registratienr. Provincie 1146045
WATER- EN ENERGIEDISPLAY
Dit projectvoorstel betreft het ontwikkelen en testen van een prototype water- en energiedisplay in te zetten voor het bereiken van waterbesparing
Projectpartners Vitens NV (tevens penvoerder) Enexis EnergQ VAC Thuistechnologie Cosetec Gemeente Leeuwarden
INHOUDSOPGAVE Inhoud 1.
Inleiding ........................................................................................................................................................................................ 1 1.1 Water- en energiedisplay ..................................................................................................................................................... 1 1.2 Doelstelling en eindresultaat ............................................................................................................................................. 1 1.3
Toelichting op innovatie .............................................................................................................................................. 2
1.4 Valorisatie en kennisuitwisseling .................................................................................................................................... 3 2.
Context ........................................................................................................................................................................................... 4 2.1 Uitdagingen / risico’s............................................................................................................................................................. 4 2.2 Samenhang met provinciale doelen ................................................................................................................................ 4 2.3 Samenhang met Green Deal watertechnologie .......................................................................................................... 4 2.4 Samenhang met andere projecten / initiatieven ....................................................................................................... 4 2.5 Aansluiting bij ecologische doelen en maatschappelijk bewustwording ....................................................... 4 2.6 Perspectief en economische spin off .............................................................................................................................. 5
3.
Plan van aanpak......................................................................................................................................................................... 6 3.1 Activiteiten en planning ....................................................................................................................................................... 6 3.2 Projectorganisatie ................................................................................................................................................................... 6 3.3 Communicatie ........................................................................................................................................................................... 6
4.
Begroting en financiering ...................................................................................................................................................... 8 4.1 Begroting..................................................................................................................................................................................... 8 4.2 Financiering ............................................................................................................................................................................... 9
INLEIDING 1. Inleiding 1.1 WATER- EN ENERGIEDISPLAY Vitens heeft vanuit haar publieke taak de ambitie om haar klanten te helpen met waterbesparing. Voor de consumenten leidt waterbesparing tot kosten besparing, in het bijzonder als dit wordt gekoppeld aan besparingen op water gerelateerde energie (m.n. verwarmd tapwater). Waterbesparing betekent bovendien dat strategische (grond)watervoorraden langer worden geborgd. Waterbesparing begint met het bieden van informatie gericht op het vergroten van inzicht en bewustwording, maar ook onder de aandacht brengen van (nieuwe) producten en diensten waarmee besparingen gerealiseerd kunnen worden. Vitens ontwikkelt daarom de Water- en energiedisplay: een digitaal dashboard dat inzicht geeft in het water- en energieverbruik per maand, week, dag of uur. Door online in te loggen ziet men in een oogopslag wat het verbruik is en wat de kosten zijn. Het Displayproject is de eerste stap in het realiseren van bewustwording bij consumenten ten aanzien van water en energieverbruik. Binnen dit project wordt een geschikte tool getest waarmee inzicht in water- en energieverbruik op huishoudelijk niveau te verkrijgen is. De Water- en Energiedisplay geeft direct weer wat het water- en energieverbruik per maand, week, dag of uur is en toont direct de effecten van besparingsacties. Dit project betreft een pilot project om een prototype te ontwikkelen, testen en resultaten te analyseren ten behoeve van een doorontwikkeling.
1.2 DOELSTELLING EN EINDRESULTAAT Dit project richt zich op de volgende doelen:
Het in de praktijk testen van een de eerste prototypes van een betaalbare pulsteller die momenteel door Vitens wordt ontwikkeld. Doel van deze goedkope pulsteller is het zo aantrekkelijk mogelijk maken van deze tool zoveel mogelijk consumenten. Enerzijds door de prijs zo laag mogelijk (streven <€50) te krijgen, maar ook vanwege installatiegemak (plug and play). Het technisch functioneren van de EnergQ oplossing, voor het bieden van inzicht in watergebruik en watergerelateerde energie bij consumenten. Het verkrijgen van gebruikerservaringen en aanbevelingen ten aanzien van de EnergQ tool door het uitvoeren van klantonderzoek onder de deelnemers. Verkrijgen van input voor de doorontwikkeling van zowel de hardware als het digitale water- en energiedisplay (=online webportal) / app op basis van technische en gebruikerservaringen uit de pilot. Het analyseren van de verbruiksgegevens ten behoeve van het verbeteren van de verbruikstool (webportal / app) en om gerichte feedback en besparingstips richting de gebruikers te kunnen bieden. Het achterhalen van verbanden tussen gas- en waterverbruik om een gedetailleerd beeld te krijgen van de kosten van warm watergebruik door consumenten. Inzicht krijgen in de gerealiseerde besparing bij deelnemers dankzij het toepassen van de tool.
Pagina 1
INLEIDING
Het creeren van de bewustwording bij deelnemers ten aanzien van besparingsmogelijkheden en het attent maken op de beschikbaarheid van besparende producten.
De volgende resultaten zijn beoogd:
Een technologisch oplossing als product (prototype), die betrouwbaar en betaalbaar is voor consumenten, waarmee inzicht in verbruik van water en energie inzichtelijk gemaakt kan worden. Inzicht in het te realiseren besparingspercentage op gas-, water- en elektriciteitsverbruik bij consumenten dankzij de inzet van een digitale verbruikstool. Gedetailleerd inzicht in de verbruikspatronen en onderlinge relaties van water en energie bij consumenten. Inzicht in de functionele, technische en economische voorwaarden voor een succesvolle marktintroductie van het Vitens Water- en Energiedisplay.
1.3 TOELICHTING OP INNOVATIE Het Displayproject is de eerste stap in het realiseren van bewustwording bij consumenten ten aanzien van water en energieverbruik. Uit klantonderzoek blijkt dat consumenten veel bewuster van hun verbruik zijn wanneer ze er zelf inzicht in hebben. Op voorhand zegt men het gedrag niet aan te willen passen, maar zodra het eigen verbruik inzichtelijk is, doet men het wel. Om klanten aan te zetten tot besparen moet een aantal stappen worden gezet. Deze zijn schematisch weergegeven in onderstaande figuur.
Waterbesparing en dan vooral gedurende de piekvraag leidt tot meer doelmatigheid in de waterketen, omdat:
Pagina 2
INLEIDING
de bestaande infrastructuur minder snel hoeft te worden vervangen er bij vervanging minder grote investeringen hoeven plaats te vinden (omdat piekverbruik lager ligt) operationele kosten (bijvoorbeeld energiekosten voor het verpompen van water) worden gereduceerd
1.4 VALORISATIE EN KENNISUITWISSELING Binnen dit project wordt er optimaal gebruik gemaakt van producten, diensten en expertise van gespecialiseerde commerciele bedrijven. Deze producten, diensten en expertise worden gecomprimeerd tot een innovatief product. Voor de betrokken bedrijven betekent dit project een innovatief impuls, ook in te zetten in andere sectoren. Waar mogelijk wordt er door de bedrijven en Vitens aanpalende opdrachten voor studenten – als afstudeer- of stageonderzoek – gecreeerd.
Pagina 3
CONTEXT 2. Context 2.1 UITDAGINGEN / RISICO’S Dit project richt zich op prototype ontwikkeling van een betaalbare pulsteller, een online dashboard (Display), het analyseren van de informatie en evalueren van de effecten op bewustwording en gedrag. Afstemming of samenwerking met andere netwerkbeheerders zoals Enexis, Alliander, die ook een eigen ontwikkeling met energy monitoring doormaken, is van belang om tot een breed gedragen oplossing te komen. Als de water- en energiedisplay daadwerkelijk goed gaat werken en bijdraagt aan energie- en waterbesparing zal de display grootschalig worden doorontwikkeld. Hierin zitten de grootste uitdagingen en tevens afbreukrisico’s voor het project. Vitens gelooft in een positief vervolg op dit project, maar kan gezien het afbreukrisico en bredere maatschappelijk belang dit project niet alleen dragen. Daarom draagt de gemeente Leeuwarden bij en wordt er in deze aanvraag ook een bijdrage gevraagd vanuit de provincie Fryslan. Omdat er ook een sterke koppeling met de publieke taken en maatschappelijke verantwoordelijkheid levert Vitens zelf ook een substantiele bijdrage.
2.2 SAMENHANG MET PROVINCIALE DOELEN Dit project wordt uitgevoerd in Leeuwarden en draagt als zodanig bij aan de profilering van de regio op het gebied van watertechnologie. De gemeente Leeuwarden wordt als zodanig gebruikt als test- en ontwikkellocatie voor prototype-ontwikkeling. Inzet van andere elementen van het innovatief ecosysteem dragen niet bij aan de doelstellingen van het project.
2.3 SAMENHANG MET GREEN DEAL WATERTECHNOLOGIE Wet- en regelgeving vormt geen beperkende factor en vormt daarom geen motivatie om een beroep te doen op de experimenteerruimte in de Green Deal Watertechnologie. Vanuit de innovatiekant binnen de Green Deal neemt Vitens haar verantwoordelijkheid en wordt in dit project geparticipeerd ten gunste van innovatieve technologieontwikkeling.
2.4 SAMENHANG MET ANDERE PROJECTEN / INITIATIEVEN Dit project hangt samen met de ontwikkeling en toepassing van een goedkope pulsteller, die nodig is voor het genereren van data voor de Display. Een eerste prototype is inmiddels ontwikkeld. Dit project richt zich op het testen van de pulsteller, het technisch laten functioneren van de Display, het analyseren van de informatie en evalueren van de effecten.
2.5 AANSLUITING BIJ ECOLOGISCHE DOELEN EN MAATSCHAPPELIJK BEWUSTWORDING Dit project sluit naadloos op de programmalijn ‘besparen op verwarmd tapwater’, zoals beschreven in de visie op watertechnologie 2020. Binnen de programmalijn wordt naast technologie ontwikkeling ook nadrukkelijk aandacht gevraagd voor het onderwerp ‘bewustwording’. Dit project is opgebouwd vanuit beide onderwerpen: technologie ontwikkeling en bewustwording.
Pagina 4
CONTEXT De Display geeft bewoners op een laagdrempelige manier inzicht in hun water- en energieverbruik. Hierdoor draagt dit project zeer goed bij aan maatschappelijk bewustwording rond de waterketen.
2.6 PERSPECTIEF EN ECONOMISCHE SPIN OFF Na een succesvolle pilotfase zal de Water- en Energiedisplay als product op de markt komen. In welke vorm en op welke wijze dient nog nader te worden bepaald. Vitens hoopt dat dit product een succes wordt en mensen niet alleen inzicht in hun verbruik zal bieden, maar dat het ook bijdraagt aan bewustwording ten aanzien van mogelijkheden tot besparing en tot besparing zelf. Doordat mensen feedback krijgen inclusief besparingstips zal de vraag naar producten als zonneboilers, warmtewisselaars en recycledouches groeien. Daarnaast is het Water- en energiedisplay een prima instrument om nieuwe technologieen op het gebied van energie- en waterbesparing direct bij de klanten onder de aandacht te brengen. Dit soort zaken biedt op termijn kansen aan de installatiebranche en het naar de markt brengen van nieuwe watertechnologische ontwikkelingen. Voor de installatiebranche wordt daarmee extra werkgelegenheid gecreeerd. Vitens is voornemens om zich te verbinden aan het exploiteren van het product vanuit haar publieke taak om een grootschalige implementatie van deze technologie in huishoudens te kunnen realiseren. De resultaten van dit project bepalen mede de vorm waarin en wijze waarop. De rol van Vitens is verder afhankelijk van samenwerking met andere partijen. Vitens neemt hierin haar maatschappelijk verantwoordelijkheid en kan dit ook het beste doen doordat Vitens dicht bij de consumenten staat en voor consumenten het aanspreekpunt is rond waterlevering. Hiermee wordt de kans op daadwerkelijke grootschalige implementatie en continuïteit van deze technologie vergroot. Het toeleverend bedrijfsleven zal hiervan profiteren als dit grootschalig wordt uitgerold. Voor de productie van de Vitens pulsteller wordt de mogelijkheid onderzocht of de werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd door een sociale werkplaats, zodat ook mensen met een arbeidshandicap of langdurig werklozen een kans wordt geboden.
Pagina 5
PLAN VAN AANPAK 3. Plan van aanpak 3.1 ACTIVITEITEN EN PLANNING De activiteiten binnen dit innovatieve project zijn opgesomd in bijgevoegde planning en begroting. De duur van het project is afhankelijk van benodigde ontwikkeltijd om te komen tot een product dat klaar is voor introductie op de markt. Op basis van ervaringen uit de pilot in Leeuwarden wordt het concept product doorontwikkeld. In voorliggend projectplan wordt uitgegaan van een projectduur tot begin 2015. Het gaat dan om het uitvoeren van de eerste test in Leeuwarden met de EnergQ oplossing om water en energieverbruik bij klanten thuis inzichtelijk te maken. Kennis en ervaring uit de pilot ten aanzien van klantervaringen en het functioneren van de technologie wordt vervolgens gebruikt om het concept product door te ontwikkelen richting een eindproduct. De doorontwikkeling is ook onderdeel van dit project. Streven van Vitens is om eind 2014 het water- en energiedisplay gereed te hebben voor een brede marktintroductie. 2014 Activiteiten ontwikkelen / aanpassen hard- en software voorbereiden pilots installatie / start pilots uitvoering pilots gebruikersonderzoek afronding en evaluatie pilot besluitvorming vervolg ontwikkelen Vitens pulsteller test Vitens pulsteller besluitvorming productie pulsteller productie Vitens pulsteller
Q1
Q2
2015 Q3
Q4
Q1
Q2
3.2 PROJECTORGANISATIE Vitens is penvoerder van dit project. Projectpartners zijn Enexis, EnergQ, VAC Thuistechnologie, Cosetec en Gemeente Leeuwarden. Gemeente Leeuwarden participeert als medefinancier en als verbinder richting de bewoners. Richting EnergQ, Enexis, VAC Thuistechnologie en Cosetec treedt Vitens op als opdrachtgever. Vanuit Vitens wordt de opdrachtgevende rol vervuld door Rik Thijssen. Projectbegeleiding vindt plaats door Micha van Aken.
3.3 COMMUNICATIE Vitens zal bij een succesvol verloop van de pilot regelmatig over de voortgang communiceren. Dit zal nog nader worden ingevuld in samenwerking met de afdeling communicatie van Vitens en marketing adviseurs. Uiteraard zal bij uitingen over de pilot afstemming worden gezocht met projectpartners en wordt vermeld dat de Green Deal heeft bijgedragen aan het realiseren van de pilot en de ontwikkeling van het product.
Pagina 6
PLAN VAN AANPAK Doel van de communicatie is verder het uitdragen van de duurzaamheidsambities van Vitens en de projectpartners. Daarnaast wordt aandacht geschonken aan het uitdragen van de innovatieve kracht van Vitens, FBWK en gemeente Leeuwarden op watertechnologisch vlak. Tot slot dient de communicatie om consumenten te enthousiasmeren om het nieuwe product in huis te nemen.
Pagina 7
BEGROTING EN FINANCIERING 4. Begroting en financiering 4.1 BEGROTING De kosten voor de ontwikkeling van het Water- en Energiedisplay en de uitvoering van de pilot worden geraamd op €175.000,- Het gaat om ongeveer 25% onderzoekskosten en 75% kosten voor ontwikkeling en productie. Een nadere specificatie van de geraamde kosten staat in onderstaande tabel.
Displayproject Kostenoverzicht derden Investeringen / activiteiten Ontwikkeling software / webportal / app EnergQ aanschaf hardware (gateways, pulstellers) aanpassen ICT infrastructuur kosten aanpassen / vervangen watermeters beheer en onderhoud EnergQ (server, webportal) extern communicatiebureau onderzoek klantervaringen en gerealiseerde besparing interne communicatiemiddelen ontwikkelkosten nieuwe technologie uitlezen watermeter productiekosten (100st) nieuwe technologie uitlezen watermeter onvoorzien subtotaal
bedrag € 70.000 € 20.000 € 5.000 € 5.000 € 5.000 € 10.000 € 5.000 € 15.000 € 30.000 € 10.000 € 175.000
Kostenoverzicht Vitens* Investeringen / activiteiten Inzet projectmanager t.b.v. programmamanagement Inzet IT medewerker: aanpassen ICT systeem Inzet planner / monteur installatie meters / pulstellers Inzet communicatiemedewerker Inzet marketingmedewerker (o.a klantonderzoek)
bedrag € 30.000 € 5.000 € 12.000 € 15.000 € 8.000
subtotaal
1 dag/week/12 maanden 1 dag/week/ 2 maanden 5 dagen/week/1 maand 1 dag / week / 6 maanden 1 dag/week/3 maanden
€ 70.000
Totaal € 245.000 * Genoemde kosten zijn kosten welke niet zijn opgenomen in het Wijken Battle-project Vitens tarief € 75/uur De pilot wordt gestart met 50 huishoudens. Mogelijk dat dit later wordt uitgebreid naar 100 als mocht blijken dat voor het onderzoek een grotere deelnemersgroep noodzakelijk is. Ook kan de deelnemersgroep worden uitgebreid in verband met de uitrol van de in ontwikkeling zijnde interactieve game. De begroting is opgesteld voor deelname van 100 huishoudens. De deelnemers aan de pilot krijgen kosteloos een Water- en Energiedisplay ter beschikking gesteld. Deze kosten zijn meegenomen in de begroting.
Pagina 8
BEGROTING EN FINANCIERING 4.2 FINANCIERING Vitens streeft naar de ontwikkeling van een product met een zo laag mogelijke aanschafprijs en abonnementskosten voor de huishoudens. Dit om het product zo bereikbaar mogelijk te maken voor een grote groep consumenten. Door dit streven worden concessies gedaan aan de terugverdientijd van het project. Zonder ondersteuning vanuit de Provinsje Fryslan en Gemeente Leeuwarden is het ondernemersrisico voor Vitens te groot en is bij succes een eventuele terugverdientijd (bijna 10 jaar) niet rendabel. De terugverdientijden met en zonder steun zijn indien nodig op te vragen. Aan de Provinsje Fryslan wordt een financiele bijdrage gevraagd van € 58.333,Na eventuele toekenning van de Greendeal subsidie worden de investeringskosten als volgt gedragen: 1. 2. 3.
Innovatiebudget Vitens FBWK / Green Deal Transitiefonds Leeuwarden
€76.667,€58.333,€40.000,-
Aan FBWK innovatie / Green Deal wordt op basis voor voorliggend projectvoorstel inclusief investeringsbegroting een bijdrage van €58.333,- gevraagd.
Pagina 9
