Woordenschat
(blad 1 van 2)
Naam:
1 Kan jouw school overstromen?
Woordenboekje beschermen
overstromen
ervoor zorgen dat iets of iemand veilig
als het land onder water komt te staan
is of ergens geen last van heeft
Als de dijk doorbreekt, overstroomt het
Een warme jas beschermt je tegen de kou.
land.
de bodem
pompen
de grond onder het water, onder
met een apparaat (een pomp) ergens
je voeten, onder een huis
water uit zuigen of in persen
Er liggen muntjes op de bodem van
Als je water uit de kelder pompt,
de vijver.
wordt de kelder weer droog.
doorbreken
het symbool
als een dijk doorbreekt, komt er een gat in
een ding, dier of plaatje dat iets
Als de dijk niet meer zo stevig is, kan hij
anders voorstelt
doorbreken.
Op een landkaart is een vliegtuigje het symbool van een vliegveld.
het gebied
een stuk land
voorkomen
De Veluwe is een gebied met veel bos.
ervoor zorgen dat iets niet gebeurt Ga op tijd naar het station, om te
de grens
voorkomen dat je de trein mist!
een plek waar het ene land ophoudt en het andere land begint Maastricht ligt dicht bij de grens. Als je daar woont, kun je zo naar België fietsen! de informatie
als je informatie krijgt, kom je meer over iets te weten In dat boek staat veel informatie over dijken en duinen.
68 ©
kopieerblad 6.2
Woordenschat
(blad 2 van 2)
Naam:
1 Kan jouw school overstromen?
1
Zoek bij elk woord de goede betekenis.
4
Lees de zinnen hieronder goed.
Maak de goede betekenis vast aan het
Welke zijn goed en welke fout?
woord.
Zet een kruisje onder goed of fout.
beschermen •
• met een apparaat ergens water of lucht uit zuigen of in persen
de bodem •
• ervoor zorgen dat iets niet gebeurt
het gebied •
• de grond onder het water, onder je voeten, onder een huis
pompen •
• ervoor zorgen dat iets of iemand veilig is of ergens geen last van heeft
voorkomen •
2
• een stuk land
Welk woord hoort niet in het rijtje
thuis? Zet een streep door dat woord. de berg
het symbool
doorbreken
beschermen
de dijk
de kaart
overstromen
de kleur
goed
fout
w
w
w
w
w
w
w
w
w
w
Met een helm bescherm je je hoofd. Een gebied kun je in je broekzak stoppen. Het is fijn als de dijk doorbreekt. Op een landkaart staan veel symbolen. Als het land overstroomt, wordt het droog.
5
Schrijf de woorden op de goede plek.
Je houdt één woord over. bodem – doorbreken – grens – informatie – pompen – voorkomen De mensen hebben Flevoland gemaakt door het water van de zee weg te Het regent, dus Jelle doet zijn laarzen aan. Zo kan hij
de grens
pompen
de bodem
het water
de rivier
de informatie
het water
de sloot
3
dat hij natte voeten krijgt. Lisa gaat op vakantie naar Frankrijk. Dan over.
gaat ze twee keer de Kan ik hier
Een dijk beschermt ons tegen het
water. Een helm beschermt je hoofd als je gaat skaten. Kun je nog meer dingen bedenken die gemaakt zijn om iets of iemand te beschermen?
krijgen over de films die er draaien? Het water is erg diep. Je kunt niet op de staan.
69 ©
kopieerblad 6.2
Woordenschat
(blad 1 van 2)
Naam:
2 Hoe belangrijk is jouw stad?
Woordenboekje het beachvolleybal
de omgeving
een balspel dat gespeeld wordt
het gebied ergens omheen
op zand, meestal op het strand
In de omgeving van de school
In de zomer is het leuk om
staan veel bomen.
beachvolleybal te spelen. de regering dichtstbijzijnde
de mensen die een land besturen,
in de buurt, vlakbij
zij zijn er de baas
Vanaf school is het 5 minuten lopen
De plaats waar de Nederlandse
naar de dichtstbijzijnde bushalte.
regering werkt is Den Haag.
de krans
de spoorlijn
een ronde versiering gemaakt
de weg met rails waarover de trein rijdt
van takken en soms bloemen
De spoorlijn loopt vlak langs de huizen.
De winnaar van de schaatswedstrijd kreeg een grote krans om zijn nek.
het theater
een gebouw waar je een toneelstuk het monument
kunt zien, of een musical
een beeld ter herinnering aan iets
In Utrecht wordt een nieuw theater
In ons dorp staat een monument voor
gebouwd.
soldaten die in de oorlog zijn doodgegaan. het wassen beeld het museum, de musea
een beeld gemaakt van was
een gebouw waar je speciale dingen
Het wassen beeld van
kunt bekijken, bijvoorbeeld schilderijen
Willem-Alexander leek net echt.
In Deventer is een speelgoedmuseum. Je kunt er alles vinden van knikker tot computer.
70 ©
kopieerblad 6.3
Woordenschat
(blad 2 van 2)
Naam:
2 Hoe belangrijk is jouw stad?
1
Zoek bij elk woord de goede betekenis.
Maak de goede betekenis vast aan het woord. het wassen beeld •
3
Geef antwoord op de vragen. Gebruik
bij elk antwoord een van deze woorden: de omgeving – de regering – een monument
• een gebouw waar
a Wie is er de baas over een land?
je een toneelstuk kunt zien, of een musical het museum • dichtstbijzijnde •
b Wat staat er vaak op een plek waar
• in de buurt, vlakbij
vroeger mensen in de oorlog zijn
• een beeld ter
doodgegaan?
herinnering aan iets het theater •
• een gebouw waar je speciale dingen
c Hoe noem je een gebied ergens omheen
kunt bekijken,
ook wel?
bijvoorbeeld schilderijen het monument •
• een beeld gemaakt van was
2
Welk woord hoort niet in het rijtje
thuis? Zet een streep door dat woord. het ziekenhuis
het strand
het theater
het beachvolleybal
het museum
de spoorlijn
de bioscoop
de duinen
de schooltas
dichtstbijzijnde
de oorlog
de regering
het monument
het gebied
de krans
de buurt
4
Maak zelf een zin met het woord
beachvolleybal. Maak daarna zelf een zin met het woord omgeving. beachvolleybal
omgeving
5
In Nederland bestaan veel verschillende
musea. Bijvoorbeeld een speelgoedmuseum en een oorlogsmuseum. Kun jij nog twee voorbeelden noemen?
71 ©
kopieerblad 6.3
Woordenschat
(blad 1 van 2)
Naam:
3 Wie maakt ons eten?
Woordenboekje af- en aanrijden
de stroop
het heen en weer rijden van (vracht)auto’s
een dikke, plakkerige vloeistof
De vrachtauto’s rijden af en aan om de
die je krijgt als je suiker maakt
suikerbieten te vervoeren.
Sanne smeert veel stroop op haar pannenkoek.
de akker
een stuk grond waarop een boer
iets verpakken
granen en groenten verbouwt
iets in papier of in een doos doen
De akkers staan vol met suikerbieten.
om het te versturen, te verkopen of mee te nemen
de fabriek
De pop was in plastic verpakt.
een groot gebouw waar machines producten maken
het weiland
In Bunnik staat een limonadefabriek.
een stuk grasland waarop dieren kunnen grazen
het (landbouw)bedrijf
De koeien lopen in het weiland.
een plaats waar iets gemaakt of gedaan wordt om geld te verdienen
zaaien
In het bedrijf van mijn moeder worden
zaadjes in de grond stoppen, zodat
tassen gemaakt.
daar een plant uit kan groeien De meeste boeren hebben machines
de markt
voor het zaaien.
een plaats waar mensen komen om van alles te verkopen, meestal in de openlucht In Amersfoort is er op donderdag een markt. oogsten
groenten of fruit van het land of van de boom halen om te verkopen of op te eten Groep 8 mocht helpen met het oogsten van de appels.
72 ©
kopieerblad 6.4
Woordenschat
(blad 2 van 2)
Naam:
3 Wie maakt ons eten?
1
Zoek bij elk woord de goede betekenis.
Maak de goede betekenis vast aan het woord. zaaien •
• het heen en weer rijden van (vracht)auto’s
iets verpakken •
• groenten of fruit van het land of van de boom halen om te verkopen of op te eten
oogsten •
• een groot gebouw waar machines producten maken
af- en aanrijden•
• zaadjes in de grond stoppen, zodat daar een plant uit kan groeien
de fabriek •
• iets in papier of in een doos doen om het te versturen, te verkopen of mee te nemen
2
Welk woord hoort niet in het rijtje
3
Welke soorten fabrieken ken je?
Noem er drie.
a
fabriek
b
fabriek
c
fabriek
4
Lees de zinnen hieronder goed. Welke
zijn goed en welke fout? Zet een kruisje onder goed of fout. De koeien grazen op de akker.
goed
fout
Er groeit bloemkool in het weiland. In een fabriek maken machines producten. Op de markt komen kopers en verkopers bij elkaar. Een fabriek is ook een bedrijf.
5
Welk woord hoort bij de zin?
Kies uit: weiland - fabriek - bedrijf - akker Daar maken machines producten.
thuis? Zet een streep door dat woord. de fabriek
oogsten
het bedrijf
de akker
de boerderij
de koekjes
de winkel
de bonen
iets verpakken
af- en aanrijden
de markt
de suiker
de supermarkt
de stroop
de school
de pannenkoek
Daar lopen koeien in het gras.
Daar groeien groentes en granen.
Daar doen of maken mensen iets om geld te verdienen.
73 ©
kopieerblad 6.4
Woordenschat
(blad 1 van 2)
Naam:
4 Hoe kom je aan warm water?
Woordenboekje de dijk
het landbouwgif
een soort ‘muur’ van aarde, die om
vergif dat boeren op hun land strooien
een meer of langs een rivier staat
om allerlei beestjes dood te maken
Vanaf de dijk zie je alle boten op de rivier.
De luizen gingen dood van het gif.
de elektriciteit
logisch
stroom
iets wat klopt, iets wat je begrijpt
Veel apparaten hebben elektriciteit
Als je onder de douche staat, wordt
nodig. Anders werken ze niet.
je nat. Dat is logisch.
de elektriciteitscentrale
oppompen
plaats waar stroom gemaakt wordt
het omhoog halen van water uit de grond
Vanuit de elektriciteitscentrale gaat
In Tilburg pompen ze water uit de grond.
de stroom naar de huizen. preciezer filteren
nauwkeuriger, als je iets heel precies
de vieze stofjes ergens uithalen.
wilt weten
Als regenwater in de grond zakt,
De topografische kaart is preciezer
dan werkt de grond als filter
dan de wegenkaart.
Het zand van de duinen filtert het regenwater.
het riool
een grote buis onder de grond waar het de kolen
vieze water uit je huis doorheen stroomt
zwarte, zachte stenen die kunnen branden
Het regenwater gaat door een put naar het
Mijn opa had nog een kachel
riool.
waarin kolen werden verbrand.
74 ©
kopieerblad 6.5
Woordenschat
(blad 2 van 2)
Naam:
4 Hoe kom je aan warm water?
1
Zoek bij elk woord de goede betekenis.
4
Schrijf de woorden op de goede plek.
Maak de goede betekenis vast aan het
Je houdt één woord over.
woord.
landbouwgif – logisch – elektriciteitscentrale – dijk – preciezer – elektriciteit
de kolen •
• nauwkeuriger, als je iets heel precies wilt weten
logisch •
De meester vertelde een verhaal over Hansje. Dat was een jongetje die zijn vinger in de
• plaats waar stroom gemaakt wordt
de elektriciteit•
• iets wat klopt, iets wat je begrijpt
preciezer •
• zwarte, zachte stenen die kunnen branden
de elektriciteitscentrale •
2
• stroom
stopte om het water tegen te houden. Toen de uitviel, hield de computer ermee op. Het is toch
dat aardbeien
in de zomer goedkoper zijn dan in de winter. Welk woord hoort niet in het rijtje
thuis? Zet een streep door dat woord. het landbouwgif
oppompen
de boer
wegspoelen
het riool
filteren
de beestjes
zwemmen
Het muisje ging dood toen hij van het had gegeten. Daan had de fiets getekend dan Sem. Bij Daan kon je zelfs het knopje van de fietsbel zien.
de elektriciteit
de dijk
het zand
de grond
het gas
filteren
logisch. Maak daarna zelf een zin met het
de kolen
het regenwater
woord riool.
3
Welke apparaten zijn er in jouw huis
5
Maak zelf een zin met het woord
logisch
die op elektriciteit werken? Noem er vier.
riool
75 ©
kopieerblad 6.5
Woordenschat
(blad 1 van 2)
Naam:
5 Woon jij straks op een woonboot?
Woordenboekje aanrollen
de regering
rollend dichterbij komen
de mensen die de baas zijn in een land
De hoge golven kwamen aanrollen op het
De regering wil dat ieder kind naar school
strand.
gaat.
het nadeel
de woonboot
de slechte of niet zo fijne kant van iets
een boot om op te wonen, niet om mee
Een nadeel van autorijden is dat de lucht
te varen
vies wordt.
In Amsterdam wonen veel mensen op woonboten.
de Oosterscheldekering
een grote dam in de Oosterschelde om het
het zeewier
zeewater tegen te houden
een plant die in zout water leeft
De Oosterscheldekering houdt het zeewater
Een andere naam voor zeewier is zeegras.
tegen. de zijrivier de oplossing
een rivier die zich afsplitst van een andere
het antwoord op een vraag of een raadsel
rivier
De oplossing van de puzzel staat achter op
De IJssel is een zijrivier van de Rijn.
het bord. de overzichtskaart
een kaart waarop je iets helemaal kunt zien Op de overzichtskaart zie je heel Nederland.
76 ©
kopieerblad 6.6
Woordenschat
(blad 2 van 2)
Naam:
5 Woon jij straks op een woonboot?
1
Zoek bij elk woord de goede betekenis.
Maak de goede betekenis vast aan het woord. het nadeel •
• het antwoord op een • een rivier die zich afsplitst van een andere rivier
de zijrivier •
Lees de tekst hieronder.
In Zeeland vind je de Oosterscheldekering. Bij een harde storm kunnen de golven van
vraag of een raadsel het zeewier •
4
• een grote dam in de
de Noordzee heel hoog worden. Het zeewater kan dan het land overspoelen. De Oosterscheldekering zal bij hoog water de zee tegenhouden. Zo zorgt de dam ervoor dat de mensen in Zeeland veilig zijn. Welke woorden zeggen iets over de
Oosterschelde om het
betekenis van de Oosterscheldekering?
zeewater tegen te
Noem vier woorden of meer.
houden de oplossing •
• een plant die in zout water leeft
de Oosterscheldekering •
2
• de slechte kant van iets
Welk woord hoort niet in het rijtje
thuis? Zet een streep door dat woord. de brug
de baas
aanrollen
het land
de zee
de overzichtskaart
het zeewier
de regering
de woonboot
de Oosterscheldekering
het water
de vis
de zijrivier
de dam
het nadeel
de zee
3
5
Een nadeel is de slechte of niet zo
fijne kant van iets. Wat vind jij het nadeel van: vakantie hebben
naar school gaan
Zet onder elke zin goed of fout.
De regering is de baas van een land.
Een zijrivier splitst zich af van een andere rivier.
Zeewier leeft in zoet water. 77 ©
kopieerblad 6.6
Woordenschat
(blad 1 van 2)
Naam:
6 Waar komen Nederlanders vandaan?
Woordenboekje het buitenland
de roti
alle landen buiten je eigen land
Surinaams eten: een platte, ronde koek.
Wij gaan altijd naar het buitenland in de
Hou je van roti of heb je liever een pannen-
vakantie.
koek?
de gewoonte
het teken
iets wat je altijd op een bepaalde manier
een tekeningetje
doet
Een tekening van een boompje op de kaart,
Op je nagels bijten is een slechte gewoonte.
wil zeggen dat daar bos is. Zo zijn er nog meer tekens op de kaart.
de landbouwmachine
een machine die een boer gebruikt, bijvoor-
wennen
beeld om mee te zaaien
iets normaal gaan vinden
Volgende week is er een grote show van
Je raakt gewend aan je nieuwe kamer of aan
nieuwe landbouwmachines.
je nieuwe kapsel. Eerst is iets vreemd en dat wordt langzaam gewoon.
de moskee
een gebouw waar moslims bidden.
de wijk
Elke vrijdag gaan we naar de moskee.
een deel van een stad of een dorp Aan de rand van Den Haag is een nieuwe
het paspoort
wijk gebouwd.
een dun boekje met je naam erin, een foto en wanneer en waar je bent geboren Met een paspoort kun je laten zien wie je bent.
78 ©
kopieerblad 6.7
Woordenschat
(blad 2 van 2)
Naam:
6 Waar komen Nederlanders vandaan?
1
Zoek bij elk woord de goede betekenis.
3
Lees de zinnen hieronder goed.
Maak de goede betekenis vast aan het
Welke zijn goed en welke fout?
woord.
Zet een kruisje onder goed of fout.
het buitenland •
• een tekeningetje
machine •
• iets normaal gaan vinden
het teken •
wennen •
• iets wat je altijd op
de gewoonte •
Als je de Nederlandse grens
• een machine die
buitenland.
bijvoorbeeld om mee
gewoonte.
de gewoonte
de buurman
wennen
het paspoort
de manier
het buitenland
leuk
de vakantie
w
w
w
w
w
w
w
Twee keer per dag tandenpoetsen is een goede
thuis? Zet een streep door dat woord.
w
overgaat, ben je in het
een boer gebruikt,
Welk woord hoort niet in het rijtje
w
De wijk is net zo groot als
doet
te zaaien
2
driehoek het teken voor ‘play’. de hele stad.
eigen land
w
Op veel apparaten is een
een bepaalde manier • alle landen buiten je
fout
In je paspoort staat ook je e-mailadres.
de landbouw-
goed
4
Schrijf de woorden op de goede plek.
Je houdt één woord over. wijk – paspoort – landbouwmachine – moskee – wennen Ik kan niet aan het koude weer. Het omploegen van de grond doet de boer
het teken
de roti
de kaart
de moskee
de wijk
de nasi
de reis
de pizza
met zijn Ik moet een pasfoto laten maken voor mijn nieuwe In elke van ons dorp staat een supermarkt.
5
Op straat en op het station zie je veel
borden met tekens. Welke tekens worden vaak gebruikt voor: ingang fietspad parkeerplaats 79 ©
kopieerblad 6.7
Woordenschat
(blad 1 van 2)
Naam:
7 Wat doe jij met dat lege land?
Woordenboekje de camping
het oppervlak
een kampeerterrein
de grootte van iets
Op de camping stond onze tent
Het oppervlak van de woonkamer is
vlak bij het zwembad.
groter dan het oppervlak van de keuken.
in aanbouw
picknicken
bezig met het bouwen van iets
buiten eten
Met de hele groep maakten we foto’s
Zondag gaan we midden in
van onze nieuwe school in aanbouw.
het bos picknicken.
het landbouwgebied
de toeristen
een stuk grond waar boeren werken
mensen die op vakantie zijn
Wij fietsten door een groot
Bij het station zie je vaak
landbouwgebied.
toeristen.
de manege
vergelijken
een plaats waar je kunt leren paardrijden
kijken hoeveel twee dingen
In de manege heeft ieder paard een eigen
op elkaar lijken
hok.
Eric en Marco vergelijken hun nieuwe fietsen.
de mest
poep van dieren, bijvoorbeeld van
de woonwijk
koeien of kippen
een deel van een stad of dorp om
De boer gooit mest op het land.
te wonen
Dan groeien de planten beter.
In onze woonwijk zijn twee bushaltes.
80 ©
kopieerblad 6.8
Woordenschat
(blad 2 van 2)
Naam:
7 Wat doe jij met dat lege land?
1
Zoek bij elk woord de goede betekenis.
3
Maak zelf een zin met het woord
Maak de goede betekenis vast aan het
oppervlak. Maak daarna zelf een zin met
woord.
het woord toeristen.
in aanbouw •
• een plaats waar je kunt
oppervlak
leren paardrijden het oppervlak• de camping •
• de grootte van iets • een stuk grond waar boeren werken
toeristen
het landbouwgebied •
• bezig met het bouwen van iets
de manege •
2
• een kampeerterrein
Welk woord hoort niet in het rijtje
4
Geef antwoord op de vragen. Gebruik
bij elk antwoord een van deze woorden:
thuis? Zet een streep door dat woord.
picknicken – vergelijken – landbouwgebied
de hijskraan
de tent
a Wat doe je als je kijkt hoe twee dingen op
de woonwijk
de camping
in aanbouw
picknicken
het paard
kamperen
vergelijken
het ei
de boer
de manege
zaaien
de mest
het landbouw-
een paard
gebied
elkaar lijken? Dan ben je aan het
b Op het strand, in een park of in een bos eten noem je ook wel
c Hoe heet het stuk grond waar boeren werken?
5
Een school of een woonwijk kan in
aanbouw zijn. Wat kan er nog meer in aanbouw zijn? Bedenk twee voorbeelden.
81 ©
kopieerblad 6.8
Woordenschat
(blad 1 van 2)
Naam:
8 Kun jij weg zonder weg?
Woordenboekje de containers
thuiswerken
heel grote bakken waarin spullen
in je eigen huis werken, in plaats
worden vervoerd of bewaard
van op kantoor
In Rotterdam komen veel schepen
Mijn vader mag iedere maandag
met containers aan.
thuiswerken.
de hsl (hogesnelheidslijn)
het vasteland
een spoorlijn waar treinen met hoge
een groot stuk land, geen eiland
snelheid kunnen rijden
Vanaf de Waddeneilanden kun je
Over de hsl rijden hele snelle treinen.
het vasteland zien liggen.
de meningen
de verbindingen
wat mensen ervan vinden
het geheel van wegen
De meningen over de nieuwe
In Nederland zijn er goede
film waren niet gelijk.
verbindingen tussen de steden.
opofferen
veroorzaken
weggegeven voor iets anders
laten gebeuren
De laatste boom van het park werd
In de winter veroorzaken mist en
opgeofferd voor een parkeerplaats.
kou vaak files.
de provinciale weg
de vogeltrek
een weg die door de provincie
een grote reis die vogels twee keer
wordt onderhouden
per jaar maken
Op de provinciale weg mag je
In maart begint de vogeltrek voor de
niet harder dan 80 kilometer rijden.
ganzen van Friesland. Zij vliegen dan naar het noorden.
82 ©
kopieerblad 6.9
Woordenschat
(blad 2 van 2)
Naam:
8 Kun jij weg zonder weg?
1
Zoek bij elk woord de goede betekenis.
Automobilisten die te hard rijden
Maak de goede betekenis vast aan het
vaak ongelukken.
woord. thuiswerken •
• wat mensen ervan vinden
de verbindingen •
• heel grote bakken waarin spullen worden vervoerd of bewaard
de meningen •
• het geheel van wegen
de containers •
• laten gebeuren
veroorzaken •
• in je eigen huis werken, in plaats van op kantoor
2
Welk woord hoort niet in het rijtje
thuis? Zet een streep door dat woord.
Toen de meester vroeg wat we wilden doen waren heel verschillend. De trein flitste voorbij over
4
Lees de zinnen hieronder goed.
Welke zijn goed en welke fout? Zet een kruisje onder goed of fout. goed
fout
w
w
w
w
w
w
w
w
w
w
Als je iets opoffert geef je iets weg en komt er iets anders in de plaats. Op de provinciale weg mag je 100 kilometer rijden.
thuiswerken
de hsl
Als je ergens iets van vindt
de vogeltrek
de provinciale weg
heb je een mening.
de computer
het fietspad
Een stuk land dat geen eiland
het huis
het kantoor
is, noem je het vasteland. De vogeltrek gebeurt
opofferen
de verbindingen
de containers
het vasteland
de schepen
de snelweg
de haven
de spoorrails
3
niet elk jaar.
5
Maak zelf een zin met het woord
veroorzaken. Maak daarna zelf een zin met het woord verbindingen.
Schrijf de woorden op de goede plek.
Je houdt één woord over.
veroorzaken
veroorzaken – de hsl – de provinciale weg – de meningen – de vogeltrek – thuiswerken Als je op
verbindingen
achter een tractor rijdt, schiet je niet hard op. Het fijnste aan vindt mijn moeder dat ze niet in de file hoeft te staan. 83 ©
kopieerblad 6.9
