We dragen deze dienst op aan datgene wat u uiteindelijk zingeeft, aan Hem die u inspireert, aan haar door wie u zich gedragen weet

welkom en mededelingen door een bestuurslid

aansteken van de kaars(en) door een gemeentelid, waarbij door het bestuurslid een tekst wordt uitgesproken als: Wij ontsteken deze kaars als symbool van ons zoeken naar licht en naar wijsheid.

Openingslied 23 1 en 2

begroeting Goedemorgen. Mijn naam is Hans le Grand en ik zal vanmorgen voorgaan in deze dienst. Ik zou u graag welkom willen heten in deze dienst. Ik zou u graag welkom willen heten, onafhankelijk of u lid bent van deze gemeente of van enige andere gemeente of kerkgenootschap. Deze vrijzinnige geloofsgemeenschap is een open gemeenschap, die graag momenten van spiritualiteit en religie deelt met eenieder die mee wil doen. Bent u hier voor het eerst dan heten we u dan ook van harte welkom, ook tijdens de koffie waarbij we graag nader met u kennis maken. In deze gemeenschap willen we stimuleren dat ieder van ons zijn eigen individuele pad van waarheid en zingeving volgt. Vandaag bracht dit individuele pad ons hier, in deze kapel. Laten wij samen korte tijd op een gemeenschappelijke pad doorbrengen, als een gemeenschap van vertrouwen, hoop en liefde. We dragen deze dienst op aan datgene wat u uiteindelijk zingeeft, aan Hem die u inspireert, aan haar door wie u zich gedragen weet. Antwoordlied 23 3

Inleidende woorden: vandaag gaat het over wat ik zou willen noemen: Beelden van oneindigheid. Het gaat om het kader dat we als het ware impliciet of expliciet in ons leven ervaren, of voelen. De structuur van ons leven, het ijkpunt van ons leven dat we als het ware op de horizon zien liggen. De manier waarop we tegen het leven aankijken, en daarmee wellicht samenhangend, ook aankijken tegen een leven date er eventueel na de dood zou kunnen zijn. Dit klinkt misschien heel erg vaag, maar in mijn overdenking zal ik een aantal voorbeelden noemen van dit soort kaders. We gaan nu eerst samen een gebedstekst bidden van de Amerikaanse theoloog David H. Eaton. De tekst is uitgedeeld. Ik zal de rechte letters lezen. Ik zou het op prijs stellen als u de schuine letters zou willen lezen.

Gebed: “Een gemeenschappelijke bestemming”. Tekst is van de Amerikaanse theoloog David H. Eaton (De voorganger spreekt de rechterletters uit, de afdeling de italics)

Alle levende wezens, alle wezens met energie, present en en met een doel zijn verenigd en delen dezelfde bestemming Alle mensen die we liefhebben en degenen die we niet kennen worden verenigd en delen dezelfde bestemming Van geboorte tot sterven delen we deze eenheid met de zon, de aarde, Onze broeders and zusters, vreemdelingen, Bloemen van het veld, sneeuwvlokken vulkanen en de stralen van de maan Geboorte, leven, dood Van het onbekende via het bekende naar het onbekende Onze bestemming van het onbekende naar het onbekende Mogen we het vertrouwen hebben om dit mysterie te accepteren en te bouwen op zijn eeuwigdurende waarheid. Amen

Tweede lied 34 alle verzen

Eerste lezing: In de eerste lezing geef ik een bijbelfragment waarin als het ware het klassieke Bijbelse beeld van oneindigheid wordt beschreven. De lezing komt uit 2 korintiers 4 vers 16 t/m 5 vers 2 Ook al gaat ons uiterlijke bestaan verloren, ons innerlijke bestaan wordt van dag tot dag vernieuwd. De geringe last die we tijdelijk te dragen hebben, brengt ons een eeuwige luister, die alles omvat en alles overtreft. Wij richten ons niet op de zichtbare dingen maar op de onzichtbare, want de zichtbare dingen zijn tijdelijk, de onzichtbare eeuwig. Wij weten dat wanneer onze aardse tent, het lichaam waarin wij wonen, wordt afgebroken, we van God een woning krijgen: een eeuwige, niet door mensenhanden gemaakte woning in de hemel. Wij zuchten in onze aardse tent en zouden willen dat onze hemelse woning er nu al over wordt aangetrokken. De tweede lezing is een tekst van Foekje Dijk uit het boekje: geloven, zo kan het ook. In deze tekst vertelt mevr. Dijk hoe haar beeld van oneindigheid zich door het leven heen ontwikkeld heeft. Naarmate ik groter en ouder werd, verdween die heerlijke, concrete kleine-meisjes-hemel. Het werd een abstracte plaats waar je wellicht na je dood naartoe gaat, waar je dan natuurlijk je uiterste best voor moest doen om er te komen. Het zekere weten hierover bleef geheim. Langs smalle en grillige paden liep de tot in de eeuwigheid uitgetekende weg, die uiteindelijk naar de hemel en naar God voerde. De hemel verschoot gedurende het opgroeien en ouder worden bij mij voortdurend van kleur en relevantie. Onderweg naar de volwassenheid werd er veel gestommeld en gestruikeld, en passeerden pijnlijke confrontaties met het waarschuwend, alziend oog. Sluipenderwijs maar onmiskenbaar werd, met het verstrijken van tijd en leven, het hemelbeeld vager en vager. Een vergeten plek, niet meer ter zake doend, totdat het beeld totaal verdrween en de wereld zelf zoveel indrukken bood dat er voor de hemel geen enkele plek of ruimte meer was. Nu ik ruimschoots volwassen geworden ben en het kinderlijke achter me heb gelaten, is verrassenderwijs de hemel op een bepaalde wijze weer zeer concreet geworden, heel dichtbij gekomen en vertoont ze zich uiterst transparant in haar verschijning. Want de hemel is inmiddels al lange tijd geleden neegedaald naar de aarde en ik sta oog in oog met haar op de meest onvermoede en overwachte plekken: In de glimlach van een ander, in een ontluikende bloemknop, in het tedere gebaar van liefde, in het schuwe kopje van een vogeltje... En God? God is vanzelfsprekend mee verhuisd. Die woont nu niet meer op de oude en vertrouwde stek in de hemel, maar is neergestreken in de ogen van de vrouw of de man die mij aankijkt. En dat komt soms erg dicht op de huid.

De Derde lezing is van de Vietnamese Zenmeester en Mindfulness leraar Thich Nath Hanh, Het komt uit het boekje: together we are one. De lezing geeft misschien wel een spiritueel kader, verbreding of verdieping voor wat Foekje van Dijk beschreef als haar beeld van de hemel. Thich Nath Hanh duidt zijn beeldt van oneindigheid aan met de woorden “het ware thuis”. Het leven is ons ware thuis In de Boeddhistische traditie begint een zittende meditatiesessie met het geluid van een bel. Een stokje dat “uitnodiger”genoemd wordt raakt de bel en nodigt die uit geluid te maken. Dit geluid is een vriendelijke herrinnering om thuis te komen. Elke keer dat we in Plum Village naar de bel luisteren zeggen we in stilte het volgende gedicht op: “Ik luister, ik luister, dit heerlijke geluid brengt me terug naar mijn thuis.” Ons ware thuis is het huidige moment, wat er hier en nu ook gebeurt. Ons ware thuis is de plaats zonder discriminatie, de plaats zonder haat. Ons ware thuis is de plaats waar we niet langer streven, niet langer wensen, niet langer spijt hebben. Ons ware thuis is niet het verleden, het is niet het onderwerp van onze spijt, ons smachten, ons verlangen, ons berouw. Ons ware thuis is niet de toekomst; het is is niet het onderwerp van onze zorgen, onze hoop en onze angsten. Ons ware thuis ligt precies in het het huidige moment... I heb mijn ware thuis al gevonden. Mijn ware thuis is het leven. Dat is waarom ik niet lijd. Ik kijk nergens meer naar uit, hoop nergens meer op en ik ren nergens meer voor weg. Ik heb mijn toevlucht genomen in het huidige moment, in het hier en in het nu. Ik zou willen dat we onafhankelijk van de kleur van onze huid, wit zwart bruin of geel, in staat zouden zijn om terug te keren naar het hier en nu, het diep te doordringen en ons ware thuis te ontdekken.

Derde lied 15 1,2,3,5

Overdenking:

Beste mensen, Beelden van eeuwigheid. Vandaag gaat het over beelden van eeuwigheid. Het zijn beelden waar ieder zijn eigen idee over zal hebben. Misschien zijn het voor u beelden van de hemel of de hel. Misschien zijn het ook beelden die functioneren als een soort baken aan de horizon. Een soort beelden waar het uiteindelijk met u leven zou kunnen gaan. U uiteindelijke hoop of uiteindelijke vrees. Tussen de beelden door zal ik telkens met wat stilte de kans geven om de beelden op u in te laten werken. Het eerste beeld: Het klassieke beeld uit de Bijbel zoals we lazen in 2 Korintiers Het leven is een soort proeftijd. In dit leven is alles maar tijdelijk. Er is veel lijden en onrechtvaardigheid in dit leven. Dat zijn allemaal beproevingen. Want uiteindelijk gaat het om het eeuwige leven , het onzienbare leven daarna. Door het kind Foekje Dijk wordt die hemel heel concreet: de kleine-meisjes-hemel. Die hemel daarin zal alles goed komen, als je tenminste het smalle en grillige pad van de tot in de eeuwigheid uitgetekende weg naar bevrediging bent

afgelopen. Je bent misschien wel bang dat je die horde uiteindelijk niet zal halen. Maar uiteindelijk zou alleen deze weg je naar de hemel en naar God kunnen voeren. Als het lukt dan is daar de beloning ook naar. Want de hemel is de plaats der Zaligen. De plek waar degene die door God goed genoeg zijn bevonden in de eeuwigheid gelukkig kunnen zijn. Laat ik u naar aanleiding van dit eerste beeld een paar vragen stellen? Wat vinden we van dit beeld? Wat in dit beeld spreekt ons nog aan en waar kunnen we niet zoveel meer mee?

-

stilte –

Dit beeld is niet het enige mogelijke beeld van oneindigheid. Ik zal nu een aantal andere beelden bespreken. Steeds zal ik u enige tijd geven om dit beeld op u in te laten werken. Beeld 2: Big mind Een leven van leren, leren en leren. Steeds beter leren begrijpen, steeds beter leren luisteren. Steeds meer acceptatie, steeds meer begrip, steeds meer wijsheid, steeds meer loslaten, steeds meer los van de waan van de dag. Het grote beeld leren zien. Steeds meer de wereld laten zoals hij is. Dit levensbeeld, waar leidt dit heen? Zwevend over de wereld kijk ik over alles uit, de huizen, de straten, de steden, de bergen de zeeën, de planeten en de sterren. Ik zweef en zweef. ik zie alle mensen, bezig met hun werk, bezig met hun hobbies, met de afwas, bezig hun kinderen in bed te stoppen. Ik zweef en zweef. Ik begrijp alles, zie alles, voel alles. Ik zie de vreugde van de mensen. Ik zie het leed van de mensen. Voelend het leed en de vreugde van de mensen. Begrijp hun leed en vreugde. Ik ben volledig boven het leven uitgestegen. Ik zweef, en zweef, schijnbaar doelloos, toch volledig begrijpend , volledig voelend. Maar ook volledig onthecht. Volledig vrij, in volle kennis, in volle wijsheid. Wat doet dit beeld met u? Ziet u het leven als een leerproces? Een proces waarin we steeds meer van het leven begrijpen? En waar leidt dit dan toe? Wat is als het ware het orientatie punt op de horizon? Laten we daar een moment in stilte op reflecteren.

Het derde beeld: Vooruitgang. Misschien heeft het leven geen zin, maar ik probeer er toch in ieder geval iets van te maken. Ik probeer mijn kinderen zo op te voeden dat ze het goed hebben en goede mensen zijn. Hopelijk een beetje beter dan ik. Ik probeer door mijn werk een bijdrage te leveren aan de vooruitgang van deze wereld. Ik probeer me door mij aan de tien geboden te houden anderen niet te beschadigen. Ik probeer door bij te dragen aan goede doelen de pijn van deze wereld te verzachten. Waar leidt dit beeld toe?

Uiteindelijk op de horizon is het koninkrijk van God, het Eutopia, de hemel of hoe je het dan ook maar noemt. Het zal niet in mijn tijd zijn, en misschien ook niet in de jouwe, maar uiteindelijk is een belangrijke zin van ons leven te werken aan een betere wereld, een wereld van vrede, een wereld zonder armoe, zonder strijd, een wereld van liefde waarin iedereen zichzelf mag en kan zijn. Een duurzame wereld waarin we allen kunnen leven in harmonie met onszelf onze naaste en het universum. Wat doet dit beeld met u? Herkent u het? Is dit idealistisch? Misschien teveel gestoeld in het klassieke vooruitgangsdenken? Kunnen we in de huidige postmoderne maatschappij nog iets met dit beeld? Stilte. Beeld 4: Ik kom nu tot een negatief beeld. Leven is verval en lijden. Ik word ouder. Ik merk dat aan alles aan mijn lichaam. Ik ben eerder moe. Ik ben vaker ziek. Ik kan niet meer 60 uur per week werken. Ik zie de rimpels in mijn gezicht als ik in de spiegel kijk en de ouderdomsvlekken op mijn handen en armen. Van mijn vrienden zijn al veel overleden. Mijn kinderen bezoeken me alleen als ze er zin in hebben of als ze wat van me nodig hebben. Ik drijf steeds meer op de aandacht en bemoedigingen van de paar mensen die nog op bezoek komen. Maar ook dat wordt steeds minder en des te harder heb ik het nodig. Wat is levensbeeld waar dit naar toe gaat. Het leven is lijden. En het leven bestaat uit het vechten tegen tegenslagen en achteruitgang. Het leven is uiteindelijk eenzaamheid omdat iedereen gedoemd is te sterven en dat zelf en in zijn eentje te doen. Als ik sterf, als ik dood ben, kan ik niets meer. Dan is alle gevecht over, alle gevecht voor niets geweest. Alles is uiteindelijk ijdelheid. Want niemand herrinnert zich mij meer. Het leven is uiteindelijk zinloos. Want wat uit het stof komt zal tot het stof wederkeren. Wat overblijft is eenzaamheid en zelfmedelijden en uiteindelijk slecht de beperking van troost. Wat doet dit levensbeeld met u? Zou dit beeld iets met de hel van doen kunnen hebben? Hoe kunnen we omgaan met zo’n beeld? Hoe kunnen dit beeld ontkrachten? We zijn opnieuw een moment stil. Beeld 5: Laten we nu de natuurreligies aan het woord: Het beeld van cycli Mijn leven bestaat uit cycli. De cycli van mijn ademhaling en de slagen van mijn hart. De kringloop van mijn bloed. Maar ook de cycli van dag en nacht, de cycli van de week en de cycli in het jaar, met zijn seizoenen en zijn feestdagen. Waar leidt dit beeld naar toe? Ook het leven is een cyclus. Van bevruchting, embryo, baby, kind, puber, adolescent, volwassene in de kracht van het leven, maar dan uiteindelijk ook ouderdom en sterfte. En uit de as van mijn lichaam ontstaat uiteindelijk weer nieuw leven. Want de kracht van mijn leven zal altijd weer doorgaan. Mijn energie krijg ik van degene die voor mij waren en ik geef hem weer door aan

degenen die na mijn komen. Dat is de cyclus van het leven. Uiteindelijk accepteer ik dat het zo is. En weet ik mij onderdeel van deze cyclus van het leven, van de natuur. Wat doet dit beeld met u? Is dit beeld uiteindelijk genoeg voor u? Is het bestaan van de cirkels genoeg, of zijn er uiteindelijk ook doelen waar we op de lange termijn naar toe werken? Is het genoeg dat alleen energie van mijn leven overblijft of is er ook zoiets als mijn ziel, mijn onvergankelijke ik? Een laatste beeld: Berusting Ik probeer mijn leven vol te leven. Er uit te halen wat er in zit. Zo veel te leren als ik kan, en op die manier een bijdrage te leveren aan de wereld door wie ik in essentie ben. Een leven groeien bloeien en delen. Maar op een gegeven moment ben ik uitgegroeid, uitgebloeid, uitgedeeld. Waar leidt dit beeld toe? Ik hoop te sterven als ik daar klaar voor ben. Als ik de dingen gedaan heb in mijn leven die ik moest en wil doen. Ik hoop op een leven van delen. Maar als ik uitgedeeld ben is het tijd om te sterven. Dan hoop ik dat ik dat moment kan ervaren als een moment van rust, van berusting. Als een moment van harmonie, dat het klaar mag zijn. Dat ik dan mijn dierbaren om me heen mag hebben, en dat er dan niets gezegd, niets gedaan meer hoeft te worden omdat alles al gezegd, alles al gedaan is. Dat mijn verhaal dan compleet is, en dat mijn nabestaanden kunnen vertellen wie ik was en waar ik voor stond. Wat doet dit beeld met u? Past het op uw eigen leven? Stilte We hebben zeven beelden gehoord. Zeven beelden die ik in mezelf of bij mensen om me heen ben tegengekomen. Misschien kent u ze? De ene misschien wat meer dan de ander? Misschien soms een beetje meer de één en soms een beetje meer dan de ander? Of misschien herkent u ze bij uw dierbaren? Als we deze zeven beelden naast elkaar zien, dan toont alleen dat al hoe ontzettend rijk de spirituele wereld is, hoeveel mogelijkheden er zijn om ons leven in te kaderen. Hoeveel mogelijkheden er zijn om richting aan ons leven te geven. Een rijkdom waar we heel dankbaar voor mogen zijn en het is misschien al wel een openbaring op zich dat al deze beelden er zijn, naast elkaar en tegelijk... ... Maar als er dan toch al deze mogelijkheden zijn, hoe is het dan in Godsnaam mogelijk om met David H. Keaton te bidden zoals we dat gedaan hebben: Alle mensen die we liefhebben en degenen die we niet kennen worden verenigd en delen dezelfde bestemming Hoe kunnen we omgaan met deze uitdaging? Moeten we er ééntje kiezen? En alle andere zes en alle overigen die er misschien ook nog wel zijn als onjuist verwerpen? Dat is niet de route die we willen gaan. Want zo langzamerhand weten we dat nu toch wel, dat er niet één waarheid is, die alles zegt maar dat deze wereld een heleboel waarheden kent, die allemaal

hun plaats verdienen, en waarvan het belangrijk is de boodschap die ze voor ons hebben tot ons te nemen. En toch, door alle verscheidenheid heen: “Alle mensen delen diezelfde bestemming”. Hoe kunnnen we dan tot integratie komen? Deze integratie is uiteindelijk een persoonlijke zaak. Maar laat ik een voorstel doen. Een manier van kijken hiernaar die voor mij zinvol is: Misschien dat u iets aan heeft. Terug naar Thich Nath Hanh. Mijn ware thuis: Dat is het hier en nu. Misschien dat in het hier het uiteindelijke grotere begrip, de wijsheid zijn plek kan krijgen. (((Misschien dat ik in het hier en nu mijn uiteindelijke drive kan leven, dat ik als ik wil leven wie ik ben, dat ik dat dan in het hier en nu zal moeten doen.))) Dat als ik iets wil betekenen in deze wereld, dat ik dat alleen maar kan doen door in het hier en nu mezelf als een instrument van vrijheid en liefde te gebruiken. Dat als ik wil leven in het hier en nu, dat ik dan in het hier en nu mijn lijden en verdriet zal moeten aanvaarden als een integraal onderdeel van mezelf. Dat in het hier en nu als het ware alle cirkels van het leven aanwezig present zijn en dat ik die volledig kan ervaren. Dat in het hier en nu berusting mogelijk is, dat er dingen zijn die ik niet kan veranderen en dus ook niet hoef te veranderen.

Dat integreert al deze beelden. Alle beelden op één na: Dat eerste beeld dat dit leven een proeftuintje is voor een veel belangrijker leven daarna. Het lukt me niet dat beeld in het ware thuis van het hier en nu te integreren. Maar misschien kan ik ook wel niet zo veel met dat beeld. Dan maar niet. Het zij zo.

Amen.

korte stilte gevolgd door orgelspel

Misschien dat binnen de Christelijk traditie de tekst van Thich Nath Hanh wel het mooist verwoord is in het bekende gebed om kalmte van Reinhold Niebuhr. Laten we dit gebed daarom nu samen bidden.

Het gebed van Reinhold Niebuhr Gebed om kalmte God, schenk me de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen.

De moed om te veranderen wat ik kan veranderen. En de wijsheid om het verschil te zien. Te leven van dag tot dag, van moment tot moment. Om moeilijke tijden te aanvaarden als een weg naar vrede. Om de zondige wereld te nemen zoals die is. Niet zoals ik wil dat die is. Erop vertrouwen dat U alle dingen goedmaakt als ik me aan uw wil overgeef. Om in dit leven gelukkig genoeg te zijn en met U uiterst gelukkig te zijn in de eeuwigheid. Amen.

Amen collecte tijdens het voorspel van het laatste lied

Slotlied 41

zegen

Gaan we dan van hier in vertrouwen in hoop en in liefde In het vertrouwen dat ons leven een goede gift is. En dat er kracht in ons is, zelfs in de dagen van onze krachteloosheid.

In de hoop op een betere toekomst. Waaraan we bereid zijn ons steentje bij te dragen En in liefde voor onszelf, onze medemensen en het universum In de wetenschap dat de zegen van de allerhoogste op ons rust Amen

het doven van de kaars waarbij door de voorganger een tekst wordt uitgesproken als: Wij doven nu de kaars maar nemen het licht mee in ons hart.