integendeel
gelijk zijn
,
is
tegen
en
de
als
een
flechts
een
in
welke
hij
volgen
,
en wist
raadpleegde
kon-
Gefchiedfchrijver 'er onmidde-
meermalen met zijnen Geheimen
Raad over de middelen, om reiken,
'er juist
Griekfche ijveraars voor de Beelden van
dezen Vorst
STANTYN,
hart
zijn
van
klein gedeelte
de ha-
zijds
vindt, den
Kerken en Heilige Beelden andere
en
wijd een
zonder dat
Want
geoefend werd.
fchijnt
,
bevelen
Keizerlijke
ook
alle
oogmerk
zijn
fteden
tot
zijn
te
be-
gevoelen
over (*) THEOïïAN. p. 38.
Chron. p.
347- 353-
ZONARAS Annal. L. XV.
V4
C.
5'.
nicefor. Breviar.
K E
511 over
IV sosii
VT
te
eene
deze
roepen;
liet
algS"
krach-
omllandigheden
ter
hand genomen kon worden,
^^^^ Kerkvergadering werd in het jaar 754 te Konftantinopöïen 'm eene Kerk, aan de Maagd ma-
^"°?^^G tot
zamen
hetwelk in
middel,
^'B^^^
K E
IJ
befioot hij,
Eindelijk
ineene Kerkvergadering
"Afdeèl.
'Iz'xx
brengen.
te
K E L
Tv
6i^. 814. p^j^
gehouden; alhoewel eenigen van hare
gey^yjj,^^
bijëenkomflen ook plaats hadden in het Keizerlijk A^fxemeeneKerlc- Slot Hi'érn. Niettegenftaande zij in het gehcele Rijk vergadeBis* uifcrefch was ,' zond evenwel de Raomfche reven ' ^ ring te Afgevaardigden dezelve. Hij niet op eens fchop Konftan-
tmopolen
j^qj^
hem
namelijk derzdver voor
zeer
onaangename
veroor-
uitkomst
dêeköe
verëering jn *
den.
ligt
voorzien; ook was
zoo diepe en voordeelige
hij
buitendien reeds
Franldfchen Koning pipyn ingewikkeld
nen Keizer
vrij
geringachtte.
met den
verbindienisfen
De
dat
,
hij zij-,
Patriarchale Stoel
van KGnftantinopohn flond thans ledig; de drie ovevan Ahxandrie ^ Antïóchi'è ^ en rige Patriarchen
Jeruzalem, pij
,
onder de Arahifche Hecrfchap-
leefden
en mogten dus
Om
bezoeken.
zulke vergaderingen
van Efeze ^ theodosius
,
en de Bisfciiop
gen^ PASTiLLAS,
de voorzitting
hetwelk
Bisfchoppen
uit
338
Handelingen
zijn
tegenpartij wel
niet
door
op
naderhand
de
,
in
dit
van PerConcilie^
beftond.
onderdrukt, maar daar
van bewaard gebleven
derzelver
Deszelfs zegevierende is
zoo
(*),
dat
men
de
befluiten
en
veel
wederlegging
op de volgende tweede Kerkvergadering van ceë
eens
deze reden hadden de Metropolitaan
het
Ni'
leerbe-
grip
O
^P' iJARDUKS.
Tosii.
IV. pag. 328.
GESCHIEDENIS.
313
pip van deze Kerkvergadering genoegzaam
ï^ojK
Eerst ontwierp
eene fcliets van
zij
Gods door CHRISTUS
,
om
'er bij,
Christendom
de
hij
den,
overreed
heeft,
zien
maar het
;
gelijkerwijs
,
van
het
weder ingevoerd
hem toebehoor-
van het fchepfel af
niet
en
verëeren
te
houden,
te
naar christus naam benoemd werd.
CHRISTUS
^^q q^ Jaar 622.
Afgoderij
werk voor God
eigen
,
de gedaante
aanbidden
te
hij
Daarom
voren
te
te
en
,
als het flcchts
heeft
jongeren
zijne
overal uitzond tot verflooring der Beelden
dus ook
,
thans zijne aan de Apostelen gelijkvormige dienaren,
de Keizers
verwekt
,
om
,
de vestingen
Duivel tegen de kennis van
TYN
God
,
neder te
Daarom Zoon leo,) door Goddelijken
en zijn
aangevuurd
,
deze vergadering bijeengeroepen
ijver
opdat
,
een fchriftmatig onderzoek van den verleidelijken
Beeldendienst
,
welke de menfchen van de verhevene
en Godebetameiijke verëering aftrekt tot (lofFelijke
door
verëering der fchepfelen
God
gedreven
gen zou, zoo
als
lippen des Priesters alle
door den
,
opgerigt
hadden de Keizers, (konstan-
werpen.
'er
in
,
de
Schrift
de wetenfchap
der zes algemeene Kerkvergaderingen
name
naauwkeurig
opgaf,
V
$
,
daar over
,
zij
welke
en en
zeg-
dat
(laat,
bewaren.
dingen verklaart de vergadering, dat
en
de lage
ondernemen
gevoelen
haar
,
VI
hen weder-
genen, die
allengs de
,
heeft, nademaal
bevrijden
te
om
vijand,
onder
,
Afdeel.
de door den Duivel ver-
dat deze
onderwerpen
te
hun
om
de fchikkingen
menfchen van den Afgodsdienst
leide
en voegde
zij
iv
overzien
kan.
de
Voor
de leere zij
bij
volkomen aannam; waar
^-^^
^^
,
K E R K E L
SU waar onder
IV BOEK
fchen
Afdeel.
VI na°C
^^^^5
ook de veroordeeling van den Room*
zij
Bisfchop honorius
G '4
.
-
dat in den eenigen
édn perfoon is;
onbevlekt
het
geuit
zij
Christus, onzen Heer en God,
twee naturen, willen en werkingen
in
en
aan
het lijden
Na
behoorden.
denzelfden perfoon
eenen en
als
hadden, en daarom geleerd,
ook de wonderwerken
dat
bij,
'er
zij
Godebehagelijk voorgedragen, zoo
Jaar 622. de Euangelien geleerd '^^
voegde
hadden
die heilige vergaderingen
^^°^
met andere Monotheli-»
,
Vervolgens
vergat.
"'^f
K E
rj
dit
onder den invloed des Heiligen Geestes, zorgvuldig en zich van
geproefd,
hebben
had
,
zij
de waarheid
gevonden
kunst der fchilders de voornaam/h ïigheidy de
overtuijd
de
dat
:
te
ongeoorloofde
onzer za»
leere
Menschwording van Christus, lasterde^
God
en de heilige van gaderingen
omwierp
onderfteunde
maar
;
nestor lus
daartegen
Zone Gods
den
die
,
zamen geroepene Kerkver-
te
in
twee Zonen
deelt; insgelijks
arius, dioskorus, eutyches en
SEVERus
eene
van
die
,
noemen
vermenging der twee naturen
Christus
éénen
Deze
leeren.
Bisfch oppen
het dus het onverftand van éenen
tigen fchilder
,
het
gene met
het
hart
winzuch-
geloofd
en
,
met den mond beleden wordt, met onreine handen te veranderen.
een
Beeld
noemt', een
Mensch
is.
Zulk een fchilder^ zeggen
gefchilderd
,
naam, welke
Eén
hetwelk
hij
zij, heeft
Christus
dien betekent, die
van heiden
,
of
hij heeft
,
God
en
zoo
als
het zijner ijdelheid goeddacht, de Godheid^ die niet
afgeteekend kan
worden
,
in
de teekening van
gefchapene vleesch afgeteekend ; of
hij'
het
heeft die on'
vet'
,,
GESCHIEDENIS. vermgnp;de ver'éeniging vennengd eene dubbele
gen neemt nu
die geen
en beiden
aanbidt:
Wordt hun van
een
flechts
hetwelk
zij
eene
eeniging moet daar
,
mag men hem
mitsdien
de menfchelijke
Maar
natuur
de gedaante vDn een
Daar door eene
geeft
bijzondere
heid, en neemt eenen vierden perfoon éenheid
aan.
afbeelden
,
derhalve
Die genen
zijn
dit is
ware Godheid zijn;
niet in
bloot mensch afbeelden.
dat
of het ligchaam
ziel
zijne
men aan
perfonelijk-
de Drie-
in
die
,
ciiristus
of Nestorianen of Eutychianen.
Het ware Beeld van Christus, zoo vervolgen de Bisfchoppen, hetwelk
men
ren, en tot zaligheid der
ziel
feren kan
,
onze natuur aannam, ten een voorbeeld
en
tian de Dienaren
Hij
ven.
verlangen
tot
God
tijde
zelf,
zijn
verëe-
toen
hij
van zijn lijden, tot
krachtdadigfte
van zijnen
toonde door
en
en des ligchaams of-
heeft de Priester en
gedachtenis
Godsdienst overgege-
Avondmaal aan, dat
geene andere gedaante onder den Hemel in
(laat is
om
Hij
zijne
bood
5
mensch wording af
in hetzelve
,
te
brood , en
beelden. niet
Vi
eene
°^
te^^^
Nestoriaanfche
der
Afdeel.
ÏT
be- janr 622,
na de perfoneliike ver-
waar de
ook
is,
te
fchilderen,
vleesch
uitvinding
Want
booze gezindheden.
van CHRISTUS
vveldenkenden
en betast hebben.
gezien
goddeloos, en
het
'^oek
met arius
zich daar mede,
zij
van
Beeld
Beeld
ondernemen
Christus
van
iV
hij
lasterin-
een
zulk
die
een gelijk wee
fchilderen, dan verdedigen zij
heeft
de onbegriji-elijke en niet
zij
natuur
fchrijven
deel,
treft
en andere Ketters.
verweten, dat
en dus
:
Aan deze
begiian,
lastering
315
ge-
menfchelij-
^'^4*
K E R K E L
3i5
IV
VI
chaam van christus gDddeliikt
G
als
een
het
openlijk
ook
,
chaam
,
wordt een Goddelijk
door middel van den Priester,
gemeen gebruik
bezielde en
Heeren door den Heiligen gezalfd is, zoo wordt
Beeld van
bloeds
kwade naam van noch
uit
heilig
gebed
maar
zij
heid
zoo
,
heiligt
blijven als
zijne
uit
valfchelijk
der
de
de
tus, turen
,
christus,
van het gemeen
gemeen, en zonder
werkman of
regt
verwerpen
;
dit
gebruik
ze
der
Gods, welke
der Profeten, bloote
;
voltooid
zouden mis-
der zij
Chris-
twee na-
befchuldigen
verbod ook
flrekk:n tot de Beelden der hoogstonbevlekte
als
geen
voortreffelijk-
fchilder
maar
ons van dwaling, wanneer wij
,
noch de
beflaan;
zijn
hoofde van de verëeniging
met
des
Maar de
fchien wel toegeven, dat wij de Beelden van uit
met
beker
zijde.
Jï-ommigen van deze dwalenden
heeft.
gegeven
zoogenoemde Beelden
Vaderen, ze
ook
als
de leere van
Apostelen, noch
God
het Goddelijk brood,
den Heiligen Geest vervuld,
levendmakenden
des
Godheid
met dj
ook het van
vleesch,
zijn
Ge-
vleesch
redelijke
Geest
lig-
die het van het
afzondert.
offering
heilige
tot
het natuurlijk
heeft
,
natuurrijk
zijn
wordt door de nederdaling van den Hei-
Geest geheiligd, en
ligen
zijn
Avondmaal
het
van
lig-
ver-
God-
der genade
in
Beeld
bedriegelijk
niet
natuurlijk
nademaal
is
Het brood
geworden.
ligchaam
lijk
heilig is,
geworden, zoo
is
de Afgoderij
het
Gelijk
Beeld door zekere heiliging
li^i'^S
Jaar 622. delijk
^°^_|^'
opdat niet
offeren,
te
rnogt ingevoerd worden.
Afdeel.
ca'c
gedaante,
lijke
BOEK
K E
IJ
uit-
Moe-
Apostelen en Martelaren,
menfchen
geweest
zyn.
Doch, als
; ,
GESCHIEDENIS. de
SÏs
deze
worden, hebben
verworpen
eerfte
van doen
laatfte niet
317
en
:
ook
wij
volgende werpt
het
ze geheel omver. Onze KathoUjke Christelijke Kerk die in het tnidden
neemt
Heidendom,
geen
,
^odeiidom en
tusfchen het
(iaat
Zij verwerpt;
tigheden.
dus zoo wel Offers
Af-
als
godendienst, welke voor menfchen uitgevonden is,
De
hope der opdanding hebben.
die geene
God
gen, die aan
behaagden, en van hem
Wie
God.
nooit levende
door
dezen
Hemel
dan de
met eene
,
(lechte
en
,
gehaatte,
,
bewijst
die
Wie mag
Gods,
overfchaduwd
Godheid
zal zich niet
deren
die
heiliger
fchamen
,
de Heiligen
den
en
,
te
fchil-
de wereld
Christenen
zullen ?
oorloofd
zulke Heidenfche gebruiken na te
,
is
beelden?
te
oordeelen
is
der
hooger
die
dan de Cherubim
met Christus heerfchen
Het
volheid
geworden,
is
zich
onderwin-
zich
door de
die
Heidenfche kunst af
of wie ,
te JI ellen
Lasteraar.
de Moeder
den,
dood
de
door Heidenfche vijanden uitgevon-
,
dene kunst zoekt voor als derzelver
doode
eene
Heili-
met de-
ze waardigheid vereerd zijn, leven ook na
niet
ge-
V( 'Igen
en van vreemden nemen wij geene bewijzen van ons
jezus
geloof aan.
hem
Hier
zen
VI
A
gebruiken ; van j:;ar 62a, voorgefchrevenen weg van Godzalige Kerkpleg' ^01814.
God
die
Afdeel
aan beider gewone „°?,
deel
maar gaat haren nieuwen
heilige
bij
iv ^^^^
uit
Geest
,
als bij
God
zelf verbood de
booze geesten,
belijden wilden.
voegt nu de Kerkvergadering ook bewij-
den
Bijbel.
wien men in
Christus geest
bidden ; niemand heeft
ooit
en
God
God
zegt:
is
een
waarheid aan moet gezien
;
die genen
zijn
,
KERKELIJKE
SiS
hem gelooven
zijn zalige die in
IV »oEK
mozes
fg hebben,
heeft
^
zonder hem gezien van he-
afbeeldiiiMti
alle
I
Ardeel.
VI
klaagt, dat de Heidenen de
G
<^^^fi^'j^^^^
veranderd^
\zzï 62^. fchen '"^
^^'^ -
heerlijkheid des
onver-
hei Beeld van verderfelijke
Gods in
*^
na^C
paulls
meirche en aardfche voorwerpen verboden,
meer
en het fchepfel
i>chepper gediend hebben;
ook CHRISTUS naar
dan
den
alhoewel wij
fchrijft:
hij
men-
gekend hebben^ zoo
het vleesch
kennen wij hem nu niet meer; want wij wandelen in het geloof, maar niet in aanfchouvven; hij verzekert
gehoor door het woord Gods de
Verders haalt
die
zi.in;
epifanius maakt
Kerken
voeren,
niet
of
,
eens
den;
terwijl
het hart door de oogen
op
in
volgt
kleuren
,
en niet
die leerde,
der Heiligen door daar
in
omzwerven.
voor onregt hield, in het hart
,
die
het
hebben
,
Daar het in
geloof dewijl
men
het
wordt; joannes chrv-
fchriften
niet
genieten,
terwijl
vau huraie hgchamen
maar van hunne zielen, hebben; athanasius zegt,
in
dat wij de tegenwoordigheid
hunne
Beelden
te
hou-
te
niet geoorloofd is,
Nazianzum^
in de eerden ligt uitgedoofd
sosTOMUS,
hart
te
maar
huizen;
het
in
laten
te
GREGOP.ius van
gedichten
zijne
wij
gemeene
den Christenen
het
geene Beelden
de Graven der Heiligen in
zelfs
meer het aandenken Gods
veel
flechts
een begin,
hier
om
waarfchiiwt, bij
verëering der
doch kortheidshalve,
Beelden gefchikt
in de
ook plaatfen
tegen de
in gering getal,
Christenen
en het
,
is.
Kerkvergadering
yan Kerkvaders aan,
die de
eindelijk,
dat het geloof uit het gehoor
,
moet medelijden
hebben
met
,
de
die
ge-
nen
,
,,
GE
S
C H IE D E
hen aanbidden, die
die zien,
de genen,
AMPiiiLOCHius
TiiEODOTus
en
het voor onnoodig verklaren
deugden behoort na
te
PAWPiiiLi
eene
van chrïstus
Beeld
ook
zij
die aan
meende, deze
zelfs
was geworden
verheerlijkt
,
die
,
eusebius
eindelijk
fchreef,
het
die
had, dat, alfchoon
geflaltenis te
IV ^^^^
men hunne
dewijl
,
Keizerin
begeerd
nog
wijze
zien;
die niet
VaH ^ficyra
volgen;
zijne
flechts
319
dienstknecht
als
zeer door
dan
dat
Godheid
de
met doode
zij
verwen zou kunnen afgebeeld worden.
Door
de2e
getuigenisfen
deren gefiicht
den gen en
het eenparig bejïiiit
zij
den^
welke
uit zijn
te
in het vervolg
maken , of
Kerk of verbergen
Christelijke
in ,
zoude
ling of Kerkedienaar
Monnik of Leek, den, en
als
Va-
in
,
als hij
is,
BeeU
dat alle
Kerk weggeworpen
aanbidden
het te
,
zijn
;
een Beeld
,
of het
op
te
,
Maat
moeten.
zou onderRaan
een bijzonder huis die
der
ook gemaakt mo-
zij
vreemd en verfoeid
voitr haar
wie zich
genomen
en verf
ftoffe
de
uit
,
der fchrift en
zeggen de Bisfchoppen verders, had-
,
eene
in
rigten
of
te
een Bisfchop , Ouder-
afgezet,
maar
den Kerkenban
is
hij
een
gedaan wor-
een vijand der Goddelijke en Kerkelijke
leere, de door de Keizerlijke wetten beflemde ftrafFen
moeten
Te
lijden.
Kerk
die over eene
opzigt
heeft
dwaling
,
zijne
,
zal
gelijk ,
,
geboden
zi]
:
geen mensch
of eenig ander eerwaardig huis onder
^fdeel*
VI
de Beelden der Hei-
,-
ligen in kleuren voor te Hellen
,
I S.
ahoo op
fchepfelen aanbidden,
tiert, die
N
voorwendfel
ten aanzien der Beelden
,
te
van
deze
verminderen
hand aan de Godgewijde vatai liaan, en die,
om-
^°?^
^
Jaar 622. ^*-"-
^^4*
K E R K E L
3^0
omdat men
IV BOEK
op vindt,
Beelden
'er
K E
IJ
tot
anderi
iet
gebruiken; ook niet aan kleederen, en andere Gods-
Afdeel.
gereedfchappen
fiien^tJge
Maar zoo
maken.
^'I
n
-„^rna L. Li.
of
zoodanige ^ vaten
zoo zou
Jaar 622. ren, tot 814. ygj^
om
,
te
kleederen
zou willen verande-
gefterkt,
doen, zonder voorweten
heiligden algemeenen Patriarch', en zonder
(jgj^
verlof van den Keizer, opdat de
de Kerke
dit voorvvendfel
zal
God
door
het niet
hij
onbruikbaar
die
iemand,
niemand van de Overheden
ne bedienden
of eenig
,
God
onder
van
nemen ,
wanordens bedreven
niemand van hun-
,
Leek
ander
Tempelen die
Duivel niet
Gods verdemoedige. Ook
vergrijpen
zoo
,
de
aan
zich
,
en
,
gevangen
die
fommigen
als
dit
gedaan hebben.
voegden deze Ëisfchoppen hief
Laastelijk wijl
geloofden
zij
hebben,
en
den
zij
zuo wel,
even
Voorvaderen,
befluiren
nog een
te
als
hunne
kunnen maken, zoo wilvan Banvloeken
aanial
diegenen, die het ware geloof van de
maar bijzonder tegen den karakter
Goddelijk
Gods
Menschwording door voor harte
ie
ftellen
met de
glansrijker
,
en niet den
oogen
des
dan de zon,
onbefchrijifciriik
Woords, wegens
des
llofFelijke
ter
troon der heerlijkheid zit; het
hier
aan
Drieëenheid^
en van de IMenschvvording van ciiristus, ;
te
geloovige
Zij rigten dezelven in het algemeen tegen
hechten.
nemen
bij, de-
ook den geest van ciiristus
,
genen,
VVoords
niet aan-
die
na
het zijne
verwen zich zoekt genen
van
ganfcher
verftands
aanbidt
regterhand
Gods op den
— tegen
den
,
genen,
die
die
wezen en den perfoon Gods des zijne
menschwording, met
llotFelij.
GESCHIEDENIS. verwen
lijlve
menfchelijke gedaante zoekt te
in
beelden; en niet veel meer belijdt, dat
ook na
zijne
worden ;
—
menschwording
tegen den genen
of dat ééne,
mengd en
,
te
afgebeeld
God
het
Woord
uit
beiden
hij
Chris-
mensch beteekent,) en daar door eene vermenging zonderling
in
aRleelingen
verfcheidene
volgtrekkingen
uitgeflrekt
reeds te voren
,
worden
op
Maar
beelden afgeleid Iiad.
zij
de
Maagd maria
altijd
Moeder, hoogcr fchepfelen
is ,
dan
worden verders ook
haar geborenen
fmeeken,
God
als
op
die
eene
rigten;
ijdele
en
ijver in
,
duivclfche
XII.
,
uitvinding;
tot
Deel.
,
uit
dat
—
en onbezielde
verwen zoeken op en
die
ja
eene
niet liever
ware , bezielde en levende
als het
zich opwekken,
wereld
om
onzen
onderneming,
in zich zelven afbeelden
die niet belijden
der
uit ftoffelijke
nuttelooze
derzelvcr deugden
Beelden
onzigtbare
een vrolijk vertrouwen heeft;
die de vertoofjingen van alle Heiligen
en ftomme Beelden te
Gods
en die niet met een opregt geloof
voorhidding
hare
en
zigtbare
dat
belijden,
en waarlijk
eigenlijk alle
ge-
vergadering
van Christus
uitgefproken tegen die genen, dia niet
de
met
afzonderlijk
Ketterfche
alle
welke
het vervaardigen
uit
—
genoeg afbeeldt;
woord , deze Banvloeken
één
om
alle
die
,
en daar door d^n
na
Heiligen
heden toe, van
X
Afdeel.
VI
te
volgen;
—
van het begin
God
^^^
q
q^
onver- Janr 622.
geworden, in
is
hetwelk
beelden,
en het
tus noemt, (daar toch deze naam den God en der naturen
^^i-"
die de onaffcheidbare
onaffcheidelijk volmaakt
een Beeld zoekt af
kan
niet
,
IV
ver-
God,
hij als
hetwelk
van
perfonelijke verëeniging
vleesch,
321
naar ziel en lig-
'•"'•
5
*
!
K E R K E L
322
ligchaam waardig geacht zijn;
IV BOEK
hidding niet
Afdeel.
VI na^C
begeeren
Kerkelijke leere
G
met
alle
die
geene
S^^" oordeel, geene
Jaar 622. leven belijden tot
,
—
reki bidden;
814. gQngrj^
—
;
ook
toch
Geest,
Heiligen
uit
algemeene
Kerkvergaderingen,
zevende Kerkver-
en
ten had ?
maar
zij
fchrift
dit
vraagden
fchreeuwde
de
niet
alleen
beflo-
Alzins
:
hun ook eene menigte loffpraken, dank-
riep
ware geloof bevestigd
der
en
Keizers
eenRemmig
alles
^
algemeene
zeven
zeggingen en wenfchen daar voor toe,
hadden.
vastge-
Zij fpreekt over
de
alle
Eindelijk
nog, of de vergadering
na dit
van den Vader ^ Zoon
van
en
jve^
algemeen tegen die
het
in
de
dooden,
der
en belooningcn
geloof niet zouden aannemen.
freld
de
voor
,
voor'
volgens
,
opftanding
gadering^ en het van haar naar de
hen het anathema
hunne
en die zij
vertrouwen
iiralTen
(3a2e heilige
(]ie
daar
;
K E
IJ
,
en
dat
Afgoderij
alle
zij
het
uitgeroeid
Tevens riepen de Bisfchoppen nog bijzoneenigen
over
van
de
der Beelden het anathema
MANUS en DAMASCENUS,
voornaamite
zoo
uit,
hem en
fcheldwoorden
bij
,
over
tegen welken
den het viermaal onder den fpotnaam herhaald; over
verdedigers
als
ger-
laatstgemel-
Manfur werd
anderen nog met bijzondere
voorbeeld: Befpotters van Chris-
tus, houtver'èerders en meer dergelijken. Of deze vergadering den waren middelvveg van Aanmerking over overtuiging tot bevrediging en verëeniging der beide
Ko-kver- partijen
ingeflagen
gadering. onderzoek.
Zij
hebbe, behoeft geen
kwam
vigheid tegen de ééne
raadplegingen,
en
openlijk, partij
alhoewel
met
vvijdloopig
al te
veel
ingenomen, wij
niet
alles
tot
he-
hare
weten,
wat.
GESCHIEDENIS.
323
wat, gedurende het halfjaar, dat zij gezeten heeft, echter reeds vooruit al is voorge\'allen , kon men niet twijfelen
of
,
zou
zij
Hof
maatregelen van het
meer doen
niet
tegen de
00
dan de
,
IV ^^^^ Afdeel.
VI
Beelden bekrach-
Hare ongelukkige Banvloeken en andere ge°v >4 ° Lr. na weldige ftappen fneden alle herftel van den Kerke- Jaar 622. tigen. °
vrede
kunnen
dacht
Zij
af.
C
aan, dat
niet
'er
gedachtenis, zonder dat
zijn tot
Bijgeloovige verëering behoeven
waar, dat het dat dit
een
van een
te
tot
en
der
tot eene
Het
is
kan (trekken, naauvvelijks
tijde
Godsdienstoefening
uiterlijke
eerften Christenen eigen
niet
meer dan een vrome wensch
merkte de vergadering
op
niet
weg ftond:
,
als
geweest was, toenmaal
den
zelve in den
zij
was; en dat eene zulke een-
fcheiden
voudigheid
dezen
ten
Beelden
dienen.
te
hare verfchooning
ander
'er
zij
zijn
kon.
hoe zeer
,
Zelfs
zich
zij
gebood, onder
ftraffe
van den Ban, de aanroeping der Heiligen; en wilde Beelden
derzelver
toch
foort van Bijgeloof
Haar
ijver
ook kwam
had zij
was
wel bij
niet
dulden;
en het
eene
echter zoo goed als het ander.
een
prijswaardig
toeval
tot
voorkomen;
zeer nabij
grondbeginfelen van het Christendom
;
daar geen behoorlijk gebruik van te maken
dedigde dus eene goede zaak
maar
de
maar
flecht.
,
eerfle
zij
wist
en verZij
liet
zich ook aan Kerkelijk gezag het meest gelegen zijn.
Dat
zij
daarom
,
dat
'er
geen Patriarch tegenwoordig
was , ook geene algemeem gadering
heeft:
kunnen
,
(oecumenifche ,} Kerkver-
zijn, hetwelk
naderhand tegengeworpen hebben in het
oog van eene meer
X
,
fommigen haar
benadeelt haar niets
verlichte nakomelingfchap.
2
Eerst
"°'-
^'4-'
KERK EL
324
Eerst na het afloopen dezer
IV BOEK
uit
Vi Iloofdft.
Kerkvergadering,
hoofde van ongehoorzaamheid aan dezelve,
I
Afdeel.
KE
IJ
gonnen
,
op bevel van Keizer konstantyn
volgingen en het
der
ftrafFen
welke de Gefchiedlchrijvers
,
ert
be-
de ver-
,
Beeldvercerders
van
,
de IXde eeuw af,
van
na C. G. De Keizer Jaar 622, ons zulke ijfelijke befchrijvingen geven. tot 814, begeerde fchielijk , dat alle Bisfchoppen van zijn Vervolging te. jjen de vereerders der
Beelden.
Rijk, en de door hunne heiligheid meest beroemde
Monniken de
befluiten
onderfchrijven.
Van de eerstgemeiden
dezer
zouden
vergadering heeft
,
zoo veel
men weet, niemand dit geweigerd; maar wel de Een Syrifche Bisfchop cosmas , zal, volgens theofanes (*), door zijne Gemeenmeeste Monniken.
te
bij
den Patriarch van
geworden, omdat derd had
,
en
om
hij
ruzalem, Ipan;
,
deeden
Kerkelijke
deze reden had gevoegd.
vijanden der Beelden
de beide anderen
befchuldigd zijn
Anti'óchi'é
de
die
zich
bij
de
Deze Patriarch en
van Alexandrië en
hem daarom
vermin-
vaten
hij
van Je-
alleen
niet
in
den
maar de Patriarch van Jeruzalem zond ook,
met goedkeuring der twee anderen, eenen Brief aan den Roomfchen Bisfchop paulus, waar in hij hunne gehechtheid
,
als
ook
die
van
vele
andere
Oos-
terfche Bisfchoppen, aan de verëering der Beelden,
betuigde
(f).
Deze Patriarchen
het Rijk wonende, hebben
echter
,
hoewel buiten
ongetwijfeld
ook
op (*) Chronogi'. pag. 365.
in Tl.
(13 Conftantini Pfeitdopap^ Epist. ad Pipin. a. "/Cj. CENNii Momitiu Dominat. Pontif, Tom. I. Cod. O/rol» pp. pag. 256.
GESCHIEDENIS. op de
Keizerlijke
onderdanen
dezen
ten
geven was aan de Kerkvergadering
len\ die altijd als de hoofdpilaren van
konden aangezien worden
voortgekomen , hadden geen
om Gewoon
zich de zaak
der Beelden aan te trekken.
aan eene dweepzuchtige
ongehoorzaam gen
's
nog
hitften
vele
met hunne levens-
waren, verzetten
Keizers;
befpotten
om
op,
anderen
te zijn, terwijl zij niet
Keizers
uitdrukkelijk
wat
drift in alles,
die
naauw verbonden
zich tegen het bevel des
ve; en
van buiten noo-
aandrift
Godsdienstoefeningen betrof, wijze zoo
in-
waren
troepen
bij
verbod,
zij
hetzel-
hetzelve
weinigen,
te-
hunne
le-
gevaarlijk
en
tot
venswijze overhaalden.
Wanneer men
zich herinnert, hoe
bijkans onwederfiaanbaar
Godsdienstverfchillen
kan men het
hunne
niet
Monniken
de
voor
het
vreemd vinden
ongehoorzaamheid,
die
menrottingen uitberstte,
fcherp
Keizer vorderde van
zijne
lofte
onder eede, dat
eeren, waar toe
hem
alle zij
Hof ,
in
tot
muiterij
hand, dat
te
De
onderdanen eene be-
de uitfpraak van de
zwoer, met het hij
en za-
heeft.
geene Beelden zouden
Kerkvergadering regt fcheen
en
zijn,
dat hetzelve thans
geven.
heilige
ver-
algemeene
De
arch van Konflantinopolen beklom zelf den ftoel,
vroegere
geweest
geftraft
Pairi' Predik-
kruishout in
geen Beeld vereerder was (*).
de
Het is
(*_) TIIEOFHAN.
/.
C.
pag. 35/.
X3
^^^^ AWeel.
VI
Bijgeloof
het
wier midden
en uit
nieuwe Heiligen
de
zonderheid
,
ge-
deel
KonftantinopO'-
te
IV
fterk
tijde
Doch de Monniken, wien geen
gewerkt.
dig,
325
„j,
q q^
Jaar 622. '""^
'^'
'
KERKELIJKE
326
IV BOEK Afdeel,
VI
aC G
is
dus geen wonder
2en
onttrokken
eisch
had het
2,é\ïs
dat de genen
,
werden.
oproer eenige betrekking
gehad op den Beekientwist ; en nog fteeds werden sanzienelijke
mannen
nis verraders
gellraft;
Jaar 622. de Griekfche Gefchiedfchrijvers hen tot
die zich aan de-
verfchoond
niet
,
voormalig
,
814. telaars voor de verëering
Daar
zien hebben.
Beelden willen
der
komt
bij
aangezien dit
nen
,
dat
,
alles
zoo men hun
zers, in het llrafFen
niet
Het begin daar van
,
liet
ANDREAS
in eene renbaan
geefelen
omdat
hij
de Beelden,
tegen
deze
ingeno-
On-
volftrekt
geloof-
alle
de flrengheid des Keien onrus-
tot wreedheid overgeflagen is.
fchijnt
Toen
te zijn.
,
partij
wederfpannigfle
der
Beeldverëerders
maakt
aange-
alle
moet men toch beken-
echter,
waardigheid wil ontzeggen,
tigfte
Mar-
den Keizer vertoornd waren.
tegen
als
,
dat
eindelijk,
Schrijvers even zeer voor de gemelde
men
alhoewel
enkel als
hem
,
omtrent het jaar 762 ge-
de Keizer zekeren
Monnik
van zijne Hoofddad dood vi^egens
vijandfchap
zijne
hevige verwijtingen
gedaan, en
hem eenen tweeden valens en juliaan genoemd Vier jaren daar na verloor een ander der aan-
had.
zienlijkfte
Monniken
voelens,
het
,
stephanus
,
om
dezelfde ge-
Naardien de Beelden
leven.
vernietigd; de Kerken,
op welker muren
zij
overal gefchil-
derd waren, overgewit; en fchilderijen van hoornen enj.beesten in derzelver plaats gefield
;
van de Beelden der Heiligen gedrukt,
was, de Monniken, met
il:eenen te
die
zich
openlijk
de vereerders
en bevolen zien
lieten,
werpen, begaven zich velen van de,
zelven
uit
Kon/l anti nopolen
en
andere gewesten bij.
GESCHIEDENIS. bijzonder uit de Provintie te
in
tegen de Ketterij
,
ftandvastighcid
Dwingeland
de
v/elke
hem om
verzochten
en
leefde,
Hij vermaande hen tot
zijnen raad.
zer, invoerde; maar wees hun
eenige
de
,
hoorzaamde; waar
dus
zij
daar niet toe gedwongen
worden:
de gebergten aan de zwarte zee, Bosphorus L'jd'è
,
Cyprus
,
de zeekusten van
,
Als STEPHANUS
de
onderfchrijven
waarom
zijn Klooster
Keizer
,
als
gaan
fproken hebben
;
liet
maar dewijl
Ketter
een'
,
,
Landen.
verwierp
hij die
hem wel weder hij
tegen
zelfs
den Banvloek
,
en ook tegen deszelfs
,
Cher-
^
nevens andere Monniken
hij
Men
gevangen werd gezet.
om
van de meergemelde
beduiten
Kerkvergadering zou als Kettersch,
-
^emci'ê
Palceftina ,
de Italiaanfche
voornamelijk
en
zal
wil
in
^iQ\\.
uitge-
anderen
tot het Monnikenleven overhaalde, werd zijn Klooster
met de
Kerk verbrand;
Na
met ketenen
andere afwisfelende lotgevallen
zer zelf vergeefs met
STEPHANUS lijke
veel
andermaal in
zelf
hij
de gevangenis geworpen, en
,
om
den Vorst
van zijnen haat tegen
toonen, een ftuk gelds
het
de Beelden
met
beladen.
en nadat de Kei-
hem gefproken had ,
meer,
deszelfs
( terwijl
fchande-
zigtbaar
bceldtenis
den grond wierp, en met voeten trad,) werd reeds
half ter dood
Konflantïnopolen
fcncn
der
^
befiemd
,
op
de
ftraten
te
op hij,
van
onder vele mishandelingen, door
voorbijgangeren
X
4
gedood.
Afdeel,
VI ^!,^c
G
ge ^^V_^\5*
niet
voorbeeld,
liij
iv ^^'^-^
aan, Jaar 622.
zouden zijn,
veilig
te
Kei-
landen
waar men de Plakaten van dezen Draak
[on
aldaar
liet
van den Heiligen auxentius,
vinden Klooster
waar stephanus
Bithyni'ê^
327
Eene groote me-
;
KERKELIJKE
3a8
Monniken
menigte andere
IV BOEX
^Q
om
redenen
gelijke
Aan fommigen werd
rampen.
uiterfle
leed
de baard
of afgebrand; aan anderen de oogen Afdeel. uitgetrokken, VI andere leden afgefiieden ; aan velen en uitgeftoken ,
^°C^^G
^^£''^^"
Jaar 622!
op welke
tot
herfenen, met de fchilderijen
'^^
814. Kloosters
die
ingeflagen
,
,
Hunne
waren.
gefchilderd
Heiligen
de Keizer verbranden, of omverhalen;
liet
'
of
Een
foldatenwoningen veranderen.
in
PETRUS, werd wegens
laarbewoner,
voor de Beelden
ter
dood gebragt.
omgekomenen
rekent het getal der
ging op vele duizenden
;
eene
in
al-
maar
zonaras
deze
vervol-
opgave, welke
thans niet verder onderzoeken kan.
natuur
als zij
Monnikenftaat overgingen,
enkel in den
Piijver
Lieden van
Icrhanden ftand vonden hetzelfde einde,
^
heilige
zijnen
men
Veel van deze
zeker niet op uitdrukkelijk bevel des Kei-
is
zers, maar door zijne Stadhouders en Krijgsbedien-
óen willekeurig uitgevoerd. heer in Thracïë
met
alles,
Zoo
verkocht de Veld-
Monniken- en Nonnenkloosters
alle
wat hun toebehoorde, en zond het daar
van gekomene geld aan éen Keizer. ken
dood
hij
liet
ombrengen; hen
geefelen, anderen
ontallijken
uit zijne
liet
hij
Vele
en
pijnigen,
landvoogdij; zoodat
Monni-
met het zwaard bande
deze levenswijze
Maar de Keizer, voegt theobedankte hem daar voor, en prees
daar geheel ophield.
FANES
bij,
'er
hem.
Met
Eens
moest
deze
vrouwsperfoon te
ren
ftraflen
een aan
hoop de
paarde
hij
Monniken
nog ,
befpotting.
elk
met een
hand, (en zonaras
geeft
verdaan, dat het ontuchtige vrouvvsperfonen wa,
) in
de renbaan
te
Konftantinopokn rondgaan het
GESCHIEDENIS. het volk fpoog hen na,
en belachte
329 Onder-
lien.
tusfchen brengen de Schrijvers, uit welken
ontleend is, fomtijds ook
omftandigheden
De
ken men kwalijk gelooven kan. voorbeeld
,
dit
alles
bij,
wel-
Keizer zal,
hij
evenwel op de Kerkvergadering
overblijffeien der Heiligen
zullen
VI ?,
na C.
te jaar
Konftantinopokn uitdrukkelijk had laten bevestigen.
De
Afdeel.
bij
het gebed aan de Heiligen verboden heb^
ben; hetwelk
iv ^^^^
^^^
7:
G.
622,
^H»
ook ten dezen
evenwel heeft zich
tijde gedeeltelijk vernietigd zijn;
de Kerkvergadering voldrekt niet tegen dezelven verklaard: ook konden
zelfs
de
Beelden
eene
klasfe
die
niet
in
hevigfte
vijanden der
met de Rdiquien
Hellen (*).
Terwijl konstantyn de vrienden der Beelden in Kerkverhet Oosten met eene onbedachtzame ftrengheid be- ê^'^^"'"? ^ te Geiuuhandelde , welke zijn hoofdoogmerk bijkans meer ly.
belemmeren dan bevorderen moest; en dezen Westersch gebied, zonder zich
gen
te
bekommeren,
maakten
zijne
om
in zijn
bedreigin-
zijne
hunne geneigdheden volgden:
Gezanten, aan den Frankifchen Ko-
ning piPYN, waaifchijnlijk wegens gewigtige
flaats-
belangen, afgezonden, ook den twist over
de Beel-
den in deszelfs Rijk gaande, even
zij,
als wij gezien
gelijk
hebben, daar aanleiding gaven
betwiste leere over den uitgang van
^t\\
tot
zoo de
H. Geest.
De
()
TIIEOFAN.
/.
C
p,
353, 367, 370-378. NICEFOR.
Brev. Hiit. p. 45. Ejusd. Fragm. ex Theof. Chron. pag, 87.
P,
ZONAR. Amial. L. XV. C. II.
Graec.
pag. 459. yita
S.
pag. 441,
X
6-
cedrsni Hist.
Cunip.
Siephani "^uniovis in AnalL
5
K E R K E L
330
De
IV BOEK
^^"s
VI
de Kerkvergadering
Doch
voor (*).
insgelijks
y6-j
de
hou-
liet
Chroniekfchrij.
vers geven van deze Kerkvergadering enkel een kort
berigt, met weinige
G
^^^ eerften '
verfpreiden
de
op
en
hebben
de
hier
,
,
welke op
dit
Keizerlijke
Gezanten
betrekking
dezen Koning
aan
,
werp
Ook
woorden.
van den Roomfchen Bisfchop, paulus den
Jaar 622. Brieven ^^^
kwam op
welke pipyn in het jaar
te GentilJy,
Afdeel.
na'c
eerstgemelde vraag
K E
IJ
Welk
fchemering
eenige
naauwelijks
onder-
van
dus
de gemelde verga-
heeft? rust op bloote gisfingen.
Uit gemelde Brie-
licht
befluit
(f). omtrent de verëering der Beelden genomen
dering
ven,
zoo
die
vele
tevredenheid over het bewaren
der Regtzinnigheid in het Frankifche Rijk bevatten,
en
uit
de zeer
goede verftandhouding tusfchen den
Roomfchen Bisfchop en pipyn, zou men wel kunnen
welk
afleiden, dat het befluit te
Rome
Beelden,
lus
zij
uitgevallen.
opvolger,
in het jaar
gehouden
,
7Ó9
voor het gevoelen, hetdus
heerschte, en
STEVEN ,
Hier
bij
gunfliig
komt,
voor de dat
pau-
IV", of volgens anderen III,
op eene Synode
Lateraan
het
in
welke ook door eenige Frankifche Bis»
fehoppen werd bijgewoond, de verëering der Beel-
Maar aan den
den op nieuw bevestigd heeft (§).
an(*) Ann. Franc. TiUani ad a 7^7. T. Franc. ^Duchesn. p. 13. eglxh.
(1) In Ep.
XX.
CENNii
Annaks
Monum. Domin.
p. 213. et
l.
SS.
III. c.
Pontif.
Hisi,
p. 237.
Cod,
CaroL
Ep. XXVI. p. 229.
(§) Decreti'in Synodale Stephani PapiS IV. ex Concil,
Lateran. Act, IV. in hard. Concïl, T.
III, p.
2014,
,
GESCHIEDENIS.
S3i
anderen kant maakt het vermaard befluit,
XXV
de Frankifche Bisfchoppen
alle
hetwelk
jaren
te
later
Frankfort tegen den Beeldcndienst genomen hebben, waarfchijnlijk
het heel
Gentilly
te
ben;
om
ning
bij
MOND
dat
,
brengen
voor welke de Jeztiit sir-
,
VI
gehad zullen heb- ^^ q^ q^
van geene andere gronden voor deze meete
Afdeel.
ook hunne Voorvaders
beginfden
dergelijke
IV
^^^
Jaar 622. ^^^
^^ *
zelf zich verklaard heeft.
Met
Kerkvergadering van KonflantinopoJen in DcBeel-
de
het jaar 7^4 '"^"^
,
had de Beeldentwist
in
Griehfche '
het
''^" ^)jj'
venafgeRijk eene béflisfcnde wending genomen ; en kon- fchafc ouSTANTYN leefde na deze vergadering nog XXI jaren, derde Keizers Waarfchijnlijk zou hij voor de duurzaamheid van j^oNsjAr^ hare befluiten beter gezor^'d hebben, indien hij, in iyn en ^^^' •'
van die
plaats
handhaven
,
ze
door
van kundige en en de
maakt,
ten
in
die
ge-
onderwijs
allerminst
hunne eenzame verblijven had
Ondertusfchen bleven toch deze beflui-
Zoon leo IV,
ten tijde van zijnen
,
doodvonnisfen te
mannen aangenaam had
deftige
Monniken,
aannamen, enkel opgedoten.
en
ftrafFen
door het onderwijs en de fchriften
die
in
het-
776 de regering aanvaarde, in kracht. Deze, ten aanzien der Beelden volkomen als zijn Vader Jaar
gezind
gedroeg
,
zich
gens derzelver vereerders
ken
de
Maar
toen
bidding
aanzienelijkfte hij in
evenwel zoo ,
dat
hij
zelfs
aan
Bisfchopsplaatfen
het jaar 779 ontdekte,
der Beelden
,
ftrijdig liet
naamde Hovelingen, met
eenige anderen
hij
je-
Monnifchonk.
dat de aan-
met de wetten
heimelijk voortgang had,
hier
gematigd
,
nog
zes van zijne voor,
welke men
van befchuldigd had , openlijk ftokflagen geven
hun
,
K E R K E L
33a
hun het haar affcheeren, hen
IV
^"
rondleiden,
en
eindelijk
de ftad fchandelijk
in
werpen.
gevangenis
de
in
K E
IJ
Ge-
Afdeel. Hij vond zelfs onder het hoofdkusfen van zijne
VI na
C
irene
malin 'g
Hof bedienden Doch led fchijnt niet
Jaar 622. den.
^otSi^.. ^^[
Na
twee Beelden.
^j^
geloofd
voorweten
zonder haar
verweet haar heel toornig, dat
onder eede beloofd had fter
zou
zijn
,
,
en hoewel
haar.
779
C*).
DeKeizeIRENE een voor-
Kort
huwelijk
zijn
hij,
ftierf
het
in
•
llandiler
en wel niet alleen gedurende
Q,^^^
.
niaar
zij
drong zich zelve op den
heerfcheresfe
,
Deze met zoo thans
tot zij in liet jaar
veel regt ten
aan
Beeldendienst
hare
den
grootte en flerkte toe daar over
oude
der
802 werd afgezet.
genegenheid
beide
Doch
het
is
pen,
ten
minllen
hare
Men
partijen,
regering,
geioorelijk, uit
derzelvcr
veroor-
kwade beruchte Vorstin
loop.
vrijen
troon,
en bleef Alleen-
,
dat
de
niet
voor den
kent die
met malkandercn getwist
den aanvang van
Hof, met
minderjarigheid,
zijne
zaakte in het jaar ^g? zijne dood
liet
jaar
07
Tin
derBcel-
hij
Zoon konstantyn was toen eerst zeven waarom zijne Moeder irene regeerde
Zijn ^j^
;
dezelven ge-
,
evenwel
na
daar
was
aan zijnen Vader
geene Beeldverëer-
zij
hij
had-
hebben
te
gefchied zij
ontkende
zij
zien te hebben, fcheidde
met
dat
onderzoek bleek
ze daar gebragt
eenige
^'^^
^^^^ »
tot
hadden,
hier bij
naauwkeurig.
meeste
infchikkelijkheid
Geestelijkheid;
wel de
het
Bisfchopjegens
het
krijgsheer, het-
(*) THEOFAN. Chron. p. 37S, 382.
XV.
C. 9.
CEDRE.w
Co-.np.
ZONAR.
Hiit. p. 4(58.
Aiin.
L.
GESCHIEDENIS. hetwelk de gedaclitenis van den
333
inwo-
ners van Konftantinopolen , het meest gezind waren,
om
de Beelden
door haar voorbeeld
alleen
aan
, ^
de
aanhangers
en
Geestelijkheid
partij niet geringer
was' dan
vele Christenen uit
allerleië
derzel ver
ontallijke
hun invloed; en zeer bijzonder van
(landen,
het gemeene volkje, wier neiging tot
hier
voor
toe
den dwang had moeten wijken, kregen thans ftond de wijheid,
om
geheel
niet
ter-
dezelven ten minllen in hun-
ne Kloosters en huizen op
te
onwaarfchijnlijk
,
Het
volgen.
de
dat
ook
is
haar
Keizerin
gezag daar door verfterkte, en zich op den troon bevestigde
,
als
zij
de Beelden der Heiligen
,
duizenden geliefd werden, weder herftelde.
die
van
De
heer-
en
Mid-
fchappij der Griekfche Keizers over
Rowe
den -Itali'è naderde wel toen
naar het einde;
maar
alle
reeds
hoop was toch nog
verloren
niet
,
om
door het veranderen van maatregelen in het Kerkede genegenheid der Romeinen weder te winnen:
lijke
ook weet men, welk een ontwerp irene gemaakt
om
had,
door een huwelijk met
karel
den GroO'
ten haar Rijk met het zijne te verëenigen.
Allengs fchikte alles zich,
oogmerk.
lus
,
tot bereiking van haar
De Patriarch van Konflantinopokn , pau-
een aanzienlijk pilaar der laatstgehoudene Kerk-
vergadering, en van de Beeldftormers jaar 784 zijn
ambt neder
,
VI
^
zonder de
;
Maar de Monniken , wier
te verbitteren.
AfdeeL
derzel- „ °^ na u. Lr»
Beelden
ver plaats en verëering niet wedergeven
gezamenlijke
^^^^
irene kon dus,
verwerpen,
te
IV
overledenen Keizer
vereerde; vele Grooten, en bijzonder ook de
,
leide
en begaf zich
in
het
in
een
Kloos-
Jaar
622.
"-^^
^^4^
K E R K E L
334
IV BOEK Afdeel.
VI
Door de Keizerin,
Klooster.
vervolgens nog
cii
bijzonder door hare Staatsdienaars gevraagd naar de
van dit
r^'^'^'ieii
^^j.
^^^^
niet
in
het
ge-
antwoordde
hij
met
tra-
al
Opziener ^
nooit
^ei^ischte,'
jjjj
' ' na C. G. Jaar 622. Kerk geweest te
814. y2j|
(zoo
befluit,
toe aangezet,)
heini daar
Hooklll.
tot
K E
IJ
van
welke met geweld
zijn,
eene
gedrukt,
overige Patriarchaten gefcheiden, en daarom
fjg
'
met Banvloeken overladen was; zoo 'er niet eerlang eene algemeene Kerkvergadering gehouden, en door dezelve de vorige dwaling verbeterd zij
niet zalig
in
een
Toen
doen, omdat
boete
Klooster
hier toe niet overluid
had.
werd, konden
worden; even daarom wilde voor
de
zich
waarlieid
tot
verklaard
was,
kort daar na overleden
hij
thans
hij
hij
itelde
de Keizerin aan de ingezetenen van hare Hoofdftad, die in een Paleis
her
bijeengeroepen
noodig was
nu
,
nieuwen
eenen
Patriarch
Dezen begeerden eenparig den
kiezen.
naar TARASius daar toe.
keuze goed
hem
deze,
maar
;
reeds
heid aan te nemen
RASius ziine
waren, voor, dat
fprak
liet
zelf te
de
tot
onwaardigheid,
was; maar gaf ook zijne weigering op , Totsfteen
De Keizerin keurde deze hem , omdat hij weigerde
door haar ,
te
Staatsdie-
opgedragene waardig-
voorfchijn
treden,
vergadering niet dewijl
als
de voornaamfte
dat
hij
christus gegrond was
een
flechts
hij
de
alleen
Kerk , ,
tavan
Leek
reden van die
geheel
op den omverge-
worpen en gefcheurd zag; de Kerk van Konjlanth' vopoïen
had
niet
hetzelfde
geloof met
de
overige
Oosterfche en Westerfche Kerken; en werd van de-
zen daarom dagelijks aan het
Anathema onderworpen;
,
GESCHIEDENIS. pen ; hetwelk
was
verfchrikkelijks
iet
God
menfchen vervreemde van
God;
hij
Keizer en deszelfs Moeder
hem
ter
,
Patriarchaat aan vreezen,
om
worden.
zamen
roepen
oordeel
te
bereid, het hij
komen,
en
gaven
hem
gelijk,
en begeerden eene Kerkvergadering; en dus werd
ook
Patriarch
tot
zich,
lijk,
befchouwen
van het vermoeden
geweest
fpel
Patriarch
weest was, moest
heden van het volk werden
listig
weike alleen de verëering
Staats-
en
algemeene Kerkvergade-
eene
,
ge-
der
Beelden
genoegen herfield kon worden, werd
dringende
pligt
van
het
Hof; want tara-
sius had tevens geklaagd, dat tot hier
zaak
een door
uitgevorscht
ring, door
ze
tooneel
dit
worden; de gezind-
eindelijk
een
hij
moeije-
dit
Een
is.
gewonnen ; tot algemeen
is
werktuig van haar ontwerp
een
die
van
onthouden, dat
te
de Keizerin beftoken dienaar,
Het
(*).
ingewijd
het
bij
;
Heeren veroordeeld te
des
Toehoorders
de
Alle
te
hij
ook onder den Ban
eens voor het
flechts
Keizerlijke
bevelen
toe
de-
in
gegolden
hadden.
(*) c.
THF.OFAN.
Cap.
II.
/.
popiihnn a Tavap.o
Nic.
II.
c.
CEDREN.
a
png /.
c.
385-308. ZONARAS
png,
fecvetii
VI
derzelve ^^^^
nemen; maar anders moest
te
Afdeel.
herftelling
werd, was
toegefiaan
dit
over het
is
^°^^
verzocht derhalven den
eene algemeene Kerkv^ergadering als
IV
dewijl het de
,
en zijn Rijk. Eenig-
heid in het Geloof onder de Christenen geheel de wil van
335
470.
compendiof
ap. HARD. T. IV. p. 2^,
Aunal.
Apologeticus
/,
ad
dictus Concil,
^
^
Jaar 622. ^^'^
^^4»
K E R K E L
33(5
IV BOEK
Weinigen verzochten
lien.
werden
om
K E
IJ
maar dezen
uitftel,
gehoord.
niet
Nademaal het dus uitgemaakt was, welke veran-
Afdeel.
VI dering door den nieuwen Patriarch zou gemaakt ^^^ A worden, zoo erkenden hem ook de Roomfche en overigen
Jaar 622. de cot
814.
in
Ten
deze waardigheid.
overvloede
vermaande adriaan. Opperhoofd der Kerk van Ro'
me, hem nog, om te zorgen, dat de Beelden van CHRISTUS, zijne Moeder, der Apostelen en alle overige Heiligen weder opgerigt en
worden
De
( * ).
triarchen van Alexaiidrië
,
nog voorhanden (f).
is
hij zijn
Antiöchië en Jeruzalem In
de Beelden
Heihgen,
der
men nog
zes
alge-
voor
zijne genegenheid
genoeg.
Ook
der tweede
Kerk*
duidelijk
Handelingen
in de
,
denzelven verklaarde
geloof, overëenftemmende met de
meene Kerkvergaderingen, en
leest
vereerd zouden
tarasius aan de Pa-
Brief van
(S)? een antwoord van deze Maar deszelfs inhoud zelf toont
vergadering van Niceë drie Patriarchen.
openlijk, dat het opgefteld
,
van een gezelfchap Monniken
en dat de gemelde Patriarchen
gemelden Brief geheel geen
aan
deel
IRENE
beriep
dit
niet
is
die
den
ontvangen hadden,
ook
antwoord
,
gehad hebben
(**).
nu de Bisfchoppen van haar Rijk
tot
de (
*
) Epiit. Adriaui
,
in Act, Concil. Nic. IL
(f)
Ibid,
(**3 Dit Hist,
pag. 129.
is
imagimm
tastbaar
fanctiifimi /.
c.
Papa
fenisri%
Rouue
pag. 98.
(5)
Ibid.
pag. 135.
bewezen door fr. spanhem.
in
restituta Sect, VI. p. 372. en anderen.
GESCHIEDENIS. de vastgeftelde Kerkvergadering;
ADRiAAN van RowÊ
(*)
onder hen
eii
die haar in
i
weüje
gelijkt
(t), antwoordde;
bijna
met
vele
inprentte
ook
petrus
Apostel
hetwelk de Roomfche
,
Kerk bezat; haar de oudheid en fehuldige verëering onder de
de Beelden der Heiligen
van
bewees,
trus
uit
en
eene verfchijning Van de
PAULUS
ook
Grooten
,
him^ en andere
hare voeten liggende ftellen, en de
Ban
bij
hij
laten
te
begeerende,
Keizers aan de
Waar
uit
ook verzocht
van
doen
beftrafte
hij
her-
te
het
tevens
;
geen
de
haar de mildheid van
haar
trotsch en
vrij
ren Brief van uitfchrijving
de
te-
voorgaande
Roomfche Kerk ontnomen
hadden,
karel den Groo-
ten jegens den Apostel petiIus voor hij
Cheru-
de
onechte Kerkvergadering van Konflati'
iinopolen in den
ruggave
Christenen
volkomen
de Beelden
,
bitter
oogen Helde; ,
dat
ha-
in
tarasius een algemeen genoemd
Patriarch
,
werd; insge-
(^Oecumenisch
y')
lijks, dat zij
zulken Leek tot deze waardigheid ver-
heven had, en eindigde zijnen Brief, met haar de Afgevaardigden aan
te
bevelen,
ftaande Kerkvergadering
die hij
tot
de
aan*
zond* Niet-
( * ) Divcilis facra diiectn a Conjlantino et Irtne gusfis
ad Adriunum
XII.
Deel.
'^^^
tegenwoordig voor
als
,
[aar
Apostelen pe-
;
dergelijke redenen;
de Keizerin en haren Zoon
^^^^
gregoriüs den
uit
Kerkvaderen
andere
en
VI
konstantyn den
aan
welke
i
Grooten zou gebeurd zijn;
Afdeelj
den
haar
hij
iV ^"^'^
langen
V'erhandcling
welken
in
eerbied voor het leerltelfel van den
woorden
eenen
eene Godgeleerde
Brief,
337
l.
c.
pi ii.
Y
Ah-
(|) Ib, p. 79-^6.
-
q^ 622. ^^^*
,
K E R K E L
333
IV BOEK Afdeel.
VI
Niettegenftaande
evenwel de 7^'^
p^j^
liep
,
het jaar
in
algemeene Kerkvergadering te
^^"^
Toen de Risfchophouden, ongelukkig af. yej-fcheidene Gewesten des Rijks te JCoH'
laten
Hoofdft,
voorbereidfelen
proeve, welke irene
eerfte
"^™> ^^
deze
alle
K E
JJ
y-j.
aangeland , hielden niet weiniJaar 622 fiantinopokn waren tot 814 ggn yan dezelven, met vele Leeken, bijëenkomften '
op welken deren
men ;
gemeenfchappelijk zochten te verhin-
zij
de
dat
,
maar
Kerkvergadering
zorgen
te
,
bleef
hun
bijëenkomften
verbieden, omdat
zij
zou ko-
(land
De Patriarch
voortduren.
den verder zulke
tot
de affchaffing der Beel-
dat
zonder
liet
voorkennis
zijne
daar door, naar de
Kerkeliike
wetten, de afzetting verdienden; waar op zij zich Maar daags voor het openen der Kerkflilhielden. vergadering
hieven reeds de Soldaten
,
in de
,
Doop-
kapel der Groote Kerk bijeengekomen, een woedend getier
aan
beweerende
allen
;
dat
,
oorloofd was, eene Kerkvergadering Keizerin
liet
zich echter hier door niet
nam
vergadering
en de
het
te
ge-
De
affchrikken;
tegenwoordigheid van
in
,
niet
houden.
van haren Zoon, eenen aanvang.
haar en
ziens verwekten de Soldaten,
Bevelhebbers
,
en misfchien een*
pen der tegenpartij,
de, den Patriarch en
aanhang
te
dienaars,
dooden;
die
fcheldwoorden vlugtte
met
Koorj
terwijl
hen
ook door de Bisfchop-
nieuwen oploop, dreigen-
de Bisfchoppen
terwijl
bedaren
de
van zijnen
aanwezende Staats-
wilden,
door hen met
werden.
De Patriarch
Bisfchoppen en
Monniken op het
overladen
zijne
Onver»
opgeruid door hunne
de overige Bisfchoppen
den Soldaten toe-
GESCHIEDENIS. toeriepen
Hof
Wij hebben gezegevierd
:
[ijk eindelij:
339 zoodat
het
de vergadering moest laten fcheiden
().
^^^^
beter
Afdeel.
volgende jaar In het vol
gezorgd voor de
!
had de Keizerin
787
dat de oproerige Soldaten waren afgedankt
Nicea
in
men; zoo weinig vertrouwde
zij
ten de Bisfclioppen
te
delingen vóór
vergadering
,
moes-
,
tarasius
tegenwoordigheid
geopend, en een Keizerlijke
zen,
die
bevelen behelsde.
fchoppen binnen
,
in de
Sofia-
Brief voorgele-
men
liet
eenige
en Bis-
vijanden der
die tot hier toe
,
Keizerlijke
vermaningen,
berigten,
Vervolgens ftaan
der
Monniken ,
kerk
verfcheidene
Beelden geweest waren; maar thans hun berouw en bekeering weemoedig betuigden.
de
in
niet
polen zelfs
derzelven, die
bijëenkomften
na
het
gehouden
voorlezen
van
behoorde
te
te
werden opgeno-
Konflantino-
hadden
kon men
,
verfcheidene
men
ééns worden, Tioe
niet
allen
plaatfen
zoodanige gevallen betroffen,
der Kerkvaderen, die
nog
Deze
Kerkgemeenfchap der overigen
men; omtrent zeven
gedragen.
Maar
zy zich voor de verëering en
zich
drie,
voorgefchrevene Geloofsbelijdenis
jegens
die
oplazen,
hen
eene hun
waar
in
aanbidding der Beel-
den (*) Confcvipth brevis
Symdiim iè.
Act,
,
,
in Actii Conc.
Lp.
33.
i'ivlicam^
N/c
II.
/.
qua facta funt ante c'
p.
25.
tar/^siüs
THEO FAN. p. 38p, CECREN, p. 471.
Y
a
A
Tweede
de Han- algemee-
Afgevaardigden in
Staatsdienaren en van vele
*"
Bithyni'é bijëenko- Jaar 6ü2. ^'^^ ^'+*
hem genoemd worden, werd de Kerkin
Vf
^^
de hoofdllad. On-
Patriarch
der voorzitting dan van den alhoewel de Roomfche
Na
der Kerkvergadering,
veiiigiieid
IV
"J^^^^J^] nx\'^
vnn
^^^^^'
,
KERKELIJKE
340
rv
verklaarden,
cïen
BOEK
ook tegen de laatstgehoudene
en
Kerkvergadering en
allen
de
die
,
Beelden
''
na^C
^^^ ^^^
G
Jaar 622. beflist, tot
814. \^2j]^
^^^'^^
^^"^^^
'
20U behouden.
de daar in
TARASiüS
toe
;
vergadering
Nog
de (t).
en
ééns
Abten
opgeroepen,
kwam
de
in
omtrent allen
zij
hen waren , den
de
Beelden
aangenomen
deeden
waren
;
voornamelijk
Staatsdienaar voor hen ten b(»ven
hield
men
hadden;
alhoewel
'er
de
ware
het
tot
bekeerd ;
hetzelf-
nu
onder
van de vrienden der Beel-
die vervolgers
geweest
bij
door de
,
derde Zitting
zaak der Bisfchoppen voor, die zich leerftelfel
ook
verfcheidene
Oecumenifchen Patriarch
den
toe
hoofd,
hoofd voor
en de aanvvezende
daar
men adriaan
van
Brieven
leere,
bevatte
het geloof van
werden
onderzoek
In de tweede Zitting las
bovengewaagde
voor; de Bisfchoppen ftemden
name
^^"^S
welk gevoelen omtrent de Beelden de over-
beiden
de
^"^
afgoden
nam men
Afdeel. noeiiden, enz. Banvloeken uitfpraken, VI des te meer en eer weder aan (*).
besten
omdat fprak.
'er
een
Daar en
zich bezig met het lezen van oor-
konden, welke de vergadering betroffen (§). Thans begon de vergadering eerst bewijzen voor de reeds door haar vasrgeftelde leer op
Op
tarasius, werden
het voordel van
te
zoeken.
in
de vier"
de Zitting vooreerst Bijbelplaatfen voor de verëering der Beelden gelezen
;
zij
betroffen alkn de
Cheruhim
op (*) Cnncïl. Nic,
(t) Act,
11.
(§) Act.
ill.
II.
Act,
I.
fag. 76-124.
pig. I27'ï57-
p. 28-76. ö/. HARD. 711 V.
,
GESCHIEDENIS. arke des verbonds; die toch, gelijk
cp de
aanmerkte
bij
341
men
IV
daar
^°^*
menfchelijke gedaante hadden.
eene
,
Vervolgens volgde eene lange reeks van plaatfen
uit
A^deel.
VI
Kerkvaders, van athanasius af, verfcheidene eeuj wen door,
Rius
II.
onechte
,
tot
ir..; germanus
den Patriarch
van Rome, Velen derzelven
of met fabelachtige
gevulde Boeken;
vielen uit
en
guego-
vvon(^ergefchiedenihft;n op-
later tijden., toen zekerlijk
Uit verfcheidene van deze plaatfen leidden de
Bisfchoppen
maar zagen; en het Glosfcn
te
plaatfen
maakten.
CREGORius van hij
meermalen
geweend had
iSlysfa
riepen
„
Zie
,,
verwekt heeft!
,
heeft hij 'er
andere foortgelijke
„ „
,
,,
ring antwoordde:
TOMus had
in zijne
„
Daar op
zei-
Deze Vader had
geweend; doch nu
Zouden
hij!
En
"
befloot
,
wij
wanneer een Beeld ons
Heer vertoonen zou ? "
uit:
gelezen; maar mi^fchien
aanmerkingen ,,
dat
,
onzen Vader
aan
nu weende
met de vraag:
nen
voorlas
Staatsdienaars
Beeld
nooit over
ze afgebeeld zag,
zelf
de
weende zelfs!"
die gefchiedenis dikwijls
van
van izaSks opoffering
zelfs
een
de
voorgelezene
de verzekering
van Ancyrai
de een Bisfchop
„ „ „
hij
alleen
uit eene Predikatie
een Beeld
welke fmart
de
over
zij
zij
grappig,
fomtijds
zelfs
men
Als
bij ,
is
welke
lezen,
welke
af,
gevolgtrekkingen
ook
Na
hij
meer
tarasius niet
wee-
onzen gekruisten
de geheele vergade-
Zeer zeker!"
(*)
chrysos-
Lofrede op imeletiüs gezegd dat
(*)
/. c.
Act, IV. pag.
2(^5.
Y3
^^
q q^
zijn ontleend uit )aar
de verëering der Beelden reeds de overhand genomen had.
Hoofdfl.
622.
^01814.
K E R K E L
34a
IV BOEK Aftleel.
VI
dat
alleen
niet
mond van
den
in
Christenen, en een middel voor hen
^^
onredelijke
^^^^
814. fcheid
om
zich daar door
De
vertroosten.
te
zijn
van zich
Beeld overal
gediagen, en op
ringen ,
ook
zij
alle
geweest was,
en gedachten
driften
maar dat
te verwijderen;
^PSe"St9 i" aa*^?'^G beeld hadden 622, ]aar tt)t
naam
zijn
K E
IJ
vaten afge-
wegens
vergadering
zijn
dit
af-
aange-
""
hoord hebbende, riep
ze van de Beelden fpreekt,
dezelven
tegen
iet
haalde flechts
TARASius
wat
,
befloot
van
Nikomedié
CHRYSOSTOMUS op
Als joANNEs
„
uit:
Bisfchop
de
dezc wij-
wie verllout zich
nog her-
te
zeggen?"
Een ander
in
deze
voorkv^^am
plaats
„ Ook
wederom:
wij
,
en
zeggen,
volgens de van onze Vaderen ontvangene leere, dat **
de Beelden eervv^aardig , heilig en geheiligd
zijn
Wonderwerken,
voorbeeld,
die
door Beelden,
bij
!
(*)
van de Heilige cosmas en damianus, gewerkt wa^ ren, werden ook met algemeene toejuiching voorgelezen
nadat
De
(t). zij
vergadering eindigde dtzQ Zitting,
de gehoorde getuigenisfen voor voldoende
bewijzen verklaard had, met banvloeken vijanden der loofsbelijdenis gelijks
tegen
alle
eene uitvoerige
Ge-
van de Drieëenheid, aan welke
ins-
Beelden, en
met
de behooriijke verëering der Beelden gehecht
was (§). In de vijfde Ziuitig ging
van Kerkvaderen
gelijke plaatCen
De
allerëerfte
zij
onder dezen was
voort, zich te
uit
laten
eene
foort-
voorlezen. Predikatie
van (*)
/.
(§)
^a.
c.
pag.
164--
Ct)
IV. p^g. 187-285.
^'
^-
P- 209. p. 217.
GESCHIEDENIS. van CYRiLLus van Jeruzalem^ waar buitengewone
Cherubim
maar
boven
die
worden
de
fchoppen op
merkzaam
zoodat
,
Zonder
ftraf."
dat
der
met de beesten gras
ieder, die
Beelden
eten
te
cp
om,
der
het
veld
daad
een
vergadering aan
Onder anderen werd ook eene
ftraf.
was,
gevaar liep,
de
de
dezelfde
valt in
in
^°^
Patriarch
dit hetzelfde
en
;
Vi
°^
Heiligdom
een
zeven jaren,
Afdeel.
,
op-
Na
,,
:
Maar de
herinnerde
Staatsdienaren
deze
"
IV ^9^*
plaats
van EUSEBius pamfili opgelezen; doch dewijl de-
men daar
zelve de Beelden geheel niet betreft, had bij
ten
openlijk
Leeraren
,
doel
om
,
eenen
der
Ariaamch
te
voorlezingen
zag
,
cheën
fchriften
kunnen verwenfchen.
Na
tarasius
,
men
Heidenen
,
zeide
dat het Joden ,
beroemdfte
op wien zich de vergadering van fCon-
flantinopokn beroepen had, met zijne
,
hoe
,
als
deze
alle
daar
Samaritanen
en Phantafiasten geweest waren
,
uit
Mani-
die aan de
Kerk wegens de verëering der Beelden verwijtingen hadden gedaan; en een der gewaande gers
ward vallen
van
de Oosterfche
opftel voorlezen,
Patriarchen
waar
in
hij
de
plaatsvervanliet
een
eerfte
ver-
aan-
op de Beelden van eenen Arahifchen Chalif
Y4
q
Bis- Jaar 622
derzelver ilraf
uitriepen
allen
ftraf !
deze Koning,
als
der
en
bedenken, dat
vijand
elk
hij
tarasius maakte de
„ Een
te
„ omdat
en hemelfche
verbonds gevonden
des
Kerk werpt of verbreekt,
de
zoo
zij
de
leidde 'er uit af:
als
arke
deze misdaad
misdaad volgde
uit
verflandige
geroofd had."
,
had,
geleden
de
niet
,
van de
in hij
gewaagt, welke ^'EBUKADNEZAR
flraf
onder anderen daarom de
343
af-
,
.
^^4-*
K E R K E L
344
JV ppt-K
Afdeel.
VI
Bovendien deed tarasius
afleidde.
dat
men
^" hetzelve
bewijzen
8t4.
de
men
gefchreven
j^og één hoofdwerk was
,
fluiten van
cok
boven
dezelve, met
de
algemeen plaatfcn tot
,
enz.
zou hebben,
pen
,
vele
gemeene
maar weinig , hetwelk
,
te
zij
Konflaminopolen gezegd hadden.
gen was,
dat
zouden
dering
zich
zij
genoemd
Avondmaal,
ftelt
,
hebben.
hij,
vóór de inzegening of wijding
,
hij
t^gen
h^ii
leu-
Kerkverga-
hunne
in het
brood en
Hei-
wijn,
maar nooit na de-
zelve door de Kerkvaders Beelden
Verders merkt
zoekt
een
Tegen
Christus
dat wel
Zoo
dat het
eene aïgemeene
voortelling van het Beeld van
ijve-
te
wat de Bisfchop-
alles,
derzelver opfteller aan te toonen
lig
behelst over het
den geest van het verfchil indringt; des
riger berispt en betwist
be^
wijdlopige wederlegging,
met breede wijdloopigheid uitroepingen
,
Zit'
zesde
gronden, maar
derzelver
Deze wederlegging
te lezen.
ver-
derzelver aan-
medegedeelde
welke de Heilige Geest zelf bezorgd
voor
verbranden
gehnatte
al
in
reeds
elke afdeeling eene
bij
of
zoo
gebeurde
Dit
door de
zou
Boeken tegen
voor de vergadering
'er
haar
gadering van KonftantinopoUn van dien te berooven.
voorftel,
brengen,
verëering
alle
vervloeken
,
overig, te weten, de door
ting ( f )
het
vergadering
gemeenfchappelijke
eene
maar ook dat
;
C
""'
voor
een Beeld
Hoofdft. ^g Beelden G. pa Jaar 622. ZOU (*)• |qt
K E
IJ
genoemd waren.
aan, dat de
?ianbic^-
ding
(* ) Act. V.
(t)
/.
pa.3;.
c, pr.g.
285.324,
324-444-
,
GESCHIEDENIS. èmg
van de Beelden der Heiligen
zelven gerigt Bijbel zal
God
iv
den
^'^^^
in
de Heidenfche Afgoderij bedoelen:
Kerkvaderen,
der
en de plaatfen
op
eigenlijk
Het verbod van Beelden
zij.
enkel
345
welke
hunne meening aanhalen, zullen dan
zij
VI
dan
^^q q
niet echt,
verminkt zijn; dan weder eenen geheel anderen
hebben, dan
zij
wel
zin jaar 614,
aan dezelven hebben toegefchreven. ^0^823,
Bij velen derzelven
werpingen
^fcieel.
voor
konden
krachtig
daad deze tegen-
in der
Maar
zijn.
de
opfteller
heeft het toch voor zijne partij al te gemakkelijk ge-
maakt
weg
om
,
te
voor haar nadeelige getuigenisfen
ruimen
,
als hij zegt
„ De
:
den
uit
plaatfen der uit-
muntende Kerkvaderen, welke deze Bisfchoppen
hunne verdediging bijbrengen, hebben
tot
verkeerd
zij
verdaan; maar die genen, welke ons hinderlijk zijn, zijn
van mannen afkomftig, die den Geest van
niet
hadden."
Eindelijk maakte
(*)
vende Zitting
de
Kerkvergadering in
hare befluiten ..
,
,
gaande klagten over de niet
wisten
wat
Heidenen
God
zelven
te
dat
dus
,
ze- Befluiten
5*^^^ vooraf- Y/" Kerkver,
Christenen
was, om de
Zij keurt
ge beproeving, de zes
Na
der Beelden
wat
verzekert zij,
bijeengeroepen
leere te bevestigen.
hare
,
vijanden
onderfcheiden,
deeden,
op.
,
God
zij
die gadering.
en
van
Kerkelijke
na naauwkeuri-
algemeene Kerkvergaderingen
goed, en herhaalt de Banvloeken tegen de door dezelven veroordeelde Ketters;
bij
name ook met de
vijfde tegen oPvIGENes, en met de zesde tegen ho-
NORius.
Zij
belydt
vervolgens
,
dat
zij
befloten
h^d, (^3
/.
c.
pag. 444.
Y5
KERK EL
346 had,
IV BOEK
Kerkelijke leeringen,
alle
^ Qf mondelijk vasrgefteld zijn
Af
'^eel.
VI
van
was ook
dezen
KE
IJ
het te
,
die fchriftelijk
zij
Eene
handhaven.
maken van Beelden
het
als
;
welke overëenftemt met de Gefchiedcnis der Euan-
naC. G. ö^"^^^'*'^°"^'öi"g9 ^" nuttig is tot bevestiging van Geloof, dat het Woord Gods waarachtig mensch
Jaar 622. het ^^^
'^ '
geworden
is, en
ook
onze navolging.
tot
nu.de vergadering,
befloot
„
dat,
Daarom
gelijkervvijs
het
Beeld van het eerwaardig en levendmakende kruis
dus ook andere verëerens waardige en den
,
het
zij
dezelven met kleuren gefchilderd
van ingelegd werk, zijn, in de
of van andere
,
of
gemaakt
ftofre
Kerken opgerigt, op de
,
heilige j5^^/-
Kerk-
heilige
gereedfchappen en kleederen, aan de wanden en
op
op de openbare wegen
tafelen, in huizen en
worden;
zullen geplaatst
God
Beelden van onzen Heer,
zus CHRISTUS
Vrouw,
de
,
Moeder Gods ^ van de
waardige Engelen, en van
hoe meer men hen des te meer wordt langen
naar
het
in
men
tot
Godsdienfliige
eer-
Want
befchouwt,
herinnering en ver-
oorfpronkelijke
niet, overëenkomftig
ware
Heiligen.
alle
afbeeldingen
en eerbiedige aanbidding,
maar
Verlosfer je-
en
van onze onbevlekte Lieve
als
Heilige
weten, zoo wel de
te
begroeting
tot
,
(r//U>jr/x>j Tr^otKwvicig ,')
ons
Geloof,
aanbidding,
tot
eene
(^Kut^hcc,^ als
welke aan de Goddelijke natuur alleen toebehoort,
opgewekt. beeld,
Aan
alle
deze Beelden,
de Heilige Euangelien,
ligde gedenkteekenen
,
zal
en
het
Kruis»
andere geheid
door wierooken en het
ontfteeken van kaarfen eere bewezen
worden, zoo
„als
GESCHIEDENIS. „
als het
5,
Want
„ „ 5,
Heilige Vaders altijd
houden
geleerd,
welke
,
Wie
waren.
geleerd
zij
verflout, anders te denken
ofte
„ „ weg
iet
te
verach-
Kerken
nemen; of tegen dezelven
te
verzinnen; of dezelve
5,
gemeen gebruik
„
een Bisfchop of Kerkelijke
5,
hij
te
of de
worden. "
uitgefloten
ftantimpokn fchoppen
,
,
in
dezelven,
is
zijnde
deze
beflui-
hunne
Banvloeken tegen
vele
tegen de Kerkvergadering van Kott-
,
en verfcheidene dezelve toegedane Bis-
onder welke ook
Hoofdftad waren, en ten
germanus
Bijeenkomst
hij
bijzonder
alleen
het
drie
Patriarchen van de
laatften
dachtenis aan de hoofdpilaren van
Beelden,
te
een
de Kerkgemeenfchap
De tegenwoordig
ten; maar riepen ook nog
anders gezin den
tot
maar
afgezet;
is,
uit
Bisfchoppen ondeiteekenden niet
toeftemming aan
boos
iet
Kloosters
verkeeren; die zal, indien
Monnik of Leek,
een
met
van deze Heiligdommen uit de
5,
te
en anderen,
eene eeuwige
de uit.
werd
Konftantinopolen
verëerers
ge-
der
In de acht/ie dit alles,
in
tegenwoordigheid van den Keizer en zijne Moeder, in
hun
Paleis,
plegtig
bekrachtigd.
Ook werden
nog twee en twintig wetten van de Kerkvergadering gemaakt
bekend
pen
,
;
bij
Ouderlingen en
Vorsten
voorbeeld
,
dat
Kerkedienaren
de niet
^^^^ Afdeel.
VI ^^^ ^^
q
zich Jaar 622.
en
leeren,
de Ketters de Kerkelijke voorfchriften ten;
„
Zoo hebben de en paülus heeft
wordt.
IV
is.
de Christenen vermaand, zich aan de inzettingen
5, te
„ „
de oude Godzalige gewoonte geweest
wie een Beeld aanbidt, aanbidt den genen,
daar door verbeeld
die
347
Bisfchop-
van de
zouden aangefteld worden; dat geen Bisfchop
'°'-
^'4'*
K E R K E L
348
fchop voor zijne ambtsverrigtingen geld zal nemen;
IV BOER
dergelijken.
VI
De overwinning, 'g
C
o™'^''^nt
^^"^
virelke
deze Kerkvergadering van
350 Bisfchoppen op
was
behaaUle,
Ja;u Ó22, />o/^«
^^
Nonnen; en meer
andere betreffen de Monniken en
Afdeel.
ca
K E
IJ
alszins
van Konjïantino-
die
gemakkelijk, alhoewel
zich van nog Hechter wapenen,
zij
dan
de gemel-
Zij leende enkel haren naam tot het Gevolgen ^^^j bediende. vandoze gene de wil en magt der Keizerin bewerkte: de
^l
J!ü.
,
in de
herilelling der Beelden
Of
derzelver verëering.
inde
P,"^V
volkomene
Kerkvergadering geweest is? daar
fcheKerk.
Kerken
,
en
waarlijk eene algemeens
zij
is
naderhand
wel
.
aan getvvijleld
moest
;
doch
dezen rang in
Zoo
Kerk behouden. ken in
,
fchijnt
het
men
vrij
het
de
kon
misfen
niet
en
Griekfche
of
zij
LatijnfcJie
ver de weinige berigten flrek-
zacht te werk gegaan
te zijn »
Wie,
van hare beOuiten.
voltrekken
,
het
geen federt het jaar 754 regtzinnig geweest was in de Griekfche Kerk , maar thans weder Ketterij
werd
,
de afkeer van den Beeldendienst
behield zijn
ambt; en tarasius zocht
der Beelden te onderwijzen
door wien irene
gebonsd werd,
in
den
het jaar
behielden
,
die
vele vijanden
hoe ver derzelver ver-
,
eering van Afgoderij onderfcheiden
de volgende regering van
afleide
,
wel
zij
Keizer
802
(*).
niceforus,
van
deze
Onder
den troon
befluiten
van
Niceë hare waarde; maar zonder verdrukking van andersgezinden,
michacl,
zijn
opvolger
in
het jaar
(*) IGNATU Fita Tarafii in actis SS, Antverp, Menf. Febr. Tom,
ill.
Cap.
6.
pag, 582.
,
GESCHIEDENIS.
349
811, maar die reeds in het jaar 813 genoodzaakt was , de kroon met den Monnikenfiand te
IV ^^^^
verwisfelen, geloofde tegen de vijanden der Beelden,
Afdeel.
jaar
begonnen
die zich weder te moeten
daten,
nog
fteeds
en de Monniken fpraken; in
hunne
legerplaats brengen
De Keizer maar eenen Monnik, die een afgcfchraapt en befpot
hebben; ook was
fche
'm
ftrafte
Aq
Maagd hij
liet
,
nog
ïen, en
zij
altijd
aangenomen
weder
door met de Room-
daar
Kerkvergadering
veel minder
Het zou
weten
hier
met
in
dit
die
zeker aangenaam
geweest zijn,
het
voornamelijk
geweest
Kerkvergaderingen bewandeld hebben. de
hij
niet
van Niceë ^ over-
eenen zoo redelijken middelvveg tusfchen
welk
ftuk
van Kon/iantinopo-
wie de Frankifche Bisfchoppen of andere
,
Godgeleerden
KAREL
rja-
oogen
de
voormalige verbindtenis terug gekomen.
geheel met de
een.
Zonen
hen wel zacht;
Beeld der
had
Maar de Frankifche Kerk ftemde
te
622.
^01814,
Kerk dus fcheenen de Beelden Boek van
Griekfche
de
hunnen ouden rang voor te
c G
Jaar
(*).
uitfteken
In
„n
en over het algemeen
,
onrust verwekken.
RiA
,
den
tegen de Beelden
wilden deszelfs
zij
VI
fcherper
voor
genegenheid
uit
konstantyn
voormaligen Keizer
wat
,
Dit waren voornamelijk Sol-
handelen.
die
bewegen
te
zijn,
Hoe
het
Grooto zelf heefc door een Boek
voornamelijk tegen de tweede
die
deze beide
,
zij
het-
Kerkvergade-
ring van Nice'é heeft laten fchrijven, openlijk verklaard (^•) TiiEOFAN,
XV. Cap»
Chronogr. pag,
17. pag,
126.
419.
,
zonar, ann, L^
[^g,^Q!or>,
ten legea 'j'^
^^®^'
;
K E R K E L
350
IV BOEK Afdeel.
VI Hoofdft.
Idaard, dat
befloten
hij
Gemeenten dien
IJ
K E
had, met
zijne
houden.
Dit
"N^g te
omtrent het jaar 790
'^^^^'^
Bisfchop te
Meaux
,
is
het-
het eerst
du tillet,
door joan
in het licht gebragt (jei-hand
is opgefteld
Franhifchi
Boek,
die na-
geweest is, in het jaar
Jaar 622. 15495 i" ^^"^ onbekende, waarfchijnlijk Frankifche. tot 814. fl-a(j^ Sedez^ onder den volgenden tijtel, welken hij, '
uitgezonderd het
woord magni ^
het Handfchrift
waar naar
Opus
ken:
Gallias
,
Germaniam , Italiamque , five haDomino opitulante regeti'
,
finitimas provincias
tis
contra
pro
Synodum
gesta
was
'Er
est,
Handfchrift van
Boek
dit
Men
of deze
tijtel
hoewel het
dezen
de
kan dus
niet
des Boeks zeer
nog een ander
de Paufelijke
in
uit
een
voor
zijne
noemen ; maar
hij
ftaan
is.
zijne
van yoannes
,
op
zijne ,
zij ,
du tillet,
fchriften
onder den
naam
het niet, zijnen
Kerk zoo
aanftootelijk
Boek
te
gebruikte eene toefpeling op zijnen
terwijl
,
niet
gewone geweest
de
naam, door de woorden Eli , Phili, Voorrede
Biblio-
met zekerheid oordeelen
waarfchijnlijk
Geleerden
Graeciae arroganter
vindt het daar niet meer
naam tilius kennen, waagde in
five
lag het daar in der daad geheel
plaats.
wien
voor
Rome ; doch men
theek te
ook
quae in partibus
,
imaginibus ftolide
adorandis
feu fpecm
excellentisjïmi
Magni, nutu Dei Regis Fran^
rum ,
het heeft laten druk-
hij
inlustrisjimi et
vin', Caroli
tabilis
corum
,
geheel overnam uit
hij
die
Elias gebruikte
voor de in
plaats
omdat joannes de Dooper een an-
dere elias
was
tilia^ eene
linde.
;
en
(^thu^x
is
Deze thans
de overzetting van heel
zeldzame
uit-
ga-
,
GESCHIEDENIS. 1555
het jaar
gave zal in
Keulen
te
351 eenen
door
iv ^°^^
tweeden Druk herhaald zijn; maar welken niemand gezien
tijden
in later
Boek
plaatfte dit
in .
,
,
Orientis
1608
quam
,
^
.
.
.
Occidentis promulgata,
uitgave
(*) naauwkeuook
MAN, ondereenen II.
nieuwen
cenfura
^
liet
gaan
;
die
DU TiLLET
,
dit
is
,
gaan met aanmerkingen
GOLDAST , en
geleerde
ter
,
karel den
van
ADRiAAN,
dien
,
hij
als
gemaakt,
is
het
liet
Maar hoe
volkomen uitgemaakt.
Men
heeft aangemerkt
opflellen
in
hand
ter
ook door andere
KARF.L zelf daar aan gehad hebbe, bepalen.
eigene
zijne
ftijl.
Boek onder den naam
toegezonden heeft,
genisien
onge-
door de wederlegging, welke de Roomfche
Bisfchop len
vooraf
eenen
Grooten^ en op deszelfs bevel, bekend zelfs
8vo,
in
ook goede aanmerkingen bevat
opheldering van deszelfs
Dat
Concilii
de impio
Inleiding
de verhandeling van
'er
bij ,
^
M.
Hanoverae 173 1
en deed het Boek verzeld van
in eene
nieuvvfte
^ugusta
Caroli
lezenswaardige
eene
hier
voegde
noemden
(f).
tijtel:
hoc est
imaginuiu cultu Libri IV, Hij
De
bezorgd door christoph. augüst. heu-
is
Nkaeni
tam
,
,
is
dat
hij
ftel-
getui-
veel deel
raoeijeliik ,
die
Brieven fchreef, welke
te
Godonder de
(*) Bibl. Gr. Libr. VI. Cap. 4. pag. 488.
(t^
Conjlit»
bnp. T,
I.
p. 23. Franc,
AfdeeU VI Hoofdfl. „g
c G
Frnncof. Jaar 622,
rig vcrflag heeft gedaan; en in het vervolg
andere van zijne verzamelingen
,
.
tn utroque tmperio
8vo. waar van fabricius
in
Imperialia
verzameling:
tmaginum
decreta de cultu
bielchior goldast
heeft,
zijne
ad Moen,
a. 16;^ 3.
^^^
^^^
,
K E R K E L
551
IV BoEit
Afdeel.
na
gQgj,
van alcuin voorkomen, ook 1,'unnen
i^ggf,.
toe, dat
VI
leerde
C G
Dewijl
Jaar 622. ^^^
werken
de
meer belezenheid
hetzelve
in
kennis
zigtbaar
hij,
( cum
,
hand gellagen heeft (*)
HEUMAN
zoo gelooft een
ander
en
zen eigenlijken 'er
is
bezeten
hij
eert zij-
als
conniventia facerdotum ,
,
) de
en het zijn werk noemt (f)
,
met conringius, dat karel
aan
nog geene
bijgedragen
maar de
,
iemand anders overgelaten
alcuin gezocht boven
die
VVesterfche Godgeleerden
HiCester
middelma-
de
van dezen
wat uitmuntte;
vertrouwde raaJgever
,
,
en Wereldlijke werkzaamheden
oefend
Bisfchoppen
de
Kerkvergaderingen het
ware,
te
van
der
,
die leer-
was; ge-
en verlicht
beide
laatfte
kunnen overzien zelven
,
karels
die
zulke
twistfchriften
tijd
en helper in zoo vele
Kerkelijke in
en ze-
,
waarfchijnelijker gisfing te voor-
alcuin,
wij kennen, vrij
als
heeft^
overëenfliemmende met
oplteller in
gebragt.
fchijn
om
Godgö-
en
fpreekt,
dit
men'
Niet weinigen onder de nieuwen hebben de-
heeft.
tige
wel
(laat
van
daar toe
volledige uitvoering
ker
dan
is,
echter in hetzelve
hij
Bisfchoppen
het
doch tevens
fchrijven;
Bock, aan hetwelk
^^ ^' ne
K Ë
IJ
daar
genoeg^
Oosterfche
,
biedt
toe
aan.
zich
^
Eert
Roomsch-Katholijk Godgeleerde der XVIde eeuw^ die biizonder
door
heeft uitgemunt, dit gevoelen
dat
hij
een
,
wanrheidliefde
cassander, was
gematigdheid
en
niet
maar bevestigde hetzelve geheel
HoofdlUik
van
dit
alleen
hier
van
mede
werk
nie(j
evea
C*)
(§)
Pr^f. pag.
w.
fq.
Libr, lil. Cap. 3. pr.g. 2(5p.
,
GESCHIEDENIS. woorden
•even ^00 vele
alcuin\s
in
over de Euangeliegefchiedenis van
gevonden
Nu
hebben.
te
...
j
het
is
cassander
welke olaats, *^
tusfchen deze beide
krijgt.
Zelfs
11
dit gevoelen, dat
van
dit
alcuin de
van
MATTHEUS
van
oog
het
dat beiden eeneii
de oudheid van
,
Schrijver
eigenlijke
in
veel
roger van Hoveden (§)
Westmunfler
(**)
is
Engelfche
later
bevat,
en
welke
vossius (ft) het eerst ontdekt heeft. Het zij zoo, dat het eene door de voortplanting van zoo vele
eeuwen wat vervalschte overlevering verhalen:
„ „ „ „
„
men
in welken
karel
dat
veel
de
welke
is,
zij
van Nice'è^
befluiten
vond, hetwelk met het ware
Geloof ftreed, inzonderheid over de aanbidding
5,
naar Enge/and gezondm, en dat hem eenen Brief gebragt heeft, alcuin daar op in naam der Bisfchoppen en Rijksgrooten aldaar
5,
gefchreven
„
Schrift wederlegd zijn;"
der Beelden,
,
welken die beduiten
in
evenwel
de
uit is
'er
Heil. in
dit
be-
M
(*)
CAR.
(t) (§)
Comment. /Inn.
(ft) De
ad
ItKp.
in a.
L. IV. C. 6. p. 455. edit.
Joann, C. 4. L. (**)
792.
^d
II.
7.
Heiim,
505. T.
a. 793.
Historie. Lat. L. II. C. 30.
XII Deel.
p.
^^ q^ q^
'er Jaar
is
hebben, geen geringen (leun
werk van karel
Gefcliiedboeken
uit-
van gedachten en zaken ,
^^ Hoofdft.
•
gemelde
evenwel
niaar
eene fpoor van
'er
is
Afdeel.
bedoel-
fchijn
zijne
dat daar door de waarfchijnlijkheid opfteller
wel zoo, dat de
eene zoo in
plaatfe"
vallende gelijkvormigheid
en denzelfden
'^^^^
,
de (*), Jiiist leo-ging gevonden wordt (f}»
IV
later uitlegging
joannes meende
naar allen
niet woordelijk in
353
l,
^^^
622. ^^*
K E R K E L
354
IV BOEK Afdeel.
na
ware en met de
een
overëenflemmende
Gefchiedenis
blijkbare
grond.
Dit
alles
jongden uitgever der werken van
^^^^^ evenwel den
VI
ALCuiN, den Vorstabt fuobenius,
C G
houden,
Jar.r
^^^
berigt onloochenbaar
K E
rj
om hem
Boek
dit
terug
niet
ge-
geheel te ontzeggen (*),
622 en men kan het hem, even als andere Geleerden ^'^ van zijne Kerk juist niet kwalijk nemen , dat hij ,
man
eenen
Kerk
niet als de hoofJpartij
heerfchenden
hebben, dien
Beeldendienst
tijd,
aangemerkt
wil
voor een' fieraad van
hij
dictijner-orde, en voor den
van zijnen
tegen den in zijne
houdt.
Bene-
Godgeleerden
grootflen
Evenwel
zijne
zijn zijne
gronden
vergeleken met de bovengenoemde gronden voor de-
ze gisfing,in der daad, zwak.
van alcuin,
fchrijver
Boek
niet
De oude Levensbe-
zegt hij,
gewaagt van
onder zijne overige fchrifien
;
ze niet ook vele anderen had weggelaten zijne juist
dit
even of de,
en of hij
goede redenen niet kon gehad hebben, om van dit, hetwelk in het vervolg zoo weinig
behagen kon ten van
,
niets te zeggen.
alcuin,
In alle echte fchrif-
komt
vervolgt deze geleerde,
niets
voor, hetwelk op den Beeldent wist betrekking heeft; dus
is
het geheel onzeker, of
geringfie deel
wel
niet
zoo
genomen
in
heeft.
denzelven
het
behoorde even-
opzettelijk te verzwijgen, het geen een
bi.ina bellisfend licht
toch onloochenbaar lijke
hij
Men
begeerte van
van deze
bijgewoond, welke
alcuin, op
is, dat
karel, dit
zijde geeft
de
Boek
;
alzoo het uitdrukke-
Kerkvergadering heeft heeft
goedgekeurd,
en een
(*) Pr^ef. ad Opusc, Suppou Alcuini T. IL p. 459.
GESCHIEDENIS. een met de befluiten van Nicee geheel
genomen
tegen de Beelden
en
fchillende fpitsvinnigheid als
i^ice'é aantreft
,
waren: dan herdenkt
van den welke
Bijbel
den
hij
en
,
de
van KAREL fchreef,
zoo
,
van eigen
ongelukkige
vele
alcuim's uitleggingen
in
fpottende
Acloptiaan
bitterheid
,
met
felix behandeld heeft;
alcuin,
bedacht niet, dat
hij
bewijsgrunden
niet
als
den naam
in
hij
pen nog veel meer fcher*
zijne
pen kon; en de gewaande ongelijkheid van
ftijl
is
van andere Geleerden geheel ontkend geworden; gelijk
over
dezelve
neer de
grond
algemeen, voornamelijk
het
denkwijs
gelijk
dus,
Gefield
blijft.
met volkomene zekerheid
noemen kan;
dat
misfchien
hij
men alcuin
dat
als Schrijver
wan-
onvoldoende
een zeer
is ,
niet
van dit Boek:
nog medearbeiders
gehad heeft: zoo zou het toch ongelijk
tot hetzelve
meer verdiend hebben
,
gevoegd
zijne vx'erken
in
de nieuwfte uitgave van zijn,
te
dan
zijne
openbaar
onechte fchriften.
De Voorrede voor de Moeder
aller
Ongeloovigen ontrust
is
,
Christenen
of
geworden
bijftand onderfteund
Wij,
door
als
,
wel
meermalen door
Ketterijen
,
maar dat
,
dezelven
volgt daar op in
ten^ zijn,
Boek meldt, dat de Kerk,
dit
zij
eri
Scheuringen
ook , door Gods
gelukkig
wederrtaat.
naam van karel den Groo-
Koning,
Z
bijzonder verbonden,
2
^'^^^
AP^eeU
VI
ver-
de Bisfchoppcn
niet
hij
geheimzinnige nitleggingen
eindelijk
geheel
welke hem anders geheel
IV
beHuit
het meer-
in
ftijl
flechte
tegen
hardheid
ook eene
men
dat
van alcuin's
gedachte Boek eene
{Irijdig
Wanneer
heefc.
dezelfde geleerde 'er bijvoegt,
355
om haas
„j,
q q^
Jaar
622.
^^^
'
^^ *
,
K E R K E L
356
IV BOF.K
Afdeel.
n
haar daartegen i-jge
hoogmoed, en de
^^^^
^^^
eenige
5
trotschfte begeerte, naar ijde*
Oosterfche
Vorsten,
Priesters, zoodanig aangevuurd, dat
C G
'^^'•ïg^"^^^'^
814.
j.£
Kerkvergaderingen
in
onbekende
Te weten,
voeren.
(deze
Bithyniê,
daar
,
welke
,
voor eenigen tijd,
is
aanzien der Afgoden toegepast
heeft;
herinne-
tot
alle
dat
de foort zijn 5
Beeld een
niet elk
verduifterd,
zy tegen
dat
genen
die
alle
Kerken
den Banvloek uitfpraken, die Beelden in de
dat
,
zij
onder andere dwalingen beweer-
hun konstantinus hen van de Afgoden Vóór omtrent
verlost had.
drie
andere Kerkvergadering in die
welke niet
wel geheel
minder
en
,
waar
zij
de
,
in
gewag van
de
jaren
uit gelijke
Beelden aan
eene
heeft dezelve te
bidden
,
maar
gedwaald
,
vervloekt,
en
overal
of
bij
de
Vaderen
vond,
dit
in
eene aanbidding.
Schrift
Beelden
gemaakt,
beweegredenen
Zij
'er
is
Gewesten gehouden,
andere befluiten
heeft, dan die eerfle.
geboden
bij-
Deze Bisfchoppen waren zoo zeer door
is.
hadden, en dat den
teii
Beelden
wist, dat Beelden
kans elke Afgod een Beeld, maar
blindheid
be-
de Beel-
zij
en
had, op niet
zij
,
geen de Heere
het
het geflacht, maar Afgoden
Afgod
en
door de ouden op-
,
bevolen
terwijl
dat
,
Kerken
en
afgefchaft,
zijn,
was
misflag
vergeefelijk
gehouden
tot fieraad der
ring aan zekere gebeiirtenisfen gerigt
chrisïus
hebben zoeken in
aardrijkskundige
zigtigheid en ftoiitheid
den
zelfs
Kerkvergadering van die onvoor-
eene
)
en
door de on-
zï}
aan
eene
leere
voor d^ toenmalige Westerlingen grijpelijk
een winde-
heeft
VI
piar 622. en de Apostelen tot
Nu
verdedigen.
te
K E
IJ
,
,
eenig
ver-
GESCHIEDENIS. De
veranderd.
andere
en
eene
en
geraakt,
afwegen
rijmde
ons aan de
dus op onge-
is
!bchrift
pen de dwaze nieuwigheden van Inzonderheid hebben
die
wij
der ons
Hoe boos KAREL
zich on-
zij
tweede
dat
regeert;
zij
daar in
de Keizers
hunnen Brief Divalia noemet noodeloozen omflag
meer,
dergelijke
vier
de Keizerlijke uit-
in
God met
voorbeeld, dat
bij
eerfte
Want
Boek.
eerfle
worden fommige uitdrukkingen
werk
dit
Ntceifcke Kerkver-
toonen terftond de
Hoofdftukken van het
men, en
de dvvalin-
tegen
of wie anders aan
,
gadering geweest is,
tevens
vei ^^ q^ q^ vergade- Jnar 622.
zouden uitbreiden.
gearbeid heeft, tegen de
fchrijving,
wer-
en
,
beide
gen der tweede moeten fchrijven, opdat niet
en hevigheid berispt.
Nadat vervolgens aangemerkt
is, hoe firafbaar het
zij,
even
de Duivel,
als
Schrift tot bevestiging zijner dwalingen
ken, hetwelk
te
^
wordt wevan
de eerde onder de Apostolifche Kerken, den
rang boven
alle
trus bekomen
anderen heeft, en
belfche fchriften voor
God
van
zelven
door pe-
men ook %ttx^
andere Bij-
Kanoniek houdt,
dan
welke
GELASius en de overige Bisfchoppen van Rome zoodanige aangenomen hebben,
zaken,
de
misbrui-
uitvoerig aangetoond, dat, daar de Kerk
derom
Rome
Nice'è gefchied zal zijn,
te
zoo
geraadpleegd,
als
en
den moet worden.
IV ^°^*
Wij
toegebragt.
algemeene Kerkvergaderingen aan
ringen.
van
Bruid
der
heeft
houden Afdeel, VI en de Kerkvaderen; nemen de
CHRISTUS fchandvlekken zes
55?
HiëRONYMUs
zij
ook
reeds
hare gemeenfchap
in
geloofs-
gedaan
heeft,
(leeds
gehou-
Zelfs ten aanzien van het
Z
3
als
Kerkge-
^Q^
^
H
*
,
K E R K E L
358
gezang, zegt karel
IV
OEK
K E
IJ
(*), had
Vader en
zijn
overal eene gelijkheid met deze
Kerk zoeken
hij
in
te
Thans werden de Bijbel pi aatfen en de AWeel. voeren. VI plaatfen der Kerkvaderen , welke de Niceifche Kerkvergadering voor de aanbidding der na C. G. 622. bijgebragt , zoodanig doorgegaan , dat Jaar '°^
'^ '
Geen
wordt.
Schrijver ( f )
mensch
Haan
AMRROSius
goedheid
en
heiligheid
men weder van neer ABRAHAM
de
gefield
der
Beelden
verftand, wil
geregtigheid
moet
beiden
en
;
heths,
Wanmozes
en
betrekken
te
uit
maar nooit
Heen, welken in
de
rok van zijnen
als
tot
dit
nademaal
;
nederigheid
Beelden
hii
aan-
aangebe-
zegende; zijne worfleling
gedaante
Zoon,
eens
dien
menfchen,
Schrijver
,
het
breeuwfchen Tekst, noch
maakte Latijnfche
ftaat
in
en
de
met tranen kuste,
hij
en op zijne oogen leide, afgewezen. zegt de
dit
Even dus wordt de door jakob op-
den hebben.
(le
ver-
hebben
hoogst zinneloos,
het
de
den
fchiep
Beelden
liefde,
in
Kinderen
is
biddend gegroet;
God,
zegt
gelijkvormigheid met
Mannen anderen
deze Heilige
inet
ziel, die
de
,
der-
de gelijkheid onderfcheiden.
JETHRO aanbad, de verëering
zinnelijke
de
in
maar
heeft,
God
:
elke
,
AUGUSTiNUS
de zeden, dat is,
in
gerigte
van
en
Beeld Gods veel meer en geheugen
God
woorden
tot zijn beeld,
;
mensch
verflandig
zal de
,
hij
oogmerk bewe-
zelven hare onbruikbaarheid tot dit
zen
had
Beelden
niet
Van
dit
laat-
in
den
He-
de uit denzelven
Overzetting
(§).
Ook
ge-
het
is
on-
(*) P^S'
52.
Ct)
P^g> 54'
(§D
P^S' 7S'
GESCHIEDENIS. Cherubs
nen
gaven, met de
alleen tot
De
is.
Beelden
te
uitgevondene
later
den aan de kleederen
ken-
te
welke
vergelijken,
gedachtenis dienen van
de
en
toekomende verborgenheden
welke
,
de Verbondskist
zinneloos,
en
OTio-e^rond 'S*-»
359
Beelden niet regtvaardigen
gedenkcedels der
;
bij
gebo- „^
zin
des
Bijbels
Met meer andere door de KerkOude Tes-
vergadering misbruikte plaatfen van het
tament houdt zich het overige van
dit
Boek bezig.
Het tweede Boek gaat daar mede voort
(* )
,
en
gaat allengs tot de plaatfen uit de Kerkvaderen over.
Even hevig,
het
in
als
eerfte,
worden bijzonder
verfcheidene plaatfen uit de Pfalmen
Voetbank van God ,
den,
is
aangenomen
hij
vaak
m.oet
wederleggingen
bekennen, dat
niet
het
der Beelden in de Kerken, maar derzelver geloovige
aanbidding
te
verwenfchen
vervalfching derzelven
van
maria
(f), gezigt
zeer Bij
is.
bij-
de
wordt de Kerkvergadering
plaatfen der Kerkvaderen gedeeltelijk
de
wor-
Ondertusfchen verklaart toch de
Schrijver, midden' onder deze
dat
te
hetwelk christus van
het vleesch, heeft.
afgewezen:
aangebeden behoort
die
befchuldigd,
maar meestendeels van een indragen van hare eigene meening in dezelven. Maar de op (Tel Ier gaat hier
ook
terug
de eerfte
tot
Christendom;
volgens
van den eenigen
grondbeginfelen
dezelven
God met
kan
van
het
de
verëering
de aanbidding
der Beel-
den
(*) Pag.
153*
Ct)
C^P- 13- pag' 17^'
Z4
VI
q
q^
Jnar 622.
welke gelegenheid de ^?^___^'
historifche, mijftifche, en geestelijke
verklaard wordt.
Afdeel.
dat gebeurd
iet,
kunnen ook de verëering der
,
IV ^°^^
K E R K E L
36o
jV BOEK Afdeel.
VI
den
Hij vindt,
niet beflaan.
Den bekenden
Hoofdlt. j^jyg ^^^^ Grooten haalt hij na (j. 814.
jjjij.
meening aan; maar
(Je
of
zij
de
de Heiligen
grego-
Brief van
zonder reden voor
niet
C
tot
God
aan
^22^^^" ^ot herinnering
Jaar 622. zijne
dat derzelver vrienden
moeten hebben, dewijl
geen goed geheugen
noodig hebben.
K E
IJ
toont ook omfiandig,
hij
Apostelen nergens het
der
verëeren
Beelden
"
Vervolgens
hebben.
aanbevolen
onzinnigheid der genen
bewondert
alhoewel zy geen geest noch waarheid
den ; maar
zelfs zich verftouteden
chaam en bloed van christus Daar
de
fchen
,
de
gelijk
voleinding van
te
Sacrament
die
het
lig-
fchatten.
(*),
hij
,
aanba-
zijn,
die aan
onderfcheid, zegt
groot
een
is
hij
die niet alleen de Beelden
,
tus-
door het
gebed des Priesters, gepaard met het gebed des omhetwelk de Engelen op
(laanden volks,
Gods
altaar
dragen, en tusfchen het geen de Schilders en andere aan
Kunftenaars
arbeiden.
de Beelden
(Men
hier in het
voorbijgaan de aanmerking maken,
alhoewel
Konflantinopokn
in
het
te
telkens
van
het zoo
deze
Avondmaal
geflrookt
was.)
Beeld
is
had,
van het Heilig wijze, in den
geworden
als
gegeven toe
,
evenwel
anders met heeft,
dat
hun het
behoort, dewijl in
of vertooning,
Nog wordt
en nu ook
aan hunne tegenfireevers
antwoord,
hier geheel niet
hetzelve geen
leere
verfchillende
partijen
natuurlijk
zamenftel
op
ingevlochten
Beeldentwist
zelf
te Nice'é,
werk van karel, de
Avondmaal, geene
^
kan dat,
maar de Heer
aangetoond, hoe weinig het
(*) Pag'
2op.
GESCHIEDENIS.
söi
geen de Christenen van het kruis van christus
liet
toegepast worden
op de Beelden kan
roemen
,
ook
een zeer lang Hoofdftuk
in
Beelden
alhoewel deze ook een middel
nog oneindig meer
Ten
is.
Nice'ifche Bisfchoppen de
weten,
(),
met de Heilige Schrift
niet
dat
men de mag,
dat
ter herinnering
laatden
maar
,
wordt aan de
heb-
ben, en andermaal de middelweg tusfchen de beide voornemens
dewijl de opdeller
het een
is,
en ander omtrent het geloof zelf tegen de Kerkvergadering aan
te
het derde Boek
gaan. hij
(f),
laat hij,
in
vooraf
tarasius tegen
hij
van
begin
het
Geloofsbelijdenis
zijne
Vervolgens werpt
,
dat
van een' Leek plotsling Bisfchop geworden, en
daarom
als
een nieuweling in
vels gevallen
nen
merken,
ijver
was; welke
het
fout
hij
Geest niet
daar
,
Vader en Zoon
uit
door den Zoon laat uitgaan
,
,
des Dui-
oordeel
vergeefs door zij-
voor de Beelden had zoeken
Hij wederlegt deszelfs leere
hij
maar
te verbeteren.
den Heiligen uit
den Fader
( eene fpreekwijs
,
die
van Ariaiterij verdacht zal zijn,) daar mede, dat de Heilige Geest gefield,
CHRISTUS
aan
als
zijne
ligchaam
toegefchreven
,
en
Schepper
in
medewerking het
in
hij als
gelijk
Zoon befchreven wordt. Dus hem dubbelzinnig voorkomende
de Schrift
voor-
vorming van
de
ligchaam
der
Maagd
God met Vader beftrijdt
leere
hij
en
ook de
van theodo-
RUS, (*}
Cap. 30. pag, 222-242.
Z
5
VI
(t)
^
°^
^^g' 259'
A
jaar 622.
misflag ver- ^^^
onchristelijke
partijen herhaald.
Dan,
Afdeel.
vergelijken
Voorvaderen vervloekt
hunne
zij
IV ^^^^
als
;
^'4»
K E R K E L
302
RUS
IV BOER
Bisfchop van
anderen
Afdeel.
VI na°C
5
^''^^''
Jeruzalem
Zoon geen
de
dat
,
van beftaan heeft, dan
de Vaader,
augustinus aangehaald
tegen eene plaats van
wordt; verders de uitdrukking van tarasius, aan-
G
g^^"'^'^
814.
^Qon; ook verwijt Bisfchoppen
Geest,
Heiligen
^^^^
( contribulus
]aar 622, gild, tot
grond
K E
IJ
dat
,
hoofdleerflukken
,
zij ,
,
Vader
hunne Geioofsbelijdenisfen
in
van de vergeving der zonden
als
en de oprtanding,
van hetzelfde
hij
den
en den nog aan andere Nkéifche
het
hij
dat
met
is
)
van
of
voorbijgegaan;
zijn
Drieëenheid onbepaald gefproken; maar des op, het kusfen en aanbidden der Beelden
Thans komt de
gen hebben.
Schrijver
te
de
meer
aangedronde
tot
aU
gemeene heöordeeling van het gedrag dezer Kerkvergadering (*).
In plaats,
fchrijft hij,
Gemeenten had
de naburige
behooren
dat
zij
navrage
bij
te
mogen worden of aangenomen had, wat de meeste
doen, of de Beelden aangebeden niet? en
dat
zij
Gemeenten volgens de ApoitoUfche heeft zij,
meenten der geheele wereld
met den
Welke woede! welke
flagen.
leer e
beweerden
met de grootfte onvoorzigtigheid
razernij
,
banvloek
ge-
was
dat
dit,
ééne Gemeente eene leer, die noch van de len,
^
de Ge-
Aposte-
noch van derzelver opvolgeren was vastgefteld, en
dat
vastfleüen
,
Banvloek
noodzaken
Apostolisch Leerflelfel
de
alle
zij
wilde te
,
overigen
om
(Irijdig
door den
met het
handelen; of zich aan ha-
ren hoogst kiachteloozen banvloek
te
onderwerpen
!
Deze Kerkvergadering kende over het algemeen geene
(*) Cüp.
II.
pag. 300.
,
GESCHIEDENIS. ne 7Hch^moedigheid
noch lijdzaamheid
,
fchci.ienheid, noch fchranderheid
wij
;
hare gcmeenfchap verlaten; want
om
3^3
noch be-
,
IV
moesten daar-
^°^
Christus en
Afdeel.
Vi
BfiLiAL hebben geene gemeenfchap met malkanderen. Gelijk
zi-i
met de Heilige Schrift
ftrijdig
alles
in
handelt; zoo had dit bijzonder zij
vrouw
eef7e
hetwelk
eene
uit
tot
onderwijs
lijk
vrouwen
paulus
van
plaats
wordt,
gefproken
goede zeden
dat
zij
met
( 77f.
mogen,
hetwelk
bejaarde
Deze Kerkverga-
geven.
God
beroe-
werkte; door haar, was het,
zou Gods raad gegrond worden toe menfchen noodig had, zelf zijn raad was.
te
Het
en
als
,-
of
hij
daar
of niet chPvISTus
als
ook woedende razernij, de aanbidding der Beelden daar mede te verdedigen is
dat de Beelden der Keizers op
aangebeden
met de omdat
zij
hebben
laten
gewoonliikfte is
iii
eerzuchtige
zaak
menfchen
,
kunnen wezen, hunne Beelden
aanbidden
God
de openbare flraten
ééne on::ieoorloofde
Wanneer
niet overal
onëindigen
de
rverden;
andere.
;
moet men daarom ook
een beeld
aanbidden ?
ontfchuldiging van
De
den aller-
den Beeldcndienst
deze, dat der zeiver aanbidding eigenlijk den ge-
nen betreft nen.
,
wien de Beelden
Doch hoe
dit
gefchieden
voorfl ellen
kan
,
laat
of vertoO' zich
niet
begrijpen; ook wordt het door de Schrift niet goed-
gekeurd.
^^q q
dat Jaar 622.
had;
,
leeren
was hoogmoedig genoeg, om zich
dering
men,
in
,
overwegen, dat daar van huife-
te
hij
plants
Jeenneesteresfe
4.) afleiden, dat ook vrouwen
dan behoort
in
Natuurwet verboden was.
door de
reeds
Wilde iemand If.
(irene,)
^
daar
Nooit hebben Engelen of Heiligen, nooit heeft
'°^
4»
K E R K E L
3^4
IV BOEK
CHRISTUS
heeft
meer
yeel
Afdeel. ^^^^^
VI
IJ
zelf zoodanige
K E
verëering bejeerd;
en ongeleerden bidden
juist het tegendeel:
anders aan^ dan het geen
^'^^^s
'^^^
^^^
^" '^"" aangenaam zijn;
ua'^C G Jaar 622. verëering van
hunne Beelden,
^I^^^H- naar afhangen
,
hen zelven
maar hoe kan de van
den kunde-
betreffen ?
Vervolgens
die
om
der Niceïfche Bisfchoppen door,
dezelven
in
ontvouwen;
te
Beelden even zoo
dat een ander den Engel in
de
als
Heilige
wilde
gezien
ftelliiigeii
dwaze en
het
beeld, dat een van hen gezegd heeft;
de
De
verëeren,
te
weder eenige bijzondere
gaat de Schrijver
aanftootelijke
zien.
zij
h'gchamen en overbUjffelen der Heiligen
voor-
bij
vereerde
hij
Drieëenheid;
hebben,
die
éénen nacht zoo veel duizend Asfijriërs verfloeg;
dat een derde zelfs verzekerde, dat de Vader wilde, bet
drtt
werd,
van
Beeld
als
het Beeld
zijnen
des
Zoon even zoo
Op
Keizers.
het
geëerd
bewijs,
dat door fommige Beelden wonderen gewerkt waren,
antwoordt den
hij,
waar
,
dat niet
zich
mag aangebeden wor-
alles
wonderen
aan
vertoond hebben.
Onder andere tegenwerpingen, welke zijn
ook dezen
,
dat
zij
hen maakt,
hij
op droomen , onechte
zich
fchriften, en fprookjes beroepen hebben.
Ook
in het vierde en laatfte
zijn veelvuldige
Boek van
der
berispingen
dit
werk (*),
Niceifche Kerkver-
gadering met zeer weinige algemeene onderzoekingen gepaard.
Tot de eerde
foort
van fommige Bisfchoppen bidt, en zegt, dat
is
:
,,
behooren
Wie
een
de gezegden Beeld
aan-
Christus, de Zone Gods, die
i*^Pag.
423-5(J2.
GESCHIEDENIS. "
niet!
zondigt
die
en de kleuren bidden
5,
aan
,
"
de Beelden verwerpt
men
gewierookt
en
,
Heereii
des
fterkte
:
want voor dezelven wordt
De
bewijst.
NEZAR
weleer begaan niet.
van
ftaat 'er niets
ABGARus gezonden beweerden. liad,
was
de
dan zou
,
het Ketterij
dan zou
zoo
:
die
epifanius geweten
indien
zijn
Ketterijen
Doch men kan had
geloofd
hij
niet
aan
te
wel bijgebragt hebben. in
Ketterg
eene
werk over de
was, de Beelden
hij
Bisfchoppen
deze
als
aan
beeldtenis
der Beelden
'er in zijn
hij
zijne
indien
verëering
AUGUSTiNus
heeft
Euangeliegefchiedenis
heeft,'
goed omkeeren
even
maar wij vervloeken
gewaagd hebben.
van
zeker
nebukad-
In de
Zij zeiden,
dat
als
,
heeft;
jezus
dat
,
werd
verachting der Beelden
voor eene gelijke misdaad opgegeven
en befchimpen ze
,
die
dat
bidden;
Daartegen
Boek over de
Ketterijen
uitdrukkelijk twee derzelven van Beeldaanbidders ge-
noemd:
Simonianen en Carpocratiten,
de
NYMUS fchreef mand had ooit -min dan
wezen
?
is
tegen den Ketter
aangebeden;
de Martelaren
eene zulke verëering aan de Eindelijk
wordt
omdat hare
overëenftemt.
leer
Zelfs
niet
aangetoond
met
wanneer
hicro-
vigilantius,
de
nie-
hoe veel
Beelden be,
Kerkvergadering niet algemeen of Katholijk is,
'^^r*
^^^ q
aangeftoken. Janr 622.
bij
Neen, antwoordt de Schrijver, dat is ergernis ftichten, wanneer men aan levenlooze dingen zulken eerbied
IV
Men moet
worden kaarfen
'er
het Beeld
niemand ^fdeel. VI zegt de Kerkvergadering, dat
door ergeren,
<3aar
de
wij
meer.
dergelijke
en
„ door
insgelijks:
5,
365
dat
deze
geweest
Kerk
algemeene
de Bisfchoppen
van
flechts
'^'-''^
^^4-
,
K E R K E L
3<56
Afdeel.
VI na
?^ v^.
twee of
drie
Gewesten zamenkomen
vastrtellen, dat
van
het
flechts
ÏV BOEK
(^ Li.
K E
IJ
vaderen
dan
afwijkt,
niet
is
fchien
zou men
omdat
het overëenftemmend
iet
Keik-
Katholijk
dit
het zt\ü algemeen is
en
,
der oude
leerftellèl
rais-
;
kunnen noemen,
met het
geloof °
der
Jaar 622, algemeene Kerk. tot
814.
erkent in dit twistfchrift
j\/[ei^
deelnemers,
eenen
opfleller
met wezenlijken
en
toorn
Beoor-
andere
deeling
afkeer tegen de befluiten en het overige gedrag der
van it werk.
_/\7/c^//c^^ •'
die
co
Kerkvergadering vervuld waren.
zou het meer werking gedaan hebben moedigheid, die
zij
in de
verdriet over deze nieuwe, volgens
een
is
van
van Bijgeloof op zich zelf
groflle foorten
Meer
risping, dat, hoe
verdedigt, 'er
dit
edel
der
een
niet zeer
gefchrift
be-
rot
over het algemeen eene
zeer het
goede grondftelling
merkingen maakt,
het
(trekt
niet
zoo onwaardige
maatregelen ondernomene begunftiging
berispen.
de zacht-
vergadering misten,
had; evenwel
ook aan hen ontbroken
te
IViit-Ichiea
als
,
en
en
goede
vele
aan-
evenwel geene duidelijke, za»
menhangende, en het geheel der twistvraa^ gelukkig omvattende leerwijze in
heerscht.
en boven ongemeen wijdloopig; in
zoo
dat
men
geringe
,
en dat
blijft
opgeklaarden
deze
daar
dingen
bijkans de helft overtollig kan noemen. Niet-
denkftuk van eenen
ook
is
meermalen
naauw meldenswaardige
tegenftaande dit gebrek,
meer
Het
vrij
het een
zuivere Christelijke Godzaligheid. flechts
begin
een
natuur;
vasten grond,
al
had
dewijl
tot dit
de
fchatbaar geijver
voor de
h\ was
betere
kundigheden
begin
zelf
juist
dit
van
geehen
aanroeping der Heiligen,
ea
GESCHIEDENIS. en de verëering van derzelver
Ibande
te gelijk
hield
,
367
overblijflelen
die
,
men
over' kort of lang tot de ver-
Beelden terug moest brengen;
cering van derzelver
evenwel verdient elke zoodanige proeve uit deze eeuwen de hoogachting der nakomelingfchap. De hevige tegenfpraak
in
is
dit
€ens zoo merkwaardig ,
welk daar
Kerk
wordt
welke
,
minder Bijna
Kerk
toegefchreven
deze
tegenfpraak
dan
betreft,
opfteller liet
bij
juist
:
in
alle
den
,
Afdeel.
VI
^^q q
niet Jasr 622.
het-
^01814,
Gods-
diezelfde
grond
niet
gemelde Kerkvergadering,
de
zou men mogen
den
hij
aan de Roomfche
in
dienstzaken
hoog aanzien
het
als
overigens
gefchrift
iv BOEK ^^^
gisfen
,
karel
dat
,
tervv'ijl
zeggen, dat de Roomfche Bis-
fchop over het Geloof fteeds moet geraadpleegd wor-
den, fchoon
denzelven echter over
hij
zelf niet
raadpleegde,
willen te
verflaan
geven
dat
,
denzelven beter overëenflemde dat
hij
voor
hem
onderwerp
dit
aan zijne Bisfchoppen heeft hij ,
dan
daaromtrent
geloofden; of
zij
het fcherpe van dit
met
gefchrift heeft
willen verzachten.
Kerkeliike let
meer
en Godsdienftige zaken
naam
,
hij in
heeft
,
te
Hij
m
liet
daarom de groote Kerkvergade-
Frankfort aan den
Main ^
die
hij, in het
794, ter zake van den twist met ét Adoptianen zamengeroepen had, ook over de verëering der Beel-
jaar
den raadplegen.
Kerkverg^^^ering
den twist fort over de dit wilde leere van onder zijnen ^en Deel-
uitgegeven Boek ook in zijn Rijk plegtig inge-
voerd zien. ring
befchikt
tot eere ftrekt,dan zijn gedrag
over de Beelden
wat
naauwelijks onder alles,
KAREL, wien
Dat
hij
haar
zijn
keuring heeft laten voorleggen, kan
Boek v/el
ter
goed-
niet
bewezen
^"^^^'^'^'
KERKELIJKE
368
IV BOEK Afdeel.
VI TT
zen worden
bekkedde
CA (\
ADRiAAN
814.
,
die
Ye]-]^ii5(jei-(jen
nemen,
insgelijks
daar tegenwoordig waren,
om
niet,
om
een befluit te
bewijzen,
het
geheele
de vergadering
hetwelk
of Kerkregel
te
(* )
ftanünopolen
,
(
want daar waren de
volkomen bekrachtigd,) welke
eeren zou, in den
als
voldrekt
te
Koii'
van
befluiten
ieder,
de
die
de Drieëenheid
,
ver-
Ban gedaan had, ontdaan was;
dat de Heiligde Vaderen van alle
de vraag
dat
Kerkvergadering
Beelden niet, even zoo wel
maar
zij ,
Boek
tweeden Ca-
In haren
vermeldde
over de nieuwe Griekfche
Nice'è
Bisfchoppen
den Roomfchen Bisfchop,
van KA REL gefcbreven was. fjon
de
dat
van
Afgevaardigden
Jaar 622.
op deze
voorzitting
begeerde,
hij
}^
vvaarfchijnlijk.
vrij
de
alcuin onder zich zouden ontvangen: o ?
ziinen
^^
echter
is
perfoon
in
Kerkvergadering;
ook
m°C G tot
maar
,
zelf
deze vergadering
aanbidding en verëering
worpen en eenparig veroordeeld
derzelven
hebben..
ver-
Dewijl
zij
van de affchafflng der Beelden niets zegt, is het duiook de meening
delijk, dat zij dezelven, gelijk dit
van het meergemelde Boek
behouden
wilde
Jaarboeken (f),
]Xde eeuw
,
hebben. als
is ,
tot
aandenken
bloot
Verfcheidene
Franfche
ook, omtrent het midden der
hincmar , Aartsbisfchop
zeggen ook uitdrukkelijk
,
van Rheims (§)
,
dat te Frankfort de Kerk-
ver*
(*) Ap. HARD. Tom. IV. png. 904.
(I) Annal. Francor. Tiliani ad a. 2^$. p. DUCHESNE T. II. EGiNH. Ann. ad a, 794. ib. p. (§) Opuic. adv. Hincm. Lrudun. C. 20.
pag. 457. Paris. 1645.
/ö/.
T.
ap,
l?Q.i\y.
II.
Opp,
GESCHIEDENIS.
369
vergadering van Niceë wederlegd en krachteloos ge.
,
maakt
IV BOEK
is. ^
adriaan had hem de
KAREL deed nog meer. befluiten
Niceë toegezonden
van
ook
buiten
,
twijfel
,
Afdeel.
VI
alle
Frankifche Rijk ^^ q q^ kracht ontvangen zouden; daar voor zond hem Jaar 622,
de
Koning
Of
dit
met oogmerk, dat
zij
het
in
van dezelven
wederlegging
zijne
over.
nog vóór de Frankfortfche Kerkvergadering
karel hem
gefchied zij? dan of
even medegedeeld
hebbe?
daaromtrent
te
gemaakt
gevoelens
verfchillende
zijn
zoo
het
gelijk
:
bekend
derzelve
befluit
,
geen van welken volkomen bewezen kan worden.
Genoeg , adriaan fteldc eene beantwoording op van karels Boek ; of liet het opflellen , en insgelijks
aan dezen Vorst, aan wien
geven (*).
lu de inleiding
gerigt is, over^
zij
herinnert
Rome
daarom ook, dat fteeds
zonde zijn.
met
Wat
zijn
indien
hij,
en
liefde
onbevlekt
nagelaten heeft;
,
van
zalig
zal
Boek tegen de Kerkvergadering van wel
Nice'é
betreft
plaats
van hetzelve beantwoord
,
hem hem
en
bleef,
en eenmaal
,
zijne
belooft
hij
trouw toegedaan
zegerijk
aan
dezelve
hij
opzigt
het
over de geheele Kerk ontvangen, en dat opvolgers te
karel,
hij
petrus van Christus
dat de Apostel
verzekert
evenwel geenszins
alle
hij
,
te
bijzondere
elke
hebben;
afzondere flellingen
ceïfche Bisfchoppen te willen verdedigen
der
maar
A7-
dewijl het
;
hem (*) Adriani Papte ad Caroltim Regem fcriptum, quo confutantur II. oppiignariint. in
XU. Deel.
HARD.
act.
maginibiis
de
qui Synoditm
illi,
Conc* T. IV.
A%
/>.
Nicanam 773820.
^o^^H»
KERKELIJKE
sro
hem
IV BOEK
geloof der Roomfche Kerk ^^^
Afdeel.
VI
i"
'""y
wederlegging
'^^ze
^^^'^ ^^"^^
G
»
waarneemt,
§^^y^ hy ^^^ ^^
Kerkvergadering dan
Jaar 622. fche
^^ ^^4 andere digt
hij
het
waar
De
orde, geheel
is
Boek van ka-
plaatfen
deze
uit
overneemt.
Zitting derzelve
'
en
leer
handhaven.
te
willekeurig; hij begint met het derde
"^
na°C
was, om de
enkel te doen
der
dan
,
Nicéieene
uit
Eerst regtvaar-
TARASius en eenen anderen Griekfchen
Bis-
fchop, tegen de berisping van hunne uitdrukkingen omtrent den Heiligen Geest en den Zoon van
door
dergelijke
Voor
het
verhaal,
hij
,
beeldtenis
gezonden hebben,
zal
van
bij
God,
Kerkvaders.
zijne
zijnen
drie Patriarchen,
der vijanden
gelooven
andere
Christus
getuigenis
het
STEFANUS en van onzin
dat
abgarus
Koning
aan den brengt
van
plaatfen
voorzaat
Hij noemt het
van het Christendom,
niet
te
dat het aanfchouwen en verëeren der Beel-
den van CHRISTUS en de Heiligen zalig kan maken, daar het aanfchouwen der koperen flang genezing aanbragt ftaan bijkans gefielde
maar en
plaatfen
eens
liiet
allen
die
(*}. alle
de
Doch
zijne
man
len
den
algemeen
,
die
uit
be-
tegen-
meermalen
zaak wezenlijk ontvouwen;
verraden
,
die zijne overtuiging
van anderen minder door bewijsgronden dan door
gezag en menigte van
was
het
Kerkvaderen
der
betwiste
eenen
over
beantwoordingen
oude Leeraren zoekt.
Zoo
karels Boek beweerd, „ dat de Apostenoch door hun voorbeeld, noch door woorin
,
den BeeldendieJist hebben vastgefteld. "
Hier weet
C^
Pag. rts.
;
GESCHIEDENIS. weet ADRiAAN hij
op
niet anders
te
371
zeggen, dan dat
IV
den
^^^^
twee plaatfen van den onechten dionysius
Areopagiet
ter
dat deze ten
nederfchrijft
tijde
met de verzekering,
,
Apostelen geleefd
der
heeft,
en
deze beantwoording van
Jaar 622.
magere
^°_^'
adriaan
eene
is
ook gefchreven
geleidelijk hetzelve
te vergelijken
Alhoewel
is.
zij, niet
de
fomtijds
hij
verëe-
ring der Beelden fchijnt te beperken, evenwel keurt
meermalen derzelver aanbidding goed, zoo
meldt
karel
aan
,
dat
wegens deze Sijnode,
wel
hij
zoo
die,
op
aanmatigde,
fchelijk
zou
Ten
Niceë voorgefchreven was. hij
zijne
den
aan als
als
laatften
Keizer
zich
hij
val-
gehouden
beftcUing
nog niet geantwoord had, uit zorg, dat de Grieken weder in hunne vorige dwaling mogtea zijn,
maar
vallen;
zelven voor
het
als
het
karel
herftellen
beliefde
der
,
wilde
Beelden
hij
den-
bedanken
van hem de teruggave der hem ontnomene Kerspels
Ketter
hem, als hij die weigerde, voor eenen Aan hem zelven beveelt hij einverklaren.
delijk
de
begeeren, en
handhaving
der
Roomfche regtzinnigheid
aan.
Doch KARELS als
het
befluit
inzigten,
der
wil
en boek, zoo wel
Frankforter Kerkvergadering
j
bleven verders alleen in het Frankifclte Rijk kracht
houden.
Met
een zeldzaam genoegen
zen Vorst, op het einde van de Kerk,
en
als
dit
ziet
men
Tijdperk, ook
deiii
befchermer van den Godsdienst,
Aa
2
q^
Met één woord ,
en verwarde verzameling, die met karels Boek,
hoe min
die te
VI
getuigenis voor de Beelden van zijne voor- ^^ q^
dat zyn
zaten bekrachtigd was geworden.
hij
Afdeel.
zoo
K E
372 zoo
ÏV BOEK
VI
meer dan één van de toen-
,
bi^^ ^^^ Christendoms zeer ver uitgebreid;
en
leerde
G
tot ge-
befchaving en verbetering van
zedelijke
^^" Leerftand ongemeen veel tcegebragt; het open-
Jaar 622. baar '^^
andere opzigten
als in
K E
IJ
malige Godsdienst-Leeraren uitmunten. Hij had het ge-
Afdcel.
na°C
K E L
Pv
Godsdienstonderwijs
^^4 het Bijgeloof in fommige
gemakkelijlver
opzigten
-
gemaakt
verminderd
de Vorsten een groot voorbeeld
;
aan
;
gegeven, hoe
izij
den ongelukkigen twist tusfchen Godsdienst en veebeteugelen
lichting
der Geestelijkheid
houden
,
en met eigene
,
behoorden
van
Rome
oogeu
zelve
,
zoo
fland, omftandigheden
ver ,
,
gedeelte
en leefdjd
bij
zaken
was Hervor-
iemand van
het
toom
in
Kerkelijke
in
te zien en te handelen; hij
mer geworden
zijn
heerschzuchtige
het
,
tot die
zijnen
mogelijkheid
Het volgende Tijdvak mogt dus groote
kon.
verwachting geven, indien flschts meer Vorsten in zijnen geest Befluir.
hadden weten voort
te
werken.
Thans waren Vfll eeuwen verloopen, Het oorfprong van het Christendom. makkelijk
5
fchiedenis
,
zoo
en tevens zoo gewoon vooral
menigvuldige dat
verzamelen,
in
verbasteringen
men,
ter
dige onpartijdigheid, moet
door dezen Godsdienst
in
is
,
der
vele
ge-
deszelfs
en misbruiken
te
gefchiedkun-
vragen, wat de
zoo
zoo ge-
deszelfs
tijdvak
eere
En dan kan men
nen heeft?
uit
,
laatfte
dit
den
federt
Wereld
eeuwen gewon-
veilig
antwoorden:
Meer dan door eenigen anderen Godsdienst, meer dan
door
fels.
Hoe
de echte
de
fcherpzinnigfle
ontallijk veel onla'uid
leere
Wijsgeerige
Leerftel^
ook midden onder
van Christus geftrooid
wd^ geworden.
GESCHIEDENIS. den, evenwel kon derzelver
zij
De
worden.
verdikt
was toevertrouwd
edeler zaad niet
haar eigene grond
de
,
daar
,
dwaasheid der menfchen arbeidde
werd wel
derven.
Zij
oog van
vrij
fteeds
aan welken
,
Afdeeh
VI
zegen
en
in
om
,
ze
ver-
te
meer en meer aan het
maar
was
'er
echter eens vooral door den aanleg des Bijbels voor
rijkdom
gezorgd, dat haar
en nuttig was
,
geen algemeen
het
in
onloochenbaar moest
zijn: en deze hare weldadigflie en beminnelijkfte zij-
de kon
Het menfchelijk
nooit geheel verduifteren.
gedacht kan het haren Stichter nooit
weten, dat
hij
en verhevenfle lieden. dat
denzelven
dezen
genoeg dank
eenen Volksgodsdienst gedicht heeft,
welke echter tevens even waardig
Was
het zijn
hunne
naar
is
voor de wijste
oogmerk geweest, begrippen
eenvoudiger, edeler en volkomener zouden
dan zou
hij zijnen
voor
plaats
fteeds
maken,
Godsdienst enkel tot eene oefendenkers
diepzinnige
en
Sijdematifche
bedemd hebben. Over het doel, de midomvang en hoedanigheid dier volmaking zou
vernuften
delen, tot aan
eeuw zou ken
einde
het
pen.
Neen
telijke
,
aan
,
wereld gedreden
zijn;
elke
op eene of meer nieuwe wijzen zoe-
die
bereiken, en
te
der
alle
vroegere
deze reeds in
alle
zijn
proeven
verwer-
ontwerp zoo Gees-
hoogere behoeften zoo gelukkig vol-
doende Godsdienst handhaaft
Aa
zijne
3
„^ ^^
q
hoe zeer ook de Jaar 622.
onderzoek onttrokken,
verftaanbaar
IV ^^^'^
verbazend veel
voedfel
menigte van overig moest blijven
geheel
oorkonden van
fchriftclijke
den Godsdienst, hadden reeds zoo vruchten gedragen, dat
573
waarde en volko-
men-
^^^^^'
374
IV BOEK Afdeel
VI Hoofdft. na C. G. Jaar 622. tot 814,
KERKELIJKE GESCHIEDENIS.
menheid
flechts
dan, wanneer
hij
keurige bijvoegfelen aan den eenen
,
van wille*
zich
en van gewaan-
^^ zuivering aan den anderen kant even
vrij
Deze gewigtige aanmerking van schröckh ijgfl^jjj
^^^
^jit
Deel
i
Einde van het Twaalfde Deel,
*
houdt. zij
het
HAMELSVELD,
HAMELSVELD,
KERKELIJKE
KERKELIJKE
GESCHIEDENIS.
GESCHIEDENIS. xn.
XII.
VOOR DEN BINDER. Plaat
I. te plaatzeii
tegen over
Plaat
II. te plaatzen
tegen over
.
.
Bladz.
,
,
•
50, a88.
^
XL
Z
m
"^^ ^'^O,
ONTASIO,
;
if- ..
."•••
•*
.
^
'
•
•'
»
.
.••»•
*
-"
-.-•
,••;
.•.•••'
f.»
f.'.
r
.
.-1
•.:
•
.
*^
.••..
••/••^
.
.s'
.»
•;<•
^^w•
:.•%»••-
r
^
..V.
•
'*'
''
'
i.
•..•.:•
W.:>-
-ï
•o.
.
•
:
•:
^-^
;
•-
.
"»».
;••••; •*:>!:..•;
,.-. .
'.
%
,•.•-•
-.tf^
•
:"
••••
•*'.>'lv.' .
«
•
* s.^<:-
.•'•:> .>...
•....•¥,";
•^:?-
•.* V,
*.?
J<'
••
:••>•>>•.
•-.,•
'•:•<•*•
•
-
'V-.*.!*
>
."^I
•;•:• ;,d
«f
.
'
.-•''•; .
^v.
•••^:-:'
•
.
•-.-'.•.'.'.-,-«5
...•.''.,
',rr<;'.''.
•-../.'.'•••
'.r-^ :•.-':* 'V >.v.
.....•'.. ,«•...,.,
*
••
.
".-i.-
.
Jt
«inri
;
.
.
'. .
,
.-.'^
'.^.-
••
:.
"•
•*
•
^'^
"...>
•..«'^;,^• •
: >
.
-r>-
;.
•..V;y
»v.-
'
*
^v »
.•:..'.'. ••• ? .•.•>. •.^'•••; V- ;••. *•.'» ',
•v^.
•
•' •
,..•'.,.-.'
.
..
".,».'«*.*
^ ••.•:••
i^v
••
^
V V ••
^^'*^,
'.•
-/"V
'.;?% j:;.*^
*..;>
•
vr-
.^.v:. -.^i-H^I
•^-
•.•<•
